Groen Licht editie 7

EDITIE 7 | 2022 HET DUURZAME MAGAZINE VA N KO N I N K L I J K E O OST E R B E R G

licht 36

"Goede e-waste inleveren is goed voor iedereen!"

26

Omdenken en groot dromen de indrukwekkende missie van Unbrick

01

Duurzaam, van binnen en van buiten Wij hechten bijzonder veel waarde aan duurzaamheid, rijden dan ook vooral elektrisch en 3 van onze medewerkers rijden zelfs op waterstof. Bovendien werken wij sinds 2021 vanuit ons “allelectric” bedrijfspand waardoor het gasverbruik tot nihil wordt gereduceerd.

Ons elektriciteitsverbruik bestaat dan uit 100% gecertificeerde windenergie. Dit alles zorgt voor de CO2 prestatieladder certificering op niveau 3.

Ook leveren wij met onze producten een bijdrage aan duurzame projecten.

Denk hierbij aan bekabeling voor diverse zonneparken, als ook het berekenen en (in samenwerking met Oosterberg) leveren van kabels voor een bedrijf dat zich specialiseert in het recyclen van plastics.

Met onze nieuwe producten van Stripmeister is het voor vrijwel iedereen mogelijk om te recyclen. Door restantkabels te strippen voor inlevering, draagt u niet alleen bij een beter milieu, maar is uw kabelafval ook nog eens veel meer waard. De investering in één van deze 4 stripmachines is dus snel terugverdiend.

www.cablepartners.nl

Onderweg naar

Energielabel C voor kantoren Heb jij de eerste stappen al gezet?

De Wet Milieubeheer is erop gericht Nederland stapsgewijs te verduurzamen. Op 1 januari 2023 moet elk kantoorgebouw voorzien zijn van Energelabel C. Wij reizen met je mee, want er doen zich tijdens dit traject momenten voor waarbij je hulp goed kunt gebruiken. Signify gidst je erdoorheen, en komt met gratis handige hulptools die je helpen jouw klanten te overtuigen.

Wet- en regelgeving

Ondersteuning

Advies

Producten

1

Installatie

Advies

Ga het gesprek aan Begeleid je klant stap voor stap op weg naar Energielabel C met het Spoorboekje voor installateurs. Heb je deze map nog niet aangevraagd? Vraag hem dan nu aan op philips.nl/labelc!

Quickscan

Uw energiescan

maatregelen van energiebesparende Onafhankelijk overzicht eigen installateur. aangeboden door uw

2 Doe de Energiescan!

it Besparing elektricite

32.938 kWh per jaar

Besparing CO2 uitstoot

891

ton m3 per jaar Besparing kosten

20.607 euro per jaar

De onafhankelijke adviesinstantie Klimaatroute geeft jouw klanten via een quickscan snel en objectief advies over wat er voor het label nog moet gebeuren Vraag hem aan via philips.nl/labelc en bepaal je maatregelen.

met uw huisinstallateur Bekijk de mogelijkheden naar Energielabel C. en zet de volgende stap

3

Maak een lichtplan Maak een lichtplan m.b.v. de CoreLine lichtplancalculator op philips.nl/corelinetool of met de Interact Ready lichtplancalculator op philips.nl/iareadytool

4

Bestel producten Bestel je de juiste verlichtings­ producten m.b.v. onze digitale lichtcatalogus op philips.nl/ lichtcatalogus. Heb je liever de papieren versie? Ga dan naar philips.nl/installateur

5

Alle hulptools vind je op

philips.nl/ labelc

Certificaat Je bent nu bijna klaar! Neem contact op met een EPA­U gecertificeerd adviseur via signify.link/epa-adviseur om het Energielabel C toegekend te krijgen.

COLOFON

MEI 2022

Groen Licht is een magazine gericht op duurzaamheid in elektrotechniek. Het magazine wordt twee keer per jaar verspreid in een oplage van 21.500 exemplaren. Bekende en minder bekende gezichten uit de (elektro)techniek delen hun visie en in diverse rubrieken komen de meest recente ontwikkelingen omtrent duurzaamheid aan bod.

7 Tips 09

07

Jaargang 4, nummer 7, MEI 2022 UITGEVER Koninklijke Oosterberg BV IJsseldijk 2 7325 WZ Apeldoorn HOOFDREDACTIE Wencke Rikkers REDACTIE Myra Langenberg Wencke Rikkers Sam van Middendorp AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Gert de Vos (column) Gerhard Hospers (column) ADVERTENTIES marketing@oosterberg.nl VORMGEVING Loek & Feel Jorian Pas DRUK Ovimex

DE VISIE VAN JASPER BLEKKINK, projectleider bij WSi techniek

Werken aan een zeer zuinig energielabel van onze vestiging in Zevenaar

17

Abonnementen kunnen op elk gewenst moment ingaan en worden automatisch verlengd, tenzij twee maanden voor de vervaldatum schriftelijk is opgezegd.

COPYRIGHT Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen aan de volledigheid en juistheid van de informatie, zoals weergegeven in deze uitgave, geen rechten worden ontleend. De uitgever en auteurs kunnen dan ook geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie uit deze uitgave.

Hergebruik van materiaal

Luxe en divers: nieuwe ledverlichting voor Ceratizit in Roosendaal

VOLG ONS OOK VIA

22 04

10

Wat doet Oosterberg

ABONNEMENTEN EN ADMINISTRATIE marketing@oosterberg.nl Verschijning: 2 x per jaar

ALGEMENE VOORWAARDEN EN PRIVACY STATEMENT zie www.oosterberg.nl

Schakelmateriaal van gerecycled oceaanplastic

Omdenken en groot dromen de indrukwekkende missie van Unbrick

INHOUD

26

Slimme besparingsoplossin

Zuiniger omgaan met energie in Villa ArenA, Amsterdam

30

COLUMN

s o V e d t r Ge

Naar een duurzame samenleving, een tandje erbij graag De energietransitie en de transitie naar een circulaire economie gaan in een hogere versnelling; geweldig! Allereerst aangejaagd door het beleid van het nieuwe kabinet waarin de klimaatcrisis serieus is genomen en we veel middelen beschikbaar krijgen om een wending tot stand te brengen. Ook doet de EU beleidsmatig een duit erbij in het zakje.

Door de coronacrisis en de lockdowns zagen we al dat beschikbaarheid van grondstoffen en producten vanuit de verre oorden niet zomaar een zekerheid meer is, nog versterkt door het logistieke incident met de Ever Given in het Suezkanaal. Toch maar weer dichterbij produceren?

De prijzen begonnen te stijgen. En toen, boem er overheen, de oorlog in Oekraïne. Dat deed de toch al stijgende energieprijzen exploderen en willen we onze energiebehoefte niet meer uit elk land laten komen.

Olie en gas als basis voor grondstoffen: onbetaalbaar, olie en gas als noodzakelijke brandstof om producten te produceren: onbetaalbaar. Gas voor onze huizen: onbetaalbaar.

Een enorme roep om “energie onafhankelijk” te worden.

Ik ben trots op die bedrijven die al begonnen waren. De koplopers die hun producten niet meer uit olie maken maar uit afval, of dat nu ons eigen PMD-afval is of het plastic uit de oceanen of uit biobased grondstof.

Ik ben trots op al die kantooreigenaren die niet alleen label C maar nu al energielabel A hebben gerealiseerd. Wie volgt? Snel graag.

Ik ben trots op de huizenbezitters die zijn gaan isoleren en hun gasverbruik verder omlaag brachten met een hybride warmtepomp.

Ik ben trots op die woningbouwcorporaties die hun bezit verduurzamen.

Ik ben trots op onze installateurs die in staat zijn te repareren in plaats van vervangen en weggooien.

Ik ben trots op het nieuwe normaal van slopen: oogsten en hergebruiken.

Ik ben trots op de burgerinitiatieven in lokale energiecoöperaties die al veel duurzame lokale elektriciteit opwekken.

De noodzaak om nu allemaal de mouwen op te stropen is groter dan ooit, dat leert ons de coronacrisis en de Oekraïne crisis. Maar het moet vooral omdat de klimaatcrisis al lang gaande is. Om een klimaat-lockdown te voorkomen zullen we, in wielertermen spekend, veel tandjes bij moeten schakelen.

Gert de Vos is projectmanager Greenworks bij Koninklijke Oosterberg

05

GROENE GOLF

MEI 2022

Schneider Electric lanceert de derde generatie laadoplossing

EMOBILITY OF THE FUTURE kerservaring voor EV-installateurs, exploitanten en bestuurders.

EcoStruxure EV Charging Expert

1 op de 4 auto’s in Nederland is al volledig elektrisch.

En vanaf 2030 zullen er alleen nog maar elektrische auto’s worden verkocht. Kortom het aantal laadpunten moet de komende jaren sterk gaan groeien.

Weet jij al wat je moet doen?

Om te zorgen dat EV-rijders zorgeloos kunnen rijden is het belangrijk dat gebouwen uitgerust zijn met duurzame en betrouwbare laadoplossingen. Je zult misschien denken; maar er zijn toch heel veel soorten gebouwen met elk hun eigen uitdagingen? Dat klopt, daarom zal Schneider Electric voorbeeldontwerpen beschikbaar stellen voor allerlei soorten gebouwen.

bewoners elektrisch gaan rijden.

Wat voor alle soorten locaties belangrijk is, is dat er veilig, duurzaam en betrouwbaar geladen kan worden. De oplossing die Schneider hiervoor biedt bestaat uit drie delen: laadstations, energiemanagementsystemen en elektrische distributiesystemen inclusief beveiligingen.

Zo is het voor een retail-locatie bijvoorbeeld belangrijk dat bezoekers in de korte tijd dat zij op de locatie aanwezig zijn voldoende kunnen laden om weer naar huis te kunnen, terwijl het voor een VvE belangrijk is dat de kosten eerlijk verdeelt kunnen worden en er gemakkelijk uitgebreid kan worden als er meer

In april 2022 lanceert Schneider Electric haar derde generatie laadstation: de EVlink Pro AC. Het laadstation maakt uiterst betrouwbaar, flexibel en duurzaam slim opladen voor gebouwen mogelijk, optimaliseert het energieverbruik, maximaliseert uptime en efficiëntie en zorgt voor een naadloze gebrui-

EVlink Pro AC

Het energiemanagementsysteem van Schneider Electric heet EcoStruxure EV Charging Expert. Dit systeem zorgt ervoor dat je effectief jouw EV-infrastructuur kunt monitoren en aansturen. Het systeem stelt jou in staat om de beschikbare stroom effectief te verdelen over de laadstations.

Slimme Electrische distributie Voor het optimaal functioneren van jouw laadinfrastructuur is het belangrijk dat je elektrische distributie bijdraagt aan de betrouwbaarheid, flexibiliteit en veiligheid van jouw gebouw. Dankzij de totaaloplossing van Schneider Electric weet je zeker dat de juiste beveiligingen passen bij het juiste laadstation en dankzij onze flexibele railkoker-oplossing kun je je installatie gemakkelijk uitbreiden.

www.se.com/nl/nl/

06

GEHOORD & GEZIEN

Schakelmateriaal van gerecycled oceaanplastic Merten Ocean Plastic Schneider Electric onthulde op de Ces, de grootste techbeurs ter wereld in Las Vegas, het eerste schakelmateriaal voor thuis dat gemaakt is van oceaanplastic: Merten Ocean Plastic. Het Merten Ocean Plastic-assortiment is gemaakt van polyamide visnetten, verzameld vanuit de Indische Oceaan en de Arabische Zee. Het omvat schakelaars, stopcontacten en afdekramen.

Een nieuw leven voor netten uit de oceaan

Achtergelaten of verloren vismateriaal maakt ongeveer 10% uit van het plastic afval in onze oceanen. De nieuwe Merten Ocean Plastic modellen dragen bij aan het verminderen van de 640.000 ton visnetten die elk jaar in de oceaan wordt achtergelaten en vormen de eerste stap in de verduurzaming van deze reeks producten.

Duurzame samenwerking met DSM

Om oude visnetten om te zetten in hoogwaardig technisch kunststof dat kan worden gebruikt in elektrische apparaten, ging Schneider Electric een samenwerking aan met DSM. DSM werkt samen met lokale gemeenschappen in India om afgedankte visnetten in te zamelen. Deze visnetten worden vervolgens versneden, schoongemaakt, samengeperst en geïnspecteerd op kwaliteit voordat ze naar DSM worden gestuurd, om te verwerken tot Akulon Repurposed compound. De CO2-voetafdruk van dit materiaal is 82% lager dan die van het traditionele Nylon 6 dat in soortgelijke pro-

ducten wordt gebruikt. Het definitieve materiaal bevat bovendien 15% glasvezel om producten sterker en duurzamer te maken, zodat het aan de veiligheidseisen en normen van de industrie voldoet.

100% recyclebare verpakking

Schneider Electric heeft ook de productverpakkingen vernieuwd; alle plastic voor eenmalig gebruik en niet-recyclebare materialen worden van het verpakkingsproces uitgesloten.

Leverbaar in de loop van het jaar

Klanten van Schneider Electric in Nederland kunnen in de loop van het jaar ook bijdragen aan het terugdringen van oceaanvervuiling, door te kiezen voor duurzame producten waaronder schakelaars, stopcontacten en afdekramen – zonder in te leveren op stijl.

07

GROENE GOLF

MEI 2022

Standaard nieuw gedefinieerd

LUXA 103 S AANWEZIGHEIDSMELDERS Label C

LUXA 103 S aanwezigheidsmelders van Theben zijn veelzijdige apparaten voor een efficiënte licht- en HVAC-regeling voor binnen en buiten. De melders hebben een rond detectiebereik, ideaal voor een energiezuinige verlichtingsregeling, die bij het verlaten van bijv. het kantoor het licht betrouwbaar uitschakelt.

Naast de compleet vernieuwde LUXA 103 S aanwezigheidsmelder, introduceert Theben ook LUXA 103 S gangmelders met rechthoekig detectiebereik voor het regelen van de verlichting in gangen en corridors.

Dankzij de kleurvarianten zwart, wit en grijs past de opbouwuitvoering harmonieus in elk ontwerp zowel binnen als buiten.

Supereenvoudige programmering via app en afstandsbediening theSenda Plug app voor aanwezigheids- en bewegingsmelders De programmering van de LUXA 103 S aanwezigheidsmelders is echt supereenvoudig. Daarvoor kun je het beste de afstandsbediening theSenda B in combinatie met de gratis

app theSenda Plug gebruiken. De parameters worden via Bluetooth naar theSenda B afstandsbediening gezonden en daar via infrarood naar de melder overgedragen. Zo kunnen alle LUXA 103 S apparaten eenvoudig, snel en veilig worden ingesteld en bediend.

Wil je liever de klassieke programmering? Dan kun je de parameters gewoon met de geïntegreerde potentiometers instellen. Voor de flexibele parameterinstelling kunnen parametersets klant-specifiek worden opgeslagen, aan parameter-bibliotheken worden toegevoegd en extern worden gemaakt en ingelezen. Zo kunnen ook in grotere projecten met meerdere melders snel identieke parameters worden ingesteld.

Per 1 januari 2023 moet elk kantoorgebouw minimaal energielabel C hebben. Dit betekent voor veel kantoorpanden dat er energie besparende maatregelen genomen moeten worden. Een relatief eenvoudige manier, zonder al te veel bouwkundige ingrepen, om dit te realiseren is het plaatsen van aanwezigheidsmelders. Er brandt alleen licht wanneer er iemand aanwezig is, geen overtollig energieverbruik. Dat is een energiezuinige verlichtingsregeling.

Highlights LUXA 103 S • •

• • • •

• • •

Elegant, tijdloos, vlak design Comfortabele instelling via app en afstandsbediening, alleen afstandsbediening of potmeters Eenvoudige montage en bedrading Gangmelder in bijpassend design Variant met tweede kanaal voor de HVAC-regeling Kan worden verbonden met andere LUXA 103 S apparaten of theMura Slave Geïntegreerde toetsingang Perfect voor hoge LED-schakellasten Beschermingsgraad IP 54 voor buiten en vochtige ruimtes.

www.theben-nederland.nl

08

7

TIPS VOOR THUIS

tips voor een energiezuinig huis

VERBRUIK MINDER WATER Isoleer door gebruik te maken van dakisolatie

Met een waterbesparende kraan of douchekop bespaar je zonder het te merken

PLAATS ZONNEPANELEN

Isoleer door gebruik te maken van vloerisolatie

Met zonnepanelen op je dak gaat het besparen op energiekosten bijna als vanzelf

KIES VOOR EEN WARMTEPOMP

EEN WARMTEPOMP KAN 1 KWH ENERGIE OMZETTEN IN 4 TOT 6 KWH AAN WARMTE. EEN TRADITIONELE CV ZET 1KWH OM IN ONGEVEER 0,9 KWH.

Maak de keuze voor energiezuinige apparaten: ledlampen, een zuinige wasmachine, droger en vaatwasser. Ook domotica kan helpen: verlichting op basis van tijd of beweging kan al veel onnodig energieverbruik voorkomen

KIES ENERGIEZUINIG

Isoleer door gebruik te maken van isolatieglas

09

MEI 2022

De visie van Jaspe projectleider bij Installatietechniek die is gericht op de toekomst. Daar staat het Groenlose WSi techniek voor – onderdeel van integraal bouw- en installatiebedrijf BINX, samensmelting van WAM & Van Duren en WSi Techniek. Dat betekent vooral duurzaam installeren, met het gebruik van de nieuwste technieken. We vroegen projectleider Jasper Blekkink er meer over.

WSi techniek zorgt voor het verbeteren van het comfort, de veiligheid en het binnenmilieu van gebouwen. Innovatie, duurzaamheid en kwaliteit staan hierbij voorop. “We zijn altijd op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen en producten”, zegt Jasper Blekkink. “En uiteraard zorgen we er ook voor dat we precies weten hoe we nieuwe technieken kunnen toepassen. Dit doen we in nauwe samenwerking met specialistische bedrijven die ons continu op de hoogte houden van nieuwe marktontwikkelingen. Dat betekent dat we de meest duurzame installaties van dit moment kunnen realiseren. Beter voor het milieu en – vooral met de huidige energieprijzen – de portemonnee.”

Medewerkers prikkelen

“Wij schrijven ons in voor de meest uitdagende en innovatieve projecten: van engineering, bestekken uitwerken, installaties leveren en monteren tot het assembleren ervan”, gaat Jasper verder. “Daarnaast verzorgen we het onderhoud van de installaties op lange termijn. Duurzaam werken in het kwadraat dus. En het mooie is, door steeds met de nieuwste technieken te werken, prikkelen we ook onze medewerkers. Als je al jaren hetzelfde doet, is het natuurlijk hartstikke interessant om je te verdiepen in nieuwe ontwikkelingen. WSi Techniek anticipeert op wat de markt vraagt. Op dit vlak kunnen we dan ook goed meedenken met opdrachtgevers en ze zo goed mogelijk bedienen. Al is het soms jammer dat we niet al onze ideeën kunnen uitwerken. Een groot aantal duurzame producten en technieken verdient zichzelf binnen afzienbare tijd terug. Maar de aanschaf ervan kan – met de huidige economische situatie – ook in de papieren lo-

10

pen, waardoor het niet altijd binnen het budget past. Dan kijken we naar andere duurzame technieken, die binnen de financiële kaders passen.”

Geen gas meer

Circulair bouwen – hergebruik van bijvoorbeeld hout of staal – komt regelmatig voor bij BINX, omdat het bedrijf ook bouwkundig actief is. Hoe zit dat rondom installaties? Jasper: “Bij nieuwbouwprojecten komt dit minder vaak voor dan bij renovatie. Maar waar de mogelijkheid zich voordoet, grijpen we die met beide handen aan. Daar staat tegenover dat opdrachtgevers heel graag van het gas af willen en alleen voor een elektra-aansluiting kiezen, vaak in combinatie met zonnepanelen en warmtepomptechnieken. Wij bedenken dan verschillende warmtepompsystemen, zoals lucht/water of water/water warmtepompen. Die zorgen voor het verwarmen en koelen van een gebouw.”

Beeld: RoosRos Architecten

DE VISIE VAN

er Blekkink, j WSi techniek Jasper Blekkink

Meer energie besparen

Als het gaat om nieuwe technieken, wat is dan hot op dit moment? “Warmte Koude Opslag”, vertelt Jasper. “Oftewel: een pand verwarmen en koelen met behulp van ‘gratis’ bodemenergie. Je onttrekt in de winter warmte-energie uit de bodem en stopt koude-energie terug, die in de zomer weer aan de grond wordt onttrokken om het gebouw te koelen. Ook het gebruik van gebouwbeheersystemen, om installaties op afstand te monitoren, komt steeds vaker voor. Handig, want zo zie je snel of er een storing aan zit te komen, of dat een installatie gepland onderhoud nodig heeft. Meestal ben je dan de serieuze problemen vóór. Ook het verduurzamen en optimaliseren van verlichtingsinstallaties is in opkomst.

Slimme lichtregelingen bijvoorbeeld.

Alles om meer energie te besparen en te zorgen voor minder CO2-uitstoot.”

Visitekaartje

Als het gaat om verduurzamen, waar loopt Jasper in zijn werk dan tegenaan?

“De levertijden! Warmtepompen zijn voorzien van chips, die veelal in China gemaakt worden. Veel fabrieken hebben stilgelegen vanwege corona en de levertijden zijn enorm opgelopen. Je moet een warmtepomp maanden, soms wel een jaar van tevoren bestellen, dat

is momenteel een uitdaging in ons vakgebied. Ook de levertijden van staal en aluminium lopen op vanwege de oorlog in Oekraïne. Daar ondervinden we echt hinder van.”

Gelukkig gaat er ook veel goed, zoals het project Rodenborch College in Rosmalen, dat deze zomer wordt opgeleverd.

Jasper: “Hier verzorgen we de werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties voor in totaal meer dan 17.000 m2: een onderwijsgebouw en twee sporthallen. Het onderwijsdeel telt meerdere vleugels, elke vleugel heeft een eigen leerplein en alle vleugels staan in verbinding met een centraal atrium. Wij realiseren hier alles: van verwarmen en koelen tot en met de beveiliging, luchtbehandeling, regeltechniek en sanitaire installaties: het complete plaatje. Uiteraard volgens de nieuwste duurzame technieken. Een mooi visitekaartje van ons werk!”

11

e van De rond elen hten bund Samen krac

TW

Stel je eigen kleurtemperatuur in

XSolar

je R-code om Scan de Q

Met de Smart Lighting app of schakelaar bedien je eenvoudig onze nieuwe Tunable White armaturen.

Hiermee schakel je van warmwit naar Lets the sun shine everywhere. koelwit (2700K-6500K) en terug.

XSolar SOL-O Sensor Zo kun je je werkplek inrichten met No mains connection, no energy costs: The XSolar SOL-O Sensor outdoor light uses the powerde of the sun and does not need any cables. kleurtemperatuur dieThejijhighly efficient LED systems with 140 lm ensures perfect lighting all around the building. Powerful lithium-iron-phosphate rechargeable batteries ensure 365 days of light per year. The night light function comes into action at twilight. prettig vindt.

The high-quality solar panel is made of monocrystalline glass. The intelligent microprocessor

jven

in te schri

DE RONDE VAN OOSTERBERG FIETSEN VOOR SPIEREN VOOR SPIEREN High-quality monocrystalline glass solar panel.

Durable

17 mei Zevenaar - 18 mei Ede - 19 mei Nijmegen - 24 mei Venlo - 25 mei Kerkrade aluminium 31enclosure. mei Eindhoven - 1 juni Den Bosch - 2 juni Roosendaal - 7 juni Rotterdam Ridderkerk 8 juni Wateringen - 9 juni Den Haag - 14 juni Utrecht de Meern - 15 juni Amsterdam Duivendrecht 16 juni Alkmaar - 21 juni Leeuwarden - 22 juni Groningen - 23 juni Emmen - 28 juni Zwolle 29 juni Almelo - 30 juni Zutphen - 1 juli Apeldoorn

control system is a STEINEL patent. When the sensor detects movement, the light switches ON at full light intensity.

Light 365 days of the year

1,5 w 140 lm 93 lm/W

360° infrared mini-sensor.

3000 K warm-white

Infrared sensor 140°

max. radius 6m

2 Lux

www.rondevanoosterberg.nl

soft light start

Elegant soft light start.

OPPLE.COM

365 dagen GRATIS licht!

Anthracite

Including STEINEL LED system

High-quality monocrystalline solar panel

Elegant soft light start

High-quality aluminium

Technical specifications Dimensions (L x W x H): 245 x 90 x 53 mm Power supply: Solar, no mains power required Output: 1.5 W Luminous flux: 140 lm Efficiency: 93 lm/W Colour temperature: 3000 K / SDCM 3 Colour rendering: Ra ≥ 80 LED cooling system: Passive Thermo Control LED life expectancy: 50,000 h (L70B10 to LM80) Sensor type: Passive infrared Angle of coverage: 360° Reach: max. radius 6 m Twilight setting: 2 lx

Silver

Soft light start: Yes Night light: 3 % IP rating: IP44 Protection class: III Material: aluminium, UV-resistant plastic Temperature range: -20 to +40 °C

XSolar SOL-O Sensor EAN anthracite 4007841 052959 EAN silver 4007841 052652

28

29

STEINEL XSOLAR-lampen Solarlampen die altijd functioneren. 365 dagen licht.

Wij hebben ons afgevraagd wat een solarlamp in huis moet hebben om de beste van de wereld te zijn. Het antwoord: hij moet fel licht leveren wanneer hier behoefte aan is. 365 dagen per jaar. Ook onder extreme weersomstandigheden.

Met de XSolar-lampen van STEINEL sluit u geen enkel compromis, niet in de zomer en niet in de winter, want er zijn geen energiekosten. Geen stroomaansluiting. Maar met bijzondere elegantie.

12

Van Spijk B.V. Postbus 2, 5688 ZG Oirschot De Scheper 402, 5688 HP Oirschot Nederland

Adv.Oosterberg_Steinel_190x133mm.indd 1

T +31 (0)499 57 18 10 F +31 (0)499 57 57 95 info@vanspijk.nl www.vanspijk.nl

Scan de QR code voor meer informatie:

11-01-22 10:58

GROENE GOLF

EVO, DE LED INSTAPREEKS VAN SYLVANIA energie te besparen. Resisto wordt aangeboden in drie lengtes: 600mm, 1200mm en 1500mm, met een water- en stofbestendige slagvaste behuizing en diffusor van polycarbonaat.

Kalani is een reeks robuuste schijnwerpers voor buitenverlichting, met gietaluminium behuizing met een ruime keuze aan lichtstromen - van 6.200-41.800 lumen. Het product wordt geleverd incl. 1m snoer zodat de behuizing niet geopend moet worden bij installatie!

De EVO producten van Sylvania zijn geselecteerd op basis van functionaliteit, betrouwbaarheid en energie-efficiëntie, die samen de instapreeks Sylvania LED producten vormen.

De reeks omvat een heel diverse waaier aan producten, met onder andere armaturen voor plafondinbouw- en opbouw, wandarmaturen, waterdichte armaturen, stralers, LED-klokken, downlights en inbouwspots en lichtbronnen.

Hierdoor zijn ze ook toepasbaar in de meest uiteenlopende toepassingen, van commercieel, over industrieel tot residentieel.

Enkele productreeksen START eco Panel is de uiterst prijsgunstige instapreeks led panelen van Sylvania. Voor een snelle installatie worden deze panelen standaard geleverd met een Loop-in/ Loop-out (LILO) box.

De panelen worden aangeboden in twee formaten: 600x600mm en 1200x300mm.

De START eco Downlight 5in1 reeks is de perfecte vervanging van bestaande CFL downlights of voor nieuwe installaties. De slimme aanpasbaarheid aan diverse plafondopeningen, de mogelijkheid tot opbouwmontage en de drie instelbare kleurtemperaturen bieden als bijkomend voordeel dat je met één enkel armatuur volstaat voor diverse toepassingen.

Met de EVO producten van Sylvania kies je voor een betrouwbare partner, energie-efficiënte en installatievriendelijke producten aan een uiterst competitieve prijs, bovendien met verbeterde installateurscondities!

Resisto, de nieuwe reeks IP66/ IK08 waterdichte armaturen van Sylvania, blinkt uit in kwaliteit, biedt verbeterd installatiegemak en functionaliteit, en helpt meer

www.sylvania-lighting.com/nl-nl/

13

GROENE GOLF

MEI 2022

Sluit als installateur de PV-voeding correct aan

DE HAGER PV-KIT

De Hager PV-kit biedt een installateur de optie om de inkomende PV-voeding op correcte wijze aan te sluiten in de groepenkast, of deze om te bouwen bij bestaande woningen.

Het aantal PV-installaties is sterk groeiende in nieuwbouwwoningen.

Er zijn echter miljoenen bestaande woningen in Nederland, die zijn ontworpen op basis van de toen geldende technieken en normering.

Wat betekent dit concreet?

1.

2.

3.

4.

In totaal vervang je de 2 module brede hoofdschakelaar in de bestaande groepenkast door de 6 module brede PV oplossing.

Kijk voor meer informatie op onze website.

De groepenkast kan nog steeds door 1 component spanningsloos geschakeld worden.

De bestaande 2-polige hoofdschakelaar wordt vervangen door een 4-polige B40 installatieautomaat.

De PV-voeding wordt beveiligd door een 2-polige installatieautomaat B16A of 2-polige aardlekautomaat B16 klasse A.

https://hg.news/pv-kit

14

GROENE GOLF INTERLIGHT 3.500K LED PANELEN

DE NIEUWE STANDAARD VOOR KANTOREN Human Centric Lighting

Led panelen voor kantooromgevingen zijn er in twee lichtkleuren: 3.000K (warm) en 4.000K (neutraal). Het is tijd voor een nieuwe optie. 3.500K: niet te wit, niet te warm, maar precies goed!

Lange levensduur

CRI en R9

De keuze tussen lichtkleur 3.000K en 4.000K is vaak lastig. Van oudsher wordt gekozen voor de warme lichtkleur 3.000K. Maar in de (werk) praktijk blijkt 4.000K toch vaak een betere keus om de productiviteit en alertheid van mensen te bevorderen. Maar deze kleur wordt vaak als kil en onprettig ervaren. Het beste compromis: 3.500K led panelen.

Deze door Koopman Interlight ontwikkelde led panelen zijn daarnaast ook nog eens super efficiënt en super duurzaam, vanwege de zeer lange levensduur van de gebruikte materialen.

Er is bij deze panelen veel aandacht besteed aan de hoge CRI. CRI is de schaal voor het meten van de exacte kleurweergave. Binnen de Next+ productlijn is de CRI >90 en bij de Dream+ productlijn is dit zelfs CRI97. Normaal gesproken wordt de CRI bepaald door 8 kleuren (R1 t/m R8). Maar juist kleur R9 (sterk rood) is een zeer relevante kleur.

Ook op deze R9 waarde scoren deze nieuwe panelen extreem hoog. Dit zorgt uiteindelijk voor een unieke beleving: de warmte van 3.000K en de frisheid en productiviteit van 4.000K.

Het voorgaande draagt bij aan een onderwerp dat steeds meer aandacht krijgt: Human Centric Lighting. De invloed van (goed) licht op ons algemeen welbevinden en de zorg voor de meest ideale werk- en leefomgeving. De Interlight 3.500K led panelen dragen bij aan meer focus en een betere concentratie, maar ook aan een beter humeur en een goed gevoel.

Voor de meeste (kantoor)toepassingen is Next+ de beste keuze.

Dit armatuur is UGR <19, waardoor het licht niet verblindend is en voldoet aan de eisen voor een kantoorwerkplek. Het armatuur is verkrijgbaar in formaat 60x60cm en 120x30cm. Ben je op zoek naar de écht perfecte kleurweergave, kies dan voor de Dream+. Dit armatuur heeft een CRI van 97 en super strak afgewerkt. Voor beide productlijnen is er een ruime keuze uit (dimbare) drivers, ook voor 1-10V of Dali dimmen.

www.koopmaninterlight.nl/3500k

15

MEI 2022

GROENE GOLF

CO2 verlagen én kosten besparen met Famostar noodverlichting.

VERVANG JE TL-NOODVERLICHTING VOOR LED •

Direct je CO2 footprint verlagen met het vernieuwen van je noodverlichtingsinstallatie? De CO2 footprint van tl-¬noodverlichting is over 10 jaar bijna 10 keer hoger dan van led-¬noodverlichting. Overstappen heeft dus een groot effect op je CO2 footprint.

Verplicht vervangen van tl- naar led Het vervangen van tl-vluchtrouteaanduiding is vanaf 1 juli 2019 een verplichting waar handhavend tegen opgetreden kan worden.

Deze maatregel is onderdeel van het Energieakkoord voor duurzame groei. Het Energieakkoord is per 1 augustus opgegaan in het Klimaatakkoord waarmee vergaande energiebesparende maatregelen verplicht zijn geworden. Het Klimaatakkoord bestaat uit verschillende ‘erkende maatregelen’ die ons helpen bij het realiseren van de eerder genoemde doelen. Wat betreft vluchtrouteaanduiding houdt het in dat armaturen met een tl-lichtbron vervangen moeten worden door modernere types met

• een led-lichtbron. Dit mag op een ‘natuurlijk moment’, bijvoorbeeld tijdens de jaarlijkse vervanging van de tl-buisjes of vervanging van de accu.

Duurzaamheid bij Famostar met extra hoge garanties Famostar biedt haar hele assortiment uitsluitend in led aan. Onze led-noodverlichting biedt veel voordelen ten opzichte van tl. Wij zetten er een paar voor je op een rijtje: • Onze armaturen, inclusief de led-lichtbronnen, gaan gegarandeerd 10 jaar mee. Zo wordt er dus bespaard op onderhoud • Er worden minder energiekosten gemaakt over de gehele

levensduur van de armatuur.

Met onze kwalitatief hoogwaardige led’s bespaar je maar liefst 75% energie.

Door de toepassing van led-technologie kan er een minder milieubelastende accutechnologie toegepast worden, namelijk NiMH. Wil je meer weten over verduurzaming in accutechnologie voor noodverlichting? Download dan op onze website de whitepaper accutechnologie. Hier gaan we uitgebreid in op accutechnologie.

Een gegarandeerde acculevensduur van 8 jaar.

Hoeveel bespaar ik?

Een argument dat vaak wordt gebruikt tegen het vervangen van de tl-noodverlichting is dat er geen budget beschikbaar is. Toch verdient een investering in onze led-armaturen zich meestal binnen vijf jaar al terug, aanschafkosten en installatie meegerekend! Op onze website vind je de TCO-tool. Hiermee bereken je zelf jouw besparing.

Meer weten over onze noodverlichting?

Bekijk onze website.

www.famostar.nl/blog/verplicht-vervangen-van-tl-naar-led/

16

WAT DOET OOSTERBERG?

Energielabel utiliteitsbouw

Registratienummer

Datum registratie

Geldig tot

Status

986482420

14-02-2022

07-02-2032

Definitief

Dit gebouw heeft energielabel

Wat doet Oosterberg?

+++++

A

Isolatie

Installaties

Hoofdsysteem

Gevels

Verwarming

Warmtepomp

Gevelpanelen

Warm water

Elektrische boiler

Daken

Ventilatie

Balansventilatiesysteem

Verbetering aanbevolen?

Werken aan een zeer zuinig energielabel van onze vestiging in Zevenaar Vloeren

Koeling

Compressiekoeling

Ramen

Verlichting

6,9 W/m² gemiddeld geïnstalleerd vermogen

Buitendeuren

Zonnepanelen

16.236 Wp

Dit gebouw wordt niet verwarmd via een aardgasaansluiting

Aandeel hernieuwbare energie

102,2 %

Over dit gebouw

Opnamedetails

Adres

Naam

Examennummer

Didamseweg 109

Pim Slijkhuis

8818501

Bij Koninklijke Oosterberg laten we graag zien hoe je duurzaam bezig kunt zijn. Waar mogelijk, geven we zelf het goede voorbeeld. In onze vestiging in Zevenaar bijvoorbeeld. Daar hebben we – samen met buurman en pandeigenaar Ewoud Bartels van BSC Holding – energielabel A+++++ gerealiseerd.

6902PD Zevenaar

Certificaathouder

BAG-ID: 0299010000456666

EP labels & advies B.V.

Bouwjaar

Detailaanduiding

Inschrijfnummer EPG2020-54

2018

Compactheid

Gebruiksfunctie

KvK-nummer

1,55

100% Kantoor

82775354

Gebruiksoppervlakte

Soort opname

175 m²

Basisopname Certificerende instelling EPG-Certificering

“Het was nog een casco pand toen het de verhuur in ging”, vertelt Ewoud Bartels. “Op verzoek van – en in samenwerking met – Oosterberg hebben we het zo duurzaam mogelijk afgewerkt.” Jan Dannenberg, vestigingsleider van Oosterberg Zevenaar, Zutphen en Ede, vult aan: “Dit ging allemaal erg plezierig: er is onderling veel met elkaar overlegd en mede dankzij Ewoud hebben we onze duurzaamheidswensen kunnen vervullen: hij heeft het project grotendeels gefinancierd en verwerkt in de huurprijs. Oosterberg en BSC Holding hebben het echt samen gedaan, op basis van onze nuchtere, Achterhoekse mentaliteit en een langetermijnvisie: het is de bedoeling om het pand voor minimaal tien jaar te huren.”

complete installatie is nu helemaal naar de wens van Oosterberg ingericht. We wilden zelf al wel zonnepanelen op het dak en alles goed isoleren, Oosterberg zette echt de puntjes op de i. Met een warmtepomp, warmteterugwininstallatie, ledverlichting en laadpaal voor de auto’s van medewerkers en klanten. Oosterberg heeft de materialen geregeld en de jongens van mijn technische dienst hebben alles aangelegd en aangesloten. Alles met een zo klein mogelijke footprint.”

Jan voegt toe: “We wisten dat we heel duurzaam bezig waren, maar toen we officieel het energielabel A+++++ toegewezen kregen, waren we toch onder de indruk. Het is een mooi resultaat van een fijne samenwerking.”

Van gas naar warmtepomp

Ewoud: “Het project had aanvankelijk wel wat voeten in de aarde. Toen we bezig waren met de bouw van het pand, hadden we al een gasaansluiting. Maar Oosterberg wilde heel graag een gasloos pand en een warmtepomp. Daar hebben we wel wat moeite voor moeten doen, maar het is gelukt. De

Zien kantooreigenaren de urgentie van energielabel C wel?

17

GROENE GOLF

MEI 2022

Verduurzamen door innoveren

CASE STUDY: ABB E-MOBILITY INNOVATION LAB op te slaan. Een gezonde en comfortabele werkomgeving wordt bereikt door data uit sensoren in het gebouw te gebruiken om systemen te optimaliseren.

Een betere energie-efficiëntie? Daarbij draait het eerst om het voorkomen van energieverspilling. Minstens zo belangrijk als het isoleren van gebouwen, is het slim afstemmen van energievraag en -aanbod.

Een belangrijke randvoorwaarde van die grootschalige energietransitie is connectiviteit. ABB AbilityTM Energy and Asset Manager verbindt alle systemen en integreert deze om vervolgens alle data overzichtelijk op één scherm te presenteren. Die data varieert van informatie over de opwekking van duurzame energie en hoe die wordt verdeeld over de verschillende geconnecteerde systemen, tot aan de sturing op energievraag en -aanbod en voorspellend onderhoud.

Een duurzame samenleving – daar draait het om in het ontwikkel- en researchkantoor ABB E-mobility Innovation Lab op de TU Delft Campus. Hier worden bestaande laadsystemen onder de loep geno-

18

men en doorontwikkeld tot zogeheten ‘smart charging oplossingen’.

Oplossingen die steeds belangrijker worden! Want met een versnelde elektrificatie moet de CO2-uitstoot van transport worden omgebogen.

De kracht en toekomstbestendigheid van ABB AbilityTM Energy and Asset Manager is duidelijk zichtbaar in het ABB E-mobility Innovation Lab, waar het systeem wordt ingezet. Het gebouw wekt duurzame energie op door zonnepanelen op het dak en zorgt met het energiemanagementsysteem dat dit optimaal wordt ingezet.

Daarnaast is het pand aangesloten op de Warmte Koude Opslag (WKO) van de TU Delft Campus en wordt geïnvesteerd in accu’s om energie

Na verloop van tijd kan het gebouw zelfs inspelen op behoefteverandering dankzij de flexibiliteit van ruimte-indeling. Zo wordt altijd de perfecte omgeving gecreëerd voor de werkzaamheden die daar worden uitgevoerd. Tegelijkertijd kunnen kosten worden verlaagd, risico’s worden verminderd en prestaties en veiligheid bedrijfsbreed worden gemaximaliseerd. Meer weten over ABB Ability™ Energy and Asset Manager en over energiemeters om meer inzicht te krijgen in de energievraag? Bezoek dan de speciale ABB Ability™ Energy and Asset Manager website.

COLUMN

Wat is normaal?

Gelukkig, alles is weer normaal! Deze zin echoot nog na in menig hoofd sinds eind februari corona werd gedegradeerd tot een meer onschuldig griepvirus. Hoera, alles wordt weer normaal! Onze economie floreerde als nooit tevoren en aan consumentvertrouwen was geen gebrek.

Woningen, nieuw en bestaand gingen als warme broodjes over de toonbank en menigeen was bereid om fors te overbieden. Het was allemaal normaal!

Op 24 februari kwam hieraan abrupt een eind met de inval van Rusland in Oekraïne.

De achtbaan van de prijsverhoging ging van start, gepaard met het tekort aan grondstoffen en daardoor ook aan bouwen installatiematerialen. Producenten die met behulp van gas produceren zetten een stop op hun orderintake, ovens werden stilgelegd en diesel- en transporttoeslag werden per direct ingevoerd. Is dit normaal?

Maar wat is normaal? Normaal is dat wat door de meeste mensen geaccepteerd wordt of dat wat de meeste mensen doen. Het wijkt niet af van de gangbare praktijk, ofwel verloopt volgens de regel.

Wat zijn dan die regel en gangbare praktijk? We zijn het normaal gaan vinden dat alles per direct op afroep beschikbaar is. We denken eerder in grote volumes met de nodige korting en bonussen dan in prijsverhoging, laat staan wat de echte, eerlijke prijs van een product of dienst nu werkelijk is.

Gerhard Hospers is Manager Greenworks bij bouwmaterialen groothandel Raab Karcher en zet zich in voor het verduurzamen van de gebouwde omgeving en kennisoverdracht.

We zijn het normaal gaan vinden dat we niet meer zelfvoorzienend zijn in energie, grondstoffen en gewassen. We kopen onze producten te kust en te keur over afstanden van 8.000 km en meer. Mondialisering heeft ons weliswaar veel gebracht maar houdt ons nu in zijn wurggreep. Een serieuze kink in de kabel dus, waar we blijkbaar niet echt rekening mee hebben gehouden. Wanneer we op korte termijn onze grondstoffen en producten aan het eind van hun levenscyclus niet in een gesloten kringloop weten te houden, wordt ons probleem alleen maar groter en komen we meer en meer in de problemen.

G erhard Hosp ers.

Niet voor niets streven we in Nederland naar een 100% circulaire economie die onze concurrentiepositie verbetert, een schoner milieu oplevert en de beschikbaarheid van grondstoffen garandeert. Voor velen kort geleden nog een ver-van-het-bed-show, maar het kan niet anders of dit komt in een versnelling. De achtbaan van het circulair denken en doen gaat vaart maken. Welkom bij het nieuwe normaal!

19

GROENE GOLF

MEI 2022

Rittal, meer dan alleen techniek

ENERGIE, DIE ONS AANDRIJFT veilige montage, uiteraard gebaseerd op industriële normen een voorwaarde. Systeemchassis, zwaar uitgevoerde glijrails en inbouwframes maar ook eenvoudige maar hoog belastbare legborden maken dit vanuit een systeemgedachte mogelijk.

De energiesector verandert aanzienlijk. Met uitbreiding van het energienet, de Smart-grid, moeten leverzekerheid- en kwaliteit gegarandeerd worden. Hoge kostendruk vraagt ook om nieuwe oplossingen.

CO2-reductie, klimaatbescherming en een verhoogde afkeer van fossiele energiedragers waarbij er een toename is van op elektrische producten en bijbehorende diensten vragen om verandering.

In het Klimaatakkoord gemaakte afspraken verlangen om in te zetten op een duurzame energievoorziening. De energietransitie leidt tot snelle uitbreiding van vele decentrale voorzieningen. Die moeten de stroomvoorziening betrouwbaar zekerstellen en daarbij kosten efficiënt zijn. Bronnen en afnemers hebben hier een belangrijke, samenwerkende rol. De SmartGrid is realiteit en voor de digitale transformatie regelen intelligente controlesystemen het evenwicht in

het net tussen opwekking en ver bruik en natuurlijk ook van energieopslag. De groeiende markt van e-mobiliteit en daarmee vergezeld gaande uitbreiding van de laadinfrastructuur is een belangrijke factor. Dit alles vraagt om standaardisatie en in grote aantallen te produceren kwalitatieve oplossingen.

Batterijopslagsystemen bestaan uit 4 functionele niveaus: Mechanische integratie, elektrisch management, thermische management en communicatie. In een batterijrack moeten diverse soorten en uitvoeringen batterijen geplaatst kunnen worden. Naast hoge belastbaarheid, maximale flexibiliteit en het digitaal samenstellen van dergelijke oplossingen zijn eenvoudige en

Om een juiste werking van de energieopslag te kunnen garanderen moeten de omgevingsfactoren bij engineering bekend zijn zodat, bijvoorbeeld voor de juiste temperatuurhuishouding de juiste keuzes gemaakt kunnen worden.

Als voor een juiste werking actief geklimatiseerd moet worden moet dit duurzaam gedaan worden.

De energiezuinige Blue e+ Outdoor-koelaggregaten zijn gebaseerd op het blue-e+ principe waarbij gemiddeld 75% energie bespaard wordt dankzij componenten met toerentalregeling en heatpipe-technologie. Uitermate geschikt voor directe montage in de dubbelwandige Toptec behuizingen en voor het koelen van containers voor energieopslag. Via een IoT module kan het blue e+ koelaggregaat gekoppeld worden aan systeemmonitoring waar door smart maintenance optimale beschikbaarheid mogelijk maakt.

www.rittal.com

20

TIPS VAN COLLEGA'S

Tips van collega’s

Berto van Vliet: “Eerst energie besparen, dan duurzaam opwekken” Totaalinstallateur Brandsen Installatietechniek B.V. in Barneveld richt zich op geïntegreerde klimaatinstallaties voor de utiliteitsbouw. Hun specialisatie: schoolgebouwen. Samen met adviseurs, bouwbegeleidingsbureaus en de eindgebruikers dragen ze bij aan een duurzaam en comfortabel onderwijsklimaat. Hun tips lees je hier!

“Vaak wordt gedacht dat verwarming, koeling of ventilatie een van de grootste energieslurpers in schoolgebouwen is.

Maar met hoge lichtsterktes van 500 lux in een klaslokaal is dat meestal de verlichting”, vertelt Berto van Vliet, directeur van Brandsen Installatietechniek B.V. “Daarom installeren wij in scholen nu veel armaturen met een bewegingsmelder en daglichtregeling per armatuur. Dit betekent dat de verlichting in-, op- of afschakelt al naar gelang het aanwezige daglicht én de aanwezigheid van mensen in de ruimte. Hier kan je naar schatting al 30% mee besparen. Het is soms even wennen als je een lokaal binnenkomt en er alleen een armatuur brandt waar de leerkracht zit. Maar de ervaring leert dat het al snel niet meer opvalt.”

om duurzaamheidsmaatregelen te treffen, zoals het duurzaam opwekken van energie. Maar wat je aan de voorkant bespaart, hoef je – bij wijze van spreken – aan de achterkant niet op te wekken.”

Afval scheiden in de werkplaats

“Ons eigen energieneutrale pand is vier jaar geleden nieuw gebouwd, uiteraard zonder gasaansluiting en met een laadpaal. In de werkplaats stellen we alles zo veel mogelijk prefab samen, voordat we het naar de bouw brengen. Hierdoor kunnen we afval beter scheiden. Op de bouw wordt het uit gemak toch vaak bij elkaar gegooid. Ook door beter te recyclen, dragen we ons steentje bij.”

Vraaggestuurd ventileren

“Onze leidraad is: je kan beter eerst energie besparen voordat je duurzaam gaat opwekken. We gaan hierbij uit van het vraaggestuurde principe. Waarom een ruimte ventileren puur op basis van de inhoud, als de ruimte niet wordt gebruikt? Bij vraaggestuurde ventilatie bepalen sensoren die vocht en CO2 meten óf, hoe en hoeveel er per ruimte geventileerd moet worden. Natuurlijk is het ook belangrijk

21

MEI 2022

Hergebruik van materiaal

Luxe en divers:

nieuwe ledverlichting voor Ceratizit in Roosendaal

V

ertrouwen. Dat is het codewoord in de bedrijfsvoering van Ferry van Bommel (Van Bommel Electroservice). Of het nu gaat om het contact met zijn klant of zijn samenwerking met Koninklijke Oosterberg, elke opdracht valt of staat met vertrouwen. Ook aan het lichtplan dat hij uitwerkte en uitvoerde voor het bedrijf Ceratizit, ging geen offerte of presentatie vooraf.

De Nederlandse vestiging van Ceratizit verhuisde afgelopen jaar naar een grote bedrijfshal in Roosendaal. Het familiebedrijf is een totaalaanbieder van snijgereedschappen en heeft vestigingen over de hele wereld. Het hoofdkantoor is gevestigd in Luxemburg.

Ik ben gewoon per ruimte aan de slag gegaan. Uiteindelijk is heel veel diversiteit ontstaan, met mooie, luxe oplossingen.”

Het volledige pand is van nieuwe ledverlichting voorzien.

In de kantoren zijn LED-panelen geplaatst, in de algemene ruimtes plafonnières. In de loods is gekozen voor Lednovate lichtlijnen met speciale B.E.G. sturing (dimbaar op sensor en handbediening). Daarnaast plaatste van Bommel enkele OPPLE BLE-systemen (bluetooth bestuur- en dimbaar) en “heel gave SLV-lampen en spotjes, die de kantineruimte en het aanwezige fotobehang mooi uitlichten.”

Renovatie

De nieuwe locatie in Roosendaal werd voor de ingebruikname vrijwel volledig gerenoveerd. Waar panden van productiebedrijven doorgaans niet de meest uitdagende projecten zijn voor installateurs, ontwikkelde deze opdracht zich gaandeweg tot een prestigeproject. Ferry van Bommel: “De klant had vooraf geen vastomlijnd beeld van hoe het moest worden. Er was een budget en ik kreeg de vrije hand.

22

Fotografie: Toon Zwijgers

REFERENTIEPROJECT Nauwe band

Ferry van Bommel werkt alleen (“Ik wil volledig garant kunnen staan voor de kwaliteit”), maar beschouwt Koninklijke Oosterberg als waardevolle sparringpartner: “Als er iets is, bel ik Oosterberg. Voor mij is het belangrijk om een partij aan mijn zijde te hebben die echt staat voor haar product. Van daaruit kun je samenwerken. Ook bij dit project heb ik Oosterberg meerdere malen uitgenodigd om mee te kijken en advies te geven.”

Zo stelde de klant voor de bedrijfshal van ruim 20 bij 20 meter, in eerste instantie voor om lampen op te hangen.

Geen optimale oplossing, volgens Ferry. Hij haakte Oosterberg aan en liet lichtplanberekeningen maken. Ferry: “Ze kwamen met het voorstel om lichtlijnen van Lednovate op te hangen.

De klant was meteen enthousiast. Het hangt nu en het werkt ook gewoon goed. Ook ik ben er erg enthousiast over.”

Lednovate

Lednovate is een Nederlandse ontwikkelaar en fabrikant van hoogwaardige ledverlichtingsarmaturen voor de industriële markt. Zowel de ontwikkeling als de productie van haar ledarmaturen vindt in eigen beheer in Nederland plaats. Koninklijke Oosterberg heeft een exclusief partnerschap met Lednovate, en ook hierin is de persoonlijke benadering een belangrijke voor-

waarde voor het succes. Rob Zwijgers, binnendienst Oosterberg-vestiging Roosendaal: “Wat onze vraag ook is, we ontvangen altijd binnen een uur een reactie en een plan van aanpak.

Echt, over Lednovate niets dan lof!”

Hij merkt dat steeds meer installateurs enthousiast zijn over de lichtlijnen van Lednovate: “Het zijn producten van hoge kwaliteit. En het systeem is modulair, waardoor het gemakkelijk door één persoon te installeren is. Ik zie steeds meer van onze klanten gebruik maken van dit Nederlandse fabricaat.”

Sparren

Hoewel deze klant vooraf niet precies wist wat hij wilde, toonde hij tijdens het proces wel degelijk grote betrokkenheid. Ferry van Bommel: “De klant kwam elke dag even kijken. Zo konden we steeds over bepaalde keuzes sparren.” Als het gaat om licht, zijn er natuurlijk talloze mogelijkheden. Ferry ziet hierin een belangrijke adviestaak voor zichzelf én de groothandel: “Vaak hoeft het van de klant van te voren allemaal niet zo spectaculair, maar is men achteraf toch heel blij met dimbare systemen, gekoppelde apps, etcetera. Ik zie het als mijn taak om het vertrouwen te winnen en mijn ervaring te kunnen inzetten. Dat werkt gewoon heel goed. Ook dit keer heeft dat weer z’n vruchten afgeworpen. De klant vertelt me nog elke dag hij blij hij is met de oplossingen waar we voor gekozen hebben.”

Meer weten?

Benieuwd naar de hoogwaardge ledverlichtingsarmaturen van Lednovate? Neem contact op met je Oosterberg vestiging in de buurt.

23

MEI 2022

GROENE GOLF

ALVA-SERIE LICHTOPLOSSINGEN VOOR BUITEN

INTELLIGENT GEKOPPELDE BUITENVERLICHTING VOOR MEER VEILIGHEID wanneer er onvoldoende daglicht is. In tijden zonder gedetecteerde beweging is de melder bovendien in staat om voor representatieve of veiligheidsdoeleinden een gedimde oriëntatieverlichting te realiseren.

De ALVA-serie LED-buitenarmaturen omvat bolderarmaturen en up-/downlights met een zeeluchtbestendige en vuilafstotende behuizing van onder druk gegoten aluminium. Ze zijn hierdoor uitermate geschikt voor toepassing in kustgebieden.

Met de ALVA bolderarmaturen kan je voor de buitenruimte van een gebouw realiseren wat in de binnenruimte al vanzelfsprekend is: Een intelligente lichtregeling die met behulp van individuele scènes altijd de juiste lichtsfeer creëert.

Een energiezuinige regeling is niet alleen rendabel, maar vermindert ook de wereldwijde CO2-emissie.

De gekoppelde armaturen schakelen dan b.v. gelijktijdig in bij het naderen van een persoon en, zodra deze gepasseerd is, samen weer uit.

Naast bolderarmaturen voor 230V, biedt de serie ook varianten met DALI-functionaliteit. Als de bolderarmatuur eveneens voorzien is van een bewegingsmelder en geïntegreerde DALI-busvoeding, kan zo een gehele verlichtingsgroep intelligent worden gekoppeld en eenvoudig worden geregeld. De verlichting wordt dan behoefte-afhankelijk in- of uitgeschakeld en er wordt alleen energie verbruikt als dat echt nodig is.

Met de DALI-actuator van ESYLUX kunnen daarnaast apparaten zonder DALI-interface, zoals een ALVA up-/downlight of ander 230V-apparaat, eenvoudig worden geïntegreerd en bewegingsafhankelijk worden geschakeld.

Configuratie van de DALI-bewegingsmelder vindt plaats met een afstandsbediening of ESY-pen in combinatie met ESY-app (accessoires).

Er zijn boldervarianten met verschillende lichtuittreding (180° of 360°), verschillende armatuurhoogten en -diameters verkrijgbaar.

Naast bolderarmaturen bevat de serie voor aan de gevelpartij ook up-/downlights met verschillende stralingshoeken (13°, 28° en 50°).

Alle armaturen van de serie ALVA zijn leverbaar in de kleur antraciet, met verschillende diffusors en in de lichtkleur 3000 K of 4000 K. Ze zijn slagvast (IK65) en hebben een beschermingsgraad IP65.

De regeling van een groep vindt plaats via DALI broadcast. In de schemerschakelaarmodus kan de bewegingsmelder deze ook bewegingsonafhankelijk inschakelen

www.esylux.nl/alva

24

DUURZAAM OOSTERBERG CO2-prestatieladder: de footprint van Koninklijke Oosterberg Koninklijke Oosterberg heeft duurzaamheid en CO2-bewust ondernemen hoog in het vaandel staan. Onze deelname aan de CO2-prestatieladder en de certificering op niveau 3 is daarom een logische stap. Daarmee zijn we zijn doelgericht bezig om onze CO2uitstoot te verlagen door het continu toepassen van (nieuwe) reductiemaatregelen.

Maar wat doen we dan precies? En welke effecten zien we hiervan?

Audit

In december 2021 hebben we de audit waarmee de score op de CO2-prestatieladder gepaard gaat, wederom doorlopen.

Met de complimenten van de auditoren en zonder enige opmerkingen! Ons certificaat is weer voor drie jaar verlengd.

Prestaties over de afgelopen jaren

Voor het jaar 2022 zijn wij wederom aan de slag gegaan met het berekenen van onze CO2-footprint. We berekenen de CO2-uitstoot die wordt veroorzaakt door onze organisatie.

Hierbij kijken we naar de kantoren, de vestigingen en het brandstofverbruik afkomstig van onze vervoersbewegingen.

In 2021 hebben wij 2.310,1 ton CO2 uitgestoten.

Hoe verhoudt dit zich tot onze doelstelling?

De doelstelling die we tot en met 2021 hadden gesteld, hebben we dankzij onze gezamenlijke inspanningen ruimschoots gehaald! We hadden als doel om onze uitstoot met 50% te reduceren ten opzichte van 2016, gerelateerd aan de omzet. De omzet van onze organisatie is sterk gestegen in de afgelopen jaren, maar de CO2-uitstoot is toch sterk gedaald. Oók in absolute zin.

Nieuwe doelstelling

Voor de komende periode hebben we de doelstelling verder aangescherpt: Oosterberg wil in 2024 57% CO2 reduceren ten opzichte van 2016 binnen scope 1, 2 en Business Travel.

Dit blijft gerelateerd aan de omzet en bouwt verder op de voorgaande doelstelling.

Zet de volgend e stap

Invloed van de pandemie

In 2021 is al een reductiepercentage van 65% gerealiseerd, maar een aanR E CO DU C CO T I E zienlijk deel daarvan is veroorzaakt door de pandemie. Ook de de snelle groei van ons bedrijf, waardoor werkzaamheden zijn uitbesteed die nu weer naar de organisatie worden toegetrokken, speelt hierin een rol.

We verwachten dat hierdoor het brandstofverbruik ten opzichte van 2021 zal toenemen, maar al met al ten opzichte van 2016 wel verder af zal nemen.

naar minder CO2

2

2

R E CO2 DU CT

Hoe pakken we het aan?

72% van onze CO2-footprint wordt veroorzaakt door het dieselverbruik van onze vrachtwagens. We sturen steeds meer op de planning en efficiëntie van de transporten, door gebruik te maken van dynamisch plannen. Routes worden hierdoor efficiënter gereden en tijd en brandstof worden hiermee significant mee bespaard: er passen meer stops in minder ritten. Ook de vulgraad van onze vrachtwagens wordt steeds verder geoptimaliseerd. Zo worden de dozen van het kleingoed op maat gemaakt door de inpakmachines. Hierdoor passen er meer pakketten in de vrachtwagen.

Voor onze personenwagens stimuleren wij de keuze voor een elektrische auto en stellen normen aan het kiezen van een auto op fossiele brandstof. Ook is er een formeel thuiswerkbeleid opgesteld. Waar mogelijk worden benzine- of dieselauto’s geruild voor elektrische varianten. We onderzoeken de mogelijkheden van HVO als alternatief voor diesel en de inzet van elektrische vrachtwagens. Ook gaan we in overleg met onze vestigingen over ons gasverbruik. We hebben tenslotte best wat duurzame alternatieven in ons eigen assortiment!

25

CO 2

IE

MEI 2022

Omdenken en groot dromen de indrukwekkende missie van Unbrick

B

ij Unbrick draait alles om dat ene grote doel: de meest innovatieve ontwikkelaar van duurzame woningen worden. Krijn Smits, Director Brand & CX bij Unbrick: “Stiekem vinden we het ook heel leuk om de bouw een beetje op z’n kop te zetten. Dat doen we door eigenwijs te zijn, tradities te bevragen en voortdurend om te denken.”

Het team van Unbrick is ervan overtuigd dat het beter kan: woningen bouwen. Beter, sneller, efficiënter en vooral: duurzamer. Hun woningen worden prefab geproduceerd in de eigen fabriek in Ede en schuiven op locatie als duploblokken in elkaar. Materialen worden zoveel mogelijk lokaal ingekocht en alles wat Unbrick doet, voldoet aan de meeste strenge bouwen milieu-eisen. Elke woning die ze maken, levert bovendien substantieel meer (zonne-)energie op dan ‘ie gebruikt.

26

Type woningen

Even terug naar het begin: wat maakt Unbrick precies? Vooralsnog: luxe vakantiewoningen. De bedoeling is over een aantal jaren ook starters- en seniorenwoningen te produceren vanuit de fabriek in Ede. Krijn licht de aanpak toe: “De vakantiesector is een heel leuke markt, waarin veel gebeurt en veel mogelijk is. Als we ons concept hebben geperfectioneerd en alles goed loopt, maken we de stap naar de reguliere woningmarkt. Een bewezen concept krijg je daar veel sneller van de grond.”

Voorlopig bevindt Unbrick zich in de fase van optimaliseren.

Krijn: “Ons huis staat tot allerkleinste schroefjes in een 3D softwarepakket. We werken met een state-of-the-art softwarepakket dat ook bij de NASA wordt gebruikt. We willen tot op het allerkleinste detail nauwkeurig kunnen werken. Omdat we puur willen bouwen en niet onnodig materiaal willen verspillen, kunnen we niets verstoppen achter voorzetwandjes of stucwerk. Dan moet je dus wel heel nauwkeurig werken. Onze software helpt daarbij.”

REFERENTIEPROJECT De Unbrick One

De ‘Unbrick One’, de eerste concrete woning van het bedrijf, bestaat voor 80% uit CLT. Duurzaam hout dat vele voordelen kent: het is sterk maar licht van gewicht, herbruikbaar en remontabel.

Het hout zorgt bovendien voor een uitstekend binnenklimaat.

Het materiaal wordt gewonnen uit duurzaam beheerde bossen en is daarmee een stuk duurzamer dan fossiele materialen.

Krijn: “Voor een Unbrick One hebben we ongeveer 22 volwassen bomen nodig. Voor elke boom die we gebruiken, planten we er drie terug.”

Een duurzame basis dus, maar de Unbrick One wordt vooral gekenmerkt door luxe. Krijn: “Ons doel is: alles moet net iets fijner en luxer zijn dan thuis. Mensen nemen op vakantie vaak genoegen met een veel te hard matras, een ouderwetse, kleine tv en een miezerige douche. Dat is precies wat wij níet willen maken.” Krijn: “Duurzaamheid moet niet de enige reden zijn om voor ons te kiezen. Ja, de woning is klimaatpositief, maar er is een nog betere reden. Het is een ontzettend comfortabel en goed doordacht vakantiehuis, waar je een fijne, ontzorgde tijd kunt beleven.”

Duurzaamheid als kompas

Die dubbele ambitie kan soms ingewikkeld zijn, premium producten zijn vaak immers niet de meest duurzame optie. Krijn: “In een traject als dit, maak je voortdurend keuzes. Duurzaamheid is daarin ons kompas. Maar natuurlijk moet je ook pragmatisch zijn en soms voor de meest duurzame optie gaan.

100% duurzaam bestaat helaas nog niet, het gaat om de mentaliteit.” Better by nature, dat is zowel intern als extern het uitgangspunt. Krijn: “Dat begint bij onze founders. Vanuit die basis proberen we iedereen zoveel mogelijk van onze duurzame uitgangspunten te doordringen. We werken ook alleen samen met partijen die onze duurzaamheidsambities delen.”

Duurzaam partnerschap

In de zomer van 2021 maakte Unbrick kennis met Koninklijke Oosterberg.

Krijn: “We zien het als een partnerschap, niet als traditionele leverancier-klantverhouding. Wij groeien heel snel en moeten nog veel uitdenken.

Oosterberg gaat daar heel goed in mee, met een flexibele houding. Het persoonlijke contact is top. En uiteindelijk willen we ook gewoon met leuke mensen samenwerken, omdat we een langdurige relatie aangaan.”

William de Ruiter, accountmanager Oosterberg-vestiging Ede, voegt daaraan toe: “We zetten beiden echt in op die langetermijnrelatie, daarom passen we bij elkaar. Het is veel meer dan doosjes verkopen: we denken mee, geven advies en doen er alles aan de materialen op zo’n manier te leveren, dat het zo goed mogelijk aansluit bij hun manier van werken. Persoonlijk beleef ik ontzettend veel plezier aan deze samenwerking. We zijn echt samen aan het optimaliseren, vanuit wederzijds vertrouwen.”

27

MEI 2022

GROENE GOLF

Eaton’s Buildings as a Grid

GEBOUWEN TRANSFORMEREN TOT ENERGIEHUB gebouweigenaren controle krijgen over het eigen energiesysteem; van lokale energieopwekking, energieopslag tot lokaal energieverbruik wanneer gewenst. Hierdoor ontstaat een micro-grid: het gebouw wordt een ware energiehub.

Dit resulteert in vele voordelen, waaronder; optimaal verbruik van CO2-vrije energieopwekking, significante reductie van energietransport, gunstige terugverdientijd van investeringen in energieopwekking en energieopslag.

Een belangrijk speerpunt van de energietransitie is het elektrificeren van gebouwen en transport. In het huidige landschap waar het stroomnet overbelast raakt komt die elektrificatie in gevaar.

Nederland is klaar voor de elektrificatie van economie en maatschappij. Iedereen moet verduurzamen om aan de klimaatdoelstellingen te voldoen. Echter, wat is het effect van deze verduurzaming? Hoe gaan we om met de huidige netcongestie problemen en wat zijn mogelijke oplossingen?

Gebouweigenaren kunnen tijdens de verduurzaming van hun vastgoed met verschillende uitdagingen te maken krijgen. Zo eist de Nederlandse wet- en regelgeving dat gebouwen maatregelen moeten treffen om de CO2-uitstoot te verminderen en 10% van de parkeerplaatsen van een laadpaal moeten voorzien. Maar deze maatregelen betekenen vaak dat er meer

Eaton – elektrische energie beschikbaar moet zijn voor een gebouw, wat in het huidige energielandschap niet zomaar meer mogelijk is. Zo wordt het al steeds moeilijker om een aansluiting voor zonnepanelen te krijgen omdat het energienet op veel plekken al “gereserveerd” is.

Hoe moeten we dan allemaal meedoen aan de energietransitie?

Om te beginnen moeten alle aspecten rondom de energiestromen in een gebouw worden bekeken en de talloze manieren van verduurzamen moeten in kaart worden gebracht. Uiteindelijk moet er een energieontwerp komen waarbij het gebouw als het ware gaat functioneren als energiehub. Eaton’s ‘Buildings as a Grid’- visie geeft een alles-in-een aanpak waarin

We make what matters work

www.eaton.nl/buildingsasagrid

28

GROENE GOLF Energielabel C 2023 – Noodverlichting upgrade naar led

100% CONTROLE MET DRAADLOZE NORMALUX LED NOODVERLICHTING

In 2023 dienen alle kantoor- en bedrijfspanden voorzien te zijn van energielabel C. Daartoe kan een breed scala aan maatregelen getroffen worden, waaronder het vervangen van noodverlichting naar ledverlichting. Wanneer duurzame vervanging voorgenomen is, waarom dan niet meteen de exploitatiekosten en bedrijfszekerheid meenemen in de overweging?

Duurzaam led met 100% controle – draadloos Meer controle over de installatie en realtime overzicht faciliteren gericht onderhoud, verlagen de onderhoudskosten en leveren dus een besparing op. In vervangingstrajecten is dat een kostbare exercitie met bedrade systemen, echter een draadloze oplossing maakt dit eenvoudig en zeer snel te implementeren.

Normalink Draadloze bewaking Normalink is een bewezen lichtbesturing systeem voor verlichting en noodverlichting, nu uitgebreid met een draadloze optie volgens draadloze DALI standaard IEC 62386-104.

Via een 868Mhz Multi-mesh netwerk worden de draadloze noodverlichting armaturen in netwerk gekoppeld aan het Normalink systeem via een antenne IDNGR-16K.

Opbouw draadloos Normalink systeem INDG-MG – mastergateway: beheert de draadloze installatie mastergateway, inclusief: • Ethernet connectie – naar switch / gebouw netwerk • Beheer van draadloze installatie • Gebouw Beheer Systeem – virtuele weergave project • Modbus/IP connectie naar extern GBS • Toegang op afstand via cloud server toepassing

IDNGR-16K – antenne / radio link: • Webserver om netwerk parameters te configureren • 50M – 150M bereik antenne tot armaturen • 50M – 150M bereik van armatuur tot armatuur • Multi-mesh netwerk • Armaturen boosten het signaal naar andere armaturen (20 jumps). Meer jumps per armatuur vermindert overdrachtssnelheid data • Armaturen meer dan 1 connectie tot netwerk • Bij wegvallen van 1 armatuur andere connecties voorhanden • 250 subnets (sequentieel) per draadloze installatie over 1 of meerdere antennes • 64 adressen per subent • Maximaal 16.000 armaturen

Beschikbare armatuur modellen • • • • • • • • •

Excellence Europrisma Vialed opbouw Vialed inbouw Extraline Excellence met pictogramplaat of pictogramfolie Vialed opbouw met pictogramplaat Vialed inbouw met pictogramplaat Europrisma met DZ kap of pictogramfolie

www.normalink.es/en

29

MEI 2022

Slimme besparingsoplossing

Zuiniger omgaan m Villa ArenA, Ams Woonmall Villa ArenA is het grootste overdekte woonwinkelcentrum van Nederland. Met maar liefst 50 winkels is het energieverbruik natuurlijk enorm, maar ook vaak relatief eenvoudig terug te dringen. Met behulp van een slim systeem bijvoorbeeld, dat per winkel detecteert wat het verbruik is, 24 uur per dag. Dankzij deze duurzame oplossing wordt energie besparen een stuk eenvoudiger.

Installatieburo Verwoert uit Nieuw-Vennep heeft in 2015 het onderhoudscontract getekend voor de gebouwgebonden installaties van heel Villa ArenA. Directeur Dick Verwoert: “We zijn continu bezig met verduurzamen en letten goed op het energieverbruik. Zo past de verlichting in het atrium zich nu aan de aanwezige lichtinval van buiten aan. Ook de verlichting in de transportgangen brandde altijd volop. Dit hebben we teruggebracht naar een derde van de capaciteit. Het systeem is zo afgesteld dat in geval van brand of een andere noodsituatie alle lampen automatisch aangaan. Een mooie manier om energie te besparen.”

Minder water, verwarming én koeling

Als het gaat om duurzaamheid, doet Verwoert nog veel meer. Dick legt uit: “Om water te besparen, is de watertoevoer voor het handen wassen binnen Villa ArenA aangesloten op bewegingsmelders én komt er niet de maximale straal uit de kraan. Dit laatste geldt ook voor de stortbakken van de toiletten: hier wordt per spoelbeurt minder water verbruikt. Ook voorkomen we het onnodig verwarmen en koelen van de openbare ruimte. Door slim gebruik te maken van ventilatoren kunnen we de warmte die op zonnige, maar koele dagen onder het doorzichtige kunststof dak ontstaat, naar beneden blazen. Andersom kunnen we de warme lucht

30

REFERENTIEPROJECT

met energie in sterdam op zomerse ochtenden naar buiten blazen en koele ochtendlucht naar binnen brengen. Zo hoeft de airco niet volop aan.”

meteen beginnen met besparen. Zo wordt het energieverbruik duurzamer en beter beheersbaar.”

we vinden Oosterberg een prettige firma waar we al jaren heel plezierig mee samenwerken.

Beter inzicht in verbruik

Proefopstelling

Verwoert begint met een proefopstelling, waarbij eerst bij vijf winkels ’s nachts wordt gekeken wat het energieverbruik is. “Is dat aan de hoge kant, dan gaan we met de winkeliers in gesprek om te zien waar het duurzamer en goedkoper kan”, geeft Dick aan. “Gaat dit goed, dan rollen we het systeem de komende jaren over alle winkels binnen Villa ArenA uit. We gaan er overigens wel van uit dat dit goed gaat, want we kennen het merk Socomec en weten dat het goede producten levert. We hebben er zeker vertrouwen in.”

Accountmanager Roberto Orlando van Oosterberg komt regelmatig bij ons langs om zaken te bespreken. De lijntjes zijn kort en het hele team van Oosterberg is flexibel en denkt graag met ons mee: op de meeste vragen krijg ik binnen een uur antwoord. Heel fijn! We trekken plezierig samen op en zorgen er samen voor dat we ons werk goed kunnen doen. Zo heeft Roberto ons in contact gebracht met Socomec, zodat we alles samen technisch goed kunnen uitwerken en zij ons kunnen begeleiden bij het instellen en aanpassen van de software. Een mooie drie-eenheid!”

Sinds kort gaat Verwoert nog een stapje verder: “We zien vaak dat na sluitingstijd nog lampen in winkels branden, of dat koffiemachines nog aan staan. Daar hebben we natuurlijk geen grip op, maar we kunnen de winkeliers wel laten zien hoeveel ze verbruiken en adviezen geven waar ze zelf flink kunnen besparen. Beter voor het milieu én beter voor hun portemonnee. Dit doen we door middel van een nieuw systeem van Socomec, dat we via Oosterberg hebben aangeschaft. Dit systeem laat het verbruik per winkel, per dag, per tijdslot zien.

Op deze manier kunnen winkeliers direct zien welke apparaten onnodig elektriciteit verbruiken – en dus

Samen technisch uitwerken

“Waarom we dit systeem bij Oosterberg hebben aangeschaft? Simpel:

31

MEI 2022

Lammert Hooiveld, area sales manager bij ABL:

“Thuis je elektrische auto laden? Installeer een loadbalancer”

W

e verbruiken met z’n allen steeds meer energie en het elektriciteitsnetwerk is regelmatig overbelast. De komst van meer en meer elektrische auto’s doet daar nog een schepje bovenop. De laadpalen en wallboxen schieten als paddenstoelen uit de grond – en de zekeringen uit de meterkast. Want je auto opladen terwijl de wasmachine en droger draaien en het avondeten op de elektrische kookplaat en in de oven staat, is vaak nét een brug te ver voor de hoofdzekering. De oplossing: een loadbalancer.

“Duurzaam rijden is natuurlijk hartstikke goed, maar je moet wel goed nadenken over het opladen van de auto”, vindt Lammert Hooiveld, area sales manager Nederland bij ABL. Dit van oorsprong Duitse familiebedrijf – van de uitvinder van de SCHUKO-stekker – is een pionier in eMo-

32

bility en produceert wallboxen en laadpalen voor particulier en (semi-) openbaar gebruik. ABL is een van de drie grootste laadpaalfabrikanten in Europa en marktleider in Duitsland en Scandinavië. Lammert ziet de markt groeien, met alle gevolgen van dien: “De meeste mensen komen aan het begin van de avond thuis en willen meteen hun auto opladen voor de volgende dag. Maar dan is het net spitsuur in huis qua elektriciteitsverbruik. Om te voorkomen dat de zekeringen eruit springen, kun je een loadbalancer aan je meterkast toevoegen.”

paciteit uit te komen, dan regelt de loadbalancer dat de auto tijdelijk wat minder, of helemaal geen stroomtoevoer krijgt. Zo blijft dus alles netjes in balans en springen er geen zekeringen uit. “Niet alleen thuis, maar ook bij bedrijven en bijvoorbeeld va-

Niet alleen voor thuis

Een loadbalancer voorkomt overbelasting van het netwerk. Dat werkt zo: de loadbalancer houdt in de gaten welke apparaten op het netwerk tegelijk stroom vragen. Dreigt die stroomvraag boven de netwerkca-

Lammert Hooiveld

DUURZAAM R I J D E N kantieparken is dit geen overbodige luxe”, geeft Lammert aan. “Want het verzwaren van het stroomnetwerk is lang niet altijd mogelijk. En áls het al kan, is het vaak ontzettend duur: het vastrecht stijgt dan gigantisch. Veel bedrijven die nu laadpalen willen installeren, lopen tegen dit probleem aan. Een loadbalancer biedt ook hier een prima – en heel betaalbaar – alternatief.”

Brand voorkomen

De loadbalancer van ABL voor thuisgebruik – de eMS home – is te gebruiken met maximaal zes laadstations uit de serie eMH1 en fungeert meteen als slimme meter. “Hij is gemakkelijk aan te sluiten op de router van je thuisnetwerk: zo kun je de laadstatus van de wallbox zien, je verbruik bijhouden en kijken waar je kunt besparen”, vertelt Lammert.

“De eMS home wordt geïnstalleerd in de meterkast – direct achter de hoofdschakelaar – en kan zowel 1-fase als 3-fase worden gebruikt.

Het apparaat is vier modules breed en wordt via een buskabel verbonden aan de laadpaal of wallbox. Voor meer laadstations, bij bijvoorbeeld

een kantoor of een vakantiepark, en specifieke wensen – zoals een groepsopstelling met de mogelijkheid om het verbruik te verrekenen – is er onze eMH2- of eMH3-serie laadstations. Hiervoor hebben wij andere loadbalancers: de METERL en de METERS.” Volgens Lammert is het altijd raadzaam om gebruik te maken van een laadpaal of wallbox en nooit je auto op te laden via een gewone wandcontactdoos.

“Je verbruikt bij het opladen van je auto stroom op vol vermogen, waarbij warmteontwikkeling ontstaat, met het risico op brand.

Bovendien kost warmteontwikkeling extra energie: dat kost meer geld en is niet duurzaam.”

Laden bij overcapaciteit

Lammert vervolgt: “Wat ook niet onbelangrijk is: heb je zonnepanelen, dan kan de eMS home je auto ook alleen bij overcapaciteit opladen.

Optimaal gebruik maken van zon-

ne-energie dus. Duurzaamheid staat bij ons hoog in het vaandel, dus onze oplossingen passen in dit plaa tje. Met de laadstations, laadzuilen en loadbalancers van ABL zorgen we voor een duurzame laadinfrastructuur. Goede service hoort daarbij: is er iets mis met een laadpaal of laadstation? Dan zorgen we ervoor dat er snel contact is over het oplossen van het probleem. Lukt dat niet op afstand, dan zijn onze regionale servicepartners snel ter plaatse.”

33

Iedere dag weer opgewekt ME

I 2022

HADEC maakt het werk voor installatieondernemers makkelijker

Van complete zonnestroomsystemen, laadpalen en oplossingen voor energie-opslag tot alle tools en kennis op het gebied van verduurzamen.

Jij vraagt, wij draaien. Al onze producten zijn direct uit voorraad leverbaar. Bovendien zijn ze simpel en snel besteld op onze vernieuwde website.

Ook voor het maken van een compleet legplan, ben je bij ons op het goede adres.

Alles in huis om je duurzame project tot een succes te maken.

34

HADEC IS EEN ONDERDEEL VAN:

hadec.nl

GROENE GOLF Tot 70% energie besparen

MET NORTON LED SLIM NAAR LABEL C

In het kader van het Energieakkoord moeten alle kantoorgebouwen groter dan 100m² vanaf 1 januari 2023 energielabel C of hoger hebben. Renoveren met Norton ledverlichting help je een grote stap te zetten.

Tot 70% besparen Investeren in energiezuinige verlichting van Norton is één van de meest efficiënte investeringen om tot een C-label te komen Denk bijvoorbeeld aan panelen, downlights en bandrastermaturen.

Doorgaans uit voorraad leverbaar en in een handomdraai te installeren. Zo bespaar je met Norton snel en eenvoudig tot wel 70% energie.

Bovendien wordt het comfort van de verlichting sterk verbetert en daarmee de productiviteit van jouw medewerkers. En dat kan ook met armaturen die speciaal voor jouw plafond op maat gemaakt kunnen worden.

Nog slimmer verlichten Met de slimme lichtoplossingen van Norton met dim en/of connectiviteit functies kan de verlichtingsinstallatie eenvoudig geïntegreerd worden in een lichtmanagementof gebouwbeheersysteem. Zo bespaar je nog meer energie. Als onafhankelijk leverancier kiest Norton samen met je de slimme oplossing die het beste past bij het gebouw.

Zet samen met Norton de stap naar Label C Voldoet jouw pand of dat van jouw klant nog niet aan Label C? Neem dan contact op met de lichtspecialisten van Norton en Oosterberg.

Samen met jou doorlopen we de volgende stappen: 1. Scan op locatie: inventarisatie van het pand.

2. Inventarisatie wensen, doelen en besparingspotentieel die bijdragen aan energie-efficiëntie en gebruikscomfort.

3. Advies en lichtplan met oplossingen die voldoen aan alle eisen en normen, ondersteund met een lichtberekening en evantueel een ROI berekening.

4. Projectaanbieding

Norton: uw Label C partner Norton armaturen hebben een lange levensduur, lage onderhoudsen energiekosten en zijn eenvoudig te monteren. Dit resulteert in een aanzienlijke verlaging van de TCO (Total Cost of Ownership). Met Norton armaturen maakt u een milieubewuste keuze die financiële waarde creëert én het comfort en de productiviteit verhoogt.

Norton en Oosterberg informeren je graag over de mogelijkheden hoe je met Norton armaturen kunt voldoen aan de energiebesparingsverplichtingen voor jouw kantoor, over eventuele subsidiemogelijkheden, het maken van een lichtplan en advies in productkeuze.

www.norton.nl/label-c

35

MEI 2022

René Eijsbouts van Stichting OPEN:

“Goede e-waste inleveren is goed voor iedereen!”

E-waste is elektronisch afval, oftewel apparaten met een batterij of stekker die worden afgedankt.

Deze apparaten kunnen schadelijke stoffen bevatten en zijn hoogwaardig te recyclen.

Zomaar weggooien is een no-go! Heb je te maken met grote of kleine hoeveelheden e-waste?

Dan kun je die kosteloos laten afvoeren. Voor sommige materialen krijgen installatiebedrijven zelfs een vergoeding. Met deze tips is het nog simpeler.

Sinds 1 maart 2021 is Stichting Organisatie Producentenverantwoordelijkheid E-waste Nederland (OPEN) dé inzamel- en recyclingorganisatie voor e-waste. Deze stichting geeft, namens alle producenten van elektrische apparaten in Nederland, invulling aan de wettelijke producentenverantwoordelijkheid voor e-waste. Stichting OPEN werkt – namens producenten en importeurs – samen met ketenpartners, zoals overheden, retailers, groothandels, installateurs, transporteurs, sorteerders en recyclers. Met als doel: voldoen aan de wettelijke inzameldoelstelling van 65% van wat er per jaar aan elektrische apparaten op de Nederlandse markt komt. Onder de naam Wecycle voert Stichting OPEN campagnes om de inzameling en recycling van e-waste te stimuleren. Consumenten en professionals kunnen hun e-waste gratis inleveren bij een van de 13.000 Wecycle-inleverpunten door het hele land.

36

Armaturen en ledlampen

Het retourneren van ledlampen voor recycling liep al goed, maar armaturen worden – onterecht – nog niet altijd als een apparaat gezien. Ze worden daarom niet goed afgedankt voor recycling, waardoor grondstoffen verloren gaan.

Dat moet beter, vindt René Eijsbouts, adviseur bij Stichting OPEN. Daarom krijgen installatiebedrijven nu een vergoeding voor het in bulk inzamelen van armaturen. “We maken grote sprongen, maar de 65%-inzameldoelstelling halen we nog niet”, vertelt René. “Dat komt ook door onbekendheid bij installatiebedrijven. Metalen armaturen verdwijnen nog weleens bij de ijzerhandel en die van kunststof bij het restafval. Maar armaturen kunnen pcb-houdende condensatoren bevatten die apart moeten worden verwerkt vanwege het gevaar voor het milieu. Noodverlichting bevat bijvoorbeeld batterijen met chemicaliën. Het is uit milieuperspectief belangrijk – en wettelijk verplicht! – om armaturen in te leve-

RECYCLING Vergoeding

ren voor hoogwaardige verwerking.

Schadelijke stoffen komen dan niet in het milieu terecht. En door grondstoffen uit oude apparaten terug te winnen en opnieuw te gebruiken, hoeven er geen ‘nieuwe’ grondstoffen uit de natuur te worden gehaald. Verwerking van armaturen via Stichting OPEN leidt tot een aanzienlijke CO2-besparing. Inleveren is dus terugwinnen.”

Zonnepanelen

“Zonnepanelen hebben een lange levensduur, daardoor krijgen we deze alleen zeer beperkt retour voor recycling”, vervolgt René. “Dat is een minimaal deel van de zonnepanelen die momenteel jaarlijks geïnstalleerd worden: zo’n 200.000 ton. In 2030-2040 verwachten we een grote toename in de recycling van zonnepanelen en daar bereiden we ons nu al op voor. Zo willen we een verwijderingsfonds oprichten, waarmee we de toekomstige transport- en verwerkingskosten van afgedankte zonnepanelen kunnen financieren. TNO zet momenteel voor ons op een rij welke hoogwaardige verwerkingstechnieken er zijn, wat de kosten zijn en de eventuele opbrengsten van grondstoffen. Zo kunnen we een eerlijke verwijderingsbijdrage berekenen, die waarschijnlijk per 2023 gaat gelden.”

Gemakkelijker kan niet

Installateurs kunnen elektronisch afval – zoals armaturen, lampen en andere apparaten – kosteloos laten afvoeren. Dit kan op verschillende manieren. Kleine hoeveelheden kun je inleveren bij een van de verzamelpunten, zoals de vestigingen van Oosterberg. Daar staan Wecycle-inleverbakken. Ook kun je kleinere hoeveelheden e-waste (mits goed ingepakt) meegeven aan de chauffeurs van Oosterberg. Bij veel gemeenten kun je tot zeven colli per keer gratis inleveren in de milieustraat. En installateurs kunnen zonnepanelen die vrijkomen uit projecten gratis afgeven bij brenglocaties in heel Nederland.

Voor grotere hoeveelheden kunnen installatiebedrijven zich registreren bij Stichting OPEN als inzamelpartner. Zij krijgen dan een toegangscode waarmee ze orders kunnen plaatsen in het logistieke systeem. De registratie kan worden gebruikt om aan te tonen dat er aan de afgifteplicht is voldaan. Stichting OPEN levert gratis inzamelmiddelen op locatie – zoals (pallet)boxen – die weer gevuld worden opgehaald. Hier zijn geen kosten aan verbonden. Voor armaturen wordt sinds september 2021 een vergoeding uitgekeerd als ze in bulk worden aangeleverd: € 150 per ton via dichte containers (15 kuub) of open containers (40 kuub) en € 100 per ton via palletboxen. Voor energiezuinige lampen en zonnepanelen wordt geen vergoeding uitbetaald; deze worden gratis opgehaald.

Stichting OPEN Meer weten of inzamelpartner worden?

Mail naar operations@stichting-open.org of bel 079 - 7600 600 voor meer informatie en gratis inzamelmiddelen.

37

GROENE GOLF

MEI 2022

Duurzaamheidsdoelen ABB

SLIM, INNOVATIEF & FOCUS OP RECYCLING

ABB focust met haar duurzaamheidsdoelen op het ontwikkelen van zoveel mogelijk circulaire producten in 2030. Daarnaast is schone energie zeer belangrijk.

Maar hoe krijgt dit in de praktijk vorm?

Zet eerste stappen Site Manager Ali el-Abassi: “Wij willen een emissievrije realiteit realiseren. Daar willen we vandaag al stappen in zetten. We gaan voor veilige, slimme en duurzame elektrotechnische oplossingen voor iedereen. Daarnaast nemen we zelf de verantwoordelijkheid door op diverse vlakken te verduurzamen.”

“Zo maken we het klanten eenvoudiger om in te zetten op energiebesparing door het ontwikkelen van slimme systemen die zorgen voor inzicht en de mogelijkheid om aan het stuur te kunnen draaien. Door systemen met elkaar te verbinden en te integreren zijn er mogelijkheden om vergaande optimalisaties toe te passen. Denk aan informatie over de opwekking van duurzame

38

energie, maar ook over de werking van systemen, om bijvoorbeeld predictive maintenance toe te passen.”, vertelt Specialist Smart Energy Solutions Giovanni Oorthuizen.

Circulair ABB wil in 2030 zoveel mogelijk producten circulair maken.

“Hierdoor gaan we de schaarste van grondstoffen tegen en hergebruiken we materialen. Een huidig voorbeeld hiervan is onze duurzamer geproduceerde lijn kabel- en lasdozen, de kunststofdelen zijn gemaakt van 100% gereycled materiaal. Een eerste stap richting een kleinere footprint. Het is nu van belang om meer bewustwording te creëren bij onze ketenpartners, zoals groothandelaren en

installateurs. Uiteraard moeten we hierin de aansluiting vinden op hun visie, ambities en doelstellingen.”, vertelt Product Marketing Specialist Els van Maren.

ABB verduurzaamt zelf haar productielocaties, met een elektrisch machinepark en door zonnepanelen, ledverlichting, zelfrijdende heftrucks en robotisering te gebruiken. “Zowel onze kabel- en lasdozen van gerecycled materiaal als het oplossen van problemen op afstand met VR zorgt ervoor dat we de CO2-uitstoot verlagen.”, vertelt el-Abbassi.

Samenwerken Om deze doelen te bereiken zijn samenwerkingspartners nodig. Dus ook gebouweigenaren en leveranciers. Delen van kennis is hierbij de sleutel. Oorthuizen: “Het is voor ABB ook een reis en we zijn nog steeds onderweg. Dat betekent dat we niet alleen onze ideeën naar voren willen brengen, maar ook openstaan voor andere visies. Samen kunnen we het verschil maken.”

De perfecte match

ABL Wallbox eMH1 en energiemanagementsysteem eMS home de perfecte match om het eigenverbruik te optimaliseren

eMS home is ABL‘s nieuwste oplossing om opgewekte energie van PV-systemen efficiënter te benutten.

De optimalisatie van het eigen verbruik wordt mogelijk door detectie van opgewerkte energie te monitoren (onafhankelijk van fabrikant) Omvat belastingsbeheer met beveiliging tegen black-outs Ondersteunt groepsinstallaties van maximaal 6 Wallboxen eMH1 Geïntegreerde webserver voor monitoring

De ABL Wallbox eMH1 is de perfecte laadoplossing voor privéwoningen.

Compact en eenvoudig te bedienen Voor geconfigureerd en klaar voor installatie Verschillende optionele accessoires zijn beschikbaar, zoals beugels en een paal

Meer informatie vindt u op onze website www.ablmobility.nl

— Ken je ze al?

Onze nieuwe kabel- en lasdozen gemaakt van gerecycled materiaal?

ABB praat niet alleen groen, maar doet ook groen. Een eerste stap richting onze circulaire aanpak zijn onze nieuwe kabel- en lasdozen. Helemaal gemaakt van gerecycled kunststof. Dezelfde hoogwaardige kwaliteit en hetzelfde gemak als hun conventionele voorgangers. 100% ABB. Met al die dozen samen kunnen we ruim 310.000 kg CO 2 per jaar besparen, oftewel 75%. Zo werken we samen aan een circulaire aanpak en een verbeterde planeet. Help je mee? Ga voor meer informatie naar campaign.abb.com/gerecyclede-kabel-en-lasdozen