liðine tekabül eder; bundan önceki yýllarda iþsizler ordusu ne kadar artarsa artsýn, iþsizlik bunalýmýn toparlanma ve atýlým döneminde yeniden eritilebiliyordu. Kapitalizmin genel bunalýmý döneminde ise, iþsizler ordusu sürekli ve yýðýnsal hale gelir. Resmi istatistiklere göre, iþsizlerin toplam faal nüfusa oraný 1963 te: Kanada da %5,5; Danimarka da %4,3; Ýngiltere de %2,6; Amerika da %5,7 dir. Birçok ülkede kitle halinde iþsizlik, ulusal bir felakettir. Resmi istatistiklere göre, Kuzey Amerika ve Batý Avrupa, Japonya ve Avustralya gibi geliþmiþ kapitalist ülkelerde mevcut 85 milyon sanayi iþçisinin, 8-10 milyonu, tam iþsizdir. Ortalama, her dokuz iþçiden birinin iþsiz olduðu anlaþýlýyor. Azgeliþmiþ ülkelerde, emperyalizm, miras olarak, diðer sorunlar yanýnda, iþsizlik sorununu da býrakmýþtýr. [sayfa 212] Kapitalist Çevrimde (Cycle) Deðiþme Çevrimin (cycle), bir ekonomik bunalýmýn baþlangýç dönemi ile bunu izleyen ekonomik bunalýmýn baþlangýç dönemi arasýndaki süre olduðunu anýmsayalým. Çevrim, dört evreyi içerir: bunalým, çöküntü, toparlanma ve atýlým. Kapitalizmin genel bunalýmý, kapitalist çevrimde deðiþmeleri de birlikte getirir: çevrim süresi kýsalýr. Bu da bunalýmlarý sýklaþtýrýr. Örneðin, Birinci Dünya Savaþýndan önce, ekonomik bunalýmlar, her 8-12 yýlda bir meydana gelirdi. Ýki Dünya Savaþý arasýnda, 1919 ile 1938 yýllarý arasýnda, üç ekonomik bunalým yani 67 yýlda bir bunalým oldu. Ayný zamanda bunalým ve çöküntünün evreleri daha uzundu, gönenç evresi daha kýsaydý. Eskiden bunalýmlar, 1,5-2 yýl sürerdi, 1929-1933 bunalýmý dört yýldan fazla sürdü. Ensonu, kapitalizmin genel bunalýmý döneminde ise ekonomik bunalýmlar gittikçe sýklaþmýþtýr. Örnek olarak, kapitalist dünya sanayi üretiminin hemen hemen yarýsýný elinde tutan bir ülke olan ABD yi alalým. Ýkinci Dünya Savaþýndan sonra, 1948 den itibaren ABD, öylesine bir ekonomik bunalýmla karþý karþýya kaldý ki, bu ekonomik bunalýmýn yaralarý, 1949 yýlý boyunca ciddiyetini korumuþtur. 1953 yýlýnýn ikinci yarýsýnda yeni bir ekonomik bunalým baþladý. Bu, sanayi üretim
192
Nikitin Ekonomi Politik