antiekhuis het timpaan < 47
eigen stad
carita van woerden van het timpaan “en ineens was pop weg…” > Ze is een bekend gezicht op TV Gelderland, waar ze al vele jaren ‘poppen en poppendingen’ taxeert. In september begint een nieuwe serie. Carita van Woerden, eigenaresse van Antiekhuis Het Timpaan aan de Koningstraat 10; één van de weinige winkels in Nederland die gespecialiseerd is in antieke poppen en speelgoed van 1800 tot 1920. Pronkstukje is onder andere een origineel en kostbaar Julianapopje. De sfeervolle winkel is gevestigd in een prachtig pand uit begin 1800, op loopafstand van Paleis Het Loo. Vernoemd naar een driehoekige vorm in de voorgevel van het huis met als bouwterm ‘timpaan’. In dit romantische decor met hier en daar een kier en een scheurtje komt de eveneens door de tijd getekende collectie uitstekend tot zijn recht. Carita betitelt haar karakteristieke verzameling liefdevol als ‘rariteitenkabinet’. “Speelgoed is emotie. Dat is wat fascineert.“ > tekst marie josé laurens, fotografie mariët van der zande
Een boeiende periode, waaruit haar poppen stammen. “Ze zien er vaak net zo uit als de vrouwen in die tijd, mooi aangekleed met prachtige stoffen zoals zijde maar tegelijk gebonden aan strenge regels.” Het klassenverschil was destijds veel zichtbaarder. “Ik groeide ook nog op in een tijd waarin je aan kleding kon zien, wie iemand was. Een dienstbode in functie, maar ook als pop, droeg een grijs jurkje met wit schortje en wit kapje. Daarnaast had je poppen die een verpleegster uitbeeldden of een non.” Zelf is ze gecharmeerd van waspoppen. “Deze vroeg 19e eeuwse poppen zijn zacht qua uiterlijk en materiaal, maar ook kwetsbaar voor temperatuurverschillen. Er zijn dan ook veel van deze poppen verloren gegaan, centrale verwarming was er toen nog niet.” Kazuya Nitta
Carita had nooit gedacht dat in haar “winkeltje” op een goede dag de Japanse scheepsmagnaat Kazuya Nitta en echtgenote zouden binnenstappen. “Iemand met een van de grootste en mooiste collecties antieke poppen ter wereld.” De Nitta’s hebben onder meer poppen van Bru, Francois Gaultier en Emile Jumeau, ontwerper van het beroemde ‘Portret Jumeau’: een porseleinen poppenkop met gesloten mond, zo’n 20.000 à 30.000 euro waard. Smulgoed voor kenners. “In mijn vitrine had ik een prachtige ‘fashion lady collectie’ ingericht. Fashion lady’s zijn modepoppen gekleed naar de nieuwste Franse mode uit
carita.indd 3
de periode rond 1840. Die heeft Nitta gefotografeerd en op zijn kalender gezet”, klinkt het ‘best wel trots’. Tot de vaste klantenkring behoren mensen “die mij al meer dan 25 jaar kennen” uit heel Nederland, Duitsland en België, vaak met een eigen winkel of verzameling. Het valt Carita op dat Nederlanders nooit zoveel geld hebben uitgegeven aan vreselijk dure poppen. “Misschien heeft dat te maken met de zuinige volksaard. In een land als Frankrijk geven ze er veel meer aan uit. Dat wil overigens niet zeggen dat de mensen hier minder om hun poppen geven.” De eerste pop
“Ze hebben het bijna altijd over hun eerste pop. Acht op de tien oudere vrouwen hoor je zeggen: ‘En ineens was ze weg...’ Wanneer een meisje op elf- of twaalfjarige leeftijd ongesteld (‘groot meisje’) werd, verdween al haar speelgoed naar een zusje (dat was nog het minst erg), nichtjes, buurmeisjes. Zonder enige ruggespraak met het kind zelf. Bij jongens van die leeftijd werd vaak de paardentram afgepakt. Die vrouwen komen nu de winkel binnen met een beschrijving van hun verloren pop, kijken rond en zeggen vervolgens: ‘Nee, hij zit er niet bij’. Nee, natuurlijk zit-ie er niet bij, zeg ik op mijn beurt. Je kunt 2000 poppen in de winkel zetten, maar die jij zoekt is er niet bij. Jouw pop is uniek. Daar heb jij alles aan verteld en die is weg.”
Poppenwagentje
Soms vindt Carita iets van die verhalen terug. Zo zit ze op een avond naar een pas aangeschaft rieten poppenwagentje te kijken en realiseert ze zich dat dit niet echt in haar collectie past. Als ze het groen satijnen dekentje door haar handen laat gaan, hoort ze iets ritselen. Ze voelt dat er iets in zit. Ze tornt het doorgestikte dekentje los en daar komt een jodenster tevoorschijn. Ook zitten er tekeningen in van een kind dat misschien maar drie kleurtjes had en alleen door hetzelfde raam naar buiten heeft kunnen kijken. Blijkbaar heeft de moeder ze samen met een foto in het dekentje gestopt in de hoop dat ze bewaard zouden blijven. Het betreffende poppenwagentje heeft via bemiddeling van het joods Historisch Museum een goede bestemming gevonden bij een particulier. Een andere keer verschijnt een oudere mevrouw in de winkel met alleen een poppenkopje, het lijfje is vergaan. Ze heeft geen familie meer en vraagt of Carita op het popje wil passen. “Het heeft me in de oorlog door het Jappenkamp gesleept”. Minder beladen is het verhaal van een 80jarige die Carita een mandje met stoffen viooltjes schenkt. Ooit gekregen van haar tante, maar het popje is weg. Het ‘rariteitenkabinet’ van Carita van Woerden, een boek dat niet raakt volgeschreven. Wat doet dat met haar? Na een korte stilte: ”Je moet zuinig zijn op mensen, voorzichtig met wat je zegt. Achter ieder mens schuilt een pop met een verhaal.”
■
6/8/08 7:53:10 PM