Jaaroverzicht 2021
Jaaroverzicht 2021
Jaaroverzicht 2021
Foto cover: Haley (6) legt bloemen op Nationaal Ereveld Loenen
3
4
Oorlogsgravenstichting
Het herdenkings- en educatiecentrum op Nationaal Ereveld Loenen
Jaaroverzicht 2021
Inhoud Welkom
5
Jaaroverzicht
11
Steun ons
111
Over ons
117
Organisatie
119
Contact
127
5
6
Oorlogsgravenstichting
Theo Vleugels
Jaaroverzicht 2021
Beste lezer, Op 13 september 1946 richtte dr. Anton van Anrooy de Oorlogsgravenstichting op met als doel de vele slachtoffers die waren gevallen in de
Tweede Wereldoorlog een waardige laatste rustplaats te geven. Dit was in 2021 75 jaar geleden, en het is een taak die wij nog steeds met trots
vervullen. Toch zette deze mijlpaal ons voor de vraag: een 75-jarig jubileum, moeten we dat vieren? Wij besloten van wel. Want hoe gruwelijk de aanleiding ook, oorlogsslachtoffers herdenken is in onze visie, meer dan met verdriet achteromkijken. Het is juist ook een manier om verder te kunnen. Om te leren. Om met elkaar in gesprek te gaan over de toekomst van herdenken.
Dit heeft geleid tot een jubileumprogramma dat een jaar duurt en dus
nog loopt op het moment dat dit jaaroverzicht verschijnt. In dit jaar vertel-
len wij bijna wekelijks het verhaal van een oorlogsslachtoffer op de dag dat hij of zij jarig zou zijn geweest onder het motto: ‘Lang zouden ze leven’. Dit doen we door een videoportret te delen op onze website en social
media maar ook door bloemen te leggen en een bordje met een QR-code te plaatsen bij het graf of een markante plaats uit het leven van het
oorlogsslachtoffer. Daarnaast ontvangen we een aantal prominente Nederlanders die samen met scholieren in gesprek gaan over de gevolgen van oorlog en vrede, toen en nu.
Als u dit boekje omdraait, vindt u bovendien een terugblik op onze
geschiedenis in 75 foto’s. Een mooi overzicht van hoe ons werk zich in
75 jaar heeft ontwikkeld op het gebied van het inrichten en onderhouden van oorlogsgraven, (her)begraven, herdenken en educatie. Het laat ook zien dat ons werk nog steeds actueel is.
7
8
Oorlogsgravenstichting
Afscheid Robbert van de Rijdt
Na acht jaar hebben wij afscheid genomen van Robbert van de Rijdt, onze directeur Indonesië. Hij zette zich de afgelopen jaren vol energie in om
de erevelden in Indonesië te verfraaien en op de kaart te zetten in zowel Indonesië als Nederland. Onder zijn vleugels is het aantal Indonesische bezoekers gegroeid van duizend naar vijftienduizend per jaar, en zijn er
op veel terreinen samenwerkingen opgebouwd tussen de Oorlogsgravenstichting en lokale organisaties.
Robbert, hartelijk dank voor alles wat je voor de Oorlogsgravenstichting
en de erevelden in Indonesië in het bijzonder, hebt gedaan. Tegelijkertijd verwelkomen wij Eveline de Vink als onze nieuwe directeur Indonesië.
Verder ziet u in het overzicht een terugblik op alles wat wij in het afgelopen jaar, ondanks de nog steeds voortdurende coronapandemie, hebben gerealiseerd. Ik spreek graag mijn waardering uit voor alle collega’s in Nederland en Indonesië die dit, vaak vanuit huis gedaan hebben.
Rest mij nog iedereen die ons werk steunt, als donateur, vrijwilliger, adoptant of door de verhalen in onze database te verrijken, heel hartelijk te bedanken. Zonder jullie steun was ons werk niet mogelijk geweest.
Theo Vleugels,
algemeen directeur
Jaaroverzicht 2021
Een medewerker van de Oorlogsgravenstichting onderhoudt het Nederlands Ereveld Candi
9
10
Oorlogsgravenstichting
Nationaal Ereveld Loenen
Jaaroverzicht 2021
11
12
Oorlogsgravenstichting
Pim (10) was één van de kinderen die op 4 mei hielp in Loenen op ieder graf een bloem te leggen
Jaaroverzicht 2021
Jaaroverzicht In 2021 bestond de Oorlogsgravenstichting 75 jaar. Een jubileum waarvan we vinden dat niet wij, maar het Nederlandse oorlogsslachtoffer in de belangstelling moet staan. Over ons jubileum en de vele andere activiteiten die wij ondanks de coronapandemie in 2021 hebben ondernomen, vertellen wij u graag in dit jaaroverzicht.
Door de QR-codes die u in dit boekje
tegenkomt te scannen met de camera van uw smartphone kunt u het bijbehorende filmpje bekijken.
13
14
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2021
Januari
15
16
Oorlogsgravenstichting
Tarakan-executies herdacht
Jaaroverzicht 2021
Coronamaatregelen
2021 begon in Nederland met een lockdown en een avondklok. Waar in Nederland het zwaartepunt van de coronamaatregelen in de eerste
maanden van het jaar lag, werd Indonesië met name in de periode juni en juli zwaar getroffen. Veel van onze collega’s werden ziek, en één van de medewerkers in Indonesië is aan covid overleden.
Als gevolg van de pandemie werkten gedurende heel 2021 zowel in
Nederland als in Indonesië onze collega’s veel vanuit huis. Daarnaast
waren de educatiecentra in Loenen en op de Grebbeberg, en de erevelden in Indonesië een groot deel van het jaar gesloten. Dit heeft zijn weerslag op ons jaarbericht. In sommige maanden was het erg stil, ook bij de Oorlogsgravenstichting.
Tarakan-executies herdacht
Op 19 januari worden op Nationaal Ereveld Loenen ieder jaar de gevallen
militairen bij Tarakan herdacht. In 2021 legde oud korps adjudant luchtdoelartillerie Jacob Tonnis de krans ter nagedachtenis aan de 215 Nederlandse en Indische militairen die op 19 januari 1942 werden geëxecuteerd na de verovering van het eiland Tarakan door Japan.
Een van deze militairen
was Karel Smit. Scan de
QR-code voor het verhaal van Karel en lotgenoten.
17
18
Oorlogsgravenstichting
Duitsland en Oostenrijk per trein Familieleden van oorlogsslachtoffers die in Duitsland zijn omge-
komen, kunnen een bezoek brengen aan een graf of gedenkplaats in Duitsland of het Nederlands Ereveld Salzburg in Oostenrijk.
De Nederlandse Spoorwegen en Deutsche Bahn maken deze reis
mogelijk. Net als in 2020 hebben ook in 2021, als gevolg van de coronapandemie, maar weinig mensen van de regeling gebruik gemaakt.
Jaaroverzicht 2021
Februari
19
20
Oorlogsgravenstichting
Erevelden in de sneeuw In februari 2021 werden wij verrast door een dik pak sneeuw. Dit leverde prachtige beelden op van Nationaal Ereveld Loenen en Militair Ereveld Grebbeberg.
Jaaroverzicht 2021
21
22
Oorlogsgravenstichting
Herdenking Slag in de Javazee Op 27 februari was het 79 jaar geleden dat bij de Slag in de Javazee vele landgenoten het leven verloren. Ter nagedachtenis aan hen werden bij het Karel Doorman-monument op het ereveld Kembang Kuning in Surabaya kransen gelegd door o.a. de defensieattaché kapitein-ter-zee Cor Kuiper namens de Koninklijke Marine en Robbert van de Rijdt namens de Oorlogsgravenstichting. Gezamenlijk legden zij een krans namens het Karel Doormanfonds. Als gevolg van de coronamaatregelen in Indonesië was slechts een klein gezelschap bij de herdenking aanwezig.
Jaaroverzicht 2021
23
24
Oorlogsgravenstichting
Het snoeien van de bomen op Ereveld Menteng Pulo Het aanleggen van een nieuwe trap naar de pendopo op Ereveld Candi
Het opknappen van het dak op Ereveld Leuwigajah
Het opknappen van het dak op Ereveld Leuwigajah
Het opknappen van het 7DD monument op Ereveld Menteng Pulo
Jaaroverzicht 2021
Werkzaamheden op de Nederlandse erevelden in Indonesië In Indonesië zijn in 2021, ondanks de coronapandemie, op alle erevelden belangrijke slagen gemaakt om onze bezoekers op een gepaste en veilige wijze te kunnen ontvangen. Nieuwe beplanting zorgt voor meer bloemen, en door de plaatsing van bomen en rustbanken zijn meer schaduwplekken gecreeërd. De informatievoorziening is verbeterd door de inzet van gidsennetwerken en social media.
Het nivelleren van de grond op Ereveld Kembang Kuning
Het restaureren van de symbolen op de pilaren op Ereveld Kalibanteng
25
26
Oorlogsgravenstichting
AUDRY LATUPUTTY BEHEERDER EREVELD KEMBANG KUNING
“In Surabaya is het bijna het hele
jaar erg warm en droog. De grond op
Ereveld Kembang Kuning is net klei. In
de hete droge tijd kan het gaan schui-
ven en scheuren. Als je op het gras niet goed kijkt waar je loopt, zak je weg in
de spleten. Ons team werkt er daarom
hard aan het veld te vullen met nieuwe aarde en het irrigatiesysteem te verbeteren, zodat in de toekomst scheuren als gevolg van droogte minder vaak
voorkomen. De verbeteringen zorgen
ervoor dat het veld er groener en beter uitziet, ondanks dat de droogte de afgelopen drie droge seizoenen vrij lang duurde. ”
Jaaroverzicht 2021
Maart & april
27
28
Oorlogsgravenstichting
Rondleidingen op Militair Ereveld Grebbeberg en Nationaal Ereveld Loenen
In het afgelopen jaar was het lang niet altijd mogelijk om rondleidingen te geven op de Grebbeberg en in Loenen. Gelukkig konden met name
in het voorjaar en de zomer onze wekelijkse rondleidingen wel gewoon doorgang vinden, al was het nog steeds op anderhalve meter afstand. Judith de Kom bezoekt tentoonstelling Nationaal Ereveld Loenen
Op 24 april, de sterfdag van verzetsstrijder Anton de Kom, bracht zijn
dochter Judith een bezoek aan ons herdenkings- en educatiecentrum. In de tentoonstelling Oog in Oog vertelt Judith het verhaal van haar
vader. Judith liet in onze wensput een wel heel mooie boodschap achter. Op de vraag ‘dit wil ik doen voor vrede’ schreef zij: “Mijn verhaal doorvertellen over mijn vader, de man van vrede.”
Jaaroverzicht 2021
29
30
Oorlogsgravenstichting
Bezoek commandant der strijdkrachten
De nieuwe commandant der strijdkrachten luitenant-gerenaal Onno
Eichelsheim bracht in april een bezoek aan Nationaal Ereveld Loenen en de naastgelegen Nationale Veteranenbegraafplaats. In het nieuwe her-
denkings- en educatiecentrum maakte hij kennis met enkele van de vele indrukwekkende verhalen van slachtoffers die op het ereveld zijn begra-
ven. Ook kreeg hij uitleg over hoe we de hedendaagse inzet voor vrijheid in het centrum onder de aandacht brengen.
De commandant der strijdkrachten luistert naar het verhaal van de in Srebrenica gesneuvelde militair Raviv van Renssen in het herdenkings- en educatiecentrum in Loenen
Jaaroverzicht 2021
Met school naar Loenen Op Nationaal Ereveld Loenen hebben wij samen met ProDemos een speciaal programma voor schoolklassen ontwikkeld. Op dit ereveld liggen bijna vierduizend Nederlandse oorlogsslachtoffers begraven, elk met een eigen verhaal. Tijdens een bezoek aan het ereveld en de tentoonstelling in het nieuwe centrum krijgen deze verhalen een diepere betekenis. Buiten het klaslokaal, weg van het schoolbord, krijgen leerlingen een indringend beeld van de prijs die vele oorlogsslachtoffers hebben betaald voor onze vrijheid. Wij geloven dat het vertellen van hun verhalen bijdraagt aan het besef dat vrede, vrijheid en veiligheid niet vanzelfsprekend zijn. Meer informatie via oorlogsgravenstichting.nl/educatie.
31
32
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2021
Jassen even terug bij eigenaar Op 21 april waren een veldjas en uniformjas van Wiete Rengers Hora terug bij de voormalig eigenaar op Nationaal Ereveld Loenen. Ze zijn nu in eigendom van verzamelaar Bert-Jan Dierink, die sinds kort ook adoptant is van het graf van Rengers Hora Siccama. Hij dook in het levensverhaal van deze tweede luitenant en verzetsman. Scan de QR-code om het verhaal van Wiete te bekijken.
33
34
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2021
Wandelt u met ons mee? Wandelt u ook een keer met onze verhalenvertellers mee over een van de erevelden? Op Nationaal Ereveld Loenen bent u iedere zondag om 11 uur van harte welkom bij de ingang van het ereveld (Groenendaalsweg 64 in Loenen). U maakt dan met één van onze gidsen een wandeling over het prachtige Nationaal Ereveld Loenen en ontdekt zo de verhalen van enkele oorlogsslachtoffers die hier hun laatste rustplaats hebben. De wandeling eindigt met een bezoek aan ons herdenkings- en educatiecentrum. De rondleiding en entree van het centrum zijn gratis. Wandelt u liever op eigen gelegenheid rond? Voor gezinnen met kinderen ligt in het entreegebouw de speciale Jeugdroute. Ook vindt u bij verschillende graven QR-codes. Scan deze en luister naar het verhaal van het slachtoffer. Voor een rondleiding over Militair Ereveld Grebbeberg kunt u een mail sturen aan info@ogs.nl.
35
36
Oorlogsgravenstichting
GERRIANNE JANSEN RONDLEIDER NATIONAAL EREVELD LOENEN
“De mooiste verhalen komen spon-
taan op ons af als na de rondleiding
een bezoeker graag zijn verhaal met
ons wil delen. We leren elke keer nog van elkaar en van de bezoekers.”
Jaaroverzicht 2021
Mei
37
38
Oorlogsgravenstichting
De vlag hangt op 4 mei halfstok
Jaaroverzicht 2021
4 mei - dodenherdenking
De dodenherdenking op 4 mei was stiller dan anders. Het was namelijk opnieuw een herdenking zonder publiek, zowel in Nederland als in Indonesië, Thailand en de rest van de wereld. Opnieuw herdenken vanachter de tele-
visie in plaats van zelf deel te nemen. Wij merkten dat we veel vroegen van nabestaanden doordat we hen niet bij de herdenking konden uitnodigen. Indonesië
Op Java zijn op alle zeven erevelden op 4 mei kransen gelegd door de
opzichters van de erevelden en andere vertegenwoordigers. In Jakarata en Surabaya vond, zonder publiek, een officiële dodenherdenking plaats. In de ochtend legde Roel van der Veen van de Nederlandse ambassade, op
Ereveld Menteng Pulo namens het Koninkrijk der Nederlanden een krans
ter nagedachtenis aan hen die omkwamen tijdens de Tweede Wereldoorlog en alle acties en missies daarna.
De honorair consul in Surabaya, Lily Jessica Tjokrosetio, legde namens het Koninkrijk der Nederlanden een krans op Ereveld Kembang Kuning.
In Nederland legden nabestaanden op Nationaal Ereveld Loenen bloemen
bij de zeven kruizen die de zeven erevelden in Indonesië vertegenwoordigen om zo hun geliefden te herdenken.
39
40
Oorlogsgravenstichting
Gerhard Badrian Wolfgang Kotek kwam als jonge Duitse vluchteling in Apeldoorn in contact met Gerhard Badrian, een belangrijk man in het Nederlands verzet. Op 4 mei deelde Wolfgang zijn Wolfgang Kotek legt een bloem op het graf van Gerhard Badrian.
verhaal met ons.
Jaaroverzicht 2021
Eerbewijs 2021 –
Nationaal Ereveld Loenen Eerbewijs, de dodenherdenking op Nationaal Ereveld Loenen, werd opnieuw live op televisie uitgezonden. Burgemeester Ahmed Aboutaleb van Rotterdam sprak live vanaf het ereveld en stond in zijn speech stil bij enkele slachtoffers van de Razzia van Rotterdam. Hij legde namens de gemeente Rotterdam een krans bij het beeld De Vallende Man. In zijn speech geeft burgemeerster Aboutaleb ons ‘huiswerk’ mee: “De omgeving van de mens is de medemens. Dat is het huiswerk van de oorlogsslachtoffers voor ons. Het mooie is: dat huiswerk is helemaal niet zo moeilijk om te maken. Je hoeft alleen maar je geweten te raadplegen. Je hoeft alleen maar stil te staan bij de consequenties van je keuzes. Je hoeft alleen maar je hart te openen voor een ander. De antwoorden liggen in onze mooie, kleurrijke en vreedzame samenleving besloten.” De rest van de herdenking was vooraf opgenomen.
41
42
Oorlogsgravenstichting
Claartje van Aals Acelya, Bente en Maura, leerlingen van de Koninklijke Scholengemeenschap Apeldoorn, vertellen tijdens de herdenking het verhaal van Claartje van Aals. Een jonge meid, net als zij, die als verpleegster in het Joods psychiatrisch ziekenhuis het Apeldoorsche Bosch voor de onmogelijke keuze kwam te staan tussen ‘duiken’ of bij haar patiënten blijven tijdens het transport naar Auschwitz. Ze bleef.
Jaaroverzicht 2021
Theater Na de Dam Amber, Melissa, Lisa, Florentine en Lisa maakten samen met de mensen van Theater Na de Dam een korte voorstelling aan de hand van de verhalen van Ernst Mollinger, Jettje Leverpoll-van der Veen, Janus Hagelaars en Catrien Traas-de Jager. Onder leiding van de theatermakers Hilde en Tijmen en choreografe Wousje hebben de jongeren zich de de verhalen eigen gemaakt.
43
44
Oorlogsgravenstichting
Dank
Eerbewijs werd mogelijk gemaakt door de steun van het vfonds en
Stichting Vrienden van de Oorlogsgravenstichting. Zonder hun steun was deze herdenking niet mogelijk geweest. Freedom Flame tulpen
Deze prachtige tulpen sierden op 4 mei Nationaal Ereveld Loenen. En niet zomaar tulpen: de rood-gele bloemen zijn een geschenk van Stichting
Freedom Flame. De bloemen staan symbool voor de boodschap achter de
vrijheidsvlam, gegeven door field marshal Bernard Law Montgomery op 13
september 1948 bij het ontsteken van het vrijheidsvuur: “Let us be strong in the resolve to stand firmly for freedom and justice in an unsettled world.” Stichting Freedom Flame, hartelijk dank voor jullie prachtige initiatief en deze mooie schaal bijzondere tulpen.
Jaaroverzicht 2021
CAROLINE ARENDS DOCENT GESCHIEDENIS AAN DE KSG APELDOORN
“We vinden het belangrijk om met leerlingen stil te staan bij de verhalen van oorlogsslachtoffers, zodat herdenken meer betekenis krijgt. Verhalen uit de
oorlog blijven leerlingen raken. Ook is herdenken belangrijk voor de feitenkennis. Zo hebben we
weleens leerlingen die hun leven lang in Apel-
doorn wonen, maar niet weten van de geschiedenis van het Apeldoornsche Bosch. Of denk aan de ontmoeting tussen een Afghaanse leerling en de aalmoezenier die in Afghanistan had gediend op
4 mei in Loenen. De meeste Nederlanders hebben
geen actieve oorlogsherinneringen, maar sommige leerlingen van onze school wel.”
45
46
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2021
Militair Ereveld Grebbeberg Prinses Margriet, prof. mr. Pieter van Vollenhoven en prins Pieter-Christiaan woonden op 4 mei op Militair Ereveld Grebbeberg in Rhenen de Nationale Militaire Dodenherdenking bij. Zij herdachten hier de beroepsmilitairen en dienstplichtigen die sinds 1940 waar ook ter wereld voor het Koninkrijk zijn gevallen. Namens de Oorlogsgravenstichting legde Tom Middendorp, vice-president van de Oorlogsgravenstichting een krans op de Grebbeberg.
47
48
Oorlogsgravenstichting
Bijna vijfduizend bloemen Aan de vooravond van de dodenherdenking legden opnieuw kinderen en jongeren tussen de 6 en 20 jaar gerbera’s op alle bijna vierduizend oorlogsgraven op Nationaal Ereveld Loenen. Op 4 mei zijn bloemen gelegd op de 850 graven op Militair Ereveld Grebbeberg. Door het leggen van de bloemen laten de kinderen zien dat alle oorlogsslachtoffers gelijk zijn, en dat op 4 mei niemand vergeten mag worden.
Jaaroverzicht 2021
49
50
Oorlogsgravenstichting
CHRIS (12 JAAR) LEGDE BLOEMEN OP O.A. HET GRAF VAN ANTON DE KOM
“Ik vond het heel bijzon-
der om hier een bloem te mogen leggen omdat ik
zelf een stukje Surinaamse
roots heb, dus ook Anton de Kom iets voor mijn familie betekend heeft.”
Jaaroverzicht 2021
Internationaal
Op 4 mei herdenken wij onze doden. Waar ter wereld zij ook zijn, staan Nederlanders stil bij hen die gevallen zijn. Op Nederlandse erevelden,
bij monumenten en op andere herinneringsplekken over de hele wereld
werden kransen en bloemen gelegd. Deze foto’s geven een impressie van deze herdenkingen.
Ook op Nederlands Ereveld Mill Hill in Londen werden op 4 mei de 254
Nederlanders herdacht die hier hun laatste rustplaats vonden.
Bremen
Düsseldorf
Calgary
51
52
Oorlogsgravenstichting
Durf te durven Het gedicht Durf te durven van Lieve Metzlar (16) uit Leiden is een gedicht uit de jaarlijkse dichtwedstrijd Dichter
bij 4 Mei van 2020 en werd dit jaar in Berlijn voorgedragen door Marthe Grootendorst (16). Durf te durven Durf te praten Voor hen die de stem niet hadden Stille helden waren Durf te geloven In vrijheid En samen Durf te hopen Voor hen die de hoop nooit opgaven Voor de toekomst Durf jij twee minuten stil te zijn? Dan durf ik te luisteren
Jaaroverzicht 2021
Herdenken op afstand
Zowel in Nederland als buiten onze grenzen vinden jaarlijks herdenkingen plaats waarbij wordt stilgestaan bij de Nederlandse oorlogsslachtoffers.
Vaak is daar een vertegenwoordiger van de Oorlogsgravenstichting bij aanwezig om een krans te leggen. In 2021 vonden veel van deze herdenkingen zonder publiek en op afstand plaats. In gedachten waren wij er bij, maar helaas was het niet altijd mogelijk fysiek een krans te leggen.
53
54
Oorlogsgravenstichting
Podcast ‘Memento: levensverhalen van oorlogsslachtoffers’
Op 18 mei publiceerde de Oorlogsgravenstichting haar eerste podcastafle-
vering. Het is op die dag 81 jaar geleden dat Bernard IJzerdraat, verzetsman
van het allereerste uur zijn bekendste Geuzenbericht publiceert. Daarin zet hij, de bezetting is dan slechts drie dagen oud, andere Nederlanders aan
om in opstand te komen tegen de Duitse bezetter. Deze oproep leidt tot de oprichting van De Geuzen, de eerste Nederlandse verzetsgroep. Zijn leven,
zijn drijfveren en zijn tragische dood staan centraal in de eerste aflevering van Memento.
De podcast is te beluisteren via Spotify en Apple Podcast of scan de QR-code. Theo Vleugels, directeur van de Oorlogsgravenstichting: “Met deze podcast willen we mensen op een toegankelijke manier kennis laten maken met
het persoonlijke verhaal van de mensen achter de naam op de steen. Aan de hand van die verhalen laten we zien wat er nodig is om in vrede te kunnen leven. Vrede vergt moed.”
Jaaroverzicht 2021
Geraniums in Düsseldorf
Op 26 mei hebben onze collega’s Joke Heuvelman en Nico van Dijk op het
Nederlands Ereveld in Düsseldorf, met de hulp van een medewerker van de begraafplaats, 1200 geraniums geplant. Een flinke klus, maar het resultaat is er dan ook naar.
Over de hele wereld zijn Nederlandse oorlogsgraven te vinden. Zo telt
Duitsland zeven Nederlandse erevelden, waaronder in Düsseldorf-Oberbilk. Er zijn 1230 graven op dit ereveld. Verder bevinden zich in het portaal vier gedenkstenen met de namen van nog eens 483 Nederlandse oorlogs-
slachtoffers. Op het ereveld staat ook een herdenkingszuil met de namen van de concentratiekampen Auschwitz, Buchenwald, Grosz-Rosen, Lublin, Mittelbau, Ravensbrück, Sachsenhausen, Sobibor, Stutthof, Treblinka en
Warschau. Deze zuil werd opgericht ter nagedachtenis aan hen die omkwamen in deze kampen.
55
56
Oorlogsgravenstichting
Een bloem op een graf De coronapandemie maakt afstanden groter. Bloemen leggen op het graf van een vader, moeder, opa, oma, broer of zusje is nog moeilijker dan het al was. Of het zich nu in Nederland of aan de andere kant van de wereld bevindt. De Oorlogsgravenstichting biedt nabestaanden daarom de mogelijkheid namens hen bloemen te leggen op een graf. Deze dienst is mogelijk op Militair Ereveld Grebbeberg, Nationaal Ereveld Loenen en de erevelden in Duitsland, Indonesië, Thailand, Hongkong, Singapore en Korea. De bloemleggingen bij Thanbyuzayat in Myanmar (voormalig Birma) zijn helaas niet mogelijk, vanwege de politieke onrust in het land en bemoeilijkte communicatie die daardoor is ontstaan. Op onze website kunt u eenvoudig bloemen bestellen via de persoonlijke pagina van ieder oorlogsslachtoffer. Bij de mensen waar dit mogelijk is, vindt u de optie ‘Leg bloemen op dit graf’. Meer informatie vindt u op oorlogsgravenstichting.nl/bloemen.
Jaaroverzicht 2021
57
58
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2021
Juni
59
60
Oorlogsgravenstichting
Herbegrafenissen en steenleggingen
In het afgelopen jaar zijn acht oorlogsslachtoffers herbegraven op het
Nationaal Ereveld Loenen. Dit waren Joseph van Megen die herbegraven is met beperkte militaire eer, Heinrich Miele, Adrianus van Oosten, David de Roode en het gezin Alexandrina, Jacob, Johan en Margreet van Gelderen. Twee onbekende Nederlanders hebben een naam gekregen: Johannes
Bos en Johannes Buijsrogge. In 2022 zal een steen met naam op hun graf worden gelegd. Vijf oorlogsslachtoffers zijn met beperkte militaire eer
herbegraven op het Militair Ereveld Grebbeberg, soldaat Ferdinand Leers,
soldaat Eduard Michels, soldaat Johannes Bronswijk, soldaat Daniel Dees en korporaal Arie Wapenaar.
Alle herbegrafenissen en steenleggingen vinden plaats in samenwerking met de Bergings- en Identificatiedienst van de Koninklijke Landmacht.
Steenlegging David de Roode
Jaaroverzicht 2021
Identificatie Henk Gritter
In 1945 spoelde op de dijk bij Uithuizermeeden een lichaam aan, kort na de scheepsramp van De Joanna. Het lichaam kon destijds niet worden
geïdentificeerd en is daarna als NN’er (Nomen Nescio) begraven in Uithuizermeeden. In 2020 is na 75 jaar officieel vastgesteld dat het hier om het oorlogsslachtoffer Henk Gritter gaat en weet zijn familie eindelijk waar zijn graf ligt.
De Joanna verging enkele dagen na de bevrijding in 1945 in de buurt van de haven van Delfzijl. Aan boord waren 45 opvarenden, bevrijde Nederlandse gevangenen uit Duitsland op weg naar huis. Zeven van hen bereikten levend de wal. Van een aantal van de overledenen kon de identiteit worden vastgesteld, maar niet van iedereen. Het werk van het cold caseteam vermiste personen van de Politie Noord-Nederland leidde tenslotte in 2020 na een DNA-match met Henk’s broer tot identificatie van Henk Gritter. Op 29 juni is het graf van Henk in Uithuizermeeden met de plaatsing
van een steen en een kleine ceremonie officieel ingericht als Nederlands oorlogsgraf.
Het oorlogsgraf van Henk Gritter in Uithuizermeeden.
61
62
Oorlogsgravenstichting
Nederlands Ereveld Menteng Pulo
Jaaroverzicht 2021
Juli
63
64
Oorlogsgravenstichting
Stichting Respect - Adoptie Oorlogsgraven opgericht
In juli 2021 was de formele oprichting van Stichting Respect- Adoptie
Oorlogsgraven. De stichting zoekt namens de Oorlogsgravenstichting
adoptanten voor Nederlandse oorlogsgraven, waarvan geen nabestaanden meer bekend zijn. Hiermee wil de stichting meer belangstelling creëren
voor de Nederlandse oorlogsgraven en worden de verhalen van oorlogs-
slachtoffers ook in de toekomst verder uitgedragen, zodat ze als een spiegel kunnen dienen voor toekomstige generaties.
Van de 50.000 oorlogsgraven die de Oorlogsgravenstichting beheert zijn er nu zo’n 450 geadopteerd. Het adopteren van een oorlogsgraf kost de
adoptant niets. Wel krijgt hij of zij een netwerk van andere adoptanten en biedt Stichting Respect - Adoptie Oorlogsgraven geregeld activiteiten aan zoals workshops genealogie en een bezoek aan bijvoorbeeld Nationaal Ereveld Loenen.
Adopteer een graf
Heeft u interesse in het adopteren van een Nederlands oorlogsgraf? Stuur dan een mail naar adoptie@ogs.nl.
Jaaroverzicht 2021
SYBREN VAN KLAARBERGEN VOORZITTER STICHTING RESPECT – ADOPTIE OORLOGSGRAVEN
“We leven nu ruim 75 jaar in vrijheid.
Door het adopteren van een oorlogs-
graf willen wij de slachtoffers bedan-
ken voor de offers die zij brachten voor onze vrede. Dat maakt mij elke dag
weer duidelijk dat vrede, vrijheid en
veiligheid niet vrijblijvend zijn, maar elke dag offers van ons persoonlijk
vragen. We zullen hen herinneren.” Militair Ereveld Grebbeberg
65
66
Oorlogsgravenstichting
Expositie kapel Loenen
In de graphic novels Scherven en Littekens zien we hoe gewone mensen in een ongewone tijd voor onmogelijke keuzes komen te staan, waarbij geen
sprake is van goed of fout. Er bestaat geen zwart en wit, maar er zijn vooral veel grijstonen. Het tweeluik vertelt over een groepje jonge mensen, met
twee geliefden in de hoofdrol: Esther en Victor. Ze zitten in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog nog vol dromen, idealen en ambities, maar zien die
door het uitbreken van de oorlog verdwijnen als sneeuw voor de zon. In de jaren die volgen raken ze vrijwel alles kwijt: hun vrijheid, onschuld, geliefden en hun dromen…
Auteur Erik de Graaf putte voor de boeken deels uit zijn eigen familiegeschiedenis. Hij gebruikte daarbij een vorm, de graphic novel, die steeds
vaker wordt gebruikt om verhalen uit de Tweede Wereldoorlog te vertellen.
Zo verscheen enige tijd terug ook het dagboek van Anne Frank in stripvorm. In de maanden juni, juli en augustus was in de kapel op Nationaal Ereveld Loenen een tijdelijke expositie te zien, die gebaseerd is op deze boeken.
Jaaroverzicht 2021
Duizendste bezoeker van het herdenkings- en educatiecentrum in Loenen
Op 22 juli stapte het echtpaar Van Kooten om 15.45 uur ons nieuwe herdenkings- en educatiecentrum op Nationaal Ereveld Loenen binnen. Daarmee
waren ze de duizendste bezoeker van de tentoonstelling die in het centrum te zien is. “Wij bezoeken altijd plekken als deze. We zijn op vakantie en zijn speciaal hier naartoe gekomen.” Als aandenken kregen zij een exemplaar van het boek Elk mens telt: Een rondgang over ereveld Loenen cadeau. In de tentoonstelling staan bezoekers oog in oog met op het ereveld
begraven oorlogsslachtoffers, hun nabestaanden en veteranen. “Elk slachtoffer heeft namelijk een eigen verhaal. Door deze te vertellen willen we
de prijs van vrede laten zien. Het blijft bijzonder dat we dat elke dag weer
aan zoveel mensen mogen doen,” aldus Theo Vleugels, algemeen directeur van de Oorlogsgravenstichting.
Heeft u de tentoonstelling al gezien? Loop anders van woensdag tot en
met zondag tussen 10.00 en 16.00 uur eens binnen. De toegang is gratis. Oorlogsgravenstichting nu ook op Instagram
Bijzondere verhalen en bovenal bijzondere foto’s: sinds juni 2021 delen we
die ook via ons nieuwe Instagram-account. Volg ons op www.instagram.com/ oorlogsgravenstichting_nl.
67
68
Oorlogsgravenstichting
Renovaties
In Nederland liggen naast de twee erevelden op de Grebbeberg en in
Loenen ruim tienduizend graven verspreid over begraafplaatsen in vrijwel
iedere gemeente. Dit zijn naast Nederlandse graven ook geallieerde graven van onder meer militairen uit de Gemenebest, de Verenigde Staten, België, Frankrijk, Polen en de voormalige Sovjet-Unie. Naast het reguliere onderhoud wordt ieder jaar een deel van deze graven gerenoveerd door onze medewerkers van de mobiele teams.
In 2021 werden op Militair Ereveld Grebbeberg zes grafstenen vervangen.
Verder werden renovatiewerkzaamheden uitgevoerd in Katwijk, Uithuizermeeden, Nunspeet, Bussum, Borne, Holten, Warten, Westkapelle, Middel-
burg, Oirschot, Rotterdam en Purmerend. Op het Sovjet Ereveld in Leusden werden de laatste 290 grafstenen vervangen. Europa
Jaarlijks brengen wij bovendien een inspectie- en onderhoudsbezoek aan
de Nederlandse erevelden in Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk, het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen.
In 2021 zijn daarnaast de grafstenen vervangen op Nederlands Ereveld Düsseldorf, Nederlands Ereveld Lübeck, Nederlands Ereveld Osnabrück en Nederlands Ereveld Frankfurt. In Hannover is het plateau van het drieluik vervangen.
Jaaroverzicht 2021
Nederlands Ereveld Frankfurt
Nederlands Ereveld Lübeck
69
70
Oorlogsgravenstichting
Oog in Oog Bezoek ook onze tentoonstelling Oog in Oog. Maak kennis met
zes nabestaanden van oorlogsslachtoffers. Ontdek de verhalen
van een dochter, kleinzoon, moeder, zus en nicht die vertellen over hun verloren dierbare en zijn of haar leven. Luister ook naar de veteranen die uit eerste hand vertellen over hun ervaringen in
oorlogsgebied. De verhalen geven bovendien een overzicht van de vele internationale (vredes)missies die tot op de dag van vandaag duren. De tentoonstelling is geopend van 10.00 tot 16.00 uur (woensdag t/m zondag).
Jaaroverzicht 2021
Augustus
71
Oorlogsgravenstichting
© Ilvy Njiokiktjien
72
Jaaroverzicht 2021
15 augustus - Herdenking
einde Tweede Wereldoorlog Op 15 augustus staan we stil bij het einde van de Tweede Wereldoorlog in Azië, bij de slachtoffers van de Japanse bezetting. Dit moment herdenken wij ieder jaar op de Nederlandse erevelden Menteng Pulo (Jakarta) en Kembang Kuning (Surabaya) in Indonesië, op Kanchanaburi War Cemetery en Chunkai War Cemetery in Thailand, en bij het Indisch Monument in Den Haag. Op Nationaal Ereveld Loenen werden zonnebloemen gelegd bij de
© Ilvy Njiokiktjien
Indische Kruizen.
73
74
Oorlogsgravenstichting
Een bezoek aan Nationaal Ereveld Loenen is altijd bijzonder, maar zeker in de maand augustus. De heide staat namelijk in bloei. De velden kleuren hierdoor paars.
Jaaroverzicht 2021
September
75
76
Oorlogsgravenstichting
COBY VAN GELDEREN SCHOONDOCHTER VAN HET GEZIN VAN GELDEREN
“We leven natuurlijk al zoveel jaar in vrede, jonge mensen weten niet wat oorlog is, televisiebeelden doen niet zoveel. Je draait de knop om en
je gaat door met je leven. Maar hier liggen wel
allerlei mensen waarvan ik denk: ja, die hebben ook een leven gehad zoals wij.”
Jaaroverzicht 2021
Een heel bijzondere herbegrafenis
Op 14 mei 1940 namen Jacob ‘Bob’ van Gelderen, zijn vrouw Alexandrina en twee van hun kinderen, Hans en Margreet, een ingrijpend besluit.
Het Joodse gezin zag onder de bezetting geen toekomst meer voor zich.
Ze pleegden, net zoals vele anderen dat deden in de periode na de Duitse
inval, zelfmoord. Alleen zoon Fred, die tijdens de mobilisatie in Amsterdam was gelegerd, bleef over.
Bob was op dat moment lid van de Tweede Kamer voor de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij. Hij was vicevoorzitter van de fractie, die geleid
werd door de latere premier Willem Drees. Vanwege zijn politieke betrok-
kenheid en staat van dienst in zowel Nederland als toenmalig NederlandsIndië was de verwachting dat deze socialist een grote kans had om een ministerspost te gaan bekleden in een volgend kabinet.
Hij werd echter samen met Alexandrina, Hans en Margreet in de meidagen van 1940 begraven op de begraafplaats Nieuw Eykenduynen in Den Haag. Zo’n 80 jaar na hun dood is het gezin, in samenwerking met de Bergingsen Identificatiedienst van de Koninklijke Landmacht en de Stichting WO2 Sporen, overgebracht naar Nationaal Ereveld Loenen. Zij rusten daar nu voor eeuwig samen in graf A1457.
77
78
Oorlogsgravenstichting
Open Monumentendag
Op 11 en 12 september was het een drukte van belang op Nationaal Ereveld Loenen. Ruim 340 geïnteresserden bezochten het ereveld op Open Monu-
mentendag. Op beide dagen konden bezoekers ieder half uur met een van onze gidsen een wandeling maken langs de graven en monumenten op het ereveld.
Wij danken Jan Marechal, Ron Koekkoek, Theo de Vries, Jakko Nieuwenhuis, Loek Scheurs, Hermy Heymann, Lucie Hoenderboom en Gerrianne Jansen voor het delen van de verhalen.
Veel kinderen liepen de Jeugdroute, waardoor zij al wandelend aan de hand van vragen en weetjes, zeven oorlogsslachtoffers, sommigen van hun eigen leeftijd, beter leerden kennen.
Jaaroverzicht 2021
Consuls Het grote aantal, veelal verspreid liggende oorlogsgraven, onderhouden wij samen met onze bijna vierhonderd consuls, door de burgemeester aangestelde contactpersonen. Zij zijn voor ons een onmisbare schakel
met de gemeenten in Nederland. In 2021 verwelkomden wij 23 nieuwe consuls en namen afscheid van 21 afzwaaiende consuls. Als dank voor hun inzet en goede zorgen heeft de Oorlogsgravenstichting hen een bronzen, zilveren of gouden erespeld uitgereikt. Brons (5-9 jaar)
Achtkarspelen: Peter Bos | Berg en Dal: Wouter van de Lest | Hoeksche Waard: Cees van Rees en Jan Moree | Noord-Beveland: Barry van de Berge | Sliedrecht: Arnold Blokland Zilver (10-20 jaar)
Brunssum: Harry Bus | Diemen: Hennie van de Bunt | Eemsdelta:
Jan Hoekstra en Grietje Koers-Kroeze | Ermelo: Joop van der Borg |
Gouda: Piet Streng | Kapelle: Frans Nieuwenhuize | Hoeksche Waard: Arnold van der Sluis en Cor Moree | West Betuwe: Tonnie Gijsen en Willem van Weelden | Westerveld: Dirk Buiter | Wierden: Adriaan Ballast
Goud (vanaf 21 jaar)
Geertruidenberg: Jos van Hamont | Goes: Tom Kapoen
79
80
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2021
Oslo Op het Nederlands Ereveld Oslo hebben 23 Nederlanders die omkwamen in Noorwegen of Zweden hun laatste rustplaats gevonden. Onder hen militairen van de Koninklijke Marine, leden van de Koopvaardij, mannelijke en vrouwelijke gevangenen van de concentratiekampen Neuengamme en Ravensbrück, die door het Zweedse Rode Kruis in witte bussen zijn geëvacueerd. De ‘Witte Bussen’ redden naar schatting meer dan 15.000 gevangenen uit de twee kampen, waaronder honderden Nederlanders.
81
82
Oorlogsgravenstichting
Bezoek van Cerita Bandung aan Ereveld Pandu
Toerismedienst Surabaya brengt een bezoek aan Ereveld Kembang Kuning
Bezoek van Jakarta Good Guide aan Ereveld Menteng Pulo
Jakarta Good Guid bezoekt Ereveld Menteng Pulo
Jaaroverzicht 2021
Bezoekers erevelden Indonesië
Ook in Indonesië hadden onze collega’s te maken met strenge coronamaatregelen. Als gevolg daarvan zijn de erevelden zelfs geruime tijd gesloten geweest. Toch mochten wij ook het afgelopen jaar weer grote groepen voornamelijk Indonesische bezoekers verwelkomen. Op deze pagina ziet u een aantal voorbeelden.
Bezoek van Jakarta Good Guide aan Ereveld Menteng Pulo
Ambassadeur Lambert Grijns bezoekt Ereveld Kembang Kuning
Bezoek van de burgemeester van Surabaya aan Ereveld Kembang Kuning
83
84
Oorlogsgravenstichting
Peter van Uhm, voormalig commandant der strijdkrachten, spreekt op Nationaal Ereveld Loenen over het verlies van zijn zoon Dennis in Afghanistan.
Jaaroverzicht 2021
Oktober
85
86
Oorlogsgravenstichting
75 jaar Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2021
87
88
Oorlogsgravenstichting
Lang Zouden ze Leven – 75 jaar Oorlogsgravenstichting
Op 2 oktober werd tijdens een bijzondere bijeenkomst op Nationaal Ereveld Loenen het jubileumjaar van de Oorlogsgravenstichting geopend. Een jaar met veel aandacht voor de levens van oorlogsslachtoffers en de toekomst van herdenken.
Tijdens de opening werd een onderzoek gepresenteerd over hoe Neder-
land denkt over herdenken en het werk van de Oorlogsgravenstichting. De
uitkomsten laten zien dat er in Nederland groot belang wordt gehecht aan herdenken. Zeven op de tien Nederlanders vindt het herdenken van alle
oorlogsslachtoffers belangrijker dan alleen de Nederlandse oorlogsslachtoffers. Daarbij heeft het vertellen van persoonlijke verhalen, bijvoorbeeld van oorlogsgetuigen en veteranen, de grootste impact.
Uit dit onderzoek blijkt dus dat er ruimte bestaat voor het gezamenlijk herdenken met andere landen, zelfs met vertegenwoordigers van voormalige vijanden. De helft van de ondervraagden geeft aan bang te zijn voor een
nieuwe oorlog en vindt dat we alleen samen met andere landen oorlogen kunnen voorkomen.
Theo Vleugels, directeur van de Oorlogsgravenstichting: “Het idee is dat
herdenken meer moet zijn dan terugkijken alleen. In Nederland is herdenken nog heel intern en slachtoffergericht. De nationale herdenking is een
herdenking voor Nederlandse oorlogsslachtoffers. Als je herdenken naar de jeugd wilt brengen, dan moet je breder kijken naar het verleden zonder dat je slachtoffers tekortdoet.”
Piet Hein Donner, de president van de Oorlogsgravenstichting, ging hier
tijdens de paneldiscussie die volgde op de presentatie van het onderzoek
Jaaroverzicht 2021
verder op in. “Herdenken voorkomt geen oorlog, maar draagt bij aan het besef dat we samen verantwoordelijk zijn voor vrede en vrijheid”.
Tijdens het jubileum sprak ook staatssecretaris Raymond Knops: “Achter
elke steen hier schuilt een gezicht en een verhaal. Het verhaal van hen die het slachtoffer werden van oorlog. De kracht van de Oorlogsgravenstichting schuilt in deze verhalen. In herinneringen die doorgegeven worden
van generatie op generatie. Dat maakt deze plek tot levende geschiedenis.” Na de presentatie van het onderzoek kwamen nabestaanden Peter van
Uhm en Sara de Vries aan het woord. Hun persoonlijke verhalen over het verlies van een dierbare vormden de inleiding tot de presentatie van het jubileumprogramma ‘Lang Zouden ze Leven’.
Lees hier de volledige speech van Piet Hein Donner
“Herdenken heeft pas een functie als het aanzet tot denken”
Bekijk hier het marktonderzoek
Hoe denkt Nederland over herdenken?
89
90
Oorlogsgravenstichting
Celine de Vries (Kamp Vught)
Jeroen van Houwelingen (Purmerend)
Eric Ditmarsch (Oegstgeest)
Jaaroverzicht 2021
Lang zouden ze leven Tijdens ons jubileumjaar staat bijna iedere week een oorlogsslachtoffer centraal op zijn of haar geboortedag. Op die dag publiceren wij een portretvideo over zijn of haar leven, er worden bloemen gelegd en er wordt een QR-code bordje geplaatst bij het graf of een gedenkplaats. Scan de QR-code hiernaast om alle filmpjes te bekijken.
Lodewijk Laan (Den Helder)
Annick van Hardeveld (Amsterdam)
Pieter Lems (Loenen)
91
92
Oorlogsgravenstichting
Harry Eeckhout (Kanchanaburi, Thailand)
Hans Flu (Leiden)
Gerhard Badrian (Loenen)
Jaaroverzicht 2021
Thelma Cohen-Polak (Kapel, Loenen)
Gerrit Rakhorst (Grebbeberg)
Wim van Gerwen Ereveld Candi, Indonesië
93
94
Oorlogsgravenstichting
Erna Abramowitz (Westerbork)
Jaaroverzicht 2021
In Memoriam Teun Jordaan Op maandag 25 oktober 2021 is onze trouwe vrijwilliger Teun Jordaan
op 88-jarige leeftijd overleden. Hij maakte in zijn jeugd de Slag om de Grebbeberg mee. Deze ervaringen en de verhalen van de slachtoffers op Militair Ereveld Grebbeberg heeft hij als gids namens de Oorlogs-
gravenstichting tot op hoge leeftijd gedeeld met de vele schoolkinderen die jaarlijks het ereveld bezoeken.
Wij zijn Teun heel veel dank verschuldigd en zijn herinnering zal altijd verbonden blijven aan het ereveld.
95
96
Oorlogsgravenstichting
Kenny B staat stil bij het graf van Anton de Kom
Jaaroverzicht 2021
November
97
98
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2021
Kenny B viert zijn verjaardag met de Oorlogsgravenstichting Zanger Kenny B vierde op 1 november 2021 zijn 60e verjaardag met 80 scholieren op Nationaal Ereveld Loenen. Samen stonden ze stil bij oorlog, vrede en oorlogsslachtoffers. Kenny kon uit eigen ervaring spreken over de Surinaamse Burgeroorlog waar hij eerst in het regeringsleger en later aan de kant van het Jungle Commando heeft gevochten. Hij speelde een belangrijke rol in het Surinaamse vredesproces. Kenny is de eerste van zes prominente Nederlanders die hun verjaardag op deze manier inzetten om jonge mensen te betrekken bij de thema’s oorlog en vrede.
99
100
Oorlogsgravenstichting
Renovatie Sovjet Ereveld voltooid
Op het Sovjet Ereveld, naast begraafplaats Rusthof in Leusden, liggen 865 oorlogsslachtoffers uit de voormalige Sovjet-Unie begraven. Sinds 2019 is in samenwerking met de Stichting Sovjet Ereveld hard gewerkt aan het
vervangen van alle stenen op deze begraafplaats. Waar nodig zijn de gegevens op de stenen aangepast met nieuwe informatie. In november zijn de
laatste stenen vervangen en is de renovatie voltooid. Dit project is mogelijk dankzij de steun van de Russische ambassade.
Jaaroverzicht 2021
ALEX ENGBERS VOORZITTER STICHTING SOVJET EREVELD
“Als Stichting Sovjet Ereveld zijn we hartstikke
trots op de renovatie. Samen met de Russische ambassade en de Oorlogsgravenstichting is het ons gelukt om de 865 stenen van het
ereveld in Leusden te vervangen. Want door
het onder-zoek van Remco Reiding, directeur van onze stichting, zijn er nieuwe gegevens achterhaald die nog niet op de grafstenen
stonden vermeld. Denk daarbij aan namen, geboortedata en sterfdata.”
101
102
Oorlogsgravenstichting
Kindergroet Op Ereveld Kembang Kuning vond in november een bijzondere ceremonie plaats. Schoolkinderen uit Surabaya legden bloemen op de graven van kinderen die zijn omgekomen in de Bersiap-periode. Deze ceremonie was een initiatief Andy Setyawan van De Roode Brug Community.
Jaaroverzicht 2021
Hari Pahlawan (Nationale Heldendag) Hari Pahlawan is een belangrijke dag in Indonesië. Op 10 november worden de doden herdacht die een belangrijke bijdrage hebben geleverd voor Indonesië. Enkele jaren geleden heeft het Indonesische Comité Gezamenlijk Herdenken Nederland Indonesië het initiatief genomen voor een gezamenlijke herdenking, waarbij zij ook de directeur Indonesië van de Oorlogsgravenstichting uitnodigden. In 2021 vond een gezamenlijke herdenking plaats met een ceremonie en kransleggingen, eerst op Ereveld Pandu en vervolgens op Taman Makam Pahlawan Cikutra in Bandung. Kransen werden gelegd door Gatot Gunawan namens het Comité Gezamenlijk Herdenken en Robbert van de Rijdt namens de Oorlogsgravenstichting.
103
104
Oorlogsgravenstichting
Bloemen voor Celine de Vries in het kader van 75 jaar Oorlogsgravenstichting Directeur Jeroen van den Eijnde van Nationaal Monument Kamp Vught
legde op 15 november mede namens de Oorlogsgravenstichting bloemen
bij het kindermonument op het voormalig kampterrein. Het gedenkteken wordt vaak genoemd als een van de meest indrukwekkende plekken van het herinneringscentrum.
Celine de Vries
Jaaroverzicht 2021
JEROEN VAN DEN EIJNDE DIRECTEUR NATIONAAL MONUMENT KAMP VUGHT
“Celine de Vries is één van de bijna 1300 kinderen die begin juni 1943
vanuit Vught werden gedeporteerd naar Sobibor. In totaal werden 3014 ouders en kinderen afgevoerd in
goederenwagons. Deze transporten worden herinnerd als de ‘kinder-
transporten’. Het filmpje is een klein monument voor het gezin De Vries.
Heel bijzonder is dat nicht Sara voor
het filmpje haar jeugdherinneringen aan Celine deelde. Zo’n persoonlijk verhaal maakt dat het leed invoelbaar wordt.”
105
106
Oorlogsgravenstichting
EVELINE DE VINK, DIRECTEUR INDONESIË
“Het is een eer om deze functie te vervullen en ik ben dankbaar voor de zorgvuldige overdracht - in oktober en november - door voormalig Directeur Indonesië,
Robbert van de Rijdt, en het team van de Oorlogsgravenstichting in Nederland en Indonesië.
Voor 2022 verwacht ik dat we nog te kampen zullen
hebben met de pandemie, maar zullen we ons in ieder geval weer volop inzetten voor het onderhoud en de ontwikkeling van de zeven erevelden in Indonesië.”
Jaaroverzicht 2021
December
107
108
Oorlogsgravenstichting
Lichtjes op Pandu Het plaatsen van een lichtje op een oorlogsgraf op kerstavond is in Nederland inmiddels uitgegroeid tot een jaarlijkse traditie. Op kerstavond werden vorig jaar door Het Nederlands-Indonesisch Gezamenlijk Herdenkingscomité en de Oorlogsgravenstichting ook de oorlogsslachtoffers op Nederlands Ereveld Pandu in Bandung in het licht gezet. Dit vanuit het thema ‘broederschap’.
Jaaroverzicht 2021
20.000 tulpenbollen op de Grebbeberg
Ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de Oorlogsgravenstichting
hebben onze medewerkers Charles en Kees zo’n 20.000 tulpenbollen en
bollen blauwe druifjes geplant op het Militair Ereveld Grebbeberg. Het is een bijzonder eerbetoon aan de militairen die op het ereveld hun laatste
rustplaats vonden. Wanneer ze bloeien, vormen de bollen namelijk onder meer de Nederlandse vlag en het logo van de Oorlogsgravenstichting tegen een oranje achtergrond. “Nationaler kan niet,” zegt ontwerper Jan Guldemond.
Op 14 december werden de laatste bollen geplant door burgemeester Hans van der Pas van de Gemeente Rhenen en plaatsvervangend commandant landstrijdkrachten generaal-majoor Jeulink.
109
110
Oorlogsgravenstichting
Jaaroverzicht 2021
Afscheid Robbert van de Rijdt Op 1 december heeft Robbert van de Rijdt het stokje als directeur Indonesië van de Oorlogsgravenstichting overgedragen aan Eveline de Vink. Wij danken Robbert hartelijk voor zijn tomeloze inzet voor de Nederlandse erevelden en de Nederlandse oorlogsslachtoffers in Indonesië.
111
112
Oorlogsgravenstichting
Nederlands Ereveld Menteng Pulo
Jaaroverzicht 2021
Steun ons Veel van de activiteiten en projecten in dit jaaroverzicht kwamen tot stand dankzij de steun van de donateurs van de Oorlogsgravenstichting en de donateurs van de Stichting Vrienden van de Oorlogsgravenstichting, schenkingen, legaten en bijdragen van fondsen en stichtingen. Zonder deze steun kunnen wij ons werk niet doen. En deze steun wordt steeds belangrijker Schenkingen in 2021
Alle donaties en giften die wij ontvangen worden beheerd door de Stichting Vrienden van de Oorlogsgravenstichting. Het onbezoldigde bestuur
van deze stichting ziet erop toe dat alle bijdragen goed worden besteed. In 2021 ontving de Oorlogsgravenstichting € 87.207 aan bijdragen en
schenkingen, en zijn twee legaten en nalatenschappen ontvangen met
een totaalbedrag van € 9.503. Aan subsidie van fondsen, stichtingen en bijzondere schenkingen (schenkingen met een bestemming) en toegezegde
bijdragen van fondsen is € 463.772 ontvangen. De opbrengst van giften en
collectebussen op de erevelden in Nederland en Indonesië bedroeg € 6.185. De Vriendenstichting heeft van de donateurs en spontane schenkingen € 88.780 ontvangen. Tevens is € 112.988 ontvangen afkomstig van een nalatenschap.
Dankzij deze giften en bijdragen kan de Oorlogsgravenstichting bloemleggingen verzorgen en bijzondere projecten als Eerbewijs en het jubileum-
113
114
Oorlogsgravenstichting
programma ‘Lang zouden zij leven’ uitvoeren. Wij zijn alle donateurs heel erg dankbaar voor hun steun. Culturele ANBI
De Oorlogsgravenstichting en de Stichting Vrienden van de Oorlogsgravenstichting zijn een zogenoemde Culturele Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) en wordt door de Belastingdienst gerekend tot de Culturele Goede Doelen. Welke vorm u ook kiest, iedere gift is fiscaal aftrekbaar.
U kunt uw bijdrage in één keer schenken, of deze verspreiden over meerdere jaren. Kiest u voor een periodieke schenking van minimaal vijf jaarlijkse termijnen, dan is dat fiscaal extra voordelig; deze schenking is namelijk
volledig aftrekbaar en bij een culturele ANBI mag u uw schenking bij het
berekenen van de aftrek met 25% verhogen (tot een maximum van € 1250,-). Meer informatie vindt u op de website van de Belastingdienst.
Donateur worden?
Draagt u ons werk een warm hart toe?
Word donateur. Uw steun is hard nodig. Scan de QR-code voor het aanmeldformulier.
Jaaroverzicht 2021
Steun ons Draagt u het werk van de Oorlogsgravenstichting een warm hart toe? Dan kunt u ons op verschillende manieren steunen. U bepaalt zelf wat het beste bij u past. Word donateur
Als donateur steunt u de Stichting Vrienden van de Oorlogsgravenstichting met een structurele jaarlijkse bijdrage aan de projecten van de Oorlogsgravenstichting. Aanmelden doet u eenvoudig op onze website of via de QR-code hiernaast. Een gift of eenmalige donatie
Een andere manier om het werk van de Oorlogsgravenstichting te steunen is door middel van een eenmalige of periodieke gift. Meer informatie en de mogelijkheid om via iDEAL te doneren vindt u op onze website. Giften uit het buitenland
Om onder gunstige belastingvoorwaarden te kunnen schenken vanuit andere Europese landen gelden speciale afspraken. Wij zijn op dit moment hard bezig om hier als stichting voor in aanmerking te komen. Houd onze website in de gaten voor meer informatie. Nalaten: Oorlogsgravenstichting in uw testament
U kunt ook na uw leven iets blijvends betekenen voor het werk van de Oorlogsgravenstichting. Via onze vriendenstichting kunt u specifieke projecten of het algemene werk van de Oorlogsgravenstichting opnemen in uw testament. Meer informatie over de verschillende manieren waarop u ons kunt steunen vindt u op onze website: www.oorlogsgravenstichting.nl/ steun-ons.
115
116
Oorlogsgravenstichting
Militair Ereveld Grebbeberg
Jaaroverzicht 2021
117
118
Oorlogsgravenstichting
Nederlands Ereveld Ancol
Jaaroverzicht 2021
Over ons In Nederland zijn 180.000 mensen door de Oorlogsgravenstichting
geregistreerd als oorlogsslachtoffer. Mannen, vrouwen en kinderen die hun leven verloren tijdens de Tweede Wereldoorlog of tijdens gewelddadige conflicten daarna – zoals in voormalig Nederlands-Indië en tijdens recente (vredes)missies.
Al deze mensen hebben een verhaal, hoe kort en eenvoudig ook.
De Oorlogsgravenstichting wil de herinnering aan deze mensen levend houden. Dit doen wij door hun verhalen te verzamelen en te delen op onze website en door het onderhouden van de 50.000 Nederlandse oorlogsgraven overal in de wereld.
119
120
Oorlogsgravenstichting
xxxxxx xxxxxxx
Jaaroverzicht 2021
Organisatie De Oorlogsgravenstichting is gevestigd in Den Haag. Ons team bestaat uit 30 mensen die werkzaam zijn in Den Haag, op Militair Ereveld
Grebbeberg in Rhenen, op Nationaal Ereveld Loenen (op de Veluwe), in Soesterberg en Zoetermeer.
Onze werkzaamheden in Indonesië worden gecoördineerd vanuit het
kantoor in Jakarta. Daar zorgt een team samen met bijna 120 Indonesische medewerkers o.l.v. Eveline de Vink, onze directeur Indonesië, voor het
beheer en onderhoud van de zeven Nederlandse erevelden in Indonesië. De Oorlogsgravenstichting werkt in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Onze beschermheer
Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander Bestuur
Het bestuur van de Oorlogsgravenstichting bestaat uit een bestuurder, raad van toezicht en raad van advies Bestuurder
Theo Vleugels, algemeen directeur Raad van toezicht
mr. Piet Hein Donner, president minister van staat
Tom Middendorp, vicepresident generaal b.d.
Natasha Bonnevalle MSc MBA
121
122
Oorlogsgravenstichting
mr. Carina Hamaker
mr. Bastiaan Vaandrager
drs. Edmond Wellenstein Raad van advies
mr. Fred de Graaf, voorzitter oud-senator Eerste Kamer Ton van Ede
luitenant-generaal der Mariniers b.d. mr. Marc Gazenbeek
plv. SG namens het ministerie van Defensie Binyomin Jacobs opperrabbijn
prof. mr. Elisabeth Mijnarends jeugdofficier bij de rechtbank mr. Dick van Putten
luitenant-generaal der Koninklijke Marechaussee b.d. drs. Hans Wehren
luitenant-generaal der Koninklijke Luchtmacht b.d. Bestuur Stichting Vrienden van de Oorlogsgravenstichting Tony van Diepenbrugge, voorzitter
Luitenant-generaal van de Koninklijke landmacht b.d. Frank Marcus, penningmeester
Jhr. Willem den Beer Poortugael, secretaris Paul van Heekeren
Jaaroverzicht 2021
Wijzigingen
Afgetreden raad van advies: Engbert Jacobs
Toegetreden raad van advies:
opperrabbijn Binyomin Jacobs Nieuwe medewerkers:
Eveline de Vink, directeur Indonesië Vertrokken medewerker:
Robbert van de Rijdt, directeur Indonesië In Memoriam:
In 2021 zijn twee collega’s van de Oorlogsgravenstichting in Indonesië overleden. Op 31 maart stierf Aditya Setywantoko na een noodlottig ongeval en op 9 april overleed Sudaka aan de gevolgen van Covid. Zij worden nog steeds gemist door hun collega’s.
Wij wensen hun nabestaanden veel sterkte toe bij dit verlies.
Sudaka
Aditya
123
124
Oorlogsgravenstichting
Arie en Robbie
Nancy
Krista
Nico
Bart
Jannie
Joke
Johan
Theo Eveline
Charles en Cees
Maritgen
Peter en Leen
Jaaroverzicht 2021
Hélène
Martin
Ranie
Sebastiaan
Roel
Henk en Gerard
John en Bas
Jeroen
Cindy
Patricia
Team Indonesië
De medewerkers in Nederland zijn: Leen Bouwhuis, Hélène Briaire, Roel Broer, Nico van Dijk, Cindy Doorduin, Martin van der Draai, Krista Fernhout, Bart van Gelderen, John Groenestein, Arie Harrewijn, Joke Heuvelman, Robbie Jankisingh, Kees Kelderman, Patricia Kerger, Anita Mulder, Henk Mulder, Ranie Nanda, Peter Raatgever, Gerard Reusken, Maritgen Rodenburg, Jeroen Schoterman, Jannie Slappendel, Johan Teeuwisse, Bas Verhaaf, Nancy Vink, Theo Vleugels, Sebastiaan Vonk, Coby Willemsen, Charles Willemsen In Indonesië bestaat ons team uit (v.l.n.r.) – Elisa Bharka, Dwi Andjar Winarni, Eveline de Vink, Caroline Buss, Asnita Pohan en Regina Sugiyanti.
125
126
Oorlogsgravenstichting
Nederlands Ereveld Leuwigajah
Jaaroverzicht 2021
127
128
Oorlogsgravenstichting
Dit jaaroverzicht is gemaakt door: Teksten: Oorlogsgravenstichting Foto’s en video’s: Rob Gieling Fotografie, Johan Bergsma fotografie, Mcklin Fotografie, Jan van de Ven, Mike Bink, Carel de Groot, Ilvy Njiokiktjien, Nederlandse Ambassade in Indonesië, Djuli Pamungkas / Project Sesama, Mataholang Art Community en KPB Belindo, Ministerie van Defenisie, Nationaal Archief, Fotocollectie Spaarnestad ontwerpen. Drukwerk: Indrukwekkend, Heiloo
Jaaroverzicht 2021
Contact Nederland
Zeestraat 85
2518 AA Den Haag
Telefoon 070 313 10 80 info@ogs.nl Indonesië
Jalan Panglima Polim Raya 23 Jakarta
Telefoon 00 6221 7207983 info@ogs.or.id
www.oorlogsgravenstichting.nl
www.facebook.com/oorlogsgravenstichting
www.instagram.com/oorlogsgravenstichting_nl www.youtube.com/oorlogsgravenstichting ING IBAN: NL98INGB0000401000
ABN AMRO IBAN: NL53ABNA0246244097
Kamer van Koophandel Haaglanden 41149180 Gaat u verhuizen? Maak dan gebruik van de gratis verhuisservice van PostNL. Vink Oorlogsgravenstichting (OGS) of de Stichting Vrienden van de OGS aan in de te informeren organisaties, zodat wij automatisch een adreswijziging ontvangen.
129
130
Oorlogsgravenstichting
Hartelijk dank
Wij zijn veel dank verschuldigd aan iedereen die ons werk mogelijk maakt door financiële steun of door samenwerking. Wij danken o.a.
Jaaroverzicht 2021
131
