alýþveriþ ve deðiþim eðilimi olmasaydý, herkes yaþamýn tüm zorunluluk ve rahatlýklarýný kendi baþýna saðlama zorunda kalýrdý. Herkesin yerine getirilecek ayný görevi ve yapacak ayný iþi olur, ve büyük bir yetenekler ayrýlýðýný doðurabilecek tek þey olan o büyük uðraþlar ayrýlýðý33 ortaya çýkmazdý. Çeþitli [sayfa 222] meslekten insanlar arasýndaki öylesine ilginç bu yetenekler ayrýlýðýný bu deðiþtokuþ eðinimi doðurduðuna göre, bu çeþitliliði yararlý kýlan þey de bu ayný eðinimdir. Ayný türden olduklarý kabul edilen birçok hayvan soyu, eðilimleri bakýmýndan, doðadan, alýþkanlýklar ve eðitimin etkisinden önce insanlar arasýnda gözlemlenebileceklerden çok daha ilginç ayýrdedici belirtiler almýþlardýr. Doðal olarak, yetenek ve anlak (intelligence) bakýmýndan, bir filozof bir hamaldan, bir bekçi köpeðinin bir tazýdan, bir tazýnýn bir Ýspanyol köpeðinden, ve bir Ýspanyol köpeðinin de bir çoban köpeðinden olduðunun yarýsý kadar bile farklý deðildir. Bununla birlikte, bu çeþitli hayvan soylarýnýn, ayný türden olmalarýna karþýn, birbirlerine hemen hiç bir yararý dokunmaz. Bekçi köpeði, tazýnýn hafifliðinden yararlanarak, kendi gücüne [XXXVI] bir þeyler ekleyemez... Bu çeþitli yetenek ya da anlak derecelerinin sonuçlarý, bir alýþveriþ ya da deðiþim yetenek ya da eðiniminin yokluðu yüzünden, birleþtirilemez ve türün yarar34 ya da ortak rahatlýðýna34 en küçük bir katkýda bulunamazlar. Her hayvan kendi baþýna ve öbürlerinden baðýmsýz olarak kendini yaþatmak ve savunmak zorundadýr ve doðanýn kendi benzerleri arasýnda daðýtmýþ bulunduðu o yetenekler çeþitliliðinden en küçük bir yarar saðlayamaz. Ýnsanlar arasýndaysa, tersine, en uygunsuz yetenekler birbirleri için yararlýdýrlar, çünkü herbirinin kendi deðiþken sanayilerinin çeþitli ürünleri,34 o evrensel deðiþtokuþ ve alýþveriþ eðinimi aracýyla, her insanýn, kendi gereksinmesine göre, baþkalarýnýn sanayiinden herhangi bir ürün parçasý satýn alabileceði, deyim yerindeyse ortak bir yýðýn durumuna getirilmiþ bulunurlar. Ýþbölümüne yolaçan þey deðiþim34 yeteneði olduðuna göre, bunun sonucu bu [iþ -ç.] bölümün[ün -ç.] artýþýnýn34 her zaman deðiþim yeteneðinin geniþliði, ya da bir baþka deyiþle, pazarýn geniþliði ile sýnýrlanmýþ bulunmasý gerekir. Eðer pazar çok küçükse, kendi emeðinin kendi öz tüketimini aþacak o tüm ürün artýðýný, baþkasýnýn elde etmek isteyeceði benzer bir emek ürünü artýðý ile deðiþtirememesi sonucu, kimse kendini büsbütün tek bir uðraþa vermek için özendirilmiþ olmayacaktýr... 35 Ýlerlemiþ durumda: Böylece her insan varlýðýný deðiþimler aracýyla sürdürür ya da bir tür tecimen durumuna gelir ve [sayfa 223] toplumun kendisi de tam anlamýyla 34 35
120
Altlarý Marx tarafýndan çizilmiþ. Ibid., e. I, s. 34-37.
Karl Marks 1844 Elyazmalarý