die de vrouwen bijstond als vroedvrouw. De familie van Helena is maar kort in Carambeí geweest omdat haar vader behalve het werk op het land zich ook bezighield met handel. Dus besloot hij met zijn gezin te verhuizen naar Ponta Grossa om als handelaar te gaan werken. Helen kocht een motorfiets om het heen en weer pendelen tussen de oude stad en de kolonie te vergemakkelijken waar ze kraamvrouwen bij bleef staan. De motor maakte het ook mogelijk om haar vriendinnen regelmatig te bezoeken. Helena, als vrouw met een moderne levensstijl, had de gewoonte de meisjes mee uit te nemen, ze droeg wijde broeken en soms overhemden met stropdas. Vergeet niet dat in die tijd jurk, rok en schort dé kleding was die de vrouw en het vrouwelijke bepaalde. De bepaling van wat de moderne vrouw was, behoorde ook aan tante Nicia, zoals ze genoemd werd door de vrouwen die haar gekend hebben. Deze benaming is gekoppeld aan het feit dat Nicia in de Verenigde Staten gewoond heeft en, vooral, aan de manier van kleden; per slot van rekening toonde ook zij de gewoonte van het dragen van wijde broeken en ze hield erg van paardrijden. Hoewel het paard in de eerste decennia van de 20e eeuw een van de weinige transportmiddelen was, was paardrijden historisch en cultureel gezien een mannelijke bezigheid. Misschien beschouwde Nicia zichzelf niet als modern, maar in de ogen van de andere vrouwen was ze dat wel. In de vijftiger jaren arriveerde de nieuwe vroedvrouw, de Nederlandse Cornelia Kurk. Met een opleiding gebaseerd op medische kennis die in het Europa van eind 19e, begin 20e eeuw circuleerde, heeft ze veranderingen doorgevoerd in de zorg voor de zwangere vrouw en baby's, gedurende de zwangerschap en na de geboorte. Ze was een vroedvrouw die gezien werd als “modern”. Zij begon met prenatale zorg. In een kamer van haar huis richtte ze een spreekkamer in waar zwangere vrouwen periodiek aandacht kregen. Op de consulten werd de bloeddruk opgenomen en de buik onderzocht, behalve dat gaf de vroedvrouw voorlichting over hygiënische opvattingen want het leven op het kamp bracht risico's mee voor de kwetsbare baby's. Het vuil van het veld en vooral de koeienmest hebben tot de dood van sommige kinderen geleid. Om af te doen met dit soort gevallen leerde Cornelia de moeders om de babykleertjes uit te koken en ze te strijken want de luiers waren van doek en moesten goed gereinigd worden, vooral tijdens de eerste levensdagen van de baby wanneer de navel nog aan het genezen was.
PAGINA 73
PAGINA 71
212
Met de gezondheid en het welzijn van de vrouwen van de gemeenschap constant voor ogen, richtte Cornelia de vereniging van het Groene Kruis op die zijn diensten aan de leden heeft verleend tot in de tachtiger jaren. Het doel van deze vrouwenorganisatie was: assistentie verlenen aan moeders gedurende de eerste tien dagen na de bevalling en hulp bieden aan zieke dames die niet in staat waren de huishoudelijke taken uit te voeren. Om de financiële middelen bij elkaar te krijgen voor het betalen van het werk van verpleegsters, kindermeisjes en huishoudsters, rekende Het Groene Kruis met een maandelijkse contributie. Het is belangrijk te onderstrepen dat het bijstaan van vrouwen gedurende de eerste tien dagen na de bevalling, wat de leidraad was in het reglement van de Vereniging, zijn oorsprong vond in een traditie van de gemeenschap die richtlijnen geeft voor de benodigde rusttijd na de bevalling. Aldus geleid door het inzicht van de vrouwelijke pioniers dat nog altijd richting geeft aan de ervaring van het moederschap van de vrouwen die in de gemeenschap leven, moet de vrouw de eerste dagen het bed houden; vanaf de vijfde dag mag ze de maaltijden met het gezin gebruiken en op de tiende dag herneemt ze haar gebruikelijke taken. Deze richtlijnen voor postnatale zorg wezen ook op verschillen in de beleving van het vrouwelijke tussen de dames van de gemeenschap van Carambeí en die van andere vrouwen. In het geval van de vrouwen van Poolse afkomst bijvoorbeeld, behelzen de voorzorgsmaatregelen veertig dagen, met specifieke voorschriften over voeding en activiteiten. De zorg voor kraamvrouwen komt ook tot uitdrukking in acties van de coöperatie Batavo die bepaalde bedragen van de jaarlijkse begroting bestemde voor het aannemen van verpleegsters om kraamvrouwen tijdens de eerste dagen na de bevalling te helpen. In de zestiger jaren werden vraagtekens gezet bij dit beleid door één van de coöperatieleden die het niet eens was met het toekennen van een deel van de begroting om “huishoudelijke hulp” te subsidiëren, dat wil zeggen, het contracteren van een verpleegster om de vrouwen van leden bij te staan. Dit standpunt werd echter niet in overweging genomen door de rest van de leden, die hierom lachten en uiteindelijk de begroting goedkeurden. Om terug te komen op de loopbaan van de vroedvrouw Cornélia Kurk in Carambeí, er moet vermeld worden dat ze in de gemeenschap is gebleven tot en met de zestiger jaren, toen ze