sömürülmesini ve, bu temel üzerinde, sermayenin gittikçe büyüyen birikimini belirler. Sermayenin organik bileþimini artýran da, üretimi merkezileþtiren de, sermayenin bu birikim sürecidir. Üretimin toplumsallaþmasý süreci, sermaye kodamanlarýnýn sayýca sürekli azalmasýyla atbaþý gider; sermaye kodamanlarý, toplumsal servetin giderek dikkate deðer bir miktarýný ellerinde toplar ve milyonlarca emekçinin kolektif emeðinin ürünlerini maledinirler. Kapitalizm ilerleyip geliþtikçe üretim sürecinin toplumsal niteliði ile özel mülkiyetin kapitalist biçimi arasýndaki çeliþki artar ve özel mülkiyet, üretici güçlerin geliþmesine bir engel haline gelir. Emeðin sermaye yolu ile toplumsallaþmasý kapitalizmin [sayfa 117] ortadan kalkmasýnýn nesnel öncüllerini hazýrlar. Ama kapitalizmin iç yasalarýnýn eylemi de, bu ortadan kalkmanýn öznel öncüllerini yaratýr. Sermayenin artmasýyla, üretimin merkezileþmesi, ayný zamanda olur. Ýþçi sýnýfý sayýca kabarýr ve ayný kapitalist üretim mekanizmasý ile biraraya gelir, örgütlenir ve yeni, sosyalist toplumda üretimin yönetici rolüne kendini hazýrlar. Kapitalist birikim sýrasýnda iþsizlik büyür, iþçi sýnýfýnýn durumu aðýrlaþýr. Savaþýmýn güçlenmesi de buradan gelir. Ýþçi sýnýfý, sefaletten ve açlýktan, sömürüden ve kölelikten kurtulmak için izlenecek tek yolun, devrim sonucu kapitalizmi kaldýrmak olduðunu giderek daha iyi anlar. Böylece, kapitalizm, kendi yokoluþunun nesnel ve öznel öncüllerini kendisi hazýrlar. Kapitalist birikimin tarihsel eðilimi iþte budur; özel mülkiyeti kamulaþtýrmak, kapitalizmi ortadan kaldýrmak ue sosyalizmin zaferini saðlamak için gerekli bütün koþullarý bu eðilim hazýrlar. Kapitalizmin kaçýnýlmaz yokoluþu, tarihsel geliþmenin bütün akýþýyla doðrulanmýþ bulunuyor. Böylece, 1917 de, Rus iþçi sýnýfý, yoksul köylülük ile sýký ittifak halinde, ve baþýnda Lenin in bulunduðu Komünist Partisi öncülüðünde, Büyük Sosyalist Ekim Devrimini tamamladý. Devrimci dönüþümler sýrasýnda, Sovyet ülkelerinin iþçi sýnýfý, burjuvaziyi mülksüzleþtirdi, üretim araçlarýnýn özel mülkiyetini tasfiye etti ve onun yerine üretim araçlarýnýn toplumsal sosyalist mülkiyetini getirdi. Bundan dolayý, toplum
106
Nikitin Ekonomi Politik