Ambassadeurs voor Bach / Felix en Fanny Mendelssohn en de (her)ontdekking van de meester van de barok
33
helemaal toevallig. Afgezien van het feit dat hij als twintigjarige al een veelbelovende componist en dirigent was, uit een familie die tot de elite van Berlijn behoorde, bestond de ruime belangstelling voor Bach binnen zijn familie al veel langer. Daarnaast waren familieleden vanaf de oprichting nauw betrokken bij de Singakademie.
OP
11 maart 1829 werd in Berlijn de Matthäus-Passion van Johann Sebastian Bach uitgevoerd, in het gebouw van de Singakademie. Dat was de eerste keer sinds Bach in 1750 was overleden. De dirigent was de jonge Felix Mendelssohn Bartholdy, die de amateurzangers van de Singakademie, professionele solisten van de Königliche Opera en de begeleiding door twee orkesten met amateurs en professionals naar een daverend succes leidde. De uitvoering luidde de herontdekking in van het werk van Bach door het grote publiek. Felix en zijn zus Fanny Mendelssohn speelden elk een belangrijke rol in deze herontdekking: de eerste als dirigent in de schijnwerpers, zijn zus in de meer huiselijke sfeer van haar muzikale salon en in persoonlijke contacten. Dat het juist Felix Mendelssohn was die de leiding had over deze memorabele gebeurtenis, was niet
De Singakademie De Berlijnse Singakademie was een amateurkoor dat in 1791 door een leerling van Carl Philipp Emanuel Bach was opgericht als een gezelschap van mensen – voornamelijk uit de Berlijnse elite – die naast het gebruikelijke hedendaagse repertoire graag muziek uit het verleden zongen, zoals die van Bach, maar ook van andere Duitse componisten zoals Georg Friedrich Händel. Het koor dankte zijn naam aan de oorspronkelijke repetitieruimte in de Königliche Akademie der Künste; een eigen gebouw kreeg het pas in 1827. Het doel van dit gezelschap was in de eerste plaats lekker samen zingen en nieuwe muziek ontdekken, uitvoeringen waren er slechts weinig. Een van de eerste en markante leden was Sara Itzig Levy, een klaveciniste die had gestudeerd bij Bachs oudste zoon, Wilhelm Friedrich. Ze was tevens mecenas van C.P.E. Bach en een van de belangrijkste verzamelaars van muziek uit de vroege achttiende eeuw – in het bijzonder van de Bachfamilie – in een tijd dat publicaties van deze muziek nog schaars waren. Daarnaast had ze een invloedrijke muzikale salon waar barokmuziek werd uitgevoerd. Zij was ook een oudtante van Felix en Fanny. Haar nichtje Lea werd in 1796 lid van de Singakademie en ontmoette daar haar toekomstige echtgenoot Abraham Mendelssohn, die in 1793 tot het koor was toegetreden. Hun kinderen, Fanny en Felix, kregen thuis de muziek van Bach met de paplepel ingegoten. Moeder Lea speelde onder andere Das wohltemperierte Klavier en stimuleerde haar kinderen de 24 preludes uit hun hoofd te leren. Het werd een competitie die door Fanny werd gewonnen. Vanaf 1819 ging Bach een zo mogelijk nog grotere rol spelen toen Carl Friedrich Zelter werd aangetrokken als muziekdocent en Fanny en Felix ook toetraden tot de Singakademie, waarvan Zelter sinds 1800 de dirigent was. Hij was een groot liefhebber van Bach. Zijn lessen baseerde hij op Die Kunst des reinen Satzes in der Musik, waarin de Bachleerling Johann Kirnberger de harmonische en contrapuntische methode van Bach had beschreven; de motetten en koralen van Bach waren een vast onderdeel van de wekelijkse repetities van de Singakademie. Daarvoor kon