Kortnieuws Een bacterie die twee jaar geleden door de NASA als ‘nieuw ontdekte levensvorm’ werd gepresenteerd, is volgens twee vervolg onderzoeken toch niet zo bijzonder. Volgens het onderzoek uit 201 0 gebruikt de bacterie de normaal gesproken giftige stof arsenicum in zijn stofwisseling in plaats van fosfor. De ontdekking leek revolutionair. Biologen beschouwen zes elementen als bouwstenen die leven mogelijk maken: koolstof, waterstof, zuurstof, stikstof, zwavel en fosfor. Als arsenicum daarbij zou komen, zou dat volgens de NASA mogelijk de kans op het bestaan van buitenaards leven verhogen. Twee onderzoeken die net als het eerste onderzoek in het wetenschappelijke tijdschrift Science zijn gepubliceerd, concluderen nu dat de bacterie wel degelijk fosfor nodig heeft. Volgens onderzoekers van Princeton, de Universiteit van British Columbia en het Howard Hughes Medical Institute is de bacterie genaamd GFAJ-1 wel erg goed aangepast aan zijn extreme omgeving. Het Monomeer, waar de bacterie is gevonden, zit vol met het giftige arsenicum, maar toch slaagt hij erin zich daar te handhaven. Dat maakt het een zeer goed aangepaste soort, maar nog geen nieuwe levensvorm, aldus de wetenschappers. Bron: ANP / 09-07-201 2. Een langdurig verblijf op de maan kan schadelijker zijn dan gedacht. Het poederachtige maanstof is schadelijk, vooral voor de longen. Dat stelt een internationaal team van wetenschappers, onder wie Wim van Westrenen van de VU. De onderzoekers hebben een inschatting gemaakt van de gezondheidsrisico's van een langdurig verblijf op de maan. Daarbij is vooral gekeken naar de rol die het poederachtige maanstof daarbij speelt. Verreweg het schadelijkst zijn de stofdeeltjes voor de longen. Astronauten hebben weliswaar een beschermend pak aan, maar dat kan niet voorkomen dat er fijne, scherpe stofdeeltjes in verblijfsruimten terechtkomen - zoals de Apolloastronauten destijds constateerden. Het maanstof kan diep de longen binnendringen en gezondheidsproblemen veroorzaken - van ontstekingen tot kanker. Door de inwerking van protonen en uv-straling op het onbeschermde maanoppervlak zou het fijne maanstof zelfs nog schadelijker kunnen zijn dan aardse tegenhangers als asbest en vulkaanstof. En omdat de stofdeeltjes op de maan zo scherp zijn, zijn ze ook schadelijk voor huid en ogen. Volgens de wetenschappers is verder onderzoek nodig - liefst ter plaatse - om de risico's van het maanstof in kaart te brengen. Maar het lijkt erop dat de gezondheidsrisico's van een langdurig verblijf op de maan niet onderschat mogen worden. Bron: NU / 11 -07201 2. Het Melkwegstelsel wordt waarschijnlijk omringd door vele honderden kleine dwergstelseltjes die echter onzichtbaar zijn omdat ze vrijwel geen sterren bevatten. Dat concludeen onderzoekers op basis van Hubble-waarnemingen van drie 'ultra-zwakke dwergsterrenstelsels' in de sterrenbeelden Hercules, Leeuw en Grote Beer. Met een relatief kleine
telescoop op aarde zijn meer dan een dozijn van die ultrazwakke stelseltjes gevonden. Drie daarvan zijn nu gedetailleerd onderzocht met de gevoelige Hubble Space Telescope. Het blijkt dat de sterren in de stelsels ruim 1 3 miljard jaar oud zijn, en dat de vorming van nieuwe sterren in alledrie de stelsels plotseling tot stilstand kwam, ongeveer 1 00 miljoen jaar na hun ontstaan. De oorzaak van dat 'afknijpen' van de stervorming is zo goed als zeker gelegen in het zogeheten reïonisatieproces in het heelal. Zware sterren in grote stelsels en energierijke kernen van sterrenstelsels produceerden toen zoveel ultraviolette straling dat de alomtegenwoordige 'mist' van neutraal waterstofgas werd geïoniseerd. Het idee is nu dat die ultraviolette straling ook het interstellaire gas uit de kleine dwergstelseltjes wegblies, waardoor de vorming van nieuwe sterren compleet tot stilstand kwam. De verwachting is dat er nog veel meer ultrazwakke dwergstelsels bestaan, waarvan sommige zó weinig sterren bevatten dat ze misschien nooit ontdekt zullen worden. Dat zou een oplossing zijn voor het 'dwergstelsel-probleem': computersimulaties van de evolutie van het heelal voorspellen dat grote sterrenstelsels zoals ons Melkwegstelsel omringd worden door duizenden kleine dwergstelsels, maar die zijn tot nu toe nooit gevonden. De Hubble-resultaten zijn op 1 juli gepubliceerd in Astrophysical Journal Letters. Bron: NU / 11 -07-201 2. Astronomen hebben, met behulp van de Hubble-ruimtetelescoop, een vijfde maan ontdekt bij de verre dwergplaneet Pluto. Het maantje is naar schatting 1 0 tot 25 kilometer groot en cirkelt op een afstand van 95.000 kilometer om Pluto. Waarschijnlijk ligt zijn omloopbaan ruwweg in hetzelfde vlak als de banen van de vier overige manen. De ontdekkers verbazen zich erover dat zo'n kleine dwergplaneet zo'n grote verzameling manen kan hebben. Vermoed wordt dat het overblijfselen zijn van een botsing tussen Pluto en een soortgelijk hemellichaam, die miljarden jaren geleden zou hebben plaatsgevonden. Pluto's eerste en grootste maan, Charon, werd in 1 978 opgespoord. De nummers 2 en 3, Nix en Hydra, werden in 2006 door Hubble ontdekt. En in 2011 volgde het nog naamloze maantje P4. Het vijfde maantje heeft de officiële aanduiding S/201 2 (1 34340) 1 , maar zal ook kortweg bekend staan als P5. Bron: NU / 11 07-201 2.
Meer up-to-date nieuws op www.spacepage.be
Voordracht : Het leven van een ster door Frank Deboosere Sterren worden net als wij geboren en gaan uiteindelijk dood. De levensloop van een ster hangt in grote mate af van haar massa. Tijdens de astroclub van vanavond behandelt Frank de levensloop van sterren, van hun geboorte door het samentrekken van gasnevels tot hun vaak spectaculaire einde als supernova of planetaire nevel. Bij helder weer staan de telescopen na afloop van de voordracht uiteraard opgesteld. Vooral de bijna volle Maan zal goed zichtbaar zijn, en in het begin van de avond ook nog de planeet Saturnus. Datum: Vrijdag 28 september 201 2 - 1 9.30 uur tot 22.00 uur. 6,00 euro. Locatie: Volkssterrenwacht Mira, Abdijstraat 22, 1 850 Grimbergen (B). Info: www.mira.be.
Organiseert u, als vereniging, volkssterrenwacht of andere wetenschappelijke instantie, een publieke voordracht of tentoonstelling rond sterrenkunde en / of ruimtevaart ? Laat het ons dan weten via ...
redactie@aegvzw.be
031