NUUS NEWS
KWARTAALBLAD VAN OOS-VRYSTAAT KAAP BEDRYF BPK / QUARTERLY MAGAZINE OF OOS-VRYSTAAT KAAP OPERATIONS LTD
Junie / June 2016 • Volume 19 • Nr. / No. 2
NUUS NEWS
KWARTAALBLAD VAN OOS-VRYSTAAT KAAP BEDRYF BPK / QUARTERLY MAGAZINE OF OOS-VRYSTAAT KAAP OPERATIONS LTD
Junie / June 2016 • Volume 19 • Nr. / No. 2
Inhoud Contents
Uitgewer / Publisher Oos-Vrystaat Kaap Bedryf Beperk Posbus / PO Box 96 • Ladybrand • 9745 Besturende Redakteur / Managing Editor Stéfan Oberholzer Redakteur / Editor Francois Seymore 051 923 4785 / 079 780 4618 ovknuus@ovk.co.za
44 3
36 3
Inhoudkonsultant / Content Consultant Malcolm Jafta Medewerkers / Contributors Dirk Gunter, Giepie Calldo, Santa Ferrreira, Sulene Oosthuizen Uitleg / Layout ArtSmart Design Studio • Bloemfontein Roné Viljoen 051 433 2213 / 072 447 1918 artsmart@connix.co.za Drukkers / Printers Oranje Print and Packaging Manie Engelbrecht 051 448 6667 / 084 442 0243 maniebfn@webmail.co.za OVK Hoofkantoor / Head Office 19 Dan Pienaarstraat / Street • Ladybrand 051 923 4500 klantediens@ovk.co.za Die menings en aannames wat in hierdie publikasie uitgespreek word, is nie noodwendig die sienswyse van OVK nie en aanvaar OVK geen verantwoordelikheid vir enige aansprake wat in artikels of advertensies gemaak word nie. / The opinions expressed in this publication are not necessarily the view of the OVK and OVK does not accept any responsibility in claims made in articles or advertisements. Kopiereg word voortbehou en inhoud mag slegs met skriftelike toestemming van die redakteur gereproduseer word./ Copyright is rereserved and contents may only be reproducced with written permission of the Editor.
46
6
18
12
Uit die Woord • 2
Agriculture to save water • 36
Oor die grensdraad • 3
Onkruidbeheer in die winter • 38
In perfekte harmonie • 4
Loopbaan fokus • 39
Boer sonder einde • 6
Drones in agriculture • 44
Nuwe webblad lewendig • 10 Suide oorhandig toekennings • 11 Apples fill the basket • 12 Kleinveebestuur in perspektief • 16 Kan jy gesond leef? • 18 Rusplek langs die N10 • 22 Jongboer 2016 • 24
Krag van water • 46 Brutal 3mountains challenge • 48 Suide in fokus • 50 Bloemskou • 52 Blik op die verlede • 54 Shutterspeed • 55
Brangus bult spiere • 26
Plantdigtheid van koring • 56
Noordstreek Top Presteerders • 28
Nampo in beeld • 57
Hier, daar en oral • 29
Lampastei vir koue aande • 58
Koringsaad terughouding • 32
Nota Bene • 59
OVK │ JUNE 2016
1
Uit die Woord het hulle tot die uiterste toe liefgehad. In Jesus kom hierdie liefde ook na jou en my. As ons dus wonder hoe God oor ons voel, help hierdie gedeelte ons glo dat hierdie knielend, bukkende Jesus ook by jou voete kom sit. Hy is “vír ons”, herinner Romeine 8: 31. Deur hierdie voetewas-daad word God deur Jesus verheerlik (Johannes 13: 31). Een van die temas in Johannes–evangelie is DS. WERNER REDELINGHUYS
H
dat Jesus alles wat Hy doen in gehoorsaamheid aan die Vader
oe dink jy voel God oor jou, oor mense? Dink ’n bietjie daaroor. Een van die
mooiste beelde wat Jesus oor God,
doen. Nie ’n maklike werk as mens “‘die mens en sy gedrag” in gedagte hou nie. Nog erger: voetewas was destyds van die mees vernederendste werke.
ons Vader, aan ons skilder, kry ons
Vernederende slawewerk! Jesus
in Johannes 13. Jesus buk by die
deins egter nie terug hiervan nie.
voete van sy dissipels. Dink jouself
Met inagname van jou magtelose
dit in, die Skepper van die ganse
posisie as sondaar, vasgevang
heelal, jou Verlosser en Trooster van
in die kloue van selfgerigtheid,
die mensdom, kom kniel by mense
magteloosheid, eensaamheid en
om hulle voete te was. Wanneer
moedeloosheid, WYS Jesus hoe Hy
Jesus hierdie voetewas-werk
oor jou en ons voel.
beplan, weet Hy reeds wat met hom gaan gebeur (Joh 13: 1,3). Hy weet reeds van sy lyding (kruispad) wat voorlê en dat sy naby-mense Hom gaan verraai (Judas), verlaat (dissipels) en gaan verloën (Petrus). Dit maak hierdie voetewas-beeld nog meer indrukwekkend. Jesus was nie die voete van perfekte, goed-genoeg-mense nie, maar kniel by die voete van brose sondaarmense soos ek en jy.
Deur sy optrede wys Jesus nie net sy liefde vir mense nie, maar sy oneindige geduld met die mens. Hoe voel God oor jou en my? Bereid om met geduld by ons te sit. In ons gejaagde wêreld met sy min tyd vir enige iets sinvol en sy knaende skuldig voel dat ‘ons vir niks tyd het nie (wat nog te sê van by die Here uitkom of by Hom te gaan sit), herinner hierdie voetewas-beeld ons dat Jesus
Van Jesus word in Joh 13: 1
(reeds) by ons voete sit, geduldig
verklaar dat Hy sy mense wat in
op jou wag, met liefde wat groter is
die wêreld was, liefgehad het. Hy
as wat jy kan dink.
2
OVK │ JUNE 2016
Die knielende Jesus, hoewel in die gestalte van ’n slaaf, het egter meer mag as ’n destydse slaaf. Hy, die Seun van God, het die vermoë om te was, skoon te maak, heel te maak, te reinig, te VERLOS. Hy sit gereed en het die vermoë om te verlos. Deur hierdie voetewasbeeld herinner Jesus jou dat Hy besig is om jou te verlos van jou misverstaan van God se karakter en gevoel oor jou. Gereed en besig om jou te verlos van jouself - jou van jou sonde te red. En sonde is meer as net verkeerde dade. Sonde is ’n magtelose stuk selfgerigtheid waarmee ons gebore is en wat ons vernietig. Jesus help ons op ons voete. Hy tel ons op uit die modder van ons selfgerigtheid. Hy maak nuut en stel ons aan en bemagtig ons as Sy gestuurdes om in Sy diens te staan. Sy opdrag: Soos Ek julle voete gewas het, moet julle ook mekaar se voete was (Joh 13: 7) - selfs diegene wat jy reken dit nie verdien nie of wat jou al verraai of verloën het (Onthou Jesus is geduldig met jou hiermee). Deur dit te doen, wys Jesus in en deur jou lewe aan wie jy behoort, wie jou voete gewas het en wie jou aangestel en gestuur het. Staan saam met Hom op, terug op jou voete en volg Hom. – Ds. Werner Redelinghuys, NG Gemeente Ficksburg
FRANCOIS SEYMORE
T
ydens die onlangse Brangus Wêreldkonferensie staan ek met ’n boervrou en gesels en die gesprek neig natuurlik na Desember se droogte en die onlangse genade-reën. Sy noem dat ’n vriend, na hy die droogte oorleef het, 120 geplante hektaar in April aan ryp verloor het. Ek maak die kommentaar dat dit ongelooflik is hoeveel ons boere moet trotseer en positief bly. Met trane in haar oë kyk sy die vêrte in en prewel “Jy sal nooit besef nie.”
Dit het my onwillekeurig laat dink aan die droogte wat so ’n verwoestende effek op ons landbou en ekonomie gehad het en nog nie eens iets van die verlede is nie, of El Niño slaan sy kloue in Kanada in. Ten tye van druk het reeds 241 000 hektaar in die provinsie Alberta afgebrand met die regering wat vrees dat soveel as 300 000 hektaar verwoes gaan word. President Trudeau het aangekondig dat soveel as $760m se olieproduksie verloor is, en 3000 huise is vernietig of beskadig. Dit het my ’n berekening laat maak en die hoeveelheid hektare wat verbrand het, vermenigvuldig met die gemiddelde mielie-oes
per hektaar in die Vrystaat, en die resultaat van bykans 2 miljoen gekry. Dit is minder as die hoeveelheid tonne mielies wat ons boere nie kon produseer nie en die land tot nou al moes invoer! Blote toeval of saai El Niño bykans ewe veel verwoesting en verdriet waar hy gaan? While the fires were causing devastation to the lives of 100 000 people and economies across the Atlantic, precious rain started to fall on our farms and our towns! Dams are filling up and the planting of winter crops, and an income, in most parts are now guaranteed. Although raining in “strips” and according to some prophets of doom, way too late, the downpours will still have a positive effect on veld growth and pasture. The summer planting season will begin with some level of moisture in the soil!
word loopbane in landbou onder die vergrootglas geplaas. Vroue kan lees wat hul gesin kan doen om gesonder te leef en ons het gaan inloer by Danél in die Karoo. Op ’n persoonlike noot is ek besonders dankbaar om ’n eg ongelooflike Vrystaatondervinding te kon ervaar. ’n Tydjie gelede, onderweg na Pretoria in die donkernag, tref my voertuig ’n houtpallet wat van ’n vragmotor afgeval het. Net buite Ventersburg, met ’n verwoeste voorband en motor wat nie wil aanskakel nie was ek skielik ernstig in die moeilikheid en met min hoop om my rit te voltooi! Dit was net deur die wonderlike goedhartigheid van mense soos Krappie, Willem Hattingh en een van ons boere, Wian Poggenpoel, dat ek drie ure later my motor se neus
As promised we filled this issue with articles from the mountainous Fouriesburg down to breathtaking Cradock and its people. We put apples and freshly baked lamb pie on the table while strolling through steam locomotives and veteran tractors, helping mountain bike cyclists to witnessing modern technology of drones and water turbines.
in die rigting van my geliefdes, kon
Ons het ook gaan inloer by ’n oesrekordhouer en die OVK bestuurspan in die suide ontmoet. Dirk verskaf inligting oor plantdigtheid en terughousaad terwyl Giepie kleinveebestuur bespreek. Die Jongboer en Top Presteerders is aangewys en vir ons matrikulante
op meganisasie en die invloed
draai. Onthou die name van hierdie manne van Ventersburg... eendag sal hulle ook hulp benodig. Ek vertrou hierdie uitgawe sal saam met u voor die kaggel kuier terwyl u hierdie wonderlike tyd van die jaar met u gesin geniet. In die ietwat warmer September gaan ons kyk na die invloed van modernisering op die boer en produksie; kry ons genoeg slaap, is presisie boerdery volhoubaar in SA en is die einde van die windpomp dalk insig? Groetnis van my kant van die draad tot volgende keer... warm bly!
OVK │ JUNE 2016
3
Die toekoms ontmoet die verlede. Dit is die enigste wyse om Sandstone Estate net buite Ficksburg te beskryf. By die een stoor word aan ’n moderne trekker gewerk en oorkant die straat word ’n antieke stoomlokomotief gerestoureer. Op die een stoor staan “Saadstoor” en op die ander “Trekker Hospice”. Is hierdie ’n boerdery of museum?
Die boerdery se fokuspunt is verskeie gewasse op 3100 hektaar droë land wat op rotasie basis geplant word.
In perfekte harmonie
D
aar is baie geskryf en gepraat oor Sandstone Estate en ons het by Desmond Clarke,
oes hulle gemiddeld 2 ton per
uitgeslag. Die siekte het van Lesotho
hektaar maar hierdie jaar kon hulle
gekom en versprei vinnig voor dit
slegs ’n half ton afhaal. Mielies gee
opgemerk kan word. Die besmette
hulle tot 9 ton per hektaar maar
koei kan nie genees word nie en
woordvoerder, gaan uitvind hoe die
hierdie jaar voorsien Des nie meer
aangesien sy nie weer kan kalf
boerdery vertakking en museum op
as 4 ton per hektaar nie.
nie, word hulle dan abattoir toe
een plaas bymekaar kom. Tydens ’n wandeling deur die netjiese kompleks het hy verduidelik dat dit beide ewe belangrik is. Dit het alles in 1995 begin toe Wilfred Moll, ’n veteraan trekker versamelaar, die plaas Hoekfontein by ’n mede versamelaar gekoop het. Verskeie plase het daarna in die mark gekom en Wilfred het dié aangrensend aan Hoekfontein ook gekoop. Droëlande van 3100 hektaar word met mielies, sojabone en sonneblom geplant. Weens die droogte is slegs 500 hektaar hierdie seisoen beplant. Volgens Des is 155 hektaar sojabone geplant en kon hulle net sowat 40 hektaar oes. Gewoonlik Gerestoureerde trekkers, voertuie, treine en weermag toerusting word in nuut geboude skure vertoon.
4
OVK │ JUNE 2016
Die veevertakking op Sandstone bestaan uit ’n 100 Afrikaner stoet
gestuur. Al die beeste word nou voorkomende ingeënt.
en 500 Bonsmara vir vleisteling.
Oor langnaweke word die plaas
Die Afrikaners word uitsluitlik geteel
oopgestel vir die publiek, waar
vir die sleep van die ossewaens
hulle op die ossewaens kan ry en
en word nou opgelei om te ploeg.
demonstrasies bywoon waar met
In ’n stadium was die stoet 1300
die Afrikaners geploeg word. ’n
sterk, maar weens B.M. (besmette
Private spoorlyn van 23km is gebou en die plaas het 25 werkende
misgeboorte) was dit feitlik totaal
stoomlokomotiewe. Wilfred se
trekkers, militêre voertuie en
entoesiasme vir veteraan trekkers
lokomotiewe op die plaas is in
is beslis nie aan die afneem nie en
werkende toestand. ’n Film is
daar is twee store vol daarvan.
twee jaar gelede deur ’n Indiese
Des vertel dat hulle die Guinness
produksiemaatskappy geskiet.
Wêreldrekord verlede jaar opgestel het met 742 veteraan trekkers wat op een slag in een land geploeg het! Drywers van oor die hele wêreld heen het gehelp om met
Besoekers aan Sandstone kom sovêr as Gauteng en selfs oorsee. ’n Gids neem die besoekers op ’n toer deur die skure en kry ook
die veteraan trekkers op die plaas,
die geleentheid om met die trein
die rekord op te stel. Die rekord
te ry. Daar is oornagverblyf en
is egter deur die Iere verbeter met
Sandstone Estate is ’n gewilde
4000 trekkers. Des lag net en wys
plek vir troues en funksies.
daarop dat daar nie eers soveel veteraan trekkers in die hele SA is nie. Daar staan soveel militêre toerusting dat jy byna ’n weermag daarmee kan toerus. Des wys vinnig daarop dat al die lope egter toegesweis en gesertifiseer is.
Die private spoorlyn is 23km lank en sny tussen die lande en kosmos deur. Dit kos bykans R16 000 om die groot ou lokomotief aan die beweeg te kry! Desmond Clarke verduidelik die proses aan Pieter Dempsey (OVK Handelstakbestuurder: Ficksburg)
Is Sandstone Estates ’n plaas of museum? Des weet nie en na ons besoek is ons ook nie seker nie. Beide is so groot en saamgesmelt in perfekte harmonie. Dit is amper of ’n stukkie geskiedenis saam met elke mielie geplant word. Besoek
Deesdae word dié gerestoureerde
Sandstone Estate gerus self maar
militêrevoertuie deur filmhuise
maak seker jy neem jou kamera en
gehuur om in produksies te
kinders saam. Dit is verseker enig
gebruik. Alle gerestoureerde
in sy soort en ’n moet om te sien!
’n Gedeelte van die Sandstone Estate kompleks geneem uit die hommeltuig wat gebruik word om ongenooide stropers en beeste uit die lande te hou.
Die veteraan trekkers word in skure uitgestal en om dit meer interressant vir besoekers te maak word OVK Nuus lesers versoek om enige ou veilingof advertensieborde of baniere te skenk wat teen die mure opgesit sal word. Kyk in die stoor en stof dit af. Hier kan dit nut hê. Kontak Leigh by die Sandstone Estate kantoor op 051 933 2235 indien u ou borde of baniere wil skenk.
OVK │ JUNE 2016
5
BOER sonder einde Ontmoet Zirk Scheepers en hy laat jou vinnig verstaan dat hy die lekker dinge in die lewe geniet. Hy hou van braai met vriende, jag, visvang en fietsry. Dit bekommer hom somtyds sê hy, maar kyk na sy boerdery en jy kom vinnig agter dat hy net so veel aandag aan die minder lekker braai van die lewe spandeer. ’n Perfeksionis, in sy eie woorde. asgevang in die Groot-Visriviervallei naby Cradock, lê Zirk se plaas, Wonderkop. Tussen die rante aan die oewer van die Tarkarivier loop die spilpunte op permanente aangeplante weidings en lusernlande. In die verte wei Merinoskape rustig op die grasgroen velde. Hier eenkant staan die stroper gereed om die mielieland aan te val en daar staan ’n link wat besig is om met gebaalde lusern gelaai te word. Dit lyk alles baie besig, soos Zirk. Met die afsterwe van sy pa en op die jong ouderdom van 21, trek hy half teensinnig twee jaar later, in 1997 na ’n onontwikkelde Wonderkop. “Ek was nie baie gelukkig hier nie en het alles probeer om die plaas te verkoop. Dit wou egter net nie gebeur nie en ek is vandag baie dankbaar daaroor. Ek het elke land wat hier is, self ontwikkel. Die grond is nou deel van my siel.”
6
OVK │ JUNE 2016
Zirk het bekendheid verwerf toe hy verlede jaar 22.5 ton per hektaar van sy lande gehaal het. Met ’n redelike gemiddeld van 13 ton vir besproeiende lande in die omgewing, bly tot vandag nog ’n rekord. Hy is vinnig om te noem dat dit nie hierdie seisoen weer gaan gebeur nie. Die droogte einde verlede jaar het die jong plante skade berokken.
Die spilpunte kon 12mm vog lewer, maar die onttrekking was te hoog. Dit was onmoontlik om die mielies teen die hitte te beskerm. “Ek het teen 19 Oktober geplant en alles gedoen om ’n suksesvolle oes te kry. Grondmonsters is in Amerika ontleed en alles is tot die fynste detail beplan en met planttyd gedoen. Wat ons nie kon voorsien nie was dat die eerste reën eers op 31 Desember sou val. ’n Volle 9mm!” Die skade was klaar gedoen. Die negatiewe denke hou egter nie lank nie en Zirk gesels oor die stroper wat se tande land toe staan en is hy nog steeds, soos ’n tipiese boer, optimisties. Ons gesels oor water en omgewing en die stand wat aangeplant is. Hopetown se oeste word bespreek en volgens Zirk is hul opbengste die drie laaste jaar hoër as hul medeboere aan die Oranjerivier. Boel Price, OVK se Handelstakbestuurder op Cradock, verduidelik dat die boere aan die Groot-Visrivier se waterkwotas aansienlik meer is as die Noordkaap, daarom die hoër opbrengs. Moontlike kwotabeperkings vir volgende jaar wek groot bekommernis. Merino ‘s maak egter die grootste deel van Zirk se boerdery aktiwiteite uit. Hektare lande is onder per manente aangeplante weiding waarop tussen 30 en 50 ooie per hektaar met hul lammers wei. Zirk verduidelik dat die lammers nie veel in die eerste twee maande wei nie
Zirk Scheepers het as jong man na Wonderkop in die Cradock omgewing teensinnig getrek. Jare later sal hy mielies oes wat nou nog ongestoord in die rekordboeke geskryf staan.
en veld onder hulle uitgroei, daarna word dit egter feitlik 65 skaap per hektaar. Die weiding is in kampe opgedeel maar tog is alles onder spilpunt besproeiing. Hy het ’n unieke plan beraam om die probleem op te los, met “valhekkies”. Deur ’n hekkie in die heining te plaas, vasgemaak met twee vere, trap die spilpunt se wiel die hekkie plat en as hy verby is, spring te hekkie terug en die heining is heel! Vele boere besoek hom om hierdie plan te bestudeer en heelwaarskynlik op hul plase te installeer. Dit neem nie lank nie of Zirk se kop staan weer na die lekker dinge van die lewe! Met die groet vertel hy al opgewonde van die mossels en vis wat hy en sy swaer tydens hul vakansie gebraai het. Met die gesels langs begin mens bietjie verstaan hoekom hy so fokus op die lekker dinge. Waaraan wil jy eerder dink.....landbou probleme of ’n lekker braai met vriende en rugby kyk .... met Angelique?
Zirk en Boel Price (OVK Handelstakbestuurder: Cradock) staan by een van die spilpunte wat skaapweiding besproei. Dit is ook in kampe verdeel en waar die “valhekkies” gebruik word.
OVK │ JUNE 2016
7
“ ’n Boer wat nie die terugslae van die lewe kan hanteer en positief bly nie, moet liewer nie boer nie. Ek boer om kos te voorsien. Dit is my werk.”
Zirk verduidelik die werking van die “valhekkie” wat met twee vere geanker is en deur die wiel van die spilpunt platgetrap word. Die hekkie spring daarna terug en die kamp is weer “gesluit”.
Lusernlande onder spilpunte speel ’n belangrike rol in die kontantvloei beplanning van die boerdery.
8
OVK │ JUNE 2016
Angelique met die twee seuns, Neil en Kobus, tydens ’n vakansie vroeër die jaar in Durban.
OVK │ JUNE 2016
9
Die webwerf is ontwikkel om ten volle mobiel vriendelik te wees en gebruik die nuutste aanpasbaarheid tegnologie wat gebruikers toelaat om toegang tot die webwerf te geniet, ongeag daarvan of ‘n foon, rekenaar of tablet gebruik word.
Nuwe webblad lewendig
D
ie eerste OVK
van OVK, sowel as die behoeftes
die totale voorkoms en werking van
webwerf het sowat
van verbruikers voldoen. Die vloei
die ledeportaal te verbeter en te
10 jaar gelede die lig
van inligting word al hoe vinniger en
vereenvoudig.
gesien, maar het met
verskeie nuwe elemente is aangebring
konstante tegnologiese ontwikkeling
om www.ovk.co.za ’n alles
absoluut geraak. In 2014 is besluit om
omvattende besoekpunt vir OVK se
die webblad op te gradeer na ’n nuwe
kliënte en belangstellendes te maak.
platvorm, maar weens beperkinge van die nuwe platvorm wat op daardie stadium geselekteer was, het die opgegradeerde webblad, alhoewel ’n verbetering teenoor die oue, nie aan alle vereistes en verwagtinge voldoen nie.
Gelyke tyd sal die CMW webwerf gemoderniseer word om inpas te wees met die van OVK se blad. Aanlyn veilings vind plaas en dit
Opgedateerde nuus, markpryse,
bring ’n heel nuwe uitdaging aan die
weer, promosies, opkomende
ontwikkelaars en ontwerpers mee.
veilings en video- en fotogalerye van
Die doel van beide webtuistes is
gebeurtenisse kan nou met gemak
om die kommunikasie tussen OVK,
op alle platforms gelees word. Die
CMW en die verbruikers te versnel
loopbaan afdeling is uitgebrei en
en vergemaklik.
aansoekers kan aanlyn aansoek vir
OVK se hoof van skakeling,
poste doen. Selfs OVK Nuus kan
Santa Ferreira, verduidelik dat die
aanlyn gelees word!
strategiese doelwit met betrekking
Rudolph noem dat die opgradering
tot die nuwe verbeterde webwerf
van die ledeportaal gedeelte van
is om aan die voorpunt te bly van
die webblad steeds in proses
tegnologie. “Ons wil vir huidige
is en daar word hard gewerk om dié opgradering binne ses maande afgehandel te hê. Na die opgradering van die ledeportaal,
kliënte en voornemende kliënte ’n maklike en verbruikersvriendelike webwerf beskikbaar stel wat inligting op ’n vinnige, veilige en
sal lede, bykomend tot die funksio-
verstaanbare wyse verskaf.”
Volgens Rudolph Laubscher,
naliteit wat reeds beskikbaar is,
Fokus is geplaas op die visuele
OVK Bestuurder: Interne Oudit
hul persoonlike besonderhede
elemente van die webwerf en
en Inligtingstegnologie, is daar
op OVK se stelsel kan opdateer.
die gebruikers ervaring. Die Web-
na verder oorwegings in Oktober
Transaksies en maandstate sal
werf het ‘n nuwe uitleg wat die
2015 in samewerking met Digital
ook aanlyn gesien of gedruk word
gebruikers-oppervlak versterk met
Platforms, begin om ’n nuwe
en die verhandeling van OVK se
die algehele vloei en skakels op die
webtuiste te ontwerp wat mobiel
aandele sal ook steeds aanlyn kan
webwerf wat gebruikers binne die
vriendelik is en aan die vereistes
geskied, maar dit is bedoeling om
raamwerk vergesel.
10
OVK │ JUNE 2016
Suide oorhandig Toekennings
Adam Tas se “Jy is Boer” het vir groot applous gesorg tydens die 2016 toekenningsfunksie
Die toekenningsaand is bygewoon deur Raymond Rudman (Voermol agent) Armandt Horne (OVK Bestuurder: Suidstreek), Elizma Horne en Leon de Klerk (Voermol streekbestuurder)
Die tweede van vier toppresteerder-
Suidstreek 2015/16. Van die ander
TOP CMW SYBOKHAAR
funksies het onlangs in Cradock
toekennings wat gemaak is sluit in:
PRODUSENT: Allemanskraal
plaasgevind en was bygewoon deur
HOOGSTE OMSET IN OESVERSEKERING: Michael Vermaak
Boerdery - Arnold de Jager
GROOTSTE BRANDSTOF KLIËNT: Gys Botha
MEGANISASIE: CF Naude
bykans 150 gaste en gewilde sanger, Adam Tas het van die gaste in trane gehad met sy emosionele “Jy is Boer”. Die geleentheid is een van die belangrike datums op die Suidstreek se kalender om hul presteerders te onthaal en saam te kuier. Stéfan Oberholzer het CJ Neethling Boerdery Trust aangekondig as die Top Presteerder van die OVK
HOOGSTE OMSET KORTTERMYNVERSEKERING: AS Jordaan & Seuns DIE TOP LEWENDEHAWE PRODUSENT: AS Jordaan & Seuns TOP CMW WOL PRODUSENT: Koringdal Boerdery - Louis de Jager
TOPPRESTEERDER
TOP MIELIE PRODUSENT: CJ Neethling Boerdery Trust TOP KORING PRODUSENT: CJ Neethling Boerdery Trust TOP HANDELSPRESTEERDER: CJ Neethling Boerdery Trust
CJ Neethling Boerdery Trust het die toekenning as OVK Top Presteerder vir die Suidstreek ontvang. Hier is Keith Woodborne (namens CJ Neethling Boerdery trust) by Pieter Erasmus (OVK Direkteur), Stéfan Oberholzer (Besturende Direkteur: OVK Groep) en Gilly Scheepers (Voorsitter: OVK Groep).
OVK │ JUNE 2016
11
APPLES fill the basket On arrival at Lone Tree Farms, close to Fouriesburg, you are met by impeccable order – tight nets, straight wires and poles standing in rows like soldiers at attention. You recognise straightaway a well organised operation with the packing facility and cold storage a beehive of activity and the seductive aroma of “Pink Ladies” filling the air. one Tree Farms, a family company, is one of the major apple producers in the Free State and their apple division is managed by a fourth generation farmer, Douglas Osler. We were somewhat surprised to be met by quite a youthful man, responsible for some 130 000 trees and upwards of 4000 tonnes of apple production per annum. On admitting our ignorance of commercial apple farming, Doug went ahead to explain in layman’s terms what it takes to produce apples for both the export and local markets. We soon realised that the operation entails far more than growing a couple of trees in your backyard. Apple farming on Lone Tree started way back in 1992 when the then farm manager, Neil Reid established the first commercial orchards. Trees were planted under netting in rows
12
OVK │ JUNE 2016
4.5m wide and 1.5m apart to allow 1481 trees per hectare, with semi dwarfing rootstocks (restricting the growth). The trees will always sprout new growth and are regularly pruned to a height of 3.5m to fit below the netting. There is talk in the industry to increase trees to 2500 per hectare, with 4m rows and 1m apart, in order to generate a higher yield. This, however, has implications for the equipment which will then have to be modified. Doug mentioned that, although the planting success is normally 99%, various factors can influence that figure, such as the drought experienced in December in 2015 and for how long roots are exposed during the planting process. Up to 5% of newly planted trees may then be lost. Production per tree is managed by either manual or chemical pruning of the flowers that will ultimately
produce the fruit. Depending on the age of the tree and the size of the apple required, a single tree can produce 200 to 300 fruit per season. The projected production life of a tree is 25 years, although there are trees in the Cape which are over 80 years old. The original orchards on Lone Tree Farms will reach the projected age next year and according to Doug they are monitoring these trees closely. Lone Tree Farms is a family-run business. Each one has a specific responsibility. Dad Guybon is responsible for the 1500 hectares of crops. Being dry lands, wheat, maize, soya beans and recently also teff, are planted in rotation. Guybon is the founder of the company and provides all-round advice when required. Younger brother Mike, assists on the cropping side and runs the potato division – which is focused on seed potatoes, with a small portion designated for delivery
Douglas explains the sorting and grading of the fruit to Johan Scott (OVK Trade Manager: Fouriesburg). According to Douglas it warrants installing a similar facility once 20-25 hectares are in full production.
The name of the farms and logo have been derived from a 60+ year old Blue Gum tree that stands alone at the top of a koppie on the original farm, Sheridan.
to the open market - on 60 to 80 hectares. Sister Gill is a qualified CA and ensures the financial wellbeing of Lone Tree Farms. Says other sister Jo, assistant in the apple production and now pack house manager: “As a family we get on well, also in our business, with each one taking responsibility for his own department. While Dad Guybon still guides us along, he is considering retirement and getting less involved in the day to day activities.� On completion of Matric at Michael House, Doug studied economics at UCT, never thinking that he and his siblings would end up being involved in the farming activities. He met Megan, an educational psychologist, in Johannesburg and they got married in 2010. Having grown up on a farm in Zimbabwe, Megan quickly adapted to the farm life in Fouriesburg. During off-times at weekends they venture to Clarens, while Doug also gets some practice on the
golf course. He also plays squash regularly in Bethlehem. Visiting or entertaining friends is also a popular pastime. The family members stay on different farms and do not see one another every day. Sunday lunches with the old folks are a regular highlight. Doug returned to the farm in 2004 and started out as a pack house manager. While he never received specific formal training in fruitfarming as such, he attended courses and seminars in the Cape during winter-time to gain expert knowledge. He mentions that learning is an ongoing exercise as farmers continuously aim to achieve
superior fruit with higher yields at lower operational costs. Apple trees are planted in September and start producing in year three, with optimum production reached in year 7. Capital returns will commence in years 6 to 7. At present capital input costs come to R350 000 to R400 000 per hectare. This includes trees, netting, poles, cables and irrigation. Annual operational costs run to R120 000 per hectare. If you calculate that with the present 82 hectares in production, then every additional ton yield has a major impact on the bottom line. The Western Cape dominates South African apple production with 90%. The Eastern Cape produces 6% and the Free State merely 2%. The Western Cape also has the advantage that they do not require netting to protect their crops, thereby bringing about a major saving of nearly R200 000 per hectare on capital costs.
Having met in Johannesburg Douglas and Megan got married in 2010. Here they are with daughters Anna (4) and Leah (2).
OVK │ JUNE 2016
13
The 100 workers pack an average of 5000 cartons, or 65 tonnes per day depending on the cultivar. Employment for nearly 200 local workers has been created by the apple production.
The proximity to Cape Town, the major export harbour, is a further boon. Netting, guaranteed for 10 years, is a protector against natural damage, such as hail and heat-waves. It creates a microclimate with less wind, cooler temperatures and slightly higher humidity, resulting in improved assimilation and reduced water consumption. Snow can cause severe damage to the netting and for that reason the netting is rolled up during the winter. The handling of the netting also causes rips and tears, but is still more economical to protect it against snow damage. Come September, the trees ‘come alive’ again and the netting is rolled down. September is the month when anything can happen: from snow to hail to wind and fires. This is also when pollination takes place and they use four to five beehives per hectare. The netting restricts the flight pattern of the bees, so it must be open for pollination but closed against the elements – quite a feat to achieve! Due to the local climate Free State farmers have a two-week period during which to supply the market before the Western Cape floods the market and prices drop. “Taking advantage of that window helps somewhat to cover our additional
14
OVK │ JUNE 2016
“Due to the drought the apples are smaller, show stress marks and cracks. This meant we could not take advantage of the weak rand and increase our exports. From the normal average yield of 50 tonnes per hectare, we hope to reach 37 tonnes this year,” – Douglas Osler –
capital outlay for installing the The stress marks can clearly be seen on this apple and are a typical consequence of the drought. These markings and decrease in size resulted in a 26% drop in yield per hectare. structure”. According to Doug their market comprises 30% export, 40% direct to a leading food retailer and the balance to municipal markets and direct sales into Africa. The African market is growing substantially and is also a great contributor to cash flow.
The stress on the fruit due to the drought has caused lower grade fruit, exerting pressure on the market-price. Due to the weaker rand, the effect is not as noticeable on the exports. The price also varies according to the different cultivars. Pink Lady is a very popular export variety and the Free State is of the first areas in the southern hemisphere able to provide this popular cultivar to the market. Approximately 600 hectares are under apple production in the Free State and the ideal is to supply fruit all year long to increase market share. At this stage apples can be stored in regulated atmosphere (RA) for two to three months depending on the cultivar and when it was picked. ”Smart Fresh” is a gas that is used with RA and can add another two to three storage months. In the Cape controlled atmosphere (CA) is used, whereby they remove all the oxygen from the storage room and that prolongs the season to an all year round supply. The technology is expensive but Doug says they will have to look at extending their season. Closing the packing facility and switching off the cold rooms for six months of the year are not cost effective and counter productive. The farm, with its different agriculture focuses, is run with tight financial control. Gill plays a crucial role in this respect and everything is calculated in accordance with return on investment. From 2009 to 2013 no trees were planted as the sums were not conducive to expansion.
To protect the apples from bruising they are floated slowly in water through the sorting and grading area, before getting dried for the packing process.
Due to frost they did not get the yield to justify expansion. Subsequently prices have picked up and 2014 was an absolute bumper year with yields of up to 90 tonnes per hectare. Frost is the biggest single threat to an orchard. Various methods can be employed to enhance protection such as dual water systems below and above tree. This, however, implies bigger capital inset costs. The family also imported a wind
The packed cartons are stacked on pallets and stored in cold storage to be transported in cold trucks to retailers and municipal markets.
machine from America for frost protection. As the temperature
the water supply to the potato crops
through. Everything comes in
drops to critical levels, the blade
was cut to save the apple orchards.
cycles� explains Doug.
oscillates and brings warmer air
All of this boils down to return on
down. This tower can protect four
capital investment. Fortunately one
to seven hectares, but its efficacy
of the dams has since recovered to
is dependent on the strength of the
a 70% level.
inversion.
Only by physically walking through the packing facility can one appreciate the scale of the operation. Behind the packing warehouse,
“We have fortunately reached the
another 13 hectares are being
It was the severe drought, however,
stage where the apples are paying
prepared for planting in September.
that had the biggest impact on the
for themselves. The older orchards
This raised a question: can the Free
yield this season. Of the two dams
are financing the new orchards
State become a serious player in
on the farm one ran totally dry. The
currently coming into production.
apple production, or is the capital
rains came in the nick of time in
The strategy of diversifying is
investment just too high and the
January, only just preventing the
now showing results. Due to the
returns too slow? With weather
second one from also running dry.
drought, the crops are obviously
patterns changing and the Cape
At the height of the drought crucial
not providing a great year, but the
starting to experience hail, only time
decisions needed to be taken and
apples and potatoes will pull it
will tell.
OVK │ JUNE 2016
15
Die sukses van Kleinveeboerdery word bepaal deur die kritiese bestuurspraktyke korrek te bestuur en daar moet altyd in die dier se voedings- en gesondheidsbehoeftes voorsien word. Goeie voeding vir jong lammers is totaal verantwoordelik vir die reproduksie potensiaal van die ooi oor haar leeftyd, omdat eierselvorming in die tyd plaasvind.
Kleinveebestuur in Perspektief Bydrae deur Giepie Calldo, OVK se Nasionale Bestuurder: Tegniese Velddienste en kan gekontak word by gcalldo@cmw.co.za
E
ierselvorming van speen tot eerste paring is verantwoordelik vir die reproduksie tempo en ons meet die sukses in daaglikse massatoename tot haar paargewig, wat in die omgewing van 48 tot 51 kg moet wees. Dit is belangrik in jonglambestuur om bewus te wees van ’n paar kritieke tye soos 6 maande voor paar, 6 weke voor paar; 14 dae voor paar tot 3 weke na paar; inspekteer 42 tot 60 dae na ramme uit is, middel dragtigheid, 6 weke voor lam, lamtyd tot 3 weke na, 6 tot 9 weke na lam en dan SPEENLAM tot JONGOOI.
potensiaal skep vir verhoogde bies en melkproduksie, wat die geboortegewig sowel as die sekondere wolfollikel ontwikkeling aanvul om sy genetiese potensiaal te bereik.
Dieselfde sal ook geld met aangeplante weidings- en oesrestebestuur. Wat nie aldag besef word nie, is dat die versorging van lammers en dus die sukses van enige reproduksie en produksiestelsel reeds ses weke voor lam reg moet wees.
Sorg vir die lam
Die lammeroes is die boer se opbrengs op sy belegging. Daarom is dit vir elke produsent van groot belang dat die ooilam met die hulp van byvoeding so goed as moontlik moet presteer vir gesonde groei en ontwikkeling.
Waar begin die proses van “ sorg vir die lam” dan nou eintlik. “Die sukses van enige reproduksie en produksiestelsel begin ses weke voor lam, vanwaar 72% van die fetusgroei, uierweefselontwikkeling en primere wolfollikelontwikkeling plaasvind tot en met geboorte”.
Die sukses van enige kleinveeboerdery hang af van die toestand van die natuurlike hulpbronne en tot welke mate die tekorte wat kan voorkom, reggestel kan word om in die dier se behoeftes te voorsien, en die genetiese potensiaal ten opsigte van reproduksie en produksie te benut.
Om dus die genetiese potensiaal ten opsigte van groei en wolproduksie te benut, moet in die ooi se groter voedingsbehoefte in die belangrike tyd voorsien word. Voldoende fetusgroei bepaal die geboortegewig en latere liggaamsgrootte, terwyl uierweefselontwikkeling die
16
OVK │ JUNE 2016
Gesondheidsbestuur en ’n inentingsprogram teen bloednier, pasteurella, bloutong, klem-in-die-kaak en ensootiese aborsie is belangrik. Spoorelementaanvullings en ontwurming (mismonsters) moenie agterwee bly nie.
Paargewig van die jongooi Die paargewig van die jongooi bepaal haar leeftyd-reproduksietempo omdat eierselvorming slegs van speen tot eerste paring plaasvind. Dit word deur ’n konstante gewigtoename bewerkstellig. Die ideale paargewig vir goeie reproduksie en produksie moet gemiddeld tussen 48 en 51kg wees. Wanneer jongooie op 12maande gepaar word, moet hul gewig 80% van hul volwasse gewig wees. Indien hulle op 18 maande gepaar word, moet hul gewig 94% van hul volwasse gewig wees. Bogenoemde jongooi-paargewig is nodig om die produsent se plaasreproduksie- en produksiedoelwit te behaal, naamlik
135% speen met 4,5kg wol per teelooi (as 1,35 lammers se wolproduksie teruggewerk word na die ooi, is dit 7,6kg per kop). Dit is belangrik om te weet dat ’n ooi wat 60kg weeg se voedingsbehoeftes om 135% te speen sowat 870kg kos is, wat die lam se kos tot speen insluit. Dit help met die bepaling van drakrag.
Uitgroei van ooilammers Dit kos baie om ’n ooilam tot by paar te kry, maar daar is ook ’n inkomste, slegs van die wolkomponent, wat die koste moet dra. Indien op 18 maande gepaar word, is dit 751 dae van die ooilam se geboortedag totdat haar lam verkoop kan word – dus is die hoeveelheid, gehalte en prys wat die wol behaal belangrik. Die doeltreffende uitgroei van enige vroulike dier slurp baie van die direkte wins van die boerdery op, maar ongelukkig is die optimale eierselvorming van die jongooi nie onderhandelbaar nie, aangesien die lewensreproduksie en produksie deur die korrekte bestuur bepaal word. Die ooi kan op belangrike reproduksietydperke reageer, soos 6 weke voor lam (meerlinge kan ekonomies ekstra voeding ontvang) en lamdag tot 3 weke na lam – die baarmoeder hersteltydperk wat die daaropvolgende paarseisoen se besetting en lampersentasie bepaal. Indien natuurlike toestande verswak, kan met kruipvoeding selfs so vroeg as op 60 dae gespeen word. Die ooi het dan ’n rustyd van meer as 4 maande voordat weer gepaar word. Herstel is goed, besetting is hoog en wolproduksie, wat tot 800g/kop meer kan wees, is ook hoog.
Behoefte- en koste-analise Om in die lam se behoeftes te voorsien, moet dit is in fases ingedeel word.
A. Ses weke voor lam tot drie weke na lam (lamdag tot 3 weke is baarmoeder herstel tydperk): Die voeding moet 68% totale verteerbare voedingstowwe (TVV) en 16% proteien wees. Behoefte bepaling: Vierling: 95kg (@R4,50 = R427,50); Drieling: 75kg (@R4,50 = R337,50); Tweeling: 60kg (@R4,50 = R270); Eenling: 45kg (@R4,50 = R202,50) B. Kruipvoeding: Lamdag tot 100 dae speen (sowat 26,8kg speengewig) Merinolam: 21,5kg (@R4,50 = R96,75); Vleislam: 25kg (@R4,50 = R112,50) C. Na speen (volgende 42 dae): Kruipkos verhoog tot 250g/dag; dagtoename: 123g, 42dae toename 10,5kg (@R4,50 = R47,50), lamgewig: 142 dae = 32kg (om by 51kg paargewig uit te kom, is 19kg gewigstoename nodig). D. Jongooilek 18 maande paar: Byvoeding (289dae) - 140g/dag; dagtoename: 63g; maandtoename: 1,95kg; totale kilogram = 42kg (@ R4.50 = R189), ooigewig na 289 dae = 50,28kg. instandhoudinglek tot paar (92 dae) - 50g/dag; dagtoename - 30g; maandtoename 1,50kg, totale kilogram = 4,6kg (@R4,50 = R20,70), ooigewig na 92dae = 54,88kg.
Totale koste: B = 21,5kg @R4,50 = R96,75; C = 10,5kg @R4,50 = R47,50; D = 42,0kg @R4,50 = R189; D1 = 4,6kg @R4,50 = R20,70; E = 15,75kg @R4,50 = R70,50
Groottotaal: 94,35kg @R4,50 = R424,57 (12maande paar is R20,70 minder)
Wolinkomste Tydperk van 751 dae: Hoeveelheid wol =8,4kg @ gemiddeld R101/kg = R848,40 (R1,13/dag bruto). UITGAWES: Byvoeding R424,57 + gesondheid R75 = R499,57. WINS: R848,40 minus R499,57 = R348,83. SWAK JAAR: Wol 8,4 minus 2kg = 6,4kg (23,8% @R95 = R608. Minus uitgawes R499,57 = wins R108,43). Dit is ’n duidelike bewys waarom uitgawes op die jongooi altyd die moeite werd is. Op 751 dae word die goedversorgde ooi se 1,10 lam verkoop, dit wil se 33,1kg @R28,20 = R933,42. Wol R348,83 + vleis (60% verkoop)
D1. Jongooilek 12 maande paar: Byvoeding (222dae) - 188g/dag; dagtoename - 85g; maandtoemane - 2,6kg; totale byvoeding kilogram = 42kg (@R4,50 = R189), ooigewig na 222 dae = 50,9kg (ooi is nou reg vir paar, spaar 4,6kg lek en wen een lamseisoen ekstra teenoor die 18 maande stelsel).
19,86kg @R28,20 = R560,05 =
E. Prikkelvoeding (63 dae, 14 dae voor paar tot 3 weke nadat ram uit is): 250g/dag (goeie produksielek); totale kilogram = 15,75kg (15.7 @ R4,50 = R70,78).
sogenaamde geharde skape het nie
R908,88.
Opsommend Deur vir die jong diere te sorg is die ekonomie van reproduksie en produksie verseker. Die wolinkomste betaal vir die oefening, dit verg egter ’n kopskuif. Die ’n reproduksie fabriek nie en dus minder ekonomies ten opsigte van reproduksie en produksie oor die hele leeftyd van die dier.
OVK │ JUNE 2016
17
Kan jy gesond leef? Wat bedoel hulle met gesond leef? Beteken dit dat jy jou bord elke dag vol bleek kos moet skep? Is dit om saam met die hoenders te gaan slaap en op te staan? Moet jy elke oggend tot by die teerpad draf terwyl die bed nog so lekker warm is? Gesond leef. Maak ’n tydskrif oop of sit die TV aan en jy word vertel hoe om gesond te leef en wat en wanneer om wat te doen om oud te word!
verstandelike vermoë om gesonde
die vetjies van die rooivleis af en eet
besluite te neem. Is dit so eenvoudig
bietjie meer vis en hoender.
en maklik soos dit? Die skaaptjop met sy lekker druppende vet lyk na ’n baie gesonde keuse! Die
Gedink dit eindig daar! Wetenskaplikes is dit eens dat vleis wat “rou”
smeulende dik sny vars gebakte
gaargemaak word (60°C in die
brood met gesmelte botter en konfyt
middel), uiters gevaarlik kan wees.
lyk besonders gesond. Dit klink soos
Alle vleissoorte bevat bakterie wat
goeie keuses vir gesond leef! Of
kan lei tot diarree, naarheid, koors en
dalk nie.
krampe. Daar is selfs restaurante wat
Eetgewoontes
weier om vleis “rou” te bedien en sal slegs “medium rou” gaarmaak. Dus,
Kos is belangrik en ons moet eet
los die steak maar so bietjie langer
om te groei en die liggaam in stand
op die kole... net om veilig te wees.
te hou en daarom is ’n gesonde
Kyk ook sommer na die eetgerei wat
oe moeilik is dit om
eetpatroon van drie maaltye per dag
gesond te leef en wat
baie belangrik, en waarvan aandete
beteken gesond leef?
nie noodwendig die grootste hoef te
Krap so bietjie rond en
wees nie. Daar is verskeie eetplanne
in die kas te gebruik? Kleiner borde
soek na ’n logiese verduideliking van
beskikbaar vir ’n gesonde leefstyl en
beteken kleiner porsies. Ons het net
“gesond leef” en jy kry die volgende
meeste bestaan uit vrugte, groente,
nodig om te eet tot die honger gestil
definisie: Dit is om gesonde gedrags-
volgraan en lae-vet melkprodukte.
is en dan op te hou. Deur kleiner
patrone te volg en word verduidelik
Vermy ongesonde koolhidrate soos
porsies te skep en stadiger te eet is
as die fisiese, geestelike en
wit meel en fyn suiker. Sny ook maar
halfpad van die wedstryd gewen!
18
OVK │ JUNE 2016
die tafel so gesellig laat lyk. Is dit regtig nodig om die grootste borde
Peuselhappies. Ai tog! Biljoene rande
suikersiekte en hoë bloeddruk voor-
geval van spier, ligament en selfs
word per jaar hieraan spandeer en
kom en veroorsaak beensterkte. Nie
meer ernstige beserings. Dit vereis
ons leer net eenvoudig nie! Skyfies,
gepraat van die skaal en maatband
beter asemhalingsbeheer as bv.
koekies en koeldranke. Soos verslaaf-
wat sal glimlag nie!
draf of fietsry, wat ’n groter behoefte
des kan ons nie daarsonder nie. Wees bietjie depressief en kyk hoe word die spens aangeval vir iets om aan te knaag! Daar is geen raad nie, behalwe probeer liewer vrugte
Swem bly een van die volmaakste oefeninge wat bestaan. Dit werk
kinders nie, dit word ‘n lewenslange gewoonte.
Oefening
sorg dat die spiere harder werk.
op jou rug en versterk die hele
Stap is besonder goeie oefening en
liggaam en haal die gewig van seer
feitlik almal kan daaraan deelneem. Dit bevorder nie net cholesterol
en neute. Gereelde soetgoed is ook nie die beste versnapering vir
veroorsaak aan suurstof, wat weer
“Om die rykste man in die begraafplaas te wees is nie vir my belangrik nie...
vlakke, verstrek beenstruktuur en hou bloeddruk in beheer nie, dit laat jou sommer beter voel net om die vars lug te ruik en die son op jou vel
om bed toe te gaan en te
te voel. Spoed is nie belangrik nie,
dink ons het vandag iets
solank dit gemaklik voel en stap vir
fietse lyfie te hê of ’n maag soos ’n
wonderliks gedoen...
’n minimum van 30 minute. Neem
strykplank nie. Groot gimnasiums is
dit is wat tel”.
beperk tot die stede en dit is moeilik
– Steve Jobs 1955-2011 –
Dit is nie vir almal beskore om ’n
om so op jou eie te probeer oefen.
spandeer kosbare tyd bymekaar. Vele van ons daaglikse take kan ook
Daar is egter maklike oefeninge wat gedoen kan word om ’n gesonde
sommer die hele gesin saam en
beskou word as oefening. Om vir of beskadigde ligamente en spiere
30 minute met die kinders te speel
af. Dit is nie nodig om honderde
of in die tuin te werk is ’n wyse van
Gereelde oefening beperk ouderdom
rande op toerusting te spandeer nie
akrobatiese oefening, solank dit
verwante siektes en verbeter balans,
en ’n uur se gemaklike swem kan
aangevul word met ’n swem- of
buigsaamheid en uithouvermoë.
tot 500 kalorieë verbrand! Swem
staproetine. Dit is veral belangrik
Dit kan ook hartsiektes, beroertes,
word aangewend vir rehabilitasie in
om kinders te leer om aktief in die
leefwyse te handhaaf!
OVK │ JUNE 2016
19
buitelig te wees. Dit is nie noodwendig nodig om aan sport deel te neem om ’n aktiewe leefstyl te volg nie. Aan die ander kant word fisiese onaktiwiteit vereenselwig met hart kwale, sommige kankersoorte en kan lei tot oorgewig.
Psigiese gesondheid Kry genoeg slaap. Volwassenes het 7 tot 8 ure slaap nodig. Seniors slaap ligter en word gereeld wakker. Hulle moet dan kort slapies deur die dag neem om hul 8 ure op te maak. Moenie groot maaltye eet voor
Die dwing jou om te konsentreer
slapenstyd nie. Dit veroorsaak swak
en verbreed jou kennis. Neem tyd,
vertering en lei tot gewig aanname.
ten minste een keer per week, om
metgesel, lag vir jou kinders. Lag ten minste een keer per dag.
Doen brein oefeninge, soos woor-
jou sport of stokperdjie te beoefen.
’n Gesonde lewenswyse: Eet matig, oefen en spandeer tyd om te ont-
deskat, soduko of bou ’n legkaart.
Kry bevrediging uit die groot en die
span. Klink nie so onmoontlik nie.
Maak tyd om met mense oor
klein... Vergroot jou vriendekring
Jy kan gesond leef. Dink daaroor...
verskeie onderwerpe te gesels.
en lag. Lag vir jouself, lag vir jou
dis klaar ’n stap in die regte rigting.
20
OVK │ JUNE 2016
OVK │ JUNE 2016
21
Tussen Bloemfontein en Port Elizabeth, net buite Middelburg wag die Karooroos Padstal op jou. Tipiese Karoo-gasvryheid en ’n spyskaart wat jou langer wil laat bly as wat jy wou.
D
ie reuk van koffie en vars gebakte pasteie begroet jou as jy by die padstal instap.
Volgepak met plaaslik vervaardigde
Rusplek langs die N10
geskenke en allerlei interressante
Gebore op Oudtshoorn het Danél
vertakking gesluit. Die kinders was
nonsensgoed, konfyte, droëvrugte
haar by die destydse UPE as maat-
groter en is koshuis toe en tyd het
en wolprodukte. Die spyskaart
skaplike werker gekwalifiseer en ’n
in Danél se skoot geval. Die droom
is egter wat die aandag trek en
pos op Middelburg aanvaar. Hier
wat sy vir jare gehad, maar weens
daagliks word vars lam-, hoender-
het sy Tinus du Plessis ontmoet en
omstandighede nooit kon uitleef nie,
en wildspasteie gebak. Vars roos-
is kort daarna getroud. Tinus was ’n
het werklikheid geword. Karooroos
terkoeke en Quiche word ook
melkboer en moes sy as boervrou
is gebore en op 1 Desember 2015
daagliks voorberei. Die geregte by
vinnig leer en hand bysit. Daagliks
sy deure geopen. As boervrou is
Karooroos word nou al so gewild
het sy voer by OVK gaan haal of
sy egter ook nog betrokke by die
melk afgelewer. Dan moes sy nog
administrasie van die stoetery.
dat die inwoners van die dorp en omliggende boere gereeld ’n draai maak vir ontbyt of middagete. Vir die soettand kry Danél daagliks
tyd maak om hul drie kinders, Trigaardt, Hanje en Petrus groot te maak.
“My wens vir die padstal was om Karoo gasvryheid en goeie tuisgemaakte kos aan te bied. ’n
koeke van ’n boervrou wat ook ’n
As tradisionele Merino stoetboere
Rusplek te bied vir die toeris en ’n
chef is!
het Tinus later die melkery
lekker ontbyt of middagete vir die
22
OVK │ JUNE 2016
plaaslike inwoners. Ek is vandag so dankbaar dat my droom op die regte tyd gerealiseer het.” vertel sy. Wanneer jy volgende keer op die N10 ry, wees op die uitkyk vir die windpomp langs die pad naby Middelburg. Strek uit en geniet so bietjie warmte van die boeremense van die Karoo. Jy sal dan verstaan hoekom Danél altyd so ’n warm glimlag het.
Danél du Plessis, eienaar van Karooroos gesels met Wimpie Bothma (OVK Handelstakbestuurder: Middelburg)
OVK │ JUNE 2016
23
Vrystaat Landbou het onlangs hul Jongboer Vrystaat Landbou hetvir 2016, tydens ’nhul gala-geleentheid in onlangs Jongboer vir 2016, Bloemfontein, aangekondig.in tydens ’n gala-geleentheid Bygewoon deuraangekondig. jongboere, Bloemfontein, sakemannedeur en leiers in die Bygewoon jongboere, landbou is die sakemanne enfinaliste leiers inaan die die gaste voorgestel. DJ vanaan derdie landbou is die finaliste Linde van Vierfontein het met gaste voorgestel. die trofee weggestap.
D
Vrystaat Landbou
JONGBOER 2016
ie toekenningfunksie
Daar word ook verwys na vernie-
hul DNA word beeste gemanipuleer
is vooraf gegaan
tigende tegnologiese ontwikkeling.
om meer melk en meer vleis te
deur ’n konferensie
Die voertuig het die ossewa
produseer.
waartydens die
vernietig, die robot en rekenaars het
jongboere ingelig is oor tegnologiese
werksverliese veroorsaak. So gaan
ontwikkelinge, sonkrag, asook die
die volgende 20 jaar ’n tegnologiese
geleenthede wat bestaan in die
revolusie in die landbou meebring.
wildbedryf. Een van die sprekers
Reeds word daar nie vir evolusie
was Pieter Geldenhuys wat gesels het oor die impak van tegnologie
gewag om beeste te verander nie, maar deur eksperimentering met
op die landbou. Hy is tans ’n lektor
Die gebruik van tegnologie soos hommeltuie en die ontwikkeling van drywerlose voertuie, is reeds vêr gevorderd. Hierdie tegnologie gaan veroorsaak dat ’n trekker nie meer ’n drywer gaan benodig nie. Die trekker gaan self na die landerye ry, sy taak verrig en terugkeer na die skuur.
in tegnologiese strategie aan die
Verder gaan die trekker deur die nag
Universiteit van Noordwes.
kan werk, want hy benodig nie daglig
Die wêreld se populasie is besig om
nie (gebruik van GPS) en het nie
te eskaleer en daar word bereken
slaap nodig nie.
dat daar 20 biljoen mense in 2050
Tegnologiese ontwikkeling in die
op aarde gaan wees. Kosvoor-
spoed van die internet het reeds
siening styg egter slegs met 5%
sovêr gevorder dat dit slegs ’n
per jaar, wat beteken dat daar op ’n
minuut en half in Suid Korea neem
stadium meer mense gaan wees as
om ’n volledige film af te laai. In SA
wat daar geproduseerde kos gaan
neem dit op die vinnigste sowat 50
wees. Dit is die taak van tegnologie
minute. Die nuwe generasie 4G gaan
om hierdie agterstand aan te
geweldige veranderinge in spoed
spreek.
meebring en daar word slegs gewag op die regering om frekwensies
Die populasie het vier keer verdubbel oor die laaste 150 jaar, maar wat baie interessant is, is dat skaars kommoditeite se pryse met 80% gedaal het. Een van die redes is byvoorbeeld dat ’n telefoonoproep deesdae gemaak kan word sonder ’n koperdraad. Tegnologie veroorsaak dus ’n verandering in die vraag na sekere kommoditeite.
24
OVK │ JUNE 2016
beskikbaar te stel. DJ van der Linde van die Vierfontein distrik is aangewys as die Jongboer van 2016. Hier ontvang hy sy trofee met sy vrou Rianette. “Die onlangse droogte het my ’n beter mens en landbouer gemaak”
Tydens die kongres is die Jongboer finaliste voorgestel. Hendrik Heyns (30) boer op Waterford A in die Rouxville distrik. Hy het vyf jaar gelede begin boer na hy sy B.Sc. Agric. graad verwerf het. Sy boerdery bestaan uit vee en gewasse. Volgens Hendrik is die jongboer die
toekomstige voedselsekuriteit vir Suid-
die geskiedenis. Ten spyte daarvan het
Afrika. Sonder die jongboere kan die
hulle in 2015 nog ’n plaas bygekoop
Die konferensie is ook
ekonomie nie groei nie en is daar nie ‘n
en staan sterker as ooit.
bygewoon deur Waldo
toekoms vir boerdery nie Die tweede finalis was PJ Badenhorst (34) wat saam met sy pa Con in die Dewetsdorp distrik boer. PJ boer al 12 jaar op die plaas Platkop met vee, wild en gewasse onder besproeiing.
Die 20ste Vrystaat Landbou Jongboer van die Jaar was DJ van der Linde wat op die familieplaas in die Vierfontein
van Niekerk (VL Jongboer Komitee: Excelsior), Stephan Nel (Excelsior), Frans Nel (Excelsior),
distrik boer. Toe sy vader ernstig siek
Kobus Breytenbach (VL
geword het, het DJ 8 jaar gelede die
Vise-president: Zastron)
onderwys vaarwel geroep en plaas
en Stéfan Oberholzer
beskadig. In 2012 het 60% van hul
toe getrek. Hy het stelselmatig die
(Besturende Direkteur:
weiding en twee store afgebrand en
boerdery uitgebrei en sluit verskeie
OVK Groep).
verlede jaar was die droogste jaar in
gewasse en beeste in.
Dié boerdery is in 2011 deur ’n vloed
Pieter Geldenhuys demonstreer “virtual reality” tegnologie aan die jongboere. Die tegnologie word
Finalis PJ Badenhorst met dogter Ellen in sy arms
reeds gebruik om sokkerwedstryde lewendig uit
saam met Boet Wilken (VL Jongboer Komitee
te saai. Die kyker kry die gevoel dat hy binne die
vise-voorsitter) en finalis Hendrik Heyns tydens die
stadium is met behulp van meer as dertig kameras.
Jongboer konferensie.
OVK │ JUNE 2016
25
BRANGUS bult spiere
Die kongres is voorafgegaan deur ’n
Green van Ladysmith was die eerste
Eg karaktereienskappe van die Suid
boer in Suid-Afrika wat in 1963 met
Afrikaanse Brangus is dat hulle
teling begin het. ’n Telersklub onder
aanpasbaar is in ’n verskeidenheid
leiding van Raymond was in 1976
van omgewings, horingloos is en
gestig en die ras is in 1986 deur die
’n lae geboorte gewig het. Daarby
registrateur van Veeverbetering en
het hulle ’n rustige temprament en
die Suid Afrikaanse Stamboek- en
uitstekende vleiskwaliteite. Brangus
Veeverbeteringsvereniging erken.
SA se teeldoelwitte is om die goeie
Die 8ste Brangus Wêreldkongres is onlangs by Black Mountain Hotel naby Thaba Nchu gehou. Telers het van sovêr as Uruguay, Argentinië en Amerika gekom. Dit was ook die eerste keer dat SuidAfrika die geleentheid gehad het om dié internasionale kongres aan te bied.
D
aar is tans meer
Raymond en sy swaer, Alistair Tedder was Brangus pioniers en in 1963 was die eerste oorsponklike
prosesse wat gely is deur afgevaardigdes van Suid-Amerika, gevolg deur lede van Brangus SA, elk met sy eie unieke vlag.
eienskappe waarvoor Brangus bekend is verder uit te bou en negatiewe eienskappe aan te spreek.
Suid Afrikaanse Brangus kalwers
Die grootste sukses van Brangus
gebore. Hulle gene was saamgestel
is hul aanpasbaarheid en hoë
deur 37.5% Brahman en 62.5%
vleisproduksie in warm streke met
Angus. Aangesien die Brahman
baie insekte, harde gras en skiektes.
reeds oor belangrike eienskappe
Die Brangus koei produseer heel
soos aanpasbaarheid en sterk
normaal in temperature bo 35°
drang vir oorlewing beskik en die
Celsius en het die kapasiteit om tot
Angus oor hoë vrugbaarheid en
40% meer te produseer as ander
natuurlike vleis kwaliteit, was dit
rasse. Weens die Angus gene
Die Brangus ras word vanaf 1941
belangrik om al hierdie besondere
beskik die koei ook oor ’n hoë melk
in Amerika geteel en Raymond
eienskappe te behou.
vermoë. In kouer klimate word
41 000 diere in SA geregistreer deur die 170 lede en
volgens Sias Booysen, president van Brangus SA, word daar met Brangus in al die provinsies geteel en geboer. Buurlande sluit Malawi, Namibië en Swaziland in.
26
OVK │ JUNE 2016
hulle beskerm deur hul dik pels en bulle kan tot 900kg en koeie tot 500kg weeg. Die ras is kenmerkend poenskop en geheel swart of rooi. Tydens die konferensie het Mnr Louw Steytler, voormalige president van Graan SA, genoem dat die vertroue in politici oor die hele wereld op ’n laagte punt is. Hy het verwys na Argentinië en selfs die verkiesing in Amerika sowel as die huidige situasie in Suid Afrika. Na onlangse hofsake glo hy dat die Grondwet die nodige oplossings sal bied. Peter Cheales, stigter van die wêreld se grooste verbruikerswebwerf “Hello Peter.com” het die
Plaaslik geteelde beeste is vertoon en die belangstelling van die Argentyne was baie groot in ons Brahman/Angus geteelde ras. Van dié boere het kuddes van tot 30 000 groot!
kongresgangers hul sye laat vashou met staaltjies van slegte kliëntediens
onthou dat hulle slegs oorhoofse
Die toekoms van die Brangus ras
en die “almagtige” bestuurders
koste vir ’n maatskappy is – die
lyk baie belowend en hoe groter die
van maatskappye wat nooit tyd vir
klient is die enigste wins!
druk word om die voedselmandtjie
hul kliënte het nie en permanent in vergaderings is. Volgens Peter het 140 miljoen mense wêreldwyd en 4.8 miljoen mense in Suid Afrika die laaste paar jaar hul werk verloor. Die besighede bestaan egter nog en maak groot winste. Die rede sê Peter, “Hulle was totaal onbevoeg!”
vir die vinniggroeiende wêreldbe-
“Brangus is tans die vierde grootste beesras in SuidAfrika. Daar bestaan ’n enorme mark in Suid-Amerika en sodra die nodige protokol gefinaliseer is, gaan uitvoere geweldig styg.”
Personeel, vanaf die besturende
– Sias Booysen –
direkteur tot skoonmakers moet
volking vol te hou, hoe beter gaan hierdie bewyste geharde ras vaar. Prof Norman Maiwashe van die LNR het opgemerk dat daar genoeg kos is, dit is egter nie bekostigbaar nie. Wetenskaplikes en rastelers sal moet hande vat om meer kos teen laer kostes te produseer.
Regs staan Mnr. Sias Booysen (President Brangus SA) by van die sprekers tydens die 8ste Brangus
Dr. Jaco de Villiers (Brangus SA) sê 235 inter-
Wêreldkongres. V.l.n.r. Louw Steytler (Graan SA),
nasionale en plaaslike afgevaardiges het die
Prof. Norman Maiwashe (L.N.R.) en Peter Cheales
kongres bygewoon en 700 het na ’n lewendige
(Internasionale bemarkings Guru)
video “streaming” op die internet ingeskakel. OVK │ JUNE 2016
27
Noordstreek Top Presteerders Gaste van so vêr as Steynsrus was onder 280 gaste wat die oorhandiging bygewoon het. Elvis Blue het die vorige aand nie minder nie as 7 Ghoema Toekennings ontvang en is met groot applous van die gaste verwelkom.
Tydens ’n glansgeleentheid in Ladybrand het OVK sy top presteerders – 2015/16 vir die Noordstreek aangekondig. Die aand het op ’n hoë noot afgeskop toe gaskunstenaar Elvis Blue die 280 gaste vermaak het met van sy bekendste treffers. Die afwagting was merkbaar tydens die boodkappe van Gilly Scheepers, Voorsitter: OVK Groep, en ’n kort besigheidsverslag van Stéfan Oberholzer, Besturende Direkteur: OVK Groep.
aangekondig. Van die ander
Met die gewag verby het Stéfan die wenners van die verskillende katergorieë asook die top presteerder van die noordstreek 2015/16 tot groot toejuiging van die gaste
Gilly Scheepers
toekennings wat gemaak is sluit in: TOP WOL PRODUSENT: Johan Rautenbach HOOGSTE OMSET KORTTERMYNVERSEKERING: Downtouch Investments - Johan Cronje HOOGSTE OMSET OESVERSEKERING: Bloukruin Landgoed - Gilly Scheepers DIE GROOTSTE BRANDSTOF KLIëNT: Bloukruin Landgoed -
TOP MEGANISASIE PRESTEERDER: Zuikerkop Boerdery (Pty) Ltd - Dr Carel Scholtz
TOP KORING PRODUSENT: Bloukruin Landgoed Gilly Scheepers TOP SOJABOON PRODUSENT: Jaycee Trust - Hans van Rooyen TOP MIELIE PRODUSENT: Liberhof Landgoed - Michael en Jan Scheepers TOP SONNEBLOM PRODUSENT: Sibylia Boerdery - Jan, Antoon en Anton van den Berg TOP HANDELSPRETEERDER: MD Foundation (Pty)Ltd
Die OVK Top Presteerder vir die Noordstreek 2015/16 is MD Foundation (Pty)Ltd. Hier staan direkteure Theunis Pretorius, Xavier Moll, Hannes Pretorius, Jacques Moll by Gilly Scheepers (Voorsitter: OVK Groep).
28
OVK │ JUNE 2016
HIER, DAAR EN ORAL • AROUND AND ABOUT • HIER, DAAR GOSA Simposium
Gert Nienaber (OVK Silobestuurder: Clocolan), Kobus Scheepers (OVK Bedryfsbestuurder), Ephraim Khopoche (OVK Silobestuurder: Modderpoort) en Deon Swart (OVK Silobestuurder: Fouriesburg) het die Graanhanteringsorganisasie (GOSA) se 2016-simposium wat onlangs by Langebaan gehou is, bygewoon.
VIRBAC Kompetisie
Hansie van Rooyen (middel) van die plaas Liebenbergsvlei naby Edenburg is die wenner van die kraalkompetisie wat vanaf Oktober tot Februarie deur VIRBAC in die OVK Handelstakke aangebied is. Die praktiese verskuifbare kraal is deur (links) Sirkie Pieterse (VIRBAC Tegniese Verkoopsadviseur) en Jacques Senekal (OVK Handelstakbestuurder: Edenburg) oorhandig.
Hammonia Inligtingsdag Presisie Boerdery en hoe dit aangewend kan word om die opbrengsplafon te lig. Dit was die tema by die Hammonia Inligtingsdag wat onder nat en modderige omstandighede aangebied is. Onder die groot groep boere wat die dag bygewoon het, was v.l.n.r. Jacques Moll (OVK Direkteur), Gerrie Britz, Gerrie Snyman, Theunis Pretorius (Organiseerder), Friedl von Malitz en Ludwig Oberholzer (Hammonia Voorsitter).
Willem Eigenhuis (Du Pont Pioneer) het ’n lesing aangebied oor grondwetenskap en die impak wat dit op die opbrengs per hektaar het. Hier staan hy in ’n profielgat en verduidelik die wortelstelsel van proewe wat in Desember aangeplant is.
56ste Fertasa OVK oorhandig Jaarlikse Kongres voertuie OVK is hierdie jaar by Down Touch Griffon Rugby-unie betrokke en twee OVK promosie Toyota Etios voertuie is aan die Griffons oorhandig. Hier ontvang Eugene van Wyk (Besturende Direkteur: Down Touch Griffons) die sleutels van Stéfan Oberholzer (Besturende Direkteur: OVK) terwyl Verné Hamman (Bestuurder: OVK Versekering) en Thinus Botha (Ladybrand Toyota) toekyk.
Mnr Adam Mostert, HUB, Fertasa staan hier saam met drie van die sprekers op die kongres – prof Martin Fey, (Buitengewone Professor, Universiteit van Pretoria), dr Augustine Langyintuo (Wêreldbank-groep) en mnr. Jan Vermaak, (Besturende Direkteur Internasionale Spesialiteite en Besigheidsontwikkeling van Omnia Kunsmis).
OVK │ JUNE 2016
29
HIER, DAAR EN ORAL • AROUND AND ABOUT • HIER, DAAR
OVK Noordstreek Top Presteerders
MSD Information Day
Hezelle Wille (Ficksburg), Linda Moll (Ficksburg), Martie Moll (Ficksburg), Hannah Durow (Ficksburg), Herkie Bender (Clocolan) en Mariaan van Niekerk (Ladybrand) blyk of hulle vir hul eie vermaak gesorg het! Ig Wille (Ficksburg), Chris Bender (OVK Direkteur: Clocolan), Xavier Moll (Ficksburg), Jorrie van Niekerk (Ladybrand) en Freddie Durow (Clocolan) was onder die 280 gaste wat die funksie in Ladybrand bygewoon het.
Excelsior Someroesdag
Nagenoeg 125 boere het die hooidag demonstrasies op die plaas Patrysvlugt bygewoon. Die program volg gewoonlik dié van ’n proewedag, maar weens die droogte was die ander gesaaides baie laat. Hier staan oom Dave Flanegan van die plaas Grassmere, wat sommer die dag die Alpler 1.8 snymasjien van Eppie Hanekom (OVK Meganisasie: Ladybrand) aangekoop het.
Massey Ferguson het aan die hooidag deelgeneem en verskeie implemente en trekkers op die teff land aan die boere gedemonstreer. Hier word die Kverneland tolsnyer deur sy pas geneem.
30
OVK │ JUNE 2016
Some128 emerging farmers attended an information day at Ladybrand presented by MSD to train and advise on the correct handling of vaccines and clinical signs to make the correct diagnosis. John Khoza also gave information on different treatment for the various diseases and the full vaccination and dosages. John and Marlyn Khwababa (OVK Agri SEB/Bee Clerk) are with some of the informal farmers that attended the MSD information day.
John Khoza (MSD), Nardus Marais (MSD), Marlyn Khwababa (OVK Agri SEB/Bee Clerk), Wessel Prinsloo (MSD) and Johan Nienaber (OVK Trade Manager: Ladybrand) during the refreshment break.
R EN ORAL • AROUND AND ABOUT • HIER, DAAR EN ORAL
Bloemskou kroon wenners
Arlington Boeredag
Regs: Piet Louw (Link Merinos) is die trotse eienaar van die Skaap van die Skou 2016. By hom is Frikkie Oukamp (CMW) en Willem Mei (Hanteerder)
John Melville (CMW) staan hier by Derick Alexander en Rudi
Meer as 180 boere het die inligtingsdag en trekkerdemonstrasies bygewoon. Hier staan Danie Ferreira (OVK Meganisasie: Harrismith), Danie Naude (OVK Meganisasie: Reitz), Freddie van Biljon (OVK Meganisasie: Bethlehem), Danie Calitz en Hardie Kotze, beide van Henneman.
Upton, eienaar van die Poenskop Ram 2016. Gekniel is Pierre Louw Fourie (Hanteerder).
DIE SUIDE GEE ERKENNING Die OVK Suidstreek Top Presteerders is onlangs aangewys. Hier kuier Arnold de Jager, Stefan Lategan, Hein Botha, Johan Bouwer en Pieter Erasmus (OVK Direkteur)
8th Brangus Wêreldkongres André Wouman (Reitz) en Walter Kotze (Aliwal-Noord) is opgemerk by die kongres (sien bladsy 26) wat by Black Mountain Hotel plaasgevind het.
Cradock het haar sjarmante kleed aangetrek en Monique Coetzee, Petro van der Merwe en Alta le Roux, almal van Cradock, was onder die 150 gaste wat glans aan die geleentheid verleen het.
OVK │ JUNE 2016
31
Koringsaad terughouding Koringproduksie in SuidAfrika het die afgelope paar jaar skerp afgeneem, van net onder ’n miljoen hektaar sowat 15 jaar gelede tot ’n skamele 500 000 ha. Hiervan is slegs ongeveer 90 000 ha in die Vrystaat aangeplant. Tot onlangs nog het die Vrystaat sowat 50% van die totale koringoes in Suid-Afrika gelewer. Vandag maak dit maar ’n baie klein persentasie van die totaal uit. oekom daal koringproduksie in SuidAfrika? Hierdie onderwerp is al tot vervelens toe bespreek en gesels, en een van die grootste uitdagings
(Suid-Afrikaanse Nasionale Saadorganisasie) is die organisasie wat ingevolge die voorskrifte van die Plantverbeteringswet (Wet 53 van 1976) aangewys is om die SuidAfrikaanse saadsertifisering skema toe te pas en te administreer. Gedurende hierdie proses word verpligte landinspeksies op verskillende groeistadia deur SANSOR saadinspekteurs uitgevoer en die lande word gemonitor vir suiwerheid, asook vir enige afwykings of onkruid wat mag voorkom, teenwoordigheid van siektes en dies meer. Gesertifiseerde saad bevat
Geskryf deur Dirk Gunter (OVK Bestuurder: Landboukundige Dienste) met Annelie Barnard (LNRKleingraaninstituut) as medewerker.
dus nie onkruidsaad nie, dit het ook nie ander graan in nie en dit is nie
onkruidsaad, ander graan of
gemeng met ander kultivars nie.
klippies en dit het gewoonlik ’n
Daar is egter ’n baie klein toelating
lae ontkiemingspersentasie en
van tussen 0.1% en 0.3%.
groeikrag. • saad wat deur ’n plaaslike
wat ter sprake kom, is dat die
Nadat die koring geoes is, word
winsgewendheid van koring net nie
ontkiemingstoetse volgens inter-
meer genoeg is nie. Die handjievol
nasionale voorskrifte op die saad
koringprodusente wat wel nog
gedoen en in die geval van koring
bereid is om hul hand aan hierdie
word ’n minimum persentasie
risiko te waag, maak allerhande
van 85% ontkieming gewaarborg.
planne om kostes te bespaar. Een
Om op te som is die sertifiserings-
daarvan is natuurlik om saadkostes
proses dus eintlik ’n sisteem waar
te bespaar deur saad van die vorige
’n klomp “checks” ingebou word
seisoen te plant, maar is dit werklik
om te verseker dat ’n hoë kwaliteit
Teruggehoude saad bevat
’n besparing?
saad aan die produsent verkoop
gewoonlik heelwat klein saadjies.
word. Produsente word deur die
Dit is algemeen bekend dat
Plantverbeteringswet beskerm
kleiner sade, alhoewel dit ’n hoë
indien probleme met die saad
ontkiemingspersentasie mag hê,
ondervind word.
swakker saailinge produseer wat nie
Ons het gaan kyk wat die besparing in Rand-en-Sent-waarde is wanneer teruggehoude saad geplant word teenoor dieselfde produksie van gesertifiseerde saad.
Wat is teruggehoude saad?
Wat is gesertifiseerde saad?
Teruggehoude saad kan in twee
Gesertifiseerde saad is saad wat aan streng fisiese en genetiese vereistes moet voldoen. SANSOR
32
OVK │ JUNE 2016
klasse verdeel word: • saad wat nie skoongemaak is nie en gekontamineer is met
landboubesigheid (of deur die produsent self) skoongemaak is. Die kwaliteit van hierdie saad hang af van wat die kwaliteit van die saad was voordat dit skoongemaak is, asook die effektiwiteit van die skoonmaakproses in terme van klein en/of ligte saad.
in gesonde sterk plante met ’n hoë opbrengspotensiaal ontwikkel nie. Produsente wat saad terughou, word nie deur die Plantverbeteringswet beskerm indien probleme met die saad ondervind word nie.
SAADKWALITEIT – ’n kritiese keuse Saadkwaliteit is ’n baie belangrike aspek van koringverbouing, want sowat 60% van die uiteindelike opbrengspotensiaal van daardie oes word by die plant daarvan bepaal. Die kwaliteit van die saad
Kontaminasie met onkruidsaad kan lei tot langtermyn onkruidprobleme. Baie gevalle van onkruidprobleme het juis ontstaan as gevolg van swak saadkwaliteit en het al tot so ’n mate uitgebrei dat dit bykans onmoontlik is om te beheer. Hier is voorbeelde van wildehawer en raaigras in ’n koringland.
kan egter nie met die blote oog bepaal word nie. Deur gesertifiseerde saad te koop, verseker ’n produsent dat die saad wat hy plant van die hoogste kwaliteit is. Onthou dat gesertifiseerde saad beide die landinspeksies en die ontkiemingstoetse geslaag het, met ander woorde dit is vry van onkruidsaad, ander sade en siektes (soos los- en stinkbrand). Verder is hierdie saad ook behandel met saadbehandelingsmiddels om saadgedraagde siektes en luise te beheer en die ontkiemingspersentasie is
dat skoon saad wat geplant word
word nie, kan dit tot grootskaalse
gewoonlik heelwat hoër as 90%.
tot ’n hoër opbrengs lei as saad
verliese lei. Daar is baie min
wat onkruid bevat en waarvan die
produsente wat oor die korrekte
onkruid agterna verwyder is.
infrastruktuur en fasiliteite beskik.
Met teruggehoude saad moet die produsent altyd die saadkwaliteit
Hoë humiditeit is die hoofoorsaak vir
evalueer. Hierdie saad is waarskynlik
Produsente wat hulle saad terughou
nie geneties suiwer nie, dit mag
laat dit bitter selde toets vir
onkruidsade bevat en is heel
ontkieming en groeikrag voordat
moontlik beskadig deur insekte en/
hulle dit plant. Dit lei dikwels tot
Onvolwasse of beskadigde saad
of weersomstandighede (koueskade
swak opkoms en derhalwe ’n swak
kan nie suksesvol opgeberg word
of uitloopskade). Dit kon ook tydens
oes. Daar is verder ook heelwat
die oesproses meganies beskadig
risiko’s wat met teruggehoude saad
geraak het of dit mag lae ontkieming en kiemkrag hê as gevolg van byvoorbeeld die droging van die saad. Indien dit wel onkruidsade
geassosieer word, wat later kan veroorsaak dat die produksiekoste baie styg.
die verlies aan kiemkragtigheid en groeikragtigheid by saad.
nie. Meganiese skade tydens oestyd maak saad baie meer vatbaar vir degenerering. Insekbeskadiging kan ook lei tot ’n afname in kiemkrag. Die kiemkrag van saad wat deur koue of reën beskadig is
bevat, kan die plant van sulke saad
Wat is hierdie risiko’s?
(uitloopskade) neem dramaties af
tot grootskaalse verspreiding van
Teruggehoude saad is gewoonlik
met opberging.
onkruide lei.
saad wat vir ’n tydperk (enigiets
Dit is ook bekend dat sommige
Navorsing het bewys dat die
tussen 6 en 18 maande) opgeberg
saadbehandelingsmiddels die
teenwoordigheid van onkruid in
is. Opberging en saadhantering is
embrio van die saad kan beskadig,
gewasaanplantings tot sowat
van die belangrikste faktore by die
veral wanneer daar reeds skade aan
10% potensiële opbrengsverlies
terughou van saad. Die opberging
die saad voorkom en dit kan selfs die
kan veroorsaak, selfs al word dit
van saad is ’n wetenskap op sy eie
saad dood wanneer dit vir ’n sekere
goed beheer. Daar is ook bewys
en indien dit nie perfek uitgevoer
tyd opgeberg word.
OVK │ JUNE 2016
33
Dit is veral met die ontkieming van
Dit is veral hierdie laaste twee wat die
persentasie kon bereik (80% - in
saad waar daar geweldig vinnig
graan, as saad, waardeloos maak.
Figuur 1), het die saad nie genoeg
probleme tydens opberging kan
Wetgewing maak egter voorsiening
kiemkrag gehad om in ’n saailing te
ontstaan. Die grootste vyande by
daarvoor dat gesertifiseerde saad nie
ontwikkel nie. Uit die onderstaande
opberging is vog en temperatuur. In
bogenoemde probleme sal hê nie.
figuur (Figuur 2) kan duidelik gesien
die onderstaande voorstelling word
In ’n onlangse studie wat by LNR-
word hoë dat gemiddeld slegs sowat
die tydperk van veilige opberging
Kleingraaninstituut by Bethlehem
53% van teruggehoude saad wat
skematies aangetoon.
gedoen is, het dit duidelik geword
wel ontkiem het, in saailinge kon
dat ontkieming en opkoms nadelig
ontwikkel. Wanneer beskadigde
beïnvloed word wanneer terugge-
teruggehoude saad geplant is, kon
houde saad geplant word.
slegs sowat 42% van die saad in
In die onderstaande figuur (Figuur 1) is die verlaging in ontkiemingspersentasie duidelik wanneer gesertifiseerde saad, gesonde teruggehoude
saailinge ontwikkel en wanneer die saad met saadbehandelingsmiddels behandel is, het net meer as 30% saailinge ontwikkel.
saad en beskadigde teruggehoude saad met mekaar vergelyk word. Skematiese voorstelling van die tydperk wat nat en warm graan
Alhoewel gesonde teruggehoude
veilig opgeberg kan word.
was (80%), het dit betekenisvol
Indien graan (en dus ook saad) wat
verlaag wanneer saad beskadig is
pas gestroop is, ‘n voginhoud van bv. 18% het en die temperatuur van die graan is 32°C, is die tydperk wat hierdie graan veilig opgeberg kan word slegs drie dae ! Selfs al is die temperatuur heelwat laer, sê maar 24°C, kan die graan of saad
saad se ontkieming steeds hoog
deur byvoorbeeld uitloop-, insek- of koueskade of meganiese skade. Die effek op ontkieming was selfs nog hoër toe die saad deur ’n saadbehandelingsmiddel behandel is. In hierdie geval was die ontkieming (%) minder as 50%.
steeds vir net sowat twee weke veilig opgeberg word indien die voginhoud
Dit is algemene kennis dat ’n goeie
hoog is.
stand noodsaaklik is vir maksimum
Wanneer saad met ’n hoë voginhoud
opbrengs. In die geval waar opkoms
opgeberg word, kan opberging-
nadeling beïnvloed word deur die
swamme die saad aanval en skade veroorsaak. Hoë temperature tydens opberging lei weer tot die beskadiging van die embrio van die saad en dit lei op sy beurt tot swak ontkieming en swak opkoms. Die grootste probleme wat tydens nat opberging kan voorkom word, is: • graan kan muf, • graan kan hittebeskadig raak, • graan kan insekbeskadig raak, • graan kan begin ontkiem en uitloop.
34
OVK │ JUNE 2016
FIGUUR 2: Opkomspersentasie van gesertifiseerde saad in vergelyking met gesonde, onbehandelde teruggehoude saad, beskadigde onbehandelde teruggehoude saad en teruggehoude saad wat met ’n saadbehandelingsmiddel behandel is.
plant van teruggehoude saad, skep FIGUUR 1: Ontkiemingspersentasie van gesertifiseerde saad in vergelyking met gesonde, onbehandelde teruggehoude saad, beskadigde onbehandelde teruggehoude saad en teruggehoude saad wat met ’n saadbehandelingsmiddel behandel is.
dit potensiële probleme wat ’n produsent duur te staan kan kom.
Die verlaging in kiemkrag van teruggehoude saad (Figuur 2) is egter ’n groter bron van kommer. Alhoewel die gesonde teruggehoude
’n Voorbeeld van ’n land wat met
saad wel ’n redelike ontkiemings-
teruggehoude saad geplant is.
OVK │ JUNE 2016
35
AGRICULTURE to save water “Better use of irrigation technology geared towards water use efficiency, could save millions of cubic metres of water in the agricultural sector in South Africa and contribute to water security.” This is according to Zama Siqalaba, Programme Manager at the Strategic Water Partners Network South Africa (SWPN-SA).
A
s the biggest user of fresh water, the agricultural sector accounts for 60% of the total annual
water demand in the country. In view
South Africa’s water since its inception in 2011. Irrigated agriculture plays a major role in food security in South Africa. According to AgriSA, only 12% of South Africa’s landmass is considered arable with just 3% being truly fertile. Astonishingly, only 1,5% of the land is under irrigation and this produces 30% of the country’s crops! Creativity and innovation are essential to improve and sustain food security without compromising or increasing the water demand emanating from this sector. During periods of drought, the need for efficient, effective irrigation systems becomes all the more critical.
Zama Siqalaba, Programme Manager at the Strategic Water Partners Network South Africa (SWPN-SA).
of its significant demand, agricultural
Research conducted by the Water
different growth stages of crops
and supply chain water management
Research Commission (WRC) shows
plays an important role in making
has been a key strategic work area
that drip feed irrigation; proper
water usage more efficient. Professor
of the SWPN-SA, a public-private-
scheduling of irrigation (watering at
Andries Jordaan, Director: Disaster
civil society sector partnership that
cooler times of the day for example)
Management Training and Education
aims to improve the future security of
and irrigating appropriately for the
Centre for Africa at the University
36
OVK │ JUNE 2016
The seriousness of the situation is becoming very obvious. In time of going to print, the level of the Gariep dam was 53.9% to the same time last year of 82.2%. of the Free State, estimates that
Effective irrigation systems becomes all the more critical.
savings of up to 30% could be achieved by using more efficient irrigation systems. A framework developed by the WRC points out that irrigation systems should apply the desired amount of water, uniformly, at the right rate to the whole field at the correct time. Getting the water to the root zone (where plants can optimise use) can also be achieved through modern drip feed technology.
be a successful and effective water
Given climate change and the
saving technique. Many drought
increased demand for food and
resistant varieties of the major
water, implementing smart techno-
crops are already being planted to
logies in the management of water
provide farmers with ways to cope with drought and water shortages. Rainfall varies greatly across the country, with wide fluctuations over the long-term. Between July 1960
in the agricultural sector should be prioritised. By simultaneously implementing proper operations and maintenance measures on
and June 2004 for example, there
irrigation schemes, increased
In the Northern Cape’s grape grow-
were eight summer rainfall seasons
water availability for poor and
ing region, other mechanisms such
where rainfall levels were less than
disadvantaged farming communities
as shade nets have also proven to
80% of normal ranges.
could also be ensured.
OVK │ JUNE 2016
37
PROMOSIE ARTIKEL
O
mdat beide somer en winteronkruide sterk met gewasse kompeteer, moet dit
beheer word om welige groei en saadstorting in die winter te bekamp. Onthou, oorlewende onkruide kry die geleentheid om hul lewensiklus te voltooi en saad te produseer, wat in die komende seisoen ’n probleem kan wees. As onkruid dus nie beheer word nie, kan die onkruidsaadbank in die grond elke jaar vermeerder wat die probleem net sal vererger Dit is belangrik om nie onkruide wat in die wintermaande op die lande staan, te sien as ’n dekgewas nie. Groeiende onkruid is ’n luukse gebruiker van grondvog en voedingstowwe. Met die afgelope seisoen se
wat nie beheer word nie, sal na die winter as volgroeide plante op die land staan wat die beheer daarvan in Augustus en September baie moeilik sal maak. Bewerking tydens wintermaande word nie aanbeveel nie, aangesien die verlies aan grondvog te groot kan wees. Ryp kan help met die beheer van jong eenjarige onkruide, maar dit is nie raadsaam om daarop staat te maak nie. Volgens prof Charlie Reinhardt, onkruidkenner en buitengewone professor in onkruidwetenskap aan die Universiteit van Pretoria, is dit net so belangrik om ook onkruide op wenakkers te beheer, want dit produseer nie net saad wat op die land kan beland nie, maar kan ook
Onkruidbeheer IN WINTER Met die aanbreek van winter, is baie produsente onder die indruk dat onkruidbeheer nie so belangrik is nie. Dit is egter ‘n kardinale oordeelsfout. min en wisselvallige reënvalpatrone, is vogbewaring van grond kritiek vir volhoubare gewasproduksie in die komende plantseisoen. Onkruide in lewende of dooie vorm wat op die land gelaat word, kan plant-toksiene afskei wat die opvolgende gewas kan beskadig of besmet. Vir die beheer van conyza, moet produsente oorweeg om direk na stroop te spuit in die laat herfs wanneer die onkruid ontkiem en dit nog in die rosetstadium van ontwikkeling is. Conyza onkruid
38
OVK │ JUNE 2016
as gashere vir peste (insekte) en plae (patogene) dien. Wanneer vee aan stoppels op lande wei, wees daarop bedag dat hulle nuwe onkruid op ’n land kan inbring in hul mis. Let ook daarop dat vee die toppe van onkruidplante, meer-stammigheid by daardie onkruidplante, kan bevorder, wat tot groter saadproduksie kan lei. Van die onkruide is ook toksies, wat vee kan laat vrek of siek word. Roundup® Turbo is effektief in die beheer van grasse en kruidagtige
onkruide en werk so goed omdat glifosaat deur die plant se blare en sagte stamme opgeneem word en regdeur die res van die plant vervoer word, selfs tot in die wortels en ondergrondse stoororgane soos knolle en bolle. Glifosaat se unieke werking binne-in plante behels inhibering van een enkele ensiem wat alleenlik in plante voorkom. Glifosaat beheer dus net plante en nie mikro-organismes of diere en insekte nie, en bowendien is dit skadeloos vir mens en dier. Omdat glifosaat sistemies is, sal plante wat met glifosaat gespuit is, stadig oor ’n paar dae of weke doodgaan. ’n Voordeel van die middel is, dat wanneer glifosaat met grond in aanraking kom, dit baie vinnig gedeaktiveer word omdat hierdie chemiese verbinding deur grond-mikrobes afgebreek word. Dit is ook belangrik om onkruiddoders af te wissel. Gebruik middels met verskillende meganismes van werking. Tenkmengsels van meer as een produk wat meer as een meganisme van werking het, is ’n goeie opsie om te gebruik mits die vereistes op die etiket gevolg word. ’n Hormoon-onkruiddoder saam met Roundup kan oorweeg word vir goeie beheer van onkruid, maar ook om die opbou van weerstand van onkruide teen onkruiddoders te voorkom.
LOOPBAANFOKUS
Maak jou toekoms
in Landbou OVK │ JUNE 2016
39
Van vroeg in ons lewe dink en droom ons van die beroep wat ons eendag gaan volg, maar besef nie werklik die belangrikheid van hierdie keuse en die invloed daarvan op ons lewens nie. Elke jongmens smag na ’n opwindende en gelukkige lewe. Die realiteit is egter dat loopbaankeuses die grootste enkele faktor tot geluk en tevredenheid is.
In 2008 het die regering die Wet op Nasionale Kwalifikasieraamwerk (NQF) goedgekeur en bestaan uit 10 vlakke. Vlakke 1-4 bestaan uit skool grade en sertifikate, vlakke 5-7 is na-skoolse diplomas en tegniese sertifikate en vlakke 7-10 uit universiteitsgrade. OVK is ’n geregistreerde opleidings-voorsiener binne die Landbou-omgewing en bied ’n wye reeks loopbaangeleenthede aan jong skoolverlaters en pas gegradueerdes. Op die huidige stadium word 51
eerders word altyd
Handelstakke bedryf in die Oos-
met dieselfde vraag
Kaap, Vrystaat en Nood-Kaap.
gekonfronteer: Wat maak
Skoolverlaters word opgelei in
ek na skool? Die opsies
administrasie, as kassiere, tak-
is legio maar nie almal is so seker wat
assistente, assistent-takbestuurders
hulle belangstelling is of dit is dalk
en takbestuurders. Hierdie rigting
nie moontlik om hulle drome te volg
vereis belangstelling in landbou wat
nie. In menige gevalle is hulle ook
verband hou met bemarking van
nie bewus van alle beroepe nie en
landbouprodukte en -dienste asook
maak daarom verkeerde emosionele
sterk gefokus op kliëntediens.
besluite.
Die Graanafdeling is van die
OVK is ’n leier in die landboubedryf
belangrikste bedryfsdienste, en is
en dra die verantwoordelikheid om
ook een van mees kompeterende vir
te verseker dat genoeg opgeleide
die boer. Alle gewasse word hanteer
kundiges die toekoms van die bedryf
en beroepe bestaan in administrasie,
en die produsering van voedsel sal
graanverkrygers, graanbemarkers,
verseker. Die landboubedryf bestaan
instandhoudingsbeamptes, silo-
uit vele beroepe wat die produsente
operateurs, graangradeerders,
(boere) ondersteun om die nasionale
assistent-silobestuurders en silo-
voedselmandjie vol te hou. Ons het by
bestuurders. Hierdie rigting vereis
René Gibson en Adele Jordaan van
belangstelling in die verskillende
die menslike hulpbronne afdeling by
graan variëteite, hantering,
OVK se hoofkantoor in Ladybrand ’n
bemarking, versending en
draai gaan maak om meer oor loop-
gradering van graan
bane in die landbousektor uit te vind.
kommoditeite.
René Gibson en Adele Jordaan is sprekende voorbeelde van die wonderlike moontlikhede om met ’n loopbaan by ’n groot en progressiewe onderneming soos OVK te begin. Beide het as skoolverlaters by handelstakke in kassierposte begin en na ’n paar jaar is hulle bevorder na die opleidingsvleuel van die menslike hulpbronne in Ladybrand. Beide is besig om formele kwalifikasies in personeelbestuur te verwerf.
40
OVK │ JUNE 2016
Lodewyk Wiid het sy vakmanskap in 2012 by OVK begin en is nou ’n volwaardige trekkerwerktuigkundige. As kind het hy nie veel in meganika belanggestel nie, maar teen die einde van sy skoolloopbaan aan die trekkers op die plaas gewerk en besluit om formeel opgelei te word. Vandag is hy glad nie spyt oor sy loopbaankeuse nie. “Die vakleerlingskap het my soveel geleer en ek is werklik dankbaar vir die geleentheid. Ek is nou op ’n jong ouderdom reeds gekwalifiseer en baie van my vriende soek nog werk.”
Die koringmeule in Clocolan is
en as werktuigkundiges, onderdele-
en versekering, diensadviseurs,
van die modernste in die wêreld
bemarkers, heelgoederebemarkers
motorbemarkers, werktuigkundiges
en vervaardig ’n reeks meel
(trekkers en implemente) en
en bestuursposisies. Hierdie rigting
produkte wat ook daar verpak
takbestuurders kan gevolg word.
vereis belangstelling in bemarking
word. ’n Meule is in 1974 by
Hierdie rigting vereis belangstelling
en verkope van motors en motor-
Tweespruit gebou en word jaarliks
in die werking van meganika asook
onderdele, herstel en diens van
opgradeer om aan die veranderde
elektronika.
motors.
mark se behoeftes te voldoen.
CMW, ’n afdeling van OVK, is die
Die Nywerhede Bedryfspunt vervaardig produkte soos stampmielies, mielierys, mieliemeel en hondekos. Loopbane bestaan in administrasie, leerling-meulenaars, meulenaars, elektrisiëns en bestuursposisies. OVK het bykomend ’n kunsmisaanleg van R20m by Bethlehem gebou en vermeng kunsmis in samewerking met Landboukundiges om by ’n boer se spesifieke behoeftes te pas. Hierdie rigting vereis belangstelling in meul-
Landbou is innoverend en divers en bied ’n verskeidenheid van beroepe vir skoolverlaters tot gesoute besigheidsmense. Om deel te vorm van ’n organisasie in die landbousektor is prysloos aangesien Landbou direk alle Suid-Afrikaners raak op ’n daaglikse basis. – René Gibson –
die wêreld en die tweede grootste wolmakelaar in Suid-Afrika. Die bemarking word gerugsteun deur tegniese-veldspanne wat die kwaliteit van wol en sybokhaar sowel as vleisproduksie verbeter. Loopbane kan gevolg word soos tegnieseveldbeamptes, lewendehawebemarkers, veselbemarkers, wolbemarkers, bokhaarbemarkers, afslaers en bestuursposte. Hierdie rigting vereis belangstelling in landbou,
en maalproses, instandhouding van toerusting en elektrisiteit.
grootste sybokhaar hanteerder in
OVK bedryf Toyota-Agentskappe
lewendehawe, veilings, klas van vee, wolklassering, woltipering, bemarking
Geen plaas kan sonder trekkers
in Ficksburg en Ladybrand
en implemente funksioneer nie
waar nuut en gebruikte motors
en OVK bedryf Meganisasie
verkoop word met volledige
Landboukundige dienste het
agentskappe vir Claas, Massey
werkswinkels. Skoolverlaters kan
in 2006 sy ontstaan gehad en
Ferguson, Challenger, Sunflower en
loopbane volg in administrasie,
gebruik tegniese adviseurs oor
Jupidex. Loopbane in administrasie
onderdelebemarkers, finansiering
die hele gebied met spesialis
en tegniese agtergrond van vesel.
OVK │ JUNE 2016
41
In 2014 het Jeanette Letaba haar voltydse werk bedank en onder die leerlingskap program by OVK Handelstak in Clocolan aangesluit. As kassier is sy tans besig met haar NQF 4 kwalifikasie, wat sy teen die einde van die jaar sal voltooi. “Jong mense moet ’n werk kry waar hulle kan leer. Ek het nooit gedink ek gaan van soveel verskillende dinge in die landbou leer nie”
kennis van grondkunde, akkerbou,
aankope, inligtingstegnologie,
om ’n opwindende loopbaan te volg
weidingbestuur en geografiese
menslike hulpbronne, gebou-
en die nodige opleiding te ontvang vir
inligtingstelsels wat die boer bystaan
administrasie en verskeie
’n NQF kwalifikasie in die Landbou-
om die grond optimaal te benut.
ondersteuningsdienste op
omgewing. OVK se beleid is om elke
Hierdie rigting vereis belangstelling in
hoofkantoorvlak sowel as by die
Landbou, monsterneming, gradering
verskillende bedryfspunte in die
personeellid die geleentheid te bied
en klassifisering van grond- en
bedieningsgebied. Hierdie rigting
blaarmonsters asook besproeiing.
vereis belangstelling in administra-
Doeltreffende Administrasie en ondersteuningsdienste verseker die sukses van ’n maatskappy
tiewe prosesse, datavaslegging, organiseringsvermoë en mensekennis.
om hulself te verryk en ondersteun en bemoedig verdere studies aan.
LEERLINGSKAP PROGRAM Die program word binne die Handel,
en loopbane kan gevolg word in
Verskeie programme is geloods om
Graan, Administratief, Wol- en
finansies, regsdienste, versekering,
skoolverlaters die geleentheid te bied
Sybokhaar bedryfspunte aangebied.
In 2015 het Elliot Thulo as skoolverlater by die leerlingskap program by die Silo bedryfspunt aangesluit. Hy was nie bewus van geleenthede in die
Jeanette Motuba het vier jaar gelede as deel van die
landbou nie en het per toeval op ’n advertensie van
leerlingskap program by OVK aangesluit en die NQF4
OVK gereageer. Dit hom ’n geleentheid gebied om
kwalifikasie verwerf. “Ek wou leer van die landbou
verdere opleiding te ontvang. “Die Silo bedryf is baie
en wat OVK vir die landbou doen. Landbou is in my
uitdagend en ek geniet dit baie. Ek is seker dit gaan
bloed daarom is lekker om met die boere te werk en
my langtermyn loopbaan word.”
al die produkte wat ons aanhou, te leer ken.”
42
OVK │ JUNE 2016
Leerlinge woon opleidingskursusse in Ladybrand by, wat NQF 2 Handel kwalifikasie insluit. Hier is ’n groep saam met Riaan van Zeel (CVS College, Kemptonpark) wat opleiding kry in kommunikasie en kliëntediens.
Dit is ’n ideale geleentheid vir
en kandidate wat hul matriek by
Beroepskeuses moet sorgvuldig
skoolverlaters om spesifieke oplei-
‘n tegniese skool voltooi het, sal
en met oorleg gemaak word. OVK,
ding te ontvang en toetreding tot
voorkeur geniet. Die vakante poste
soos vele ander instansies, bied die
die formele arbeidsmark te bekom.
word binne die eerste 4 maande van
skoolverlater die geleentheid om ’n
Aansoekers wat verkieslik wiskunde
’n jaar gevul en ‘n leerlingskap vir
besondere uitdagende loopbaan
en/of rekeningkunde op Graad 12
motor-werktuigkundiges duur 4 jaar
te volg en formele opleiding te
geslaag het, kwalifiseer hiervoor.
en trekker-werktuigkundiges, 3 jaar.
ontvang wat jong mense dalk
Kommunikasie in Afrikaans en Engels
INTREEVLAK POSISIES
is ook noodsaaklik en moet verkieslik ook oor ’n rybewys beskik. Die program neem jaarliks op 1 April in aanvang en duur een jaar.
VAKLEERLINGSKAPPE Vakleerlingskap in meganisasie en motors word gebaseer op in-die-werksplek opleiding wat gekombineer word met klaskamer opleiding, onder die toesig van
nie as ’n loopbaanopsie beskou het nie. OVK bied markverwante vergoedingspakkette met mede-
OVK bied ’n wye verskeidenheid
dingende voordele aan asook
intreevlak poste binne die groep
uitstekende bevorderings geleent-
vanaf tak-assistent, kassier tot
hede met die voordeel om in die
administrasie en leerling graan-
landboubedryf betrokke te wees.
gradeerders aan. Hierdie poste word gereeld geadverteer in plaaslike media, interne-personeel kommunikasie asook die OVK webwerf www.ovk.co.za
Vir verdere inligting oor loopbane by OVK
’n gekwalifiseerde vakman waar
KWEKELINGSKAPPE
skakel 051 923 4581
vakleerlinge prakties sowel
Hier kan die kandidaat werksplek-
of besoek die webwerf
teoretiese aspekte leer van ’n hoë
ondervinding opdoen binne ’n
www.ovk.co.za vir
vaardigheids beroep. ’n Gestruk-
gespesialiseerde veld. Grade of
tureerde opleidingsprogram word
diplomas in landbou, bemarking,
vakante betrekkings
gevolg om eindelik as vakman
bestuur, rekeningkunde en menslike
te kwalifiseer. Aansoekers moet
hulpbronne verdien voorkeur en
of om jou CV op die
verkieslik wiskunde op Graad 12
aansoekers kan in poste oor die hele
vlak geslaag het. Kommunikasie in
gebied by ’n bedryfspunt geplaas
Afrikaans en Engels is noodsaaklik
word.
databasis te laai.
OVK │ JUNE 2016
43
in Agriculture Drones are expected to change the way crops are cultivated and have a major impact on herd and general agriculture management. Scientists and researchers are exploring the use of drones on farms as the ability of drones to hover low over fields of crops with not only cameras, but censoring devices promises huge benefits for farmers. Various cameras and analysing programmes have been
A plant goes into stress either due to water or fertiliser shortage, or because it’s being attacked by a pest. A 10-day warning period can prevent large-scale crop losses. In South Africa, regulations came into
Merrill Lynch predicts that 80% of the commercial market for drones will eventually be dedicated to agriculture.
developed in monitoring crops to boost yields and cut costs.
effect on 1 July 2015 with some restrictions on the private use of drones. Remotely piloted aircraft (RPAS) means an unmanned aircraft which is piloted from a remote pilot station. RPAS flown purely for private use, do not require any licence, but may not be operated within 50m of people, 50m
of buildings, 50m of roads, or within 10km of
Stress in a plant can be identified, using near-infrared,
a registered airport or higher than 45m and must be a
10 days before it becomes visible to the human eye.
Class1A with a mass smaller than 7kg.
The quad copter seems to be a favourite due to easy and stable manoeuvering. Cameras and sensors of variable quality are available.
44
OVK │ JUNE 2016
There is no need for the farmer to physically fly the drone every day on the same route. Using navigation programmes a flight route can be planned and instructs the drone where to fly, at what height and what speed. This is ideal for daily inspections on the farm such as tracking herds, checking water levels in reservoirs or if fences are still upright and intact. The possible uses are endless and managing a farm with the use of drones can enter a whole new era. Costs of drones in SA vary from R4 000 to up to R40 000, depending on the quality of the drone, flying capabilities, flying time (can be up to an hour) and quality of the camera. When purchasing a drone, ensure that it falls within the limitations of the Regulations and that it will suit your needs.
This aerial photograph was taken of the Teebus tunnel outlet by Louis Wilken jnr., 35km north west of Hofmeyr (See next page). The quality and sharpness of the image is surprising.
A typical remote control and drone. Prices vary from R4 000 to up to R40 000. The drone can hover over crops and using near-infrared, stress in a plant can be identified before the human eye can detect any defects.
OVK │ JUNE 2016
45
Die Oranje-Vis waterprojek word gevoed uit die Gariepdam en het duisende hektaar grond in die Karoo verander na gewasen weidingslande. Weens die lae vlak van die dam word beperkings in waterkwotas volgende jaar verwag.
Krag van water
Aan die oewer van die Teebusrivier buite Hofmeyr is die plaas Maryland. ’n Gewone boerdery operasie vir die omgewing. Gewasse soos lusern en mielies met weilande vir die Merino en Bonsmara kuddes. Wat Maryland egter besonders maak, is dat hulle feitlik onafhanklik van Eskom kragvoorsiening is.
N
aas Vermaak en sy twee seuns, Johan en Jimmie, boer sedert 1976 op
Maryland en aangesien Eskom krag nie beskikbaar was nie was die gedagte van alternatiewe kragopwekking reeds in 1983 deur Naas ondersoek. Dit is eers toe
Vier waterturbines is van China
’n belangrike besproeiings tyd nie en
ingevoer en lewer 220kw krag op ’n
die krag behoeftes is baie laag. Dit
24 uur basis aan die plaas. Volgens
gee Johan ook die geleentheid om
Johan is dit genoeg krag om die 3
die turbines te diens en nodige mini-
woonhuise, plaaswerker wonings,
male onderhoud te doen.
asook 10 spilpunte aan te dryf. Hy verduidelik dat die aanvanklike kapitalekoste van R3m oor ’n periode van 8 jaar betaal sal wees. Die koste van die opgewekte krag kos niks! Die Teebusrivier word gevoed deur
verlore gaan. Oor ’n 24 uur periode wissel die kragverbruik en behoefte, waarvoor elemente by die kragstasie ingebou is om die ongebruikte krag
die Gariepdam deur middel van kanale en riviere versprei. Die projek het meegebring dat duisende hektare plantbaar geword het. Die tonnel is in 1975 voltooi, is 83km lank en 5.37m wyd. Die inlaat is by Oviston, 19km opstroom van die damwal en is in die vorm van ’n vier blaar klawer met die vier inlate op verskillende hoogtes wat elk onafhanklik gesluit kan word vir onderhoud aan die tonnel. Die onderhoud duur vier tot vyf weke
wese studeer het, in 2012 weer die
in Junie en dit is dan die enigste tyd
moontlikheid ondersoek het, dat
wat Maryland se turbines nie krag
die projek werklikheid geword het.
kan opwek nie. Dit is ook gelukkig nie
OVK │ JUNE 2016
krag wat nie gebruik word nie, wat
die Oranje-Vis Tonnel wat water vanaf
Johan, wat in elektriese ingenieurs-
46
Een van die grootste frustrasies is die
Johan Vermaak en BG Badenhorst (OVK Handelstakbestuurder: Hofmeyr) staan by ’n gedeelte van die herleide Teebusrivier wat gebruik word om die turbines aan te dryf.
te “verbrand”. Johan verduidelik dat hulle op vele geleenthede met Eskom probeer onderhandel het om die krag in die Eskom netwerk te “bank”, maar sonder sukses. Almal is dit eens dat alternatiewe kragopwekking ontgin moet word aangesien die voorsiende krag te duur en onbetroubaar word. Die Vermaaks ontgin waterkrag met groot sukses. Sonkrag word al hoe gewilder om veral spilpunte aan te dryf. Die grootste finansiële voordeel aan alternatiewe energiestelsels is dat benewens die aanvanklike insetkoste, onderhoud en operasionele koste basies nul is. Die landbousektor was nog altyd innoverend om hul bestaan en sukses te verseker en alternatiewe energie gaan in die toekoms nog groter aandag geniet. Die hidro uit die lug geneem deur Louis Wilken (buurman) se hommeltuig.
“Sir Alan Wood wat deel gehad het in die konstruksie van die Oranje-Vis tonnel in 1965, sou nie kon droom dat krag uit dié besproeiingsprojek, sou verwek word nie.”
Dit wys duidelik hoe die water na die turbines gekanaliseer word vir optimale gebruik. Foto links onder: Links bo-op die foto word die water van die Teebusrivier herlei na die vier 600mm pype wat elk ’n turbine van 55kW aan dryf. Die turbines word binne die kraghuis gehuisves. Foto regs onder: Die turbines is ingevoer vanaf China maar word deur plaaslike tegnici gediens. Die onderhoud op die opwekkingstelsel is minimaal.
OVK │ JUNE 2016
47
Brutal 3Mountains Challenge Second to the Cape Epic, this mountain bike challenge is the most gruelling four-day race on the biking calendar and also serves as the training ground for some of the countries top mountain bikers. rom humble beginnings in 2014 with a mere 69 entries, the 3Mountain Challenge has gained fame and popularity to attract 329 entries this year. Enthusiasts from Cape Town and as far as Nelspruit and Gauteng travel to Clocolan to
It kicked off with a 40km evening run
that technical standards are met.
to determine the starting positions
The Clocolan Primary school was
for the 80km race the next day. The
transformed in a cycling hub over
cyclists do not have to qualify to
the 4 days, providing camping and
participate in the event and most of
washing facilities, meals, medicare
them cycle for fun and exercise.
as well as the start and finishing
They quickly realize that the
points. The bathrooms have recently
challenge is very strenuous and
been upgraded to cater for the
Rosepark Life Hospital in Bloem-
increasing number of participants.
fontein had two medical assistant vehicles on route to ensure the physical well being of the cyclists. That said, the psychological effort is just as demanding and the comradery between the participants was inspirational.
The 3Mountain Challenge has a major impact on the normally subdued Eastern Free State town and is enthusiastically supported by all. The next race will take place on 18 to 21 March 2017. Make sure you are there to see some of our future
participate in “4-stages” over four
Five routes have been designed and
stars in action or just to admire the
days.
used on a rotational basis, ensuring
courage of the human spirit.
After a couple of hours in the saddle, climbing to a height of 1600m, drains the strength from every muscle and it’s only with incredible guts and determination that the top is reached.
48
OVK │ JUNE 2016
1
3
2
4
1) Couples, friends and colleges all raced for one goal… to make it to the finishline and have the bragging rights to have completed the second toughest race in the country! 2) OVK provided a refreshment point at the 56km mark for the 329 participants of which nearly a 100 were female. 3) The 3Mountain Challenge is recognised as the second toughest multi-stage race in the country. Taking its toll on body and soul. 4) The routes are designed to meet all the technical requirements as some more “professional” cyclists take part in the 3Mountain Challenge in preparation for the Cape Epic.
OVK │ JUNE 2016
49
SUIDE in Fokus In die eerste van ’n reeks artikels oor die vier streke binne die OVK bedieningsgebied, het ons vir ’n paar dae in die Oos-Kaap gekuier om meer oor dié streek te leer, sy mense te leer ken en die kenmerkende Karoo te ervaar. Na goeie reën lyk die veld beter en daar is ’n positiewe gemoed in die lug.
D
Die OVK Streekkantoor is gesetel in
kliëntefinansiering en -versekering
die geskiedkundige dorp, Cradock,
asook ’n diesel verspreidingsdepot
en is sedert September 2012 onder
op Queenstown. Die toevoeging
die leierskap van Armandt Horne.
van ’n Massey Ferguson verkope
OVK Nuus het by Armandt gaan
en dienste eenheid word later vir die
kuier en was uiters verras om die
jaar beplan.
kantore in ’n gerestoureerde huis te vind en nie in ’n tradisionele kantoorgebou nie.
“Ons gebied bestaan hoofsaaklik uit Merino skape, Angora bokke, beeste (melk- en vleisbeeste) en
In die vier jaar het die streek uitge-
wild. Besproeiing groei elke jaar en
brei in hoeveelheid handelstakke
is saam met vee die fokus van die
en beskik nou ook oor ’n volledige
plaaslike landbou. My doel is om
meganisasie eenheid, landboukun-
toegevoegde waarde aan ons boere
diges, graan opbergingsfasiliteite,
te verskaf. Ons is nie net ’n handels-
ie OVK Suidstreek, bestaan uit 10 handelstakke asook ’n groothandelbrandstof
Armandt Horne, bestuurder van die OVK Suidstreek word omring deur sy bestuurders. V.l.n.r. Gawie Kruger (Colesberg), Fanie Nel (Steynsburg), Boel Price (Cradock), Hein Botha (Graaff Reinet), Tiaan Prinsloo
verspreidingsdepot en bedien
(Willowmore), Marco Campher (Cradock meganisasie), Charles Rose
nagenoeg 3500 kliënte. Hierdie
(Port Elizabeth), Stefan du Plessis (Somerset-Oos), Yolandi Mentz (jnr
gebied strek van Colesberg tot Port
takinspekteur), Anthea Taylor (Queenstown Depot), Wimpie Bothma
Elizabeth in die suide en Willow-
(Middelburg), Jannie Aucamp (takinspekteur), Rodger Cloete (Mortimer)
more tot Queenstown in die ooste.
en BG Badenhorst (Hofmeyr).
50
OVK │ JUNE 2016
tak nie. OVK se groot reeks dienste is tot die beskikking van elke kliënt.” “Die toekomstige beplanning sluit ’n handelstak op Queenstown in en ’n handelsdepot by Adelaide. Ons kan nie wág om Massey Ferguson se reeks van produkte aan ons kliënte beskikbaar te stel nie. Die toegevoegde waarde word dan net groter” verduidelik Armandt. In Stilbaai gebore en geskool op Oudtshoorn het Armandt bemarking by die PE Technikon studeer waarna hy elf jaar by die Klein-Karoo Groep werksaam was. Hier het hy Elizma ontmoet en in 2003 getroud en in 2012 na Cradock verhuis. As bergfiets entoesias geniet hy die gesonde buitelewe saam met Elizma wat tans voorberei vir haar tweede Comrades marathon. Wanneer hy die geleentheid kry, geniet hy om vis te vang saam met sy seuns, Jaco (7) en Armandt jr. (4). Volgens Armandt bied OVK sy personeel indiensopleiding en die voordeel om
Die 11 handelstakke word in rooi aangewys en die Adelaide handelsdepot in groen (Queenstown sal binnekort ’n volwaardige handelstak word.)
permanent op die voorpunt van nuutste tendense en holistiese benaderings tot nuwe boerdery praktyke te wees. Op enige stadium hou ’n handelstak tussen 3000 en 4500 verskillende items aan. Dit is ’n geweldige uitdaging om al hierdie produkte se unieke eienskappe en aanwendings te ken en die kliënt te help om die korrekte aankope te doen. Dit is vir Armandt baie belangrik om op ’n etiese wyse handel te dryf en bring
Armandt Horne is sedert 2012 bestuurder van die OVK Suidstreek wat nagenoeg 3500 kliënte uit 11 handelstakke bedien. Die Suidstreek kantoor is gevestig in die historiese Cradock. Benewens hul bydrae tot die geskiedenis van die Oos-Kaap, het Hoërskool Cradock vier Springbok rugbyspelers al opgelewer.
dit ook gereeld onder sy personeel se aandag. Daarbenewens bestuur hy die suidstreek tot bevordering van die kliënt se aandele in OVK deur die toegevoegde waarde van die gewone aankope by takke uit te brei. Die kuier het aan ’n einde gekom en met die tog terug na die noorde toe, besef jy hoekom die mense van die Onder-Karoo en Oos-Kaap so passievol is oor hul families, hul grond, hul godsdiens en hul waardes. Dié stukkie aarde is op ’n goeie dag geskep.
OVK │ JUNE 2016
51
Die Bloemskou was hierdie jaar weer ’n miernes van aktiwiteite, kleure en geure. Gure weer en die ekonomiese klimaat het veroorsaak dat net meer as 100 000 mense die 2016 Bloemskou bygewoon het. Dit was ’n 10% daling op die vorige jaar, maar volgens Elmarie Prinsloo, hoof uitvoerende beampte, was die skou nogtans ’n groot sukses. Vanjaar se musiekprogram het van SA se top kunstenaars soos Karlien v Jaarsveld, Adam Tas, Matthew Mole en vele meer ingesluit. Die nasionale SA Sterkman kompetisie het ook bygedra om die besoekers teen ’n uiterste billike koste te vermaak. Marylyn van Vuuren is gekroon as Mej. Windmill Bloemskou 2016 en Jodine Lemena as Kleine Mej. Bloemskou. In samewerking met Vrystaat Landbou en Itua mieliemeel is meer as 1 ton mieliemeel geskenk vir droogtehulp. ’n Bykomende 11 ton is ook aan Solidariteit oorhandig om te versprei waar die nood die grootste is. “Bloemskou het hulself gevestig as ’n platform vir die uitnemendheid in Landbou en een wêreldskou, agt nasionale en 13 streeks- en provinsiale kampioenskappe van perde, beeste en kleinvee het plaasgevind.” Die SA Saalperd nasionale kampioenskap is die grootste van sy soort ter wêreld en altesaam 152 klasse is aangebied en 850 het ingeskryf. Die Dorper en wit Dorper se nasionale- en wêreldkampioenskap is ook tydens Bloemskou aangebied.
52
OVK │ JUNE 2016
OVK │ JUNE 2016
53
Blik op die verlede Dit is waar dat ’n ou trekker tog ’n
Die skouterrein is vir die eerste keer
betrokke te wees en die gemeenskap
sekere mistieke bekoring inhou. So
in 1951 gebruik en in 1995 deur die
by te staan in hul bewaring van ’n
asof hy jou naderroep en stories
Landbougenootskap aangekoop
stukkie kosbare geskiedenis.
van vergange dae wil vertel toe hy
en word nou gebruik om jaarliks
die koning van die lande was. Klein
die Kultuurfees aan te bied. Die
staan hy nou in die skaduwee van die
besoekersgetalle styg jaarliks en
nuwe groot moderne weergawe van
lok belangstellendes van tot sovêr
homself. Jy kan byna die nostalgie
as Johannesburg. Eg tradisionele
aanvoel. Vir jare was hy die boer se
vermaak soos Volkspele, skaapskeer
trots en het gesorg dat die oes van
vertonings, boeresport, ritte op
die land af kom. Tot die een dag...
veteraantrekkers en ossewaens
Onlangs is die Plaaskultuurfees by Clocolan gehou en die doel is juis om hierdie veterane lewendig te hou.
word aangebied. Stalletjies bedien onder andere tradisionele kos soos skaapkoppe en skilpadjies.
Sedert 1998 vind die uitstalling van
Dit is verblydend om te sien dat
die Oos-Vrystaatse Veteraan Trekker-
daar soveel moeite gedoen word
Frannie Pieterse (Voorsitter van die
en Enjinklub plaas. Van stoomenjins
om die plaas kultuur te behou en
Plaaskultuurfees Komitee) is al byna
tot klein enjins, trekkers en motors.
aan die publiek bekend te stel.
Mense drom saam om te kyk hoe
OVK was weereens die hoofborg
en is hierdie jaar verheug oor die
een trekker van gister, aangeskakel
van die Clocolan Kultuurfees en
groot hoeveelheid, veral stedelike
word, net om vol bewondering na die
volgens Santa Ferreira, OVK: hoof
besoekers, wat die Plaaskultuurfees
volgende te beweeg.
van skakeling, is dit ’n voorreg om
bygewoon het.
30 jaar by die reëlings betrokke
Die skouterrein was volgepak met antieke trekkers en
’n Kultuurfees kan nie sonder tradisionele Volkspele
moderne meganika, veteraan motors en self stoomenjins.
plaasvind nie en vir vele besoekers het dit teruggeneem na jong skooldae.
54
OVK │ JUNE 2016
1
2
3
4
1) Marthie Jordaan het hierdie foto van haar kleniseun Gerrit Jordaan (3) van Aberdeen gestuur, wat lekker in die pas geskeerde wol speel. 2) Dave Henderson het hierdie besondere foto met sy selfoon een laatmiddag op sy plaas, Deelfontein in die Fauresmith distrik geneem. 3) This picture was sent by Gavin Isted, taken on the R58 between Lady Grey and Aliwal North near Vlakfontein. 4) “Stoffie” is gebore op ’n plaas in Hopetown en is baie opgewonde wanneer OVK Nuus arriveer. Die foto van hulle besondere troeteldier is deur Gawie du Toit van Pretoria gestuur.
We call on all the enthusiastic photographers out there to submit their best work for publication. Email only ONE photograph in jpeg format, not smaller than 3mb to ovknews@ovk.co.za, with your name and where you took picture. │ JUNE OVKthe 2016 55
Plantdigtheid van koring Navorsing is gedoen oor die prestasie van koringkultivars wanneer dit met minimum bewerking in stelsels met ononderbroke verbouing (“double cropping”) in die koeler besproeiingsarea van die Noord-Kaap aangeplant word.
D
ie kort planttyd tussen mielies en koring in dié gebied maak die gebruik van planters wat direk, of met minimum bewerking vooraf kan plant, baie aantreklik.
Mieliestoppel word gewoonlik van die lande verwyder deur dit te brand, waarna koring dan direk geplant word, of die grond vooraf slegs lig bewerk word. Sogenaamde “notill planters” het die vermoë om stoppel te hanteer en harder grond binne te dring, en het normaalweg wyer rywydtes as die planters wat tradisioneel vir die plant van besproeiingskoring gebruik word. Indien dieselfde plantdigthede gebruik word, beteken dit dat die kompetisie tussen plante in die ry verhoog aangesien meer plante per lengte ry geplaas word. Vorige navorsing in die Wes-Kaap het aangedui dat hierdie verhoogde kompetisie die risiko tot opbrengsverlaging vergroot, veral as watertekort gedurende kritiese groeistadiums ontstaan.
56
OVK │ JUNE 2016
Proewe wat in 2003 by Modderrivier gedoen is, het by ’n opbrengsvlak van 7.7 ton/ha ’n betekenisvolle afname van 500 kg/ha in opbrengs getoon waar rywydte van 250 mm na 300 mm verhoog is. Dit blyk dus wenslik te wees om rywydtes onder die hoë opbrengspotensiaal van besproeiing so smal as moontlik te hou, tenminste onder 250mm. Bevredigende volledige plantbedekking tussen rye om met onkruide te kompeteer is belangrik.
Dit het daartoe gelei dat 219, 250, 281, 312, 334 en 375 sade/m2 deur die planter geplaas is. Data het aangedui dat die aantal are/plant begin neig na een aar/plant wanneer ’n plantestand van 250 plante/m2 oorskry word.
Proewe teen verskillende saaidigthede naby Orania teenaan die Oranjerivier is geplant. Ses plantdigtheidsteikens van 175300 plante/m2 met 25 plante/m2 intervalle en ’n geskatte oorlewingspersentasie van 80% is gebruik.
• By bepaling van plantdigtheid moet die kultivar, saadprys en duisendkorrelmassa in ag geneem word. Mikpunt van 200250 plante/m2 behoort voldoende te wees wanneer opkoms van 80% + haalbaar is.
Aanbevelings • Rywydtes moet steeds so nou as moontlik bly onder besproeiing, maar stoppelhantering moet in ag geneem word.
GEBRUIK VAN DUISENDKORRELMASSA Plantdigtheid (kg/ha)
=
Plantdigtheid (kg/ha)
= =
DKM x Stand (plante/m2) 80 40 x 225 (plante/m2) 80 113
GEBRUIK VAN DUISENDKORRELMASSA 35
38
40
42
44
46
48
175
77
83
88
92
96
101
105
200
88
95
100
105
110
115
120
225
98
107
113
118
124
129
135
250
109
119
125
131
138
144
150
275
120
131
138
144
151
158
165
Bydrae deur Dirk Gunter (OVK Bestuurder: Landboukundige Dienste) met J Tolmy (LNR-Kleingraaninstituut) as bron.
Nampo Oesdag is een van die grootste landbou uitstallings in die suidelike halfrond en het vanjaar hul 50ste bestaansjaar gevier. Die eerste oesdag was op die plaas Donkerhoek naby Bloemfontein in 1967 gehou wat deur 200 boere bygewoon was! Daarna is die uitstalling jaarliks op verskeie plase aangebied, tot daar in 1974 besluit is om dit permanent na Nampo Park by Bothaville te verskuif. Die produsent word aan ’n wye verskeidenheid dienste en produkte, uniek aan Nampo blootgestel. Graan SA poog onder groot druk, slegs uitstallings wat fokus op die landboubedryf toe te laat, en sorg dat dit nie in ’n vermaaklikheid- of vlooimarkgeleentheid ontaard nie. Die uitstallingsterrein by Nampo Park is oor die jare verbeter en uitgebrei en kan ’n groot hoeveelheid besoekers met gemak hanteer. Die landingstrook kan tot 265 vliegtuie en helikopters oor die vier dae akkommodeer. Volgens alle aanduidings het die bywoningsyfers vorige jare oortref. Die reën het die oesdagterrein afgestof en is gevolg deur ideale temperature. “Die reën wat die graanproduksie gebied onlangs gekry het, het produsente se gemoedstoestand goed gedoen. Dit het nie geld of graan gereën nie, maar hoop,” het Jannie de Villiers, uitvoerende hoofbestuurder van Graan SA, gesê.
OVK │ JUNE 2016
57
Bedien 8 -10 porsies
BEDIENINGVOORSTEL: Bedien die lampastei warm met ’n vars slaai (gooi so paar Rosa tamaties by) en aartappelskyfies.
Met die instap by die Karooroos hang die ruik van vars gebakte pasteie in die lug en jy kan nie anders as om te swig nie. Na vele oortuiging het Danél du Plessis (sien bld 22) ingestem om die resep vir die smullekker lampastei te deel. Wag vir ’n koue winterdag en verras die familie met hierdie ou Karoogunsteling.
Lampastei vir koue aande Lampastei
BESTANDDELE: 2 kg skaapvleis 1 geelwortel 1 klein ui 1 lourierblaar Sout en peper 1 blokkie hoenderekstrak 3 - 4 koppies water Metode: Kook al die bestanddele sag en verwyder bene. Gooi aftreksel deur sif.
Sous BESTANDDELE: 2 eetlepels botter 2 eetlepels meel 1 en half koppie ekstrak 1 teelepel worcestersous Meng alles en voeg by: 2 eetlepels pietersielie Varsgemaalde peper 2 eetlepels tamatiepuree 2 eetlepels chutney Meng alles en laat deurkook. Gebruik skilferkorsdeeg (puff pastry) vir pasteie.
58
OVK │ JUNE 2016
NOTA BENE Bayer Offers to Buy Monsanto German drugs and chemicals group Bayer has made an unsolicited takeover proposal to U.S. seeds company Monsanto, aiming to create the world’s biggest agricultural supplier and take advantage of converging pesticides and seeds markets. According to www.agriculture.com, Monsanto disclosed the approach on Wednesday before Bayer confirmed its move, though neither released proposed terms. The R642 billion market capitalisation of Monsanto means that the deal would be likely to eclipse ChemChina’s planned acquisition of Swiss agrichemicals company Syngenta – a target Monsanto itself pursued last year. A Monsanto statement said that its board was reviewing the proposal, which is subject to due diligence, regulatory approvals and other conditions.
Is this the new world crop? For centuries the peasants of the Andes were more or less the only people to grow or eat the stuff. In a report by www.economist.com dieticians in the rich world have known how nutritious it is for a long time: in 1993 a study by NASA, America’s space agency, stated: “While no single food can supply all the essential life-sustaining nutrients, quinoa comes as close as any other in the plant or animal kingdom.” But it took adulation from the likes of Oprah Winfrey (who in 2008 included it in her 21-day “cleanse” diet) to give the grain global appeal. Now, wherever yuppies can be found, it can be too, usually lurking near Puy lentils or goji berries in a salad.
OVK │ JUNE 2016
59
60
OVK │ JUNE 2016