Klaudia Ordzowiały-Grzegorczyk – Tomasz Kajetan Węgierski
powstającej, uważałbym się za bardzo szczęśliwego. Jednakże korzyść tej korespondencji będzie wyłącznie po mojej stronie, bo podczas gdy wy będziecie mi mówić o zaletach i postępach świata nowego, ja będę tylko w stanie zawiadamiać was o upadku i występkach starego” (Dickinson, s. 1123).
Według starościca Stany Zjednoczone to kraj, który właśnie zakończył walkę, czekającą dopiero Polaków. Pomiędzy Polską a Stanami istnieje jednak zasadnicza różnica: Polacy muszą walczyć o niepodległość, którą tracą, a Amerykanie budują tę niepodległość od podstaw 64. Podsumowując, omawiana tutaj pod kątem obrazu rewolucji amerykańskiej wędrówka Tomasza Kajetana Węgierskiego do Ameryki jest podróżą badawczą, odkrywczą, gdyż ma przynieść odpowiedź na pytanie o to, jak odzyskać utraconą wolność, jak zbudować i zorganizować państwo 65. Dla naocznego świadka tworzenia się nowego porządku politycznego na kontynencie północnoamerykańskim ośmioletnia wojna o niepodległość stanowi źródło różnorodnych refleksji, w tym także tych związanych z sytuacją opuszczonej ojczyzny. Niewiele jest w polskim piśmiennictwie dzieł, które stanowią tak wspaniałe, zarówno pod względem dokumentalnym, jak i artystycznym, świadectwo ważnego wydarzenia historycznego i jego konsekwencji. Trzeba również podkreślić, iż obserwacje Węgierskiego dotyczące politycznej i społecznej sytuacji nowopowstałego państwa są istotnym źródłem wiedzy dla badaczy stosunków polsko-amerykańskich.
64 Por. P.S. Wandycz, The United States and Poland, Cambridge, Mass. 1980, s. 38. 65 P. Kaczyński, Niedokończona podróż, dz. cyt., s. 200-202.
93