WAT VINDT U?

valse kunst

Kunstvervalsingen vallen niet onder het auteursrecht, maar onder het strafrecht. In eerste instantie dus niet direct een zaak voor een auteursrechtenorganisatie. Helaas wordt door Justitie maar mondjesmaat opgetreden tegen dit steeds groter wordende probleem. Wat te doen?

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

TRUDY VAN DER HORST, ECHTGENOTE VAN CONSTANT NIEUWENHUYS (1920-2005) EN VOORZITTER VAN STICHTING CONSTANT

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

“Het aantal valse werken of vervalsingen dat onder Constants naam opduikt bij kunsthandelaren, galeries, musea en veilinghuizen, zowel nationaal als internationaal, is groot en lijkt toe te nemen. Afgelopen half jaar werd er elke maand wel een vals of vervalst werk aan mij voorgelegd. Onder vals werk versta ik werk dat niet door Constant gemaakt is, maar waar wel zijn naam onder is gezet. Of het betreft een vervalsing, waarbij zowel een kunstwerk van Constant als zijn signatuur heel slecht nagemaakt is.

Het lastige is ook dat je mensen er wel op kunt wijzen, maar dat het onechte werk tóch in omloop blijft. Laatst werd mij een aquarel voor controle aangeboden die ik acht jaar geleden bij een galeriehouder op de Kunstrai heb aangewezen als vervalsing. Echter, een strafzaak aanspannen kost niet alleen veel tijd en geld, het is ook een vrij deprimerende bezigheid. Onechte werken hoeven in Nederland niet officieel vernietigd te worden, zoals in Frankrijk. De Nederlandse Staat is de kunst niet erg gunstig gezind.

Ik vind dat veilinghuizen, galeries en musea alles wat ze aangeboden krijgen en wat ze niet in de naslagwerken kunnen vinden, ter controle moeten voorleggen en zo nodig op echtheid moeten laten onderzoeken. Als het vervalste of valse werk vervolgens uit de catalogus verwijderd wordt, moet er door het veilinghuis zorg voor worden gedragen dat het kunstwerk op Artnet als ‘withdrawn’ en niet als ‘bought in’ genoteerd wordt. Nu komt het voor dat op Artnet, ondanks het feit dat het werk uit de catalogus verwijderd is en van de veiling is teruggetrokken, ‘bought-in’ staat: alsof het niet genoeg geld heeft opgebracht.

Als ik op een onecht werk stuit, geef ik dat meteen door aan Pictoright. In mijn opinie kunnen zij een prima partij zijn om hiertegen op te treden. Niet authentieke werken druisen in tegen het auteursrecht, omdat zij echte kunstwerken van Constant reproduceren c.q. namaken en/of zijn naam misbruiken. Niet alleen gebeurt dit reproduceren erbarmelijk slecht, net als het namaken van zijn signatuur, maar ook halen ze de hoge kwaliteitswaarde van Constant naar beneden. Met deze praktijken wordt eveneens de integriteit van Constant aangetast. Het bewaken van die integriteit valt onder de persoonlijkheidsrechten in de Auteurswet.”

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

NICO DELAIVE, EIGENAAR GALERIE DELAIVE

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

“Ik zie dagelijks vervalsingen langskomen, ik word vaak gemaild door kunststichtingen die mijn advies vragen. De Sam Francis foundation legt bijvoorbeeld veel aan me voor omdat ik zijn werk goed ken. In Nederland wordt helaas weinig gedaan tegen vervalsingen, mijn advocaat heeft wel eens geprobeerd Justitie in actie te laten komen tegen valse kunst, maar zonder succes. Je moet een vervalser hier op heterdaad betrappen, wil je een goede zaak hebben. Vervalsers zoals Geert Jan Jansen worden zelfs door de wet beschermd. In Frankrijk doen ze dat beter, daar worden vervalsingen ook onmiddellijk vernietigd.

Veel kun je er al uitfilteren door goed te kijken en zorgvuldig navraag te doen. Gouaches op krantenpapier van Willem de Kooning zijn niet echt uit 1970 als het krantenpapier nog niet vergeeld is. Een kunstenaar die niet meer leeft, kan niet meer navertellen hoe het zit, maar zijn erfgenamen vaak wel. Bij Sam Francis maken ze de stempels en zelfs de echtheidscertificaten na, maar als het nummer of jaartal daar niet mee correspondeert, weet je dat het mis is. Het is vaak een kwestie van de route naar de bron herleiden.

Er wordt zoveel vervalste troep verkocht in Nederland, daar word je niet goed van. Zowel kopers als kunstenaars als eerlijke kunsthandelaren zijn de dupe. Ik begrijp dat er weer mankracht vrijkomt bij de politie: laat ze er één of twee samen met verenigingen van antiquairs, kunstenaars en Pictoright op dit probleem zetten. De wet mag wat mij betreft wel wat aangescherpt worden.”

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

KLAAS GUBBELS, KUNSTENAAR

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

“Een aantal jaar geleden bleek dat er door heel Nederland op grote schaal valse doeken en tekeningen werden aangeboden die van mijn hand zouden zijn. Ik ben toen samen met een advocaat en een galeriehouder aangifte gaan doen bij de politie. Tot mijn verbazing maar ook mijn geluk is naar aanleiding van een berichtje in de krant de FIOD zich ermee gaan bemoeien. Er waren twee heren die het tot op de bodem uitzochten, omdat vervalsers altijd maar vrijuit gingen. Op een gegeven moment werd ik uitgenodigd bij de FIOD. Toen stonden daar in een kamer wel 40 à 45 schilderijen

wat vindt u?

en tekeningen met mijn naam erop. Bij de eerste die ik zag, dacht ik: ik had zeker een slechte dag. Maar toen ik wat beter keek, zag ik dat het niet mijn werk was. Je kon het zien aan de toets en de lijnvoering. Maar ze hadden ook nog iets heel doms gedaan: er was ander linnen gebruikt dat met kopspijkertjes was vastgezet, dat deed ik zelf anders.

Het was een vreemde gewaarwording. Het gevoel dat er iemand met je meeschildert en je ideeën steelt, is verschrikkelijk. Geert Jan Jansen zei in een interview op tv dat ik trots zou moeten zijn op het feit dat mijn werk vervalst werd, maar ik was alleen maar erg aangeslagen. De vervalser is uiteindelijk veroordeeld, iets wat pas één keer eerder is gebeurd in 1947 met Van Meegeren, de Vermeer-vervalser. Wat ik zelf vervelend vind, is dat mijn vertrouwen is aangetast. Er staat hier een litho van Alexander Calder, ik vraag me nog steeds wel eens af of die echt is. Gelukkig slijt het wel, ik ben er bijna overheen.”

[07] Een valse Sam Francis in acrylverf

[08] Een échte Klaas Gubbels, te zien vanaf 10 juni in het Chabotmuseum in Rotterdam