KIEŻMARK, POWIĄZANIA Z POLSKĄ HISTORIĄ Kieżmark, inna nazwa brzmi Kežmarok, to miasto powiatowe usytuowane we wschodniej Słowacji, w kraju preszowskim, w historycznym regionie Spisz. Nazwa miasta pochodzi od niemieckiego słowa Käsemarkt, oznaczającego „targ serowy”. Miasto to leży na wysokości 626 m nad poziom morza w Kotlinie Popradzkiej, u ujścia rzeki Lubica do Popradu. Liczba mieszkańców miasta wynosi 17.241 osób, a jego powierzchnia to 24,83 km². Przez Kieżmark przebiega droga krajowa nr 67 prowadząca z Popradu do Łysej Polany. W mieście odbija od niej na południe droga lokalna nr 536 prowadząca przez Vrboy do Spiskiego Czwartku. Przez miasto przebiega również linia kolejowa ze Starej Lubowli do Popradu. Powstanie miasta
Kieżmark powstał w XIII stuleciu w wyniku połączenia trzech osad: królewskich strażników granicznych na lewym brzegu Popradu, osady skupionej wokół kościoła św. Michała, a także słowackiej osady rybackiej. W roku 1269 Kieżmark uzyskał prawa miejskie, a w połowie wieku następnego otoczył się murami obronnymi, stając się tym samym miastem królewskim. W 1423 roku w Kieżmarku znajdowała się siedziba władz Związku Sasów Spiskich, autonomicznej jednostki administracyjnej. W dniu 25 kwietnia 1433 roku Kieżmark złupili husyci. W 1441 roku, opanowały to miasto wojska Jana Jiskry, wodza wojsk królowej Elżbiety, walczącej z polskim władcą Władysławem Warneńczykiem o panowanie na Węgrzech. Na skutek tych wydarzeń, wzniesiono w mieście obronny zamek. Władający zamkiem ród Zapolya od początku dążył do podporządkowania sobie miasta. Dokonał tego już w 1530 roku Hieronim Łaski, polski szlachcic pozostający w służbie pretendenta do tronu węgierskiego Jana Zapolyi.
34
Informator Polski — nr 4 (99) 2017
Bogate miasto
Status miasta, w połączeniu z jego położeniem na szlaku handlowym, pozwolił mu na szybki rozkwit. Miasto osiągnęło wysoki stopień zamożności w bardzo krótkim czasie. Już w XV wieku istniało tu szereg cechów rzemieślniczych, z których pierwszym i jednym ze znaczniejszych był założony w 1475 roku cech sukienników. Po śmierci Jana Zapolyi Kieżmark był przedmiotem walk za czasów powstań antyhabsburskich. Nie zahamowało to jednak rozwoju miejskiej gospodarki, a zwłaszcza handlu. Z czasem w murach wspomnianego zamku mieszkał zacny lekarz słowacki, który wprowadzał w swój warsztat lekarski promienie Roentgena. Gdy jego żona spodziewała się dziecka, mnóstwo razy prześwietlał brzuch kobiety, tak że dotkliwie uszkodził płód. Zabite w ten sposób dziecko, podobno po dziś dzień zawodzi i płacze w murach zamkowych, gdy tylko na miejskim zegarze wybije północ. Kieżmark to miejsce narodzin senatora Rzeczypospolitej i polskiego alchemika Olbrachta Łaskiego. Z jego osobą związana jest pewna legenda. Za wszelką cenę chciał on wynaleźć, w wyniku szeregu prób alchemicznych, cudowne, magiczne lustro, które miało posiadać taką właściwość, że gdy tylko ktoś się w nim przejrzał, od razu ubywało mu lat. Pewnego razu w lustrze przejrzała się gospodyni. Zamiast swego odbicia zobaczyła ona twarz diabła, który rozbił kryształową taflę. Łaski tak bardzo się przestraszył wspomnianego zajścia, że już nigdy nie próbował alchemii.
Nasza redakcja dziękuje panu Ireneuszowi Gałce za zaproszenie do Kieżmarku.
Ewa Michałowska - Walkiewicz