11 minute read

Scapa Flow. NIEMIECKA „SIÓDEMKA”

from Magazyn nurkowy Perfect Diver nr 23

by perfectdiver

from Magazyn nurkowy Perfect Diver nr 23, page 42

Article from: Magazyn nurkowy Perfect Diver nr 23

MONTENEGRO, CZARNA PERŁA ADRIA...

wraki

Scapa Flow

NIEMIECKA „SIÓDEMKA”

Tekst i zdjęcia KURT STORMS

KTO NIE CHCIAŁBY POJECHAĆ NA NURKOWANIE DO SCAPA FLOW? MYŚLAŁEM O TYM OD LAT. Z POWODU RÓŻNYCH OKOLICZNOŚCI NIE UDAŁO MI SIĘ TAM WCZEŚNIEJ DOTRZEĆ, AŻ PEWNEGO DNIA NAPISAŁ DO MNIE MÓJ PRZYJACIEL STIJN. PYTAŁ, CZY NIE CHCIAŁBYM WYBRAĆ SIĘ NA DALEKĄ PÓŁNOC SZKOCJI.

Nie wahałem się długo z podjęciem decyzji i po około czterech godzinach łódka Stijna była pełna. Łódź czarterowa, z której mieliśmy nurkować, nazywała się MV Huskyan, a jej kapitanem była Emily. Nigdy wcześniej nie widziałem takiej łodzi nurkowej – łódź była doskonale wykończona, zaprojektowana i wykonana przez nurków i dla nurków.

FLOTA NIEMIECKA W SCAPA FLOW

Scapa Flow to duży naturalny port w archipelagu Orkadów, obejmująca ponad 100 mil kwadratowych dość spokojnych wód. Wyspy były schronieniem dla floty brytyjskiej podczas obu wojen światowych. Po podpisaniu zawieszenia broni 11 listopada 1918 r. flota niemiecka została internowana w Scapa Flow z niezbędną załogą do momentu podjęcia dalszych decyzji o jej losie. Admirał von Reuter błędnie uznał, że ma wybuchnąć wojna i 19 czerwca 1919 r. wydał rozkaz samozatopienia floty. Rozkaz wykonano błyskawicznie w momencie, gdy brytyjskie okręty nadzorujące niemieckie jednostki wypłynęły w celu przeprowadzenia manewrów i nie były w stanie powstrzymać samozatopienia. Na dnie Scapa Flow spoczęło łącznie 51 okrętów, a pozostałe odholowano na płyciznę, aby nie zatonęły.

Po wojnie większość okrętów zezłomowano, ale siedem z nich nadal jest zatopionych w Scapa Flow.

Scapa Flow to prawdziwa perełka wśród brytyjskich miejsc do nurkowania. Pozostałości floty niemieckiej są nadal obmywane przez prąd, co stanowi skuteczne zabezpieczenie przed szabrownikami czy ingerencją nurków. Są to miejsca nurkowe zaliczane do najciekawszych na świecie – znajdujące się na głębokości od 47 do 20 m wraki okrętów wojennych z wyrzutniami wycelowanymi w bezkres morza, jakby ciągle patrolowały okolicę. Leżące na burtach zniszczone krążowniki, których nadbudówki powoli opadają na dno po ponad 100 latach pod wodą.

JAK DOSTAĆ SIĘ DO SCAPA FLOW:

Dotarcie do Scapa Flow to wyzwanie logistyczne dla wszystkich nurków z kontynentalnej Europy. Razem z moim partnerem nurkowym Willemem i moją żoną Caroline podróżowaliśmy furgonetką.

Trasa była następująca: pojechaliśmy do miejscowości Hoek van Holland i stamtąd popłynęliśmy promem do Harwich. Podróż zajęła nam około sześciu godzin, więc mogliśmy trochę odpocząć przed jazdą na daleką północ. Po około 12 godzinach jazdy dotarliśmy do Scarbster, gdzie spotkaliśmy się z resztą członków zespołu, którzy dotarli tam inną drogą.

W Scarbster wsiedliśmy na prom i po około 90 minutach byliśmy w Stromness.

Zamieszkaliśmy w 12-osobowym wiejskim domu, który posiadał wszelkie niezbędne udogodnienia. Jedną z jego największych zalet było to, że znajdował się w odległości zaledwie 3-minutowego spaceru od przystani, w której cumuje łódź MV Huskyan.

Mogliśmy bezpiecznie zapakować na łódź nasz sprzęt, w tym rebreathery i twinsety, jeszcze tego samego wieczoru, więc następnego dnia mieliśmy czas, aby odbyć długą odprawę.

Emily wypływa swoją łodzią codziennie około 8:30. Wszystkie miejsca nurkowe są oddalone o około godzinę, więc za każdym razem Emily ma czas, aby podzielić się swoją rozległą wiedzą na temat wraków. Jej znajomość historii i Scapa Flow jest imponująca. Gdybym kiedykolwiek chciał się z nią umówić, samo to stanowiłoby wystarczająco dobry powód. Większość naszej grupy stanowili nurkowie jaskiniowi, więc identyfikowanie i rozpoznawanie części wraków było dla nas bardzo trudne. Dzięki fascynującym opisom Emily, zawierającym wskazówki dotyczące najlepszych dróg zwiedzania wraku i robienia ładnych zdjęć, każde nurkowanie sprawiało nam dużą przyjemność. Udało nam się nawet rozpoznać niektóre części wraków, które inaczej uznalibyśmy za zwykły kawałek metalu.

OTO SŁAWNE MIEJSCA NURKO-WE, KTÓRE ODWIEDZILIŚMY:

SMS Dresden

Krążownik Dresden leży na lewej burcie na głębokości od 23 metrów po stronie dziobu do 38 metrów po stronie rufy. Odległość od powierzchni wody do kadłuba wynosi około 20–22 metrów.

Historia

SMS Dresden to krążownik lekki typu Cöln, jeden z zaledwie dwóch wybudowanych okrętów tej klasy. Drugi okręt, SMS Cöln, również spoczywa na dnie Scapa Flow.

SMS Dresden został wybudowany w stoczni Howaldtswerke w Kilonii i zwodowany 25 kwietnia 1917 r. Zastąpił poprzedni okręt o tej nazwie, który zatonął w pobliżu wysypy Robinson Crusoe przy wybrzeżu Chile po bitwie koło Falklandów w 1915 r.

Dresden i jego siostrzana jednostka SMS Cöln zostały ukończone w trakcie I wojny światowej.

Po kapitulacji Niemiec w 1918 r. SMS Dresden stał się jednym z dwóch ostatnich okrętów internowanych w Scapa Flow. W związku z awarią turbiny SMS Dresden nie był wstanie przypłynąć do Scapa Flow w listopadzie razem z resztą niemieckiej Floty Oceanicznej. Krążownik dopłynął do Scapa Flow 6 grudnia 1918 r. i był poważnie uszkodzony.

SMS Cöln

SMS Cöln leży na prawej burcie na głębokości 34–36 metrów, a szczyt masztu znajduje się mniej więcej na 22 metrach.

Krążownik jest w bardzo dobrym stanie, żyje w nim wiele organizmów, prąd jest słaby, a lina opustowa schodzi na głębokość około 22 metrów, co sprawa, że nurkowanie jest wyjątkowo łatwe.

Historia

SMS Cöln to krążownik lekki typu Cöln, jeden z zaledwie dwóch wybudowanych okrętów tej klasy. Drugi to siostrzana jednostka SMS Dresden.

SMS Cöln wybudowano w stoczni Blohn & Voss w Hamburgu pod numerem konstrukcyjnym 247. Budowę SMS Cöln rozpoczęto w 1915 roku, a wodowanie odbyło się 5 października 1916 r.

Był to drugi okręt noszący tę nazwę – poprzedni Cöln (1909) został zatopiony podczas bitwy koło Helgolandu, pierwszej bitwy morskiej w trakcie I wojny światowej stoczonej 28 sierpnia 1914 r.

Historycznie pisownia nazwy budziła pewne wątpliwości – Cöln czy Köln? Köln to nazwa miasta Kolonia, Cöln to poprawna pisownia, co można wyraźnie zauważyć na dzwonie okrętu w muzeum w Lyness na wyspie Hoy.

Krążownika SMS Cöln nie wykorzystywano często podczas wojny.

21 listopada 1918 r. SMS Cöln przybył do Zatoki Firth of Forth, a następnie wypłynął dalej na północ na internowanie w Scapa Flow.

SMS Karlsruhe

Karlsruhe leży na prawej burcie pod kątem około 45 stopni, spoczywa na maksymalnej głębokości 27 metrów i wznosi się do głębokości około 16 metrów.

To najpłycej położony i najbardziej zniszczony wrak floty niemieckiej, ale jest również najpiękniejszym z nich i znajduje się w nim wiele ryb i morskiego życia.

Historia SMS

Karlsruhe to krążownik lekki typu Königsberg, zbudowany w Wilhelmshaven w Kaiserliche Werft pod numerem konstrukcyjnym 41. Okrętowi nadano nazwę Karlsruhe po jego imienniku, który zatonął na Karaibach w 1914 r.

Krążownik SMS Karlsruhe miał trzy siostrzane jednostki – Emden, Königsberg i Nürnberg.

Został on oddany do służby w niemieckiej Flocie Oceanicznej w listopadzie 1916 r. Służył w II Grupie Zwiadowczej wraz z SMS Königsberg i Nürnberg. Okręty patrolowały Zatokę Helgolandzką na Morzu Północnym, gdzie chroniły trałowce przed lekkimi brytyjskimi jednostkami.

Karlsruhe był jedynym tego typu okrętem, który został zatopiony przez Niemców; SMS Nürnberg i Emden zostały zatopione przez Brytyjczyków.

Wrak sprzedano w 1962 r., a między 1963 r. a 1965 r. częściowo pękł.

SMS Kronprinz Wilhelm

Okręt „Seiner majestät Schiff” (SMS) Kronprinz leży przechylony na głębokości 38 metrów, lewą burtą do góry, wznosząc się do głębokości 12 metrów w najpłytszym miejscu.

Historia

Kronprinz Wilhelm nazywał się początkowo Kronprinz, ale później w 1918 r. zmieniono jego nazwę na Kronprinz Wilhelm na cześć następcy tronu Wilhelma.

Był to krążownik liniowy typu König i był jednym z czterech okrętów tego typu. Pozostałe trzy to König, Grosser Kurfürst i Markgraf.

Kronprinz został wybudowany w Kilonii w 1911 r. i zwodowany w lutym 1914 r.

W marcu 1917 r. Kronprinz został staranowany przez siostrzaną jednostkę Grosser Kurfürst, co zaczęło stawać się w pewnym sensie nawykiem. Zderzenie spowodowało otwarcie kadłuba i zalanie tonami wody oraz wymusiło powrót okrętu do suchego doku w Wilhelmshaven w celu przeprowadzenia napraw.

Kronprinz uczestniczył w bitwie jutlandzkiej i był częścią floty straży przedniej; nie poniesiono żadnych stra t ani żaden z członków załogi nie zginął.

SMS Markgraf

Nurkowanie na tym wraku od maksymalnej głębokości 47 metrów na wysokości dziobu do 24 metrów w najpłycej położonym miejscu będzie prawdopodobnie jednym z najbardziej niezapomnianych przeżyć. To naprawdę pokazuje skalę wraku w perspektywie; oba stery mają wysokość 3,5 metra – to prawdopodobnie najbardziej znany wrak w Scapa.

Historia

Seiner Majestät Schiff (SMS) Markgraf został zbudowany w Niemczech jako nr 186 przez A. G. Weser w Bremie według tych samych specyfikacji, co jej jednostki siostrzane König, Kronprinz i Grosser Kurfürst.

Był to trzeci z czterech pancerników typu König, mogący pomieścić załogę składającą się z 1136 oficerów i marynarzy.

Wodowanie odbyło się 4 czerwca 1913 r.

Dwa lata później, w 1916 r., z części okrętu pod mostkiem usunięto sześć dział o kalibrze 3,4 cala, robiąc tym samym miejsce na dodatkowe miejsca noclegowe i dodatkowe kabiny radiowe.

Okręt uczestniczył w bitwie jutlandzkiej pod dowództwem kapitana Seiferlinga. Podczas bitwy dosięgły go trzy pociski kalibru 15 cali, z czego dwa pierwsze nie eksplodowały, ale trzeci zrobił ogromną dziurę w burcie, tuż za tylną wieżą artyleryjską.

SMS König

Obecnie wrak tego okrętu leży całkowicie do góry dnem, a jego dziób jest zwrócony w kierunku północnym.

König leży na głębokości 40 metrów, a jego kadłub na głębokości 24 metrów, dzięki czemu nurkowie na niemal każdym poziomie mogą go obejrzeć.

To najbardziej zniszczony wrak floty niemieckiej z powodu obszernych działań Nundy mających na celu odzysk materiałów (Metal Industries). Nurkowanie na tym wraku jest bardzo interesujące, ponieważ to jedyny wrak, w którym można obejrzeć wewnętrzną budowę tych potężnych pancerników.

Historia

Wybudowany w 1911 r. i wodowany w 1913 r. König był jednym z czterech pancerników typu König w niemieckiej Cesarskiej Flocie Oceanicznej. Okręt został oddany do użytku w 1914 r. i stał na czele floty podczas bitwy jutlandzkiej.

Na początku służby w grudniu 1914 r. okrętowi brakowało szczęścia – najpierw osiadł w Kanale Cesarza Wilhelma, a później w jego rufę wpłynęła siostrzana jednostka Grosser Kurfürst.

König uczestniczył w najcięższych bitwach podczas bitwy jutlandzkiej. O godzinie 19:32 pierwszego dnia okręt został trafiony i zdecydowano o jego wysłaniu do portu.

Okręt doznał 10 ciężkich i 6 średnich trafień. Zginęło 45 osób, w tym jeden oficer, a 27 osób zostało rannych.

6 grudnia 1918 r. König i krążownik Dresden były ostatnimi okrętami, które dotarły do Scapa Flow na internowanie.

SMS Brummer

Brummer leży na prawej burcie na głębokości około 36 metrów i wznosi się do głębokości około 22 metrów. Proste i przyjemne nurkowanie przy bardzo słabym prądzie dla osób na dowolnym poziomie.

Historia

Brummer był szybkim krążownikiem stawiającym miny i był lżej opancerzony i korzystał z lżejszego uzbrojenia niż krążowniki lekkie. Mógł transportować 400 min, od dwóch do czterech razy tyle co krążowniki lekkie i był bardzo sterowny.

Został zbudowany przez A. G. Vulcan w Szczecinie pod numerem konstrukcyjnym 422. Wodowanie odbyło się 11 grudnia 1915 r.

W październiku 1917 r. Brummer był jednym z dwóch okrętów wykorzystanych w celu przechwycenia brytyjskiego konwoju na trasie z Bergen do Lerwick. Wybrano go do tego zadania ze względu na jego wysoką prędkość i fakt, że przypominał krążownik brytyjski.

W przygotowaniu do ataku załoga przemalowała okręt na ciemny odcień szarego, aby jeszcze bardziej przypominał okręt brytyjski.

SMS Brummer przybył do Scapa Flow na internowanie w listopadzie 1918 r.

POSŁOWIE:

Wszystkie te wraki są ogromne. Nurkowanie na nich jest świetne, ale czas wyrządził już pewne szkody. Wciąż jednak oferują one niezapomniane piękno podczas nurkowania.

Szczególnie dzięki informacjom od załogi – Duncana, Jeffrey'a i Emily, nigdy nie zapomnimy tego tygodnia.