Mae Brown10 yn rhestru naw categori o fuddiannau gaiff eu derbyn yn gyffredinol, sy’n cynnwys: •
datblygiad dirnadol
•
creadigedd a datrys problemau
•
sefydlogrwydd emosiynol ac ymdopi â phoen meddwl
•
hyblygrwydd a’r cyfle i roi tro ar ymddygiad newydd
•
rhyddid i archwilio, arbrofi a gweithredu’n annibynnol
•
chwilio am gynnwrf, hwyl a phleser
•
gweithgarwch corfforol, cydsymudiad a datblygiad sgiliau motor
•
hunanddarganfyddiad a datblygiad hunaniaeth
•
cymdeithasoli a rhyngweithio cymdeithasol.
archwilio ystod eang o ymddygiadau ac ymatebion sy’n hanfodol ar gyfer ymdopi ag amgylcheddau cymhleth. Gellir ymarfer, mynegi a mireinio sgiliau, tra datblygir gwybodaeth ac emosiynau, yn ddiogel rhag canlyniadau’r byd go iawn. Mae chwarae’n caniatáu inni gael ystod hyblyg o ymddygiadau y gallwn eu defnyddio ar gyfer ymdopi â newid ac ansicrwydd13. Gellir ei ystyried fel ‘hyfforddiant ar gyfer yr annisgwyl’14. Mae chwarae’n hanfodol ar gyfer lles unigolion. Mae chwarae’n sicrhau cyfleoedd i blant ddelio ag emosiynau anodd ac i oresgyn straen a theimladau poenus. Mae chwarae hefyd yn cynyddu deheurwydd, datblygiad corfforol a sgiliau motor. Yn ogystal â mesurau gwrthrychol traddodiadol lles, fel iechyd corfforol a meddyliol, mae Lester a Russell15 yn nodi bod lles yn cwmpasu tri maes goddrychol eang:
Chwarae yn y fan a’r lle Am flynyddoedd lawer, y modd traddodiadol o feddwl am y buddiannau hyn oedd rhestru ffyrdd y byddent o gymorth wedi i’r plentyn dyfu’n oedolyn. Yr anhawster gyda’r agwedd hon yw bod y dystiolaeth wyddonol am unrhyw fuddiannau gohiriedig sydd gan chwarae yn brin. Yn fwy diweddar, mae nifer o awduron11 wedi awgrymu efallai na fydd chwarae, o anghenraid, yn paratoi’r plentyn i dyfu’n oedolyn gwell, ‘yn hytrach, mae buddiannau chwarae yn yr ennyd yn helpu i greu plentyn gwell’12. Mewn geiriau eraill, mae chwarae’n cynnig buddiannau uniongyrchol i’r plentyn ac mae’n ymwneud, yn bennaf, â’r ‘fan a’r lle’. Mae profiadau wrth chwarae’n ein dylanwadu yn yr ennyd ac o eiliad i eiliad, maent yn cyfoethogi ein bywydau ac yn ein galluogi i fynegi a mireinio ein doniau newydd. Mae’r profiadau hynny yn debyg o ddylanwadu hefyd ar ein taith wrth dyfu a datblygu, fodd bynnag mae bron a bod yn amhosibl sefydlu cysylltiadau uniongyrchol rhwng yr hyn fydd plant yn ei chwarae a pha fath o oedolion y byddant yn tyfu i fod.
•
lles emosiynol neu fodlonrwydd a hapusrwydd â bywyd
•
lles seicolegol neu ymdeimlad cadarnhaol o’r hunan a bwriad
•
lles cymdeithasol neu ansawdd perthnasau, perthyn, cyfranogi a chael eich derbyn.
Mae’r meysydd hyn yn canolbwyntio ar fywydau plant ar hyn o bryd ac ansawdd eu plentyndod yn y presennol – yn ogystal â’u datblygiad i’r dyfodol. Mae hyn yn atgyfnerthu’r cysyniad bod chwarae’n effeithio ar fywydau plant yn y fan a’r lle, a’i fod yn elfen allweddol yn eu bywydau corfforol, emosiynol a chymdeithasol. Yn olaf, awgryma Egwyddor Gwaith Chwarae 1 bod chwarae’n hanfodol ar gyfer cymunedau iach. Mae gan blant sy’n profi bywyd bob dydd yn eu cymuned eu hunain well ymdeimlad o berthyn ac mae hyn, yn ei dro, yn cynyddu cymdogrwydd16. Gall chwarae plant wella ysbryd cymunedol, lleihau unigrwydd cymdeithasol a gwneud cymunedau’n fwy dymunol i fyw ynddynt. Yn ddiweddar fodd bynnag, mae’r nifer o blant sy’n chwarae allan wedi gostwng ac mae eu mudoledd annibynnol wedi lleihau. Mae plant sy’n teithio i’r ysgol mewn car yn fwy tebygol o oramcanu bygythiadau fel dieithriaid a throseddu17. Mae cymunedau iach yn hanfodol hefyd ar gyfer lles plant. Mae mannau cyhoeddus
O’i gymharu â mamaliaid eraill, mae datblygiad y bod dynol o fabandod i fod yn oedolyn yn digwydd dros gyfnod maith. Awgryma Lester a Russell bod hyn yn cynnig cyfle inni arbrofi gydag ac
9
