Op Weg februari - maart 2019

Magazine voor Wandelaars & Fietsers

PB- PP B- 21170 BELGIE(N) - BELGIQUE

2019

1 NIEUW !

PROGRAMMA Fiets en Wandelbeurs 2-3 februari

Grensroute

Fietsen langs de Dodendraad

Streek-GR Waas- en Reynaertland NIEUW !

Retouradres: Grote Routepaden vzw, Beatrijslaan 72, 2050 Antwerpen - Afgiftekantoor Antwerpen X - Erkenning: P 309099 - Tweemaandelijks Februari - Maart 2019 - 6,50 €

In de achtertuin van een sluwe vos

Met twee elektrische bakfietsen naar Zuid-Frankrijk Het mijnwerkerspad van de heilige Barbara Een maand lang samen fietsen en leven De natte, de koude en de schone Golvend door de Gaume Van Brussel naar Berlijn East Highland Way • De Groene Weg naar de Middellandse Zee • GR 57 • La Vélo Francette

BEST VERKOCHTE PRODUCTEN VAN 2018 op www.groteroutepaden.be

TOP 5

VLAAMSE GR-GIDSEN WANDEL G I D S

WANDEL G I D S

TREINSTAPPER

DE LOONSE ROUTE GR 564 GR 564 DE LOONSE ROUTE | WANDELGIDS

8 WANDELINGEN VAN STATION NAAR STATION LANGS GROTE ROUTEPADEN

1.

2.

Treinstapper

3.

GR 5A | Ronde van Vlaanderen

8 wandelingen (20 à 25 km) van station naar station langs GR-paden

Grote lus van 570 km rond het oude Graafschap Vlaanderen (Oost- en West-Vlaanderen)

TOP 5

GR 512 | Brabantse Heuvelroute

170 km wit-rood van Diest naar Geraardsbergen

4.

GR 5 | NoordzeeMiddellandse Zee

Het Vlaamse deel van de GR 5, hét GR-icoon, van Bergen op Zoom tot Eben-Emael, 250 km

5.

VAN LOMMEL NAAR HUY 167 KM

GR 564 | De Loonse Route

170 km dwars door de eeuwenoude geschiedenis van het Oude Land van Loon (Limburg en Luik)

WAALSE GR-GIDSEN

Grote Routepad GROTE ROUTEPAD VAN DE TR APPISTENABDIJEN VAN WALLONIË: DE SAT

van de trappistenabdijen van Wallonië

1.

2.

360 km GR door één van de mooiste riviervalleien van de Ardennen

Route van 290 km. Voor liefhebbers van wandelen én trappisten…

GR 57 Sentiers de l’Ourthe

GR van de trappisten­ abdijen van Wallonie

TOP 5

3.

4.

Verrassend mooi, geel-rood bewegwijzerde rondwandeling door Waals-Brabant

Wellicht de meest uitdagende GR in België langs ‘de koningin van de Belgische rivieren’

GRP 127 Tour du Brabant Wallon

5.

GR 16 Sentier de la Semois

GR 5 | NoordzeeMiddellandse Zee

4.

5.

Van Maastricht naar Langres en via Saone en Moezel naar Nancy/Metz

De meest complete fietsvakantieatlas van Nederland

Het traject van de GR-klassieker door Wallonië & Luxemburg

FIETSPRODUCTEN LANGEAFSTANDSFIETSROUTES VÉLOROUTES FERNRADWEGE LONG DISTANCE

1: 300 000

ië Belglgique Be lgien Be lgium Be

1.

2.

Lus van meer dan 800 km rond de vijf Vlaamse provincies; toont veelzijdig Vlaanderen

Alle Vlaamse LF-routes, Groene Wegen, Waalse Rando-Vélo’s en RAVeLs op één kaart

Vlaanderen fietsroute

SNELLE SERVICE IN DRIE STAPPEN

topografische kaart/carte topographique topographische karte/topographic map

LF- overzichtskaart

1

Online bestelling

3.

St. Jacobsfietsroute

Langs pelgrimswegen met de fiets van Haarlem naar Santiago (2.500 km, 3 gidsen)

2

Betaling: online of via overschrijving

De Internationale Maasroute

3

Levering via bpost

Ons secretariaat helpt je graag. Bel tijdens de kantooruren naar +32(0)3 232 72 18 of mail naar info@groteroutepaden.be.

Basiskaart netwerk LF-routes Nederland

10 % KORTING

VOOR LEDEN

EDITO

Korting Fiets en Wandelbeurs

Foto Luk Peeters (deelnemer GR-FOTOwedstrijd 2018)

Uitkijken Aandachtige lezers van dit edito kennen mijn voorliefde voor de fiets.

De voorbije maanden is de balans echter af en toe doorgeslagen richting wandelen. Van korte tochtjes tot een dagje GR 129, van de Eifel tot de Refugee Walk. Maar mijn belangrijkste wandeling was er eentje van amper vijf kilometer, eentje waar ik bijna drie uur over gedaan heb. Bij momenten ging het nog trager dan slenteren. Gelukkig was er op die grijze decemberdag vol miezer heel veel ambiance en waren we met onverwacht veel (wat voor alle duidelijkheid niet lag aan het feit dat ik tot twee keer toe al mijn facebookvrienden had uitgenodigd).

75.000, met zoveel waren we. Voor een wandeling door enkele lelijke lanen van Brussel. Om iets duidelijk te maken, te roepen, te zingen, te schreeuwen, … Iets wat wandelaars en fietsers die bovengemiddeld de natuur induiken ongetwijfeld nog meer beseffen: dat we maar één planeet hebben en dat we het roer moeten omgooien willen we haar op een deftige manier doorgeven aan onze kinderen en kleinkinderen.

Ook dit jaar heeft Grote Routepaden zijn schouders gezet onder de Fiets en Wandelbeurs. Drie pagina’s verder vind je het uitgebreide lezing- en workshopprogramma dat we in elkaar gestoken hebben. Veel GR-vrijwilligers zullen opnieuw als ‘informant’ fungeren, wat wil zeggen dat ze met plezier hun ervaringen delen. Lezers van Op Weg kunnen ook dit jaar met extra korting de beurs bezoeken.

Een ‘Op Weg Voordeelticket’ koop je heel eenvoudig via fietsenwandelbeurs.be/ticketshop/trow (€ 6 ipv € 9,5 aan de kassa). Tot zaterdag 2 of zondag 3 februari in Gent!

(als mijn knie het volhoudt), naar een blij weerzien met de bergen (dat zeker!) en naar meer fietskilometers (kwestie van mijn jaloerse tweewieler te vriend te houden). Even reikhalzend kijk ik uit naar meer klimaatbewuste medeburgers en naar meer verkozenen met ambitieuze, sociaal rechtvaardige klimaatplannen. Daar wil ik gerust nog eens door de Wetstraat voor wandelen.

Veel lees-, fiets-, wandel- en beursplezier,

Peter Cristiaensen Hoofdredacteur Op Weg

Daarom kijk ik voor 2019 niet alleen uit naar nieuwe tochtideeën (bijvoorbeeld op de Fiets en Wandelbeurs), naar meer wandeltochten

2019-1 Op Weg |

3

DE S N E D J I P UIT T

N O L H T A C DE S Y A D G N I K K E TR O

TREK ER

EI / L L A V E GET

DE GETEVALLEI IN 3 ROUTES

We stippelden 3 wandelroutes uit van 25 tot 60 km gespreid over 2 dagen doorheen het wandelnetwerk van de Getevallei, dat in 2016 nog werd verkozen tot mooiste wandelroute van Vlaanderen.

Onze routes lopen langs jaagpaden en veldwegen tussen eindeloze akkers en weiden, afgeboord met populieren en tal van fruitgaarden. De Trekking Days vallen bovendien in volle bloesemperiode, waarvan de pracht je niet zal ontgaan.

WORKSHOPS & BIVAKZONE

2

Zet na een lange dag wandelen jouw tentje op tussen de appelbloesems op onze bivakzone.

Je kan ervoor kiezen om uit te rusten aan ons kampvuur of om gratis deel te nemen aan tal van outdoor workshops gegeven door trekking experts en Decathlonambassadeurs. De allerkleinsten kunnen terecht in onze buitenspeelzone. Op zondag leiden de resterende km’s van jouw route je terug naar de parking, waar we je opwachten voor een mooie afsluiter aan de streekbierenbar.

MEER INFO EN INSCHRIJVINGEN OP

WWW.DECATHLON.BE/NL/TREKKINGDAYS

019

RIL 2 P A 8 2 7&

IEDEREEN OP TREKTOCHT !

Onze missie is trekking toegankelijk maken voor iedereen, zowel voor solohikers, 50+ers en kinderen !

Op zoek naar een wandelgroepje om bij aan te sluiten of wil je graag carpoolen naar de Getevallei? Via onze website helpen we jou graag verder. Speciaal voor gezinnen voorzien we bagagevervoer tot de bivakzone, maar wil je je kinderen laten proeven van een ĂŠchte trektocht, dan stimuleren wij een rugzak op kindermaat.

IN DIT NUMMER

Dichtbij

8

6 Beursprogramma

Reportages

28

8

FIETSREPORTAGE | België, Nederland

12

WANDELREPORTAGE | België

16

FIETSREPORTAGE | België, Frankrijk

28

WANDELREPORTAGE | Schotland

40

FIETSREPORTAGE | België, Duitsland

46

WANDELREPORTAGE | Sardinië

50

FOTOREPORTAGE | België

Fietsen langs de Dodendraad

In de achtertuin van een sluwe vos

Golvend door Belgisch én Frans Lotharingen East Highland Way

Van Brussel naar Berlijn

Het mijnwerkerspad van de heilige Barbara Een heerlijke GR-kijk op Wallonië

Tips

40

37

WANDELTIP | België, Groothertogdom Luxemburg

44

WANDELTIP | België

GR 57 Deel 2, langs het Sentier du Nord en de Westelijke Ourthe De kracht van de Schelde

En verder

46

20 Wandelnieuws 22 FIETSAVONTUUR | België, Duitsland, Zwitserland, Frankrijk

Een maand lang samen fietsen en leven

26 Fietsnieuws 32 Ode | La Vélo Francette

Van een 17de-eeuwse torenkamer naar een bedroom English style

WIN !

Beurswedstrijd p 63 Een weekendverblijf in ’t Vakantiehuisje in Poperinge Een Dagrugzak van The North Face Een Trotter Reizen

2x Provinciewandelgids Gelderland/Veluwe p 21

2x De zomer van 1823 p 21 3x Mecklenburgische Seenplatte p 21 3x Po-Radweg p 26 2x Brussel – Berlijn – Brussel p 27

45 53

COLUMN | Goeiendag-bonjour

56

WANDELAVONTUUR | Groothertogdom Luxemburg

59

FIETSAVONTUUR | Nederland, België, Frankrijk, Spanje

FIETSAVONTUUR | Frankrijk Dwars door Frankrijk

De natte, de koude en de schone

Volle bak: met twee elektrische bakfietsen naar ZuidFrankrijk

62 Verenigingsnieuws 65 OPMERKELIJK | Ceci n’est pas une balise GR 66 COLUMN | Voetpadblues 2019-1 Op Weg |

5

ZA 2 – ZO 3 februari 2019 10u-17u

Flanders Expo GENT (tram 1 vanuit station Gent-Sint-Pieters)

Fiets en Wandelbeurs

Ook op de achtste editie van de Fiets en Wandelbeurs staan Grote Routepaden, de Vakantiefietser en de Klim- en Bergsportfederatie garant voor een stevig inhoudelijk programma. In combinatie met de tientallen standen van toeristische diensten, reisorganisaties, accommodaties en fiets- en outdoorfabrikanten zijn dat redenen genoeg om naar Gent af te zakken.

www.fietsenwandelbeurs.be

www.ebikechallenge.be

Mount Expo

klim- en bergsportbeurs

www.mountexpo.be Wandellezing IJsland

Wandelworkshops

WANDELPROGRAMMA Wandelinfomarkt Meer dan 30 ervaren wandelaars nemen uitgebreid de tijd om al je vragen te beantwoorden.

Over Vlaamse GR’s, Europese paden of verre uithoeken van de wereld. Een overzicht van alle informanten en regio’s/routes vind je op www.groteroutepaden.be > beurs.

Wandelworkshops (ism Mount Expo) OPEN PLEIN • 10u30 Geocaching, een moderne schattenjacht, An De Ceuster (Gezinssport Vlaanderen) • 11u30 Kennismaken met gezinsfietsen, Marijke Van Heurck (Fietsencentrum Mobiel) • 12u30 Bivakkeren, Yanick Bos • 13u30 Koken op tocht: voeding drogen, Ellen Maes (zat) en Jelke Clauwaert (zon) • 14u30 Outdoor fotografie, Jelle Canipel en Joris Put • 15u30 Rugzak pakken, Tjeu Tijskens

wdonia Wandellezing Sno

GESLOTEN PLEIN • 10u30 Fysieke voorbereiding voor het hooggebergte, Stef Maginelle • 11u30 Met de hond de bergen in, Mark Sebille • 12u30 Lawinekunde: off-piste skiën, Stefaan Huylebroeck (zat) • 12u30 Lawinekunde: sneeuwschoenwandelen, Debbie Sanders (Hiking Advisor) (zon) • 13u30 Get fit 2 hike, Wendy Saerens (kbf) • 14u30 EHBO in de bergen, Philippe Annys (zat) en Marc Hermans (zon)

Wandellezingen ZAAL 1 • 11u Wandelen in de Great American West, Jonathan Vandevoorde • 12u De Mullerthal Trail met het gezin, Annelies Claes en Liv Daems • 13u Via Francigena del Sud: van Rome tot het zuiderste puntje van de hiel van Italië, Bart Vermeyen

• 14u Streek-GR Waas en Reynaertland: in de achtertuin van een sluwe vos, Isabel Hoogewijs • 15u GR’s in Wallonië, Luc Verdegem • 16u Stapvoets wijzer worden: het verhaal van een moderne pelgrimstocht, Frederik Claeys ZAAL 2 • 11u Camino Portugués : Van Porto naar Santiago, Alex Cusse • 12u Stads-GR Parijs: solo door de lichtstad, Cathy Verschoore • 13u Wandelen in IJsland voor beginners en gevorderden, Christophe Deblaere • 14u Long Distance Trails in the UK, Tom Langmans • 15u De Snowdonia Way: de nieuwste langeafstandswandeling van Wales, Chris Belmans • 16u GR 247, Cazorla voor wie wil genieten van de Andalusische natuurpracht, Isabel Vertriest en Eric Van der Meirsch

Meer details op www.groteroutepaden.be > beurs.

6 | Op Weg 2019-1

Op Weg

VOORDEELTICKET

€ 6 ipv € 9,5 fietsenwandelbeurs.be/ticketshop/trow Foto’s Wim Patry

FIETSPROGRAMMA

MOUNT EXPO

Fietsinfomarkt

Activiteiten

• Boulder 4 kids • Maak je eigen klimgreep

Meer dan 30 fietsers delen hun ervaringen aan de hand van kaarten, foto’s, routes, ...

Workshops Fietsherstelling onderweg, fietsen met kinderen, tourplanning en gps, fietsbepakking en -vervoer, gezondheid onderweg, bikepacking (voor het exacte uurschema raadpleeg fietsenwandelbeurs.be)

Lezingen en films

Fietslezing naar Lissabon

Lezingen ZAAL 1 • 11u Naar Zuid-Frankrijk, Ronny Vanhee • 12u Langs de Oder-Neisse/Spree, Ward Van Loock • 13u Met de zonne-fiets van Gent naar China, Dirk Huyghe • 14u Veelzijdig Kroatië, Omer Pittomvils • 15u Fietsen naar Lissabon, Pieter Clicteur • 16u Op de fiets naar de Noordkaap, Eva Van Tulden ZAAL 2 • 11u Brussel - Berlijn en terug, Guy Raskin • 12u Laos-Thailand, Daniel Verdoodt • 13u Bikepacking in Albanië, Natalie Sterckx • 14u Dwars door Amerika, Wouter Deboot • 15u Canada met kinderen, Kelly Broux • 16u Een eerste solotrip, An-Sofie Vandenbulcke ZAALTJE IN DE WORKSHOPSTRAAT • 11u Small wheels, big adventures, Yves Van De Ven • 12u 27 maanden door Latijns-Amerika, Wouter Cocquyt • 13u Cycling for Elephants - solo door Afrika, Thomas Costermans • 14u Een fietstocht door Nieuw-Zeeland, Bert Vinken • 15u Langs de Camino del Norte, Clark Trappeniers • 16u Van Normandië naar Nederland, Roeland Janssen Meer details op www.fietsenwandelbeurs.be.

ram Mount Expo Karako

• Film: packrafting in Nicaragua • Van Mount Coach naar de Karakoram, Nelson Neirinck • Via Panam: een ultrarunning avontuur, Seba Vandermolen en Weking Van Reeth • Beklimming Nanga Parbat, Niels Jespers • Ride2Nepal: met de fiets van België naar Nepal, Jonathan Nachtergaele en Roeland Develter • Bergwandelen met kids, Yanick Bos • Wintertrekking in het hoge noorden, Kevin Vanneste Meer details op www.mountexpo.be.

HICLE FAMILY Voor ouders en kinderen

Hicle Family

rs

tsparcou Kinderfie

• Actieve gezinnen vinden hun gading in het Hicle Family programma. Alles draait om informatie uitwisselen, vergelijken en testen. Niet alleen voor ouders, maar ook voor kids!

• Breng een bezoekje aan de informantenmarkt en schuif aan tafel bij één van onze actieve gezinnen. Zij geven je onafhankelijk advies over tochten met kinderen, materiaal en geschikte bestemmingen.

• Laat je inspireren door lezingen vóór en dóór actieve ouders, zoals de verhalen van Annelies Claes en Liv Daems (wandelen in het Mullerthal, 12u) en Kelly Broux (fietsen door Canada, 15u).

• Volg de Hicle Family tour doorheen de 3 beurzen en bezoek standhouders met informatie en materiaal voor gezinnen.

Denk aan draagrugzakken, kinderschoenen en -kleding, bakfietsen, kinderfietsen, reizen op maat van families, enzovoort.

• Test de klimmuur uit of laat je kids een fietsje uittesten op het kinderfietsparcours.

2019-1 Op Weg |

7

FIETSREPORTAGE | België, Nederland

GRENS

ROUTE

Grenspaal langs de Maas.

Grensroute

ndenpunt Van het Driela zee naar de Noord draad Fietsen langs de

Doden

5 4 0km

F I E T S G I D S

Fietsen langs de Dodendraad

Tijdens WOI bouwde het Duitse leger een draadversperring langs de grens tussen België en Nederland.

De draad werd onder elektrische hoogspanning gezet om te verhinderen dat smokkelaars, spionnen, deserteurs of frontvrijwilligers vanuit België het neutrale Nederland konden bereiken. Vandaag herinneren op meer dan 20 plaatsen monumenten, infoborden, reconstructies en kunstwerken aan die dodelijke Dodendraad. ÆÆ Tekst en foto’s Guido Vandroemme

Fil électrique Het startpunt van de Grensroute ligt bij het drielandenpunt op de Vaalsberg. Daar staat ook de eerste van 369 grenspalen. Onderweg zal ik er nog vele zien. Aanvankelijk loopt het traject over goed berijdbare grindwegels op en neer door het Pruisbos. Af en toe krijg ik vanop een hoogte een weidse kijk over het woud. Bij Moresnet doemt plots het gigantische spoorwegviaduct over het dal van de Geul op. RAVeL 39 leidt me door haar groene vallei richting Plombiëres, ooit het centrum van de zink- en loodmijnen in de streek.

Op de heuveltoppen van Zuid-Limburg krijg

8

| Op Weg 2019-1

ik panorama’s te zien van groene weiden, omzoomd door hagen en kleine dorpskernen met boomgaarden. Her en der verspreid liggen boerderijen. Ik passeer het charmante kasteel van Beusdael. Net voor het Beusdaelbos staat links van de weg een onopvallend paaltje met een klein infobord. Het blijkt de eerste evocatie van de beruchte Dodendraad te zijn. Wat verderop in het bos staat het momument dat de slachtoffers van de ‘fil électrique’ herdenkt.

Langs de Maas Door het dal van de Gulp fiets ik naar de Voerstreek. Zo mooi het landschap is, zo lastig

zijn de hellingen. Wanneer ik bij Eijsden met een veerpont de Maas oversteek, is het nog niet meteen gedaan. Over het Albertkanaal volgt nog een lange helling om bij het fort van Eben-Emael te komen. En wanneer ik even later in Kanne opnieuw het Albertkanaal oversteek, wacht de Muizenberg.

Maar dan is het gedaan. Op de dijk van de Maas aanschouw ik de rivier in al haar pracht en diversiteit: nu eens een brede stroom, dan weer verdeeld in verschillende onbevaarbare stroomgeulen met holle en bolle oevers, grindbanken, uiterwaarden en ooibossen. Her en der liggen grote plassen. Ooit waren dat

Langs het Leopoldkanaal.

grindgroeves, nu zijn het mooie stukjes natuur.

Na de wijngaarden van Aldeneyck steek ik opnieuw met een pont de Maas over om langs het gezellige vestingstadje Stevensweert de Oude Maas te bereiken. Hier is overal water: de Maas, de Oude Maas en het Julianakanaal lopen langs en door grote plassen. In het witte stadje Thorn dokker ik over de met maaskeien geplaveide straten langs de hagelwitte gevels. De terrasjes en de pannenkoekenhuizen wenken uitnodigend.

Vlakbij Kinrooi fiets ik langs een reconstructie van de Dodendraad met een schildwachthuisje, een schakelhuis en een doorgangspoort.

Daarna volgen enkele fraaie natuurgebieden zoals het Wijffelterbroek en de Laurabossen.

Grenshoppen aan de Achelse Kluis.

Heide en vennen Voorbij Hamont rijd ik de bossen van de Haarterheide en de Beverbeekse Heide in. In de buurt van fietsknooppunt 216 bevindt zich de langste reconstructie van de hele route. Vlakbij de Achelse Kluis, net voorbij de grensovergang, volgt er nog een. De Dodendraad liep hier dwars door een kloostertuin.

Het traject ten noorden van Turnhout is één lange aaneenschakeling van fietspaden door natuurgebieden en jaagpaden langs Kempische kanalen. Ooit was dit allemaal heide en ven, maar grote stukken werden omgevormd tot landbouwgebied. Hier en daar keert men dit proces weer om. Het Beleven is daar een

mooi voorbeeld van. Maar gelukkig zijn er ook nog échte heide- en vengebieden, zoals het grensoverschrijdend natuurreservaat De Plateaux-Hageven. Via de Heuvelse Heide kom ik bij het kanaal Bocholt-Herentals uit, waarna Grenspark de Kempen, de Kroonvense Heide en de Peelse Heide volgen.

In Bergeijk staat de Dodendraad niet op de plaats waar de échte draad stond en de grensovergang is verkeerd voorgesteld met een slagboom die er niet was. Die van Reusel is accurater, met een schildwachthuisje erbij. Via het kanaal Dessel-Schoten en een ommetje door nog maar eens enkele natuurgebieden beland ik in Turnhout.

Vlakbij de Achelse Kluis, net voorbij de grensovergang, liep de Dodendraad dwars door een kloostertuin.

Dwars door ‘t stad

De Dodendraad In de loop van 1915 begonnen Duitse geniesoldaten en Belgische vrijwilligers aan de elektrische versperring op de grens van België en Nederland. Op sommige plaatsen waren er poorten waar mensen enkel met toestemming van de bezetter konden passeren, bijvoorbeeld om familie te bezoeken aan de andere kant. De cijfers van het dodental lopen uiteen.

Belangrijk is de vraag wie er geteld wordt: enkel de geëlektrocuteerden of ook zij die nabij de versperring zijn neergeschoten? Vanaf het begin van de oorlog of pas vanaf de oprichting van de dodendraad? Professor Vanneste documenteerde zo’n 850 dodelijke slachtoffers vanaf de oprichting. Ongetwijfeld waren er meer, maar er zijn weinig gegevens bewaard: België was bezet, de grensstreek was verboden gebied en de pers werd gecensureerd. Duitse verslagen van de grensbewakingstroepen zijn bijna allemaal verdwenen. (dodendraad.org)

Langs het Bels Lijntje – een spoorwegbedding die een fietspad werd – fiets ik in één lange rechte lijn richting Baarle. Halverwege mag je zeker niet nalaten om vanaf de uitkijktoren het natuurreservaat Turnhouts Vennengebied te overzien. Aan de grensovergang bij Zondereigen staat een volgende reconstructie met een schakelhuis. Langs de gerenoveerde hoeve van de vroegere landloperskolonie van Wortel rijd ik de dreven van een nieuw natuurgebied binnen. Daarna volgen de eindeloze aardbeienkwekerijen van Hoogstraten.

Nabij Nieuwmoer ontdek ik bij uitkijktoren De Klot een nieuw stukje Dodendraad. Op de toren is het genieten van De Maatjes, een landschap dat ontstaan is door turfontginning.

2019-1 Op Weg |

9

Door de Ravelse Bossen.

Voor mij ligt de haven van Antwerpen en daar moet ik met een zuidelijke boog omheen. Na de dreven van het Moretusbos gaat het bijna in rechte lijn richting ‘t Stad. Hoe dichter bij het centrum, hoe drukker het verkeer. Een goede track komt hier zeker van pas, want je moet voortdurend van richting veranderen. Op de Straatsburgbrug heb ik een zicht op het enig mooie havengebouw. Wat verderop pronkt het Museum aan de Stroom. Nogal onopvallend langs het fietspad bevindt zich de ingang van de niet zo bekende fietstunnel naar Linkeroever.

Langzaam vermindert de bebouwing en kom ik weer op het platteland.

Tegen water en Spanjaarden De koeltorens van Doel worden steeds groter.

Wie hier nog niet eerder was, schrikt zich ongetwijfeld een hoedje. De dichtgetimmerde huizen van het spookdorp zijn volgespoten met graffiti. Ik duik dan maar snel de wijde polders van het Waasland in. De Prosperpolder werd al teruggegeven aan de natuur, de Hedwigepolder

Reconstructie in Geneuth bij Maasmechelen.

wacht hetzelfde lot. Samen met het Verdronken Land van Saeftinghe zullen ze één groot grensoverschrijdend natuurpark vormen.

Een grenspaal op een plek zetten die regelmatig overstroomt, bleek niet zo’n goed idee.

Via Prosperdorp fiets ik Zeeuws-Vlaanderen binnen. Meteen vallen de typische lange rijen populieren op. Deze streek kent een lange geschiedenis van vechten tegen het water. De Westerschelde drong via zeearmen op verschillende plaatsen diep het land binnen. Met vele kilometers dijken houden de Zeeuwen de stroom nu in bedwang. De vele grote en kleine kreken vormen het restant van die vroegere waterellende.

Maar gedurende vele jaren was hier ook het wapengekletter tussen de Spaanse en de Staatse legers te horen. Het vestingstadje Hulst is daar een mooi voorbeeld van. De lange Liniedijk was een communicatielijn met de forten Moerschans, Rape en Zandberg. Niet alle waterplassen zijn kreken, soms zijn het overgebleven walgrachten.

Kasseien Na de doortocht van het Stropersbos vind ik bij Kemel alweer een kleine reconstructie.

Maar als je in Koewacht even doorrijdt tot aan de Kerkstraat, moet je goed naar het voetpad kijken. Het traject van de draad is hier gevisualiseerd door tegels met het bekende symbool van de rode papaver.

De talrijke grote en kleine kreken van het Meetjesland zijn stuk voor stuk natuurpareltjes.

Een minder bekend landschapselement zijn de kasseistroken. Ik maak er een eerste keer kennis mee vlakbij de Rode Geulkreek, maar een stuk verder schuiven ze bij Sint-Laureins een nieuwe

Grenspaal 369 aan het Zwin, einde van de Grensroute.

10

| Op Weg 2019-1

Vanuit de uitkijktoren langs het Bels Lijntje.

portie onder mijn wielen. Boekhoute was vroeger een vissershaven aan de Braakman, een zijarm van de Westerschelde, maar inpoldering en verzanding maakten daar een einde aan. In het gehucht Haven van Boekhoute staat een kunstwerk. Een rij palen vormen een abstracte voorstelling van de Dodendraad, met een lijn die via lichtpunten door het landschap loopt.

Vlakbij staat een grenspaal. Als je vandaar nog even verder rijdt, vind je nog een reconstructie met een bewakingstoren.

Ook aan het Leopoldkanaal herinnert een groot infobord aan de gebeurtenissen van 100 jaar

Witte krokussen langs de Dodendraad. (foto Jeroen Neus)

geleden. Gedurende vele kilometers fiets ik langs ‘De Blinker en de Stinker’, zoals het kanaal en het evenwijdig lopende Afleidingskanaal hier genoemd worden. De hoge populieren langs het fietspad lijken wel de pilaren van een kathedraal. Even verderop herdenkt men nog elk jaar de bloedige ‘Slag om het Molentje’ bij het einde van WOII.

via Retranchement bereik ik de dijk langs het Zwin. Aan de rand van de Zwingeul staat de laatste grenspaal, niet echt op de grens maar op Nederlands grondgebied. Een grenspaal op een plek zetten die regelmatig overstroomt, bleek niet zo’n goed idee.

Hier eindigt de Grensroute. Een tocht langs hele speciale oorlogsmonumenten, maar vooral een tocht langs ontelbare natuurgebieden. Vrijwel overal staan infoborden met daarop de inspanningen die mensen leveren om de prachtige natuur in de grensgebieden te behouden of zelfs terug te winnen.

Laatste grenspaal Door open akker- en weidelandschappen gaat het richting Damse Vaart en dan verder naar Sluis. Langs de vestingwallen van het stadje en

PRAKTISCHE INFO Bergen-op-Zoom Vlissingen Knokke Sluis Hulst Doel

Ma

as

Tilburg Eindhoven NEDERLAND Baarle Reusel Venlo KalmtBergerijk hout TurnThorn hout BoekRoermond houte Stekene Antwerpen Maaseik Stevensweert DUITSe Gent ld Sche LAND Maasmechelen Maastricht Brussel Kortrijk Aachen Eysden Plom- Moresnet bières BELGIË Namen Luik Op Weg Charleroi 2019 Mons

Brugge

Lille 0

20 40

km

Route en bewegwijzering De Grensroute is 540 km lang. Soms moet je de route even verlaten

Gidsen en kaarten Grote Routepaden lanceert op de Fiets en Wandelbeurs in Gent de nieuwe fietsgids van de Grensroute. Een handige compacte gids met gedetailleerde kaarten, aangevuld met alle mogelijke praktische en toeristische informatie. Vanaf 1 februari te koop in de GR-webshop: € 16,20 voor leden en € 18 voor niet-leden. Op www.groteroutepaden.be vind je het traject van de route, het bijhorende gpx-bestand, een logieslijst en alle ander praktische informatie.

Info De Grensroute is een initiatief van de Nederlandse Stichting Verhalis in samenwerking met Grote Routepaden. In oktober 2018 plantten vrij-

om bij reconstructies van de Dodendraad te komen. Het traject is

willigers van de Stichting langs het traject van de oude Dodendraad

niet afzonderlijk bewegwijzerd, maar loopt volledig langs het fiets-

een lint van witte krokussen. De bloem lijkt qua vorm op de witte por-

knooppuntnetwerk. Je kan dus de nummers van de knooppunten

seleinen isolatoren van de oorspronkelijke elektrische draad. Juist

volgen of je kan de gpx-track in je gps laden. Je kan de route in twee

in deze tijd waarin zoveel oorlogsvluchtelingen Europa proberen te

richtingen fietsen.

bereiken wil men op die manier een monument maken ter nagedach-

Start (of eindpunt dus) ligt bij het Drielandenpunt op de Vaalsberg.

tenis van de slachtoffers. Ieder voorjaar worden zo de slachtoffers van

Daar is een grote parking met langparkeren. Een andere optie is het

de Dodendraad herdacht en op die manier de vrede gevierd.

station van Aken, 6 km verderop. Verder op de route liggen enkele

Meer info: www.dedodendraadleeft.eu en grensroute.eu.

stations, maar ze zijn niet dik gezaaid: Hamont en de haltes op de lijn tussen Antwerpen-Centraal en Essen (Kapellen, Heide, Kijkuit, Kalmthout). De route eindigt bij grenspaal 369 aan de Nederlandse kant van het Zwin, bij Cadzand. Vandaar is het net geen 10 km fietsen naar het station van Knokke.

ONLINE

KAART

TRACK

FOTO’S

Zowel op de beurs in Gent als in Utrecht zal de gids van de Grensroute te koop zijn.

2019-1 Op Weg |

11

WANDELREPORTAGE | België

Reynaert de Vos himself stapte voor de gelegenheid de vernieuwde Streek-GR Waas- en Reynaertland van Lokeren naar Hulst en wij hadden de eer hem een paar vragen te stellen. Reynaert, intussen niet meer van de jongsten, geniet van de aandacht die hem te beurt valt en probeert ons van zijn onschuld te overtuigen. We kunnen de lezer niet garanderen dat zijn verhaal 100 % waarheidsgetrouw is. Een vos verliest zijn haren, maar niet zijn streken.  Tekst Isabel Hoogewijs Foto’s Isabel Hoogewijs, Cathy De Gusseme en

Jan Thys, Clem Verbiest, Martine Goossens en Geert Creve

In de achtertuin van een sluwe vos Reynaert, wat is je eerste indruk van deze vernieuwde Streek-GR? Mijn hart sprong op van vreugde toen ik hoorde dat het oude pad werd verlengd en nu ook dwars door mijn geliefde Waasland loopt.

De route was aan een grondige opfrissing toe.

Bovendien was ook Beveren vragende partij om een GR door de gemeente te laten passeren. Omdat ze daar wel fier zijn op de geel-rode streepjes, werd in september 2018 trouwens al een wandelboom onthuld aan de poorten van het domein Cortewalle.

De vorige route startte in mijn geboorteplaats Hulst en liep via Stekene en Sint-Niklaas tot in Rupelmonde. Tot mijn grote verbazing werd de richting omgedraaid en startte ik op een zonnige morgen aan het station van Lokeren.

Na een korte verkenning kwamen later ook de mooiste plekjes van Waasmunster, Temse, Rupelmonde, Beveren, Sint-Niklaas en Stekene aan de beurt. Na 175 km stond ik terug in Hulst, waar het ooit allemaal begon. En zo is de cirkel ook voor mij rond.

Reynaertbeeld in Stekene.

12

| Op Weg 2019-1

Langs de vaart van Stekene.

Heb je nieuwe pareltjes leren kennen?

Tuurlijk wel. Vol verbazing liep ik door het Steengelaag. Wist je dat hier vanaf de 16de eeuw klei werd ontgonnen? Op het hoogtepunt waren in Stekene wel 50 steenbakkerijen, nu rest enkel een mooi natuurgebied. Wie goed zoekt, kan in de kleinste en jongste kleiput nog een kleibaggeraar opmerken. Ook de doortocht door het natuurgebied De Linie in Eksaarde was de moeite. Je vindt er nog restanten van de 40-jarige oorlog, waar ik voor alle duidelijkheid niets mee te maken had.

In het Groot Broek van Waasmunster stond ik met open mond te kijken naar de fameuze ‘Sigmawerken’. Meersengebieden worden ontpolderd, bestaande dijken weggegraven en nieuwe dijken aangelegd. De Koolputtensite wacht een nieuw leven als toegangspoort tot de Durmevallei. Het water zal daar op termijn ‘gecontroleerd vrij spel’ krijgen en tweemaal per dag een gebied van 65 ha overspoelen. Op die manier worden heel wat nieuwe natuurgebieden gecreëerd.

Ook het traject tussen Tielrode en Rupelmonde kon me bekoren. Na het verlaten van het natuurgebied De Bunt stak ik met een voetveer de Durme over. Ik kwam in het Tielrodebroek terecht en op het jaagpad kreeg ik een machtig zicht op de Schelde, dit had ik nog nooit gezien.

Plots stond ik oog in oog met een oude torenkraan van de failliete Boelwerf. Op de ontdubbelde brug over de Schelde was het heel druk, ik maakte mij snel uit de voeten. Gelukkig volgde een passage door het Schouselbroek. Aan het oude Fort van Steendorp hield ik een kleine pauze. Ik moest even bekomen van het Wase landschap van de 21ste eeuw.

Na al je fratsen beloofde je als boetedoening op pelgrimstocht te gaan. Welke plekjes hebben je hieraan herinnerd?

Eerlijk gezegd, het is er nooit van gekomen.

Die pelgrimstocht naar Rome, of was het Jeruzalem? Ik ben misschien geen heilige, maar ik zou mijn Hermelinde nooit alleen laten! Ik ben zo gehecht aan Malpertuus. Maar je hoeft dit heus niet aan de grote klok te hangen, de vele beelden van mezelf als pelgrim mogen de wandelaar gerust in de waan laten. Je vindt mij zowel in het stadspark van Sint-Niklaas, in Stekene als in Rupelmonde. Maar het mooiste beeldhouwwerk staat op de plaats van mijn geboortehuis, aan de Gentse Poort in Hulst!

Je vindt er nog restanten van de 40-jarige oorlog, waar ik voor alle duidelijkheid niets mee te maken had.

Zoals je zelf aanhaalt, was je niet echt een heilige. Ben je onderweg heilige plaatsen tegen gekomen die toch de moeite waren?

Je zal het niet geloven, maar zelfs ik werd stil aan de Kruiskapel in Eksaarde en aan het kapelleke van de bezekoek in Puivelde.

Heel devote plaatsen met veel geschiedenis, ik heb er een rozenkrans gebeden voor de slachtoffers (nvdr: Reynaert bedoelt hiermee

waarschijnlijk alle dieren die de ontmoeting met de sluwe vos met hun leven hebben bekocht). In Waasmunster passeerde ik de Abdij Roosenberg waar ik zelfs een kaarsje voor hen deed branden. Jammer dat de Abdij van Boudelo de geschiedenis niet heeft overleefd, hier woonde en werkte nochtans mijn schepper, ene ‘Willem die Madocke maekte’.

De abdij werd door de Gentse Calvinisten in 1578 met de grond gelijk gemaakt. Hoe wreed kunnen de mensen toch zijn! Later werd met de restanten het Boudelohof gebouwd. Op het traject langs de Moervaart kan je in de verte een achtergevel van deze grote boerderij zien.

De ruïne van het Hof van Koudenborm ligt daar ook in de buurt. De restanten stellen niet zoveel voor, maar de site is in 2017 opgewaardeerd en het is een hele leuke plek om te picknicken.

Ik veronderstel dat je onderweg ook af en toe een stukje achter de kiezen hebt gestoken?

Vroeger vond ik altijd wel een mals konijntje in het Stropersbos of een haasje in het Molsbroek.

Tegenwoordig zijn er overal restaurantjes en caféetjes langs de route. Wie zijn boterhammetjes meeheeft, kan ze op idyllische plekjes langs het water opeten, zoals aan Spletterenbrug, de Mirabrug of aan het veer van Tielrode. Mijn favoriete plekje is onder de lindebomen op het stemmige dorpspleintje van Daknam. Onder de dikste linde ligt Coppe begraven, zij was de dochter van Canteclaer de haan en is aan een slepende ziekte gestorven, God hebbe haar ziel (nvdr: Coppe werd vermoord, het was Reynaert zelf die de wulpse kip heeft doodgebeten).

2019-1 Op Weg |

13

Het kasteelpark van Belsele.

Blijkbaar is het Waasland een heel waterrijk gebied.

Jazeker. De naam Waasland verwijst naar drassige of woeste grond. De Schelde en de Durme zijn de belangrijkste rivieren en de wandelaar vertoeft dan ook heel wat kilometers op hun rustige oevers. Ook de Moervaart en de Stekense Vaart kunnen bekoren. Maar het zijn vooral de bruggen over deze rivieren die ik telkens vol bewondering heb bekeken. De belangrijkste zijn de Sinaaibrug, de Coudenbormbrug en de Spletterenbrug over de Moervaart, de Scheldebruggen in Temse en last but not least de alombekende Mirabrug over de Durme. Zoals je wel weet kreeg deze brug op de grens van Waasmunster en Hamme haar naam en haar bekendheid dankzij de film Mira uit 1971.

Het script was van Hugo Claus, gebaseerd op het boek ‘De teleurgang van de Waterhoek’ van Stijn Streuvels. Willeke van Ammelrooy en Jan Decleir speelden de hoofdrollen, dat herinner ik mij nog goed. Ook over de Koebrug over de Stekense Vaart in Sinaai heb ik nog een kleine anekdote.

Oorspronkelijk heette die brug de ‘Coeijbrughe’

Reynaert als pelgrim in Sint-Niklaas.

14

| Op Weg 2019-1

De jongste GR-markeerder aan het werk met geel-rood.

(nvdr: lees als Koojbrugge), naar de vele eendenkooien in het nabijgelegen gehucht ‘de Fondatie van Baudelo’. Een Franse cartograaf vertaalde dit echter naar ‘Pont aux vaches’ en sindsdien spreekt iedereen over de Koebrug. De huidige brug dateert van 1973, maar wat de mensen ook zeggen, de oorspronkelijke 17de eeuwse monumentale ijzeren ophaalbrug werd nooit naar Bokrijk overgebracht.

De mens heeft in de loop der tijden wel vaker groots gebouwd. Liggen er ook kastelen langs de route?

Zelf ben ik geboren en getogen in Malpertuus in Hulst. Mijn vader zaliger heeft deze burcht eigenhandig gebouwd en ik woon er nog steeds.

Mijn eigen kasteeltje… niets zo schoon. Of zoals werd geschreven: Reynaerd hadde so menich huus, Maer die casteel Malpertus Dat was die beste van sinen borghen.

Typische Reynaertbank in Daknam.

In Waasmunster vind je Kasteel Blauwendael, met een museum en een wandelpark errond.

Breng gerust een bezoekje, het is alle dagen open. In het Kasteel Wissekerke in Bazel zijn het vooral de ijzeren hangbrug over de vijver en de hoevegebouwen met duiventoren die de aandacht van de wandelaar zullen trekken. In de Malpertuiskelder bewaren ze nog steeds de beste wijnen. Vroeger kwam ik hier samen met Isegrim wel eens ongemerkt een flesje kraken.

En wie herkent nog het kasteel Cortewalle in Beveren? Dit was ooit het decor voor het BRTfeuilleton Kapitein Zeppos. Deze prachtige waterburcht is nu deel van het cultuurcentrum Ter Vesten, je kan er dus regelmatig genieten van een tentoonstelling, kasteelconcert of aperitiefgesprek. Ik weet niet of het waar is wat ze zeggen, maar Hélène Fourment, de tweede vrouw van Rubens, zou hier nog geslapen hebben.

Tenslotte moet ik nog een parel in de hoofdstad van het Waasland vermelden: Kasteel Walburg, genoemd naar Walburgis, de teerbeminde eega van ridder Willem. De waterburcht, gelegen in

OP WEG  nr.: wandelreportage Streek-GR Waasen Reynaertland  x mm

Hof Ter Saksen in Beveren.

Waar vond jij ’s avonds onderdak tijdens je tocht?

Onder de blote hemel slapen is niets meer voor mij. Elke avond ging ik terug naar huis bij mijn Hermelinde. Ik volgde de dagetappes die in de topogids zijn uitgewerkt. ’s Morgens nam ik een trein of bus naar de startplaats en na een mooie tocht van gemiddeld 20 km kon ik heel gemakkelijk met de trein of bus terug naar huis. Het openbaar vervoer langs deze route is dan ook een grote troef voor de Streek-GR Waas- en Reynaertland. Op het ganse traject liggen maar liefst 6 trein­ stations (Lokeren, Beveren, St-Niklaas, Temse, Nieuwkerken-Waas en Belsele) en heel wat bushaltes. Dus waarom het moeilijk maken als het ook makkelijk kan?

En nu ga ik maar eens terug naar Malpertuus, doe de groeten aan al mijn vrienden (nvdr: gezien Reynaert vogelvrij is verklaard na al zijn Wim Vandamme wandaden, vermoeden we dat hij niet zoveel vrienden meer heeft). Begijnhof 19

Op Weg 2019

BELGIË R2

Hulst

A11

A11

E1

7

Puivelde Sinaai Bazel Rupelmonde

Temse

Tielrode

0

7

In de Malpertuiskelder kwam ik vroeger samen met Isegrim wel eens ongemerkt een flesje kraken.

PRAKTISCHE INFO

E1

een groene oase, is één van de meest idyllische plekjes van Sint-Niklaas. Het is ooit nog een brouwerij geweest en koning Nobel bestelde af en toe een vat voor zijn onderdanen. In de 16de eeuw bood de burcht vooral onderdak aan rondtrekkende ridders.

Langs de Liniewegel in Eksaarde.

Route en bewegwijzering

1

2

km

Gidsen en kaarten

De bestaande Streek-GR Reynaertland

De nieuwe topogids wordt voorgesteld op

werd volledig herwerkt en passeert nu

de Fiets- en Wandelbeurs en is te koop in de

langs de mooiste plekjes in het Waasland.

GR-webshop. (€ 13,50 leden, € 15 niet-leden).

De route kreeg bijgevolg een aangepaste

De gids bevat info over horeca en mogelijk-

naam: Streek-GR Waas- en Reynaertland. De

heden tot bevoorrading onderweg. Begin- en

route start in Lokeren en eindigt na 175 km

eindpunt van de voorgestelde dagetappes

in het Nederlandse Hulst. Het is Reynaert

zijn gekozen in functie van bereikbaarheid

de Vos die je op sleeptouw neemt op deze

met trein en/of bus.

route; de vele Reynaertbeelden en typische Reynaertbanken zijn de stapstenen van het verhaal. De route is geel-rood bewegwijzerd, enkel het traject tussen Temse en Kruibeke dat samenloopt met GR 5A is wit-rood gemarkeerd.

8500 Kortrijk wim.1962.vandamme@gmail.com

ONLINE

KAART

TRACK

FOTO’S

Om 14u geeft Isabel een lezing over het vernieuwde pad en de nieuwe topogids zal te koop zijn op de GR-stand.

2019-1 Op Weg |

15

FIETSREPORTAGE | België, Frankrijk

Golvend door Belgisch én Frans Lotharingen In het uiterste zuiden van België krijg je de kans om in vier dagen een bewegwijzerde rondrit te maken van 225 km. De weidse glooiingen tussen de Semois en de Franse rivier Loison zijn een lust voor het oog. In de heuvelplooien liggen heel wat erfgoedpareltjes verborgen en ... een jeugdherinnering. ÆÆ Tekst en foto’s Ward Van Loock

16

| Op Weg 2019-1

De laatste Gaumse versterkte burcht in Montquintin.

Montquintin Vanuit Geel in de Antwerpse Kempen is het een lange autorit naar Virton, de hoofdstad van de Gaume. We overnachten in Latour, een buitendorpje vlakbij. Het Château de Latour is een eeuwenoud kasteel met een rijke geschiedenis, waarvan de buitenrestauratie nog volop bezig is. Je voelt je een heuse kasteelheer in de statige vertrekken van het hotel. Het ligt bovendien op onze route en dat is handig.

De eerste ochtend stevenen we meteen op Virton af, een stadje met zo’n 11.000 inwoners. Het is de enige stadsagglomeratie die we vandaag moeten trotseren. Eenmaal de stadsdrukte achter ons, gaat het heuvel op heuvel af door een lieflijk, verlaten landschap. In de verte ontwaren we plots een hoge heuveltop: Montquintin ligt op 330 m. De plek is niet meer dan een trosje huizen, maar wat een hemels heerlijk oord! Blikvanger is een vervallen burcht, oorspronkelijk uit de 13de eeuw, later verbouwd tot residentie voor Febronius, bisschop van Trier. Meerdere branden en oorlogsverwoestingen later is een groep vrijwilligers bezig om de laatste Gaumse versterkte burcht een grondige restauratiebeurt te geven. Achter de kerk is een visiorama opgesteld, een inge­ nieuze constructie met telescoop waarmee je alle aspecten van het landschap kan bestuderen.

Microklimaat Ook naar Torgny is het stevig klimmen, want het meest zuidelijk gelegen dorp van België ligt op een heuvelflank die uitkijkt op grensrivier La Chiers. Het plaatsje baadt in een bijzondere, bijna Provencaalse sfeer. De lavendelblauwe vensterluiken, de rode dakpannen en de okergele gevels doen spontaan aan Zuid-Frankrijk denken. Beschermd door de hoger gelegen

Ardennen geniet het van een gunstig microklimaat, waarin wijndruiven kunnen rijpen en de thermometer altijd enkele graden meer aangeeft.

Eens de Chiers over ben je in het Franse Pays de Montmédy. Op de flanken van de vallei zijn de uitzichten weids en oneindig. Weiden en vruchtbare akkers wisselen af met bossen op de afgevlakte toppen. Met elke kilometer komen aan de horizon de contouren van de hooggelegen vesting van Montmédy duidelijker in beeld. Maar dat is voor morgen.

De lavendelblauwe vensterluiken, de rode dakpannen en de okergele gevels doen spontaan aan Zuid-Frankrijk denken.

Okergele muren Eerst gaan we diep doordringen in La Lorraine.

We kijken aanvankelijk neer op de blinkende kronkels van een beek, maar klimmen daarna naar Marville. Met nog geen 1000 inwoners oogt het verrassend als een kleine stad. Maar in vergelijking met Torgny laten de okergele gevels hier een erg verwaarloosde indruk na.

“Ons stadje loopt stilaan leeg”, vertelt een oudere inwoner. “Je vindt hier nauwelijks nog winkels, cafés of restaurants en alle jongeren trekken weg.” Alleen hotel-restaurant L’ Auberge de Marville naast de kerk lijkt het goed te doen.

Hun terras zit vol stamgasten en enkele toeris-

ten en je kijkt er tegen de Sint-Niklaaskerk aan.

Die is zowel binnen als buiten prachtig gerestaureerd wat de okergele muren in de zon een bijna verblindende glans geeft.

Langs de Loison Eén langgerekte heuveloversteek verder belanden we in de vallei van de Loison. In Remoiville bewonderen we een oude wasplaats naast de rivier, maar dé bezienswaardigheid van dit traject is het kasteel van Louppy-sur-Loison.

Het is een typisch Renaissancekasteel dat rond 1630 gebouwd werd. In de zomermaanden is er elke namiddag een rondleiding. We komen net op tijd en worden rondgeleid in de kapel, het park en de ruime binnenplaats. Daar staat een indrukwekkende ronde duiventil, maar vooral de portieken en portalen die versierd zijn met halfverheven beeldhouwwerk zijn uniek.

De Loison blijft ons nog even gezelschap houden. Voorbijrijdende auto’s zijn op één hand te tellen, maar wanneer de wegwijzers ons tussen de landerijen heuvelopwaarts sturen is complete stilte ons deel. Het lijkt erop dat we alleen op de wereld zijn. Alleen de bewerkte akkers doen ons even aan de beschaving denken. In het kleine Quincy-Landzécourt zoeken we ons logies op.

2019-1 Op Weg |

17

De kathedraal van Avioth.

Marville.

Montmédy Al van ver troont de middeleeuwse vesting van Montmédy boven het geboomte uit. Het fietspad naar de citadel volgt de machtige omwalling en stijgt naar de zware vestingspoort. Een immens binnenplein opent zich voor je ogen. Daar is in de loop der eeuwen een kleine stad ontstaan met zelfs een tweetorige kathedraal. Een bewegwijzerde rondgang leidt je ondergronds en bovengronds langs de kazematten, bastions, courtines, halvemanen en contragardes van de vesting. Vauban, de militaire architect van Lodewijk XIV, moderniseerde na de inname van de Spaanse vesting in 1659 de verdedigingssite tot zijn huidig uitzicht.

Wandelend op de buitenmuren zijn de panorama’s op het omringend heuvellandschap om ter mooist en ontdek je pas ten volle haar unieke, onneembare ligging op deze solitaire heuveltop.

De route laat de minder interessante benedenstad rechts liggen en zoekt La Thonelle op, een beek die we stroomopwaarts volgen door een lieflijke, ongerepte vallei.

De legende van Avioth In de verte zien we plots het silhouet van twee kerktorens die majestueus boven het groen uitsteken, alsof de Notre-Dame van Parijs opeens zou opduiken in een bescheiden dorpje langs de Seine. Het trosje dorpshuizen van Avioth verzinkt in het niet bij deze reuzekathedraal. Het lijkt wel een mirakel dat dit eclatante bouwwerk hier is neergezet. Dat wonder gaat terug op een legende. In de 12de eeuw moesten de dorpelingen van Avioth meer dan 2 km stappen om de mis bij te wonen. Op een dag ontdekten ze onderweg een Mariabeeld. Ze brachten het naar de kerk, maar de volgende zondag vonden ze het terug op dezelfde plek in het veld. Daar bouwden ze

18

| Op Weg 2019-1

Op en neer golven in de buurt van Willancourt.

een houten kapel. Kort daarna stroomden de pelgrims toe om tot de heilige maagd te bidden en miraculeuze genezingen af te smeken. De kapel werd al snel te klein en dus kwam er een grote kerk in flamboyante gotiek, inclusief een gebeeldhouwde preekstoel, een sacramentstoren en een ‘recevresse‘, een wonder van gotisch kantwerk. Daar werden de offeranden van de pelgrims in ontvangst genomen.

Daar danste ik tijdens ‘la kermesse’ met mijn eerste vakantielief, nog onbeholpen en in gebrekkig schoolfrans.

Abdij van Orval Op weg naar de Belgische grens belanden we in het Fôret d’Orval, een uitgestrekt woud waarin een abdijcomplex verscholen ligt dat vooral bekend is omwille van zijn trappistenbier.

Maar de site heeft veel meer te bieden. Naast de ruïnes van de voormalige cisterciënzerabdij uit de 12de en 13de eeuw werd vanaf 1926 een heel nieuw abdijcomplex gebouwd. Dat is niet te bezoeken, maar wandelend tussen de oude ruïnes krijg je met de hulp van infoborden een goed inzicht in het vroegere kloosterleven.

We blijven flirten met de landsgrens. Na een lang woudtraject komen we in Chameleux, een piepklein grensgehucht met een café-restaurant. Op de open plek ligt een Gallo-Romeinse archeologische site, maar een bezoek aan het

Franse Williers 200 m verderop is nog interessanter. Het dorp bestaat uit een kerk en één straat met een dertigtal huizen. Met een oppervlakte van 2,3 km² en 50 inwoners is Williers het kleinste dorp van Frankrijk.

Florenville en Chassepierre Na Chameleux laten we de grenswouden achter ons en naderen we Florenville. We ontvluchten de stadsdrukte met een bezoek aan Paysalia, het interactief bezoekerscentrum en toeristisch bureau van het Pays de la Semois entre Ardenne et Gaume. Het gebouw ligt pal op een cuesta die 50 m boven de Semois uitsteekt. Een visiorama laat je alle kronkels van de Semois zien die zich een weg baant naar de Franse Ardennen. Een paar kilometer verder passeren we Chassepierre, gelegen in de luwte van een andere heuveltop.

Onze tweede dag eindigt op het einde van een pittoresk oud-spoorwegpad in Sainte-Cécile.

Een snuifje Ardennen We trekken verder noordwaarts en volgen tot Herbeumont de Semois door de eerste, Ardens aandoende bossen. Weg van de toeristische drukte klimmen we uit de Semoisvallei naar een hoger, onbewoond plateau om dan af te dalen naar het dal van de Vierre. In SaintMédard en Straimont zien we terug wat menselijke beweging. In Chiny, vroeger de zetel van een machtig graafschap, steken we de rustig kabbelende Semois over. Sommige onbekende dorpjes zoals Termes hebben hun typisch Gaumse signatuur behouden: één langgerekte hoofdstraat met aaneengesloten huizen die wat teruggetrokken staan. Typisch zijn ook de afgeschuinde daken en schuurpoorten met korfboog. Daarvan is in het moderne Etalle, waar we overnachten, niks te merken.

De abdijsite van Orval heeft veel meer te bieden dan trappistenbier.

Herinneringen aan Châtillon Buiten Etalle nemen we afscheid van de Semois en stevenen we door een donker bos af op Saint-Léger. Het oorspronkelijke straatdorp heeft zijn vroegere charme verloren en daarom volgen we een oude tramroute die rakelings langs Châtillon scheert. Bij het zien van de dorpsnaam word ik overmand door nostalgie. Als 17-jarige kwam ik hier bij een familie enkele weken op verlof in het kader van een taaluitwisseling. In de Grand’rue herken ik onmiddellijk het dubbele huis waar de familie een café en zelfs een danszaal en kegelbaan openhield. Daar danste ik tijdens ‘la kermesse’ met mijn eerste vakantielief, nog onbeholpen

Florenville.

85 mm 0

Herbeumont

is

o Sem

Vierre

Ste-Cécile

Chassepierre Williers

iers

Marbehan

Florenville

Rachecourt

Avioth

as

Ma

Latour

Louppysur-Loison

Musson

Longuyon Marville Remoiville

lang en fietsten we in 4 dagen (57, 58, 70 en 40 km). Korter kan ook,

waardoor er vier inkortingen mogelijk zijn. Ze is bewegwijzerd met groene pijlstickers op palen of bomen.

Kaarten en gidsen De overzichtskaarten, de 5 deelkaarten en de gpx-bestanden zijn gratis te verkrijgen of te downloaden via: randos.lorraine-gaumaise. com/fr/circuits.html.

Torgny Loison

QuincyLanzécourt

‘Itinéraire Patrimoine & Paysage’ de la Lorraine Gaumaise is 225 km

heden. De route verloopt langs de omtreklijnen van vijf deelroutes,

Virton

Stenay

Belgisch Lotharingen wordt ook wel de Gaume genoemd en over de

mits enige planning zijn er onderweg voldoende logiesmogelijk-

St- Châtillon Léger

Montmédy

Route en bewegwijzering grens met Frankrijk kom je in La Lorraine. De grensoverschrijdende

Etalle

Tintigny

Orval

VillersdevantOrval

10

Habayla-Neuve

Termes

Muno

5 km

Suxy

Chiny

La C h

PRAKTISCHE INFO

Léglise

St-Médard

een dorpje (Rachecourt?) aanbelandde waar de mensen een dialect spraken dat als Duits klonk.

Vandaag weet ik dat het Letzeburgesch was, een van de officiële talen van het Groothertogdom Luxemburg, 10 km naar het oosten.

Nog mijmerend over 1964 kan ik me de dorpjes van de laatste 10 km amper voor de geest halen.

Maar geen nood, de Gaumestreek zelf zal een beklijvende herinnering blijven.

en in gebrekkig schoolfrans. In het ouderlijk huis van Georges, die ging studeren voor leraar Nederlands, zijn jonge mensen aan het kloppen en breken. Een café zal het niet meer worden.

Waar vroeger de mesthoop lag staan nu blinkende auto’s en de boerenwoningen zijn omgevormd tot burgerhuizen.

Ook verderop in Meix-le-Tige komen herinneringen boven: mijn vakantielief uit 1964 woonde hier. Ik ben benieuwd of er in het volgende dorp Rachecourt (Réissig) nog Duits gesproken wordt. Mijn stafkaart vermeldt in elk geval een Proschbusch en een Klärbusch.

Op de fiets van Georges verkende ik in mijn eentje de wijde omgeving, tot ik op een dag in

Op Weg 2019

ONLINE

KAART

TRACK

FOTO’S

Ward geeft om 12u een lezing over zijn tocht langs de Duits-Poolse grens. (reportage in Op Weg, 2018 5)

2019-1 Op Weg |

19

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWS

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWSWANDELNIEUWS

Wandelroute van het jaar Ook dit jaar wordt op de Fiets en Wandelbeurs in Gent een trofee uitgereikt aan de mooiste nieuwe wandelroute van het jaar in de Benelux. Maar liefst 18 kandidaten meldden zich aan. Na een grondige verkenning van de kandidaturen en het in de praktijk testen van routes kwam de jury tot een longlist van 10. Daarbij ook onze Wandelronde van Vlaanderen (GR 5A). Deze grote GR-lus van 570 km langs de grenzen van Oost- en West-Vlaanderen kreeg immers in de loop van vorig jaar een aantal nieuwe en vernieuwde trajecten en een nieuwe gids. Blauwe hyacinten in de Vlaamse Ardennen, sneeuw op de toppen van het West-Vlaamse Heuvelland, Wase woeste najaarswinden, herfstnevels in de valleien van de Schelde, Dender en Leie, aprilse grillen in de Moeren of zonnekloppen op het strand van Bredene, je kan het allemaal beleven op GR 5A. De nominatie is een mooie waardering en bekroning van ons werk!

De andere genomineerden zijn:

• Brabantse Kouters: een knooppuntennetwerk van 480 km in Vlaams-Brabant, deels grensoverschrijdend met Oost-Vlaanderen.

• Elfstedenwandelroute: een 283 km lang streekpad in Friesland (SP 19) dat globaal de route volgt van de legendarische

Ode aan de GR-paden Sur les Sentiers de Grande Randonnée brengt een veelkleurige ode aan 60 jaar GR in Wallonië en Brussel. Of zoals de auteur van dit prachtige kijk- en leesboek, Jean-Marie Maquet, het zelf treffend zegt: “Wandel over GR-paden en je opent de poort naar het openluchtmuseum van 1001 landschappen waaruit het Waalse land bestaat.” Vijf wit-rood of geelrood bewegwijzerde GR’s vormen de hoofdmoot van het boek. Wie zelf op de Waalse GR’s heeft gestapt, zal zeker plekken herkennen. Als je de Waalse GR’s nog niet kent, is dit boek een uitstekende smaakmaker. Zie ook de fotoreportage elders in deze Op Weg. Uitgeverij Weyrich, prijs € 30. www.weyrich-edition.be

20

| Op Weg 2019-1

schaats­tocht langs de elf Friese steden.

• Kempentocht: meerdaags onverhard wandelen langs knooppunten in de Antwerpse Kempen (63,5 km).

• Noardlike Fryske Wâldenpad: een 165 km lang streekpad (SP 20) in Friesland door het coulisselandschap van het Nationaal Landschap Fryske Wâlden’ • Romeinse Limespad: een 275 km lang LAW-pad (LAW 16) dat van Katwijk aan Zee naar Nijmegen de noordgrens van het Romeinse Rijk in Nederland volgt.

• St. Odulphuspad: een pelgrimsroute van 260 km in Zuidwest Friesland.

• Tour du Brabant Wallon: GRP 127 van 266 km langs de mooiste plekjes van Waals-Brabant.

• Walcherse Wandelingen: wandelgids met elf dagtochten van 8 tot 22 km en een meerdaagse rondwandeling van 80 km langs de kustlijn van het voormalige eiland Walcheren.

• Zuiderwaterlinie wandelpad: een themaroute op knooppunten (290 km) van Bergen op Zoom naar Grave langs 11 historische Noord-Brabantse vestingsteden en de overblijfselen van de oudste Nederlandse waterlinie.

Begin januari wordt de shortlist bekend gemaakt, op 2 februari zal de trofee op de beurs in Gent aan de winnaar uitgereikt worden.

Oost-Vlaanderen Het Fiets- en wandelmagazine StapAf krijgt eenmalig een Plus.

Toerisme Oost-Vlaanderen speelt toegankelijke troeven uit voor personen met een beperking. StapAf+ ziet er net zo uit als de gewone StapAf maar spitst zich voor 100% toe op toegankelijkheid voor personen met een handicap. Gratis via www.tov.be/nl/stapaf-met-een-plus.

Het nieuwe gratis te downloaden StapAf Herfstwandelboekje bevat drie mooie natuurwandelroutes. De Gourmandroute (10,6 km) gaat langs molens en de romantische Zwalm, de Paardeweideroute (7,7 km) verkent het gecontroleerd overstromingsgebied bij Berlare en de Dwaallichtroute (16,5 km) is een stevige tocht

van Schorisse naar La Houpe. Je kan het boekje downloaden via www.tov.be.

GRP 571 GR 571, nog steeds een van de meest geliefde Ardennenroutes, mocht afgelopen jaar vijftig kaarsjes uitblazen. Eigenlijk begon de bewegwijzering al in 1966, toen een traject van 9 km tussen Remouchamps en Chefna-Ville met wit-rode streepjes gemarkeerd werd. Twee jaar later werd GR 571 officieel geopend met een wandelrally. Oorspronkelijk was de route slechts 56 km lang, van Comblain-au-Pont via Trois-Points naar Stavelot. In de loop der jaren slorpte hij GR 572 en GR 578 op en groeide daardoor uit tot een traject van 165 km. Dit betekende nog niet het einde van de uitbreidingen en vernieuwingen. Binnenkort komt er een nieuwe editie van de gids (de zevende!) en ter gelegenheid daarvan wordt de wit-rode bewegwijzering omgezet in geel-rood. GR 571 is daarmee officieel een streekpad met als naam GRP 571. www.grsentiers.org

Picardisch Wallonië Na de voltooiing van een fietsknooppuntennetwerk van 1600 km en een wandelknooppuntennetwerk van 350 km, komt het Huis voor Toerisme van Picardisch Wallonië met de Wapibox. Deze box bevat de fiches van 50 bewegwijzerde wandellussen, goed voor 350 km wandelplezier. De lussen zijn tussen 1 en 17 km lang en worden weergegeven op 31 kaarten. Naast 14 enkele circuits (één wandellus per kaart) zijn er ook 28 netwerkcircuits met meerdere lussen per kaart en eveneens themaroutes. De 50 wandelingen van de Wapibox vormen een aanvulling op de knooppuntenkaart van het Pays des Collines. Samen zijn ze goed voor 700 km bewegwijzerde wandelpaden: knooppunten in het noorden van Picardisch Wallonië en wandellussen in de rest van het gebied. De Wapibox is in het Frans of Nederlands te koop bij alle toeristische informatiepunten van de streek of via www.wapishop.be. Prijs € 18,90.

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWS

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWSWANDELNIEUWS Jan Van Meirvenne, Luc Verdegem en Christina Bloem

LAW’s via Tevoetonline De Nederlandse LAW’s vormen een geweldig routenetwerk van duizenden kilometers bewegwijzerde wandelpaden door de mooiste delen van het land. In totaal zijn er een twintigtal, waarvan het Pieterpad het bekendste en het Nederlandse Kustpad het langste is. Inmiddels kan je acht LAW’s ook per etappe op de website https://tevoetonline.nl bekijken, voordat je een gids aanschaft. De lijst: Pieterpad (LAW 9), Pelgrimspad (LAW 7), Nederlands Kustpad (LAW 5), Trekvogelpad (LAW 2), Romeinse Limespad (LAW 16), Friese Woudenpad (LAW 1), Grenslandpad (LAW 11) en Maarten van Rossumpad (LAW 4). Per etappe vind je een korte beschrijving. De bijbehorende kaartjes kan je downloaden via Wandelnet (www.wandelnet.nl).

Gelderland/Veluwe Wandelbart gaat onvermoeibaar verder met het maken van gidsjes over mooie Nederlandse wandelgebieden. De zevende in de reeks is Provinciewandelgids Gelderland/Veluwe.

Zoals ook bij de voorgaande gidsjes uit de serie vind je in dit deeltje weer 22 leuke wandelroutes. Ze situeren zich aan de randen en in het midden van de Veluwe en zijn zeer divers qua lengte en landschap. Er zijn een paar mooie groene stadswandelingen bij en talrijke tochten door de uitgestrekte bossen en heidegebieden.

Op de Midden-Veluwe is er zelfs een echte woestijntocht, op de Oost-Veluwe lopen enkele trajecten

Win!* 2x Provinciewandelgids Gelderland/Veluwe 2x De zomer van 1823 3x Mecklenburgische Seenplatte

Surf naar www.grote­routepaden.be >opweg>win

langs de vele sprengbeken en aan de westkant gaat één van de routes over het ‘Middelpunt van Nederland’. Alle begin- en eindpunten zijn goed met het openbaar vervoer te bereiken. Op de website vind je (tijdelijke) wijzigingen in de routes. Daar kan je ook de gidsjes bestellen.

Prijs € 14,95 per deeltje. www.wandelbart.nl.

Arnhem Met de nieuwe gids Wandelen buiten de binnenstad van Arnhem blijf je je verbazen over de variatie die Arnhem biedt. Vele kijkpunten worden in deze gids tot negen thematische wandelingen van 8 tot 16 km aaneengeregen.

De start- en eindpunten zijn steeds goed met openbaar vervoer te bereiken. Voor Arnhemmers vormen de wandelingen een feest van herkenning, voor niet-Arnhemmers zijn het echte ontdekkingstochten. Uitgeverij

Gegarandeerd Onregelmatig. Prijs € 14,95. www.gegarandeerdonregelmatig.nl

Nederland in 1823 In de zomer van 1823 maakte de latere schrijver Jacob van Lennep samen met zijn studiegenoot Dirk van Hogendorp een voetreis door Nederland. Zeker een derde van Nederland was toen nog een woestenij en de wegen vaak modderpoelen. Kort daarna zou alles drastisch veranderen door de aanleg van kanalen en geplaveide straten en door de komst van spoortreinen en stoommachines. De zomer van 1823 is met vaart, humor en oog voor detail geschreven en door de hedendaagse schrijver Geert Mak aangepast aan ons huidige taalgebruik. Het laat ons kennismaken met de toenmalige landschappen en samenleving van Nederland. Uitgeverij Atlas Contact, prijs € 25.

Nieuw bij Conrad Stein In de serie Outdoor verschenen enkele nieuwe titels.

Info en gpx-tracks: www.conrad-stein-verlag.de USA Nationalparks II – 25 unvergessliche Wanderungen in Utah und Wyoming (€ 12,90).

De nationale parken in het westen van de VS zijn indrukwekkend, vooral te voet. In deze gids vind je de spannendste wandelwegen in de nationaalparken Zion, Bryce Canyon, Capitol Reed, Canyonlands, Arches, Grand Teton en Yellowstone. Er staat voor elk wat wils in, van eenvoudige ontdekkingstochtjes tot dagwandelingen voor gevorderden of tochten met kinderen. Voor alle routes is een gedetailleerde beschrijving met kaarten, hoogteprofielen en tracks voorzien.

Lauenburger Seen – 22 Wanderungen zwischen Elbe und Ostsee (€ 12,90). Lange tijd waren grote delen van het uiterste zuidoosten van Sleeswijk–Holstein niet toegankelijk, omdat de grens met de DDR er dwars doorheen liep.

Daardoor kreeg de natuur tussen Hamburg, Lübeck en de Elbe de kans om een uniek landschap te ontwikkelen. Meer dan 40 meren, bossen, heidegebieden, velden en idyllische dorpen

wachten om ontdekt te worden. Aan de hand van de 22 wandelingen in deze gids kan je dat doen. De tochten variëren van eenvoudige wandelingetjes tot langere tochten.

Mecklenburgische Seenplatte – 22 Wande­rungen im Land der tausend Seen (€ 12,90). De streek van Meckelenburg, het grootste aaneengesloten merengebied van Europa, is vooral bekend bij watersportliefhebbers. Het is echter ook een heerlijk wandelgebied. Geen inspannende klimpartijen hier, wel lieflijke heuvels, velden, wouden, dromerige dorpjes en natuurlijk ontelbare meren. De beschreven dagtochten gaan van korte wandelingen langs de oever van het meer tot uitgebreide lussen van zo’n 25 km.

2019-1 Op Weg |

21

FIETSAVONTUUR | België, Duitsland, Zwitserland, Frankrijk

Een maand lang samen fietsen en leven Vandaag vertrekken we voor onze zomertocht met de trein naar Eupen. Op het perron helpt mijn moeder met de kinderen, het NMBS-personeel en onze vriend Pablo helpen met de bagage en de fietsen. Bestemming: de Bodensee op de DuitsZwitserse grens. En terug. ÆÆ Tekst en foto’s Ridha Guerfal

Rondkijken In Eupen aangekomen beginnen we aan onze tocht richting Vennbahn. Het is een beetje navigeren, maar vanaf een bepaald punt staan er pijltjes. We voelen meteen dat de bagage doorweegt. Om Andres en Noa (4 en 6) de kans te geven mee te trappen, hebben we een tandem en een aanhangfiets gekocht. Maar

22

| Op Weg 2019-1

wat thuis vlot loopt, blijkt nu te stokken: in plaats van mee te trappen kijken ze rond. De Vennbahn blijkt ook minder plat dan in onze herinnering. Het fietsen van noord naar zuid is lastiger dan omgekeerd. We twijfelen even aan onze conditie, maar gelukkig verandert na 15 km de hellingsgraad en geraken we op onze eerste camping in Robertville.

Magisch momentje “Gaan we nog zwemmen?”, is de eerste vraag na het opstaan. Ik zou liefst meteen op de fiets springen – we zijn toch op fietsvakantie? – maar het is een gezinsvakantie en dus wordt het zwemmen. Kort daarna vertrekken we en op een steil stukje mogen we meteen onze fietsen naar boven duwen. Iedereen helpt mee,

zelfs de dame die toevallig voorbij wandelt.

We slaan af richting Duitsland om via de Eifelriviertjes Kyll en Ahr aansluiting te zoeken op de Reitsmaroute richting Zuid-Duitsland.

De Eifel is een aanrader. Vandaag is het oude vulkanengebied – van sommige kan je nog de krater bezoeken – een prachtig fiets- en wandelgebied. Zo maken we waterplezier bij een grote waterval en heeft papa een magisch momentje wanneer hij ’s nachts onder een blote sterrenhemel al plassend naar de Melkweg kijkt.

Lorelei Ter hoogte van de kuuroorden Ahrweiler en Bad Neuenahr wordt het drukker en rijden we tussen de e-bikes. Daarna steken we door richting Rijn. Het intieme van de Eifelriviertjes maakt plaats voor de breedte van de stroom.

Er is veel vrachtbootverkeer, het water is niet helder en de fietspaden liggen er niet zo goed bij. In Koblenz komen we terecht op een overbevolkte camping met prachtig zicht op de oude stad. Omdat de Moezel hier in de Rijn uitmondt, is de stad ook voor fietsers een kruispunt.

We ruilen het centrum voor groene parken en voor natuur. De Rijn snijdt diep door de vallei en links en rechts zien we burchten en kastelen. Zou Rapunzel daar wonen? Of ridders met zwaarden? We passeren de Loreleirots en houden even halt voor een foto. Er is weinig schaduw en we hebben zin in verkoeling. In Bacharach vinden we ons ijsje.

Die avond kamperen we aan een stroompje vlakbij de Rijn. De kinderen hebben al snel een Nederlandstalig vriendinnetje en wij steken onze voetjes in het water. ’s Avonds belonen we onszelf op een glaasje wijn en een forel. Het is nu zodanig warm dat de zin om ’s ochtends nog

ontbijt en koffie klaar te maken ons helemaal vergaat. We vertrekken vroeger om bij een bakker een koek (of twee) te eten. We geraken aan de praat met Duitsers en dat zorgt voor afwisseling.

Wat thuis vlot loopt, blijkt nu te stokken: in plaats van mee te trappen kijken de kinderen rond.

Regenweer We verlaten de Rijn en beginnen via de Reitsmaroute door kleine dorpen te fietsen. Af en toe kruisen we een passant. Een dame in een handbike nodigt ons prompt bij haar thuis uit, maar we passen omdat ons doel nog een eind verderop ligt. Met het verlaten van de rivieren wordt de omgeving heuvelachtiger. Nijdig fietsen we ons eerste klimmetje omhoog en vermoeid komen we aan op de camping. We gaan even boodschappen doen en bij terugkomst blijken we omsingeld door tenten, tafels, banken en bakken bier van een groepje jonge Duitsers. Even vrezen we voor onze nachtrust, maar alles verloopt rustig.

Er hangt regenweer in de lucht. De kinderen krijgen laarzen en regenpakken aan. Op de middag schuilen en eten we in een pizzeria.

Het lukt niet om snel contact te leggen met een aantal warmshoweradresjes en we fietsen verder naar Heidelberg. Drie jaar geleden werden we hier bestolen en kwam er een abrupt

einde aan onze fietsreis. Nu rekenen we af met dat trauma. Op de camping hebben we een plekje met zicht op ons plaatsje van toen. Er gebeurt niets.

Complimenten Het fietspad langs de Neckar loopt over gravelpaadjes, door bos en langs kleine stadjes. We hebben niet veel voedsel bij en het is zondag.

Dan maar het bruine Duitse brood en het blikje tonijn. Om een kilometer verder een eetcafé tegen te komen... Het begint hard te regenen en we schuilen onder een dichte bomenrij. De weersvoorspellingen zijn niet goed. Gaan we voor die wigwamcamping of voor een hotelletje? Het wordt het tweede. De waardin in Mosbach heeft een groot hart voor fietsers.

In Bad Wimpfen ruilen we de Neckarradweg voor de Kocher-Jagstradweg. We rijden op een oud spoor en genieten van de kleine paadjes en de verandering. In Künzelsau kamperen we aan een zwembad. In de rivier zwemmen raadt men jammer genoeg af.

Voor vandaag voorspelt onze fietsgids hellingen.

De kinderen genieten vooral van het kijken en wij trappen ons naar boven. We douchen in ons zweet en de zon warmt zich aan ons lichaam.

Boven op het plateau waait een aangenaam briesje. Op de camping in Ellwangen krijgen we complimenten van een Nederlands koppel, dat dezelfde rit deed zonder kinderen of bagage.

We laten het ons welgevallen en bekomen in onze stoeltjes.

Donau boven Bodensee De zin naar warm eten vergaat ons en we schakelen over op peulvruchtrijke salades. En cola en consoorten voor de snelle suikers. Bij het

2019-1 Op Weg |

23

ontbijt in Ellwangen worden we getrakteerd op lokale platheid. “Doe die fiets weg! Maak wat plaats op die bank!” Ach, zeur maar. Ik reis, reis, reis en fiets straks naar… alweer een stevige helling. We beginnen samen aan de klim met het Nederlandse koppel. Oneerlijk die strijd!

Tot er zich iemand bij ons in het wiel nestelt en we samen tempo maken tot de top. ‘s Middags eten we in een klein bakkerijtje waar de kinderen lolly’s krijgen. De verdere dag verloopt rustig langs een oud spoortje. Op de camping aan de Donau eten we Duitse kost en ondergaan we het gezag van de waardin. Tegen de avond loopt het vol met fietsers van alle slag met fietsen van alle slag. We raken aan de praat met een Catalaans koppel met baby en een gezellige Engelsman die tot diep in de nacht bier drinkt.

We lusten de Donau niet zo. We zien achterbuurtjes, industrie en grote banen, maar ook bos en rivier. We slingeren van bewondering naar afkeer en terug. In Ulm zien we de forellen door de stad zwemmen. De hele dag spelen we haasje over met de Engelsen, tot wanneer we ze losrijden op een bergje. De kinderen joelen en noemen hen slappelingen. Bij gebrek aan kennis van het Nederlands antwoorden ze met een glimlach.

Op de camping ontmoeten we andere fietsers die begeesterd spreken over het fietspad langs de Donau verder westwaarts. We worden verscheurd tussen plan en impuls, tussen meer (Bodensee) en rivier. De impuls haalt het. We zien de Donau stromend door een dal met wild en onstuimig natuurlandschap, tussen bossen en hoge rotswanden. We rijden op kleine gravelbaantjes, het hoogtepunt van de reis.

Beestachtig Stilaan willen we toch richting Bodensee. Op een tof campingveldje krijgen we advies van een local. Over een andere weg, die steil is maar haalbaar. Boven zouden we het mooiste uitzicht hebben op het meer en de Alpen daarachter. En zo gaan we de volgende dag via de

24

| Op Weg 2019-1

‘Hohensteig’ omhoog. Alles kraakt. Ik klop voor hulp op de helm van Andres en ik hoor Veerle roepen tegen Noa. Maar de beloning is groot.

We voelen ons groot en beestachtig omdat we dat hoge beest hebben overwonnen. De rest van de dag vullen we met afdalen en ’s avonds kamperen we alleen vlakbij het water.

In Konstanz hangen we even rond in het stadsparkje. We steken de grens met Zwitserland over en volgen de oever van het meer en nadien de Rijn. De rivier betovert met haar helder water en al snel vinden we een zwemplek.

1 augustus is de Zwitserse nationale feestdag en we zien fanfares en vlaggen, heel veel vlaggen.

Overal langs de Rijn zitten feestende mensen in en aan het water, maar wij rijden door richting ‘Rheinfall’. We bewonderen de waterval en de rivier die zoveel meer is dan die stroom vol vrachtboten verderop.

We voelen ons groot en beestachtig omdat we dat hoge beest hebben overwonnen.

Zelfgebakken peperkoek De hitte blijft ons parten spelen en we geraken het oneens over ons ritme. We zoeken al snel een campingplekje aan de Rijn. Met een zwembad voor de kinderen en een fietsende Hollandse buur. En de mogelijkheid te doen wat we de voorbije dagen zagen, maar zelf nog niet deden: in de rivier springen en ons 300 m laten meedrijven op de stroming.

In Basel houden we het bij een snelle doortocht.

Ei zo na komt Veerle in botsing met een wandelaar. Niet haar fout, maar toch geluk gehad.

Dan volgt iets gek: we fietsen vanuit Basel

Duitsland binnen om 200 meter verder via een brug Frankrijk binnen te rijden. Al snel ruilen we een pad langs een kanaaltje voor kilometers door bossen. We rijden in het grote niks: de bakker is toe, een supermarkt is dicht. Een ‘tabac’ is wel open en daar hebben ze gelukkig meer dan sigaretten. Veerle koopt wat frisdrank, terwijl ik aanbel om water te vragen. De dame valt bijna in zwijm bij het horen van onze bestemming en het zien van de kinderen. Ze loopt naar binnen en schenkt ons haar zelfgebakken peperkoek.

Zeeslang Op weg naar Rouffach zien we de hele dag de contouren van de Elzas. Tegen de late namiddag worden die contouren bergen met wijngaarden en bos op de flanken. Dit is indrukwekkender dan het stukje Alpen dat we zagen! Vanuit Colmar fietsen we via het Rhône-Rijnkanaal richting Straatsburg. Het hoogtepunt is een zeeslang alias paling die we Andres tonen. Noa mist de lol omdat ze ligt te slapen op de fiets.

In Straatsburg schakelen we over op het MarneRijnkanaal richting Saverne, waar het zwaarste moment van de dag nog op ons ligt te wachten wanneer blijkt dat de camping op hoogte ligt.

De volgende ochtend kletsen we wat met vier coureurs op leeftijd en volgen we een prachtig stukje drooggelegd kanaal waar de natuur weer de bovenhand neemt. Nadien volgt een lastig traject richting het kanaal van de Saar.

Wanneer blijkt dat er geen schaduwplekje is om te picknicken kiezen we voor de berm. En wanneer blijkt dat er naast twee stokbroden enkel 12 miniworstjes zijn… tja een tekening maken hoeft niet zeker?

Chinezen Drie dagen kanaalrijden is wat saai. Zeker als het bloedheet is. Gelukkig ontmoeten we een horde Belgen op georganiseerde fietstocht.

Hun reacties variëren van ‘fantastisch’ tot ‘och-

eerme’… In Saarbrücken ondergaan we voor de tweede keer deze reis het gezag van een ‘oppermeisterin’ (zoals we Helga dopen). Dat de kinderen niet met twee op de schommel mogen spelen en dit en dat. We knikken vriendelijk en begripvol en laten de kinderen hun ding doen. Op de camping zou er heus wel een plant-een-boom-actie mogen doorgaan want er is geen streepje schaduw. Het lijkt een absoluut dieptepunt te worden tot een Belgisch gezin met drie kinderen opduikt en het toch nog gezellig wordt.

Het kanaal blijft wat saai tot het plots verandert in een rivier en we de Saarschleife passeren. Logeren doen we op een camping in Saarburg. Met wat verontrustende geluiden over zwaar onweer, tornado’s en rukwinden besluiten we voor de dag nadien een kamer in Echternach te boeken.

We trappen richting veer waar we een groep Chinezen vol overtuiging foto’s zien trekken met het lokale standbeeld. We bekijken het tafereel vol verbazing en vervolgen onze weg via de Luxemburgse Piste Cyclable 3. Van de slechtweershow komt niet veel in huis, maar iedereen is blij met een nachtje bed.

Dan volgt een lange dag met fietsen op de rijweg en stijgen en dalen.

Gelukkig krijgen we af en toe een duim van een motard. We zijn blij als we plots aansluiting hebben op RAVeL 47. In onze euforie beginnen we te bellen en roepen naar andere fietsers, helemaal klaar voor onze laatste nacht in de tent. Dat samen leven, samen bewegen, eten en slapen, wat mis ik het alweer.

PRAKTISCHE INFO Bonn Bad Eupen Altenahr Neuenahr B Robertville E L Koblenz St-Vith G I Hillesheim Ë Wiesbaden Aachen

Op Weg 2019 DUITSLAND

Frankfurt

Bacharach

Luxemburg

Mainz

Bingen

LUXEMBURG Echternach

Wurzburg

Trier Saarburg

Heidelberg

Neckargemünd

Saarlouis

Saarbrücken Sarreguemines

Metz

Nancy

Mannheim

Merzig

Sarre- Saverne bourg

Bad Wimpfen SchwäbischHall Ellwangen

Karlsruhe

Stuttgart Dillingenan-der-Donau

Straatsburg

Ulm

FRANKRIJK

Sigmaringen

Colmar Rouffach

0

Gunzburg

Ehringen

20 40

Tuttlingen

Basel

Laufenburg

Schaffhausen

km ZWITSERLAND

Raderzell Konstanz

Steinam-Rhein Zürich

OOSTENRIJK

Voor deze tocht breidden we verschillende fietsroutes aan elkaar: de Vennbahn, een stukje Eifel met de Bikeline-gids Eifel Flusse und Bahntrassen en de gids Reitsmaroute naar Rome: deel 1 van Amsterdam naar Garmisch- Partenkirchen. Ter hoogte van Tuttlingen staken we van de Donau door naar de Bodensee. Via de Rijn ging het dan naar Basel om nadien via een route van Benjaminse (Onbegrensd fietsen van Amsterdam naar Rome: deel 1 Maastricht - Basel) opnieuw richting Eupen te rijden.

Meer foto’s en filmpjes vind je op de instagramaccount ‘cyclehysteria’.

ONLINE

KAART

TRACK

FOTO’S

Ridha en Veerle beantwoorden graag al je vragen op Hicle Family.

2019-1 Op Weg |

25

FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS

FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS

Fietsroute van het jaar Ook dit jaar wordt op de Fiets en Wandelbeurs een trofee uitgereikt aan de mooiste nieuwe fietsroute van het jaar. Er zijn vijf routes genomineerd voor deze uitverkiezing.

• De Romeinse Limesroute in Nederland is een 200 km lang traject langs de oude noordgrens van het vroegere Romeinse Rijk. Hij voert van Katwijk aan Zee naar Berg en Dal (bij Nijmegen) langs plekken die verband houden met de Romeinse tijd.

• De Sydostleden in het zuidoosten van Zweden is een 270 km lang traject op fietspaden en rustige landwegen door bossen, zandstranden, akkers, velden met stenen muurtjes, rivieren en meren van Växjo naar Simrishamn.

• De Véloscénie in Frankrijk is 450 km lang en voert van de Notre Dame in Parijs via Versailles, Chartres, Bagnoles-de-l’Orne en

Domfront naar de Mont Saint-Michel.

• De Ciro Bike Trail in Bosnië-Herzegovina vormt een 150 km lange verbinding tussen Dubrovnik in Kroatië en Mostar in BosniëHerzegovina. De route volgt het tracé van een voormalige smalspoorlijn. Naast de verharde route is er ook een onverharde avontuurlijke mountainbikevariant door de ruige bergcoulissen.

• De N8 Oostzeeroute (Baltic Sea Route) is ingrijpend vernieuwd en is met zijn 820 km de langste nationale fietsroute van Denemarken. Het traject volgt de kustlijn via twaalf eilanden, acht bruggen en vijf overtochten.

Op vrijdag 1 maart 2019 zal de jury tijdens de beurs in Utrecht de fietstrofee aan de winnaar uitreiken.

Reismarkt

Vlaamse Ardennen

Op zondag 24 februari vindt in de Stadshallen van Brugge de 34ste editie van de Reismarkt plaats. Reismarkt is een ontmoetingsplek en uitwisselingsplaats van informatie van reizigers voor reizigers. Bijna alle bestemmingen en reisvormen komen aan bod. Dit jaar staat duurzaam reizen extra in de schijnwerpers tijdens lezingen en beeldvoorstellingen. Workshops en panelgesprekken helpen bezoekers op weg om te reizen in digitale tijden en ook reizen met kinderen en lange reizen krijgen veel aandacht.

Alle info over toegangsprijzen en programma via www.reismarkt-brugge.be.

Fietsen en bier schijnen onverbrekelijk met elkaar verbonden te zijn. De bierkaart Plan Bier Vlaamse Ardennen werd dan ook vernieuwd. Je vindt daarop vier fietsroutes en drie wandelroutes door het fraaie heuvelige landschap van de Vlaamse Ardennen langs topbrouwerijen en gezellige cafés. De kaart bevat de locaties van meer dan 70 leuke cafés en kroegen en een overzicht van alle brouwerijen en drankenhandels van de regio. Gratis via www.tov.be/nl/ plan-bier-vlaamse-ardennen.

Een fietstocht als ‘duizenden-éénnacht’ te 1 ns Trail fietsrou Iris Bezuijen en

Sultans Trail fietsroute

Sedat Çakir

Sulta

est - Belgrado Wenen - Boedap

Iris Bezuijen en Sedat Çakir

Sultans Trail fietsroute 2 Belgrado - Istanbul

26

Vias Verdes

| Op Weg 2019-1

Ook in Spanje worden verlaten spoorlijnen omgevormd tot fietspaden. Vias Verdes heten ze daar. Van de meer dan 7600 km aan spoortracés die er sinds 1993 ongebruikt bijlagen, zijn er al bijna 2.700 omgevormd tot 125 groene wegen die heel Spanje doorkruisen. Hun aantal neemt nog steeds toe. Er zijn heel korte bij, maar sommige hebben een lengte van 100 km of meer. Via de website www.viasverdes.com vind je Engelstalige info over dit Spaanse net van spoorfietswegen en kan je een foldertje (ook in het Nederlands) downloaden.

Fietsen langs de Po De Po geldt als een van de laatste grote Europese rivieren die nog niet door het massatoerisme is ontdekt. Toch stroomt de rivier door fascinerende landschappen in Piemonte, Lombardije en

Win!* 3x Po-Radweg

2x Brussel – Berlijn – Brussel

Surf naar www.grote­routepaden.be >opweg>win

Kijk op www.pirola.nl en download de fietsgidsbrochure lange-afstandsroutes, thematische routes, dagtochten

FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS

FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS Christina Bloem

Emilia Romagna en langs culturele hoogtepunten als Piacenza, Cremona en Ferrara. De Povlakte is een ideaal fietsgebied met vrijwel vlakke dijken en landwegen en interessante culturele en – niet te vergeten – culinaire hoogtepunten. De totale lengte van de hoofdroute is ongeveer 790 km. Daarbij komen nog varianten en uitstapjes met een lengte van zo’n 650 km. Je vindt de volledige beschrijving in de Bikeline gids Po-Radweg van Uitgeverij Esterbauer. Prijs € 16,90. Info en gps-tracks www.esterbauer.de.

Fietsen naar Berlijn Van de hand van onze redacteur Guy Raskin verscheen de nieuwe digitale fietsgids Brussel – Berlijn – Brussel. Maar liefst 2.597 km fietsplezier, verdeeld over vier gidsen die op zich of in combinatie gebruikt kunnen worden. Deel 1a beschrijft de tocht van Brussel naar Münden, deel 1b van Münden naar Berlijn (zie ook de reportage in deze Op

Weg). Deel 2a brengt je van Berlijn terug tot Münden, met deel 2b gidst je weer tot Brussel.

Als je 1a combineert met 2b krijg je een westelijke lus, met 1b en 2a een oostelijke lus. Je kan de digitale fietsgidsen (inclusief gpx-tracks) als pdf-bestanden bestellen. Ze zijn af te drukken als ringbandversie of A5 fiches, geschikt voor stuurtassen. Info en bestellen: http://users. telenet.be/fietscontreien

Naar Barcelona De nieuwe druk van Deel 2 Onbegrensd fietsen van Cluny naar Barcelona is verschenen. Deze editie bevat niet alleen een volledig herziene hoofdroute (850 km) naar Barcelona maar ook de Via Rhona van Lyon naar Avignon. Tussen de hoofdroute en de Via Rhona lopen veel verbindingsroutes, waardoor je herhaaldelijk naar eigen smaak en conditie kiezen kan. Verder zijn er in Frankrijk veel nieuwe

fietspaden gekomen, die zoveel mogelijk in deze nieuwe druk opgenomen zijn. Te koop in de GR-Webshop.

Culinaire fietsreis Noosh-e-Jaan – Culinaire wereldreis per fiets is geen standaard reisgids, maar ook geen gewoon kookboek. Het is het relaas van een bijzondere fietstocht van Zwolle naar Bali die tweeënhalf jaar duurde. Overal werd de schrijver van dit boek gastvrij onthaald en maakte hij kennis met de lokale keuken. Uit de overvloed aan maaltijden die hij gedurende zijn reis at, koos hij 32 gerechten. Noosh-e-Jaan betekent ‘eet smakelijk’ in het Perzisch.

Reisavonturen en recepten wisselen elkaar af in dit aantrekkelijke boek.

Uitgeverij Terra/Lannoo, prijs € 20. www.terralannoo.nl

AT HOME IN THE WORLD EM CASA NO MUNDO ZU HAUSE IN DER WELT KOD KUĆE NA SVIJETU A CASA NEL MONDO HJEMME I VERDEN

Fietsvakanties 5% vroegboekkorting* op alle fietsvakanties

*voorwaarden: zie website

www.zuiderhuis.be

2019-1 Op Weg |

27

WANDELREPORTAGE | Schotland

De West Highland Way en de Speyside Way zijn twee van Schotlands populairste National Trails. Sinds enkele jaren bestaat er een verbindingsroute, de East Highland Way. Met zijn 132 kilometer ongemarkeerde paden vormt deze niet te onderschatten tocht een mooie wandelbrug tussen de westelijke Highlands en de oostelijke Cairngorms. ÆÆ Reportage: Tom Langmans – Foto’s: Tom Langmans, Gert Diels, René Langmans, Willy Langmans en Willy Reyniers

East Highland Way

Verdwenen stapstenen bij Dalballoch.

28

| Op Weg 2019-1

Ruthven Barracks was drie eeuwen geleden een kazerne voor de infanterie.

Ben Nevis Distilleerderij Aan de voet van de Ben Nevis, ten noorden van Fort William, ligt een whiskystokerij. Wanneer we startten aan onze wandelweek ruiken we op straat de zoete moutgeur. We sluiten aan bij een groep Japanse toeristen die net aan hun rondgang in de distilleerderij begint. In 1825 werd de stokerij opgericht door John MacDonald, die omwille van zijn lengte ook wel ‘Long John’ werd genoemd. De geschiedenis van de firma is ongetwijfeld boeiend, maar door het Schotse dialect­ engels ontgaat ons meer dan de essentie. De Japanners staan er ook voor spek en bonen bij.

Wanneer we eindelijk enkele whisky’s mogen proeven vinden we al snel onze focus terug.

Wat we proeven is robuust, zeer fruitig en olieachtig. Althans, dat is wat we geacht worden te ontdekken in ons glaasje. We knikken bedeesd ‘ja’ wanneer de voorproever een smaakpallet omschrijft. We knikken nog overtuigender ‘ja’ wanneer de voorproever vraagt of hij mag bijschenken. Bij de Japanners zit de sfeer er ook terug in. Aziaten kunnen minder goed tegen

alcohol, toch? Wanneer we samen buitenlopen, stappen zij onvast via het opstapje in hun luxueuze bus. Wij startten aan onze dagtocht van een twintigtal kilometer. Na een twintigtal stappen besluiten we unaniem dat dit impulsieve bezoek een vergissing was. De bus met Japanners passeert ons. Meer dan de helft van de busgordijntjes is dicht.

Op blote voeten en steunend op onze wandelstokken waden we voorzichtig door het ijskoude turfwater.

Lift naar Fersit Vierendertig kilometer stappen op één dag, dat is een behoorlijke uitdaging. Wanneer we ’s morgens in Tulloch station ons full Scottish

ontbijt verorberen overlopen we nog eenmaal de opties. Onze olijke hotelier staat ons met deskundig advies bij. De route inkorten door de Laggan Dam over te steken maakt geen kans. Die is hermetisch afgesloten. Prikkeldraad onder spanning, hoge hekken en camera’s voorkomen overlopers.

“Zelf een reebok in topconditie geraakt daar niet over!”, aldus onze raadgever.

“Bestaat er nog een alternatief?”, proberen we.

“Enkele kilometer langs de treinsporen stappen en dan aansluiten op de route?”. Dat geeft een binnenweg van een kilometer of vijf. “Ja, maar…”, begint de olijke dikkerd met zijn wijsvingertje zwaaiend … “Dan moet je de spoorwegbrug over, een smalle strook met één enkel spoor!”. “Levensgevaarlijk wanneer je daar een trein zou zien passeren!”.

Onze guitige tipgever verdwijnt naar de keuken voor meer toast. We vouwen onze OS-kaarten dicht. Wanneer hij enkele minuten later opnieuw verschijnt, vat hij de situatie samen.

“De dam betekent jullie dood wegens elektrocutie. De spoorwegbrug betekent jullie dood

2019-1 Op Weg |

29

De bothy bij Dalnashallag.

door een treinaanrijding. De volle vierendertig kilometers stappen betekent jullie dood door spierkrampen en blaren. Weet je wat? Ik geef jullie een lift naar Fersit!”.

Kruistocht in onderbroek “Vandaag stappen jullie het mooiste traject van de week!”, sprak onze B&B-uitbater toen hij ons ’s morgens uitzwaaide. We lopen het piepkleine dorpje Laggan uit langs een veel te drukke autoweg. Een kilometer lang razen hoge vrachtwagens rakelings langs ons heen. Is dit de mooiste route? In Balgowan draaien we plots negentig graden noordwaarts en klimmen we langs een rotsig pad de vallei Srath an Eillich in. Dit lijkt er al meer op. Zachtglooiende heuveltoppen schitteren in de zon. Vanaf nu is het navigeren geblazen. In dit wilde heidegebied zijn er geen paden. We banen onszelf een weg langs schapenpaadjes en wildsporen.

Crosscountry stappen bevalt ons erg, ook al omdat het stralend weer is. Urenlang duurt dit avontuur. Heuvel op, heuvel af. We genieten van de mooiste Schotse panorama’s. Onze middagpauze nemen we aan de bothy van Dalnashallag,

Veenriviertjes nabij Aviemore.

een oude jagershut die vrij toegankelijk is voor iedereen die het ziet zitten om tot hier te stappen. Je kan er ook overnachten op enkele geïmproviseerde planken. Met de garantie dat je daags nadien vergaat van de jeuk, want echt proper is de hut niet. Even voorbij de keet stopt onze ontdekkingstocht abrupt. Een uit de kluiten gewassen rivier blokkeert ons de doorgang oostwaarts. Een uurtje kruipen we stroomopwaarts naar boven in de hoop dat de rivier

Mijn voetvolk is dapper en ruikt de pruttelende pot soep op het haardvuur op het open binnenplein. daar wél enkele stapstenen heeft. We zoeken en speuren maar staken onze ontsnappingsroute.

Schoenen, kousen en broek verdwijnen voor even in de rugzak. Op blote voeten en steunend op onze wandelstokken waden we voorzichtig

De Highlands en de Cairngorms Beginpunt Fort William is de belangrijkste stad in de Highlands, eindpunt Aviemore van de Cairngorms. Maar voor alle duidelijkheid, binnen de grenzen van de Highlands liggen twee Nationale Parken: The Cairngorms en Loch Lomond & The Trossachs. De Cairngorms liggen dus in de Highlands. Klimatologisch gesproken vormt dit gebergte het poolgebied van Groot-Brittannië. In de winter worden er stormwinden gemeten tot 250 kilometer per uur. Sneeuwzeker is de regio ook, zodat skipistes werden aangelegd. Op de hoogste plateaus van het bergmassief blaast de wind zo hard dat er nauwelijks plantengroei is. Alleen alpiene planten en bonsaivegetatie tref je aan. Het begrip ‘Highlands’ omvat dus een ruimer gebied en bestaat voornamelijk uit verlaten veen- en heidehoogvlakten. Verder wisselen langgerekte dalen, diepe lochs (meren) en grillige granieten toppen elkaar af. De bergtoppen staan dikwijls volkomen geïsoleerd en bestaan hoofdzakelijk uit kwartsgesteenten.

30

| Op Weg 2019-1

door het ijskoude turfwater. Drie rivieren moeten we zo doorkruisen. Driemaal herhalen we deze onderneming met de daver op het lijf.

Een ware kruistocht in onderbroek.

Gewei In de late namiddag komt er meer bewolking opzetten en wordt de Glen Banchor breder.

Het einde is in zicht en de eerste evaluaties van dit mooiste weektraject worden gemaakt.

Prachtige en avontuurlijke tocht, ik geef een dikke negen op tien. Enkele kilometer voor Newtonmore valt mijn oog plots op een rare witte stok in een bremstruik. Ik tast, grijp en reik tot ik het ding vastheb. Wanneer ik het los trek uit de heesters blijkt het om een gewei te gaan. Ruim een meter lang! Een prachtstuk!

Perfect voor in mijn whiskykast thuis. Ik pas snel mijn punten aan wanneer we het stadje Newtonmore binnenlopen. Een dikke tien!

Infanterie Centraal in het gezellige stadje Kingussie ligt een mooi parkje. Groot is het niet, wel proper onderhouden. Mooie bloemetjes op een rij.

Zitbankjes parallel en synchroon. Oudjes die keuvelen over wat ze vroeger nog wél konden.

Werknemers uit de buurt die zuchtend hun brooddoos leegeten. Wij kopen bij de lokale bakker enkele gebakjes en leggen ons op het gras in het zonnetje. Ik blader door mijn wandelgids. “Straks passeren we Ruthven Barracks!”, onderwijs ik mijn andere wandelsoldaten. “Een vroeg-achttiende-eeuwse kazerne voor de infanterie, gebouwd na de opstand van de Jacobieten in 1715.” Na een klein uurtje maan ik mijn troepen aan om verder te patrouilleren.

Al snel zien we van ver onze kazerne verschijnen. De klim gaat geleidelijk, doch gestaag.

Mijn voetvolk is dapper en ruikt de pruttelende pot soep op het haardvuur op het open bin-

OP WEG 2019 nr.1: wandelreportage East Highland Way Schotla 116 x 67mm Ruïne in het Loch an Eilein.

PRAKTISCHE INFO Aviemore

h

Ne

ss

Op Weg 2019

Lo c

RZSS Highland Wildlife Park

Newtonmore Dalnashallag

Any chicks in the nest?

Wim Vandamme Begijnhof 19

Laggan

Inverlair Torlundy

Fort William

er Riv an Spe

Balgowan

Feagour

Cairngorms National Park

ht

Tulloch Loch Eil

n

ga ag hL

c Lo

0

Loch Treig

Route en bewegwijzering

Kingcraig

ric

Creag Meagaidh 1128 m

y

Spe

hE

hy Lo c

rkaig

h

Loch A

Pattack Falls Nature Trail

Lo c

Onze laatste stapdag alweer. Een uitlopertje van amper zeventien kilometer. Vlak voor ons eindpunt Aviemore ligt een meertje. Eén van de velen hier in de buurt. Maar Loch an Eilein is anders. In het midden van het meer ligt een ruïne van een voormalig kasteel. Aan de oever eten we ons lunchpakketje op en turen we naar de oude muren. Bomen en struiken nemen de laatste stenen in. “Nog even en je ziet niets meer van het kasteel”, reclameren we.

“Dan komen de visarenden misschien terug”, antwoordt een Schot plots van achter onze rug. “Tot 1899 zaten hier regelmatig koppels, ze werden jammer genoeg verdreven door opdringerige mensen!”. “Als je nog visarenden wil zien moet je nu naar het Loch Garten, even ten noorden van Aviemore”. Het ligt weliswaar niet op onze route, maar aangezien we nog tijd over hebben beslissen we een ommetje te stappen. Wanneer we arriveren is het bezoekerscentrum al gesloten. De duur van ons ommetje bevatte een ernstige calculatiefout.

Op onze smartphone bezoeken we dan maar de website. Je kan er ook digitaal chatten met de parkwachter. “Are there any chicks in the nest?”, proberen we. Een antwoord hebben we nooit gezien. Een visarend evenmin.

Kingussie

Lo c

nenplein. Langs de trappen lopen we binnen.

We zwaaien naar de kameraad-soldaten die de wacht houden op de aangebouwde torens.

Terwijl mijn mannen de paarden naar de stallenblokken brengen, klim ik naar de vierde verdieping van dit vierkante complex. Ik breng verslag uit bij de Wolf van Badenoch, de graaf van Buchan. Enkele officieren luisteren geboeid naar mijn relaas. Eén officier trapt om onduidelijke reden tegen mijn laarzen. “Dat we verder moeten, naar Tromie Bridge, langs dat kasteel van jou!”.

Loch Gamnha.

10

20

km

Kaarten en gidsen

The East Highland Way loopt van Fort

Kaarten van OS Explorer 1:25.000: nummers

William naar Aviemore. De route is niet

392, OL50, OL56, OL57

bewegwijzerd en dus best wel avontuurlijk (zonder gevaarlijk te worden). Op

Info

www.easthighlandway.com kan je gpx-

Behalve de officiële website is ook de

tracks downloaden, wat handig is aange-

Facebookpagina ‘East Highland Way’ best

zien je soms crosscountry stapt. Bij regenval

handig. Vrienden en volgers zetten hierop

verdwijnen in sommige rivieren de stap-

de laatste nieuwtjes over de route en de

stenen. Doorwaden is dan de boodschap.

staat van het terrein. Ook eigenaars van

Wandelstokken en sandalen of teenslippers

accommodatie en winkels zetten er soms

kunnen dus handig zijn.

bruikbare informatie op.

Onze etappes: dag 1 Fort William - Spean Bridge (19,3 km), dag 2 via Inverlair naar Tulloch (18,8 km), dag 3 via Moy naar Feagour (34 km), dag 4 naar Newtonmore (22,8 km), dag 5 naar Kincraig (20,4 km) en dag 6 naar Aviemore (17,1 km).

ONLINE

INFO

KAART

TRACK

Om 14u geeft Tom een lezing over langeafstandspaden aan de overkant van het Kanaal. Tom is ook informant.

2019-1 Op Weg |

31

ODE | La Vélo Francette

Jachtblazers bij het Château des Grandes Maisons.

Van een 17de-eeuwse torenkamer naar een bedroom English style De strijd met te veel hemelwater spoelt de beleving van de tocht een beetje weg. Geen zomeravonden op terrassen met lampions en musette-muziek. De zonovergoten landschappen uit de fietsgids zien we onderweg nauwelijks. Maar dat is een kans voor een ander soort tochtbeleving. ÆÆ Tekst en foto’s Johan Lauwerier

Oprecht blij Soms word je te veel in beslag genomen door kommer vanwege te veel lage bewolking en te veel water over de weg. “Hoe geraken we hierdoor?”, is dan de dagelijkse benauwenis. Maar de opwinding over wat je ‘s avonds nog te wachten staat, stuwt je overdag verder. Je krijgt meer voeling met de plekken waar je logeert en de mensen die daar wonen of gewoond hebben.

Ook al is het geen tochtverhaal tussen lommerrijke kloostertuintjes en verkoelende dorpsfon-

32

| Op Weg 2019-1

teinen, het wordt er wel één tussen mensen. Die zijn oprecht blij dat je ‘par ce temps’ tot bij hen bent gekomen.

Labyrint Een mooi voorbeeld is ons verblijf in Parthenay, waar gastheer Yvan Pied ons op de fiets tegemoetkomt en door het doolhof van de oude stad begeleidt naar zijn 17de-eeuwse chambre d’hôtes. Het huis is een labyrint van kamers en trappen. Een wenteltrap leidt naar ons slaapver-

trek, een torenkamer zowaar. Het raam omkadert een zonsondergang met een kerktoren, antieke dakpannen, hortensia’s en oude lindebomen. Maar er is meer. Als Anne-Sophie Pied ooit een absolute wereldster wordt, dan kunnen we zeggen dat we een nacht in haar slaapkamer hebben doorgebracht. En het zou ook kunnen dat Hendrik III, koning van Frankrijk van 1574 tot 1589, wel eens heeft overnacht bij zijn broer. Hier in Parthenay, tussen de fundamenten van dit huis.

De papa van mezzo-sopraan Anne-Sophie brengt de ontbijtstemming er helemaal in met haar eerste cd, menuetten van Bach en Haendel. We hebben ondertussen geen weet van een tweede plaat of van een optreden in de Opéra Bastille. De cd is in ieder geval een gekoesterde reisherinnering. Op een mogelijke band met Hendrik III moeten we niet fier zijn.

Zijn gecompliceerd relationeel leven zal hij ongetwijfeld zelf heel plezant gevonden hebben, maar uit de moord op een tegenstander heeft hij weinig profijt gehaald. Later overviel hem hetzelfde lot. En dan was er ook nog Bélisaire Ledain, een plaatselijk geschiedschrijver die in dit huis werd geboren. Op het www vinden we een kopie van een boek van hem uit 1876 over de historiek van de streek. De bijgevoegde litho’s van landschappen en stadsgezichten uit de 19de eeuw sturen ons naar dromenland.

Cotswolds Zo heeft iedere plek zijn eigen verhalen. En die komen beter tot hun recht op kille, natte avonden bij de haard. Zoals bij Louise en Gilbert in SaintFraimbault-sur-Pisse. Engelse migranten, vijf jaar in Frankrijk, het huis helemaal zelf gerestaureerd.

Een Engelse cottage in een Frans weide- en bomenlandschap. We konden evengoed in de Cotswolds zitten. Alle Franse vrienden hier in de streek blijven enorm hun best doen om aan Gilbert te tonen dat ze Engels kennen. Zo leert Gilbert geen Frans natuurlijk. De table d’hôtes van Louise is wel op en top Frans, vier gangen en kaas als afsluiter, een traditie die Fransen tegenwoordig wel eens vergeten. Gilbert heeft Europa in alle richtingen doorkruist op de fiets.

Wij moeten niet veel zeggen.

Delightful Ook gastvrouw Pepita in Thouars kwam van over het Kanaal. Haar villa is helemaal ingericht met de Engelse touch van de lady. We manoeuvreren voorzichtig tussen kandelaars, lampenkappen en luchters, langs schouwgar-

Ménil.

nituren en gepatineerde en met linnen beklede meubelen. Op kousenvoeten wagen we ons over gladgeboende trappen. “I’ve never felt so at home, away from home”, schreef een andere lady op bezoek. Zelf hebben we niet zo meteen de neiging die woorden in de mond te nemen.

Maar stiekem moeten we ze wel gelijk geven, alle gasten die het decor hier omschrijven als “tasteful, elegant, delightful, charming, unbelievable …”. Dat laatste adjectief is op deze juniavond ook wel van toepassing op de zotte wind en regen buiten. Wanneer we de gordijnen van onze bedroom English style dichtschuiven, kunnen we het ontij alleszins tot morgenvroeg wegtoveren. The Wizard of Thouars.

Jachthoornblazers Dertien verschillende adressen hebben we zo verzameld langs de Vélo Francette. En dat aantal bracht geluk. Het winnende lotje voor het bonusadres was de nog niet afgewerkte Voie Verte langs de Mayenne even voorbij Le Lion d’Angers. Daardoor moesten we de stevig klimmende D191 volgen. Zo kwamen we onder een mooie opklaring voorbij het Château des Grandes Maisons in Pruillé. We werden staande gehouden en aangemaand om ons door het poorthek tot bij het kasteel te begeven. Daar stonden we dan, twee fietsers verwelkomd door een korps jachthoornblazers, midden tussen de mannen van de ‘Association de chasse sous terre de Maine et Loire’. In de voormiddag waren ze op dassenjacht geweest, nu zat het werk erop, tijd voor aperitief. Twee keer laten we ons glas vullen. Net voldoende om nog de helderheid van geest te bewaren om het aanbod voor de feestdis af te slaan. Een verscheurende keuze. Daar in die kasteeltuin in Pruillé zijn enkele exquise wijnen aan onze neus voorbijgegaan.

Vrouwen in nood Maar we hadden een goed excuus. Wij moesten nog doorfietsen naar Angers. Daar hadden

English style in Thouars.

we gereserveerd in de Hostellerie du Bon Pasteur. Hier zwaaien geen kasteelheren en jagers de plak, maar wel nonnen. Er komt ook wijn op tafel, echte tafelwijn uit grote containers. Iedereen is er welkom: mensen op zoek naar zingeving, Franse gezinnen op vakantie, kloosterzusters uit de hele wereld en in het bijzonder fietsers van La Loire à vélo en La Vélo Francette. Wat zou Sainte Marie-Euphrasie Pelletier hiervan denken? In 1829 stichtte deze dame hier een kloosterorde met als voornaamste roeping het bijstaan van vrouwen in nood.

Onder de fietsende bezoekers hebben we niet één vrouw kunnen ontdekken met symptomen van een noodsituatie. Ze gaven allen blijk van een blakende gezondheid en humeur. De rondgang van de site is een avondvullende activiteit. De uitbundige avondzon zet de kapel en de kloostergangen in lichterlaaie. De volgende morgen is het weer stortvloed. Even bekruipt ons de lust om de Vélo Francette te cancellen en samen met de zusters naar de mis te gaan.

We doen het niet. We zouden die ene opklaring boven dat romaans kerkje in Cougé of aan de blauwe brug over de Sèvre-Niortaise kunnen missen. En zo weinig vertrouwen in de toekomst zou Sainte Marie-Euphrasie ons nooit vergeven.

PRAKTISCHE INFO Zoals je in het eerste deel van deze Ode in het vorige nummer van Op Weg al kon lezen, beschikt de Vélo Francette door Normandië, de Loireregio en Poitou-Charentes over een onvolprezen website met alle nodige info: www.lavelofrancette.com.

Wij

fietsten

630 km in etappes van 35 tot 71 km, wat ons naar 13 overnachtingsplaatsen bracht. In de onlineversie van dit nummer en op onze website vind je de volledige lijst.

ONLINE

Hostellerie de Bon Pasteur.

INFO

KAART

TRACK

Brug over La Sèvre Niortaise.

2019-1 Op Weg |

33

I D E E Ë N B U S Wat staat er voor 2019 op je wandel- of fietsverlanglijstje? Ben je nog op zoek naar inspiratie? Dan is de Fiets en Wandelbeurs ongetwijfeld een interessante plek. Maar wie weet vind je ook wel iets in onze ideeënbus. Vorig nummer vroegen we jullie om bij wijze van nieuwjaarstip een favoriete regio, pad of route in die bus te droppen.

Voor wiskundefanaten zijn cijfers de weg naar het ultieme geluk en dat klopt voor volgende cijferreeks van de Limburgse fietsknooppunten: 96 97 98 243 91 92 71 79 74 75 317 538 539 309 308 307 518 310 341 503 345 330 329 30 33 32. Deze cijfers staan voor uren schaduwen zuurstofrijk fietsplezier, grotendeels autovrij. Ze leiden je langs waterpartijen, een arboretum, terrils, oude mijngebouwen, kerken en de wat exotisch aandoende moskee van Beringen.

“Dagen op de fiets zijn altijd mooie dagen”, zei Oliver Naesen ooit. Hij heeft gelijk, soms zijn ze zelfs paradijslijk.

Bart Van den Eynde

www.fietsnet.be

+ De nationale parken Drents-Friese Wold en Dwingelderveld vormen een groot aaneengesloten natuurgebied met stiltegebieden en met uitzonderlijke natuur van weidse heidegebieden, uitgestrekte bossen en zeldzaam hoogveen. Bovendien zijn er ook historische elementen zoals hunebedden en een brinkdorp.

De bezoekerscentra zijn ideale uitvalbasissen voor fietstochten met knooppunten en uitgestippelde wandelroutes.

Etienne Larock/Danny Debeerst

www.nationaalpark-drents-friese-wold.nl, www.nationaalpark-dwingelderveld.nl

Eén van mijn favoriete wandelbestemmingen is de vallei van de Ahr, een zijrivier van de Rijn die ontspringt nabij Blankenheim in de Noordeifel. Je kan er prachtige wandelingen maken langs de rivier, langs de wijngaarden - de streek is bekend voor zijn uitstekende rode wijn - en door de bossen. Handig daarbij is het regionale treintje dat tweemaal per uur door de vallei rijdt.

Erik Vloeberghs

www.ahrsteig.de

Onze favoriete gezinsbestemming is de Rheinsteig. Daar deden we voor de eerste keer met de kids een mooie trektocht. Heel leuk dat je in noodgevallen ook af en toe een stukje met de boot, trein of zetellift kan doen.

De mooiste plekjes van het Oostenrijkse Otztal vind je diep in het dal. Obergurgl ligt op bereikbare afstand van het toeristische stadje Solden. Er zijn aparte paden voor mountainbikers en voor wandelaars. De mens heeft er niets te zeggen, de natuur nodigt je uit om één te worden met de omgeving. Kortom, je voelt de vrijheid van de natuur.

Saskia Mercelis

Els Kuijpers

www.rheinsteig.de

www.obergurgl.com

34 | Op Weg 2019-1

Het Dagobertpad is een 107 km lange pittige rondwandeling door het heuvelachtige en dunbevolkte Franse departement Meuse. Het is vernoemd naar Koning Dagobert II, in de 7de eeuw de laatste koning van Austrasië. Het pad voert over rustige weggetjes en smalle paadjes door uitgestrekte bossen, weidse landbouwgebieden en de brede Maasvallei. In de verstilde en uitgestorven dorpjes en gehuchten is de tijd zichtbaar stil blijven staan.

Zowel Charles Aerssens als Annemie Vercruysse dropten deze suggestie in onze

Vanuit onze woonplaats Budingen fietsten we langs de prachtige LF 35 naar Namen, dan de trein op naar Aarlen, vervolgens een tocht op de Luxemburgse Pistes Cyclables en via Bastenaken en Sankt-Vith op de Vennbahn tot Waimes en tenslotte via de valleien van de Amblève en de Ourthe tot Luik.

Een fietsvierdaagse waarvan we vooral de prachtig verzorgde fietspaden over oude spoorwegbeddingen in buurland Luxemburg onthouden! En natuurlijk niet te vergeten de mooi uitgewerkte Vennbahn.

ideeënbus.

Ludwig en Ann Kerkhofs-Fets

www.wandelpaden.eu/sentierdagobert.html

De Walk of Wisdom is een 136 km lange, eigentijdse pelgrimsroute door de heuvels, bossen, rivieren en oude cultuurlandschappen rondom Nijmegen. Bij het bestellen van het routeboekje krijg je een veter en speld en op verschillende plaatsen kan je ringetjes ophalen. Het lopen van deze route was belangrijk om het verdriet van mijn overleden zus een plekje te kunnen geven.

Een wandeling langs de Semois vanuit Vresse is een traditie geworden tijdens ons jaarlijkse familieweekend. Dit jaar was het extra leuk omdat de Pont de Claies, een tijdelijke brug in de zomer, omwille van het lage water tot in november was blijven liggen. Op die manier maakten we een prachtige oversteek over de Semois.

Lei Scheffer

www.walkofwisdom.org

Veerle Bekaert

tourisme.vresse-sur-semois.be

Elke twee jaar fiets ik dwars door Frankrijk met als bestemming een Pyreneeëncol. Dit jaar was het de Col de Peyresourde. Waarom ik daar nooit genoeg van krijg? Iedere fietstocht door Frankrijk gunt je blik op alle facetten die de natuur ons kan bieden!

Jean-Marie Wylin

2019-1 Op Weg |

35

Mijn favoriete wandelbestemming? De Engelse graafschappen net over het kanaal. Geen wit en rood, maar wel public footpaths. Right of way dwars door akkers en velden met schapen, op en af in valleien van fruitbomen, wijngaarden en hopstaken. Tijdens een wandeling verandert het landschap voortdurend zodat het geen moment verveelt! Engels erfgoed met kastelen en natuurlijk erfgoed van een dassenburcht, met wat geluk zie je reeën en vossen. Je kan de graafschappen doorkruisen via diverse lange afstandspaden of dagstappers vanuit één van de vele B&B’s.

Onderweg kan je lunchen in een pub of aan een castle.

De tip is een rondje in de Dolomieten in Zuid-Tirol (Italië) vanaf de Brennerpas, Bolzano, Trento door Valsugna en zo via Campina d’Ampezzo, Bruneck en terug. Alles samen een goede 500 km fietsen. Onderhouden fietspaden, goede fietsvoorzieningen (bici-grills), goed eten en veel bezienswaardigheden in een adembenemend decor.

Geen bergpassen en met een gewone trekkingfiets goed te doen.

René en Jaklien Beelen-Vanhulst

www.suedtirol.info

Joeri Belis & Martine Gladines

Ik ben mijn hart verloren aan de veelzijdigheid van het Oostenrijkse Zillertal. Elke dag kan je een ander deel verkennen met een ander soort wandeling. Het is volop genieten van de bloemenpracht die verandert naarmate je stijgt of daalt. Aan lekker eten en drinken onderweg ook geen gebrek, de vriendelijke melkkoeien of -geiten nodigen je persoonlijk uit om van hun heerlijke kazen te proeven in de berghutten. Soms kom je andere wandelaars tegen, soms heb je twee uur de tijd om te bezinnen. Is je drinkbus leeg, dan vul je ze met heerlijk helder bergwater.

Leen Stoefs

www.zillertal.at

Mijn favoriet wandelpad is het Olavspad van Oslo naar Nidaros (Trondheim). Daar zit een hele lange, persoonlijke geschiedenis achter, maar afgelopen zomer wandelde ik met mijn vriend het eerste deel tot Dovre. In deze tocht heb ik mijn grenzen verlegd en werd de staafkerk van Ringebu een symbool voor de definitieve overwinning op mijn kanker. In 2019 keren we zeker terug voor het tweede deel naar Nidaros.

Voor mij staat Denemarken gelijk aan ‘de tijd bleef even stillestaan’, weg van de rush van ons dagelijkse leven. Het land is zo fietsvriendelijk, je kan eender waar stoppen om te slapen (ofwel campings ofwel via een I det Fri slaapplaats) en je bent overal welkom. Als je aan een fjord staat met je voeten in het warme water, dan ga je vanzelf mijmeren over de kleine dingen die een mens gelukkig maken. De eerste dag heb ik een ongeval gehad met mijn fiets en ik realiseerde me toen hoe snel je geluk voorbij kan zijn. De overzetten en het openbaar vervoer zijn vrij kostelijk, maar voor de rest maak je het zo duur als je zelf wil.

Paul Zeebroek

Leen en Igor

openhartbeweging.be/reisverslag-olavspad

www.visitdenmark.nl

36 | Op Weg 2019-1

WANDELTIP | België, Groothertogdom Luxemburg

GR 57

DEEL 2

Langs het Sentier du Nord en de Westelijke Ourthe Met het Sentier du Nord in het GH Luxemburg en het nieuwe traject langs de Westelijke Ourthe verkennen we de laatste 130 km van GR 57. Zijn het zomaar losse verlengingen? Of zijn het volwaardige onderdelen van een van de populairste GR-paden van Wallonië? ÆÆ Tekst en foto’s Luc Verdegem

In Deel 1 (Op Weg 2018, 4) verkenden we de eerste 230 km van GR 57. Algemeen wordt dit beschouwd als het hoofdtraject: langs de Ourthe van Luik naar Nisramont en dan verder langs de Oostelijke Ourthe tot de bron bij de grens met het GH Luxemburg. Maar GR 57 heeft nog meer moois in petto. Vanaf Troisvierges gidst het Luxemburgse Sentier du Nord ons nog 65 km verder. Dit pad werd al in 1936 uitgewerkt en gerealiseerd door de Belg Maurice Cosyns, de feitelijke grondlegger van de GR-paden. Bij Diekirch wordt aangesloten op GR 5 (Noordzee - Middellandse Zee).

Zo vormen beide routes een grote lus, want in Barchon bij Luik sluit GR 57 ook al aan op GR 5. Wie er maar niet genoeg van krijgt kan dus langs GR 5 nog helemaal teruglopen naar Barchon.

GR 5 is niet de enige reden voor die verlenging tot Diekirch. Een paar jaar voor de Belgische onafhankelijkheid steunde de Nederlandse koning Willem I een vermetel plan om de Maas- en Rijnbekkens te verbinden. In België

zou daarvoor de Ourthe bevaarbaar gemaakt worden van Luik tot Houffalize. Daar zou een tunnel de waterscheidingslijn tussen Maas en Rijn moeten overwinnen, om verder via de Woltz-, Clerve-, Wiltz- en Sûrevalleien de Moezel te bereiken. De periode van politieke instabiliteit na 1830 en de opkomst van de spoorwegen deden het plan evenwel een stille dood sterven. Samen met het Sentier du Nord dat nu net die riviervalleien volgt, is GR 57 dus een mooie herinnering aan het Willem I project.

Je kunt zelfs stellen dat, behalve enkele bouwkundige overblijfselen (stukje Ourthekanaal, enkele sluizen en kanaal/tunnel van Bernistap), GR 57 nog de enige levende verwijzing is naar dat historische scheepvaartproject, zij het dan wel te voet.

Het eveneens 65 km lange traject langs de Westelijke Ourthe vervolledigt GR 57.

Waar het Sentier du Nord al bijna een eeuw bestaat, werd dit stuk pas in 2017 uitgewerkt. Toch wordt GR 57 al van bij het ontstaan in 1966 aangeduid als het Ourthe-pad.

Eigenlijk was het al die tijd dus een ‘onvolledig’ Ourthe-pad. Het Westelijke Ourthe traject is alleszins een mooie aanwinst op het Waalse GR-netwerk. Vooral het deel tussen Sainte-Ode en Nisramont hoeft in niets onder te doen voor de mooiste en spectaculairste stukken op het hoofdtraject. Om de appetijt voor GR 57 nog wat aan te scherpen kozen we uit beide trajecten telkens één wandeletappe.

PRAKTISCHE INFO De topogids GR 57 Sentier de l’Ourthe werd herwerkt in augustus 2017 en is beschikbaar in de webshop. De gpx-track is vrij te downloaden via www.grsentiers.org. Meer info en foto’s: www.walkitech.be.

ONLINE

KAART

TRACK

FOTO’S

Luc geeft om 15u een lezing over GR in Wallonië. Daarbuiten vind je hem op de GR-stand bij de afdeling Waalse gidsen.

2019-1 Op Weg |

37

De Clerve slingert door het landschap.

Kautenbach.

ETAPPE 1

Drauffelt – Goebelsmühle Het handige aan het Sentier du Nord is dat je het traject met de trein makkelijk kan indelen in drie etappes. Dit is de tweede etappe van een driedaagse die we afgelopen zomer onder bijna tropische temperaturen stapten. Vanaf het stationnetje van Drauffelt in het Clervedal klimt een pad goed steil naar een open landbouwplateau. Sudderend op een asfaltweg belanden we in Pintsch. Een kudde koeien verdringt zich bij een bosje om toch maar wat schaduw te vinden.

In het dorp gaat het witgekalkte kerkje terug tot de 8ste – 9de eeuw. Met wat geluk bestaat het cafeetje tegenover de kerk ook nog. De waard nadert de pensioenleeftijd, en hoe jammer hij het ook vindt, het ziet er niet naar uit dat er een opvolger komt.

Over een onverhard pad volgen we de Pëntschbeek. Een groen prieeltje met picknickbank toont dat wandelaars hier welkom zijn. Lellingen telt nog meer stemmige hoekjes, zelfs een bio-boerderij en een B&B ‘Rozengeur en maneschijn’. Wat zouden de Luxemburgers van die naam maken? Rozen staan er alleszins

38

| Op Weg 2019-1

niet. Een pittige stijger later stappen we over de beboste valleiflank met af en toe zichten op Wilwerwiltz.

Het afwisselend traject brengt ons bij de ingang van het Schüttbuergkasteel. We krijgen alleen de ingangspoort, enkele muren en een toren te zien. De burcht zou dateren uit de 14de eeuw en werd in tegenstelling tot de meeste kastelen niet gebouwd door een plaatselijke heerser. Het was een versterkt onderkomen voor een garnizoen. In 1936 werd de burcht in het kader van het opkomende wandeltoerisme omgebouwd tot een grote jeugdherberg met 200 bedden. Tijdens de oorlogsjaren nam de Hitlerjugend het over.

Toch wel een buitenbeentje, dat kasteel.

Na een afdaling naar een oude watermolen, neemt het traject weer hoogte tot bij een uitzichtpunt. Opnieuw beneden lopen we Kautenbach in. Dit dorp is de laatste jaren wereldberoemd geworden als vertrekpunt van de Escapardenne Eisleck Trail, een premium wandelweg die voor een groot deel al veel langer bestaande wandelroutes volgt, vooral

GR 57 en het Sentier du Nord. De bewegwijzering komen we al sinds La Roche-en-Ardenne voortdurend tegen.

De rest van de tocht wordt de Wiltz onze leidraad, de rivier ontspringt in België bij Bastogne. Na een rustpauze klimt ons pad naar de silicaatrotsen van de Hockslay, een uitzichtpunt over de Wiltzvallei. Het traject slingert zich licht dalend door de wat koelte biedende bossen rond de vallei. Doorkijkjes stralen af en toe wat beelden door. Na een passage langs de Géischelterbaach kronkelt het pad soms redelijk smal omheen rotsige uitsteeksels, een erg geslaagd stuk van het traject.

Uiteindelijk komen we na 20 km aan in Goebelsmühle waar de Wiltz uitmondt in de Sûre. Daarmee heeft deze wandeletappe de drie rivieren langs het Sentier du Nord verenigd: Clerve, Wiltz en Sûre. Behalve een camping in de buurt is dit het spreekwoordelijke Hol van Pluto. Geen café, geen winkels, niet meer dan een rij huizen. En toch stopt er vrijwel om het halfuur een trein in beide richtingen.

Hier reed ooit een stoomtram.

De zon breekt door de bomen.

ETAPPE 2

Remagne – Ortheuville

Een etappe-indeling op het Westelijke Ourthe traject is veel moeilijker te organiseren. Het lukte ons enkel in de week met uitvalsbasis Saint-Hubert en na heel wat gepuzzel met het openbaar vervoer.

Van aan het kerkje van Remagne stijgt het langzaam de velden in. Enkele boerderijen verder lopen we alleen met onze gedachten door het open landschap. Eenmaal over de top van het plateau kijken we uit over de brede vallei van de Westelijke Ourthe. We dalen af en steken de waterloop over bij het dorpje Jenneville. Op dit punt is de Ourthe al een forse beek. Het kerkje van Jenneville ligt wat buiten de dorpskom, ideaal als achtergrond voor een eerste foto van de Ourthe tijdens deze wandeletappe.

Vanuit het dorp trekt het pad naar een stukje bos. De herfstkleuren vlammen op in de zon die door de wolken breekt. Het gehucht Bonnerue doet een belletje rinkelen, het is ook de naam van een dorp bij Houffalize. Tussen het handvol gebouwen spotten we de SintHubertuskapel met haar bolvormige spits

bovenop de massieve toren. De kapel bestaat al van in 1719, maar werd volledig vernield tijdens de Slag om de Ardennen. In 1949 werd ze heropgebouwd.

We bereiken terug de Ourthevallei en volgen een tijdlang het riviertje. Net voor het volgende dorpje Tonny klimmen we de vallei uit, wat opnieuw weidse zichten over de streek oplevert. Waar op de kaart bossen ingetekend staan, doorkruisen we geregeld open stukken, al dan niet met nieuwe aanplantingen. Bosbouw is big business in de Ardennen. Wist je trouwens dat men in Wallonië nooit over ‘les Ardennes’ spreekt, wel over ‘l’Ardenne’? De meervoudsvorm verwijst naar de Franse Ardennen.

Na stijgen komt dalen. We zakken af naar een rond punt met een toerismekantoor, een taverne en een visvijver. We zijn aanbeland in Sainte-Ode, de naam van een fusiegemeente die drie dorpen groepeert: Amberloup, Lavacherie en Tillet. Sainte-Ode was een heilige die in de 7de eeuw in deze streek zou geleefd hebben. Na een koffie in de taverne

steken we de Ourthe over en volgen een pad dat vroeger Buurtspoorweg 516 was. Een stoomtram verbond Marche, Bastogne en Martelange over een afstand van 81,5 km, de langste buurtspoorweg die ooit bestaan heeft in België. Langs het pad kronkelt de Ourthe zich een weg door als natuurgebied ingerichte vochtige gronden. In Lavacherie verlaten we ‘La Voie du Tram’, om bij de Moulin de la Gottale terug de Ourthe over te steken.

Wat verderop wordt de vallei plots heel wat smaller. De Ourthe stroomt er tussen twee heuvels in. Aan de overkant houdt een verkeersweg het water gezelschap. Zelf stappen we over een met ritselende bladeren bedekt pad door een prachtig herfstdecor. De waterloop is hier alweer een stuk breder geworden en kan nu toch wel echt ‘rivier’ genoemd worden.

Uiteindelijk verbreedt de vallei zich terug. We steken nog een laatste keer de Ourthe over, en komen uit op de verkeersweg. Iets verder ligt de bushalte Ortheuville, Rue de Lavacherie.

19,8 km staat er op onze teller.

2019-1 Op Weg |

39

FIETSREPORTAGE | België, Duitsland

Van Brussel naar Berlijn Vlakbij het Berlaymontgebouw op het Brusselse Schumanplein is een authentiek stuk Berlijnse Muur geplaatst met daarop de afbeelding van Kennedy. Dat gebeurde in 2015, een kwart eeuw na de Duitse eenmaking. Een kwart eeuw na onze eerste fietsreis naar Duitsland vierden wij ons jubileum met een tocht van de triomfboog in het Jubelpark naar de Brandenburger Tor en terug. ÆÆ Tekst en foto’s Guy Raskin

40

| Op Weg 2019-1

Dreef naar het kasteel van Modave.

Start in Brussel We starten met een rondje hoofdstad. Niet alleen de toeristische hotspots, ook de bijna zestig stripmuren die het centrum van Brussel kleuren krijgen onze aandacht. Al sinds de jaren 90 krijgen personages en auteurs uit de Belgisch-Franse stripwereld een prominente plek in het Brussels straatbeeld. Onder meer Victor Sackville, Ragebol, de Jonge Albert, Kwik en Flupke, Kuifje en kapitein Haddock en Robbedoes en Kwabbernoot liggen op onze route.

Muziek leeft in Leipzig.

Op iedere hoek en plein staat wel een bandje of een solist te musiceren.

De Waalse kwestie

East Side Gallery, Berlijn.

Onze eerste fietsreis 25 jaar geleden had als bestemming Kassel, destijds het middelpunt van Europa. Vanaf de Hoge Venen willen we die route van toen weer oppikken. Maar door nu vanuit Brussel te vertrekken, moeten we eerst een haalbare route door Wallonië vinden.

Een minutieus uitgezochte passage door het Zoniënwoud zet de trend. Via Louvain-laNeuve gaat het naar Namen. In de onderaardse gangen van de citadel beleven we via ultramoderne multimediaprojecties 500 jaar geschiedenis. Een unicum in de stad is de barokke

Saint-Loup, een contrareformatiekerk van de Jezuïeten, met voorliefde voor marmer. Vanaf Huy gaat het door de Condroz en de Ardense bossen naar de Hoge Venen. We maken gebruik van twee RAVeL-secties om de grootste hoogteverschillen te overwinnen: lijn 126 brengt ons naar Modave en zijn kasteel tot op het Condrozplateau, lijn 44a van Spa naar de Hoge Venen.

Beethoven in Bonn De Rur is de eerste van zeven rivieren die over een afstand van 500 km onze leidraad vormen naar de voormalige grens met de DDR. Op dat traject zullen we heel wat vakwerkhuizen uit leem en leisteen passeren, in pareltjes van stadjes als Monschau, Bad Berleburg, Fritzlar en Münden. De Rurufer Radweg, de Tälerroute en Erft-Radweg leiden ons door de Eifel. Aan de Urft vertrekt de Romeinse waterleiding naar Keulen. Op onze weg naar Bonn kruisen we enkele malen fragmenten van deze waterleiding. In de voormalige hoofdstad van WestDuitsland kijken we neer op Ludwig von Beethoven, wiens portret bij zijn geboortehuis in de straatstenen verweven zit. We volgen de loop van de Sieg niet helemaal tot de bron, want het laatste stuk tot Siegen loopt over een drukke invalsweg. Via drie zijvalleitjes overbruggen we dit euvel. De Rubensfontein in het kasteelpark van het Obere Schloss, met drie vrouwen die een kind omarmen, verwijst naar de strijd tussen Siegen, Keulen en Antwerpen om de titel ‘geboortestad’ van de beroemde barokschilder.

Inmiddels is duidelijk dat Siegen het pleit won.

2019-1 Op Weg |

41

Op de citadel van Namen.

Koninklijke afdaling We zijn bevreesd voor de 6 km lange klim naar de 250 meter hoger gelegen bron van de Sieg boven op de Rothaarkam. Maar eigenlijk gaat het vrij vlot, in tegenstelling tot enkele steenslagwegen op de Eder-Radweg die meer duwkracht vergen. We brengen een bezoek aan Bad Berleburg. Op de steil oplopende straat, onze laatste inspanning die dag, hebben we oog voor de gestroomlijnde leisteenvakwerkhuizen die eindigt in het leistenen hart van de oude stad.

In het kasteel woont momenteel de zus van de Deense koningin. Ons wacht een koninklijke afdaling.

In het vakwerkpareltje Fritzlar staat een bronzen Bonifatius op de gevelde eik van Thor.

Deze Angelsaksische missionaris had de taak op zich genomen om de Germaanse stam de Chatten te bekeren tot het Christendom. Een belangrijk heiligdom van de Chatten was een door dondergod Thor gewijde eik. In 723 velt Bonifatius de eik om te bewijzen dat de Germaanse god geen macht over hem heeft.

Kussende rivieren Kassel is de stad waar de sprookjesschrijvers Grimm hun belangrijkste levensjaren doorbrachten. Ze kregen een eigen standbeeld, plein en museum. Kassel is ook de thuisbasis van Documenta, waar om de vijf jaar circa honderd internationale kunstenaars en acteurs elkaar treffen. We fietsen door het 330 jaar oude barokpark Karlsaue richting het bergpark Wilhemshöhe, bekend om zijn immense Herculesmonument.

Net voor Münden (voluit Hannoversch Münden) splitsen de Werra en de Fulda in een kleine en grote rivierarm. “Waar Werra en Fulda zich kussen, zij hun namen moeten inboeten. Hier ontstaat door deze kus, Duits tot aan de zee de

42

| Op Weg 2019-1

In Bad Berleburg woont momenteel een Deense prinses.

Weser.” Dit opschrift staat te lezen op een rotssteen. Aan de kleine monding kijkt Mundenia, een bronzen dame, naar de samensmelting van beide rivierarmen. Gespaard door oorlogen telt de stad maar liefst 700 originele vakwerkhuizen.

We volgen de Werratal Radweg tot de afslag naar Eisenach. In Witzenhausen en Bad Sooden-Allendorf maken we telkens een afsteker naar deze mooie vakwerkcentra. Voor de stadspoort van Bad Sooden staat een metershoog gradeerwerk, dat vroeger diende voor zoutwinning. Vandaag maakt het van de stad een kuurbadplaats.

Voor we verder trekken hebben we aan een marktkraampje een afspraak met de enige echte Thüringerworst.

De stedenketting Intussen zijn we aanbeland bij de grens tussen Hessen en Thüringen, de oude grens tussen West en Oost. Met Eisenach, Gotha, Erfurt en Weimar, vier van de zeven mooiste steden van Thüringen, maken we kennis met beroemde kunst- en muziekgrootmeesters als Goethe, Schiller, Liszt, Mendelsohn, Schumann, Bach, Nietzsche en nog vele anderen. Een bezoek aan de vergane glorie van de Wartburg autofabriek in Eisenach is pure nostalgie. In Erfurt treffen we een van de best bewaarde middeleeuwse stadscentra van Duitsland. In de voorgevel van het stadhuis kijken de beelden van de twee grote hervormers van de Duitse

kerk, Bonifatius en Luther, bekerend neer op de mensenmassa. Venetië heeft zijn Ponte di Rialto, Erfurt heeft zijn Krämerbrug, een huisjesbrug met unieke specialiteiten- en rariteitenwinkeltjes.

Al van heel ver zien we op een hoge beboste heuvel een gigantische, vierkante toren. We naderen Weimar en beseffen dat het de klokkentoren van het Mahnmalmonument is, gelegen aan de bloedstraat die van Weimar naar het haast volledig van de buitenwereld afgesloten concentratiekamp Buchenwald liep. Vele van de hoger vermelde kunstenaars leefden en werkten in Weimar. Hedendaagse kunstenaars zoeken er in het spoor van hun voorgangers naar inspiratie en creativiteit. Voor we verder trekken, hebben wij aan een marktkraampje een afspraak met een andere grootheid, de enige echte Thüringerworst.

Muziek Begin 19de eeuw stonden Pruisen, Rusland, Oostenrijk en Zweden in Leipzig tegenover Napoleon. Het ontzagwekkende Völker­ schlacht­denkmal herdenkt de 110.000 gesneuvelde soldaten. In tegenstelling tot de agglomeratie bezit de stad een compact, gezellig en levendig autoluw centrum. Grote Duitse componisten als Bach, Mendelssohn, Schumann en Mahler hebben in de concertzaal van het Gewandhuis hun composities gebracht. Muziek leeft in de stad. Op iedere hoek en plein staat wel een bandje of een solist te musiceren. Goethe hing hier in zijn tijd ook vaak rond, want studeren primeerde niet echt. Tafelen doen we in de gewelfde Auerbachs Keller waar Faust zijn pact met Mefisto zou gesloten hebben. Midden in de voetgangerszone maken we voor de eerste maal kennis met het Jahrhundertschritt, een beeld dat alle frustraties omvat over de Duitse ver-

Vakwerkhuizen in Hannoversch Münden.

deeldheid. Een naakt been wijd vooruitgestoken, het andere gelaarsd. Een zwarte arm met een beweging richting Hitlergroet vanuit een te kort bovenlijf zonder hoofd. Aan de andere arm met rode armband een gebalde vuist.

Wittenberg Ten noorden en zuiden van Leipzig lagen ten tijde van de DDR zware industrie- en bruinkoolgebieden. Na de politieke omwenteling in 1989 is deze verwaarloosde regio ecologisch opgekalefaterd tot een toeristisch recreatiegebied met meren en bossen. De Kohle-DampfLichtfietsroute trekt een 120 km lang lint door dit gereclasseerd gebied. Over de Elberadweg bereiken we de Lutherstad Wittenberg. De stad waar de grote kerkhervormer doceerde en waar op 31 oktober 1517 de reformatie van start ging toen hij zijn 95 thesen aan de deur van de Schlosskirche bevestigde. Later werden ze in de metalen deur gegraveerd.

De Fläming-Skate is een 225 km lang net van glad geasfalteerde paden voor skaters en fietsers, onderverdeeld in 6 lussen met een buitencirkel van maar liefst 92 km. Via de Dahme Radweg bereiken we het grote merengebied ten oosten van Berlijn om langs de Spree en door bossen en groenzones de stad van zijn mooiste zijde te benaderen.

Hip Berlijn Met opengesperde ogen fietsen we doorheen een imposant Russisch herdenkings­ monument. Op een veld met 16 marmeren sarcofagen – symbool voor de 16 toenmalige Sovjet­republieken – stelt een enorm monu­ ment van een soldaat met kind en zwaard het onschuldige volk voor dat zich verheugt op een betere toekomst. In de Spree staat sinds mei 1999 de 30 m hoge Molecule Man die symbool

Eindpunt bij de Brandenburger Tor.

staat voor het samenkomen van west en oost.

We fietsen langs de East Side Gallery, een 1,3 km lang overblijfsel van de Berlijnse Muur, waar zo’n 120 wereldkunstenaars voornamelijk politiek getinte graffitiwerken op aanbrachten.

De Muurroute leidt ons kriskras door de stad voorbij Checkpoint Charlie, de Potsdammer Platz en het Holocaustmonument tot bij ons

einddoel, de Brandenburger Tor. Daarachter leidt de beroemde laan Unter den Linden ons naar het hart van de stad. Eindigen doen we op het hippe plein de Hackescher Markt met om de hoek de Hackesche Höfe, leuke commercieel uitgebate binnenkoeren in industriële Jugendstil. Een insidertip om te eindigen in stijl.

PRAKTISCHE INFO 0

25

50

km

Berlijn

DUITSLAND

KönigsWusterhausen Glashütte P Hann.

Jüterbog O Münden Wörlitz LutherstadtL Wittenberg E Bad-SoodenN Kassel Allendorf Leipzich BadBerleburg Wanfried BELGIË Naumburg SiegGotha Fritzlar Brussel burg Weimar FrankenBonn Erfurt Siegen berg Eisenach LouvainBetzdorf la-Neuve Bad-Münstereifel Op Weg Namur Huy Spa TSJECHIË Esneux Monschau 2019 Luckenwalde

NEDERLAND

Route en bewegwijzering

Kaarten en gidsen

Om van Brussel naar Berlijn te fietsen regen

De digitale fietsgidsen inclusief gpx-tracks

we een lange lijst routes aan elkaar tot een

zijn te bestellen op users.telenet.be/fiets-

tocht van 1487 km. De digitale fietsgids

contreien aan een werkkost van ca. € 0,01/

Brussel - Berlijn - Brussel is opgedeeld in

km met een korting van 100 km op de totale

verschillende delen: Brussel-Berlijn (het

route. De vier gidsen zijn pdf-bestanden in

traject van deze reportage), Berlijn-Brussel

A5-formaat (smarthphone, tablet, …) maar

(traject dat in volgend nummer van Op Weg

kunnen ook als boekversie geschikt voor

aan bod komt), een westelijke lus (Brussel

stuurtassen afgedrukt worden. Je kan deze

- Münden - Brussel) en een oostelijke lus

fietsgidsen ook winnen, zie p 27.

(Münden - Berlijn - Münden).

ONLINE

KAART

TRACK

FOTO’S

Guy geeft om 11u een lezing over deze route en vind je op de fietsafdeling van onze stand.

2019-1 Op Weg |

43

WANDELTIP | België

De kracht van de Schelde GR 126 passeert mijn voordeur en ik heb zowel op de elektriciteitspaal links als rechts van mijn oprit een wit-rode markering aangebracht.

Totaal overbodig, maar als ik ’s ochtends met de fiets naar het werk vertrek, krijg ik een knipoog van GR. Altijd een leuk begin van de werkdag… ÆÆ Tekst en foto’s Bart Biesemans

55 mm PRAKTISCHE INFO

Moerzeke

Schelde Eind oktober en de zomer weigert te wijken.

Ideaal om samen met Nele, mijn jongste dochter, de wandelschoenen aan te trekken. Ik wil reeds langer een eigen versie van een GR-dagstapper om en rond de Schelde uitproberen. We vertrekken van thuis en al snel verlaten we GR 126 om de overbrugging te realiseren naar GR 5A aan het veer van Baasrode. Via Sluis met de opvallende ganzenboerderij bereiken we de Heirbaan. Deze trage weg werd recent geopend en biedt wandelaars en fietsers een aangenaam alternatief voor de drukke N17 die we zo slechts 250 meter moeten volgen. Dan buigen we af naar de Schelde. Door de verouderde industrie niet meteen de aangenaamste plaats langs de stroom. Bovendien zijn er plannen om van het hele gebied een watergebonden industrieterrein met laad- en loskades te maken. Niet bepaald tot vreugde van alle betrokkenen, maar dat is een ander verhaal.

Vakantiegevoel Langs het Scheepvaartmuseum van Baasrode bereiken we het veer, net achter de kerk. De overzet is altijd een attractie die garant staat voor een vakantiegevoel. De Schelde is veel pro-

44 | Op Weg 2019-1

perder dan wat ik mij herinner uit mijn jeugd.

In de jaren 70 was de rivier een open riool die navenant stonk. De investeringen van Aquafin en de strengere milieureglementering hebben tot goede resultaten geleid. Wannes Capelle heeft dus gelijk als hij zingt “‘t Es nog al niet naar de wuppe”. Het werk zit er zeker nog niet op, maar we kunnen ondertussen al ongestoord genieten van de rijzige charme van de rivier.

Kanonschoten Het geklots van het water tegen de veerboot doet de drukte van het verkeer snel vergeten.

Eenmaal op de rechteroever volgen we de dijk in noordelijke richting. Rond Kastel zien we veel serrebedrijven. Bij dreigend onweer en hagelbuien horen we thuis hun kanonschoten waarbij ioniserende schokgolven in de lucht worden geschoten. Deze bereiken op 15.000 meter de hoge atmosfeer waar de hagel zich ontwikkelt. Door een kettingreactie van micro-explosies zouden de ijskristallen onstabiel worden, waardoor ze geen waterdamp meer kunnen opnemen en de hagel uiteindelijk als regen op de grond valt. Niet iedereen is overtuigd van het effect, maar die discussie laten we liever over aan de wetenschappers.

Mariekerke

A GR 5

Kastel

0

e

ld

S

e ch

Oppuurs

2

Sint-Amands

4

km

Lippelobos

WalZwijn

Baasrode

GR

Op Weg 2019

6

12

Opdorp

Malderen

Deze dagwandeling is een lus via GR 5A (Baasrode-Mariekerke) en GR 126 (Marie­ kerke-Opdorp). Slechts 5 van de 24,5 kilometer lopen niet via GR. De route is makkelijk bereikbaar met de trein vanuit station Malderen: gewoon GR 126 gedurende 1,5 km volgen.

De topogids van GR 5A vind je in de GR-webshop, de verlenging van GR 126 van Brussegem naar Mariekerke kan je gratis downloaden op de GR-website.

Tweemaal moeten we over de Schelde gezet worden. Op www.vlaamsewaterweg.be/ veerdiensten vind je alle nuttige informatie over de uurregeling.

ONLINE

KAART

TRACK

FOTO’S

Reigers en buizerds

Stapplezier of vaarplezier

Knipoog

Keuvelend over de grote en vooral de kleine levensvragen passeren we de ‘Kramp’, de grootste meander van de Schelde. Omdat het natuurgebied onderhevig is aan getijden en behoorlijk ontoegankelijk is, heeft het een grote landschappelijke waarde. 200 meter verder verlaten we de dijk en trekken we richting Moerzeke. We komen terecht in een typisch polderlandschap met populierenbossen, vijvertjes, binnendijken en akkerlanden. Op de paden liggen bladeren die een zalige herfstgeur verspreiden en gezellig kraken onder onze voeten. Reigers vliegen op als we te dicht in hun buurt passeren, buizerds schreeuwen in hun zweefvlucht, als ze al niet opgejaagd worden door kauwen die het gezelschap van deze roofvogels slechts matig appreciëren. In vogelvlucht bevinden we ons amper 5 km van onze voordeur, maar toch lijkt het alsof we ons in een heel andere wereld bevinden. Dat klopt ook deels. “Dat is er ene van de overkant van ’t water” is een uitdrukking die wij nog steeds gebruiken.

Waarschijnlijk geldt ze ook vice-versa…

In de buurt van de overzet die voor ons de aansluiting met GR 126 moet realiseren, worden grootse Sigma-werken uitgevoerd. Het zogenaamde projectgebied Wal-Zwijn (170 hectare) wordt deels ingericht als een gecontroleerd overstromingsgebied en deels ontpolderd, waardoor er getijdennatuur zal ontstaan. Bij extreem hoge waterstanden zal Wal-Zwijn onder water lopen en zo Scheldedorpen behoeden voor overstromingen. De opwarming van de aarde heeft zo zijn prijs … Maar voor wandelaars en fietsers zal er een boeiend overstromingsgebied ontstaan.

De veerboot brengt wandelaars en fietsers buiten het toeristisch seizoen op het uur naar Mariekerke en op het half uur naar SintAmands. Beide aanlegplaatsen liggen op het traject van GR 126, we hoeven ons dus geen zorgen te maken. Het traject vanuit Mariekerke is 1500 meter langer, en zorgt voor meer stapplezier. In het andere geval is er meer vaarplezier.

Wij leggen aan in Mariekerke en mogen te voet richting de Scheldekaai van Sint-Amands met het graf van Emile Verhaeren en zijn gezellige horeca-zaken. Door het naderend springtij en de vloed staat het water hoog en nog steeds wordt het verder stroomopwaarts gestuwd.

Indrukwekkend wat een kracht er afstraalt van die stroom, ondanks het rustige weer…

Een kilometer verder nemen we defenitief afscheid van de Schelde. Maar goed ook, te lang op de dijk stappen wordt eentonig. In ruil krijgen we een wandeling voorgeschoteld langs bomenrijen en velden die door de landbouwers stelselmatig voorbereid worden op hun winterslaap. We passeren het geografisch middelpunt van Vlaanderen en Lippelobos waar het kasteel Hof te Melis door de bomen zichtbaar is.

Het begint te schemeren als we in onze straat toekomen. Aan mijn oprit krijgen we een vette knipoog van GR. Ik glimlach stilletjes en knipoog terug.

COLUMN

Goeiendag-bonjour We wandelen over berg en dal langs een druk belopen GR 9 in de Franse Jura. Iedereen die ons pad kruist zegt bonjour. Zelf doen we enthousiast mee aan deze eenvoudige vorm van geluk delen. Soms menen we aan de ‘r’ te horen dat de passanten geen Fransen zijn. Soms horen we ze onder mekaar Vlaams praten. Twee weken later lopen we over een stille weg ergens in de Oost-Vlaamse velden. Mijn tochtgenote wandelt een eind voorop maar haar goeien­dag tegen een ander koppel waait tot bij mij. Geen antwoord. Wanneer de man en de vrouw mij passeren, kijken ze recht voor zich uit. Ik durf al geen dag meer fezelen.

Weer in de Jura. In een dorp staan langs de kant van de weg twee vrouwen te keuvelen. Ze zien ons aankomen, draaien zich prompt naar ons toe en zingen in koor “bonjour monsieur

dame, une belle promenade”. Eén van beiden maakt daarbij zelfs een lichte buiging. Ergens op de Oost-Vlaamse wandeling staan ook twee vrouwen op de stoep. Wanneer ze ons zien naderen, kijken ze zowaar verschrikt de andere kant op. De enige mens die ons vandaag onderweg aanspreekt – in het Engels – zit bij de ingang van een buurtwinkel, een geknielde donkere man met een plastieken bekertje in zijn gevouwen handen.

De beukendreven in het tweetalige Zoniënwoud zijn een grensgeval, aldaar wordt wel eens goeiendag-bonjour gestameld. Maar waarom begroet de Vlaming op wandel- of fietstocht, in Wallonië en ver daarbuiten, iedereen onderweg met bonjour, buongiorno, guten Tag of Grüss Gott? En waarom kost het ons langs onze paadjes tussen Noordzee en Maas zoveel moeite om een goeiendag over onze lippen te krijgen?

Vrezen we dat die andere “kende gij mij misschien” gaat antwoorden? Of stokt onze adem bij de gedachte dat een kikker in onze keel

zal opspringen bij het uitspreken van het drie­letter­grepenwoord goeiendag? Vanwaar komt die schroom om onderweg in bos en hei met een welgemeende begroeting de ander te laten voelen “tof zeg dat gij hier ook zijt”?

Een onderzoeksvraag voor een doctoraatsverhandeling? Misschien maakt de oplossing en de toepassing van volgend simpel rekenkundig vraagstuk diepgaand psychologisch onderzoek overbodig. Gegeven: duizend lezers van dit blad begroeten op hun volgende tocht te voet of met de fiets ieder vijf mensen. Twintig procent van die aangesprokenen, duizend man of vrouw dus, neemt deze gewoonte over. Dan zijn ze de volgende week met tweeduizend ‘begroeters’.

Deze zeggen weer elk vijf mensen goeiendag.

Twintig procent van hen … enzovoort. Vraag: hoeveel Vlamingen zullen na 52 weken mekaar verwelkomen op wandel- of fietstocht?

We zijn benieuwd.

Johan Lauwerier

2019-1 Op Weg |

45

WANDELREPORTAGE | Sardinië

‘Il Cammino Minerario di Santa Barbara’, zo luidt de klinkende titel van de net uitgebrachte wandelgids die in mijn handen ligt te blinken.

‘Il Iglesiente’ is de naam van de streek en tot voor deze uitgave was dat een blinde vlek op de Europese wandelkaart. Ik beschouw de gids als een uitnodiging voor een kraamvisite en trek nieuwsgierig naar Zuidwest-Sardinië. ÆÆ Tekst en foto’s Bart Vermeyen

Het mijnwerkerspad van de heilige Barbara Door de branding van de Middellandse Zee.

Barbara Het kaartje in de gids vertoont een grote acht, met de stad Iglesias als start en aankomst. De westelijke kant flirt constant met de Middellandse Zee, de oostelijke kant stuurt je door het beboste gebergte. Deze ‘Cammino’ is dus geen klassieke pelgrimstocht op weg naar een sacraal eindpunt, maar een route die kronkelt als een slang om voormalige mijnwerkerssites en oude verbindingswegen aan elkaar te rijgen tot een cultureel parelsnoer.

Maar wie was Barbara? Een mooie vrouw die leefde in de 2de eeuw in Klein-Azië (het huidige Turkije), zich bekeerde tot het Christendom en daarom door haar heidense vader werd opgesloten in een toren. Om de Heilige Drievuldigheid te eren liet ze in die toren drie ramen maken.

46

| Op Weg 2019-1

Toen haar vader dit ontdekte, martelde en onthoofde hij haar. Sindsdien is ze de beschermheilige van tal van gevaarlijke beroepen, waaronder de mijnwerkers. Het pad is dan ook in de eerste plaats een mijnwerkersroute en Sint Barbara loopt met je mee om je te beschermen.

Quintino Het officieel startpunt is een zuiltje onder het standbeeld van Quintino Sella op het centrale plein van Iglesias. Quintino was niet alleen een belangrijk mineraloog, maar ook de oprichter van de CAI, de Italiaanse bergsportfederatie die de Italiaanse GR-routes uittekent en onderhoudt. Nochtans is deze Cammino geen CAIroute en moet ik het zonder wit-rood stellen.

Blauwe schildjes met een geel torentje beloven

me de weg te wijzen. Maar ik kan al vertellen dat de bewegwijzering nog veel lacunes kent.

Het is vaak goochelen met de Italiaanse gids, een kaart en een wandel-app.

Mooi en lelijk De eerste etappes tot Piscinas volgen de kustlijn noordwaarts. Het kleurenpallet van de rotskust is indrukwekkend: wit, donkergrijs, roze of zelfs purper. Als eenzame witte rots trotseert de Pian di Zucchero de omringende zee. Korte klauterstukken bij de inhammen wisselen af met vlakke paadjes door het maquis. Na Portixeddu krijg ik fijn zand onder mijn voeten. Ik maak hier geen snelheidsrecord, maar het blootvoets wandelen door de branding is puur genieten.

Voorbij Piscinas zie ik de restanten van het

Restanten van het mijnverleden.

recente noodweer. Veel wegen zijn beschadigd en soms geheel weggespoeld. Tegelijk ontdek ik de schade die de mijnbouw in het verleden aan de natuur heeft gebracht. Het afvalpuin werd meestal naast de mijnsites gestort. Wat overblijft zijn hoge hellingen van levenloos gruis. Ik weet niet of ik ze mooi of lelijk vind. Het geheel heeft iets buitenaards, maar ook iets treurigs.

Soms lijkt het wel oorlogsgebied met manshoge afsluitingen vol prikkeldraad, camera’s en waarschuwingsborden. Maar wanneer ik voor de roestbruine ruïne van Sciopadroxiu sta, hoor ik haast de intense bedrijvigheid van toen. Bij een toegemetste mijningang beeld ik me moeiteloos de dagshift in die zwart en bestoft naar buiten wandelt. De geschiedenis veeg je hier nooit meer weg.

Bij een toegemetste mijningang beeld ik me moeiteloos de dagshift in die zwart en bestoft naar buiten wandelt.

Haast Ik loop de Cammino in mei en de Sardische natuur profiteert van de korte lente. De bomen zitten in een frisgroen kleedje en de velden vormen één groot kleurentapijt van gele, rode en blauwe bloemen. Enkele hongerige wilde zwijnen kijken amper op tijdens hun snuffeltocht naar voedsel. Grote families roze flamingo’s schuimen in de baai van Sant’ Antioco het ondiepe water af, op zoek naar lekkers. Het lijkt of de natuur haast heeft, voor de droge hitte van de zomer komt.

Oude zouttreintjes.

Wie geen haast lijkt te hebben, is een jonge schaapsherder die mijn pad kruist. In een blits autootje rijdt hij toeterend achter zijn kudde aan. Hij heeft een rastakapsel en zingt luidkeels mee met de laatste hit van Ariana Grande. Mijn klassieke “Buongiorno” wordt beantwoord met een hippe “Yoh”! Een kwartiertje later passeer ik de boerderij en hoor ik alle schapen in een afgesloten weide luidkeels mekkeren. Ze moeten blijkbaar nog even wachten, want de herder is druk bezig alle opgespatte uitwerpselen van zijn bolide te poetsen. Oud en nieuw kunnen zich in de Iglesiente naadloos vinden.

Terminologie Vanaf Guspini draait de Cammino zuidwaarts.

Naaldbossen en loofwoud, rotspaden en zandwegen, dichtbegroeide stukken en fraaie panorama’s, al dit moois passeert alternerend de revue. De dorpen onderweg blinken niet uit als historische bezienswaardigheid, maar overal vind ik een gezellige bar en een goed gevuld bord.

Gaandeweg word ik specialist in de Sardische mijnwerkersterminologie: laveria (steenwasplaats), pozzo (afdaalput), fornello (beluchtingskoker), ferrovia (spoorweg), miniera (mijn) of galleria (mijntunnel).

Porto Flavia is een heel aparte constructie.

Ondergronds in de heuvel sorteerden en transporteerden de mijnwerkers het gesteente naar een opening in het klif, waaronder een zeeschip lag te wachten. Vervolgens ging het vaak richting Antwerpen en Waalse hoogovens. Die link met onze contreien bracht later heel wat mijnwerkerszonen uit de Iglesiente naar onze mijnstreken.

Potpourri uit het verleden Niet alleen de mijnbouw vormde de Iglesiente.

Onderweg schuift een potpourri uit het verleden voorbij. Basaltzuilen verhalen over de

jeugdjaren van de aarde. Oermensen lieten de Tombi dei Giganti na. De Pozzo Sacro is een heilige put van 3000 jaar oud. Nuraghe zijn bouwsels van de Proto-Sarden uit de Bronstijd.

Grieken en Romeinen zochten in open groeven naar ijzer en zilver. Een duizend jaar oude dikke olijfboom staat nog stevig overeind. Een Duitse mijnbaas liet een typisch Duitse villa na.

Mussolini en de fascisten stampten letterlijk Carbonia uit de grond.

Op sommige plaatsen heeft men de mijnwerkersdorpen fraai hersteld. Rosas is de beste leerling van de klas. Het minidorp werd met respect voor het verleden herschapen tot een levend museum. Ik vind onderdak in een authentiek mijnwerkershuisje. Het drie kamers grote optrekje bood onderdak aan een groot gezin. Wanneer ik ’s avonds op de twijfelaar lig, lees ik onder het licht van één kleine gele lamp verhalen over noeste arbeid van grote, vruchtbare families.

Zout en zoet Terra Sarina is het begin van een betoverend tracé. De Cammino loopt op een smalle zandrichel tussen de zee en een reeks kreken en schorren. Ik ontdek een hele dierentuin aan steltlopers, terwijl de lucht fluo kleurt door de zeilen van kitesurfers. Bij Palmas verblinden de hoge witte zoutbergen mijn ogen. Met weemoed zie ik de gele mini-locomotieven staan wegroesten naast moderne vrachtwagens maatje XXL. Een jong koppel trekt zich niets aan van deze zoute omgeving en beleeft er een innigzoet moment.

Slaapplek De Cammino vraagt nergens uitzonderlijke prestaties. Men spreidde de 386 km netjes over 24 etappes. Het zijn loopbare afstanden over haalbaar terrein die niemand hoeven af te schrikken. Rustige tarmacbaantjes, strade

2019-1 Op Weg |

47

Tussen kreek en zee.

De kustlijn vlakbij Nebida.

bianche en oude mijnwerkerspaden volgen elkaar op. Er zijn geen aparte slaapplaatsen voor pelgrims, maar dat brengt je dicht bij de gastvrije Sarden. Op zoek naar een slaapplek ontmoet ik de warmste mensen van het eiland.

De imker Pinuccio in Nebida, die me enkele alternatieve en meer avontuurlijke weggetjes aanwijst. De vrouw van mijn B&B in Guspini, die me al van ver zwaaiend verwelkomt. Haar collega in Santadi die me rondrijdt doorheen het dorp en omdat ze me uitgehongerd vindt, me alle winkels en restaurants aanwijst. De vader van Luciana die me ’s avonds in zijn Fiatje meeneemt naar de Grotta San Giovanni.

De pastoor van Bacu Abis die me om 9u ’s morgens een grappa aanbiedt.

Geboortekaartje Het valt me op dat de Cammino nauwelijks gekend is. Het geboortekaartje is nog niet bij alle Sarden aangekomen. Het zoeken naar stempels voor het pelgrimspaspoort is een onmogelijke queeste. Bij toeristische diensten

Iglesias.

48

| Op Weg 2019-1

en gemeentehuizen oogst ik enkel verbaasde gezichten. Voorbijgangers houden halt om me te vragen waar ik heen loop. De front van mijn gidsje wordt vaak gefotografeerd en de beloftes van de Sarden om zelf ooit het pad te lopen, kan ik niet meer tellen.

Vandaag lopen de eerste pioniers de route, maar de oude mijnwerkerswegen verdienen zeker een groter publiek.

Moeder en schoonmoeder Ik zet mijn rugzak terug neer bij het standbeeld van Quintino. De acht is rond. Een oude man komt naar me toe. Ik vertel hem wat ik gedaan heb en trakteer hem op een kop koffie. Hij vertelt me zijn levensverhaal als mijnwerker.

Alles wat hij heeft opgebouwd, dankt hij aan de mijn. “De mijn was de beste moeder voor onze regio”, benadrukt hij. “Daarvoor was er niets!

Nu de mijn gesloten is, lijkt ze op een pinnige schoonmoeder waarmee het moeilijk samenleven is. Vertel de mensen ook maar dat de mijn veel moois bracht!” Met een sierlijke buiging vertrekt de kwieke tachtiger terug naar zijn vaste bank op het plein.

Buon Cammino Ondergronds De Cammino loopt bovengronds maar de oorsprong van deze tocht ligt diep onder de aardkorst. Ik kan deze Cammino niet geproefd hebben zonder een ondergronds bezoek. In Carbonia daal ik met een gids af in de oude mijn van Serbariu.

Op het eerste niveau heeft men alle mijnperiodes nagebouwd en luister ik geboeid naar de technische details. Moeilijke verhalen over fysieke last en ziektes worden niet weggelaten. Zelfs de slavernij van de politieke gevangenen in WO II krijgt een plek. Zou een klein ondergronds stukje niet vast toegevoegd kunnen worden aan deze Cammino?

Ik krijg telefoon van Giampiero Pinna, de schrijver van de gids. ‘s Avonds zit ik aan tafel met de verloskundige van deze Cammino. Ik vertel over de hoogtepunten én de kinderziektes. Aandachtig luistert hij naar mijn relaas en in zijn hoofd bedenkt hij remedies voor de aanwezige kwaaltjes. Vandaag lopen de eerste pioniers de route, maar de oude mijnwerkerswegen hebben veel potentie en verdienen zeker een groter publiek.

De laatste avond word ik verwacht in het klooster Santuario del Buon Cammino, hoog boven de stad Iglesias. Tijdens een privéaudiëntie krijg ik een oorkonde en een SintBarbaratorentje. De Clarissen zingen een prachtig lied dat me beroert. Als aandenken geeft moeder-overste me een van hun CD’s mee.

Er staat Kerstmuziek op. Een mooie afsluiter voor een geslaagd geboortebezoek. Groei maar snel op, beste Cammino!

85 mm

De baai van Sant’ Antioco.

Levenloos mijnpuin.

PRAKTISCHE INFO

Piscina

Het Sardijnse mijnwerkerspad Il Cammino Minerario di Santa

Sciopadroxiu

Barbara is een 386 km lange luswandeling op het eiland. Gele toren-

Accorradroxiu, 726 m

niet overal volledig. De gids deelt de tocht op in 24 etappes, ik deed

Er is een officiële gids met kaartjes en info over de route, geschre-

Buggerru

ven door Giampiero Pinna en uitgegeven door Terre di Mezzo. Ik

Malacalzetta

gebruikte ook de Kompasskaart N° 2499 Sardiniën Sud. Porto Flavia

Case Marganai

Benedetto

Masua Nebida

San Pietro, 661 m

Musei Villamassargia

mijden wegens de hitte. Er staat een beperkt aanbod aan overnach-

Bacu Abis

tingsmogelijkheden in de gids, maar nog ruim aanbod aan eenvoudige B&B’s of eenvoudige hotelletjes.

Cuccurdoni Mannu, 910 m

Domusnovas

Iglesias

Ideale wandelmomenten zijn de lente en de herfst, de zomer is te

niet voor elke etappe. Er is wel een

km

Guspini

Perd’e Villacidro Pibera Monte Linas, 1238 m San Miali, Monti 1062 m Magusu, Manu 1021 m

Portixeddu

Kaarten en gidsen

Info

4

Gonnosfanadiga

er 15 met als extra een omweg langs het eiland Isola Sant’ Antioco.

minominerariodisantabarbara.org.

2

Igortosu

tjes op blauwe achtergrond wijzen je de weg, al is de bewegwijzering

Tracks per etappe zijn beschikbaar op officiële website: www.cam-

0

Montececchio

Route en bewegwijzering

San Miai, 614 m

Nuraxi Figus Portoscuso

Meer info vind je in de uitgebreide

Orbei Miniera di Rosas

Carbonia

steekkaart op de website.

San Michele Arenas, 492 m

Palmas

Sant’ Antioco

Terra Sarina

ONLINE

INFO

Porto Botte

Nuxis Monte Narcao, 481 m

Giba

Masainas

Santadi

Is Zuddas

Op Weg 2019

FOTO’S

Bart geeft om 13u een lezing over een andere Italiaanse route die hij liep: de Via Francigena del Sud (reportage verschenen in Op Weg 2017, 3).

2019-1 Op Weg |

49

FOTOREPORTAGE | België

Een heerlijke GR-kijk op Wallonië

Een man gedreven door zijn wandelpassie. Voor Jean-Marie Maquet begon het in zijn scoutstijd, en 45 jaar later, diep in de pensioenleeftijd, blijft hij nog altijd even enthousiast de Waalse paden verkennen. ÆÆ Tekst Luc Verdegem Foto’s Jean-Marie Maquet

Voor Jean-Marie is wandelen zijn leven. Te voet ontdekt hij de 1001 landschappen die Wallonië geboetseerd hebben: de wilde Semois, de verlatenheid van de Bayehonvallei, de watervallen op de Ninglingspo, de Lesse met haar stroomversnellingen, de holle wegen in Brabant, de oude paden in het Waalse Heuvelland, de mysterieuze Hoge Venen, de terrils als getuigen van het steenkoolverleden. Maar stappen is voor hem ook kijken, luisteren en ruiken: een zonnestraal door de ochtendnevel, een bedauwd spinnenweb, een kleurrijke pluk paddenstoelen, een pluimpje dat

blijft haken in een egelantierstruik, het ruisen van het water, het ritselen van de bladeren, een kloppende specht in een donker bos, de doordringende geur van bloeiende daslook.

Logisch dat zo iemand zich engageert in de organisatie achter de Waalse Grote Routepaden.

Lange jaren onderhield en ontwierp hij stukken van de ruim 5000 km GR’s en GRP’s in Wallonië.

Met zijn fotografisch oog en taalgevoel was hij ook lange tijd coördinator van het tijdschrift GRSentiers.

GR 126 – In het Zoniënwoud.

50

| Op Weg 2019-1

En nu is er dit fraaie fotoalbum waarin hij ons meeneemt langs een gevarieerde selectie Waalse GR-paden. Komen aan bod: GR 126, GR 16, GR 57, GRP 127, GRP 125, GRP 571, GR 14, GR 56, GR 573 en GR 15. Voor wie de getoonde regio’s al kent, vormen de prachtige en zelfs kunstzinnige foto’s een heerlijk weerzien. Wie ze nog niet kent, kan niet anders dan de stapschoenen aantrekken om ze zelf te ontdekken. En lukt dat niet, dan heb je er minstens een prestigieus kijkboek bij voor op de salontafel.

auraing. nne, op weg naar Be

GR 126 – In de Fame

GR 16 – Op de lattenbrug naar Laforêt.

Eaux vives – Knuppelpad richting Baraque Michel.

.

GR 57 – De rots Hérou

2019-1 Op Weg |

51

GRP 127 – De meren van Pécrot.

tia.

GRP 125 – Zicht op Haut-le-Was

Sur les Sentiers de Grande Randonnée - De Bruxelles à la Semois, des Fagnes à l’Entre-Sambre-et-Meuse (Jean-Marie Maquet), 152 blz, is uitgegeven bij Weyrich Éditions, ISBN 978-287489-493-0.

52

| Op Weg 2019-1

Eaux vives – In de

vallei van de Ch

efna.

FIETSAVONTUUR | Frankrijk

Kinderdromen waarmaken, daarover gaat reizen heel vaak. En voor ons was de reis langs de Groene Weg naar de Middellandse Zee zo’n droom: thuis vertrekken op twee wielen en trappen tot we met diezelfde twee wielen aan het strand van Saintes-Marie-de-la-Mer staan. ÆÆ Tekst en foto’s: Tijl Delannoy

Weids Lotharingen.

Dwars door Frankrijk Droom Zomervakantie, eind jaren 80. Met mijn ouders ben ik op vakantie in Zuid-Frankrijk. Bij de boer waar we logeren, komen twee jongens aankloppen. Of er een plaatsje is om hun tent op te zetten en hun fiets te stallen. De achtjarige versie van mezelf kijkt er met open mond naar. Fietsen van België naar het zuiden van Frankrijk. Dat leek me onmenselijk, iets voor echte helden. Later, als ik groot ben…

Het heeft 30 jaar, wat kortere fietsreizen, veel ge-ja-maar en nog wat excuses geduurd, maar vorige zomer was het dan eindelijk zover. We kiezen voor de Groene Weg naar de Middellandse zee, vanaf Luxemburg-stad: vlot bereikbaar vanuit Belgische stations met de fiets op de trein en je vermijdt er meteen het

klimwerk in de Ardennen mee. Er wordt toch nog genoeg geklommen de komende dagen.

Onder een blauwe hemel vertrekken we uit de hoofdstad van het Groothertogdom. De eerste kilometers langs de Alzette zijn prachtig en bijzonder rustig. Meer zelfs: tot de eerste slaapplaats, langs de Moezel net over de Franse grens, gaat het eerder bergaf. Een fijn begin van een fantastische vakantie.

Kuitenbijters Maar toch is het nodig een kanttekening te plaatsen bij de omschrijving van de samenstellers van deze route: “De route is vriendelijk en mijdt de passen van Vogezen, Jura en Alpen.

Dit maakt het ook voor vakantiefietsers mogelijk de Middellandse Zee te bereiken zonder

zich bovenmatig in te spannen.” Toch niet helemaal waar. Met stijgingspercentages die af en toe in de dubbele cijfers lopen, kan je maar beter enigszins getraind voor de dag komen om zonder afstappen de route uit te fietsen.

Maar de kuitenbijters zijn de dramatische vergezichten in Lotharingen meer dan waard.

We fietsen in stilte voorbij de slagvelden van Morhange, waar in augustus 1914 het Franse leger – nog met de rode uniformbroek – de Duitse invasie tegenhield vooraleer de loopgravenoorlog in al z’n gruwelijkheid losbarstte.

De schilderachtige maar uitgestorven dorpen volgen elkaar op – reken voor de eerste 800 km vooral niet op dagelijkse koffiepauzes – en het landschap verkleurt langzaam van sappig groen over intens rood naar rotsig grijs.

2019-1 Op Weg |

53

De eerste wijngaarden in Lotharingen.

Saône Na Lunéville met z’n Versailles-light kasteel, fietsen we de Franche-Comté binnen. De route blijft (tijdelijk iets minder steil) golven en brengt ons van wasplaats naar wasplaats langs de bron tot aan de oevers van de Saône. Het reisboekje prijst Port-sur-Saône aan om zijn watersportactiviteiten, maar de halve rustdag die we er onszelf gunnen is een sof. In het dorp valt niets te beleven en er zijn weinig eetgelegenheden. Wanneer we de dag nadien enkele kilometers verder een levendig Scy-sur-Saône vinden, stellen we ons vragen bij sommige info in de routeboekjes. Maar nu er ook een app beschikbaar is, zijn we ervan overtuigd dat informatie over cafeetjes en restaurants, nieuwe winkels of het sluiten van bestaande winkels, beter up-todate zal gehouden worden!

Geplooide rotsen Vanaf Port-sur-Saône gaat het een heel eind langs het water. Reigers, waterhoentjes en eenden houden ons gezelschap aan de waterkant, tot we de vallei inruilen voor de klim naar het hoogste punt van onze reis. Vanaf daar

54

| Op Weg 2019-1

De kapel van Saint Gabriel de Tarascon, Provence.

begint opnieuw een prachtig gedeelte van het parcours. De pittoreske dorpjes krijgen gezelschap van de indrukwekkende rotsformaties van de Jura. Naast de geplooide rotsen stroomt de felblauwe rivier de Aisne, die op regelmatige tijdstippen wordt tegengehouden door indrukwekkende stuwdammen. De hierdoor gevormde meren zijn toeristische hotspots voor iedereen die zijn zomerse vakantiedagen graag aan het water spendeert. Maar ook vanop de fiets is het adembenemend mooi, en we belanden even in het fietsgedeelte van een triatlonwedstrijd. Uitkijken voor de snelle fietsers!

sur-Isère is een stad met een groot verleden, al valt er niet héél veel van te zien. In Crest trekt de indrukwekkende donjon alle aandacht naar zich toe. Maar het blijft natuurlijk de groene weg. De klim door de Pas de Lauzun en de daaropvolgende afdaling naar het schilderachtige Saou zijn een absoluut hoogtepunt van de reis. Puffen en hijgen terwijl boven de bomen buizerds rondjes draaien: het maakt alle spierpijn de moeite waard.

Koffiepauzes

Mistral in de rug

De Drôme staat bekend als het centrum van de biologische landbouw en alternatieve levensstijlen in Frankrijk. Terwijl in de Provence al lang alle oude hoeves en hutjes werden opgekocht en verbouwd naar chambres d’hotes, gîtes of slechts sporadisch bewoonde vakantiehuisjes, rijden hier nog heel wat kunstig getatoeëerde jongens en meisjes in hun opgedirkte Volkswagenbusjes rond, naarstig op zoek naar een gammele schuur of vervallen boerderij om hun leven op te bouwen. Het geeft de regio in elk geval een jonge en levendige vibe, wat zich voor de vakantiefietser hoofdzakelijk vertaalt in een van de leukste aspecten van het reizen met de fiets: een regelmatige koffiepauze.

Na de Jura maken we voor het eerst kennis met onze goede vriend, mijnheer mistral. Als een stevige hand in de rug duwt de wind ons richting Hauterives, waar in het begin van de 20ste eeuw de lokale postbode, facteur Cheval, een pareltje bouwde in zijn achtertuin. Het resultaat staat vandaag bekend als Le Palais Idéal en is een uitgebreide stop meer dan waard.

Vanaf dit punt op de route kantelt de weegschaal van natuur voorzichtig in de richting van cultuur. Romans-

Wanneer we langs de triomfboog van Orange fietsen, weten we dat het zwaarste klimwerk achter de rug is. Met een beetje hulp van onze eerder vermelde goede vriend mistral, gaat het nu in hoog tempo richting Camargue. We genieten met volle teugen van de dorpjes en de mooie route. We houden even halt voor een fanfare op het dorpsplein van Fontvieille, stappen af bij de eenzame romaanse kapel van Saint-Gabriel en bewonderen het Romeinse aquaduct bij het binnenrijden van Arles. Als

Puffen en hijgen terwijl boven de bomen buizerds rondjes draaien: het maakt alle spierpijn de moeite waard.

Abrivado

OP WEG 2019 nr.1: De Groene weg naar de Middellandse Zee 55 x 200mm Aangekomen bij de Middellandse Zee.

PRAKTISCHE INFO DUITSLAND

BELGIË Maastricht

Op Weg 2019

GH. LUXEMBURG

Luxemburg

Middellandse Zee’ aan de hand van de gelijk-

in de GR-webshop).

Metz Châlons-enChampagne

In totaal fietsten we 17 dagen gemid-

Morhange

deld 70 kilometer per dag, goed voor zo’n

Nancy

1200 kilometer.

Meer info: www.europafietsers.nl.

Lunéville

l ze

oe

Info

FRANKRIJK

Omdat we geen zin hadden in kamperen, organiseerden we onze etappes aan de hand van beschikbare overnachtingsplaat-

Port-surSaône

Scy-sur Saône

sen. Daarvoor gebruikten we niet alleen de FRANKRIJK

Vésoul

ZWITSERLAND

Flamingo’s

Wim Vandamme

We planden onze ‘Groene Weg naar de

(de twee delen zijn vanzelfsprekend te koop

Beaune a

Mâcon

r el Ju ur e at a ut N H rc u Pa al d on gi

Genève

informatie uit de reisgids maar ook Gîtes-deFrance, Airbnb en natuurlijk Warmshowers.

Terugreizen deden we met de trein. Eerst vanuit Arles naar Avignon en dan met de TGV naar Brussel. Daarvoor hadden we twee compacte reishoezen voor fietsen meegenomen tijdens de trip.

De gidsen De Groene Weg naar de Middellandse Zee kan je bekijken en kopen op de GR-stand.

Rhô

ne

Ré

Lyon

Hautrives Parc Naturel Régional des Monts d’Ardèche

Romans-sur-Isère

Crest Saou Montélimar Narbonne

Onze laatste fietsdagen wijden we volledig aan de Camargue. Hoewel iemand ons had gewaarschuwd dat de flamingo’s zich goed verstoppen, is het al in de eerste kilometers prijs: een grote groep roze vogels staat doodgemoedereerd hun lunch te verzamelen in een van de talloze vijvers. We besluiten hetzelfde te doen en trekken ons stokbrood van tussen de bagagedrager, in het gezelschap van honderden vogels van allerlei pluimage. De legendarische muggen zijn blijkbaar zelf met vakantie, dus we kunnen rustig genieten van het brood, de kaas en het uitzicht.

Saintes-Maries-de-la-Mer is in de zomer een toeristische topbestemming met al zijn voor- en nadelen. Gelukkig weet onze gastvrouw waar we terechtkunnen voor een prima vismaaltijd met een prachtig zicht op de ondergaande zon.

Een perfecte afsluiter voor de 8-jarige knul die al die jaren geleden droomde van een fietstocht naar het zuiden van Frankrijk…

Route en bewegwijzering namige routeboekjes van de Europafietsers

M

kers op de taart belanden we in Saint Gilles op het lokale dorpsfeest, waar alles in het teken staat van de stier, de ‘course camarguaise’ (de diervriendelijke en veel eerlijkere variant van het Spaanse stierengevecht) en de ‘abrivado’.

Het gaat er bijzonder gezellig – en voor een aantal dorpsbewoners ook bijzonder dronken – aan toe. Het hoogtepunt van de dag volgt wanneer acht ervaren ruiters op hun paarden door de straten galopperen in een formatie waarbij ze vier stieren tussen hen in mennen (de abrivado). Er valt zeker het een en ander te zeggen over de noodzakelijkheid om de stieren bij die loop af te leiden naar het lokale café voor een scheut pastis (wat enkele ‘moedigen’ ook nog lukt), maar het is wel een zekerheid dat in de Camargue de stier beter af is dan zijn Spaanse broers… Een stier die het goed doet wordt beloond met standbeelden en een lang leven in de weiden van de Camargue. Als de stier in kwestie niet zo goed is, moet het lang leven in de Camargue volstaan. Fijne deal toch?

HAUTE ALPES Orange Avignon

Nîmes

Fontvieille

0

25

50

km

2019-1 Op Weg |

55

WANDELAVONTUUR | Groothertogdom Luxemburg

De natte, de koude en de schone Na een aantal fietstochten wou ik graag met de kinderen een wandelhoofdstuk starten. En zo gebeurde het dat we voor onze eerste meerdaagse tocht in de paasvakantie naar ‘Klein Zwitserland’ in Luxemburg trokken (van Liv moet ik er altijd Groothertogdom voor zeggen!). ÆÆ Tekst en foto’s Annelies Claes

Ambitieus Vermits het de eerste keer was, besloten we niet te ambitieus te zijn en de tent thuis te laten, al waren er campings genoeg en leent het pad zich ook tot wildkamperen. Dus maakten we er een luxeversie van met één overnachting in een hotel en drie in de jeugdherberg van Echternach.

Het Mullerthal Trail bestaat uit drie lussen van elk een kleine 40 km. Mijn eerste idee was om twee lussen te wandelen op vier dagen. Gelukkig zette Vic me snel met beide voeten op de grond,

56

| Op Weg 2019-1

met de mededeling dat hij dat toch net iets te ambitieus vond (en terecht). Uiteindelijk kozen we om drie dagen te voorzien voor Route 2, want die beloofde het meest spectaculair te zijn met rotsen, kloven en watervallen.

Dag 1, de natte dag 23 mm neerslag was de voorspelling. Gelukkig was de realiteit minder dramatisch en volstonden vijf kilometer stappen om unaniem te besluiten dat dit de mooiste wandeling was die we samen al deden. Ik had uitgerekend dat het

ongeveer 14 km zou zijn tot het eindpunt, uiteindelijk klokten we af op meer dan 17. Maar de kinderen waren dapper en ik troostte ze met het feit dat dit de zwaarste dag zou zijn. Morgen zou het droog blijven en zou het sowieso korter zijn (gelukkig dat ze toen niet wisten dat afstanden inschatten niet mijn sterkste punt is).

Eindigen deden we in een echt hotel. Luxe!

Alhoewel, de dure dame blanche met koude chocoladesaus uit een bus was toch wel een afknapper (maar de flammenkuche was wel lekker).

OP WEG 2019 nr.1: wandel in Müllerthal 55 x 55mm

PRAKTISCHE INFO

Hae

der

bac

h

ch

ba

er

ef

sd

n Co

0 Op Weg 2019

Dag 2, de koude dag

1 km

2

GROOTHERTOGDOM LUXEMBURG

r ue

ch

rba

ure

b ter Lou

DUITSLAND

Sa

Berdorf

/ re Sû

ROUTE 2

onze foto’s vergelijkt met die op internet, zie Route en bewegwijzering je dat we toch veel regen gehad hebben. Eten Omwille van de vele rotsformaties en waterdeden we op een knappe picknickplaats, waar vallen wordt de regio Mullerthal in het de kinderen het leuk vonden om met hun oosten van het Groothertogdom Luxemburg schoenen in de rivier te gaan staan tot ze natte vaak ‘Klein Zwitserland’ genoemd. Het voeten hadden.

Mullerthal Trail heeft een totale lengte Vermits ik de kinderen lang geleden beloofde van 112 km, opgesplitst in drie aan elkaar ooit eens een wandeling te maken door een sluitende lussen. Wij kozen voor route 2. oude spoorwegtunnel, deden we ook de uit- Onze etappes: dag 1 van Echternach naar breiding van route 2. Daarin zit namelijk Mullerthal (17,5 km), dag 2 van Mullerthal zo’n spoorwegtunnel. Maar groot was de ont- naar Scheidgen (20,5 km), dag 3 van goocheling toen het een goed verlichte tunnel Echternach naar Scheidgen (10,6 km). Meer bleek te zijn en de zaklampen in de rugzak info vind je op www.mullerthal-trail.lu. konden blijven.

De route bleek langer dan gedacht, en de Info moraal van de kinderen zat op een bepaald De jeugdherberg van Echternach is zeker een moment laag. Dus kregen ze de keuze, ofwel aanrader. Verzorgd, nieuw, schappelijk van zoals gepland tot Scheidgen om de bus te prijs en in een héél mooie omgeving langs het Wim Vandamme nemen naar de jeugdherberg, ofwel vroeger meer. Bovendien heeft hij een toffe klimzaal! op de bus stappen.

Begijnhof 19 Ik was best trots toen ze Meer verhalen en beelden vind je op besloten voor een recorddag te gaan. En eens annelyse.be.

8500 Kortrijk die beslissing genomen, zat het ook weer goed Annelies en Liv vertellen om 12u wim.1962.vandamme@gmail.com met de motivatie. Vic was trouwens ook in zijn met meer beelden het relaas van hun tocht en zetelen de hele beurs nopjes met de schedel die hij onderweg vond … als informant. geen idee van welk dier.

Droog, maar koud. Ik had veel spijt dat mijn handschoenen nog in onze auto lagen, gelukkig is de rest van de familie wat warmbloediger. We passeerden langs de waterval Schiessentumpel, het pronkstuk van de wandeling. Maar als je

Processie Als je aan Echternach denkt, denk je natuurlijk aan de processie. We keken op YouTube naar beelden en zagen mensen van links naar rechts springen, aan elkaar verbonden door witte zakdoeken. Maar drie stappen vooruit en twee stappen terug, dat konden we er toch niet van maken. Een zoektochtje op het internet leerde ons dat dit ritme in 1947 afgeschaft is, omdat het voor te veel chaos zorgde.

De processie vindt elk jaar plaats op dinsdag na Pinksteren. En ze duurt blijkbaar uren…

2019-1 Op Weg |

57

Dag 3, de schone dag Om de cirkel rond te maken stapten we nog van de jeugdherberg tot aan het eindpunt van gisteren, om dan met de bus terug te keren naar Echternach. Het laatste deel van de route was wat minder spectaculair, maar daarom niet minder mooi. Onderweg kwamen we een paar wildkampeerplekjes met kampvuurkringen tegen. Er lag al droog hout te wachten op de volgende kampeerders. Toen miste ik mijn tent wel.

Nu ze 9 en 10 jaar zijn, stappen Liv en Vic haast even goed als wij, alleen hebben ze soms nog wat motivatie nodig. Ze wilden ook absoluut met een eigen rugzakje stappen, waarin hun eigen kleren zaten en bij Liv ook nog haar e-reader. Hoewel dat eigenlijk wel stoer van hen is, vond ik het vooral schattig.

Route 2 van het Mullerthal Trail staat aangegeven als ‘zwaar’ op de officiële site, maar wij vonden het best meevallen. Alles is goed

nieuwe locatie

stap voor stap tegen armoede en ongelijkheid

31 AUG & 01 SEPT 2019 | Saint-Hubert

27 april 2019 | westhoek

oxfamtrailwalker.be

peacewalker.oxfamsol.be

V.U : Eva Smets, Vier-Windenstraat 60, 1080 Brussel

58

| Op Weg 2019-1

bewandelbaar en je moet nergens klimmen of afdalen langs een touw. Het pad lijkt alleszins het paradepaardje van Luxemburg: goed onderhouden, veel groene bankjes onderweg, duidelijk bewegwijzerd, en veel vuilbakken op de route (behalve wanneer je ze nodig hebt natuurlijk). Een absolute aanrader dus, maar volgende keer wel met … tent!

FIETSAVONTUUR | Nederland, België, Frankrijk, Spanje

Volle bak

Met twee elektrische bakfietsen naar Zuid-Frankrijk

2018 is net begonnen. Goede voornemens heb ik meestal niet, maar er wordt er één in mijn schoot geworpen. Oscar en ik zijn al maanden bezig met het plannen van een gezinssabbatical met onze kinderen. We richten ons al een tijd op Australië per camper. Maar ineens krijg ik buikpijn van het idee dat we met zijn vieren de hele wereld overvliegen (met een hoop CO2-uitstoot en een jetlag), terwijl Europa aan onze voeten ligt. En als we toch zo’n fijne nieuwe elektrische bakfiets hebben, kunnen we daarmee ook wel naar Zuid-Europa fietsen, toch? ÆÆ Tekst en foto’s Elsbeth Vermeulen

2019-1 Op Weg |

59

Het idee is geboren Ok, met de bakfiets dus. We zitten meteen vol ideeën telkens we over ons nieuwe reisconcept fantaseren. Maar er zitten wel wat meer haken en ogen aan dan aan ons originele plan. We hebben nog nooit een reis per elektrische bakfiets gemaakt – ook niet per fiets overigens – en ook qua kampeerervaring zijn we groentjes. Kunnen we met een elektrische bakfiets eigenlijk wel ver komen? Geraken we een berg op? Wat nemen we mee? Hoe plannen we onze route? Wat als Beau en Lucy (0 en 3 jaar) het niet leuk vinden? En hoe komen we weer terug in Nederland? We praten er veel over met elkaar en met vrienden. Hoe meer vragen er nu komen, hoe meer we opgelost hebben voor ons vertrek.

ontdekken we hoeveel kilometer wij per opgeladen batterij kunnen fietsen en hoe het fietsschema eruit kan zien. Wij leren nog heel wat over routes plannen met gpx-files. En we vinden een mooie route van Eindhoven naar Barcelona die we grotendeels kunnen volgen.

De Pyreneeën doemen voor ons op en zien eruit alsof ze bedwongen willen worden.

Waarom Zuid-Frankrijk?

31 mei, dag van vertrek

Griekenland, Italië, Spanje, Scandinavië, bestemmingen genoeg. Wij kiezen voor Frankrijk, omdat we met een bakfiets niet té veel hoogtemeters kunnen maken, het niet té ver weg is, het er veilig fietsen is, het Franse eten goed is, er voldoende overnachtingsmogelijkheden zijn én er in de zomer ook veel vrienden heen gaan. Door een proefrit in Nederland

Stromende regen. Een schema voor de hele reis hebben we niet, wel voor de eerste drie dagen.

We moeten knallen met z’n tweeën, zodat we de kinderen tijdig in België kunnen oppikken.

Vertrek. Nu. Dus. Twee vrienden zwaaien ons uit vanonder een paraplu. De adrenaline giert door mijn lijf. “Dit is het, het is begonnen: wij, de fietsen, onze bagage, de regen, drie maanden lang.” Een spannend, maar heerlijk gevoel.

Juni: weg met de twijfels De maand juni begint met code oranje. Wij fietsen tegen de stroom in van vluchtende toeristen die wegens wateroverlast weer naar Nederland gaan. Zelf voelen we ons goed beschermd. De kinderen zitten onder de regenkap en vermaken zich. En wij komen met onze poncho’s ook een heel eind. Maar lange, regenachtige, grijze dagen door het niemandsland van de Ardennen zorgen er wel eens voor dat ik verlang naar de luxe en de warmte van een

60

| Op Weg 2019-1

camper. Een vliegtuig vliegt boven ons hoofd en ik vraag me af waarom we niet in Australië zitten. Zeker wanneer het ons weer eens niet makkelijk lukt accommodatie te vinden. Maar tegelijkertijd: alles droogt makkelijk, het fietsen gaat fantastisch en we hebben later nog tijd zat voor mooi weer. We zijn onder de indruk van de schoonheid van het Nederlandse en Belgische landschap. Na twee weekjes warmdraaien zijn de regen en onze twijfels als sneeuw voor de zon verdwenen.

Juli: tijd voor vertraging We zijn al in Bourgogne en hebben onze eerste afspraak met vrienden. Alle afspraken zijn onder voorbehoud van hoe wij vorderen, maar dit is een makkie. Het is heel bijzonder om even uit je fietsbubbel te komen en stil te staan bij wat je eigenlijk aan het doen bent. En de dynamiek met vrienden is ook leuk voor de verandering. We verruilen de tent deze maand vooral voor huizen. Het comfort neemt toe en de fietskilometers af. Hoewel we er ook voor kiezen drie dagen zonder kinderen – die rijden een stukje met oma en opa mee – door te stomen om een saai stukje van de route rondom Lyon flink door te kunnen fietsen. Als kers op de taart is er aan het eind van deze ruim 300 km de meest verschrikkelijke klim van de hele reis: gemiddeld 10% over 4 km, hier zijn bakfietsen echt niet voor gemaakt. Als je eenmaal stilstaat, kom je niet anders meer vooruit dan met een flinke duw.

Augustus: vol in de hittegolf Begin augustus komen we al aan op onze enige vooraf geboekte locatie vlakbij Montpellier. We hebben alle tijd van de wereld en staan met vrienden lange tijd op één camping. Rustig aan

doen is steeds meer noodzakelijk, want ook hier heerst de hittegolf. Het fietsen is nog steeds fantastisch. Als we eenmaal alle spullen ingeladen hebben en op de fiets zitten, overspoelt ons een gevoel van vrijheid. We ontdekken Frankrijk in al haar facetten en onderweg zien we de landschappen veranderen. Maar inmiddels is het nu en dan wel echt heet. We fietsen zoveel mogelijk in de ochtend, maar ontkomen er niet aan om ook in broeierige omstandigheden voort te ploeteren. Zeker bergop is elke minuut er één te veel. Na twee weken kamperen fietsen we nog verder zuidwaarts, naar Roquebrun.

Vanaf hier gaan straks onze fietsen weer naar Nederland, dus dit is het dan. Of niet? De Pyreneeën doemen voor ons op en zien eruit alsof ze bedwongen willen worden. Ik kan me niet voorstellen dat we nu uitgefietst zijn. We hóeven nergens voor terug naar Nederland, geen baan, geen school, niets.

dit niet over ons hart krijgen. Deze reis verdient een terugkeer per trein.

Elektrische vs gewoon Een elektrische bakfiets heeft veel voordelen: je kan veel meer meenemen dan in een gewone fiets met bagagekar. De kinderen zitten comfortabel en ik vind het persoonlijk heel fijn ze voor mij te hebben, zodat ik zie wat er gebeurt en we lekker veel kunnen kletsen. Bergop, tenminste als het niet té steil wordt, halen we alle

andere fietsers lachend in. En wij vinden het erg leuk dat we beiden op ons eigen niveau kunnen fietsen door te kiezen voor een ander ondersteuningsniveau. En dan de nadelen: als je eenmaal stil staat, gaat de ondersteuning niet aan, je moet dan aangeduwd worden. Het zijn zware en niet per se sportieve fietsen. Je kan de fietsen niet even een stuk per trein vervoeren. En je bent afhankelijk van de volgeladen accu’s (wij hadden dus ook twee accu’s per fiets, dan hoefden we nooit tussendoor op te laden).

DE MEEST GESTELDE VRAGEN Onze ‘bakfietsvakantie’ in cijfers

Wat vonden de kinderen ervan?

We waren 104 dagen weg, waarvan

De kinderen waren snel gewend en zaten

31 echte fietsdagen met een gemiddelde

per dag meestal niet langer dan 3,5 uur in

September: viva España!

van 71 km per dag. Dus ook 31 logeer-

de fiets (en 2 pauzes tussendoor). Beau

adressen, waarvan meer dan 30% samen

sliep veel en Lucy vond het mooi en leuk.

Alle scenario’s nemen we door en we besluiten door te fietsen naar Spanje. De Pyreneeën lijken machtig en het is toch net een ander gevoel om tot in Spanje te fietsen dan net daarvoor te stoppen. We maken er een luxereisje van: wel veel fietsen, maar zonder veel bagage, die laten we achter bij vrienden in Roquebrun.

We vertoeven drie nachten in mooie B&B’s. Dit is wel anders fietsen zeg. We vliegen zowat de Pyreneeën over en ik geniet nog meer dan alle maanden voordien. Het is prachtig, de druiven worden geoogst, het is desolaat, hier en daar grimmig, maar ook groen en indrukwekkend.

Wat ben ik blij dat dit we dit staartje er nog achteraan plakken. Na 3.000 kilometer vertrekken we naar huis. Ondanks de financiële en praktische voordelen van het vliegtuig, kunnen we

met vrienden of familie. We fietsten ruim 16.000 hoogtemeters en de eindteller

Zouden we het weer doen?

stond op meer dan 3.000 kilometer.

Absoluut. En we raden het iedereen aan. Ook de van nature niet zo sportieve

Hoe komen de fietsen terug als je zelf niet terugfietst?

dichterbij huis of vervoeren we de fietsen

Gelukkig hadden wij vrienden die met

in een busje naar een ander land waar

een aanhanger terugreden uit Frankrijk,

we dan kunnen fietsen.

fietser. Wel blijven we de volgende keer

maar anders zijn er ook nog goede vervoersapps waarop je op een platform je

Meer weten? Tips?

‘vracht’ aan kan bieden.

Lees onze volledige blog op www.bak­fiets­vakantie.nl. Of ga voor

Wat was het mooiste aan de reis?

meer verhalen van andere fietsers naar

De vrijheid, het volledig doorkruisen van

fietsenmetkinderen.info.

landen, met alle details, alle lokale gerechten en gebruiken, de mensen, de natuur.

Elsbeth antwoordt op de beurs graag op je vragen.

2019-1 Op Weg |

61

VERENIGINGSNIEUWS VERENIGINGSNIEUWSVERENIGINGSNIEUWS VERENIGINGSNIEUWS

De mooiste verbinding tussen twee punten is nooit een rechte Dit jaar wensen we met Grote Routepaden vele nieuwe, onbekende punten aan elkaar te verbinden tot een kronkelend pad vooruit punten in dalen, punten op toppen, punten in koude modder, punten op warme stranden punten die je alleen bereikt, punten die mensen samenbrengen punten die ons verbinden op weg langs het mooie pad van 2019

KALENDER

Tekst: Mieke Deblaere Foto: Willy Huys (deelnemer GR-FOTOwedstrijd 2018)

Wandeltochten West-Vlaanderen

Zo 20/1: LAW Streekpad 10 en LAW 9-2, Herkenbosch – Slek Zo 17/2: GR 123, Warcoing - Mont-SaintAubert - Kain Zo 17/3: GR 125/GR 126, Foy Notre Dame - Spontin – Crupet

Limburg Zo 10/2: Hageven - Borkel (Nl) – Hageven Zo 10/3: Poppel (Ravels) - Esbeek (Nl) Poppel (Ravels)

Vlaams-Brabant Zo 17/2: GR 125, Ham-sur-Sambre - Namen Zo 17/3: GR 5A, Oostende - Nieuwpoort-Bad

Alle info en inschrijven www.groteroutepaden.be > GR-activiteiten

62 | Op Weg 2019-1

ELGIDS

Antwerpen

Palingbeek in Zillebeke. Hier in het Molenbos sluit GR 131 aan op GR 128. Met een verbinding naar het station van Ieper krijg je nog een mooi stuk doorheen het provincie­ domein cadeau.

De drie delen zijn ingedeeld in dagetappes van ongeveer 20 km. Stap je het hele traject, dan ben je zo’n 7 dagen onderweg. Pictogrammen op de 28 detailkaarten duiden logies, bus- en trein­haltes aan. De tekst van de routebeschrijving is aangevuld met achtergrondinfo over beziens­waardig­heden, natuur en landschap. De route wordt door vrijwilligers in beide richtingen bewegwijzerd met wit-rode strepen. De gpx-track kan je gratis downloaden op www.groteroutepaden.be.

– IEPER | WAND

Zo 27/1: Stadswandeling Doornik Zo 24/2: GR 5A, Dendermonde - Aalst - Erembodegem

GR 131 start in het oude Zwinstadje Damme en loopt over 140 km diagonaal door de provincie West-Vlaanderen naar de Ieperboog. Het pad verbindt GR 5A in het noorden van de provincie met GR 128 in het zuiden.

De huidige route omvat 3 delen: het Brugs Ommeland, het Houtland, en de Frontstreek. In de eerste twee delen is het groen van de bossen de hoofdkleur, in het laatste deel is dat het blauw van het water. Het hele traject ademt een rijke en boeiende geschiedenis uit. Damme is de geschiedenis zelf. Talrijke kastelen wijzen op de rijkdom van het Brugse Ommeland. Dan volgen groengebieden mekaar in snel tempo op: Vagevuurbossen en Bulskampveld, Blauwhuis, Groenhove, Wijnendalebos, Staatsbossen van Koekelare. Vanaf hier eist de ‘Groote Oorlog’ alle aandacht op: Vladslo, IJzertoren, Steenstrate, Essex Farm Cemetery, Menenpoort. Dan is het nog een kleine stap langs de Verdonken Weide en Zillebeke Vijver naar het Provinciedomein De

WANDEL G I D S

RBOOG ELAND – IEPE BRUGSE OMM GR 131

E OMMELAND

Oost-Vlaanderen

Nieuwe topogids GR 131 GR 131 BRUGS

Do 7/2: GR 128 en Streek-GR Heuvelland, rondje Eecke (F) Zo 17/2: GR 128 en Streek-GR Dijleland, Wilsele - Muizen Do 7/3: GR 5A, de groene gordel ten zuiden van Brugge Zo 17/3: GR 122, Moerbeke - Laarne

VAN DAMME

KM

De nieuwe topogids wordt voorgesteld op de Fiets- en Wandelbeurs en is vanaf dan te koop in de GR-webshop.

Trajectwijzigingen • • • • •

NAAR IEPER 148

Op volgende GR-paden zijn er trajectwijzigingen. Alles is ter plaatse aangeduid.

Op de GR 5 is het zuidelijke deel van de ENCI-groeve in Maastricht tijdelijk afgesloten.

Op de GR 128 Variant Leuven is er een kleine trajectwijziging omwille van een privéweg.

Op GR 565 Sniederspad is er een tijdelijke omweg in Postel.

Op GR 5A is een tijdelijke omlegging in Wijschate en Baasrode-Vlassenbroek.

WEDSTRIJDWEDSTRIJDWEDSTRIJDWEDSTRIJDWEDSTRIJDWEDSTRIJDWEDSTRIJDWEDST

BEURSWEDSTRIJD Naar aanleiding van de Fiets en Wandelbeurs presenteren we een wedstrijd waar zowel Op Weg-lezers als bezoekers van de GR-stand op de beurs aan kunnen deelnemen. Aarzel niet en maak kans op één van onze drie avontuurlijke prijzen op maat van elke wandelaar of fietser. Deelnemen kan tot 28 februari 2019 online op www.groteroutepaden.be > op weg > win of op de beursstand van Grote Routepaden.

WEDSTRIJDVRAAG

Winnaars vorig nummer De duotickets voor de Fiets en Wandelbeurs zijn voor Joeri Belis, Paul Zeebroek, Leen Stoefs, Etienne Larock en Annemie Vercruysse. Het Groot Wandelboek Vlaanderen wordt opgestuurd naar Evelien Opsomer, Ineke Hofman en Babette Vrancken. De wandelgids Frankreich: Pyrenäenweg GR 10 naar Nele Vanhaverbeke, Lien De Vos en Ann Huysman. De Provinciewandelgids Zuid-Limburg is voor Katty Le Grand en Mia Van de Velde. Het boek Hoe word ik bergwandelaar? gaat naar Filip Van Sinay. De wandelgids Walking in Cumbria’s Eden Valley tenslotte is voor Noël Wittevrongel, Saskia Mercelis en Wim Packet.

Op 1 februari wordt een nieuwe wandelgids uitgebracht van de Streek-GR Waas- en Reynaertland. Waar ligt het nieuwe vertrekpunt van deze route?

• Temse • Sint-Niklaas • Lokeren Tip: Meer info vind je bij het artikel op pag. 12.

PRIJZEN EERSTE PRIJS

Met gezin of vrienden overnachten in Poperinge Een weekendverblijf van 2 nachten in ’t Vakantie­huisje in Poperinge, een warm en stijlvol ingerichte vakantiewoning die plaats biedt aan 8 personen. Poperinge is de uitvalbasis bij uitstek voor uitstapjes naar Ieper, Heuvelland en de Belgische kust. Wandelaars worden ondergedompeld in de Sporen van de Grote Oorlog en fietsers kunnen zich laten leiden door de Vlaanderen Fietsroute.

Meer info op www.tvakantiehuisje.be.

TWEEDE PRIJS

Op stap met een Dagrugzak van The North Face Of je nu naar het werk of een weekendje weg gaat, op de nieuwe Rodey-rugzak van The North Face kan je vertrouwen. Dankzij de ruime vakken is er genoeg plaats voor alles wat je nodig hebt tijdens een dagje weg. Je water bewaar je in de twee mesh-zakken, zodat je de hele dag vooruit kan. Reflecterende tabjes en banden zorgen voor 360 graden-zichtbaarheid op donkere avonden. www.thenorthface.eu

DERDE PRIJS

De wereld ontdekken met ‘Trotter Reizen’ Dit boek is een onuitputtelijke bron van inspiratie om de mooiste, boeiendste, uniekste en vreemdste plekken ter wereld te ontdekken. Met ook een lijst van de beste trektochten en de mooiste fietsroutes ter wereld! Om weg te dromen vanuit je luie zetel of inspiratie te krijgen voor een volgende vakantie. www.lannoo.be/nl/trotter-reizen

2019-1 Op Weg |

63

Het ideale geschenk om jezelf of je beste wandelmaatje eens goed te verwennen.

Zorgeloos op pad gaan, dat is wat je mag verwachten van een GR-wandelarrangement.

Een warm onthaal, lekker eten en kant-en-klare routebeschrijvingen krijg je van de hotelier. Je wandel­ schoenen aantrekken is het enige wat je zelf hoeft te doen.

Foto Clem Verbiest

G R - W A N D E L A R R A N G E M E N T E N 1 Pajottenland

5

Drie wandeldagen op de GR 512 langs golvende akkers, kleine dorpjes, vierkantshoeven en kastelen tussen Halle en Geraardsbergen. – In een modern, sfeervol hotel ** in OLV- Lombeek. – 2-daagse: € 146 – 3-daagse: € 238 – 4-daagse: € 329*

2 Hageland Je volgt de Demer en de Winge langs fikse heuvelruggen, broeken en beemden. – In een charmehotel*** in Rillaar met sauna en jaccuzi. Met mogelijkheid tot gpsinitiatie. – 2-daagse: € 149 - 3-daagse: € 242*

3

Maas- & Mergelland

Het golvende Limburgse Mergelland biedt vele hoogtepunten en verrassende panorama’s. – In een prachtig gerestaureerde hotelhoeve** in Riemst. – 2-daagse: € 145 - 3-daagse: € 220*

4

Fruitig Haspengouw

NIEUW

Met holle wegen, akkers, boomgaarden en een stukje Romeinse heirbaan als ingrediënten. – In een moderne, comfortabele B&B in Hoepertingen. – 2-daagse: € 151 – 3-daagse: € 231

Hoppe- & Heuvelland

Aan beide zijden van de ‘schreve’, waar de herinneringen aan de Groote Oorlog nooit ver weg zijn. – In een aangenaam hotel*** boven op de Rodeberg in Westouter.

– 2-daagse: € 138 - 3-daagse: € 220 - 4-daagse: € 299*

6

7

5

8

1

2

In en om Voeren

Door de golvende landschappen van het Krijtland, Voeren en het Land van Herve. – In een schitterend gerestaureerde vierkantshoeve*** in ’s Gravenvoeren. – 2-daagse: € 151 - 3-daagse: € 244*

7

Antwerpse Kempen

Genieten van zandige heuvelruggen en uitgestrekte bossen in de 'stille' Kempen. – In een luxe hotel*** te midden van het rustgevende groen rond Lichtaart. – 2-daagse: € 155 - 3-daagse: € 259 (geen singleboeking mogelijk)

8

Zwalm en Vlaamse Ardennen

De driehoek Oudenaarde-Ronse-Brakel verrast met pittige hellingen en schitterende panorama’s. – In een comfortabele B&B met fijne maaltijdservice nabij het landelijke Brakel te midden groene rust. – 3-daagse: € 249 (geen singleboeking mogelijk)

Informatie en boekingen bij Anders Reizen T 013 33 40 40 www.andersreizen.be * Single toeslag op aanvraag bij Anders Reizen

4

3

6

OPMERKELIJK

Ceci n’est pas une balise GR Zijn hier overijverige GR-vrijwilligers aan het werk geweest? Een stille medewerker-markeerder die zich buiten medeweten van zijn coördinator in het Guinness Recordbook wou schilderen?

Een geïnformeerde langeafstandswandelaar zou moeten weten dat het niet kan. De GR-bewegwijzering is namelijk wettelijk gedeponeerd en mag enkel op de correcte manier toegepast worden: twee strepen onder elkaar, wit (GR-pad) of geel (Streek-GR) bovenaan en rood onderaan. Wist je trouwens dat we steeds minder schilderen en steeds meer stickers gebruiken? Dat zorgt voor een mooie, uniforme bewegwijzering.

Zin om ons te vervoegen en ook een van de meer dan 100 GR-vrijwilligers te worden die in Vlaanderen elk een deeltraject controleren en onderhouden? Daarnaast zijn we ook op zoek naar administratieve ondersteuning, naar fietsfanaten om mee ons fietsbeleid uit te werken, naar witte raven om onze provinciale wandel- en fietswerkingen mee te helpen sturen, naar vrijwilligers die goed onderlegd zijn in digitale toepassingen zoals Open Street Map, enz… Laat het ons weten (info@groteroutepaden.be) of kom naar onze stand op de Fiets en Wandelbeurs.

Foto Bart Vermeyen, ergens op GR 12 tussen Antwerpen en Brussel

Volg

Grote Routepaden op de voet

via de maandelijkse nieuwsbrief

meer dan 27.000 abonnees

schrijf nu in op www.groteroutepaden.be 2019-1 Op Weg |

65

COLUMN

Voetpadblues Plots valt het me op. Dit voetpad wordt zelden of nooit gebruikt. Tussen de tegelvoegen schiet het onkruid hoog op, de randen zijn verdwenen onder het gras. En toch ligt het er. Netjes afgescheiden van de rijweg door een strook groen, idem aan de kant van de huizen. Zoals het moet. De rijweg? Een dalende, drukke invalsweg naar een stadje. Het centrum ligt nog anderhalve kilometer verder. De bebouwing? Villa’s midden tuinen, allemaal met oprit. Het contrast met de perfect onderhouden rijweg, de keurig getrimde tuinhagen en de dure afrasteringen is groot. Niemand bekommert zich om het voetpad. Een verwaarloosd stukje publieke ruimte. Hier heerst koning auto. Noch gemeentediensten, noch bewoners voelen zich geroepen om het onkruid te wieden.

Waarom ook? De huizen worden bereikt en verlaten met de auto. Wie van verder komt, passeert alleen met de auto langs deze plek, of ziet ze als buspassagier. Behalve de toevallige stapper, of de poetshulp die een of twee keer per week van de bushalte tot bij een van de huizen stapt, heeft niemand behoefte aan dit voetpad. Zelfs de postbode en de pizzaboy hebben een auto, een scooter of een e-bike.

Gek hoeveel een voetpad weet te vertellen over een buurt.

Maar staat het overwicht van de auto niet overal hard ter discussie? Cash for cars, mobiliteitsbudget, fiets-o-strades, e-bikes, openbaar vervoer, multimodale verplaatsingen, het zijn termen die ons dagelijks uit de media toeschreeuwen. Is er dan ook hoop voor het voetpad? Weinig, want het benenwerk speelt alleen maar een onbeduidend bijrolletje in het mobiliteitsverhaal. De hoofdrolspelers zijn de auto, de trein, de tram, de bus en de fiets. Te voet, dat zijn alleen maar die enkele meters van de voordeur naar de auto, van de werkplek naar de fiets, van de parking of de bushalte naar het perron. Wat telt is snelheid. Is de fiets vlugger dan de auto op dit traject? Hoe kunnen bus en tram vlotter door de verkeersstroom geloodst worden? Voor traagheid is geen plaats in het mobiliteitsdebat. Te voet gaan, dat doe je in je vrije tijd, of naar de bakker op zondag. Dat is iets voor sightseeing of voor shopping in een winkelcentrum.

Onze voetpaden illustreren perfect hoe weinig belang er gehecht wordt aan stappen als verplaatsingsmiddel. Voetpaden zie je enkel nog in de stads- en dorpscentra, dikwijls in belabberde staat en stiefmoederlijk behandeld. Ze zijn een verzamelplek voor allerlei straatmeubilair zoals parkeerautomaten, fietsrekken, lantaarnpalen en elektriciteitskasten. Of ze worden in beslag genomen door horecaterrassen, publiciteitsborden, bushokjes, huisvuil en enorme betonblokken die bankkantoren en handelszaken moeten beschermen.

Kortom, alles waarvoor geen plaats is op de rijweg en de parkeerplaatsen, wordt op het voetpad gestouwd. De voetganger zal zich er wel langs wurmen. En onder de voetpaden liggen ook nog eens tal van nutsleidingen zodat ze om de haverklap voor langere tijd opgebroken worden.

Je zou van minder de voetpadblues krijgen.

Luc Verdegem

Volgend nummer VOLGEND NUMMER

Op Weg April 2019 Reportages Harz

Berlijn-Brussel

Romerkanal

Tirol-Verona

Queyras

Zuid-Frankrijk

COLOFON Op Weg is het tweemaandelijks magazine van Grote Routepaden vzw Grote Routepaden onderhoudt in Vlaanderen 3.680 km wit-rood en geel-rood bewegwijzerde GR-wandelpaden en 1.500 km met bordjes gemarkeerde LF-fietsroutes.

Meer info op www.groteroutepaden.be.

Coverfoto

Contact

Reclameregie

GR-Secretariaat, Beatrijslaan 72, 2050 Antwerpen, + 32 3 232 72 18, info@groteroutepaden.be GR-coördinator: barbara.dessein@grote­ routepaden.be, + 32 2 504 03 15 LF-coördinator: reen.simoen@groteroute­paden. be, + 32 2 504 03 11 Op Weg: opweg@groteroutepaden.be, + 32 496 606 553

Opmaak en druk

Vanden Broele, www.vandenbroele.be

Peter De Vester, peter@moizo.be, 03 326 18 92

Abonnement

Jaarabonnement (6 nummers): € 35 / € 33 bij domiciliëring / € 40 voor Nederland. Schrijf het lidgeld over op rekeningnummer BE 62 4111 0569 7161 BIC = KREDBEBB met als mededeling ‘lidmaatschap + naam + adres’.

Christina Bloem, Peter Cristiaensen, Patrick Verstuyft

Als abonnee ben je ook lid van Grote Routepaden en heb je recht op tal van voordelen: 10% korting in de GR-webwinkel, een bon van € 5 voor een overnachting in een Vlaamse jeugdherberg, toegang tot het archief van Op Weg (gaat terug tot 2003) en tot een databank met overnachtingsplaatsen en pitstops langs GR- en LF-routes en deelname aan provinciale wandel- en fietstochten. www.groteroutepaden.be

Redactie

Losse nummers: 6,50 €

Verantwoordelijke uitgever

Jean Hendrikx

Hoofdredacteur Peter Cristiaensen

Eindredactie

Christina Bloem, Yanick Bos, Barbara Dessein, Ignace Fermont, Isabel Hoogewijs, Tom Langmans, Johan Lauwerier, Hilde Leemans, André Maes, Guy Raskin, Luc Verdegem, Katrien Seynaeve, Reen Simoen, Wim Vandamme, Marc Vandoren, Guido Vandroemme, Ward Van Loock, Bart Van Santvliet, Bart Vermeyen en Steven Vermeylen.

Overname van (delen van) artikels uit dit tijdschrift is toegestaan mits bronvermelding en schriftelijke toestemming van de hoofd­redacteur.

Werkten mee aan dit nummer

Luk Peeters, Ridha Guerfal, Cathy De Gusseme en Jan Thys, Clem Verbiest, Martine Goossens en Geert Creve, Bart Van den Eynde, Erik Vloeberghs, Saskia Mercelis, Etienne Larock/ Danny Debeerst, Els Kuijpers, Charles Aerssens, Annemie Vercruysse, Veerle Bekaert, Ludwig en Ann Kerkhofs-Fets, Lei Scheffer, Jean-Marie Wylin, Joeri Belis & Martine Gladines, Paul Zeebroek, Leen Stoefs en Igor, René en Jaklien Beelen-Vanhulst, Bart Biesemans, Jean-Marie Maquet, Tijl Delannoy, Annelies Claes, Elsbeth Vermeulen.

Cartografie

66 | Op Weg 2019-1

Stichting Verhalis (Grensroute)

Marc Vandoren, Guy Raskin, Wim Vandamme

Deze publicatie wordt gedrukt op papier waarvan de oorsprong gecertificeerd wordt door FSC® (Forest Stewardship Council®). Dit label promoot verantwoord bosbeheer gekoppeld aan sociaal en ecologisch verantwoord ondernemerschap. Grote Routepaden vzw verzekert op deze manier dat het papier met respect voor het milieu werd geproduceerd.

All

e ru me gzak tg ew ken t ich est t in en .

Tentenweek

Rugzakkenweek

www.berghut.be info@berghut.be

AT HOME IN THE WORLD ВКЪЩИ ПО СВЕТА EM CASA NO MUNDO ZU HAUSE IN DER WELT DOMA VE SVĚTĚ TUIS IN DIE WÊRELD

Wandelreizen 5% vroegboekkorting* op wandelreizen in groep

*voorwaarden: zie website

www.zuiderhuis.be

De mooiste wandelingen van de Oostkantons - Laat u betoveren Bezoek ons op FWB 2019 2 & 3 februari Willkommen in Europas kraftvollem Garten.

Flanders Expo Gent

Hal 1

Bienvenue dans le surprenant jardin de l’Europe.

© ostbelgien.eu/D.Ketz

Welkom in de ruige tuin van Europa.

Langs het water

Ontdek 4 NIEUWE wandelingen in de gratis brochure!

Panorama‘s

Huis voor Toerisme Hoge Venen-Oostkantons

In het bos

www.oostkantons.info Place Albert 1er, 29a, 4960 Malmedy, info@ostbelgien.eu, T: 080 227 664