Op Weg april - mei 2018 by Grote Routepaden

PB- PP B- 21170

Magazine voor Wandelaars & Fietsers

BELGIE(N) - BELGIQUE

2018

Retouradres: Grote Routepaden vzw, Beatrijslaan 72, 2050 Antwerpen - Afgiftekantoor Antwerpen X - Erkenning: P 309099 - Tweemaandelijks April – Mei 2018 - 6,50 €

GR 564 De Loonse Route ViaRhôna van hoog tot laag De reis om Zuid-Limburg in 11 dagen Twee valleien in het Zwarte Woud

WANDELROUTE VAN HET JAAR

Het groene hart van de Vendée Rondje Oostelijke Alpen Condroz • Pays des Collines • Thorpark • Eifel • Rheinsteig

Luxemburg nodigt u uit om de natuur te ervaren zoals u die nog niet kent. Wandel op de Mullerthal Trail, de Escapardenne Eislek Trail of de Lee Trail – gecertificeerd als “Leading Quality Trails – Best of Europe” – de prachtige “Traumschleifen” of één van de andere, erkende wandelpaden.

visitluxembourg.com

EDITO

Luz-Ardiden, Pyreneeën. Foto Peter Cristiaensen

Niet vanzelfsprekend Wanneer dit lentenummer in jouw brievenbus landt, zit ik op mijn fiets. Na drie maanden van veel lesgeven en hard werken aan Op Weg en andere projecten, maak ik mijn hoofd vrij. Wie mij een beetje kent, weet dat ik dat bij voorkeur in bergachtig gebied doe. Maar waar fiets je in de zon bergop en bergaf begin april? Juist ja, in Zuid-Spanje. Die bestemming heeft mij veel hoofdbrekens bezorgd. Waarom, dat lees je op pagina 42. Wie de Fiets en Wandelbeurs bezocht, is misschien al aangesproken door enkele sympathieke hostessen van de campagne Zomer Zonder Vliegen, en werd dus vriendelijk maar gedecideerd verzocht om even stil te staan bij de vanzelfsprekendheid waarmee wij – als exponenten van de moderne homo turisticus – het vliegtuig nemen. En daardoor veel van onze milieu-inspanningen op andere terreinen tenietdoen. Niet dat ik een dergelijke campagne nodig heb om stil te staan bij mijn ecologische voetafdruk. Een auto heb ik niet meer en vorige zomer brachten een intercity, een Thalys, een Parijse metro en een Franse TGV mij en mijn fiets richting Aubisque en Tourmalet. Maar nu ben ik dus

nog een keer gezwicht. De zon, de beperkte tijd, de kans om mijn Spaans te oefenen: argumenten om toe te geven aan de flying temptation zijn er altijd in overvloed. In mijn hoofd maak ik me sterk dat ik het deze zomer op een fiets- of wandelbestemming houd die met de trein bereikbaar is. Inspiratie genoeg in deze Op Weg, want toevallig – of is het toch een beetje GR-DNA? – situeren alle verhalen zich in regio’s waar je geen vliegtuig voor nodig hebt. En voor u teveel zou gaan inzitten met mijn hoofdbrekens, don’t worry. Fietsend in de Andalusische bergen zal mijn hoofd snel vrij zijn.

Veel lees-, fietsen wandelplezier, Peter Cristiaensen Hoofdredacteur Op Weg

2018-2 Op Weg |

Eerst Rome zien...

Kijk op www.pirola.nl en download de fietsgidsbrochure lange-afstandsroutes, thematische routes, dagtochten

foto Hans Reitsma

www.berghut.be info@berghut.be

IN DIT NUMMER

Dichtbij 6 Linkeroever

De groene oksel van ’t Stad

Reportages

WANDELREPORTAGE | België

FIETSREPORTAGE | Zwitserland, Frankrijk

FIETSREPORTAGE | Oostenrijk, Slovenië, Kroatië, Italië

2x Fietsen langs de Frontlijn. p 24 3x Mittellandroute. p 25 3x Een Wandeling rondom Zuid-Limburg. p 28 5x Grensgevallen. p 28 2x Wandelgids Zuid-Holland p 28 2x Wandelgids Zeeland. p 28 2x Wandelparadijs Nederland. p 28 3x De mooiste Netwerkwandelingen – Waterland en de Zaanstreek. p 28

5x De Noardlike Fryske Wâlden. p 29 3x Trekking in Greece. p 29 3x Padjelantaleden. p 30

De reis om Zuid-Limburg in 11 dagen Rondje Oostelijke Alpen

WANDELREPORTAGE | Duitsland Twee valleien in het Zwarte Woud

WANDELREPORTAGE | Frankrijk

FOTOREPORTAGE | België, Duitsland

Het groene hart van de Vendée Dwars door de Eifel

Tips 19

Een weekend in ’t Dorpshuys p 63

FIETSREPORTAGE | Frankrijk Zijsprongetjes op de ViaRhôna

WANDELREPORTAGE | België, Nederland, Duitsland

WIN !

ViaRhôna van hoog tot laag

GR 564 De Loonse Route

WANDELTIP | België Thorpark

WANDELTIP | België

Magische momenten tussen Elzele en Vloesberg GR 575/576: zeg niet Ardennen als je in de Condroz bent

En verder 24 Fietsnieuws 28 Wandelnieuws 31 Onderweg 37 COLUMN | Nooit te oud 42 Info | Een Zomer Zonder Vliegen, de zomer van je leven? 55 FIETSAVONTUUR | België, Luxemburg Vier dagen fietsen van station naar station

WANDELAVONTUUR | Duitsland Darum ist es am Rhein so schön …

60 Verenigingsnieuws 65 Opmerkelijk | #groteroutepaden 66 COLUMN | Me-time 2018-2 Op Weg |

DICHTBIJ |

Sint-Anneke

Kortbroek

Linkeroever De groene oksel van ’t Stad

April 1956. Mijn moeder wilde mij als negenjarige knaap het Antwerpen leren kennen waar zij vóór de oorlog ‘diende’. Na een wandeling door de ‘konijnenpijp’ kwamen we op Linkeroever boven water in een haast onbewoond gebied. Vandaag wonen er 15.000 mensen in blokken, maar toch zijn er nog merkwaardige groengebieden overgebleven. ÆÆ Tekst en foto’s Ward Van Loock

GR 5A Om die goed bewaarde natuur is het ons te doen en GR 5A gaat ons daarbij helpen. Om de witrode draad van de route op te pikken moeten we vanuit de stadsjeugdherberg Pulcinella gewoon de fietsbordjes naar knooppunt 57 volgen. De Sint-Annatunnel, een fietsen voetgangerspijp onder de Schelde, is bijna 600 m lang en werd in 1933 opengesteld. We dalen tot 31 m onder het straatniveau. Met nostalgische weemoed betreden we de – nog oorspronkelijke! – houten roltrappen en kijken verwonderd naar de oubollige waarschuwingsborden. Maar eenmaal uit de tunnel worden we verrast door een ruim park inclusief wandeldijk. Vanaf

6 | Op Weg 2018-2

rustbanken kijk je over de schorrenbegroeiing heen naar de skyline van de Antwerpse binnenstad. De torenuitbouw van het Zuiderterras is duidelijk zichtbaar. Daarachter verrijst fier de Onze-Lieve-Vrouwkathedraal. In vogelvlucht staat ze 800 m verder maar toch is het gotische kantwerk duidelijk te zien. De andere toren is de Boerentoren, een monumentaal bouwwerk in art-decostijl uit 1931.

Twee wielen We volgen het wandelpad stroomopwaarts langs woonblokken en verborgen privéoevers. Die aanblik valt wat tegen, maar toch één lichtpuntje: op deze Beatrijslaan heeft het

GR-secretariaat zijn thuishaven. De bewoning houdt definitief op bij het Galgenweel, met zijn 47 ha het grootste brakwatermeer van Vlaanderen. ‘Weel’ komt van ‘wiel’, een plas die na een dijkbreuk is ontstaan. De zeil- en visvijver staat via een sluis in verbinding met de Zeeschelde zodat het een brakwaterplas blijft. De zuidelijke oever is de thuisbasis van verschillende zeilclubs. Een eind verderop wacht ons het nog interessantere Burchtse Weel. Tot 2011 was dit ook een recreatieplas, maar sindsdien is het omgevormd tot een slikken- en schorrengebied. Dit ter compensatie voor natuurschade die de Oosterweelverbinding zal veroorzaken. Ook

Burchtse Weel

Burcht

hier is er een speciale sluisverbinding met de Schelde, zodat het weel de stroomschommelingen van eb en vloed behoudt. Zo boetseert de stroom een netwerk van slikken en modderbulten, schorren, geulen en kreken, elk met zijn eigen typische bewoners. Na de natte ruigten komen we in het bewoond gebied van Burcht. De kerk staat pal op de Scheldeoever. We houden even halt op de korte wandeldijk om de zeeschepen in stilte te zien voorbijschuiven. Via slimme achterafpaadjes vermijden we drukke straten en krijgen we meestal de achterkant van tuinen te zien. Aan de drukke N419 maken we het enige minpunt mee op onze route: we moeten 500 m het gedruis van razende vrachtwagens trotseren. We steken de grens met Oost-Vlaanderen over en komen in landbouwgebied terecht.

een laaggelegen moerasgebied dat in het kader van het Sigmaplan moet dienen als gecontroleerd overstromingsgebied. Hiermee vangt de Vlaamse overheid twee vliegen in één klap. Naast waterbergingsgebied bij extreme regenval en springtij kunnen wandelaars vanop de paden uitgebreid genieten van de vele watervogels die zich op de plassen vermeien. Of zich ergeren aan luid kwakende kikkers… Boven het geboomte steekt het sierlijke torentje van het Altenakasteel uit. We klimmen de dijk op en ruilen het vele groen voor de metaaltinten van een aanlegsteiger. De veerboot naar de overkant (Hoboken) laten we varen, wij wachten op de waterbus die elk halfuur naar Antwerpen gaat. Twintig minuten later stappen we aan land op het Steenplein.

Op wandel met de waterbus

Ook onze fietstocht verloopt grotendeels op Linkeroever. Maar eerst rijden we zuidwaarts en proeven we van een stukje LF2 Stedenroute. In Hoboken nemen we het veer naar Kruibeke. Net buiten de oksel van Linkeroever vorderen we langs de militaire forten van Kruibeke en Zwijndrecht. Met rare

Maar de Schelde wenkt en al snel wacht ons een uitzonderlijk poldergebied. Langs de rand van het kasteeldomein Altena ligt een verdronken gebied doorspekt met vijvers, elzenbosjes en wandelpaden. Dit Kortbroek (14 ha) maakt deel uit van de Polders van Kruibeke,

Nog meer natuurgebieden

kronkels en schijnbaar nutteloze omwegen komen we naast de E34 uit op Blokkersdijk, een beschermd gebied van 100 ha waarvan de helft ingenomen door een ondiepe plas. Die ontwikkelde zich op natuurlijke wijze tot een brakke vijver, die door neerslag en kwelwater verzoette en intussen omzoomd is met brede rietkragen. Het aantal watervogels kan hier soms oplopen tot enkele duizenden, een gevolg van de talrijke biotopen, van nat tot droog, van open tot bebost. Naast dit natuurgebied ligt het even grote Sint-Annabos, de linkerlong van Antwerpen op nauwelijks 3 km van het centrum. Op de Scheldedijk aanbeland fietsen we langs de bosrand, maar al onze aandacht gaat naar de brede Scheldecorridor met aan de horizon het futuristische havenhuis. Na 2 km bereiken we het ‘strand van Sint-Anneke’, genoemd naar het dorp dat vanaf 1931 verdween onder een 3 meter dikke zandlaag bij de bouw van de voetgangerstunnel. Het aangelegde zandstrand is niet breder dan 20 meter maar wel 1 km lang. De horecazaken verdringen er zich om je het beste Scheldezicht te geven. Even verder duiken we onder de Schelde door.

85 mm

PRAKTISCHE INFO

Route en bewegwijzering

Strand

ronde van Vlaanderen) gedurende 14 km. Voor de fietstocht van 39 km maakten we gebruik van het knooppuntenwerk dat langs de

Linkeroever

Zwijndrecht Fort

De wandeling volgt integraal de goed bewegwijzerde GR 5A (Wandel

SintAnnabos

Blokkersdijk

jeugdherberg passeert: >57>59>41>42>49>48>47>20>46>27>57>58. 57

Info

Galgenweel

Burcht

20 el We elde 41 Sch

Antwerpen

De jeugdherberg van Antwerpen ligt in de oude Sint-Andrieswijk. Het is

Berchem

een ultramodern gebouw met een strakke look, die binnen vertaald

Fort

wordt in streng zwart-wit en rijkelijke

Polder Kortbroek

restaurant is er alleen voor groepen. Er is een fietsen-

Hoboken 49 Polders

6-persoonskamers, elk met eigen badkamer en wifi. Het ontbijtbuffet is verrassend uitgebreid, maar het

Altena

Kruibeke

lichtinval. De 162 bedden zijn onderverdeeld in 2, 4 of Middelheim

Wilrijk

Op Weg 2018

stalling voor 60 fietsen. De jeugdherberg ligt tussen de

GR-lid

Als krijg je € 5 korting in deze jeugdherberg. Stuur een mail naar info@groteroutepaden.be.

fietsknooppunten 58 (Britselei) en 57 (Sint-Annatunnel).

2018-2 Op Weg |

WANDELREPORTAGE | België

Holle weg in de buurt van Kerkom.

De Loonse Route

GR 564

Dat het loont om over de vernieuwde GR 564 ook een nieuwe topogids te maken, wist ik vóór ik hem helemaal gelopen had. Bovendien kreeg deze relatief korte GR ook een nieuwe naam die verwijst naar het historische graafschap Loon. ÆÆ Tekst en foto’s Guido De Beucker

Over de taalgrens Hoe ik deze GR leerde kennen? Zoals wel vaker, via een andere GR. Ik was onderweg op GR 579 van Brussel naar Luik toen ik in Avernasle-Bauduin een wandelpaal van GR 564 kruiste. Omdat ik toch bezig was om de haalbaarheid met openbaar vervoer uit te dokteren, kwam ik tot de ontdekking dat het traject van Landen

| Op Weg 2018-2

tot Hoei prima in twee etappes te organiseren viel. En zo startte ik op een dag aan het station van Landen voor het Waalse gedeelte van de Loonse route. Als Vlaamse dorpjes met namen als Walsbets en Walshoutem pronken, weet je dat de taalgrens niet ver kan zijn. Van die eerste etappe herinner ik me vooral de oude kasseiweggetjes, de mooie romaanse

kerkjes op Vlaams grondgebied, een voormalige leprozenkolonie, jawel, héél veel regen, een tumulus nabij Avernas en de gezelligheid van een café in Hannuit waar ik druipnat mijn boterhammetjes mocht eten. De Ravel voorbij Hannuit kon in de gietende regen niet eentoniger zijn. Pas in de buurt van Avennes klaarde het wat op en werd het lege landschap interes-

Zwaarbeladen kersenbomen.

santer. Ik had de lieflijke vallei van de Mehaigne bereikt en liep via een oude watermolen en een bebost moerasgebied naar mijn eindpunt: het oude stationnetje van Braives.

Naar de Maas Dat de etappe naar Hoei boeiend ging zijn, wist ik al van een RB (Randonnée en boucle of dagstapper) in Fallais. Nog een leuke manier trouwens om een GR te leren waarderen. Aan de Ferme de Mozon maakte ik voor het eerst kennis met de Waalse jachttekens en diende tot na de middag te wachten om mijn weg te kunnen verderzetten. De route volgt min of meer de groene vallei van de Mehaigne en buigt vóór Huccorgne af naar de kalksteenrotsen van Moha. Voor het eerst sta ik voor heuse rotsmuren. Nabij Wanze komen de imposante koeltorens van Tihange in zicht, maar ze ogen onschuldig vanuit het hagenlandschap boven Hoei. De GR eindigt aan het station maar het zou zonde zijn om niet even tot aan de Maas te lopen. Voor het oude centrum zelf, moet je de rivier oversteken.

Dennenakkers Tijd om het Vlaamse deel te verkennen. Gestart ben ik op een wat sombere januaridag aan het station van Lommel. Via het Kattenbos bereikte ik een van de grootste Duitse oorlogskerkhoven van Europa. Geen witte kruisjes hier, maar sobere, donkere steen. Om stil van te worden. Het bijhorende bezoekerscentrum met cafetaria was meer dan welkom. Het vernieuwde traject komt blijkbaar niet meer langs het kerkhof en volgt een noordelijker koers naar natuurgebied ‘t Plat. Wat ik verderop als een militair terrein beschouwde, bleek achteraf een autotestcircuit.

Netelbroeken.

Dan volgde een lange tocht door de groene Pijnvenbossen. In Nederland noemen ze zulke nutsbossen ‘dennenakkers’. Terwijl op de achtergrond de schietoefeningen van Leopoldburg onafgebroken weerklonken, passeerde ik langs de wegkant schuttersputjes die de nabijheid van die reusachtige legerbasis nog meer onderstreepten. In Hechtel geraak je makkelijk weg met openbaar vervoer.

Reeën sprongen over mijn weg en de zonnedauw stond in volle bloei.

creëerde van de Nederlandse grens tot Hasselt? Mits wat ecoducten moet dat makkelijk te realiseren zijn. De allermooiste etappe is die van Kelchterhoef naar Bokrijk. Met opzet gelopen op een warme nazomerdag, toen de heide nog volop in bloei stond. Bedwelmd door de geur van de struikheide ploegde ik door de zandduinen van Tenhaagdoorn en natuurreservaat De Teut. Reeën sprongen over mijn weg en de zonnedauw stond in volle bloei. Je loopt vanuit het ene natuurgebied het andere in: het Wik, onderdeel van De Wijers, om tenslotte in de bossen van domein Bokrijk het eindpunt te bereiken. Een mooiere natuurtocht kan je in Vlaanderen moeilijk vinden.

Hoogstam en laagstam Heide en zandduinen Ook de volgende etappe naar het bekende Kelchterhoef verliep grotendeels door het groen. Hoogtepunten zijn de Begijnenvijvers in de Resterheide en de passage langs het militair domein. Voor het eerst ook een beetje heide tussendoor. Was het op deze etappe dat ik me de bedenking maakte: als de Vlaamse regering nu eens één groene corridor

En dan is het tijd voor nieuwe landschappen. Het lijkt wel of het Albertkanaal de grens vormt tussen het Kempisch Plateau en de eerste vijvers en moerassen van Vochtig Haspengouw. Ik zakte weg in de modder van de Dauteweyers en de Dorpsbemden van Diepenbeek. Ook de eerste fruitboomgaarden, al dan niet in bloei,

Broekbeemden van

De Teut.

Wellen.

2018-2 Op Weg |

Het wuivende graan van Haspengouw.

geven hoop op meer van dat. Maar eerst terug de modder in van Netelbroeken en de prachtige Mombeekvallei met de vele voorjaarsbloeiers. Eventjes was de Streek-GR Haspengouw erbij gekomen. Dan duiken inderdaad hoog- en laagstamboomgaarden op en grote vierkantshoeves zoals kasteelhoeve Printhagen. Lichtjes euforisch van zoveel natuurschoon belandde ik via de Herkvallei in het centrum van Wellen.

Wie weet laat je je in Borgloon wel verleiden tot een pannenkoek met Loonse stroop.

Attenhoven.

| Op Weg 2018-2

Fumal, over de taalgrens.

Loonse stroop Over mijn laatste twee tochten hoef ik weinig te vertellen. Zij verlopen door het Haspengouw dat we allemaal kennen van fiets-, wandel- of Vespatochten, of desnoods van de TV-serie Katarakt. Klimmend uit de Broekbeemden van Wellen bereikte ik het hooggelegen Kerniel met de idyllisch gelegen abdij Mariënlof. Over een van de vele oude fruitspoorlijntjes belandde ik in wandelparadijs Borgloon, ooit zetel van de Graven van Loon. Het middeleeuwse stadje verdient een uitgebreide verkenning en wie weet laat je je verleiden tot een pannenkoek met Loonse stroop. Vanop de wallen dook ik langs allerlei kunstwerken het dieper gelegen fruitland in. Aan de Tjenneboom kruis je GR 128 om het bekende Mettekoven te bereiken. Je moet zeker eens een Haspengouwse tripel

(met appelsmaak) proeven. Verderop tussen de fruitbomen liggen Klein-Gelmen en het Merovingisch grafveld van Engelmanshoven met zijn steile wanden. Voor je er erg in hebt, sta je op de Chaussée d’Amour.

Contentement Ik weet dat het niet mag maar op de laatste etappe naar Landen was de verleiding te groot. Kersenbomen zwaarbeladen met rijpe vruchten, er komt geen einde aan. Onderweg de brouwerij van Kerkom met nog meer lekkers. Met zware voeten trokken we nadien naar Attenhoven, over de akkers tussen het wuivende graan en onder een stralende zon. Hier kan je nog de leeuwerik zien en horen en de boeren laten een metersbrede rand van hun veld gewoon verwilderen voor insecten en

De zandduinen van Ten Haagdoorn.

Borgloon.

Graafschap Loon Het oude Land van Loon was een historisch vorstendom van het Heilige Roomse Rijk. De graven waren rechtstreeks leenplichtig aan de keizer. Omstreeks 1020 omvatte het enkel de streek van Borgloon, maar tegen 1200 strekte het zich uit over een groot deel van het huidige Belgisch-Limburg. Later verbond het zijn lot aan het prinsbisdom Luik. Pas met de Franse overheersing (1794) verdween het Land van Loon als politieke entiteit.

De Mehaigne.

PRAKTISCHE INFO

Route en bewegwijzering

Lommel

Het traject van GR 564 werd tussen

Pelt Mol

2015 en 2018 grondig vernieuwd, vooral Eksel

Hechtel

in de Limburgse Kempen en in de omgeving van Borgloon. Het pad is nu 167 km

Leopoldsburg

lang en doorkruist vanaf Lommel drie geoBeringen

E 31 3

vogels, prachtig initiatief dat overal navolging verdient. Op het terras van graanwatermolen Rufferdinge in het historische Landen blikken we met groot ‘contentement’ terug op al het moois en lekkers dat Haspengouw ons geboden heeft. En we dachten zo: deze GR verdient een topogids!

HouthalenHelchteren

grafische delen: de zanderige heuvels van de Limburgse Kempen, de fruitstreek Haspengouw/Hesbaye en de vallei van de

Diest

E 314

Genk

Hasselt

Diepenbeek Bilzen

Mehaigne. Het einde ligt aan de oevers van de Maas in Hoei, waar de route aansluit op GR 576. De nieuwe naam Loonse Route verwijst naar het oude graafschap Loon dat het pad van noord naar zuid doorkruist. Ik liep de tocht in 8 etappes van om en bij de 20 km.

St-Truiden GR

Borgloon Tongeren

Landen

Vers van de pers: de nieuwe topogids GR 564 De Loonse route. Te koop in de webshop. De totale afstand is opgedeeld

in 3 deeltrajecten, goed voor 9 dagetap-

Waremme

Hannut

Kaarten en gidsen

pes. Pictogrammen op de 34 detailkaarten duiden logies, bus- en treinhaltes

E 42

a Ma

aan. De tekst van de routebeschrijving Seraing

is aangevuld met historische en andere achtergrondinformatie.

Huy

Op Weg 2018

ONLINE

KAART

TRACK

FOTO’S

2018-2 Op Weg |

FIETSREPORTAGE | Zwitserland, Frankrijk

De afdaling starten vanuit een indrukwekkend Zwitsers berglandschap, je laten verleiden door de Côtes du Rhône en eindigen in de broeierige moerasvlakten van de Camargue en de Middellandse Zee: de ViaRhôna heeft het allemaal. ÆÆ Tekst en foto’s Guy Raskin

De Rhône in Lyon.

ViaRhôna

van hoog tot laag Onder, over, door Ons avontuur start net buiten het mondaine Genève. Daar steken we een eerste keer de Rhône over en betreden we het natuurgebied Teppes de Verbois. De weg versmalt naar pad, grind wordt steenslag. Niet echt het gedroomde tracé voor onze bepakte fietsen. Talrijke observatiehutten geven zicht op de bijzondere fauna en flora. Een brug onder de spoorwegbrug. Via een fietsgleuf gaat het naar beneden. Fietstassen eraf, trap naar beneden. Door de brugpijlers heen

| Op Weg 2018-2

naar de andere oever van de Allondon, een zijriviertje van de Rhône. De eerste vijftig kilometer van de ViaRhôna beoordelen we als sportief. De Rhône wringt zich door ruig terrein. De fietsroute zoekt vooral de heuvels op. Via een heuvelpasoverschrijding verlaten we Zwitserland en rijden we de Haute-Savoie binnen. Al vele kilometers lang zien we een breuk in de Jurahang. Ons vermoeden is juist, de Rhône breekt daar door de bergrug. Op een zogeheten corniche met zicht op de rivier fietsen ook wij er doorheen.

Waterpracht Het kanaal van Savière verbindt de Rhône met het meer van Le Bourget. Het idyllisch dorpje Chanaz is een watertoerisme-oord en de bergcoulisse rond het meer is imponerend. Aan de oostkant ligt het kuuroord Aix-les-Bains. Aan de steile oostoever ligt in beschermd groengebied de abdij van Hautecombe. De berg erachter is de fameuze Mont de Chat, waar de Australische wielrenner Richie Porte na een zware val zijn droom op winst in de Tour de France 2017 mocht opbergen. Onder een

Het fort van Mornas.

palmboom op een van de vele strandterrassen bewonderen we de betoverende lichtinval rond het meer wanneer de zon achter de bergen wegzakt. De volgende ochtend wijken we even af van de ViaRhôna voor een ander schouwspel. De waterval van Glandieu valt zestig meter naar beneden. De waternevel is een godsgeschenk op deze alweer broeierige dag. Ook in Lyon speelt alles zich af rond het water. Het hart van de stad bevindt zich namelijk op de vlakke uitloper van het schiereiland tussen de rivieren Saône en Rhône. De stad wordt overheerst door twee heuvels die in de 19de eeuw ook de biddende en de werkende heuvel genoemd werden. We paraderen door de brede winkelstraat naar de Place Bellecour, een immens plein van 310 op 200 meter. In de Rue des Marronniers, vergelijkbaar met de Brusselse Rue des Bouchers, pikken we een restaurantje mee. Bij mooi weer speelt het nachtleven van Lyon zich af op de oever van de Rhône waar tot café omgebouwde rivieraken tot in de late uurtjes drank verdelen, waaronder ettelijke Belgische ambachtelijke bieren.

Romeinen en jazz Vanuit Lyon volgt de ViaRhôna een strook langs een drukke verbindingsweg, tot een ‘route provisoire’ ons naar de andere oever verwijst en daar een grindpad in een bosstrook opzoekt. In Givors, waar we de Rhône opnieuw oversteken, treffen we weer de originele markeringen aan. Vienne is een historische parel. Indrukwekkend

De fietshangbrug naar Montélimar.

is de coulisse bij het binnenrijden van de stad. Pronkstuk in het centrum is de Romeinse tempel, gewijd aan Keizer Augustus en diens echtgenote Livia. Op de pleintjes en in de straten van de oude stadskern klinken meesleurende jazzklanken. Net deze week vindt een festival plaats. Romeinen en jazz treffen elkaar op het hoofdpodium in het amfitheater.

Chocoladebolletjes proeven van 30 tot 100% cacao? Aan die verleiding kunnen we niet weerstaan.

Voor het chocolademuseum zijn we te laat, maar een bezoek aan de shop is al een evenement op zich. Chocoladebolletjes proeven van 30 tot 100% cacao? Aan die verleiding kunnen we niet weerstaan. Ons doel de volgende dag is ook een festijn voor snoepfanaten: Montélimar, de stad van de nougat. Maar eerst fietsen we door het centrum van Valence met als hoogtepunt het uitkijkplatform op de esplanade ‘Champ de Mars’. Beneden ligt het park Jouvet met daarachter de Rhône en op de andere oever – boven op een rots – de imponerende witte burchtruïne Crussol. Het fietsen door de uiterwaarden van de rivier is weergaloos. Voor het goede verloop zijn twee metalen fietshangbruggen geïnstalleerd. Een kleintje over de Drôme en een imponerende over de Rhône.

Brugje over

Etappe met flair

Het is zalig fietsen langs de Rhône. Tot in Châteauneuf-du-Pape is de ViaRhôna volledig gerealiseerd: 260 km uitmuntende route, doorgaans over tweesporige fietswegen in eigen bedding. Via oude hangbruggen gaat het van de ene oever naar de andere, van de Ardèche naar de Drôme en omgekeerd, langs wijngaarden, abrikozen- en kiwiplantages naar Tournon-sur-Rhône. Na het fruit is het tijd voor chocolade. Daarvoor moeten we de houten voetgangershangbrug over naar de ‘Cité du Chocolat Valrhona’ in Tain l’Hermitage. De brug biedt een uitzicht op het massieve kasteel van Tournon en Côte du Rhône wijngaarden.

Op de volgende etappe volgt de ene kick na de andere. Eerst zijn er de pittoreske bruggen en de historische Rhônestadjes Viviers, BourgSaint-Andéol en Pont-Saint-Esprit. De huidige fietsgidsen steken de memorabele brug over naar Pont-Saint-Esprit en vervolgen hun weg over de andere oever. Maar het feitelijke traject blijft op deze zijde richting A7, de Autoroute du Soleil. Boven op de rotswand aan de overzijde waakt het Forteresse de Mornas. Via kleine landelijke wegen bereiken we de recreatieplas Li Piboulos. Een kraaknet nieuw zwart asfaltfietspad loopt op de Rhônedijk naar Caderousse, dat ommuurd is door een drie

2018-2 Op Weg |

De Rhône baant zijn weg door de Jura.

meter hoge keermuur uit 1856 om overstromingen van de Rhône af te weren. We staan nu aan de voet van de beroemde wijnstreek van Châteauneuf-du-Pape. Het stadje was het buitenverblijf van de pausen van Avignon. Tijdens het schisma in de katholieke kerk (1378-1417) vestigden de tegenpausen zich in Avignon. Een van hen, paus Johannes XXII, liet het buitenverblijf uitbouwen tot een volwaardig kasteel en gaf de Châteauneuf-du-Pape-wijnen hun bekendheid. Hij liet eigen wijngaarden aanplanten en stimuleerde de wijnbouw. Een goede Châteauneuf-du-Pape bestaat uit wel dertien verschillende druivensoorten en wordt met veel flair aangeprezen.

Sur le Pont d’Avignon Avignon was in de late middeleeuwen een politiek en spiritueel centrum met Europese uitstraling. De stad is omgeven door een 4,5 km lange vestingmuur uit 1355. Het majestueuze pauselijk paleis, het grootste gotische paleis ter wereld, torent hoog boven de oude stad uit. De Pont Saint-Bénézet – beter bekend als de Pont d’Avignon – is wat rest van de 12de-eeuwse brug over de Rhône. De brug was destijds de enige verbinding over de rivier tussen Lyon en

Infobord langs het Lac du Lit au Roi.

| Op Weg 2018-2

Tussen Vienne en Tournon.

de Middellandse Zee. Volgens de sage gaf een engel in een droom aan een herdersjongen de opdracht om de brug te bouwen. De jongen overtuigde de gelovige bevolking hem te helpen. Op de nieuwe, nog intacte brug hebben we een uniek zicht: de Pont d’Avignon, de Rhône en de Mont Ventoux netjes op een lijn.

Op brug hebben we een uniek zicht: de Pont d’Avignon, de Rhône en de Mont Ventoux netjes op een lijn.

Oost of west Grindpad afgezoomd met bamboe, een route provisoir tot Monfrin en dan de voie verte, dit is het traject tot Beaucaire. Vanaf daar is voor de westelijke variant naar de Middellandse zee een fietspad gepland langs het kanaal RhôneSète. Hier in het zuiden splitst de ViaRhôna

Door een abrikozenplantage.

zich immers in een oostelijke en een westelijke variant. De oostelijke loopt over het historische Arles naar Port-Saint-Louis-du-Rhône. In de Rhônevlakte ligt de Camargue, een moerassig natuurgebied met grote waterplassen en vele kreken, bevolkt door vele watervogels waaronder roze flamingo’s, witte reigers en futen. Hier zijn ook de Camarguepaarden en -stieren thuis. Tot de westelijke variant klaar is, volgt een tijdelijk traject de Petit Rhône. Wij zoeken onze weg door de fruit- en wijngaarden van de Costières, parallel aan het kanaal. In Saint-Gilles komen we terug op de ViaRhôna. De kluizenaar Gilles raakte bij een jachtpartij van de Visigotische koning Flavius verwond: hij ving een pijl op die bestemd was voor een hinde. Ontroerd door dit gebaar, gebood de koning hem een abdij te stichten. Na Gilles’ dood werden hem vele wonderen toegeschreven. Zijn graf was destijds na Jeruzalem, Rome en Santiago de Compostela het vierde grootste christelijke bedevaartsoord.

Kruisvaarthaven Kleine wegen voeren ons door de Camargue naar een afgewerkt fietspad langs het kanaal Rhône-Sète. Onderweg passeren we een

Overal Châteauneuf-du-Pape.

PRAKTISCHE INFO

Genève

Mâcon Saône

Bellegarde-surValserine Seyssel Chanaz

Lac de Bourget

Aix-les-Bains

Morestel

Saint-Étienne

Chambery USE

Givors

De zandkathedraal De strandweg loopt tot de kathedraal van Maguelone, op een schiereilandje in de lagunes net achter de kust. Een gepast eindpunt voor onze tocht op de ViaRhône. Wij keren terug naar La Grande-Motte voor een extra etappe, van de ‘Vin des Sables’ naar Saintes-Maries-de-la-Mer waar de Kleine Rhône in de Middellandse Zee uitmondt. Affiches waarschuwen ons dat stieren door de straten naar de arena gejaagd kunnen worden. We kiezen voor een grindweg door het hart van de Camargue met als doel het Romeinse Arles met zijn arena, amfitheater, Romeinse muren en torens. Aan een enorm brakmeer waar flamingo’s pootjebaden en waarlangs stieren in afgebakende zones grazen, staat plots een saloon. We stallen onze fietsen, kloppen het stof van onze kleren en treden binnen.

MO NT S

Grenoble

Rhô

Ardèc

he Viviers

ÉC RIN S

Valence

Montélimar

Bourg-Saint-Andéol MontVentoux

Pont-Saint-Esprit S

Nimes

LU B

Montpellier St-Gilles

ERON

Arles

VERDON

CAMARG UE

seill

Tou lo

Mar

Sa Troipntez

Aix-en-Provence

res

Hyè

CÉ VEN

Orange Châteauneufdu-Pape Avignon

Po Lourt-Saint is-d u-Rh ôn

Badplaats in het moeras We fietsen tussen de zoutpannen langs het zeekanaal naar de kust. Aan de overzijde kleurt een zoutwaterpan volledig roze. Dit natuurfenomeen vindt plaats bij langdurige hitte, wanneer het water verdampt met als gevolg een verhoogde zoutconcentratie. Microalgen geven het water een flamingoroze kleur. In Le Grau-du-Roi bereikt het kanaal de Middellandse Zee. In de jaren zestig liet de Franse president Charles De Gaulle in een zoutwatermoeras vol muggen een badplaats bouwen voor toeristen uit eigen land om de jaarlijkse leegloop naar Spanje tegen te gaan. Het is heerlijk fietsen over de kustboulevard en door de duinen tot in Carnon-Plage. Palavas-Les-Flots is onze laatste badplaats op de smalle kuststrook. Vanwege zijn grote zandstranden is dit de favoriete kustplaats van de lokale bevolking.

Tainl’Hermitage

Tournonsur-Rhône

Pala v Sèt La Gas-les-Fe Le Grande- lots rau- Mott du-R e oi Sain tesMar de-l iesa-M er

stierenranch. De bruinzwarte stieren zijn voorbestemd om in de arena te strijden of als culinaire delicatesse opgediend te worden. Waar het kanaal wegdraait richting Sète, loopt een aftakking naar de zee. Is Saint-Gilles de poort tot de Camargue dan is Aigues-Mortes de link naar de Middellandse Zee. Opgericht door Lodewijk IX diende deze ommuurde havenstad als uitvalsbasis voor de zevende kruistocht naar Jeruzalem. Van ver is de dertig meter hoge Constancetoren te zien, ooit een gruwelgevangenis voor opgepakte hugenoten. Het middeleeuwse centrum steekt vol leuke boetiekjes.

AT PIL

Andance

VA N

Vienne

E ECH RD ’A

MontBlanc

Annecy

Lyon

Arles.

Lac Léman

Rhôn e

RA JU

HAU TE

Op Weg 2017

Route en bewegwijzering EuroVelo 17 (Rhône Cycle Route) volgt de Rhône over 1.115 km van bron tot monding. Het Zwitserse deel (bewegwijzerd als Nationale route nr. 1) bedraagt 350 km en in Frankrijk vind je over 815 km bordjes met ‘ViaRhôna’. De route wisselt geregeld van oever en doorkruist heel wat departementen. De ViaRhôna is een project in opbouw, de volledige afwerking zal nog even duren. In de zomer van 2017 waren er nog een aantal ‘Routes provisoires’ (voor en na Lyon en vooral ten zuiden van Valence). Meer info in de uitgebreide steekkaart op onze website en op www.viarhona.com. Onze etappes: Neydens - Portout-Chanaz (86 km), tot Porcieu Amblagnieu (96 km), tot Lyon (80 km), tot Vienne (44,5 km), tot Tournon (72 km), tot Montélimar (91 km), tot Châteauneuf-duPape (87,5 km), tot Saint-Gilles (87,5 km), tot La Grande Motte (89,5 km), tot Arles (84,5 km).

Kaarten en gidsen Er zijn gidsen in verschillende talen uitgegeven door Pirola (NL, te koop in onze webshop), Bikeline (D), Ouest France (F) of Chamina (F), de ene meer up-to-date dan de andere.

ONLINE

INFO

KAART

TRACK

FOTO’S

2018-2 Op Weg |

FIETSREPORTAGE | Frankrijk

Zijsprongetjes op de ViaRhôna

De Eyrieux vormt een prachtig decor voor een zijsprongetje.

De ene heet La Dolce Via (la voie douce, de zachte weg), de andere gewoon Voie Verte. Maar behalve zeer groen is ook die laatste ‘dolce’. Twee excursies op de ViaRhôna klimmen de zijvalleien van de Isère en de Eyrieux in, maar vereisen geen wielerexploten. Destijds geraakte ook een stoomtrein boven. ÆÆ Tekst en foto’s Johan Lauwerier

| Op Weg 2018-2

Passerelle over de Isère.

Bonjour Tussen wapperende gordijnen van gutsende regen slingeren we over het fietspad langs de Isère. In dit doorweekte decor is het ieder voor zich. Twee bepakte trekkers steken ons voorbij. Die willen héél rap thuis zijn! De ontmoeting met lotgenoten in zulke omstandigheden is altijd kort. Die ene blik en opgestoken hand en die korte ‘bonjour’ verwoorden wel honderd gevoelens van solidariteit en meeleven. Stoppen voor een praatje hoeft niet. We weten van mekaar wat we zouden zeggen. Dat we de zonnige dag van gisteren met het strijkende licht over de ruige plateaus van de Vercors misschien wel zullen vergeten. En waarschijnlijk ook de picknick op de voorspelde mooie dag van morgen, in een park aan de oever van de Rhône. Maar we zullen het er zeker over eens zijn dat déze dag wèl in ons geheugen wordt gegrift. Hoe we in dit urenlange koele stortbad de roetsjbaan hebben ervaren die vanaf de monding van de Isère zachtjes stroomopwaarts kronkelt. We zullen onthouden dat we net voor de stortvloed nog de heuvel hebben beklommen naar de kapel van Sainte Béatrix. En dat een loodzwaar wolkendek de neo-romaanse toren al zijn glans ontnam. Hoe we daar nog tussen de eerste druppels op het terras hebben gepicknickt. En ons in de gewijde sfeer daarboven al konden voorbereiden op de zingevingsvragen van straks. Wat drijft ons om uren in de gutsende regen te fietsen? Waarom klinkt het geritsel van het spattende water onder onze wielen als muziek?

La dolce Via.

Hoe komt het dat fietsen in de regen allerlei dagelijkse bekommernissen plots zo pietluttig maakt? Omdat een tocht door de natte boomgaarden van de Drôme des Collines uitnodigt tot niets anders dan vrijblijvend gemijmer en omdat er op dit moment maar één ding telt: hier zo snel mogelijk wegkomen en maken dat we overeind blijven in de bochten.

voorbijkomen, zijn de wolken alweer verdreven en maken we tijd voor een zoektocht naar Italiaanse renaissancehuizen in de straten op de weg naar het antiek theater. Op een terras aan de Place de Miremont en vervolgens in een bijzonder fietsvriendelijk hotelletje in Granges les Beaumont leveren we onze bescheiden ‘remboursement’ voor die 11, 4 miljoen.

Remboursement

Sensationnel

Drie passerellen werden gebouwd langs de laatste 42 km van de loop van de Isère. Zo kunnen we op het gepaste moment oversteken en de rivier altijd dicht aan onze zijde houden. De Voie Verte de la Vallée de l’Isère is een voorbeeld van wat een recreatieve fietsroute hoort te zijn. Over alles op onze weg is nagedacht, van de veiligste oversteekplaatsen tot de beste plekken voor picknickzones en een eenvoudige doorsteek van Romans-sur-Isère. Het heeft 11,4 miljoen gekost om dit kunstwerk van een fietsroute op te leveren (Hoeveel ging het Eurostadion ook alweer kosten? Was dat geen 300 of 400 miljoen?) Als we in Romans

Stroomafwaarts de Rhône, 25 km voorbij de monding van de Isère, grijpen we de kans voor een tweede zijsprongetje op de ViaRhôna. Door de vallei van de Eyrieux reed ooit een trein. De spoorweg sprong letterlijk mee op de trein van de economische ontwikkeling in de 19de eeuw, voor het vervoer van hout, wijn en de andere producten van landen mijnbouw en industrie. En reizigers mochten ook mee. Het moet een verbluffende rit zijn geweest. Om de spoorlijn aan te leggen dienden ravijnen en bergengten te worden overwonnen, viaducten gebouwd, tunnels en sleuven gegraven. Tel daarbij de spectaculaire vallei met grillige rotspartijen en

Isère.

Les Nonières in

de Ardèche. 2018-2 Op Weg |

Feeërieke tunnels op het voormalige spoortraject.

Aan bewegwijzering geen gebrek.

een snelstromende rivier en je kreeg een adembenemend schouwspel voorgeschoteld dat ze in geen enkel pretpark vandaag nog kunnen nabootsen. Sensationeel! Maar in de 20ste eeuw reed het wegverkeer de trein al snel aan de kant. Einde van het spoorwegverhaal in dit grillige landschap.

Chemin à faire In ’t Frans klinkt het natuurlijk weer zoveel mooier, de ‘chemin de fer’ werd omgevormd tot een ‘chemin à faire’, met de fiets of te voet. Op alle gevaarlijke passages werden relingen

geplaatst en de rails werden vervangen door een wegdek van beurtelings asfalt en stevig grind. De reizigers destijds konden de rit maken in eerste, tweede of … derde klasse. De fietsers hebben vandaag geen keuze: er is enkel plaats in eerste. De helling van een voormalige spoorweg overwinnen lukt makkelijk, ook zonder bijkomend elektrisch vermogen. Rookpluimen waaien, zoals bij de eerste ritten in 1891, niet meer in ons gezicht. En de accidenten van toen – ontsporingen, grondverzakkingen, kapotte rails – werden sinds de omvorming tot fietspad niet meer gemeld. Alle kunstwerken – tunnels, viaducten – zijn

85 mm

vakkundig gerestaureerd en beveiligd. De tunnel van Les Nonières is met zijn 320 m (met verlichting!) de langste op Le Dolce Via, en dus goed voor twee minuten het ware tunnelgevoel. We zijn al vroeg weg voor de afdaling vanuit le Cheylard terug naar de Rhônevallei. De trein deed er destijds twee uur over. Wij ook zoiets. De ochtendzon dringt diep door in de kloven van de Eyrieuxvallei en geeft de herfstkleuren alle gloed die ze verdienen. Vanuit ons panoramisch coupé moeten we enkel kijken en genieten, af en toe een beetje bijtrappen, en goed bijsturen in de bochten.

PRAKTISCHE INFO

Saint-Agrève

re Isè

Lamastre

Saint-Sauveurde -Montagut

je de hele weg een voormalige spoorlijn volgt, moet je geen zwaar klimwerk verwachten. Wie het toch wat pittiger wil kan vanaf SaintNazaire-en-Royans aan de Isère verder kimmen door de Drôme naar

ôn

km Op Weg 2018

Route en bewegwijzering

Grenoble.

Kaarten en gidsen Fietsgidsen zijn van beide zijroutes niet beschikbaar maar op www.valence-romans-tourisme.com en www.dolce-via.com vind je alles wat je nodig hebt: van interactieve kaarten tot de uurtabel

Bij wijze van ‘varianten’ langs de ViaRhôna kan je in de buurt van

van de bus die je eventueel met je fiets vanaf het eindpunt van de

Valence twee zijsprongetjes maken, één oostwaarts langs de

Dolce Via terug naar Valence brengt.

Isère (Voie verte Vallée de l’Isère, 42 km), de andere westwaarts in de Ardèche, langs de Eyrieux (La Dolce Via, 90 km). Beide routes

klimt wel van 100 naar 750 m maar gespreid over 90 km en gezien

0 Rh

eu x

SaintHilaire-

Romans- du Rosier sur-Isère

Valence

Le Cheylard

Eyr i

Cheylard en terug Valence. De hellingen zijn beperkt, de Dolce Via

Granges-lesBeaumont

Tournon

Saint-JulienBoubières

Tournon, Granges les Beaumont, Saint-Sauveur-de-Montagut, Le

Tain

Info

zijn goed bewegwijzerd en ze heen en terug volgen verveelt geen

Vanuit Lille met de TGV naar Valence lukt prima. Overstappen in

moment. Zo’n aller-retour combineren met een stuk ViaRhôna is

Parijs en een extra fietstochtje van 5 km (via fietspaden) over de

goed voor een fietsvakantie van 500 km, verdeeld over dagtochten

Place De La République naar Gare de Lyon. Wel tijdig reserveren

tussen 35 en 72 km, met etappeplaatsen Valence, Roussillon, Vienne,

want de fietsplaatsen zijn beperkt: be.oui.sncf/fr.

| Op Weg 2018-2

WANDELTIP | België

Thorpark De recente uitbreiding van het Nationaalpark Hoge Kempen met tien vierkante kilometer betekende een uitbreiding van het wandelaanbod met vijftig kilometer. Dat klonk ons als muziek in de oren. Nieuwsgierig gingen we op onderzoek. Het verleden van de site Thorpark is al bij de ingang goed te zien aan het schitterend gerestaureerde mijngebouw Thor Central en de oude schachtbok. De grote terril van Waterschei ligt binnen handbereik, grappige steenmannetjes wijzen de weg er naartoe. Maar die is voor later. We lopen langs die kolos en het meertje aan zijn voet en buigen dan af naar de buitenrand van het park. Daar blijven we niet lang toeven, een mooi heidegebied lokt ons weer naar binnen. Midden in een kleine zandverstuiving staat een originele rustbank: een hangmat van smalle houten latjes, met kettingen opgehangen tussen vier stoere palen. Langs heidevelden met veel pijpenstrootje en wintereiken, die hun grillige kale takken uitstrekken naar de lucht, komen we op een fietspaadje. Het grote omgewoelde terrein erlangs is in de zomer een knalrood feest. Het is een van de klaproosvelden die ter herdenking van 100 jaar Groote Oorlog door het Agentschap Natuur en Bos worden ingezaaid (in 2018 voor de laatste keer) De brede dreven die ons zigzaggend door

het bos voeren, worden steeds smaller en kronkeliger en brengen ons tenslotte in een groot ruig heideveld met vele geheimzinnige jeneverbesstruiken. Een kraai vliegt luid krassend over mijn hoofd en ik voel ik me in de setting van ‘Wuthering heights’ van Emily Brontë. We komen in het gebied van de terrils, een serie hoge en minder hoge steenbergen, begroeid met bomen of gras. Geruime tijd lopen we langs de flank van zo’n berg. Heel smalle, supersteile paadjes duiken vanaf ons pad de afgrond in. Daar zou ik niet op durven lopen. En dat hoeft ook niet, want het zijn geen paadjes maar geulen die door de regen zijn uitgesleten. Aan het los gespoelde kolengruis zie je dat dit geen gewone heuvel is. We bereiken een open vlakte die omgeven is door een maanlandschap van terrils, begroeid met kort gras. De grote terril van Waterschei torent overal bovenuit. We klimmen tot halverwege deze mastodont, voor een deel op een steile betonnen trap met 80 treden. Dan volgen we zijn ronding op een graspaadje.

We hebben mooie uitzichten op de andere terrils en twee meertjes in de diepte. We dalen via steile paden en opnieuw een betontrap, ditmaal met 76 treden. Wanneer we helemaal beneden het voormalige kolenspoor hebben gekruist, stappen we het moerasachtige brongebied van de Striemerbeek en de Bosbeek in. Een spectaculair einde van onze tocht. Lange knuppelpaden en stevige houten bruggetjes zorgen ervoor dat we zonder natte voeten bij Thor Centraal terugkomen. Christina Bloem

PRAKTISCHE INFO

Route en bewegwijzering Vanaf toegangspoort Thorpark wandelden wij via genummerde wandelwissels een lus van ca. 18 km. Onze route: vanaf 260 (gele zeshoek) langs 265, 303, 273, 274, 299, 304, 296, 295 (overstappen op paars omgekeerd trapezium), 290, 291, 292 (linksaf en overstappen op gele zeshoek), 287, 286, 284, 285, 283, 282, 281, 278, 280, 277, 276, 275, 272, 264, 261. Dit is maar een suggestie, want aan de hand van de kaart zijn vele andere combinaties mogelijk. De wandelkaart is te koop via www.nationaalparkhogekempen.be. Prijs € 2,50.

2018-2 Op Weg |

WANDELREPORTAGE | België, Nederland, Duitsland

WANDELROUTE VAN HET JAAR

Knuppelpad in het Nationaal Park Hoge Kempen.

De reis om Zuid-Limburg in 11 dagen In 1873 schreef Jules Verne zijn beroemde boek De reis om de wereld in 80 dagen, het relaas van Phileas Foggs odyssee rond de wereld met trein, boot, paard en kar en zelfs een olifant. Wij deden het wat bescheidener en reisden in 11 dagen om ZuidLimburg met als enig vervoermiddel onze benenwagen. ÆÆ Tekst Christina Bloem Foto’s Christina Bloem en Jacques Huinck

| Op Weg 2018-2

Grazers in Rode bach

water. Dan kronkelen we verder op smalle bospaadjes, steken een snelweg over, drinken in Höngen koffie in een leuke Konditorei en komen bij de volgende beek, de Saeffeler Bach. Die volgen we tot Isenbruch. De grens ligt hier op een steenworp afstand, maar we blijven nog even in Duitsland voor een extra lus door het coulisselandschap. Pas bij Susteren verlaten we Duitsland voorgoed.

Holle weg langs de Worm.

DAG 1

Worm We beginnen onze reis bij station Aken en lopen de oude Keizerstad door, langs enkele monumenten die de bombardementen van WOII hebben overleefd: de dom, het raadhuis, de Pontpoort, de resten van een bastion en een stukje stadsmuur. Eens het centrum uit komen we in een parkachtig bos. Na een paar kilometer ontmoeten we de Worm en de rest van de dag blijven we trouw in haar buurt. Steeds onverhard, op brede of smalle paden, nu eens vlak ernaast, dan weer hoog erboven in de beboste heuvels. Soms verlaat zij ons even, maar telkens komt ze terug, onverstoorbaar meanderend in de richting van haar eindbestemming de Roer. We passeren de ingang van de 400 jaar oude Gouleymijn en de ruïnes van het nog 200 jaar oudere kasteel Wilhelmstein en komen, toch nog onverwacht, samen met onze metgezellin in Herzogenrath.

van gisteren, die hier de grens vormt. We lopen aan de Nederlandse kant door een schilderachtig landschap met bomen in en boven het water. Dan steken we de rivier over en staan we voor kasteel Rimburg. Het gelijknamige dorp ligt aan de overkant, in een ander land. Het Congres van Wenen heeft hier heel wat op zijn geweten. Wanneer de grens afbuigt, blijven we in Duitsland. We stappen door twee recreatieparken met meertjes en heuveltjes. Ze zijn met elkaar verbonden door de Klangbrücke, een vreemde constructie van gebogen buizen met daartussen staaldraad waaraan mobiles hangen. Die zouden muziek maken in de wind. Wij horen niets, misschien niet genoeg wind? Via dorp Grothenrath komen we bij de Teverener Heide, een schitterend natuurgebied dat we doorkruisen langs heide, heuveltjes en meertjes die door zandwinning zijn ontstaan. Dan gaan we de grens weer over en door een bosgebied bereiken we het Nederlandse Schinveld.

DAG 2

Flirten met de grens Burcht Rode torent boven de stad uit, beneden komen we bij Abdij Rolduc in het Nederlandse Kerkrade. Herzogenrath en Kerkrade waren vroeger één geheel maar werden door het Congres van Wenen in 1815 gescheiden. De monumentale abdij is omgeven door een park met vijvers. We passeren er vier en wandelen dan Nederland in. Op golvende paadjes slingeren we door een bos en groeten onze vriendin

DAG 3

Beken Door het grensoverschrijdende natuurgebied Roode Beek/Rodebach gaan we Duitsland weer in. Er lopen supersmalle paadjes door dit gebied, maar die hebben de grote grazers gemaakt voor eigen gebruik. Ons paadje is wat breder. We blijven meestal in de buurt van de Rodebach. Voorbij Selfkant lopen we hoog boven een vijver met geheimzinnig groen

DAG 4

Flessenhals Op deze plek is Nederland maar 5 km breed en door deze flessenhals persen zich verkeerswegen, treinen, het Julianakanaal en de Maas. We gaan er niet in rechte lijn doorheen, onze route zoekt de groene plekjes, zoals het nieuwe natuurgebied langs de meanderende Geleenbeek. Wij meanderen mee door het gras, paadjes zijn er niet. Af en toe dendert een trein voorbij en wat verder razen auto’s.

Het landschap van Connectera lijkt met zijn steenbergen en meertjes op Scandinavië. Zowel het Limbrichter bos als het bos bij kasteel Grasbroek zijn moerassig, met veel varens onder de bomen. In Berg aan de Maas steken we het Julianakanaal over en dan met het veer de Maas. We zijn in Vlaanderen! We maken een uitstapje naar het kasteel van Leut en het gelijknamige dorp. Dan keren we terug naar de Maas, waar we een natuurgebied rond een grindplas doorkruisen. De grote zwarte grazers lijken niet geïnteresseerd in ons, maar als er één midden op het paadje staat, maak ik toch maar een omweg. Hier geldt het recht van de sterkste. Via een rist veldwegen

2018-2 Op Weg |

Het kasteel van Leut.

bereiken we de Zuid-Willemsvaart en dan zijn we bijna in Eisden. DAG 5

Terrils Het landschap van Connectera lijkt met zijn steenbergen en meertjes op Scandinavië. We moeten ons wel eerst enkele kilometer door de straten van Eisden worstelen, maar dan komt de beloning. Langs twee oude schachtbokken beklimmen we de eerste terril. Het uitzicht over het meer en de begroeide steenbergen is als een postkaart. Met veel haarspeldbochten dalen en klimmen we steeds verder de postkaart in. Is dit Vlaanderen? Het blijft op en neer gaan, tot we door de achteruitgang Connectera verlaten. Mulle zandpaden verwelkomen ons in het Nationaal Park Hoge Kempen en voeren ons een schitterend heidegebied in, de Mechelse Heide. Ook hier is het terrein geaccidenteerd. Onze kuiten hebben het zwaar te verduren maar de uitzichten zijn formidabel. Als we in Bessemer aankomen, is de dagbalans: vermoeiend maar onvergetelijk mooi. DAG 6

Munsterbos We blijven nog even in het Nationaal Park, ditmaal op boswegen. Hier en daar liggen grote zwerfkeien met daarop een spreuk of gedichtje. Ze werden geplaatst toen het bos als stiltegebied werd erkend. Even verder wordt de stilte verstoord door lawaai van verkeer en van bedrijven langs het Albertkanaal. We steken het over en stappen het Munsterbos in. We volgen de klaterende Bezoensbeek op een knuppelpad dat met alle kronkels meebuigt. Vanaf een uitzichttoren kijken we neer op de Staatsvijvers, uitlopers van De Weijers.

| Op Weg 2018-2

Door de Mechelse Heide.

Voorbij het Munsterbos trekken we door het domein van het kasteel Groenendaal. Dan volgen onvermijdelijk de asfaltstraten door Bilzen, maar het voetpaadje langs de Demer in het centrum is leuk. In de rivier liggen grote keien en op één ervan staat het beeld ‘het wasvrouwtje’.

Het is verbazend dat dit onbeduidende stroompje zo’n breed dal heeft uitgeslepen.

DAG 8

Droog Haspengouw Droog? Nou vandaag bepaald niet! Wanneer we natuurgebied De Kevie in het Jekerdal doorkruist hebben, krijgen we bij het kasteel van Nerem een enorme bui te verwerken. In de 100 m tot het veilige café op het Kasteelplein zijn we al doorweekt. De hele verdere dag blijft het zacht regenen. De Jeker brengt ons ongemerkt Wallonië in, waar hij Geer heet. We passeren Glons, gaan onder een autobaan en een spoorweg door en klimmen het grote plateau La haute Froidmont op. Het beloofde mooie uitzicht is versluierd. De hoogvlakte speelt de rest van de dag de hoofdrol, maar de veldwegen zijn modderig. Geleidelijk dalen we af naar de Maasvallei en de straten van Visé.

DAG 7

Vochtig Haspengouw We blijven nog even in de vochtige Demervallei met broekbossen en hooilanden en af en toe een vlonderpad. Voorbij de snelweg beginnen de boomgaarden, het decor voor de rest van deze etappe. We doorkruisen ze op verkavelingsweggetjes, nu eens verhard, dan weer onverhard en soms zelfs zonder pad tussen de fruitbomen door. Midden in dit fruitgebied ligt de kluis van Vrijhern. Helaas gesloten. De boomgaarden worden in de buurt van SintHuibrechts-Hern even onderbroken door een bosgebiedje. Dat dit een gegeerde plek is zie je aan de vele villa’s die er staan. Leuk voor de mensen maar jammer van het bos. We lopen Tongeren in op de Beukenberg, het restant van een Romeins aquaduct, en maken een rondje langs enkele historische schatten: de ommuring, de schitterende basiliek en het grote begijnhof, één van de oudste van Vlaanderen.

DAG 9

Land van Herve Even voorbij Visé, dat we uitlopen via een lange trap (167 treden) langs de Loreto-kapel, begint het Land van Herve. We dalen naar de vallei van de Berwinne, terwijl Dalhem ons vanaf zijn heuvel begluurt. Een vroeger spoortracé brengt ons langs een oud stationnetje - nu café - naar Mortroux. Daar ontmoeten we de Rau d’Asse, ingeklemd tussen twee muren. Even verder mag zij vrij meanderen door een glooiend weidelandschap met tevreden koeien. Wij aanschouwen eerst dit tafereeltje van bovenaf en gaan er dan op een smal graspaadje zelf doorheen. Het is verbazend dat dit onbeduidende stroompje zo’n breed dal heeft uitgeslepen. Op een moeizaam paadje met stenen en boomwortels klimmen we het dal weer uit en zoeken onze weg dwars door de weiden naar de abdij Val Dieu. Holle paden brengen ons vervolgens naar St.-Martens-Voeren met zijn grote trein

bossen en weidegebieden via Remersdaal naar Plombières. Hier ligt Calaminière. Deze voormalige mijnsite is nu een park met watervalletjes, bruggetjes, leuke paadjes, trapjes en heuveltjes. De Geul stroomt er dwars doorheen en stort zich met een spectaculaire waterval in een grot. Tot Kelmis blijven we steeds in de buurt van de rivier, op paadjes of gewoon door het gras. We gaan samen met haar onder het enorme spoorviaduct van Moresnet door. Dit 1200 m lange gevaarte werd in WOI door de Duitsers gebouwd, aan het begin van WOII door de Belgen opgeblazen, door de Duitsers weer hersteld en aan het eind van WOII door hen opnieuw opgeblazen.

G 2018 ndelreportage Zuid-Limburg mm Grensbeuk in het Aachener Wald.

viaduct. We zijn nu vlakbij de Nederlandse grens maar moeten eerst nog op een supersteil paadje naar het plateau klimmen. DAG 10

Geul

We waren heel even in Nederland, maar bij grenspaal 21 zijn we terug in België. In grote lussen klimmen en dalen we door velden,

DAG 11

Aachener Wald Kelmis was vroeger het bruisende centrum van het ministaatje Neutraal Moresnet, slechts 344 ha groot. Het ontstond omdat Duitsland en Nederland elkaar op het Congres van Wenen de rijke zinkmijnen rond Kelmis niet gunden en bleef 100 jaar bestaan. Ook voorbij Kelmis

blijven we bij de Geul, vaak via draaipoortjes die soms te smal zijn voor de rugzak. Door weidegebieden en op een spannend paadje boven een bebost beekdalletje komen we weer bij een groot spoorviaduct. De Hammerbrücke uit 1843 onderging hetzelfde lot als het viaduct van Moresnet: in de oorlog opgeblazen, weer opgebouwd en opnieuw opgeblazen. In 1998 werd de brug nogmaals opgeblazen en ten behoeve van de hogesnelheidstrein herbouwd in staal en beton. Nog steeds is de Geul onze metgezel, maar in het Aachener Wald kan zij niet meer volgen. Midden in het bos markeert een rij bizar gevormde beukenbomen de grens. Daar liggen ook de Cyclopenstenen, enorme zwerfstenen die door een reus lijken te zijn neergesmeten. We moeten lang en steil klimmen tot op de Martinsberg. Je weet wel, het venijn dat in de staart zit. Maar dan dalen we geleidelijk richting stad om door een aantal parken het station van Aken te bereiken. Deze Reis rondom Zuid-Limburg was misschien minder spectaculair dan de Reis om de wereld van Phileas Fogg, maar beslist even mooi.

PRAKTISCHE INFO Susteren

DUITSLAND

BELGIË

(25 km) – Aken (22 km).

Sittard

Genk

Nationaal Park Hoge Kempen

de U

E3 1

Wildpark Gangelt

Schinveld E3 1

Übach-Palenberg A79

Bilzen

E2 5

kan actuele etappebeschrijvingen en gps-

Aken

logies onderweg, maar omdat alle begin- en eindpunten gemakkelijk vanuit Maastricht bereikbaar zijn, kan je de tocht ook vanuit

Kelmis

s Maa

(www.gegarandeerdonregelmatig.nl). Je

De gids (te winnen p 28!) geeft info over

Visé 4

Onregelmatig

Info

NEDERLAND Noorbeek

Gegarandeerd

pagina.nl/rondom-zuid-limburg.

Wandeling rondom Zuid-Limburg van

tracks downloaden via www.wandelzoek-

Maastricht

Alden Biesen

gedetailleerd beschreven in de gids Een uitgeverij

Op Weg 2018

Kaarten en gidsen De route is niet bewegwijzerd maar

Teverner Heide

Bessemer E3

(24,5 km) – Noorbeek (24,5 km) – Kelmis

Abbaye du Val-Dieu

een vaste standplaats wandelen. In de gids vind je veel achtergrondinfo en suggesties om de etappes in te korten. Toegangskaarten voor Connecterra (€ 3)

Route

elf pittige etappes: Aken – Herzogenrath

De Wandeling rondom Zuid-Limburg is

(19 km) – Schinveld (28 km) – Susteren

een lus van 277 km rondom het zuidelijk-

(27 km) – Eisden (26 km) – Bessemer (29 km)

ste puntje van Nederland, ingedeeld in

– Bilzen (22 km) – Tongeren (27,5 km) – Visé

koop je bij het ingangsgebouw.

ONLINE

KAART

TRACK

FOTO’S

2018-2 Op Weg |

FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS Fietsroute van het jaar

Tijdens de Fiets en Wandelbeurs in Utrecht werd de trofee ‘Fietsroute van het Jaar’ uitgereikt aan Kattegattleden, de eerste route van een nieuw nationaal fietsnet in Zweden. Het 370 km lange traject voert langs een adembenemende kustlijn, over schilderachtige weggetjes, langs zandstranden, kliffen, eilandjes en schilderachtige vissersdorpen van Helsingborg naar Göteborg. De jury prees vooral de goede infrastructuur en perfecte bewegwijzering. De overige drie finalisten waren: Green Velo (2000 km door nationale parken en historische steden van Oost-Polen), ViaRhôna (815 km langs de Rhône door Zwitserland en Frankrijk naar de Middellandse Zee) en Internationale Maasroute (1000 km langs de Maas van de bron in Frankrijk tot de monding in Nederland).

E-bikeroutes in Nederland Er is een nieuwe serie fietsgidsjes gestart met routes die speciaal bedoeld zijn voor e-bikes (maar uiteraard ook bruikbaar zijn voor ‘gewone’ fietsen). Ieder gidsje bevat 15 routes van 25 tot 70 km. Zand- en kiezelpaden worden gemeden, maar mooie en verrassende weggetjes langs water, door bossen en leuke dorpjes komen des te meer aan bod. De routes zijn voorzien van duidelijke kaartjes. De gidsjes geven ook veel praktische info, bijvoorbeeld over plaatsen waar je niet alleen koffie kan drinken, maar ook je fiets kan opladen. Voor alle trajecten zijn gpstracks online beschikbaar. De routes starten altijd bij goed bereikbare locaties (openbaar vervoer of parkeerplaats). De eerste twee deeltjes in deze nieuwe serie zijn: E-Bike routes in en om de Veluwe en E-Bike routes in en om Utrecht. Uitgeverij Capitool, prijs € 14,99. www.capitool.nl

| Op Weg 2018-2

FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS Hageland De werken aan het fietsnetwerk in het Hageland zijn in volle gang. De nieuwe fietskaart is vanaf april 2018 beschikbaar en op de routeplanners zijn de aangepaste trajecten te vinden vanaf het moment dat deze terug te fietsen zijn. Het netwerk is met 150 km uitgebreid en er werd ook een nieuwe Oranjefietsroute ontwikkeld, Prins Filips Willem en de aartshertogen. Deze voert van Diest naar Scherpenheuvel. Alle info via www.toerismevlaamsbrabant.be. Binnenkort tooien de fruitboomgaarden zich weer in hun feestkleed. Het is altijd moeilijk om vooraf te bepalen wanneer dat precies zal zijn. Via www.toerismevlaamsbrabant. be/bloesemfluisteraar kan je checken of de bloesems al uit zijn. Op www.toerismevlaamsbrabant.be/bloesems vind je alle routes door de boomgaarden.

Nieuwe route-app Op de Fiets en Wandelbeurs in Utrecht stelde de Fietsvakantiewinkel een eigen route-app voor, die in samenwerking met Europafietsers en Nederland Fietsland wordt ontwikkeld. De app bevat voorlopig enkel de delen 1 en 2 van de Groene Weg naar de Middellandse Zee en het officiële traject van de Internationale Maasroute. In 2019 wordt het aantal routes verder uitgebreid, onder andere met de Europaradweg R1 naar Berlijn. De app bevat heldere kaarten en praktische zaken zoals overnachtingsmogelijkheden, fietsenmakers, supermarkten, enz. Je kan er zelf voorzieningen en tips aan toevoegen, waardoor de info ook voor andere fietsers steeds completer en relevant wordt. De app is gratis te downloaden en de afzonderlijke routes gaan € 9,99 per

Win!*

2x Fietsen langs de Frontlijn. 3x Mittellandroute.

Surf naar www.groteroutepaden.be >opweg>win

stuk kosten. Met de gratis voorbeeldroute Nederrijn-Heuvelrugroute kan je uitproberen hoe uitnodigend en bruikbaar de app is. www.fietsvakantiewinkel.nl

Langs het front

Van de gids Fietsen langs de Frontlijn verscheen de tweede geactualiseerde druk. Dit traject loopt van Nieuwpoort naar Bazel door het gebied waar tijdens WOI het westfront lag. De hoofdroute is 1050 km lang en voert over rustige wegen en paden. Steile hellingen worden vermeden en 150 km is zelfs helemaal autovrij. Het traject gaat door een afwisselende natuur en langs culturele hoogtepunten: polders en belforten in Vlaanderen, kathedralen in Picardië, wijngaarden en koolzaadvelden in de Champagne, bossen en bergpassen in de Vogezen, vakwerkhuizen in de Elzas. In de Vogezen kan je kiezen tussen een pittige route met veel cols en een lichter alternatief. De gids bevat ook een stuk geschiedenis en info over de bezienswaardigheden onderweg en hoe er te komen (per fiets of per trein). Uitgeverij Recreatief Fietsen. Te koop in de GR-webshop. www.recreatief-fietsen.nl/frontlijnroute

Fietsen in Hessen Het netwerk van fietsroutes in de Duitse deelstaat Hessen is meer dan 3300 km lang en omvat trajecten door idyllische rivierdalen, tochten voor genieters en ook uitdagende tochten in de Hessische bergen. Wat landschap en cultuur betreft heeft elke regio zijn eigen identiteit. Je kan dit alles ontdekken met de nieuwe fietskaart Fietsen in Hessen. Gratis via www.hessen-tourismus.de.

FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS

FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS FIETSNIEUWSFIETSNIEUWS Christina Bloem

Dwars door Duitsland Met zijn lengte van meer dan 1000 km is de Mittellandroute een zwaargewicht onder de Duitse langeafstandsfietsroutes. Hij voert van A tot Z dwars door Duitsland, van Aken helemaal in het westen tot Zittau in het oosten. De route gaat via een diversiteit aan landschappen door vijf deelstaten. Hij steekt dozijnen grote en kleine rivieren over met daartussen telkens heuvels of uitlopers van gebergten die overwonnen moeten worden. Het traject gebruikt zoveel mogelijk de tracés van bestaande fietswegen en is bewegwijzerd met het logo D4. De nieuwe Bikeline gids Mittellandroute bevat een uitvoerige beschrijving met kaartjes en gps-tracks. Uitgeverij Esterbauer, prijs € 14,90. www.esterbauer.com

Europa op de fiets De meest uitgebreide in formatie over fietsen in Europa vind je in de gids Europa per Rad. Deze Duitstalige gids die nu al zijn zevende geactualiseerde editie kent, is praktisch als je wil gaan fietsen in een land waar niet zo veel over bekend is. Ook als je nog geen vastomlijnde plannen hebt, kan je je oriënteren over 40 Europese landen, van de Noordkaap tot Kreta. Je vindt er niet alleen algemene praktische info over klimaat, fietsmogelijkheden, tochtvoorbereiding, overnachtingsmogelijkheden en en transport maar ook concrete adviezen over routes met beschrijvingen en gedetailleerde kaarten. Uitgeverij Reise-KnowHow, prijs € 25. www.reise-know-how.de

Dwars door de Balkan Bij de Europafietsers zijn ze bezig een route te ontwikkelen door voormalig Joegoslavië. Er is nog geen volledig uitgewerkte route met detailkaartjes en navigatietekst, maar wel een informatieve brochure met beschrijving in één richting, aanwijzingen over de bewegwijzering, indicaties over zwaarte en wegkwaliteit, aanbevolen kaartmateriaal en gps-track. Deze brochure wordt aan de donateurs van Europafietsers gratis ter beschikking gesteld. Terugkoppelingen van deze fietspioniers zullen de route verder verbeteren zodat er in de toekomst een volwaardig routeboek

mogelijk is. Dwars door de Balkan is 1800 km lang en loopt van Dubrovnik naar Bolzano. Je doorkruist de bergen van Montenegro, Albanië, Bosnië, Slovenië en Noord-Italië, maar ook door het laagland van Montenegro, de hoogvlakte van Midden-Bosnië en het rivierenland van Kroatië. Over het algemeen worden er rustige binnenwegen gebruikt. De bergen in de Balkan zijn pittig met soms wel 1000 hoogtemeters in één keer. In Italië is een goede aansluiting op andere routes. De brochure inclusief de gps-tracks is te verkrijgen via het bestelformulier op www.europafietsers.nl/fietsroutes/dwars-door-de-balkan.

Nieuw bij Pirola Bij Pirola verschenen geactualiseerde nieuwe uitgaven van enkele fietsroutes. Ze zijn te koop in de GR-webshop. Info www.pirola.nl Groene Weg naar de Middellandse Zee: Deze route richting Méditerranée is intussen bij fietsers een begrip. Van deel 1 (Maastricht-Marnay, 600 km) verscheen de zevende geactualiseerde druk. Het traject is op enkele onderdelen aangepast en verbeterd. Voor de start zijn er twee alternatieven. De originele route begint in Maastricht en loopt via de Belgische Ardennen met de onvermijdelijke kuitenbijters. Je kan deze vermijden door te kiezen voor het alternatief langs de Vennbahn. Het vroegere alternatief door de Eifel is niet meer opgenomen, maar kan je nog vinden in de gids Groene Valleienroute (t/m de tweede druk).

Reitsma’s Route naar Rome: Van deel 3 (van Ferrara naar Rome) verscheen de derde druk. Je kan voor dit traject kiezen tussen drie alternatieven. De hoofdroute via Ravenna en Assisi is het kortst en minst zwaar. De Toscaneroute via Florence en Siena is het rustigst en het mooist, maar heeft tweemaal zoveel hoogtemeters. De route via Florence en Assisi staat tussen beide andere in, zowel qua schoonheid als qua zwaarte. Het laatste, gemeenschappelijke deel tot Rome gaat door een regionaal park waar het tot vlakbij de Eeuwige Stad rustig rijden is. Na een paar drukke kilometers door de Romeinse agglomeratie fiets je over een vrij liggend fietspad langs de Tiber tot vlakbij de St.-Pieterskerk.

2018-2 Op Weg |

Zuid-Tirol zoekt ontdekkers van zonnige paden. Zuid-Tirol zoekt jou.

Wandelen in Zuid-Tirol is memorabel. Verken het mediterrane landschap op twee voeten, van alpiene bergpieken tot glinsterende meren. Geniet van prachtige uitzichten en ontdek de meer dan 13.000 kilometer aan natuurlijke paden in het andere ItaliĂŤ. www.suedtirol.info/zomerzon

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWS Wandelroute van het jaar Tijdens de Fiets en Wandelbeurs in Gent is de trofee ‘Wandelroute van het jaar’ uitgereikt. Vijf laureaten prijkten nog op de shortlist: het Thorpark, het Roots Natuurpad, de vernieuwde GR 512, Een Wandeling rondom Zuid-Limburg en de wandelnetwerken van de Vlaamse Ardennen. De jury was van mening dat alle vijf routes de kwaliteiten hadden voor de trofee. Twee routes die het net niet haalden kregen een eervolle vermelding: het Roots Natuurpad en de nieuwe netwerken Bronbossen en Zwalmvallei in de Vlaamse Ardennen. Omwille van het originele concept, de uitstekende gids met gedetailleerde beschrijving en veel achtergrondinfo, de degelijke en permanent geactualiseerde website, het grote aantal onverharde wegen en het grensoverschrijdend karakter ging de trofee naar Een Wandeling rondom Zuid-Limburg. Zie ook de reportage op pagina 20.

Taalgrens Toerisme Oost-Vlaanderen lanceerde het nieuwe gidsje Grensgevallen. Het bevat vijf lusvormige themaroutes die je langs de knooppunten van de nieuwe wandelnetwerken Getuigenheuvels en Bronbossen van de toppen van de Vlaamse Ardennen over de taalgrens naar het sprookjesachtige Pays des Collines in de Waalse provincie Henegouwen brengen. De trajecten zijn 10 tot 16 km lang en sluiten op elkaar aan, wat goed nieuws is voor stevige stappers. De routes doorkruisen uitgestrekte beukenbossen en glooiende akkers en weiden met zicht op de rollende heuvels aan beide zijden van de taalgrens. De wandelgids kost € 6. www.tov.be/grensgevallen.

Overwinteren De nieuwe gids Overwinteren in het Wandelwalhalla staat bomvol tips voor winterse activiteiten in de Vlaamse Ardennen. Ze kunnen vanzelfsprekend ook in de andere jaargetijden gedaan worden. Je vindt er suggesties rond tien thema’s, telkens met veel toeristische info, leuke adresjes en een wandellus van

| Op Weg 2018-2

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWSWANDELNIEUWS

ongeveer 10 km langs de nieuwe knooppuntennetwerken. Je kan de gratis gids downloaden via www.vlaamseardennen.be.

Nederlandse provincies De Nederlandse wandelliefhebber WandelBart is gestart met een nieuwe reeks wandelgidsen. Om de twee maanden zal er eentje verschijnen met telkens een twintigtal wandellussen van maximaal 20 km in één van de twaalf Nederlandse provincies. Het eerste deeltje van de serie is Wandelgids Zuid-Holland met korte en lange wandeltochten in de stad, het buitengebied en de natuur. Er is voor elk wat wils: van struinen langs de Lek tot een industriewandeling door de petrochemische industrie. Ook de bollenvelden ontbreken niet. De wandelroutes zijn goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Wandelgids Zeeland is de tweede in deze reeks. Daarin staan 22 routes, van een struinroute aan de rand van het Verdronken Land van Saeftinge tot tochten langs de Zeeuwse kreken. Zes ervan situeren zich in Zeeuws-Vlaanderen. Bij de drie stadswandelingen ligt de nadruk op het stadsgroen en de rustige stadsdelen. De gidsjes kosten € 17,95 en zijn te bestellen via www.wandelbart.eu.

Nederland wandelland In het boek Wandelparadijs Nederland brengt John Jansen van Galen een ode aan de gevarieerde Nederlandse landschappen en de vele routes die je al dat moois laten zien. In zijn voetsporen en met zijn anekdotische vertellingen en verhalen kan je ten volle genieten van het wandelparadijs dat Nederland is. Steeds meer landgoederen en uiterwaarden worden voor wandelaars opengesteld. In dit boek verkent John Jansen van Galen alle provincies. Hij brengt met veel geestdrift in korte impressies verslag uit van zijn omzwervingen. Het boek bevat links naar meer dan 500 wandelingen die je via wandelsite Wandelzoekpagina kan downloaden. Uitgeverij Balans, prijs € 22,50 als paperback of € 11,99 als e-boek. www.uitgeverijbalans.nl

Knooppuntwandelen Anno 2018 is het overgrote deel van de Nederlandse provincies Noord- en ZuidHolland en Utrecht bedekt met een fijnmazig netwerk van uniform bewegwijzerde wandelroutes. Keuze te over. De nieuwe serie compacte wandelgidsjes De mooiste Netwerkwandelingen selecteert de leukste en meest gevarieerde routes op deze netwerken. Per regio vind je steeds 15 wandelpareltjes tussen 5 en 15 km die voor minstens 50% uit onverharde paden bestaan. De gidsjes geven alleen de knooppuntennummers of de kleuren van de richtingpijlen aan en bevatten veel achtergrondinformatie over landschap, flora en fauna. De rijke illustraties met wandelfoto’s, oude kaartjes en tekeningen maken ze extra aantrekkelijk. Het eerste deel van de serie, Waterland & de Zaanstreek (provincie Noord-Holland) werd op de Fiets en Wandelbeurs van Utrecht voorgesteld. Zeer binnenkort verschijnen de volgende deeltjes Groene Hart en Zuid-Hollands Rivierenland. Uitgeverij Elmar, prijs € 14,99. www.uitgeverijelmar.nl

Win!*

3x Een Wandeling rondom Zuid-Limburg. 5x Grensgevallen.

2x Wandelgids Zuid-Holland 2x Wandelgids Zeeland. 2x Wandelparadijs Nederland. 3x De mooiste Netwerkwandelingen – Waterland en de Zaanstreek. 5x De Noardlike Fryske Wâlden. 3x Trekking in Greece. 3x Padjelantaleden.

Surf naar www.groteroutepaden.be >opweg>win

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWS

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWSWANDELNIEUWS Jan Van Meirvenne, Luc Verdegem en Christina Bloem

Nieuw streekpad Tijdens de Fiets en Wandelbeurs in Utrecht werd het nieuwe Nederlandse Streekpad De Noardlike Fryske Wâlden voorgesteld. Het traject beschrijft een lus van 165 km in het gelijknamige Nationale Landschap en staat ongeveer haaks op het Friese Woudenpad (LAW 1-1). Beide routes ontmoeten elkaar dan ook herhaaldelijk. Ook het nieuwe Elfstedenpad (Streekpad 19) wordt regelmatig gekruist. De route loopt door het Friese coulisselandschap langs pittoreske dorpjes en fraaie landhuizen. Ook een aantal natuurgebieden, zoals het laagveenmoeras Alde Feanen en het bosrijke gebied rond Oentsjerk staat op het menu. De officiële opening vindt plaats op 12 april, dan zal ook de gids te koop zijn in de GR-webshop. www.wandelnet.nl

Nederlandstalige gidsen GR 5

Mooiste pad en jubileum GR 34, het langeafstandswandelpad van ruim 1.800 m langs de kust van Bretagne, bestaat 50 jaar. Het loopt van de Mont Saint-Michel tot de stuwdam Arzal (Morbihan) en is in 2014 verlengd tot Saint-Nazaire. Onderweg trakteert het traject de wandelaar op schitterende uitzichten op de zee, rotsen met ongewone roze en smaragdkleuren, duinen, baaien en nog meer natuurschoon. Dit pad werd in 1791 aangelegd en was tot het begin van de 20ste eeuw alleen toegankelijk voor douaniers die smokkelaars moesten onderscheppen. Sinds 1968 is het ‘Sentier des Douaniers’ een GR. Naast dit 50-jarige jubileum heeft het pad dit jaar nog meer te vieren. Het werd verkozen tot de mooiste wandelroute van Frankrijk. 55.000 Franse wandelaars brachten hun stem uit en GR 34 werd met grote meerderheid van stemmen de winnaar. GR 70 (van Mont Lozère naar Saint-Etienne-Vallée-Française) eindigde op de tweede plaats en GR 20 op Corsica werd derde.

Duitse onderscheidingen De Albsteig, de oudste wandelroute van de Schwäbische Alb, is zeer fraai maar uitgesproken inspannend. Hij loopt grotendeels langs de 300 m steil naar beneden aflopende Albtrauf

Goed nieuws voor wandelaars op GR 5. Voor het traject van Maastricht tot in de Jura zijn er nu Nederlandstalige gidsen beschikbaar. Ze bevatten telkens de beschrijving met kaartjes, hoogteprofielen, gps-coördinaten en praktische info voor een traject van 1 tot 2 weken. Ongeveer 10 etappes van 20-25 km per dag die meestal bij campings beginnen. Er zijn er reeds vijf beschikbaar voor de volgende trajecten: Ardennen: Maastricht - Ouren; Luxemburg: Ouren - Schengen - Sierck-les-Bains (met het gewijzigde traject in Zuid-Luxemburg en de variant via Remerchen - Dudelange); Lotharingen: Sierck-les-Bains - Vic-sur-Seille (met het nieuwe traject tussen de Luxemburgse grens en Metz en de varianten Dudelange - Rombas en Sierck-les-Bains - Metz); Noord-Vogezen: Vic-sur-Seille - Ribeauvillé; Vogezen: Ribauvillé - St.-Hippolyte; Jura: St.-Hippolyte - Nyon. Uitgeverij De Wandelende Cartograaf, prijs per deeltje ca. € 17. Alle vijf deeltjes zijn te koop in onze webshop.

en staat garant voor adembenemende uitzichten, bizarre rotsformaties, grotten, watervallen en burchten. Onlangs werd de Albsteig door de Duitse trekkersorganisatie erkend als Qualitätsweg Wanderbares Deutschland. In dezelfde regio zijn de Schluchtensteig en de Schluchseer Jägersteig genomineerd voor de verkiezing van de mooiste langeafstandswandelroute van Duitsland.

Via Francigena De pelgrimsroute Via Francigena, of Weg van de Franken, volgt vanaf Canterbury (of Maastricht) zoveel mogelijk de route die aartsbisschop Sigeric in de tiende eeuw liep door Frankrijk en Zwitserland naar Rome. Deze route is in 2004 door de Raad van Europa uitgeroepen tot belangrijke culturele route. Er is een Nederlandse beschrijving beschikbaar voor dit interessante, historische traject. Deel 0 (alleen als e-guide beschikbaar) beschrijft het traject van Canterbury naar Reims, deel I begint in Maastricht en voert eveneens naar Reims en dan via de Champagnestreek, Bourgondië en de Jura naar de 2.500 m hoge Sint-Bernhardpas in de Alpen. Deel II gaat vanaf deze pas door

Nieuw bij Cicerone Bij Cicerone verschenen weer enkele interessante (Engelstalige) gidsen. Info www.cicerone.org.uk Walking in Pembrokeshire – 40 circular walks in and around the Pembrokeshire Coast National Park. In deze gids vind je 40 lussen van 2 tot 20 km in dit nationale park van Wales. Langs de ruige kust met steile kliffen, grotten en zandbaaien en ook in het achterland met heuvels, rivieren, bossen, middeleeuwse kastelen en oude grafheuvels. De tochten zijn technisch niet moeilijk. De gedetailleerde beschrijvingen zijn voorzien van duidelijke kaartjes. Trekking in Greece. Het grootste deel van Griekenland is bedekt met bergen. In deze gids staan vier trekkings - twee lange en twee kortere door deze bergen. De 220 km lange Peloponnesos Route doorkruist het grote schiereiland van

Dhiakoftó in het noorden langs Alpiene weiden, mysterieuze kloven en beboste heuvels naar de stranden van Pantazi in het zuiden. De 460 km lange Pindos Route voert van noord naar zuid door de Pindos bergketen, de ruggengraat van Griekenland. Deze route is pittig omdat hij door afgelegen gebieden met weinig faciliteiten loopt. De derde route, de Zagóri Route, is eigenlijk een onderdeel van de Pindos Route. De vierde route verkent de berg Olympus, de hoogste berg van het land, waar de verhalen van de Griekse mythologie zich afspeelden. Alle etappes worden gedetailleerd beschreven en zijn van duidelijke kaartjes voorzien. De gids bevat ook een aantal varianten om nabijgelegen bergtoppen te beklimmen of oude kloosters te bezoeken.

2018-2 Op Weg |

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWS

het Aostadal en de Povlakte naar Miniato Basso in de Apennijnen en met deel III trek je via Toscane met zijn bijzondere landschap en mooie steden naar Rome. Van deel 0 (Canterbury – Reims) en deel I (Maastricht - Reims - Sint-Bernardpas) verschenen nieuwe, geactualiseerde uitgaven. Uitgeverij Lecturium, prijs van deel 0 € 7,50 (e-guide) en van deel II € 24,95 (paperback) of € 9,50 (e-guide). www.dewegvandefranken.nl

Waarom wij wandelen Recreatief wandelen is voor ons vanzelfsprekend, maar pas aan het eind van de 19de eeuw kwam het wandeltoerisme op gang. Een grote rol is daarbij gespeeld door dominee Jacobus Craandijk. Tussen 1874 en 1888 trok hij te voet door heel Nederland. In zwierige stijl beschreef hij 75 van die wandeltochten in de acht gidsen Wandelingen door Nederland met pen en potlood. Dit standaardwerk inspireerde duizenden Nederlanders om zelf de wandelschoenen aan te trekken. Journalist Flip van Doorn deed enkele jaren geleden de intrigerende ontdekking dat hij een verre achterneef is van de wandelende dominee. In het boek De eerste wandelaar treedt hij in de voetsporen van zijn oudoom en gaat hij op zoek naar de oorsprong van het wandeltoerisme. De oude wandelverslagen blijken nog uitstekend te vertalen naar onze tijd. Uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig nam er 11 op in de gids Een kloeken dagmarsch en in dagblad Trouw werden in de serie Zomerfeuilleton acht andere tochten van de wandelpionier beschreven. Uitgeverij Thomas Rap, prijs € 22,99. www.jacobuscraandijk.nl

WANDELNIEUWSWANDELNIEUWSWANDELNIEUWS

Nieuw bij Conrad-Stein Inn de serie Outdoor verschenen enkele nieuwe titels. Info en gpx-tracks: www.conrad-stein-verlag.de. Katalonien - 31 Wanderungen in den Pyrenäen und Vorpyrenäen (€ 12,90). Catalonië is een veelzijdig wandelgebied en de toppen van de Pyreneeën vormen een aantrekkelijk doel voor bergwandelaars. Maar ook de Voor-Pyreneeën met hun diepe kloven, steile rotswanden en stuwmeren zijn de moeite waard. In deze nieuwe gids vind je 31 bijzondere tochten in deze spannende regio. Ze voeren niet alleen naar hoge pieken met indrukwekkende uitzichten en door kale rotsachtige gebieden maar ook over bloeiende weiden en langs klaterende beken en kristalheldere stuwmeren. Ook grotschilderingen, verlaten dorpen en sporen van de Spaanse burgeroorlog staan op het menu. Schweden: Padjelantaleden (€ 9,90). Als je voor het eerst een trekking in Lapland wilt maken, is het Padjelanta Nationaalpark in het uiterste noorden van Zweden een aanrader. De 155 km lange Padjelantaleden is goed te doen voor wandelaars zonder fjall-ervaring. Wat landschappelijke schoonheid betreft doet deze tocht niet onder voor de legendarische klassiekers Kungsleden of Sarek. De route loopt over uitgestrekte

hoogvlaktes, doorsneden door ruisende bergbeken en omgeven door indrukwekkende bergen. De gids beschrijft het traject in negen etappes van 10 tot 23 km en geeft veel praktische info, onder meer over overnachtingsmogelijkheden in hutten. Gardasee – 23 Wanderungen mit Seeblick (€ 12,90). Het Gardameer heeft wandelaars veel te bieden: spectaculaire paden met mooie uitzichten, vestingen, kloosters, een meer om in te zwemmen… De gids beschrijft 23 spannende dagtochten, de meeste aan de noordkant van het meer. Er is in deze gids voor elk wat wils: lussen of lijnwandelingen, veel cultuur of juist veel natuur. Nu eens lopen de trajecten vlak boven het meer en dan weer gaan ze het achterland in. Er is steeds aangeduid of de routes geschikt zijn voor wandelaars met kinderen, buggy of hond.

Connecterra in het Nationaal Park Hoge Kempen. Doe mee en win de gids Een wandeling rondom Zuid-Limburg.

| Op Weg 2018-2

ONDERWEGONDERWEG

ONDERWEGONDERWEGONDERWEGONDERWEGONDERWEG Steven Vermeylen

Surfend en scrollend botsen we vaak op razend interessante blogs en websites.

Caja’s op Compo-tocht Cathy en Jan (ook bekend als ‘De Caja’s’) brengen op hun nieuwe blog fotoverslagen van hun recente wandelbelevenissen. Na serieuze gezondheidsperikelen geraakte het paar in de ban van Compostela. Een eerste tocht bracht hen van de klassieke aanvangsplek SaintJean-Pied-de-Port naar Santiago, en verder naar de kustplaats Muxia. Daarna vertrokken ze vanuit het zuiden naar het pelgrimsoord, meer bepaald vanuit Porto. Ze opteerden daarbij telkens voor een wandelkar, eerder dan een zware rugzak. Dichter bij huis zijn de Caja’s op vrije momenten te vinden op het (vernieuwde) traject van GR 5A. Het kustgedeelte is al achter de rug, momenteel hobbelen deze zelfverklaarde ‘vrije vogels’ door de Vlaamse Ardennen. Ook hond Milo geniet zo te zien volop van de stevige dagtrajecten. cajaonderweg.blogspot.be

Het timbre van Thailand Elk jaar vliegen Peter en zijn vrouw Nicole uit Den Haag naar Azië voor een fietsvakantie. Van hun recentste trip naar Thailand maakte Peter voor het eerst een podcast. De geluidsreportage (1u20) is professioneel opgevat, en bevat zowel sfeerschepping als praktische tips (bv. dat je in Bangkok geen fiets mag meenemen in de metro). Omdat Peter en Nicole veelal langs de kust fietsen, eindigt hun dag meestal met een verfrissende duik. Op Nana Beach ontmoeten ze toevallig de geroutineerde Antwerpse fietser Michel. Hij heeft er net de uitdagende Mae Hong Son Loop, in het noorden van het land, opzitten en mag eveneens zijn verhaal doen. Als leuk extraatje verwerken ze in hun luisterverslag een ‘factchecker’ met interessante of grappige wist-je-datjes – o.m. over het

paargedrag van olifanten of de lokale rubberverwerking. We zitten mee aan tafel, slenteren over marktjes en genieten van de tocht door de overweldigende Thaise landschappen. Spring achterop en beleef het mee! soundcloud.com/peterwired/ luisterdoc-fietsen-in-thailand

vertrekken. Hun test-case-trip was een rondreis in Denemarken. Daarna volgden elke zomer minstens één, ook soms meerdere fietsreizen (Frontlijnroute, Tour de Bourgogne, Tour de Manche…). Hun fotoreportages werkten ze uit tot sfeervolle YouTube-filmpjes, met gepaste muziek en summiere info over de locaties. Intussen kwamen er nog enkele beeldverslagen van vroegere fietstochten en van meerdaagse wandelvakanties bij. Filmpjes om heimwee te krijgen naar de eindeloze dia-avonden van weleer. fietsenchrislu.wordpress.com

Twintig jaar wandelervaring ‘Not all those who wander, are lost.’ Onder dit mooie motto van Tolkien gaat Chris al twintig jaar met de rugzak op reis. Sindsdien betrad hij tal van onbekende paden. Twee jaar geleden vond hij het stilaan tijd zijn ervaringen te delen op het web. Chris heeft inderdaad een mooi palmares bij mekaar gestapt: van het Sloveense Triglav National Park over de Haut-Jura en de Mercantour tot de Cairngorns en wandeleiland La Palma. Koude en sneeuw schrikken Chris en zijn wandelvrienden niet af. In de Jura belanden ze eind oktober in een sprookjesachtig sneeuwlandschap. Ook de toppen van de Cairgorns blijken in november met een sneeuwlaagje bedekt. Bij hun bothy (hut) landt zelfs een helikopter van het Mountain Rescue Team, dat op zoek is naar twee vermiste trekkers – die gelukkig veilig en wel weer opduiken. Dan biedt het Canarische La Palma een heel ander plaatje: daar stappen ze aan het begin van de herfst met een zwoele 27° op het tarmac voor een tocht over GR 131… christrekking.wordpress.com

Gezond genieten Didier houdt van de buitenlucht. Wandelen is voor hem een gezonde bezigheid, die ontspannend werkt en hem nieuwe energie bezorgt, terwijl hij zijn horizon verruimt. Zowat elk weekend trekt hij erop uit, vooral in West- en Oost-Vlaanderen. Maar ook in de andere Vlaamse provincies en Wallonië stapte hij al heel wat mooie tochten. Ook de Nacht van Vlaanderen en de Dodentocht in Bornem schreef hij met succes op zijn conto. Didier maakte daarnaast kennis met het Euraudaxwandelen, wandelingen in groep onder leiding van een baankapitein. Ondertussen leerde hij ook het Noorden van Frankrijk kennen als een prachtige wandelstreek. In 2014 stapte Didier in een achttal etappes van Wevelgem naar Parijs en wandelde hij via GR5A-Noord van De Panne naar Antwerpen. In 2015 en 2016 stapte hij terug van Antwerpen naar De Panne via GR5A-Zuid. Op zijn verlanglijstje staan momenteel GR 121 (Wavre - Boulognesur-Mer), de Streek-GR Groene Gordel en misschien zelfs een langere pelgrimstocht. wandelblogdidierreynaert.be

Internet-match Via internet gingen Chris en Lucienne allebei op zoek naar een fietsmaatje. Ze vonden elkaar en in 2009 fietsten ze voor het eerst een ritje samen. Van het één kwam het ander, en algauw groeiden er plannen om samen op fietsreis te

2018-2 Op Weg |

FIETSREPORTAGE | Oostenrijk, Slovenië, Kroatië, Italië

Rondje Oostelijke Alpen Voor mijn generatie lagen Centraal- en Oost-Europa lang verscholen achter een IJzeren Gordijn. Met slechts een vluchtige stop in Ljubljana en recenter twee korte tripjes naar Boedapest en Tsjechië bleef er nog heel veel over om te ontdekken. Verhalen over grotendeels ontbrekende fietsinfrastructuur en roekeloos rijgedrag van automobilisten konden me niet tegenhouden. ÆÆ Tekst en foto’s Imar Doornbos

Drau Het vertrekpunt voor mijn zoektocht naar een geschikte fietslus was de Drau, een zijrivier van de Donau die vanuit Noord-Italië richting Hongaarse laagvlakte vloeit. Vanuit Nederland was het met de trein haalbaarder om de Drau Radweg op te pikken in Oostenrijk en dan tot

| Op Weg 2018-2

het Sloveense Maribor te fietsen. Vandaaruit kon ik een rondje maken via Kroatië en NoordItalië terug naar Oostenrijk. Reizen met de fiets op de trein vergt enige voorbereiding, is niet ècht goedkoop, maar gaat meestal goed in Europa. De treinreis vanuit Nederland naar het Oostenrijkse Spittal was wel-

licht een uitzondering. Na een avontuur met niet werkende toegangspoortjes, afgeschafte treinen, kapotte verwarmingsinstallaties en een door vertraging gemiste overstap in Wels arriveerde ik dan toch binnen 24 uur in Spittal. Dat was nog ruim op tijd voor de eerste middagetappe naar Villach, de stad van Tijl Uilenspiegel.

De nauwe straatjes van Piran.

Ljubljana is een trekpleister.

Omhoog

tegenwoordige Europese vlaggen, die zonder uitzondering de gemeentehuizen sieren. Ook opvallend: iedereen in Slovenië lijkt te beschikken over een mobiele telefoon, die bij voorkeur voortdurend én midden op het fietspad wordt gebruikt.

De Drau Radweg voert doorgaans over vrije fietspaden. Het goed bewegwijzerde traject naar Völkermarkt en Lavamuend was met prachtig uitzicht op de bergen en mooi weer eigenlijk gewoon een cadeautje. Slechts één keer, al vrij snel na Villach bleek zonder enige aankondiging een essentieel verbindingsbrugje over de Drau weggehaald om later in de zomer te worden vervangen. Een omweg van zo’n 15 km was noodzakelijk, maar gelukkig was dit geen belemmering om ’s avonds toch nog op tijd in Seelach aan het diner aan te schuiven. De etappes van de Drau Radweg kennen weinig hoogtemeters en zijn daarom niet al te zwaar. Misschien daarom dat ik het forse aantal hoogtemeters tussen Lavamünd en Maribor thuis achter mijn bureau foutief geïnterpreteerd had als gecumuleerde cijfers. Mijn plan om in één ruk door te fietsen naar Maribor bleek dan ook niet realistisch. Vanaf de Sloveense grens gaat het traject immers meteen over verkeersluwe wegen met veel korte, maar venijnige klimmetjes. Gelukkig vond ik na een lange dag van 117 km (en volgens mijn gps 1760 m stijging) toch nog een onderkomen in Cernica.

Europese vlaggen Het beeld dat ik mij in de voorbereiding over Slovenië had gevormd, werd onderweg meteen bevestigd. Het landschap is mooi en lijkt veel op dat van Oostenrijk, maar de huizen, kerken en wegen zijn veel minder goed onderhouden. Opvallend waren de vele groentetuintjes langs de huizen en de – net als in Kroatië – alom-

Het traject voert door een landschap dat gedomineerd wordt door wijngaarden, olijfbomen en vijgenbomen. De fietsinfrastructuur is in ontwikkeling: er zijn wel vrije fietspaden, veelal nabij de dorpen en steden, maar het merendeel voert gewoon over verkeerswegen. Dat impliceert steile hellingen. Tussen Maribor en Celje noteerde ik stijgingspercentages van 10 tot 16 en zelfs een keer 18 procent. Nooit langer dan enkele kilometers, maar toch. Het delen van de weg met gemotoriseerd verkeer is vanzelfsprekend niet altijd even veilig. Rond Slovenska Bistrica vond ik het iets te druk en de uitvalsweg van Celje naar Laska door al het vrachtverkeer zelfs gevaarlijk. Thuis achter mijn bureau had ik de weliswaar drukke weg 447 van Celje naar Vransko in het traject opgenomen, maar ter plekke begreep ik meteen waarom recent fietsers de toegang tot deze weg werd verboden! Het alternatief via Latija door

Sappada.

een smalle vallei langs het dorp Sandazi Most en de rivier Sava was gelukkig wel mooi en rustig.

Ljubljana Op een brug over een rivier in Celje wees een man van middelbare leeftijd mij op een bouwval van een villa ver onder het hoog oprijzende kasteel Stari Grad. De villa en het bijbehorende landgoed waren vóór de nationalisatie door de partizanen in 1948 eigendom van zijn grootouders. Met weemoed in zijn stem constateerde hij – ongetwijfeld niet voor het eerst – dat hij bij een andere wending van de geschiedenis nu een rijk man had kunnen zijn… Ljubljana is een toeristische trekpleister. Het heeft voor mij een wat Duitse uitstraling en is met alle musea, kerken, street art en terrassen zonder meer een bezoek waard. Bovendien bleek het National Health Day te zijn, met allerlei feestelijke activiteiten op de pleintjes in de stad.

Mediterraan Kroatië Op weg naar de Kroatische grens werd alle verkeer plots tegengehouden omwille van filmopnames van een autocommercial. Op een gegeven moment mocht ik door en kon ik haast zwevend door een schitterend landschap afdalen over een nieuw geasfalteerd wegdek! Mijn eerste Kroatische hoogtepunten waren Buzet en Motovun, oude steden met nauwe straatjes bovenop een heuveltop. Het uitzicht was zo mooi dat ik de steile klim om er te geraken snel vergat. Het traject voerde vervol-

2018-2 Op Weg |

Het oude havenstadje Piran.

In Anduins moet ik even afstappen.

gens verder door een landschap dat gedomineerd wordt door wijngaarden, olijfbomen en vijgenbomen. Porec is een gezellig toeristisch stadje met Italiaanse uitstraling en een prachtige basiliek. Velen nemen hier de overtocht per boot naar Venetië. Mijn tocht voerde echter verder langs de kust naar Novi Grad en Umag en vervolgens terug naar Slovenië langs de beroemde grootschalige zoutpannen vlakbij Piran. Onvergetelijk was voor mij de Italiaanse uitstraling van dit oude havenstadje: kerk, bestuur en magistratuur tegenover elkaar op een centraal plein met daaromheen (soms zeer) nauwe straatjes, die hier vaak nog de namen dragen van oude socialistische helden. Overnachten deed ik in Koper, een levendige havenplaats met gezellige mediterrane uitstraling.

Douaniers zonder humor Ik realiseer mij dat ik met slechts tweeëneenhalve dag fietsen door Istrië nauwelijks van Kroatië heb geproefd. Dit smaakt naar meer. Maar dan zal ik mij wel beter moeten voegen naar de regels. Zo was het volledig aan mijn

bewustzijn ontsnapt dat niet alleen bij het verlaten van het ene land, maar ook het betreden van het andere paspoorten aan een uitgebreide controle worden onderworpen. De strenge Kroatische douaniers zagen er de humor niet van in dat deze in uitbundige kleuren geklede fietser zomaar het land probeerde in te rijden…

Casinohotel Tussen de Sloveens-Italiaanse grensplaats Hrpelje (Kozina) en Nova Gorizia volgde ik een mooi traject door een bosrijke omgeving, met af en toe venijnige klimmetjes langs wijngaarden en vijgenbomen. Letterlijk hoogtepunt was mijn bezoek aan Stanjel, weer zo’n mooi oud vestingstadje bovenop een hoge heuvelrots. In een lege privétuin peuzelde ik daar onder het genot van een prachtig uitzicht mijn meegebrachte broodlunch op.

Stanjel bleek weer zo’n mooi oud vestingstadje bovenop een hoge heuvelrots. Nova Gorizia is de moderne, Sloveense helft van Gorizia, waarin casino’s en een strakke naoorlogse architectuur domineren. Mijn overnachting was in een van de bling-bling casinohotels, waar een goedkoop dinerbuffet slechts voorbehouden is aan zij die zich eerst enige fiches voor de gokkasten aanschaffen…

Passo Monte Croce Mijn tocht voerde inmiddels in Italië verder langs Cividale del Friuli, een bezienswaardig stadje dat zijn UNESCO status ontleent aan de Mozaiek in de Eufrasiusbasiliek van Porec.

| Op Weg 2018-2

De Sint-Michaelskerk in Innichen.

vele oude kerken, en over een glooiend traject naar San Daniele, een commercieel ingesteld toeristisch dorp bovenop een hoge heuvelrots. In een lunchcafé onder aan die rots was de uitbaatster ’s avonds nog bereid om voor mij een prosciutto di Parma klaar te maken, zodat ik niet door de stromende regen op zoek hoefde naar een restaurant. Bij Anduins moest ik voor het eerst tijdens deze reis afstappen en de fiets een stuk omhoog duwen. Al met al een geringe prijs voor zo’n prachtig traject door dit middelhoge gebergte. Voor de laatste twee Italiaanse etappes van Tolmezzo naar Sante Stefano en Dobbiaco koos ik voor een traject over de Cima Sappada naar Sante Stefano. Ik herinner mij dit gebied vanuit de tijd dat ik nog jong en sterk en bergwandelaar was. Nu voerde de lange en steile beklimming naar een gesloten en goeddeels verlaten wintersportdorp. De daaropvolgende afdaling was zó lang dat ik me op een gegeven moment zelfs zorgen begon te maken of ik wel de juiste afslag had genomen (en vooral over de gevolgen wanneer dat niet zo zou zijn…). Het fysieke hoogtepunt van mijn Rondje Oostelijke Alpen bereikte ik op de Passo Monte Croce (1637 m), met daarna een schitterende afdaling door het gebied van de Drei Zinnen naar Innichen. Mijn timing bleek goed: de 100ste Giro d’italia zou deze bezienswaardige plek pas een week later aandoen. Voor het traject vanaf Dobbiaco (Toblach) terug naar Spittal kon ik zonder verdere aanpassingen de drie laatste etappes van de Drau Radweg volgen. Aanvankelijk bracht me dat over een prachtig vrij fietspad tussen de bergketens en de Drau, om vervolgens midden door het bos geleidelijk af te dalen naar Lienz. Zonder veel oponthoud, heerlijk langs de rivier fietsend, stond ik in anderhalve dag terug aan het station van Spittal.

OP WEG 2018 nr.2: fietsreportage Oostelijke Alpen 176 x 117mm

Het centrum van Maribor.

Het landschap rondom Motovun, Kroatië.

PRAKTISCHE INFO Dobbiaco Toblach

Spittal an der Drau rad Drau

OOSTENRIJK

Drau

weg

Weißensee

Passo Monte Croce 1637m

Villach

Marburg an der Drau

Völkermarkt

Seelach Drau

Slovenska Bistrica

Tolmezzo

ITALIË

Sante Stefano di Cadore

Lavamünd

Wörthersee

SLOVENIË

Celje

Cividale del Friuli

Ljubljana

San Daniele Torrento Meduna

Litija

Nova Gorica

Bagnaria Arsa Štanjel

Golf van Triëst

Piran Umag

Venetië

Middellandse Zee

Novi Grad Poreč

Razdrto

Triëst

Hrpelje

Koper Eu

Karlovac

Buzet

Rijeka

Motovun

KROATIË 0

Adriatische Zee

Op Weg 2018

Route en bewegwijzering

van anderen), GPSies.com, cyclingeurope.

Juist dat laatste was belangrijk, omdat er in

Mijn Rondje Oostelijke Alpen (1220 km) was

com, informatie van het Kroatische ver-

Slovenië en Kroatië de nodige steile klimme-

samengesteld uit verschillende trajecten:

keersburo en ook Google Earth en Youtube.

tjes overwonnen moeten worden.

de Drau Radweg (van Spittal tot Maribor), de

Vóór vertrek had ik mijn gehele traject in

(nog niet voltooide) Eurovelo 9 (van Maribor

diverse tracks op mijn Garminapparaat

tot Radzrto), een rondje door Istrië, een

geladen. Het nut van gps bleek in Slovenië

eigen traject naar Dobbiacho (Toblach) en

en (vooral) Kroatië. Niet zozeer vanwege de

via de Drau Radweg terug naar Spittal.

soms gebrekkige routeaanduidingen, maar

Info Voor de opzet van mijn fietsroute putte ik

ONLINE

KAART

TRACK

vooral omdat ik zelf van deze Slavische talen totaal géén chocola kan maken. Voor Kroatië heb ik mij vooral gebaseerd

Wim op de website GPSies.com, waar allerlei uit Vandamme diverse bronnen: de websites van de Drau Radweg Begijnhof 19(www.drauradweg.com), van tracks te vinden zijn van individuele reizigers, inclusief afstanden en hoogteprofielen. Europafietsers (Gdansk-Venetië, ervaringen 8500 Kortrijk wim.1962.vandamme@gmail.com 2018-2 Op Weg |

WANDELTIP | België

MAGISCHE MOMENTEN

tussen Elzele en Vloesberg Wie in Elzele de wandelschoenen aanbindt, maakt zich op voor een bewogen tocht door het pittoreske natuurpark van het Pays des Collines. Overal liggen immers heksen, reuzen en andere fabelwezens op de loer. ÆÆ Tekst en foto’s Steven Vermeylen

In 1610 belandde de vermeende heks Quintine in Elzele (Ellezelles) op de brandstapel. Elk jaar wordt dit herdacht met een heksensabbat. De plaatselijke kunstenaar Jacques Vandewattyne, alias Watkyne (1932-1999), ontwierp bovendien een feeëriek wandelparcours. Het is geflankeerd met trollen, duivels, heksen, draken en andere magische figuren die aan zijn duistere fantasie ontsproten. Een kilometer buiten het dorpscentrum komen we Quintine tegen in een wel zeer verlokkelijke gedaante. De plaatselijke Brasserie des Légendes, gevestigd in een

| Op Weg 2018-2

gerenoveerde boerderij, noemde namelijk een sterk blond bier naar de roemruchte inwoonster. Het is nog wat vroeg voor een degustatie, dus stappen we door het mistige, bucolische landschap verder naar het Pottelbergbos, dat aan de andere kant van de taalgrens doorloopt als Brakelbos. Beuk en hulst voeren op deze getuigenheuvel de boventoon. Aan de bosrand ligt de bietenoogst te wachten op verwerking. Op het terras van Chalet Gérard, in het Vloesbergse gehucht D’Hoppe, becommentariëren twee West-Vlaamse koppels luidkeels de actualiteit. Via het Monnikenpad duiken we opnieuw het bos in. Ook bij de imposante Ferme De Géron is het volop oogsttijd. Tractors rijden af en aan.

COLUMN

Nooit te oud Ze heeft het zo dikwijls gezegd: “Had ik een andere man gehad, mijn leven zou er misschien heel anders hebben uitgezien”. Haar man is van het honkvaste type, woont al gans zijn leven in dezelfde straat en gaat ook nooit mee op reis. Hij is duivenliefhebber en moet dus elke zondag thuis zijn … voor zijn duiven.

We kruisen de Romeinse heirbaan Bavay-Velzeke om door een tipje van het Livierenbos, bij een militaire zendmast, af te buigen naar de dorpskern van faciliteitengemeente Vloesberg. Aan de poort van de begraafplaats hangt een bordje: ‘Cimétière zéro pesticide’. Enkele kerkwegels leiden ons naar de ‘Espace Salvador Allende’. ‘L’histoire nous appartient, c’est le peuple qui la fait’ luidt het citaat van de vermoorde Chileense president op het centrale monument. Een jonge vrouw balanceert vervaarlijk op het raamkozijn om met een bezem een oud zwaluwnest onder de dakgoot weg te halen. Bulldozers gaan ondertussen de ruïnes van de gemeentelijke brouwerij te lijf. Even later staan we weer tussen de weiden. Rustige asfaltwegjes brengen ons bij de Moulin du Tordoir. De eerste verwijzingen naar deze watermolen dateren uit de dertiende eeuw. Oorspronkelijk perste hij olie uit noten en zaden, voor voedingswaren, zeep, verlichting en verf. Later fungeerde hij ook als meelmolen. In het jaar 2000 werd hij grondig gerestaureerd. Een totempaal in beton toont ons dat we op Watkynes ‘Sentier de l’Étrange’ zijn beland. Wat verder volgen onder meer een zevenkoppig monster, een aardmannetje, enkele bosgeesten en een weerwolf. Watkyne zag het project als een manier om de emoties en angsten uit onze kindertijd te laten herleven. Bij de zoom van een bos stuiten we op een groene bok, vroeger door bezorgde ouders ingeroepen als ‘boeman’ om te beletten dat hun kinderen zich te diep in het woud zouden wagen. Terug in Elzele lopen we opnieuw Quintine tegen het lijf, deze keer als gietijzeren beeldje bij de ingang van het Maison du Pays des Collines. Zoals het bijgeloof het wil, strijken we even met de hand over haar hoofd en doen een wens. De vervulling daarvan blijft twijfelachtig, maar de schuimende Quintine in ons glas doet ons alvast het beste verhopen.

Zij is van het avontuurlijke type, maar ze woont op ‘den boerenbuiten’ en de sporadische wandelingen gingen vroeger niet verder dan een toertje door de Kalkense Meersen of een korte wandeling naar ‘den Aard’ in Schellebelle. Toen ze nog veel jonger was, zei ze altijd: “Dat doen we later wel”. En toen later er eindelijk was, zei ze: “Dat hadden we vroeger moeten doen”. Het was pas vanaf haar 70ste dat ze vaker op stap ging, samen met haar oudste dochter. Eerst 7 km, dan langzaam opbouwen tot 15 km, om uiteindelijk zonder veel moeite 25 km in de Vlaamse Ardennen te wandelen. Het doet haar zo veel deugd: met de wandelschoenen en de rugzak een ganse dag over smalle paadjes stappen, langs beken en rivieren en door de Vlaamse bossen. Vorige lente kreeg ze een mooi aanbod van haar dochter: “Ga je mee naar Nederland om samen het Krijtlandpad te wandelen? We nemen onze tent mee en wassen ons in de beek.” Ze twijfelde niet. Voor haar was dit eindelijk een kans op avontuur. Vier dagen lang volgden ze de geel-rode streepjes en stapten 90 km van Maastricht, via Vaals en Gulpen terug naar Maastricht. Af en toe was het op de tanden bijten en moesten ze een extra pauze inlassen. Maar opgeven was geen optie en grenzen werden verlegd. Op haar 74ste verbleef ze voor het eerst op een camping en sliep ze in een klein tentje! En of ze er van genoten heeft! Zij is mijn moeder. Isabel Hoogewijs

PRAKTISCHE INFO Wij maakten gebruik van het nieuwe knooppuntennetwerk Pays de Collines

(12-82-10-40-7-9-6-5-14-38-43-26-25-22-23-42-98-37-52-51-60-

20-84-17-82-12, goed voor 23 km). Te koop via wapishop.be. Voor wie met kinderen op pad gaat, is het ‘Sentier de l’Étrange’ (6 km) zeker een aanrader. Brochure te koop in het Maison du Pays des Collines. Dat herbergt ook een multimediaparcours over de lokale geschiedenis en folklore.

2018-2 Op Weg |

WANDELREPORTAGE | Duitsland

Twee valleien in het Zwarte Woud In het zuiden van het Zwarte Woud zijn de toppen het hoogst, daarom staat de regio al lang op ons wandelwenslijstje. In mijn Duitstalige reisgids staat de Zweitälersteig omschreven met drie superlatieven: ‘echteste’, ‘ursprünglichtste’ en ‘malerischste’. Na dat laatste woord in de Duitse Van Dale opgezocht te hebben, was de keuze snel gemaakt. Op weg naar twee valleien. ÆÆ Tekst Tom Langmans Foto’s Willy Langmans

‘Malerischste’ Ik kreeg tijdens mijn middelbaar onderwijs twee jaar Duitse les van een bijzonder goede leerkracht. Mijnheer Cuyvers bracht me een mooie basis woordenschat bij. En bovendien het nodige zelfvertrouwen om de taal van Goethe te durven spreken. Maar toen het woord ‘malerisch’ werd uitgelegd was ik blijkbaar een dagje ziek. Of aan het dagdromen. Of erger, aan het spijbelen. ‘Pittoresk of schilderachtig’ vertaalt mijn woordenboek. En dat is precies wat het dorp Simonswald is. Vakwerkhuisjes rond een kerk, enkele watermolens langs de rivier Wilde Gutach en enkele grote boerderijen

| Op Weg 2018-2

met weiden en akkers er rondom. Hiervoor is het woord pittoresk uitgevonden. Het dorpje telt amper 3000 inwoners en meer dan 1500 toeristenbedden.

Onze kruisweg Vanuit Simonswald start je met een klim, er is geen ontkomen aan. Het dorp ligt immers diep verscholen in de vallei. De stafkaart vertelt ons dat we op twee kilometer meer dan 600 meter stijgen. Er staan kruisjes op de ingetekende route. Die verraden dat we een kruisweg volgen, de lijdensweg van Jezus Christus. We puffen naar boven.

Hoeveel staties telt zo een kruisweg alweer? Twaalf, dertien, veertien? God mag het weten, maar wij zijn het vergeten. De kruisweg biedt de mogelijkheid om stil te staan bij wat Jezus heeft meegemaakt in de laatste uren van zijn leven op aarde. Die symboliek ontgaat ons niet wanneer we het zoute zweet uit onze ogen proberen te wrijven. Onze rugzakken zijn ons te sjouwen houten kruis. Door het dichte bos zien we niet of we de hemeltop al naderen. De hoogtemeter heb ik vanochtend vergeten kalibreren waardoor het apparaat haar opperste waarheid kwijt is. Maar hoe ging dat lijdensverhaal ook alweer? Bij statie dertien wordt Jezus zijn kruis afge-

De Zweribachwaterval in volle glorie.

nomen. Zwieren we onze rugzakken al op de grond? Of volgt er nog een episode? In de verte krijgen we door de kruinen van de bomen blauwe lucht te zien. Voor het eerst sinds lang. We naderen de kale bergtop en lopen recht de priemende zon in. Statie nummer veertien bestaat wel degelijk, we zien het kruisbeeld al van ver staan. Mattheus, Markus, Johannes, wat zijn we moe. Jezus wordt in het graf gelegd terwijl wij verder moeten strompelen naar de mooie kerk op de Hörnleberg. Op het gras in de schaduw van de kerktoren vallen we met het nodige gevoel voor dramatiek neer. Bananen en chocolade zijn ons water en brood. Ons laatste avondmaal. Vanaf nu enkel nog naar beneden. Als God de vader het belieft.

Negen kilometer, vijf stapuren “Negen kilometer, maar reken minstens vijf stapuren”, vertelde men ons beneden in het Suggental. Dat wordt dan klimmen zeker? Op weg naar de Gummenhofhütte krijgen we

mooie indrukken van het innemende Zwarte Woud. Onze fotoapparaten programmeren we op de functie ‘panorama’ wanneer we op de Kranzkopf en Gullerkopf passeren. Bij helder weer zie je vanaf hier de Zwitserse Alpen

Op het gras in de schaduw van de kerktoren vallen we met het nodige gevoel voor dramatiek neer. en de Franse Vogezen. Wij stappen jammer genoeg met steeds donker wordende wolken in ons gezelschap. Aan de Thomashütte is het prima pauzeren. Wij turen naar de dreigende lucht boven ons en beslissen direct verder te stappen. Geen tijd te verliezen. Nog een kilometer of wat en we zijn aan onze accommoda-

tie voor de nacht. Houden we het droog? Aan het Hoschgetkreuz verlaten we het beschutte pad door het bos. De wind wordt plots krachtiger, de storm is nabij. Nog 500 meter schat ik, terwijl de eerste grote regendruppel op mijn wandelkaart spat. Wandelen wordt huppelen, dan lopen en tenslotte spurten. Onze rugzakken dansen onritmisch op en neer op onze schouders. Terwijl de hemelsluizen opengaan kijk ik een laatste keer op de kaart. Nog 100 meter. Nog 50 meter. We zijn er! Min of meer droog. Wanneer we onze rugzakken uitpakken valt het water met bakken uit de hemel. Donder zorgt voor de geluidsanimatie. Onze timing was perfect. Van de vijf voorziene stap uren hadden we er maar vier nodig. Een record? Na een verkwikkende douche schijnt alweer de zon. Het mooie natte landschap blinkt onder de zonnestralen. Verder lijkt het alsof er niets is gebeurd. Wanneer we op het terras van deze berghut en tegelijk boerderij een ‘Hefe Weizen Rothaus bier’ drinken, krijgt de waard een tele-

2018-2 Op Weg |

Bloemenpracht in juni.

Burgruïne in Waldkirch.

foontje. Zijn koeien op de alm kregen schrik van de donder en braken uit. “Ik moet dringend naar mijn dolende koeien!”, roept de jonge kerel uit, terwijl hij zijn schort in de hoek gooit en op zijn motorquad springt. En toen waren we plots helemaal alleen. Op de top. In onze eigen hut.

Greta van de Stümmelrütte Hütte Greta is een sympathieke mevrouw die iedereen kan doen glimlachen. Ze heeft daarvoor maar een paar seconden nodig. Ze is de olijke waardin van de Stümmelrütte Hütte. Een prachtig authentieke berghut hier aan de Hohkopf op 1055 meter hoogte. Greta draagt een wijde kleurrijke jurk met diep uitgesneden decolleté. Beleefdheidshalve proberen we niet naar haar half ontblote borsten te staren. Oogcontact houden is de niet te winnen uitdaging. Hevige Greta komt met een brede glimlach onze bestelling opnemen wanneer we buiten op een houten bank neerploffen. Nog voor we de drankkaart kunnen inkijken, legt ze snel haar vinger op haar lippen. “Ssst”, zegt ze. “Ik kan voorspellen en waarzeggen!”. “Laat me raden… jullie komen uit de richting van Rohrhardsberg, jullie stappen dag drie van de Zweitälersteig en jullie willen tweemaal bier?”. Zonder dat we kans krijgen om deze drie waarheden te bevestigen, draait ze zich alweer rap om en loopt richting de hut. “Drie op drie, dat is straf!”, zeggen we tegen elkaar. Dat we kletsnat zijn van het zweet, omwille van de beklimming die je moet doen wanneer je uit haar gepronostikeerde richting

| Op Weg 2018-2

komt; dat we een stafkaart van de Zweitälersteig vasthebben en dat alle wandelaars dezelfde dagtrajecten stappen, dat komt allemaal niet in ons op. En dat van dat bier was natuurlijk ook een berekende gok. Wanneer ze met onze twee schuimende bierpullen arriveert knipoogt ze. “Und, stimmt die Wahrsagung?”

De eerste vijftien foto’s worden snel gewist en dertig spectaculairdere foto’s komen in de plaats.

In de verte ligt Simonswald.

horen we plots kolkend water. We naderen de Zweribachwaterval. Over een houten brug vol mos worden we langs het vallende water geleid. Vijftien foto’s later zakken we langs rotsige treden nog verder de dieperik in. Nog een haarspeldbocht of drie later staan we aan de onderste etage. De eerste vijftien foto’s worden snel gewist en dertig spectaculairdere foto’s komen in de plaats. Door het overdonderende geluid van het neerstortende water kunnen we niet met elkaar praten. We kijken elkaar begrijpend in de ogen en zonder een woord uit te wisselen zijn we het roerend eens. Dit is de mooiste plek van de tocht.

Koekoeksklok Waterval in etages Op de Plattenhöfe draaien moderne, witte windmolens hun kilowattuur bij elkaar. Enkele grote, voor het Zwarte Woud kenmerkende boerderijen staan in de draaiende schaduwen van de wieken. Na het laatste frambozenveld duikelt ons pad plots de dieperik in. Een stukje ongerept natuurgebied wordt aangekondigd via een streng informatiebord. In de diepe vallei van de Zweribach wordt de natuur op geen enkele manier geholpen. Wandelaars wordt gevraagd om elke weggewaaide tak of omgevallen boomstam op het pad te laten liggen. Moeder natuur is hier baas. Niemand anders moet zich roeren. Via een rotsig pad vol obstakels dalen we voorzichtig de geul in. Dieper en dieper. Voorbij de zoveelste zigzagslinger

Laten we er maar eens een torenhoog cliché tegenaan gooien: wie Zwarte Woud zegt, denkt onmiddellijk aan koekoeksklokken. Tja, ook tijdens deze tocht liepen we in Simonswald plots naast de klokkenfabriek Trenkle Uhren. Op de parking stopte net een bus bejaarden die een bedrijfsbezoek planden. We zwierden onze rugzakken aan de receptie neer en sloten bij de groep aan. In een uurtje tijd kregen we honderden klokken te zien. Zwengelklokken, polshorloges, koekoeksklokken, weer stations, barometers, enz. Toen de koekoek driemaal zijn eigen naam riep, stonden we terug op straat.

85 mm PRAKTISCHE INFO

Höhenhäuser

Oberprechtal

Schweighausen

Biederbach

Schillingerberg

Elz

Elzach

Hohkopf, 1055 m Stümmelrütte Hütte

Winden im Elztal Elz

Hornleberg, 905 m

Én bier, én taart? Waldkirch is de eindbestemming van onze tocht. Het is de enige échte stad die we tijdens deze Zweitälersteig passeren. Ze ontstond in de middeleeuwen vlak bij een omstreeks 900 gesticht klooster. In de schaduw van de Stiftskirche Sankt Margarethen zoeken we een plaatsje op een terras. Het is zondag en dus zijn de winkels rondom het marktplein gesloten. Het is er echter gezellig druk. Het mooie weer lokt de mensen naar buiten. Ze drinken bier of koffie op een van de vele terrasjes met kleurrijke parasols. De bierdrinkers eten nootjes en andere zoutjes. De koffiedrinkers bestellen steevast een stuk Schwarzwälder Kirschtorte. Wanneer we een keuze moeten maken ligt dat moeilijk. Dorst doet ons verlangen naar een pul fris bier. Maar de klassieke chocoladetaart met blinkende kersen steekt onze ogen uit. Valt dit te combineren? Én bier, én taart? Waarom niet? Terwijl we beurteling nippen van ons bier en proeven van de overheerlijke taart, knopen we onze veters los en leunen ontspannen achterover. De laatste smaken van het prachtige Zwarte Woud.

Gutach

Waldkirch

Wi ld

uta

Rohrhardsberg, 1147 m

Simonswald

Suggental Thomas hütte Kranzkopf, Kandel 816 m Gullerkopf, Platten762 m Gummenhof- höfe hütte, 1133 m Zweribachwaterval

Gütenbach Op Weg 2018

Route en bewegwijzering De naam ‘Schwartzwald’ werd voor het eerst aangetroffen in een oorkonde uit de 8ste eeuw. De naam verwijst naar donkere en ondoordringbare bossen. Wij volgden de onderweg perfect aangegeven meerdaagse wandelroute ‘Zweitälersteig’ in het zuiden van het Zwarte Woud. Een pad van in totaal 106 km, mooi te verdelen in 5 stapdagen. Het pad telt 4120 hoogtemeters. De route geniet een prestigieuze kwaliteitslabel en leidt je door de mooie vallei van de Elz en het Simonswäldertal. Onze etappes: dag 1 Waldkirch – Gummenhütte in Kandel (9 km, maar 5u klimwerk), dag 2 Gummenhütte in Kandel – Simonswald (25 km), dag 3 Simonswald – Oberprechtal (25 km), dag 4 Oberprechtal – Höhenhäuser (24 km), dag 5 Höhenhäuser – Waldkirch (23 km).

Gidsen en kaarten Wanderkarte (1:30.000) Wandererlebenis Zweitälerland: Op deze wandelkaart werd de volledige route uitgetekend. Te verkrijgen via de website www.zweitaelersteig.de. (€ 5.20) Tourenführer – Der Zweitälersteig: In deze gratis brochure staan vele nuttige gegevens zoals slaapgelegenheden, hoogteprofielen en bezienswaardigheden. De kaartjes in deze brochure zijn ontoereikend.

Algemene informatie www.zweitaelersteig.de, www.zweitaelerland.de Verscholen dorpen in het Zwarte Woud.

2018-2 Op Weg |

INFO

Een Zomer Zonder Vliegen, de zomer van je leven? Een citytrip naar Rome in de krokusvakantie, een week naar de Spaanse zon in de paasvakantie en in de grote vakantie een trektocht in Marokko. We vliegen met z’n allen steeds vaker en verder. Enkele milieubewuste Gentenaars startten een campagne die op de rem wil gaan staan. ÆÆ Tekst en illustraties Toby Lauwerier en Zomer Zonder Vliegen

Vanzelfsprekendheid Het vliegtuig nemen is vanzelfsprekend geworden, de mogelijkheden zijn grenzeloos. Ook voor dichte bestemmingen kiezen we vaak voor het vliegtuig omdat dit meestal de makkelijkste, goedkoopste en snelste optie is. Maar het transportmiddel dat heeft gezorgd voor een verbonden wereld, trekt een zware wissel op het milieu. Eén enkele vliegreis kan al de andere inspanningen om onze persoonlijke CO2-uitstoot te verkleinen in één klap tenietdoen. De campagne Zomer Zonder Vliegen wil een groter bewustzijn creëren over de impact van vliegreizen. De inititiatiefnemers willen de vanzelfsprekendheid van reizen per vliegtuig in vraag stellen en mensen uitdagen de alternatieven te herontdekken. Waarom niet met de trein reizen of waarom niet eens dichter bij huis blijven? De campagneslogan vat mooi samen waar het om gaat: een zomer zonder vliegen, de zomer van je leven!

1000 beloftes Op de campagnewebsite vind je inspirerende verhalen, ideeën en tips over reizen zonder vliegtuig. Je kan ook zelf mee doen. Reizigers inspireren reizigers: op de website kan je op een ludieke manier aan de wereld plechtig beloven dat je deze zomer niet zal vliegen en aangeven wat je bestemming-zonder-vliegtuig wordt. De initiatiefnemers hopen dat minstens 1000 mensen de belofte doen. In kiezen om niet te vliegen zien ze bovendien meer dan een symbolische daad, je verlaagt er effectief je CO2-uitstoot aanzien-

42 | Op Weg 2018-2

lijk mee. Ook wie deze zomer wel vliegt kan de campagne steunen door ze te volgen op sociale media. De problematiek bespreekbaar maken en mensen uitdagen om stil te staan bij hun vlieggewoontes, is ook de doelstelling.

GR-filosofie Zomer Zonder Vliegen is een pleidooi voor een andere manier van reizen: trager, bewuster en minder ver. Sluit de campagne daarmee niet heel nauw aan bij de GR-filosofie? Gebruikers en ontwerpers van langeafstandswandel- en fietsroutes moeten allicht niet worden overtuigd. Wij zijn geen passagiers die getransporteerd worden. Wij zijn reizigers, fietsers, wandelaars, zwervers en ontdekkingsreizigers. De snelheid van het vliegtuig is de onze niet. Wij rekenen in fietskilometers, stijgingspercentages en wandeluren, in dagafstanden en weektotalen. De trein biedt ons tijd om aan een reisverslag te werken of een laatste keer de route op de kaart te bekijken. In het voorbijtrekkende landschap zien we plekken waar we eerder waren, stations waar we al een keer uitstapten, herinneringen komen boven, verhalen worden opgerakeld. Niets of niemand op onze weg is banaal, alles maakt deel uit van onze bestemming, de weg ís de bestemming.

Odyssee Ikzelf denk hierbij terug aan mijn eigen ervaring van vorige zomer. In het station in Moskou stap ik op de nachttrein naar de Letse hoofdstad Riga. Ik ga terug naar Europa, deel 1. Drie dagen

eerder was ik in Moskou aangekomen na een fietstocht van 4000 kilometer door mijn continent. Hoofdstuk 2 van de odyssee naar huis gaat opnieuw per fiets, tot in de de Letse havenstad Liepaja. Deel 3 is een boottocht. De overtocht met de ferry naar Travemunde aan de Duitse kust duurt lang. Bijna 24 uur geen land aan de horizon. Ik kan enkel staren en mijmeren over de voorbije tocht. Als epiloog fiets ik nog twee dagen door Duitsland en het laatste deel van de weg huiswaarts neem ik de trein. Het park aan het flatgebouw waar ik woon baadt in het zachte avondlicht. Tot op het allerlaatste moment ben ik op reis. Negen dagen nadat ik in Moskou op de trein gestapt ben, kom ik thuis. Met het vliegtuig zou ik nog geen dag onderweg geweest zijn. Het zou onwerkelijk zijn, ik thuis maar mijn hart nog ergens onderweg en verdwaald tussen Moskou en Gent.

Keuze De initiatiefnemers van Zomer Zonder Vliegen zijn er zich van bewust dat de campagne een moeilijk onderwerp aansnijdt. Je kan nog relatief gemakkelijk stellen dat een weekendje naar Barcelona vliegen eigenlijk not done is, en er eigenlijk geen plek is in Europa die niet bereikbaar is zonder vliegtuig. Maar wat met intercontinentale vluchten? Kunnen we dan nooit meer gaan backpacken in Zuid-Amerika of rondtrekken in Zuid-Oost-Azië? Is dat een prijs die we willen betalen? Dat blijft een persoonlijke keuze die ieder voor zichzelf moet kunnen blijven maken.

Als we de klimaatverandering onder de 2 graden Celsius willen houden, mag een wereldbewoner gemiddeld niet meer dan 2,1 ton CO2 per jaar uitstoten tegen 2050.

De toekomst van het vliegen Vlak na de Tweede Wereldoorlog werd vliegen gezien als een belangrijk instrument ter bevordering van de vrede. Er heerste een ongezien vooruitgangsidealisme. Dezelfde machine die werd ingezet om bommen te werpen, zou de wereld voortaan dichter bij elkaar brengen. Om vliegen te stimuleren werd in een internationaal verdrag afgesproken dat overheden geen belasting zouden heffen op kerosine – een afspraak die op de dag van vandaag nog steeds geldt. Tussen 1970 en 2016 vertienvoudigde het aantal passagiers, van ruim driehonderd miljoen naar bijna 3,7 miljard. Er wordt geschat dat binnen goed tien jaar dat aantal nog eens zal verdubbelen. En ondanks het feit dat vliegtuigen zuiniger worden, neemt het aandeel van de luchtvaart in de globale CO2-uitstoot toe, zowel in absolute als in relatieve cijfers – van 5 % nu naar mogelijk 20 % tegen 2050. Ook de technologische evolutie zal geen soelaas brengen. Het gebruik van CO2-neutrale biobrandstoffen zou het probleem enkel maar verschuiven (door de enorme grondbehoefte voor de teelt van bijvoorbeeld palmolie) en het is onwaarschijnlijk dat batterijen ooit dezelfde energiedichtheid zullen bereiken als kerosine. Klimaatwetenschappers brengen een ongemakkelijke waarheid: er is geen enkel scenario denkbaar waarin we de opwarming van de aarde tot twee graden kunnen beperken zonder het vliegverkeer te beteugelen. Een eerlijker heffingensysteem lijkt de meest voor de hand liggende eerste stap om mensen minder te doen vliegen. Moeten we al onze hoop dan maar op het beleid stellen? Het vliegverkeer bleef buiten schot op de Klimaatconferentie in Parijs en CO2-uitstoot door vliegtuigen maakt zo goed als geen deel uit van het emissiehandelssysteem. Zeventig jaar geleden stimuleerde de internationale gemeenschap de luchtvaart om de volkeren te verbroederen, door luchtvaart vrij te stellen van belastingen. Moet ze nu niet op de rem trappen om de planeet leefbaar te houden?

In 2016 stootte de gemiddelde Belg 8,9 ton CO2 uit.

Hoe kunnen we C02 besparen? - 2.4 ton CO2e

- 1.6 ton CO2e

- 0.9 ton CO2e

- 0.1 ton CO2e

een jaar zonder auto

1 transatlantische retourvlucht minder

1 jaar vegetarisch eten

je lampen wisselen voor spaarlampen

Hoeveel stoten we uit per persoon? Brussel <-> Berlijn

315 kg CO2e

67,5 kg CO2e (in wagen met 4)

70 kg CO2e

Brussel <-> Bangkok

40 kg CO2e

3.920 kg CO2e In 2015 was vliegverkeer verantwoordelijk voor 5% van de wereldwijde CO2-uitstoot (dat is meer dan de uitstoot van de 129 landen met de laagste uitstoot samen). In 2017 nam 58% van de Vlamingen één of meerdere keren per jaar het vliegtuig.

50% van de vluchten die vertrekken in de EU, blijven in de EU.

Diesel Waarom is vliegen zo goedkoop? Kerosine is onbelast en dus onrechtstreeks gesubsidieerd.

€ 1,44 / L

Kerosine

€ 0,40 / L

Help jij ons de vanzelfsprekendheid van vliegreizen in vraag te stellen?

 www.zomerzondervliegen.be – www.facebook.com/zomerzondervliegen

#zomerzondervliegen

2018-2 Op Weg |

WANDELREPORTAGE | Frankrijk

Het groene hart van de Vendée

In de buurt van Aizenay.

In het Franse departement Vendée lokt vooral de Atlantische kust veel vakantiegangers. Ik opteerde echter voor een ‘GR de Pays’ door het karaktervolle binnenland. Tussen de lieflijke riviertjes Yon en Vie ontdekte ik een enigszins tegendraadse streek, die de sporen draagt van een woelig verleden. ÆÆ Tekst en foto’s Steven Vermeylen

Mechanische zoo ‘Napoléon-Vendée’ zie ik in gouden letters op de zijgevel van het stationsgebouw prijken, wanneer ik in La Roche-sur-Yon uit de trein stap. De stad heeft haar bestaan dan ook te danken aan Napoleon Bonaparte. De keizer verplaatste de prefectuur van de Vendée in 1804 van het opstandige Fontenay-le-Comte hierheen. La

| Op Weg 2018-2

Roche-sur-Yon was in die tijd een onbeduidend gehucht, maar Napoleon maakte er een echte garnizoensstad van. Tot 1870 veranderde de stad liefst acht keer van naam – naargelang wie er aan de macht was. Een unicum in Europa. De straten lopen in dambordpatroon rond een centraal plein: de Place Napoléon, hoe kan het ook anders… Enkele jaren geleden werd het plein

omgevormd tot een aangenaam park met mooie waterpartijen. Daarin staan enkele ingenieuze dierenreplica’s uit hout en metaal: een dromedaris, nijlpaard, kikker, otter… Via een hydraulisch systeem kan je ze laten bewegen. In een hoek van het park geven enkele technici de krokodil haar jaarlijkse onderhoudsbeurt. ‘Vétérinaire’ staat er op hun werkplunje. Grapjassen!

Aan het stuwmeer van Moulin-Papon.

Groene corridors De GRP Entre Vie et Yon start vlak achter het station. Langs het sportstadion leidt de gul aangebrachte markering me de stad uit. Na een kwartiertje struin ik al door het typische bocagelandschap. Hoge heggen, samengesteld uit verschillende struiksoorten, omgeven licht golvende akkers en weiden. Voor wandelaars bieden ze ook welkome schaduw. Tijdens mijn trip, halverwege juni, zal het kwik immers meermaals oplopen tot boven 30°. Gelukkig zijn er in deze groene corridors genoeg doorkijkjes om van de bucolische omgeving te genieten. De heggen dienen niet alleen om de percelen af te bakenen, maar moeten ook erosie tegengaan. In de bloemrijke bermen fladderen veelkleurige vlinders. Op een bepaald moment word ik letterlijk omstuwd door bruine zand oogjes. Een wonderlijke ervaring, waar je enkel vrolijk van kan worden.

Heetgebakerde boer In Venansault zitten de zonneluiken van de lagere school potdicht. Uit een klaslokaal

klinken heldere kinderstemmen, die hun liedjesrepertoire ten beste geven. Ik volg een natuurleerpad langs de oever van de Guyon door de dorpskern. Het pad mondt uit in een deeltuin, waar de inwoners in houten bakken

Hoge heggen, samen gesteld uit verschillende struiksoorten, omgeven licht golvende akkers en weiden. groenten kweken langs de kant van de weg. ‘Servez-vous librement, c’est gratuit’ staat er op een bordje. Enkele kilometers buiten het dorp staat een man met een lange houten stok driftig in de bermbegroeiing te slaan. Wanneer hij mij ziet, houdt hij even op. “Er zit hier een fazant die zich geregeld op mijn erf waagt. Dat mondt

steevast uit in gevechten met mijn eigen pluimvee. Ik heb er al enkele dieren door verloren.” Ik probeer mijn meest medelevende gezicht op te zetten – beter niet in discussie gaan met een heetgebakerde boer met een stok in zijn handen… Enkele honderden meter blijft het geritsel in het groen mij volgen. Dan klapwiekt de fazantenhaan kordaat de vrijheid tegemoet.

Weerbarstigheid Landeronde ligt er slaperig bij in de middagzon. Ook bij de École Privée Jeanne d’Arc is geen beweging te bespeuren. Procentueel telt de Vendée het hoogste aantal privéscholen van Frankrijk. Het onderwijs is er erkend en gesubsidieerd, maar er is bijzondere aandacht voor godsdienstonderricht. De streek is vanouds erg katholiek, wat mee aan de basis lag van het verwoede verzet van de Vendéens tegen de Franse Revolutie. In 1793 kwamen boeren en ambachtslieden, met steun van de landadel en clerus, in opstand tegen de revolutionaire regering in Parijs. Hun symbool: een vuurrood hart met een kruis erboven. Vooral de

2018-2 Op Weg |

Het typische bocagelandschap van de Vendée.

vervolging van de geestelijken en de verplichte dienstplicht schoten hen in het verkeerde keelgat. Het geweld zou drie jaar aanhouden en honderdduizenden burgerdoden eisen. Nog steeds hangt er een zekere, moeilijk te definiëren weerbarstigheid in de lucht. De gehuchtjes hebben hier nochtans idyllisch klinkende namen als La Foucaudière, La Giboulière en La Rousselinière. Ik steek enkele beekjes over langs betonnen verlichtingspalen die dienst doen als bruggetje. Via Beaulieu-sous-la-Roche bereik ik Aizenay. Het dorp profileert zich als ‘fietsmekka’ van de Vendée, met een uitgebreid fietsroutenetwerk, een wielerschool en enkele jaarlijkse fietsevenementen. Het dorpshotel heeft net een nieuwe uitbater. Omdat ik zijn eerste Belgische klant ben, krijg ik een T-shirt met het logo van de zaak. Daaronder de sympathieke slogan: ‘La pression: il vaut mieux la boire que la subir’…

pad. De Pierre des Farfadets weegt zo’n tien ton en vertoont meer dan 360 inkervingen: cirkels, onregelmatige groeven, antropomorfe figuren… Ze stammen uit het neolithicum of de bronstijd. Of ze een betekenis hebben, en welke dan wel, blijft een raadsel. Volgens een lokale legende zijn de inkervingen het werk van elf-achtige figuren (‘farfadets’) die de schat bewaken die onder de steen verborgen zou liggen.

Elfenschat

In zijn woonplaats Le Poiré-sur-Vie heb ik een afspraak met Bernard Chéneau, voorzitter van de FFRandonnée-afdeling Vendée. Verrassing: hij verwelkomt me met een grote fles Delirium Tremens – onlangs gekregen van een Belgische vriend. Of heb ik liever Heineken? Ik dacht het

Langs de rand van een groot domeinbos verlaat ik Aizenay. Ik stap opnieuw door een coulisselandschap, dat me wat aan het Land van Herve doet denken. Net voor ik bij het riviertje Vie kom, ligt er een immense megaliet langs het

Bruin zandoogje in de berm.

De Place Napoléon in La Roche-sur-Yon.

| Op Weg 2018-2

In La Roche-sur-Yon breng ik een laatste groet aan het ruiterstandbeeld van Napoleon.

Lintjes knippen

Bewegwijzering van het pad.

niet! Bernard en enkele medestanders stippelden halverwege de jaren 80 de GRP Entre Vie et Yon uit. Hij straalt wanneer ik hem complimenteer met de kwaliteit van de bewegwijzering. “Daar maken wij een erezaak van! Voor het parcours trokken we voluit de kaart van de natuur. Buiten de dorpskernen loop je amper over verharde wegen. Door de jaren heen hebben we tal van aanpassingen en verbeteringen aangebracht. Aanvankelijk bedroeg het parcours 70 kilometer. De inhuldigingsmars werd gespreid over twee dagen. In elk dorp stond een ontvangstcomité klaar, met een lint om door te knippen en een welkomstglas. Je begrijpt dat ik mij niet alle details meer herinner, en niet alleen door het vervliegen van de tijd”, lacht Bernard. Tegenwoordig is hij met enkele vrienden van de wandelfederatie in de ban van een nieuw fenomeen: de Longe-Côte. Daarbij wandel je, met het zeewater tot op borsthoogte, een stuk van de kustlijn af. “Moet je echt eens proberen!”

Mancave De nacht breng ik door in een gastenkamer op een veeteeltbedrijf. Eigenares MarieAntoinette schotelt me een kalfsfricassee

OP WEG 2018 nr.32: wandelreportage Vendée 116 x 112mm

De imposante Benedictuskerk in Aizenay.

Stuwdam De slotetappe leidt me via Mouilleron-le-Captif , de woonplaats van profrenner Thomas Voeckler, terug naar mijn vertrekpunt. Ik blaas even uit in het schaduwrijke park van het kasteel van Beaupuy. Sinds de dood van de laatste bewoner, in 1987, staat het leeg. Rond de eeuwwisseling kocht de gemeente het immense domein. Een deel wordt nu ingenomen door de immense hallen van Vendespace, waar concerten en grote sportevenementen plaatsvinden. De laatste kilometers volg ik een smal paadje langs het stuwmeer van Moulin-Papon. Het meer damt de Yon af en voorziet de wijde omgeving van drinkwater. In La Roche-sur-Yon breng ik een laatste groet aan het ruiterstandbeeld van Napoleon. Onwillekeurig echoot de Abbaklassieker Wim Vandamme ‘Waterloo’ door mijn hoofd. The history book on Begijnhof 19 the shelf, is always repeating itself…

PRAKTISCHE INFO La Vie

La Vie

Pierre des Farfadets

Bellevillesur-Vie

Op Weg 2018

Le Poiré-sur-Vie

Aizenay

Forêt d’Aizenay

La Ribotière

La Genétouze

Lac du M

oulin Pa

p on

Mouilleronle-Captif

Venansault

Beaulieu-sousle-Roche

Le Bois des Fontenelles

L’Yo n

van eigen kweek voor. Zoals overal is het voor de kleinschalige veetelers in de Vendée dezer dagen spartelen om het hoofd boven water te houden. Echtgenoot Jean-Luc laat het echter niet aan zijn hart komen. Na de maaltijd nodigt hij mij uit naar een hoek van zijn schuur: een mancave avant-la-lettre waar we zijn zelfgemaakte biowijn proeven. En of ik de kalfjes eens wil zien? Enkele minuten later dokkeren we in zijn aftandse pickup naar een nabijgelegen weide. Een dertigtal witte Charolais-koeien staan er vredig te grazen, in het gezelschap van hun kalfjes. “Wij laten de kleintjes bewust bij hun moeder, in plaats van ze af te zonderen in plastic ‘iglo’s’, zoals je vandaag overal ziet. Dat is veel natuurlijker.” Jean-Luc hoopt het nog enkele jaren vol te houden, tot aan zijn pensioen. Over het vinden van een opvolger maakt hij zich geen illusies: “Als een potentiële kandidaat de handelsbalans ziet, haakt hij meteen af…”

Vlasveld in volle bloei.

La Rochesur-Yon

Landeronde

Route en bewegwijzering

zuidoosten van La Roche-sur-Yon verkent.

De GRP Entre Vie et Yon is 87 kilometer lang.

Gpx-tracks vond ik op randovtt85.free.fr/

Net als de Streek-GR’s in Vlaanderen is de

page_circuits/GR05.html.

route (zeer zorgvuldig) bewegwijzerd met geel-rode tekens. Mijn etappe-indeling: La

Info

Roche-sur-Yon – Aizenay (33 km) – Le Poiré-

Met de Thalys en een TGV-verbinding

sur-Vie (24 km) – La Roche-sur-Yon (30 km).

via Nantes is La Roche-sur-Yon makke-

Kaarten en gidsen

tijd bedraagt minder dan zes uur (zie

lijk bereikbaar per trein. De snelste reis-

Het wandelgidsje met de routebeschrijving

www.b‑europe.com). Meer tips over de

en uittreksels uit de corresponderende IGN-

streek op www.vendee-tourisme.com.

kaarten is beschikbaar bij de lokale toeristische diensten (contact: tourisme@larochesuryon.fr). De brochure bevat ook de GRP

ONLINE

KAART

TRACK

FOTO’S

Sur les traces de la loutre, die de streek ten

8500 Kortrijk wim.1962.vandamme@gmail.com

2018-2 Op Weg |

FOTOREPORTAGE | België, Duitsland

Dwars door de Eifel Een nieuwe wind waait door de Eifel. Eentje die de langeafstandsfietser van noord naar zuid dwars door de regio begeleidt. Met twee opties: een westelijke of een oostelijke doorsteek. Vertrekpunt is Aken, eindhalte Trier. West en oost hebben een gezamenlijke aanloop via de Vennbahn door de Oostkantons. West kiest voor de valleien van de Prüm, de Enz, de Sauer en de Moezel. Oost volgt de Kyll, met zijn 142 km de langste rivier van de Eifel. ÆÆ Tekst en foto’s Guy Raskin

Burcht Ramstein, de meest fotogenieke plek in het Kylldal.

| Op Weg 2018-2

In de Dom van Aken zijn tussen 936 en 1531 31 Duits-Roomse koningen gekroond.

De start van de route flirt met de Duits-Belgische grens door bos-, weide- en veenlandschappen. In Walheim staan een aantal museumtreinen.

Monschau, ‘de parel van de Eifel’, is één groot openluchtmuseum van vakwerkhuizen en leisteenbouw. ‘s Nachts zijn de monumenten sfeervol verlicht.

Monschau is niet enkel een lust voor het oog. Een koffiebranderij, een mosterdmolen en een printenbakkerij zorgen voor een gevarieerd smakenpalet.

2018-2 Op Weg |

Het spoortraject op de Vennbahn kreeg terecht een landschapsvenster.

Via de Eifel-Ardennen Radweg fietsen we door het beverdal. Beverdammen zijn de oorzaak van brede waterpartijen in het Alfbachtal.

In de vallei van de Enz kijkt een ree ons verdwaasd aan. Even lijkt het erop of ze ons opwacht, maar zoekt dan toch het beschermende bos op.

Het fietspad door het dal van de Sauer loopt over een oude spoorbedding met een 200 m lange metalen brugconstructie op palen en een doortocht van een 300 m lange tunnel.

| Op Weg 2018-2

PRAKTISCHE INFO NEDERLAND

Aachen

Op Weg 2017

Kornelimünster

De spoorlijn Keulen-Trier en de Kylltal Radweg gaan in elkaars gezelschap door dezelfde vallei-engte. Ongeveer om het half

Verviers

Walheim Roetgen

Raeren Eupen

Monschau

uur passeert een rood treintje van de Duitse Bahn.

Kalterherberg

DUITSLAND

Weywertz Waimes

Bütgenbach Kronenburg

BELGIË

Jünkerath

Stadtkyll

Sankt Vith Prüm

Gerolstein

Pronsfeld Arzfeld Neuerburg

Otrang

Kyllburg

Bitburg

Speicher

Holsthum

LUXEMBURG

Irrel

Arlon

eze

Wasserbillig

molen. Het waterrad is niet meer, maar het aanvoerkanaaltje richting molen spreekt tot de verbeelding.

10 20

Een pittoresk plekje. Hier stond ooit de Deimlinger

Echternach 0

Trier

De Eifeldoorsteek West bedraagt 220 km, de Eifeldoorsteek Oost 230 km. Beide trajecten zijn een bundeling van bestaande routes. De bewegwijzering gebeurt dan ook onder verschillende

namen:

Vennbahn,

Eifel-

Ardennen Radweg, Enzradweg, Prümradweg, Sauertal Radweg, Mosel Radweg, Kylltal Radweg en RAVeL lijn 45a/W8. Onze

etappes:

Aachen

Waimes

(78 km), Waimes - Prüm (50 km), Prüm - Irrel (60 km), Irrel - Trier (45 km), Trier - Bitburg (60 km), Bitburg -Stadtkyll (78 km), Stadtkyll - Monschau (70 km), Monschau - Aachen (50 km). Meer info: www.eifel.info. De toeristische dienst van de Eifel biedt ook pakketten aan met overnachtingen en bagagetransport. Bikeline heeft een Duitstalige fietsgids De Dom van Trier is de oudste kerk van Duitsland. Reeds in de 4de eeuw

over deze routes met als titel Flüsse und Bahnstrassen Eifel.

werd de eerste basiliek uitgebreid tot een monumentaal kerkcomplex.

ONLINE

KAART

TRACK

2018-2 Op Weg |

WANDELTIP | België

575/ 576

Zeg niet Ardennen als je in de Condroz bent Ooit wandelden we van Hannuit naar Hoei de taalgrens over en riepen we uit dat we eindelijk in de Ardennen waren! Een kenner merkte toen droogjes op dat we nauwelijks aan de rand van de Condroz stonden, een streek die totaal anders is dan de Ardennen. In Vlaanderen verwar je het Hageland toch ook niet met Haspengouw, of de Polders met het Heuvelland? ÆÆ Tekst en foto’s Luc Verdegem

Die opmerking zat! Met het schaamrood op de wangen moesten we vaststellen dat zelfs onze oude schoolatlas de Condroz kende. Om er meer over te weten richtten we de blik dan maar op GR 575/576, ook wel ‘de Ronde van de Condroz’ genoemd. De cijfers verwijzen naar wat vroeger twee aparte GR-trajecten waren, een Naamse en een Luikse Ronde van de Condroz. Enkele jaren geleden werden beide samengevoegd en sindsdien kan je bijna 300 km lang de streek verkennen. De Condroz wordt vooral getypeerd door een opeenvolging van tiges en chavées. Op een kaart verraden de hoogtelijnen een reeks langgerekte, zuidwest naar noordoost georiënteerde heuvels. Het zijn de verweerde resten van harde zandsteenlagen. De heuvelruggen worden tiges genoemd (in de Ardennen spreekt men van crêtes). Tussen die heuvels biedt de kalksteenondergrond veel minder weerstand. Dit zijn de lagergelegen delen of valleien, de chavées. Alhoewel minder spectaculair dan de echte Ardennenpaden is de Ronde van de Condroz allesbehalve een saaie bedoening. Officieel vertrekpunt is Ciney, hoofdplaats van de streek. Het is een stadje met amper 16.000 inwoners, bekend voor zijn veemarkt, maar ook voor zijn rol in de vreselijke Oorlog van de Koe. Omwille van een gestolen koe werden tussen 1275 en 1278 meer dan 60 dorpen in de Condroz vernield en kwamen 15.000 mensen om. Vanuit Ciney flaneer je door open landschappen tussen ingeslapen dorpen met nu eens grijze, dan weer gele natuurstenen gebouwen. Sommige, zoals Crupet, Celles, Mozet en Deigné, behoren tot de mooiste dorpen van Wallonië.

cultureel-economische geschiedenis. Prachtige Romaanse kerkjes (Celles, Saint-Séverin) en donjons en trotse kastelen (Spontin, Vervoz, Harzé) getuigen van een rijk en welstellend verleden. En ook de natuur laat zich niet onbetuigd. De valleien van de Bocq, de Samson en de Hoyoux, alsook de vallei van de ‘chantoirs’ (verdwijngaten) tussen Louveigné en Remouchamps, zijn verborgen parels. Geniet even mee van twee wandeletappes op het GR 575/576 traject.

PRAKTISCHE INFO

Huy Namen

Neuville-enCondroz

Esneux Sprimont

Andenne Barse Les Avins Havelange

Profondeville

Crupet Hamois Spontin Yvoir

Furfooz

Marche-enFamenne

Meer info: www.grsentiers.org en www.walkitech.be. De topogids GR 575/576 Tour du Condroz

| Op Weg 2018-2

ONLINE

KAART

TRACK

Barvaux

Remouchamps Am blèv e

Vieuxville Durbuy

Ciney

Dinant

Hamoir

Ocquier

is beschikbaar in de webshop.

De Condroz is vooral een vruchtbaar landbouwgebied waar je relatief weinig bossen aantreft. De hoogtes variëren tussen 180 en 340 meter. Alhoewel dunbevolkt heeft de streek toch een bewogen en boeiende

Aywaille

Modave

FOTO’S

rth

Op Weg 2018

Langs de Ourthe.

ETAPPE 1

Esneux – Sprimont

Esneux is een bekend toeristisch plaatsje langs de Ourthe, makkelijk bereikbaar in een halfuurtje met de bus of de trein vanuit Luik. Voor velen is het de eerste etappehalte op de populaire GR 57 route. De steile valleiwanden langs de sterk meanderende Ourthe roepen typische Ardennenbeelden op, maar vergis je niet, dit is nog steeds de oostelijke rand van de Condroz. Tot de Hoeve van Rosière, vandaag een manège, lopen beide GR’s samen. Niets laat vermoeden dat hier sinds de 12de eeuw cisterciënzermonikken verbleven. GR 57 neemt afscheid van de Ourthe om op te klimmen naar de bekende Roche aux Faucons, terwijl ons traject netjes de rivieroever volgt. Zo zien we de rotsen ook eens van beneden. Uiteindelijk nemen ook wij afstand van de rivier en klimmen naar Avister. Op die manier snijden we de Ourthemeander af waarin Hony ligt. Bij Méry staan we terug bij de rivier. Het dorpje ligt behaaglijk tegen de valleiwand aangeschurkt. We stappen de brug over, lopen even langs de waterkant en stijgen dan langs kerk en smalle straatjes de bebouwde kom uit.

Door bos klimt het langzaam verder tot we even de wit-rode draad verliezen. Iets later vinden we de tekens terug op een dwarsend pad. Een geasfalteerde weg leidt tussen recente villa’s en tuinen die mekaar de loef afsteken in grootte en troosteloosheid. De plek heet En Tarbois en hoort bij Beaufays. Hoog tijd om terug wat bos in te duiken, waar we langs een soms nauwelijks zichtbaar spoor enkele beekjes volgen. Eenmaal het bos uit lopen we af op het gehucht Hayen, wat later gevolgd door Hautgne. En dan is het weer klimmen. Bijna boven worden we beloond met een prachtzicht over de streek. Dat is het voordeel als je in open terrein stijgt. Via een beekvalleitje gaat het naar Haie des Pauvres, dan naar Haie des Chênes. Ondanks al die gehuchten blijven we door een bij uitstek landelijk gebied lopen. De fel geaccidenteerde en bosrijke landschappen van de Ourthevallei liggen nu wel definitief achter ons. De typische mekaar

Haie des Pauv

res.

opvolgende tiges en chavées van de Condroz worden duidelijk zichtbaar in het landschap. Bij de verkeersweg tussen Lincé en Hornay twijfelen we even. Zullen we hier na 18 km de route verlaten om in Hornay de bus naar Luik te nemen? Maar het is nog vroeg, en de benen voelen nog goed aan. Bovendien lijkt het erg onwaarschijnlijk dat er in Hornay iets te drinken valt terwijl we op de bus wachten. Dus stappen we maar verder. De Condroz-panorama’s blijven zich aaneenrijgen. Een verrassende weidedoorsteek brengt ons in Xhignez. We bereiken de N678 die naar het 1,7 km verder gelegen Sprimont loopt. Deze ‘Porte des Ardennes’ is vooral bekend door de vele steengroeves die er tot in de 20ste eeuw uitgebaat werden. Het is ook de plaats waar in een grot de oudste sporen van menselijke aanwezigheid in de Benelux – 500.000 jaren geleden – gevonden werden. En voor ons is het de plaats waar we na bijna 22 km wandelen een café vinden in afwachting van de bus die ons naar Luik moet brengen.

2018-2 Op Weg |

Les Avins.

Even door een stukje bos.

ETAPPE 2

Les Avins – Barse

We verlaten even de GR 575/576 hoofdroute om de variant tussen Les Avins en Grand-Marchain te verkennen. Dit wandelstuk is nauwelijks 13,5 km lang, maar wegraken met openbaar vervoer uit Grand-Marchain is niet evident. Daarom zullen we op de hoofdroute nog even verder moeten lopen tot Barse. Daar passeert TEC bus 126a die ons terug moet brengen naar Hoei. Het is dezelfde bus die ons ook in Les Avins bracht. Neem de tijd om in Les Avins eens goed rond te kijken. Het is een typevoorbeeld van een dorp in de Condroz: enkele grote ommuurde hoeves opgetrokken in grijze bouwsteen overheersen het sober straatbeeld. In een artistiek atelier komen beeldhouwers uit alle windstreken de ‘petit granit’ bewerken die nog altijd in enkele groeves gewonnen wordt. Vanuit het dorp staan we al vlug bij de Hoyoux. Dit 28 km lange riviertje situeert zich volledig binnen de Condroz. Hoe onopvallend ook, bij Modave in een smalle diepe vallei kent de Hoyoux het snelste debiet van alle Belgische rivieren. Een modderig pad voert langs het

| Op Weg 2018-2

nog vrij bescheiden waterloopje. Waar het terrein verandert in een mooie groene grasvlakte lopen de Hoyoux en haar zijbeek, de Ruisseau de Pailhe, netjes gekanaliseerd door een waterwinningsgebied. Het hier opgevangen water is bestemd voor Brussel waar er dagelijks zo’n 200.000 mensen mee bevoorraad worden. Boven de vallei staat het indrukwekkende kasteelcomplex van Modave. Het kasteel vindt zijn oorsprong in de middeleeuwen en was tot midden 20ste eeuw altijd privébezit, onder meer van de Montmorency’s, een van de belangrijkste en oudste Franse adellijke families. Aan de kasteeltuinen is een merkwaardige primeur verbonden. In 1668 bouwde een eenvoudige timmerman, Rennequin Sualem, een hydraulische machine die het water van de Hoyoux meer dan 50 meter hoger oppompte naar de waterpartijen en fonteinen van het kasteel. Baron Arnold de Ville, een kennis van de toenmalige kasteeleigenaar, kopieerde de plannen en stelde ze voor aan de Franse koning Louis XIV. Die was op zoek naar een manier om

het water uit de Seine 150 meter hoger te transporteren naar de tuinen van Versailles. Arnold de Ville stelde zichzelf voor als bouwmeester en riep de hulp in van Rennequin Sualem. En zo werd in 1681 de Machine van Marly gebouwd die 133 jaren lang de tuinen van het Kasteel van Versailles zou bevloeien. Baron Arnold de Ville werd er vorstelijk voor beloond. Rennequin Sualem, de echte uitvinder van de machine die Louis XIV beschouwde als het achtste wereldwonder, moest het stellen met een karig loontje in ruil voor het onderhoud van de machine. We dalen terug af naar de Hoyoux, passeren een steil rotsmassief en lopen Pont de Bonne in, ideaal plaatsje voor een pitstop. Enkele kilometers verder verlaten we de vallei en klimmen naar een open plateau vanwaar het richting Grand-Marchain gaat. We lopen nu bijna loodrecht op de hoogtelijnen die de tiges en chavées van het Condroz-landschap vormen. Terug op het hoofdtraject volgen nog 2 mooie dalende kilometers tot bij het vroegere treinstation van Barse. De spoorweg, nu Ravel 126, is al lange jaren vervangen door TEC bus 126a.

FIETSAVONTUUR | België, Luxemburg

Vier dagen fietsen van station naar station

Wanneer we thuis opstaan, lacht een fijn augustuszonnetje ons toe. Een betere start voor onze vierdaagse fietstrip – een flirt met onze landsgrenzen – konden we niet dromen. ÆÆ Tekst en foto’s Liesbeth De Cleene

De trein is altijd… Om 8u30 hebben we gepland om in Leuven de trein te nemen. Met de fiets op de trein in België, een makkie volgens de NMBS. Helaas bewijzen vele stations en treinen het tegendeel. De lift is defect. Gepakt en gezakt duwen we onze fiets via de trap naar het perron. Dit herhaalt zich nog eens na een spoorwijziging. Even later

rijdt de trein het station binnen. Vliegensvlug zoeken we naar de fietsenbergplaats. “Zet ze hier maar, bij die andere 7 koersfietsen...in de gang”, antwoordt de conductrice. Maar goed, geen stress. Reizen begint voor ons vanaf het moment dat we thuis de deur dichttrekken. Na een uur en een kwart komen we aan in Eupen, ons vertrekpunt. Dit is duidelijk een

eindstation, 10 m verder is het een en al struikgewas. We zijn er helemaal klaar voor en de zon straalt, dus smeren maar. Doorwinterde fietsers zijn we niet. Onze fietsuitrusting is dan ook eenvoudig: een doodgewone stadsfiets en een Brompton, met telkens twee kleine fietszakken. Maar goed, ze bollen mooi samen en dat is voor onze trips zeker voldoende!

2018-2 Op Weg |

Bakker Herinneringen aan een vorige trip komen boven en dus vertrekken we niet uit Eupen vooraleer te passeren bij een bakker. Superlekkere zandtaartjes in alle kleuren en formaten, die mits een beetje zorg enkele tientallen kilometers verder nog appetijtelijk uit een fietszak kunnen gehaald worden. 75 km staat er op het programma. Voldoende, zeker gezien onze trekpaarden en onze eigen conditie. Maar wij zijn nogal last-minute beslissers en dat kwam deze keer niet zo goed uit. Wisten wij veel dat op hetzelfde moment de Grand Prix in Francorchamps doorging. Alle mogelijke logies waren volgeboekt of vroegen decadente prijzen. Het eerste betaalbare slaapplekje vonden we op 75 km in Amel. Vanuit Eupen fietsen we naar Raeren, om op de gekende Vennbahn uit te komen. Mooi open stukje, zon en warm! Eén km voor Raeren ploffen we neer op een bankje onder een mooie schaduwrijke boom in het centrum van Neudorf. Tijd voor een ‘uitgebreide’ lunch: brood, kaas, een tomaatje, komkommer en wat olijfjes. Maar het smaakt!

Retro caravan Vanuit Raeren tot Lammersdorf fietsen we vooral door veel naaldbos, aan de rand van de Hoge Venen. Een goede intro en vals plat.

| Op Weg 2018-2

Het lijkt maar niet vooruit te gaan en om 14u30 geeft ons welverdiend zandtaartje alias crumble-achtig-iets-gebakje ons terug de nodige energie.

Het lijkt wel een sprookjesbos, met hier en daar wat infopanelen met historische en andere weetjes. Een beetje verder passeren we Lammersdorf en daarna wordt het landschap veel afwisselender. We fietsen door Monschau en verder richting Waismes. Intussen wordt het avond en is extra energie welkom. Onze overnachtingsplek is nog 10 km trappen, dus stoppen we voor een goede spaghetti bolognaise, op een terras vol mannelijke Francorchampsambiance… Een uurtje later, en een fleece meer, zijn we klaar voor de laatste etappe van de dag. Net voor de avond valt, arriveren we op de mini-eurocamping in Deidenberg. Twee Nederlandse zestigers ontvangen ons met open armen. Onze slaapplek, een leuke retro caravan uit de jaren 70 is kraak-

net en supergezellig. `s Nachts klettert een onweer, wat de charme nog groter maakt.

Gastvrij 40 km vandaag. Fijn om te weten na onze toch wel zware tocht van gisteren. We blijven op de Vennbahn en komen vrij snel terug in een open en mooi gebied, waar we wel wat tegenliggers tegenkomen. In Sankt-Vith houden we een tussenstop om lekker brood en proviand in te slaan. Het landschap wordt steeds mooier en het is echt genieten van op de fiets. En het bolt goed! Op het einde van de Vennbahn komen we aan een vleermuizentunnel, waar je niet door mag. Even stevig duwen bergop (en nadien terug bergaf). Op de grens met Luxemburg laten we de Vennbahn voor wat ze is en nemen we een doorsteek richting Hautbellain, onze tweede overnachtingsplaats. Daar worden we alweer zeer gastvrij ontvangen, opnieuw door een Nederlands koppel. We krijgen prompt een lift aangeboden om te gaan eten en wanneer we daar aankomen is zelfs al een tafeltje gereserveerd voor ons. Het wordt een lekker diner op een terras met uitzicht op het bos en we voelen ons bijzonder vereerd wanneer we na onze maaltijd even bellen om terug opgehaald te worden met de ‘taxi’. Dat zijn we niet gewoon!

55 mm PRAKTISCHE INFO

Raeren

Eupen

Verviers

Ve n

Spa

Rur

Monschau

Vesder

L45

Malmedy Waimes

L45

Stavelot

Amel

Trois Ponts

Bütgenbach

SanktVith

Vielsalm

L47

Lommersweiler

Troisvierges

Houffalize

Our

n Ve

Hautbellain 63

Ourthe

L46

Gouvy

BELGIË

DUITSLAND

Clervaux

L164.3

EuroVelo 5

Wiltz e Sûr

L618

Cle

Bastenaken

Martelange 18

Ettelbrück

Diekirch

Redange PC12

Nog een kleine 40 km tot onze eindbestemming Aarlen. Tijd zat dus. Ook dit wordt een bijzonder mooie tocht. Vandaag staat opnieuw Luxemburg op het programma. We nemen het zekere voor het onzekere en slaan al in Martelange proviand en vers fruit in. Eerst een vrij steile en korte klim, maar daarna worden we beloond met mooi uitzichten en een superfietspad. Het is opnieuw genieten van zoveel schoonheid zo dichtbij huis! Het landschap blijft zeer afwisselend en het wordt alleen maar warmer. Bos wisselt af met open plekken. Een beetje over halfweg komen we aan in Noerdange. In dit klein dorpje vinden we nog letterlijk de sporen van een oude spoorweg en bijhorend klein treinstationnetje, dat werd ingericht als mini-museum. Buiten ons zien we in de verste verte geen enkele toerist. We zetten onze tocht verder, in de hoop ergens een ijsje tegen te komen... De ondergrond blijft afgewisseld gewoon verhard en deels geasfalteerd. In Eischen verlaten we de route en steken we de grens over richting Aarlen. Dit stukje is geen autovrij fietspad meer, maar blijft zeker de moeite. Na een laatste, vrij lange klim met weidse uitzichten op de omgeving komen we boven en zien we in de verte het stadje liggen. In één ruk fietsen we het centrum binnen, bergafwaarts, recht tot in het station, net op tijd voor de trein! Onze fietsen kunnen we deze keer netjes ophangen in de wagon. Het einde van een mooie, lowbudget en actieve afsluiter van de zomervakantie. Hoewel de trip slechts vier dagen duurde leek het veel langer. Fietskriebels gekregen? Gaan met de banaan!

Superfietspad

Amblève

Lijn L163 Na een deugddoende nachtrust, een fijne babbel en alweer een heerlijk ontbijt worden we uitgewuifd door onze gastheer en -vrouw. Bett and Bike Beesléck was niet supergoedkoop, maar wel een absolute aanrader! Het is bewolkt en ook wat frisser vandaag. We vinden bijna onmiddellijk onze route terug en passeren een oud kerkhof uit oorlogstijden. De eerste van onze 55 geplande kilometers fietsen we door open vlakte om daarna snel terug een bos in te duiken. Even later belanden we op een oude spoorweg: lijn L163. Het lijkt wel een sprookjesbos, met hier en daar wat infopanelen met historische en andere weetjes. Op zondag een bakker of winkel vinden is in de Ardennen sowieso moeilijk. Maar plots zien we in Bourcy een pijltje naar een superette, open op zondag en nog net op tijd! Met wat vers brood en beleg vleien we ons alweer neer op een bankje in het gemeentelijk park. Richting Bastenaken en Martelange verlaten we het geasfalteerde fietspad voor afwisselend een breed verhard tractorspoor of grind. Het is alweer bijzonder zonnig en warm. Even later komen we in een ongekend pareltje, het Parc naturel de la Haute-Sure et de la Foret d`Anlier. Een zeer mooi landschap en een bijzondere flora, in de lente moet het hier nog prachtiger zijn. We schieten vandaag goed op, maar kunnen pas op onze slaapplaats terecht na 17u, dus lassen we ‘noodgedwongen’ een extra pauze in. Onder een boom aan een riviertje, met alleen stilte op de achtergrond. `s Avonds fietsen we nog heen en weer naar het centrum van Martelange voor een pizza.

Aarlen

LUXEMBURG Eischen

Op Weg 2018

Meer info over routes in Wallonië vind je op www.fietseninwallonie.be.

2018-2 Op Weg |

WANDELAVONTUUR | Duitsland

Darum ist es am Rhein so schön … Het dal van de Rijn tussen Bonn en Wiesbaden-Mainz is een belangrijke verkeersader in Duitsland. Op de rivier varen schepen af en aan, en op de oevers denderen treinen en razen auto’s heen en weer. En toch is dit een schitterend wandelgebied. ÆÆ Tekst Tjeu Tijskens Foto’s Mari-Rose Orens, Johan Olbreghts en Tjeu Tijskens

Twee opties Op de linkeroever van de Rijn tussen Bingen en Bonn vind je de ‘RheinBurgenWeg’. Deze weg loopt soms vlak bij het water, maar meestal tegen de hoge oevers of op de kam en over de hoogvlakten, met zicht op de zeer vele burchten die het Rijndal rijk is. Vanuit de vele stadjes aan het water met allemaal een treinstation lopen goed bewegwijzerde paden naar die RheinBurgenWeg. Je kan

| Op Weg 2018-2

perfect delen ervan bewandelen en andere per trein of per boot afleggen. Of je kan vanuit een of twee vaste verblijfplaatsen trein of boot met wandelingen combineren. Op de rechteroever van de Rijn is het langeafstandpad ‘Rheinsteig’ eveneens in twee richtingen bewegwijzerd. Deze Rheinsteig tussen Bonn en Wiesbaden-Mainz is 320 km lang, goed voor meer dan twee weken wandelplezier.

Stadjes, burchten en wijnvelden

OP WEG 2018 nr.2: wandelavontuur Darum ist es am Rhein so schön 55 x 56mm

Aan beide oevers liggen steden en gemeenten met klinkende namen als Königswinter, Bad Honnef, Andernach, Koblenz (met zijn samenvloeiing van Rijn en Moezel), Boppard, Sankt Goarshausen, Bacharach, Rüdesheim, … Daarnaast zijn er nog heel veel kleinere entiteiten, meestal onder of rond een middeleeuwse burcht, zoals Rheinstein en Rheinfels, Sooneck en Stahleck, Liebenfels en Stolzenfels. In al die plaatsen kan je voor niet te veel geld slapen, drinken en eten in hotels, pensions, cafés en restaurants. Uiteraard kan je er een goed glas wijn drinken, want die wordt in het Rijndal in grote hoeveelheden gemaakt. Bekende witte wijnen zijn Riesling, Müller-Thurgau en Graubunden. Rode wijn wordt er gemaakt van vooral Spätburgunder en Dornfelder

Hard labeur Langs de Rijn tussen Bonn en Wiesbaden vind je méér dan veertig burchten. Eentje ervan, Pfalzgrafenstein, ligt ter hoogte van Kaub midden in de rivier en deed onder meer dienst als ‘tolhuis’. Bij die vele kastelen vraag ik me wel af hoe de mensen er leefden in de middeleeuwen. Naar men mij vertelde, was alles niet zo romantisch als je wel zou denken. Er leefden in elke burcht grote gemeenschappen van soms wel honderden mensen. De kasteelheer was een

soort manager. Hij zag erop toe dat de nodige werkzaamheden gebeurden, zoals het werk op de velden en in de wijngaarden, de bewaking van het kasteel en de omliggende eigendommen, het werk in de keuken, smidse en kleermakerij, het onderhoud en de uitbreiding van de gebouwen, de verzorging van paarden en vee, de jacht … Geregeld was er ook tijd voor feesten en riddergevechten, waarbij doortrekkende jongleurs, zangers en muzikanten voor vermaak zorgden.

Zes dagen op stap Eind juli 2017 volgde ik met enkele wandelvrienden de Rheinsteig tussen Koblenz en Rüdesheim, goed voor zes dagtochten van om en bij de 20 km. Maar vooral met … 500 tot 900 stijgmeters per dag. Pittig, maar zeer mooi. We klommen en daalden tegen de flanken van het Rijndal door bossen en wijnvelden, trokken hoog boven de Rijn door weiden en velden (waar duidelijk ook reeën en everzwijnen thuis zijn), klauterden omhoog en omlaag op vaak steile paden langs beekjes – onder meer door de bekende Ruppertsklamm, een ravijn nabij Lahnstein – en namen regelmatig een rustpauze in de mooie en veel voorkomende ‘schuilhutten’ langs het pad. Een van de pauzes maakten we bij de bekende Loreley en bij het beeld van Germania dat hoog boven Rüdesheim massaal veel bezoekers lokt. Het traject tussen Koblenz en Rüdesheim kan de vergelijking met andere bekende langeafstandpaden elders in Duitsland en Europa goed doorstaan. De tocht is me zo goed bevallen dat ik zeker eens op de andere oever (een stuk van) de RheinBurgenWeg wil wandelen.

Wim Vandamme Begijnhof 19 8500 Kortrijk

PRAKTISCHE INFO

Bonn

Op Weg 2018

Rheinsteig

RheinBurgenWeg

Koblenz Moeze

R ij

WiesbadenMainz

Bingen am Rhein

Op de linkeroever van de Rijn ligt de RheinBurgenWeg, een 200 km lang pad. Het is in twee richtingen bewegwijzerd met een rode R op een witte achtergrond, waarboven je de kantelen van een burchttoren ziet. Meer info op www.rheinburgenweg.com. Op de rechteroever heb je de Rheinsteig, 320 km lang en bewegwijzerd met een gestileerde witte R op blauwe achtergrond. Meer info op www.rheinsteig.de. Een

tweedelige

gedetailleerde

kaart

(1:25000) met veel interessante informatie is uitgegeven door Publicpress in Geseke (www.publicpress.de). Sommige

reisorganisaties

bieden

deze routes wandelvakanties met bagagevervoer aan, zoals Anders Reizen of Kleins-Wanderreisen.

2018-2 Op Weg |

VERENIGINGSNIEUWS VERENIGINGSNIEUWSVERENIGINGSNIEUWS VERENIGINGSNIEUWS

En of de Fiets en Wandelbeurs 2018 de moeite was! • • • •

Aan al onze vrijwilligers (maar liefst 115): DANKJEWEL! Aan alle enthousiaste bezoekers (maar liefst 15.528) en kopers van gidsen en kaarten: veel fiets en Wandelplezier! Aan alle nieuwe leden van Grote Routepaden (maar liefst 119): welkom! Aan alle jonge gezinnen: fantastisch dat jullie met zovelen de weg naar de beurs vonden!

Annelies nam dit jaar voor het eerst deel als informant. Op haar blog annelyse.be pent ze haar ervaring neer: “Is de beurs de moeite? Jaaaaa!!! Het is héél tof om inspiratie op te doen, te praten met andere reizigers en je ogen uit te kijken naar al het materiaal dat daar uitgesteld staat. En eens een testritje te doen met allerlei soorten speciale fietsen. Als ik nog eens als bezoeker kom, zorg ik zeker ook dat ik enkele presentaties meepik.”

60 | Op Weg 2018-2

VERENIGINGSNIEUWS VERENIGINGSNIEUWSVERENIGINGSNIEUWS VERENIGINGSNIEUWS

KALENDER Wandeltochten West-Vlaanderen

Dankjewel vrijwilligers!

Wat zouden we zijn zonder onze vrijwilligers? De ververs, de schrijvers, de denkers, de doeners, de stille werkers, ... We hebben vele soorten vrijwilligers en ze vormen het kloppend hart, de solide basis van de organisatie en alles wat eruit voortvloeit. Daarom, aan alle 235 enthousiastelingen die zich inzetten om de fietsen wandelbeleving van anderen te verbeteren: Bedankt!

Workshop Osmand

Wegens aanhoudend succes en de blijvende vraag wordt op vrijdag 20 april een nieuwe cursusnamiddag in Gent georganiseerd rond Osmand, de gratis app waarmee je offline kaarten kan raadplegen en zoveel meer kan doen: een wandel- of fietstocht importeren, een tocht opnemen of een route rechtstreek in de app uittekenen.

Update Dagstappers

De Dagstappers, luswandelingen die zoveel mogelijk over GR-paden voeren, blijven erg populair bij het wandelpubliek. Na het vernieuwen van heel wat GR-routes (GR 5, GR 5A, GR 512, GR 564, GR 131,…) en enkele andere kleinere wijzigingen werden er meerdere Dagstappers uit de Reeks 2 en uit ‘De 50 mooiste’ aangepast. Al deze wijzigingen staan op de website van Grote Routepaden. Surf naar www. groteroutepaden.be > GR-wandelen > Dagstappers. Klik op een Dagstappergids en vervolgens op de gewenste wandeling. Bij de extra info vind je de actuele gpx-track en indien er wijzigingen zijn, ook een pdf-document met meer informatie.

Do 5/4: GR 5A, Ninove-Geraardsbergen Zo 15/4: GR 121, Sempy-Hesdin (Pas-deCalais F) Do 3/5 : GR 128 en GRP de l’ Audomarois, Frans-Vlaanderen Zo 6/5: GR 5A en Streek-GR Heuvelland, Ieper Za en zo 19-20/5: Pinksterweekend Bergen op Zoom en de Brabantse Wal

Oost-Vlaanderen Vr 20/4: GR 512, Denderwindeke Zo 29/4: Dagstapper Geraardsbergen Zo 27/5: GR 575/576 en GR 571 Méry - Aywaille

Antwerpen Zo 22/4: Streek-GR Land van Herve, Aken-Plombières Zo 27/5: GR 151, Sibret-Martelange

Limburg Zo 8/4: GR 127 Tour du Brabant Wallon, Chaumont-Gistoux Zo 29/4: Streek-GR Haspengouw, RukkelingenLoon, Egoven en Hornebos Wo-Zo 9-12/5: Vierdaagse in het Müllerthal Zo 27/5: Kessenich (Kinrooi)

Vlaams-Brabant Zo 15/4: Wildnistrail, Eifelsteig Zo 20/5: GR14 & GR 15, Odeigne-Houffalize

Workshops Vr 20/4: Osmand, Gent

Fietstochten Do 7/6 - zo 10/6: fietsvierdaagse in de Oostkantons

Alle info en inschrijven www.groteroutepaden.be > GR-activiteiten

2018-2 Op Weg |

Het ideale geschenk om jezelf of je beste wandelmaatje eens goed te verwennen.

Zorgeloos op pad gaan, dat is wat je mag verwachten van een GR-wandelarrangement. Een warm onthaal, lekker eten en kant-en-klare routebeschrijvingen krijg je van de hotelier. Je wandel schoenen aantrekken is het enige wat je zelf hoeft te doen.

G R - W A N D E L A R R A N G E M E N T E N 1 Pajottenland Drie wandeldagen op de GR 512 langs golvende akkers, kleine dorpjes, vierkantshoeven en kastelen tussen Halle en Geraardsbergen. – In een modern, sfeervol hotel ** in OLV- Lombeek. – 2-daagse: € 145 – 3-daagse: € 236 – 4-daagse: € 326*

2 Hageland Je volgt de Demer en de Winge langs fikse heuvelruggen, broeken en beemden. – In een charmehotel*** in Rillaar met sauna en jaccuzi. Met mogelijkheid tot gpsinitiatie. – 2-daagse: € 145 - 3-daagse: € 234*

Maas- & Mergelland

Het golvende Limburgse Mergelland biedt vele hoogtepunten en verrassende panorama’s. – In een prachtig gerestaureerde hotelhoeve** in Riemst. – 2-daagse: € 140 - 3-daagse: € 211*

Fruitig Haspengouw

Met holle wegen, akkers, boomgaarden en een stukje Romeinse heirbaan als ingrediënten. – In een comfortabele hotelhoeve** in Batsheers. – 2-daagse: € 159 3-daagse: € 239*

Hoppe- & Heuvelland

Aan beide zijden van de ‘schreve’, waar de herinneringen aan de Groote Oorlog nooit ver weg zijn. – In een aangenaam hotel*** boven op de Rodeberg in Westouter. – 2-daagse: € 128 - 3-daagse: € 210 - 4-daagse: € 289*

In en om Voeren

Door de golvende landschappen van het Krijtland, Voeren en het Land van Herve. – In een schitterend gerestaureerde vierkantshoeve*** in ’s Gravenvoeren. – 2-daagse: € 146 - 3-daagse: € 242*

Antwerpse Kempen

Genieten van zandige heuvelruggen en uitgestrekte bossen in de 'stille' Kempen. – In een luxe hotel*** te midden van het rustgevende groen rond Lichtaart. – 2-daagse: € 146 - 3-daagse: € 238*

Zwalm en Vlaamse Ardennen

De driehoek Oudenaarde-Ronse-Brakel verrast met pittige hellingen en schitterende panorama’s. – In een comfortabele B&B met fijne maaltijdservice nabij het landelijke Brakel te midden groene rust. – 3-daagse: € 239 (geen singleboeking mogelijk)

Informatie en boekingen bij Anders Reizen T 013 33 40 40 www.andersreizen.be * Single toeslag op aanvraag bij Anders Reizen

WEDSTRIJDWEDSTRIJDWEDSTRIJDWEDSTRIJDWEDSTRIJDWEDSTRIJDWEDSTRIJDWEDST

Ook in dit nummer maak je kans maak je kans om een leuk arrangement te winnen. Deelnemen kan enkel online op onze website (www.groteroutepaden.be > op weg > win) en dat tot 30 april.

De vraag Het Nationaal Park Hoge Kempen is een uniek natuurgebied waar meer dan 5700 ha bos en heide beheerd en beschermd worden. In het najaar van 2016 werd een nieuw gedeelte rond de mijnterril van Waterschei ontsloten voor wandelaars. Wat is de naam van deze site? Lieteberg Thorpark Oudsberg Foto Nationaal Park Hoge Kempen.

De prijs Een weekend in ’t Dorpshuys Win een verblijf van 2 nachten voor 4 personen in de charmante B&B en Brasserie ’t Dorpshuys in Opoeteren. Opoeteren is een rustig dorpje op de grens tussen het Maasland en het Nationaal Park Hoge Kempen en is dé ideale uitvalsbasis om deze streken (en GR 561 die vlakbij passeert) te ontdekken. Laat je verrassen door de natuurlijke groene pracht van Limburg met zijn bossen, weiden en mijnterrils die je te voet of per fiets kan ontdekken. Ontleen een elektrische fiets bij ’t Dorpshuys of maak gebruik van je eigen fiets die je veilig kan opbergen in onze overdekte en afgesloten fietsenstalling. Trek je er liever verder op uit: de steden Genk, Hasselt, Tongeren of Maastricht zijn makkelijk te bereiken en Maasmechelen Village, Bokrijk en C-mine liggen op slechts 15 minuten met de auto. www.hetdorpshuys.be

Winnaars vorig nummer De winnaar van onze actie met geschenkabonnementen (Op Weg 2017 6) is Kim Thijssen. De winnaars van de beurswedstrijd zijn Nicole De Ryck (arrangement Kasteel Mariagaarde), Paul Cuyvers en Peter Van den Bulck (rugzak Thule AllTrail) en Patricia de Mol, Kenny Devos en Martine Coppieters (Kastelenbox + boek knooppunter). De winnaars van de wandelkaart Kalkense Meersen en Donkmeer zijn Robert Van Hoeke, Jean-Luc Wittevrongel en Carine Geeroms. De wandelgidsen Lopen langs Linies gaan naar Pierre van Oijen, Robrecht Devolder en Thomas Devoghel. De wandelgids Peaks of the Balkans Trail wordt opgestuurd naar Anny De Bock, Roeland Theuwissen en Ingrid Hasenbroekx.

2018-2 Op Weg |

WEBSHOP Groot assortiment topogidsen, fietsen wandelkaarten Te koop in onze webshop Te vinden op www.groteroutepaden.be

10% korting voor leden

SNELLE SERVICE IN DRIE STAPPEN

1 Online bestelling

> 2 Betaling: online of via overschrijving > 3 Levering via bpost

Ons secretariaat helpt je graag. Bel tijdens de kantooruren naar +32(0)3 232 72 18 of mail naar info@groteroutepaden.be.

RECENT IN ONZE WEBSHOP

Grote Routepad

DE LOONSE ROUTE GR 564 GR 564 DE LOONSE ROUTE | WANDELGIDS

LANGEAFSTANDSFIETSROUTES VÉLOROUTES FERNRADWEGE LONG DISTANCE

1: 300 000

GROTE ROUTEPAD VAN DE TR APPISTENABDIJEN VAN WALLONIË: DE SAT

WANDEL G I D S

van de trappistenabdijen van Wallonië

VAN LOMMEL NAAR HUY 167 KM

ië Belglgique Be lgien Be lgium Be

topografische kaart/carte topographique topographische karte/topographic map

GR5/E2 Noordzee-Middellandse Zee Luxemburg

GR 564

Luswandeling van 167 km door het oude Land van Loon (Limburg en Luik) Leden € 13,50 / Niet-leden € 15,00

LF-overzichtskaart

Alle Vlaamse LF-routes en Groene Wegen en Waalse Rando Vélo’s en RAVeLs op een kaart Leden € 6,30 / Niet-leden € 7,00

GRP 127 Tour du Brabant Wallon

Verrassend mooie, geel-rood bewegwijzerde rondwandeling door Waals-Brabant Leden € 16,02 / Niet-leden € 17,80

64 | Op Weg 2018-2

GR van de trappistenabdijen van Wallonië Route van 290 km die de trappistenabdijen van Chimay, Rochefort en Orval verbindt Leden € 11,70 / Niet-leden € 13,00

De Internationale Maasroute

Van Maastricht naar de bron van de Maas in Langres en terug via de Saone naar Metz Leden € 17,55 / Niet-leden € 19,50

Nederlandstalige gids van het GR 5 traject door Luxemburg (185,5 km) Leden € 16,20 / Niet-leden € 18,00

GR5/E2 Noordzee-Middellandse Zee Lotharingen

Nederlandstalige gids van het GR 5 traject door Lotharingen (203 km) Leden € 16,20 / Niet-leden € 18,00

Streekkaart Nationaal Park Hoge Kempen

350 km luswandelingen in en rond het Nationaal Park Leden € 7,20 / Niet-leden € 8,00

A travers la montagne Corse Franstalige wandelgids van GR 20 Leden € 16,20 / Niet-leden € 18,00

Parc national de la Vanoise Door het hart van de Maurienne Leden € 15,71/ Niet-leden € 17,45

De groene weg naar de Middellandse zee

Deel 1 Maastricht-Luxembourg-Marnay Leden € 20,25/ Niet-leden € 22,50

OPMERKELIJK

#groteroutepaden Vandaag stap ik op #GR5a van #Antwerpen naar #Hulst Onderweg kwam ik een klas tegen van school ‘aan de stroom’ De juf vroeg om #groteroutepaden uit te leggen, en die uitleg kregen ze #hiking — in Linkeroever. Daan Duppen

Volg

Grote Routepaden op de voet

via de maandelijkse nieuwsbrief schrijf nu in op www.groteroutepaden.be

meer dan 27.000 abonnees

COLUMN

Me-time De rush van alledag, de drukte die alsmaar toeneemt, soms is het even genoeg. Onze agenda’s zijn te klein om alle afspraken te noteren en we vergeten de belangrijkste: die met onszelf. Wanneer we dan toch zo’n afspraak willen maken, krijgen we ze niet meer ingepland. Of snel snel, zonder dat we ervan genieten.

Volgend nummer VOLGEND NUMMER

Op Weg juni 2018

Hier en nu maak ik een statement. 2018 wordt het jaar van mijn me-time momenten. In de winkel sta ik te draaien rond het gigantische aanbod aan papieren agenda’s. Ik wil afstappen van mijn onpersoonlijke smartphone agenda. Ik wil er weer eentje waar ik fijn in kan bladeren. Eentje dat kan blijven openliggen op een kastje, als een mini-altaartje. Eentje met quotes, mooie tekeningen of foto’s. Kortom, eentje om bij stil te staan. Geen enkele agenda die hier uitgestald ligt, voldoet aan mijn verwachtingen. En plots weet ik het. Ik maak er zelf één. Terug thuis grasduin ik tussen mijn foto’s van het afgelopen jaar. Dierbare herinneringen aan leuke momenten. Veel wandelingen en vooral veel fietstochten. De flashbacks schieten door mijn hoofd. Ik zie mezelf weer zwoegen in de Lorraine om die ene lange berg op te geraken. Om – eenmaal boven – beloond te worden met een prachtig panorama. Ik voel weer hoe ik mezelf tegenkom, kilometers eenzaam natuurtrappen langs het Saarkanaal, een fantastisch zen-gevoel. Of dat ene prachtige picknickplekje langs het water, zalig mijn boterhammen opeten terwijl de zwanen komen aanzwemmen omdat ze graag een hapje willen. Al die prachtige plaatsen waar ik met de fiets passeerde. Waar ik op vakantie met de auto gewoon voorbij zou geraasd zijn.

Reportages Chemin des Bisses (Zwitserland)

Bourgondië

Ierland

Dolomieten

Elzas

Malta COLOFON

Op Weg is het tweemaandelijks magazine van Grote Routepaden vzw Grote Routepaden onderhoudt in Vlaanderen 3.680 km wit-rood en geel-rood bewegwijzerde GR-wandelpaden en 1.500 km met bordjes gemarkeerde LF-fietsroutes. Meer info op www.groteroutepaden.be.

Contact

GR-Secretariaat, Beatrijslaan 72, 2050 Antwerpen, + 32 3 232 72 18, info@groteroutepaden.be GR-coördinator: barbara.dessein@grote routepaden.be, + 32 2 504 03 15 LF-coördinator: reen.simoen@groteroutepaden. be, + 32 2 504 03 11 Op Weg: opweg@groteroutepaden.be, + 32 496 606 553

Verantwoordelijke uitgever

Gie Beirnaert

Hoofdredacteur Peter Cristiaensen

Eindredactie

Het is moeilijk kiezen tussen al die beelden. Maar eenmaal mijn persoonlijke agenda klaar, staat één ding vast. Voortaan zet ik mezelf minstens één keer per maand in mijn eigen, zelfgemaakte agenda. Mijn me-time moment. Mijn afspraak met mezelf. Een kleine wandeling of een fietstocht. Of even tijd nemen om mijn volgend fiets project uit te werken. Zodat jullie, lezers van dit tijdschrift, ook kunnen meegenieten van mijn me-time momenten. Hilde Leemans

Christina Bloem, Peter Cristiaensen, Patrick Verstuyft

Redactie

Christina Bloem, Barbara Dessein, Ignace Fermont, Tom Langmans, Johan Lauwerier, Hilde Leemans, Guy Raskin, Luc Verdegem, Katrien Seynaeve, Reen Simoen, Wim Vandamme, Marc Vandoren, Guido Vandroemme, Ward Van Loock, Bart Van Santvliet en Steven Vermeylen

Vanden Broele, www.vandenbroele.be

Reclameregie

Media Surplus, niels@media-surplus.be, + 32 484 74 79 93

Abonnement

Jaarabonnement (6 nummers): € 35 / € 33 bij domiciliëring / € 40 voor Nederland. Schrijf het lidgeld over op rekeningnummer BE 62 4111 0569 7161 BIC = KREDBEBB met als mededeling ‘lidmaatschap + naam + adres’. Als abonnee ben je ook lid van Grote Routepaden en heb je recht op tal van voordelen: 10% korting in de GR-webwinkel, een bon van € 5 voor een overnachting in een Vlaamse jeugdherberg, toegang tot het archief van Op Weg (gaat terug tot 2003) en tot een databank met overnachtingsplaatsen en pitstops langs GR- en LF-routes en deelname aan provinciale wandelen fietstochten. www.groteroutepaden.be Losse nummers: 6,50 € Overname van (delen van) artikels uit dit tijdschrift is toegestaan mits bronvermelding en schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur.

Werkten mee aan dit nummer

Guido De Beucker, Imar Doornbos, Isabel Hoogewijs, Willy Langmans, Toby Lauwerier, Liesbeth De Cleene, Tjeu Tijskens, Mari-Rose Orens, Johan Olbreghts, Wim Patry, Daan Duppen.

Cartografie

Marc Vandoren, Guy Raskin, Wim Vandamme

Coverfoto

Steven Vermeylen (Vendée)

66 | Op Weg 2018-2

Opmaak en druk

Deze publicatie wordt gedrukt op papier waarvan de oorsprong gecertificeerd wordt door FSC® (Forest Stewardship Council®). Dit label promoot verantwoord bosbeheer gekoppeld aan sociaal en ecologisch verantwoord ondernemerschap. Grote Routepaden vzw verzekert op deze manier dat het papier met respect voor het milieu werd geproduceerd.

Ontdek de mooiste GR-Routes van de Oostkantons Willkommen in Europas kraftvollem Garten. Bienvenue dans le surprenant jardin de l‘Europe.

Gratis beschikbaar via www.ostbelgien.eu /nl/shop

Huis voor Toerisme Hoge Venen-Oostkantons Place Albert 1er, 29a - B-4960 Malmedy Informatie en reservering: T. +32 80 28 09 97 caroline.massotte@ostbelgien.eu

Nieuwe folder 2018 www.ostbelgien.eu

met kaart en „Wandelen zonder bagage“ -arrangementen.

Welkom in de ruige tuin van Europa.

LENTE ACTIE

Dagstappergidsen met GRote korting 60 dagwandelingen voor € 60 ! Per provincie 12 luswandelingen langs GR- en andere wandelpaden die je in één dag kunt afleggen. De trajecten variëren van 20 tot 25 km, met eventuele verkortingen.

In de gids:

• een uitgebreide wegbeschrijving • gedetailleerde kaarten • tips voor pitstops en logies onderweg • achtergrondinformatie over de streek

gpx tracks & updates op www.groteroutepaden.be > GR-wandelen > Dagstappers

BESTEL NU op www.groteroutepaden.be > webshop Per gids krijg je € 6 korting en betaal je € 13,99 Bestel je de volledige reeks, dan ontvang je € 39,95 korting. Je betaalt € 60 € ipv € 99,95 Als GR-lid krijg je nog eens 10% korting er bovenop en betaal je € 12,59 per gids of € 54 voor de volledige reeks! Actie geldig tot 31 mei 2018 of zolang de voorraad strekt. Prijzen exclusief verzendkosten.