“Geef je eigen fouten een podium, daar word je met z’n allen beter van!”
Auteur: Maarten van den Hoven
Na een periode van zes jaar neemt Marieke Hamburg in de zomer van 2021 afscheid van basisschool De Vijf Hoeven in Tilburg. Daarmee komt er ook een einde aan haar eerste baan als schooldirecteur. Onder haar leiding werd de onderwijskwaliteit op De Vijf Hoeven weer op orde gebracht. Daardoor kan ze met een gerust hart beginnen aan haar volgende uitdaging. “Ik heb mijzelf hier misbaar gemaakt!”
Marieke kwam binnen in een school
voorbeeld geven is daarbij essentieel
waar hard gewerkt werd en de onder-
voor Marieke. “Het was mijn eerste
wijskwaliteit niet op orde was. In haar
baan als directeur. Ik heb natuurlijk ook
analyses merkte ze op dat het onder-
fouten gemaakt in het begin. En die
wijs bijvoorbeeld niet voldoende was
geef ik dan ook een podium, zodat
afgestemd op de populatie van de wijk,
iedereen weet dat ik ook niet alle wijs-
waar de school staat. “We zijn in het
heid in pacht heb. Als iemand het beter
eerste jaar terug gegaan naar de basis.
weet, ben ik de eerste die durft bij te
Door te kijken wat er wel goed ging, om
stellen. Daarin heb ik voorbeeldgedrag
van daaruit stappen te maken. In het
getoond naar collega's en laten zien dat
eerste jaar zijn we met het hele team
het prima is om met elkaar fouten te
gaan bouwen aan didactische kennis en
maken en daar met z’n allen op te
vaardigheden in het rekenonderwijs.
reflecteren.”
Het jaar daarna pasten we dezelfde aanpak toe in het leesonderwijs. Op die
Onderwijsportfolio
manier realiseerden we dat de kern van
Tijdens een bezoek van de onderwijsin-
ons werk weer op orde was.”
spectie realiseert Marieke zich dat ze anders om wil gaan met de data die
Daarbij probeert ze voor haar collega’s
beschikbaar zijn. De grote hoeveelheid
een zo open mogelijke cultuur te creë-
verantwoordingsdocumenten, waar de
ren, waarin geen angst is om fouten toe
inspectie om vraagt, zijn haar een
te geven of een hulpvraag te stellen.
doorn in het oog. “Er kwamen twintig
Waarin leerkrachten ook bij elkaar
grote fysieke mappen op tafel. Daar was
kunnen meekijken, zonder angst om
geen beginnen aan. Ik voelde mij een
veroordeeld te worden. Zelf het goede
beetje een dinosaurus. Dat moet beter
kunnen dacht ik.” Ze legt haar plannen
gaat het hele jaar door en dat groeit
voor aan Wilma Willems van Onderwijs-
door. Als iets niet goed gaat, ga je daar
Mens, met wie ze ook de taal- en reken-
direct een goed gesprek over aan met
trajecten had doorlopen op De Vijf
elkaar. Waarom zouden we in augustus
Hoeven. “Ik ben niet zo’n tekstschrijver.
ineens een actielijstje maken, voor het
Waar ik behoefte aan had was een eigen-
schooljaar dat dan komt. We gaan altijd
tijds systeem waarin ik ook met beeld-
door.” Onderwijskwaliteit is een geza-
materiaal verantwoording kan afleggen
menlijke verantwoordelijkheid geworden
en waar ik mijn reflectieproces in kwijt
op De Vijf Hoeven. Er wordt met het hele
zou kunnen.” Deze behoefte leidt tot het
team over nagedacht en leerkrachten
ontstaan van het Onderwijsportfolio van
houden elkaar scherp. “Dat zorgt er voor
OnderwijsMens. Daarmee kan Marieke
dat ik nu andere gesprekken kan voeren
zichzelf de maat nemen, verantwoording
met collega’s en veel meer kan kijken
afleggen en processen inzichtelijk maken.
naar individuele ontwikkeling en hoe ik daarbij kan ondersteunen en begeleiden.”
Het Onderwijsportfolio helpt haar op De Vijf Hoeven ook om de volgende stap te
Eerst waarnemen, begrijpen, analyseren
zetten in het leidinggeven aan onderwijs-
en dan pas uitvoeren, was een ontwikke-
kwaliteit. “Mensen in het onderwijs zijn
ling die Marieke zelf ook door moest
heel vaak praktische doeners. Wat je
maken in haar samenwerking met Onder-
vaak ziet is dat er voor een nieuw school-
wijsMens. “Er zijn in het begin best veel
jaar vergaderd wordt, over wat ze dat
momenten geweest dat ik er mee wilde
jaar gaan doen. Er worden dan allemaal
stoppen. Dan hadden we een sessie
activiteiten bedacht voor in het jaarplan,
gehad met Wilma en dacht ik alleen maar
meestal veel te veel. Daar komen dan
‘ik ben hier te dom voor, het is allemaal
weer werkgroepjes voor. Ik krijg daar
te abstract, ik kan hier niks mee in de
echt jeuk van, want dat heeft niet altijd
praktijk!’ En elke keer weer viel in de
met kwaliteit te maken.” Het Onder-
week na die sessie alles langzaam op zijn
wijsportfolio heeft zo’n jaarplan feitelijk
plek. Dan had het dus toch iets opgele-
overbodig gemaakt. Onderwijskwaliteit is
verd.”
een continu proces geworden. “We hebben daarin onze schoolanalyse en die
Inspirator
vertelt ons eigenlijk wat er nodig is, dat
Die ontwikkeling hielp haar ook om te groeien als schoolleider. “Ik ben niet iemand die onthoudt wie er onderzoek heeft gedaan of wie een theorie heeft bedacht. Dus als ik andere directeuren dan met dat soort feiten hoorden strooien, werd ik daar best een beetje onzeker van. Ondanks dat ik wel gewoon mijn kennis op orde had. Gaandeweg heb ik voor mijzelf geleerd dat die parate kennis je niet perse een goede directeur maakt,
en dat het veel meer zit in het altijd
omgeving past.” Op De Vijf Hoeven is dat
willen leren en altijd willen verbeteren.
‘Gezond in Beweging!’ De school profi-
Dat is ook een gedachte die ik denk ik
leert zich met het belang voor sport en
goed kan overbrengen.”
bewegen. “En wat je ook kiest, misschien is het nog wel belangrijker dat je zorgt
Dat kan ze. Zo goed zelfs dat ze regelma-
voor verbondenheid en samenhang met
tig gastlessen verzorgt in de opleidingen
je visie in alles wat je doet. Dat maakt
van OnderwijsMens. Volgens Wilma
het voor een team ook eenvoudiger om
Willems is zij daarmee een inspiratiebron
keuzes te maken en te prioriteren.”
voor velen. “Ja dat is fijn om te horen”, zegt Marieke. “Ik vraag mijzelf wel eens
Willen weten en verbeteren
af, wie ik dan ben om te komen vertellen
Gelijktijdig met haar naderende vertrek
hoe ik het doe. Maar ik vind het zo leuk
bij De Vijf Hoeven, is Marieke al actief op
om te doen, het geeft mij echt energie en
haar nieuwe onderwijsplek. Ze mag
zet mij ook aan het denken over waarom
namens de stichting Xpect Primair,
ik doe wat ik doe. Als er dan positieve
volgens haar onderwijsvisie een nieuw
respons komt, sterkt dat mij ook weer.”
kindcentrum op gaan zetten in Tilburg. Het team van het kindcentrum opent al
“Wat het voor mij zo interessant maakt
na de zomer de poort.
is, dat ik het ook elke school gun om op deze manier met kwaliteit bezig te zijn. Ik
Heeft ze een advies voor andere school-
kan mij niet voorstellen dat er scholen
leiders? “Dan kom ik terug op het altijd
zijn waar dat niet gebeurt, en dat blijkt
willen weten en willen verbeteren. Het
toch zo te zijn. Als ik daar dan mijn
geeft niet dat niet alles goed gaat. Dat
steentje aan bij mag dragen is dat alleen
kan ook helemaal niet. En maak dat wat
maar heel waardevol.”
er niet goed gaat bespreekbaar met elkaar. Praat met leerkrachten ook over
Het gaat voor Marieke om het ontwikke-
het vak en hun drijfveren. Denk in kwali-
len van een totaalconcept. Het eerst
teitseisen en wil jezelf daarin ook de
samen komen tot een missie en visie, om
maat nemen. En, misschien nog wel
duidelijk te vertalen. “Voor mij is het
belangrijker: maak keuzes! Kijk naar wat
belangrijk dat je jezelf daarin ook dwingt
realistisch is en wil niet alles tegelijk
om onderscheidend te zijn. En vooral
aanpakken. Kies wat je als eerste wilt
gaat voor iets, dat bij de school en de
gaan verbeteren, zodat je het ook echt beter kunt gaan doen.”
“Geef je eigen fouten een podium, daar word je met z’n allen beter van!” Marieke Hamburg - Directeur