Konfrontacje
dowiedziałem się, że jestem manichejczykiem, ale tego nie ujawniam. Skrywam też pewnie jakieś swoje osobiste kompleksy, o których nie mam ochoty mówić, bo nie jestem ekshibicjonistą. Wie Pan – myślę zresztą, że pisarz całkowicie odkryty, pisarz nagi, jest zjawiskiem odstręczającym. Obnażanie się to nie mój styl. Chcąc scharakteryzować Pańską twórczość, można powiedzieć, że jest to wielka opowieść o męskiej przygodzie, o przygodzie mężczyzn oddzielonych od rzeczywistości, samotnych, ale jednocześnie wolnych; dla których samotność jest ceną wolności. W jakimś stopniu. Ale niezależność jest łatwa, bycie niezależnym to najprostsze, co można zrobić w życiu. Dużo trudniej jest być zależnym i pozostać przyzwoitym człowiekiem. Ja mam ten komfort, że mogę być niezależny – kwestia szczęśliwego zbiegu kilku okoliczności – i wątpię, bym na to mym życiem zasłużył. Moim bohaterom często na końcu rachunki wystawia absurd. Chciałbym, żeby w moim wypadku też tak było, bo absurd to nicość, z jaką nie należy się liczyć. Nie żałował Pan nigdy, że zdecydował się na niezależność? Nic tu ode mnie nie zależało. Zapytam teraz o coś innego. Przypomnę tutaj zbiór Pańskich esejów Po śniadaniu, poświęconych literaturze. Opowiada Pan tam o radości czytania, ale znalazło się tam miejsce tylko dla jednego polskiego pisarza, mianowicie Jarosława Iwaszkiewicza. Czy to jest jedyny polski pisarz, który Pana fascynuje? Wie Pan – to jest tak, że Iwaszkiewicz wciąż jest dla mnie pisarzem najbliższym. Co nie oznacza, że jest pisarzem najlepszym. Tak się składa, że jego twórczość znam bardzo dobrze i muszę z ręką na sercu przyznać, że on napisał więcej rzeczy złych niż dobrych. Np. taka Sława i chwała, poza pierwszym tomem, jest fatalna. Napisał wiele nieudanych wierszy, esejów i opowiadań. Ale np. Brzezina – to jest arcydzieło literatury nie tylko polskiej, lecz i światowej. Tak samo Panny z wilka czy Dziewczyna i gołębie lub Dzień listopadowy. A wiersze? Tylko te ostatnie, to jego największe
99