Iz istorije naoružavanja
Iz istorije naoružavanja Crnogoraca
Rusko-ameri ki revolveri u Prvom svjetskom ratu N
akon viševjekovne uspješne borbe Crnogoraca protiv Osmanlijskog carstva, a ulaskom u dvadeseti vijek, činilo se da za malu državu spartanskog ustrojstva, napokon, stižu bolji dani. Međutim, toliko dugo očekivani mir nikako da stigne jer su političke prilike u Evropi sa početka dvadesetog vijeka bile u suprotnosti sa težnjom Kralja Nikole I da svoj, ratovima izcrpljeni narod makar malo okrijepi i pripremi za istorijske izazove koji su bili pred njime. Samo par mjeseci nakon završetka II Balkanskog rata Crna Gora ulazi u novi rat, rat koji je po stepenu razaranja, broju žrtava, tipovima naoružanja, broju učesnika, površini zahvaćene teritorije potpuni presedan. Ovaj rat se s pravom u zapadnoevropskoj i američkoj istoriji zove Veliki rat. Za zemlju sa jako malim brojem stanovnika (prema različitim izvorima broj se kretao između 220.000 i 318.000 stanovnika) ovo je bio itekako ogroman rizik, ali Crnogorci toga vremena su jednostavno bili navikli na ratne prilike, pa njihov udio na istorijskoj mapi svijeta nije ni smio da se dovede u pitanje. Kao što je već rečeno, Veliki rat, odnosno Prvi svjetski rat je bio pun presedana. On je izazvao više smrti i razaranja nego bilo koji rat do tada. Ovdje su po prvi put upotrijebljena neka od modernih oružja čije će se savršenstvo pokazati u Drugom svjetskom ratu. Tu se, prije svega, misli na mitraljeze, podmornice, tenkove, avione, otrovne gasove i bacače plamena kroz koje su generali uvidjeli prednosti koje moderno naoružanje ima naspram brojnosti žive sile. Tako recimo Njutn Bejker, ministar rata u vladi SAD-a za vrijeme prvog svjetskog rata, rekao je da nema oružja koje je više izmjenilo “umjetnost ratovanja” od mitraljeza. Crna Gora se u ovom ratu uglavnom oslanjala na pješadiju, pa je bilo i logično da se ovom rodu vojske davao najveći prioritet prilikom nabavke naoružanja i vojne opreme. Osim toga Crna Gora je imala i artiljeriju koju su sačinjavao 141 top. Međutim, svo oružje kojim su Crnogorci raspolagali bilo je zaostavština iz prethodnih ratova i bukvalno da nije bilo dovoljno vremena, a ni novčanih sredstava da se izvrši neka ozbiljnija nabavka kojom bi arsenal bio zanovljen. Od pješadijskog naoružanja Crna Gora je raspolagala sa pištoljima tipa M1870 Gaser i Smit i Veson M3, puške sistema Mosin-Nagant i Berdan kao i mitraljez modela Maksim. Kako je o Gaseru bilo riječi u ranijim brojevima, sada će fokus biti na pištolju tipa Smit i Veson M3. Ovaj pištolj je bio još poznat pod imenom Ruski Smit i Veson (jer je pravljen za potrebe Carske Rusije), kao i Skofild revolver (zbog modifikacija koje je na njemu napravio američki oficir major Džordž Skofild). Pištolj se proizvodio uglavnom u kalibru .44 (ili 10,8
mm po metričkom sistemu), ali je postojalo i modifikacija sa manjim kalibrima. Ipak Crna Gora je posjedovala samo kalibar .44 s obzirom na to da je taj model koristila i Carska Rusija. Naime, Rusija je kupila ovaj model pištolja od firme Smit i Veson, ali je izvršila nekoliko modifikacija, pri čemu je angažovala veliki broj inženjera koji su razvili kopiju originalnog Smit i Veson pistolja u svojim radionicama u Tuli. Ovo je dovelo firmu Smit i Veson na ivicu bankrotstva, jer je Rusija svojim kopijama u potpunosti preuzela tržište u Evropi. Sa druge strane Skofild model revolvera koji je bio karakterističan za američko podneblje je modifikacija originalnog Smit i Veson revolvera. Revolver je zahvaljujući modifikaciji
Slika 1: Smith&Wesson-Ruski model mogao da radi sa kalibrom .45 Kolt koji je bio u zvaničnoj upotrebi od strane američke vojske. Iako su revolveri Smit i Veson stigli u Crnu Goru 1904. godine kao poklon ruskog cara knjazu Nikoli, oni nikada nijesu mogli da ugroze popularnost koju je imao pištolj marke Gaser koji je bio dio tradicije tadašnjeg Crnogorca i tako će ostati i decenijama kasnije. ppor Todor Goranović ...nastaviće se
Slika 2: Smith&Wesson-Skofild model april 2011.
PARTNER 23