Christelijke Vrouwenvereniging met de oprichting van de groep Dorcas die de dames van de gemeenschap bij elkaar bracht. Uit deze nieuwe groep kwamen de traditionele vrouwenorganisaties van Carambeí voort – Christelijke Vrouwenverenigingen. De eerste vergadering vond plaats in de pastorie waar, gedurende jaren, de bijeenkomsten van de meisjes en dames plaatsvonden. Met het oog op een verdieping in christelijke kennis van de vrouwen werd gedurende het eerste deel van de bijeenkomst Bijbelstudie gehouden, een routine die tot op de huidige dag voortduurt. Voor het tweede deel van de bijeenkomst organiseerde senhora Charlotte handwerkgroepen – borduren, haken, naaien en andere soorten van handvaardigheden die er in de loop der jaren bijkwamen. Terwijl de vrouwen zaten te handwerken, las senhora Charlotte voor uit een literair werk – roman, korte verhalen of gedichten. In de loop van de 20e eeuw onderging dit gedeelte van de bijeenkomst aanpassingen die allemaal verband hielden met de veranderingen in de behoeften van de vrouwen van de gemeenschap en met de verschillen in vrouw zijn die gevormd werden naar aanleiding van wijzigingen in de werkelijkheid. Tegenwoordig worden er recreatieve activiteiten gedaan in het tweede gedeelte van de vrouwenbijeenkomsten waaronder spelletjes en raadsels. Al jaren wordt er niet meer gehandwerkt op de bijeenkomsten van de vereniging. In de vijftiger jaren heeft Odete Moesker nog twee vrouwengroepen gevormd die aan de Gereformeerde Kerk verbonden waren. De ene was de groep van de tienermeisjes die Mirjam genoemd werd en waarvan de bijeenkomsten op de gebruikelijke tijd gehouden werden, 's middags. De andere was de groep van de Vrouwenvereniging, Ora et Labora, die ook getrouwde vrouwen bij elkaar bracht, maar de bijeenkomsten waren 's avonds. Dit was een uitdrukkelijke wens van de vrouwen voor wie het onmogelijk was overdag mee te doen aan de bijeenkomsten van Dorcas vanwege het huishouden (schoonmaken, koken, voor de kinderen zorgen, enz.) en het werk op het bedrijf. In 1995 heeft Hilla Stanke, echtgenote van dominee Geraldo Stanke, een nieuwe vrouwenvereniging opgericht met de naam Clara Luz. Maar de reden die aanleiding heeft gegeven tot de oprichting van de groep was de taal die gesproken werd op de bijeenkomsten, want de groep koos ervoor om het Portugees aan te nemen als voertaal voor de bijeenkomsten. De andere groepen hielen vast aan de oorspronkelijke taal, het Nederlands. Op zoek naar een
PAGINA 77
PAGINA 76
214
manier om de traditie aan te passen en haar te behouden, werden de groepen van de meisjes (Esther) en de tienermeisjes (Mirjam) vervangen door een groep die jongeren, jongens en meisjes, samenbracht, deze is tot op de dag van vandaag actief. Net als de vrouwengroepen die bijeen blijven komen en aan een traditie vasthouden die begonnen is in de dertiger jaren. Om de vergaderingen te kunnen organiseren heeft elke groep een bestuur, dat gekozen wordt uit de deelnemers van de groep en welke zijn functie gedurende twee jaar uitoefent. In het begin van de vijftiger jaren verlieten dominee Muller en zijn echtgenote Charlotte de gemeenschap, maar voordat ze vertrokken heeft senhora Charlotte een evenement in het leven geroepen dat traditie is geworden in de gemeenschap. In 1953 hield de Vrouwenvereniging de “Christenvrouwendag”, die gevierd werd met een bijeenkomst waaraan ook de dames deelnamen van de kolonie van Castrolanda – die gesticht werd in 1951. Voor de Dag met feestelijkheden waren activiteiten georganiseerd die veel weg hadden van datgene wat op de vrouwenbijeenkomsten gedaan werd, aangevuld met een heerlijke lunch en recreatieve activiteiten. Er werd ook afgesproken dat elk jaar één van de gemeenschappen een feestelijke bijeenkomst zou organiseren en huisvesten. In de zestiger jaren hebben de vrouwen uit de Nederlandse immigrantengemeenschap van Arapoti – gesticht in de zestiger jaren - zich aangesloten bij de vieringen. In de loop van de tweede helft van de 20e eeuw komen elk jaar in oktober de vrouwen samen uit de kolonies van de Nederlandse nakomelingen voor het vieren van de Christenvrouwendag. Op deze manier wordt nog een traditie in stand gehouden die door de gemeenschap is ingesteld. Zo bevorderen de samenkomsten van de vrouwen vriendschapsbanden die families en gemeenschappen tot elkaar heeft doen naderen. De onderlinge betrekkingen tussen de vrouwen bracht de jongens en meisjes uit de drie gemeenschappen bij elkaar. Verkeringen, huwelijksfeesten, nieuwe ervaringen… Het echtpaar Muller liet een grote leegte achter… Na hun vertrek in 1952 kwam dominee Moesker in de gemeenschap aan, samen met zijn echtgenote Odete Moesker, om het werk van de Gereformeerde Kerk op zich te nemen. Het echtpaar maakte het mogelijk dat de gemeenschap andere ervaringen opdeed en de vrouwen kregen nog een vrouwenorganisatie. Odete Moesker nodigde de vrouwen uit om Evangelisatiegroepen op te richten. Deze vrouwelijke plaats binnen