SPIS TREŚCI »
• Dla nauczyciela pomocny będzie także słowniczek zamieszczony na końcu poradnika. • W rozkładzie materiału (cyklicznie, na koniec każdego miesiąca nauki) zostały zaproponowane zajęcia utrwalające wiedzę i umiejętności uczniów.
KONSTRUKCJA I PRZEBIEG ZAJĘĆ MUZYCZNYCH • Niezbędne wskazówki dotyczące konstrukcji i przebiegu zajęć znajdują się w Inspiracjach muzycznych do klasy 1 (w części Kompendium metodyczne). • Warto zastosować metodę Z. Kodalya, przydatną przede wszystkim do kształtowania prawidłowej intonacji w śpiewie oraz rozwijającą poczucie rytmu – służą temu fonogestyka i tataizacja1.
KO M P E N D I U M M E TO DYC Z N E
FONOGESTYKA polega na przełożeniu nazw i wysokości dźwięków na określone gesty dłoni. Podstawowy szereg siedmiu kolejnych dźwięków: do, re, mi, fa, sol, la, si jest powtarzany cyklicznie. Według metody Kodalya (tzw. metody relatywnego kształcenia słuchu, zwanej też metodą względną) najistotniejsze jest czyste intonowanie tych dźwięków w różnych układach podczas śpiewu a cappella, bez konkretnego odniesienia do ich rzeczywistego brzmienia (jak na instrumencie). Fonogesty są wykonywane podczas śpiewu na różnych wysokościach, układ dłoni natomiast oznacza zgłoski solmizacyjne, a ruch ręki w górę lub w dół wskazuje kierunek melodii. Fonogestyka jest bardzo pomocna podczas nauki śpiewu, ponieważ ułatwia wyobrażanie sobie wysokości dźwięku i umożliwia śpiewanie solmizacją nawet wtedy, gdy dzieci nie znają zapisu dźwięków na pięciolinii. W Kartach pracy znajduje się na s. 74 znajduje się schemat fonogestów, który można wykorzystać przy wprowadzaniu kolejnych nut, a także do ćwiczeń w grze na dzwonkach lub do improwizacji głosowych. W przypadku melodii o dość szybkim tempie lub drobnym rytmie można zastosować fonogestykę uproszczoną, czyli wskazywać wysokość kolejnych dźwięków dłonią ułożoną płasko przed sobą (na wzór fonogestu mi). TATAIZACJA dotyczy rytmu. Do każdej wartości rytmicznej przypisana jest określona sylaba, którą należy wymawiać z zachowaniem określonej długości. Podstawową kwestią jest relacja czasu trwania ćwierćnuty i ósemki, ponieważ te wartości są realizowane za pomocą podstawowych rodzajów ruchu: marszu i biegu. Zrozumienie tej proporcji (dwie ósemki na jedną ćwierćnutę) ułatwi opanowanie pozostałych wartości rytmicznych. W tataizacji używa się następujących sylab: – ta; ćwierćnuta – – ti (wymawiane dwa razy krócej niż ćwierćnuta); ósemka – – taa (wymawiane w rytmie dwóch ćwierćnut); półnuta – – taaaa (wymawiane w rytmie czterech ćwierćnut); cała nuta – – sza. pauza ćwierćnutowa – Tataizacja sprzyja uporządkowaniu rytmicznemu. Przed zagraniem prostych schematów rytmicznych lub akompaniamentów na instrumentach perkusyjnych dzieci powinny je najpierw odczytać tataizacją, a potem wyklaskać. W pracy z małymi uczniami szczególnie ważna jest WIZUALIZACJA MUZYKI. Muzyka, doświadczana przede wszystkim zmysłem słuchu, jest dość trudna do omówienia i pojmowania, zwłaszcza przez tzw. wzrokowców, których wśród ludzi jest najwięcej. Dlatego łatwiej jest ją pojmować, jeżeli uda się przełożyć dźwięki na obraz. Warto zatem wizualizować na różne sposoby muzykę w jej rozmaitych aspektach: 1 Oprócz metody Kodalya w pracy z uczniami warto wykorzystywać koncepcję C. Orffa oraz M. Przychodzińskiej – w zakresie form aktywności muzycznej, a także metodę B. Strauss – w zakresie aktywnego słuchania muzyki i elementy metody E.E. Gordona – w zakresie audiacji (w stadium końcowym – koordynacji) albo E. J. Dalcroze’a – w zakresie zrytmizowania całego ciała (gestodźwięki).
12