Reportage
Ommegang herdenkt wonder uit 1412 POEDERLEE – Sinds 1912 tellen ze in Poederlee met sprongen van 25 jaar. Precies honderd jaar geleden ging de eerste grote Ommegang van de Hegge uit, gegroeid uit de jaarlijkse processie om een wonder uit de vijftiende eeuw te herdenken. Op zondag 27 mei 2012 is het weer zover, dan trekken voor de vijfde keer meer dan duizend figuranten door de straten, op weg naar de Heggekapel.
Een wandeling door Poederlee — de lente is nog ver weg. Over het landelijke dorp sliert een schamele zon, terwijl wolken de koppen alweer bij elkaar steken. Lucht en land vallen nu op elkaar, een konijn zigzagt erdoor, dwars over het veld. Er dokkert een boerenkar door de dreven. Verder geen mens te zien, geen hond te bespeuren. En toch, vreemde geluiden schuiven uit de schuren. Tikken en timmeren, ergens knerpt een spaanderplaat doormidden. Mannen bakkeleien, over hoe lang en hoe hoog en welke kleur het baldakijn moet krijgen. Ondertussen drinken ze samen een pint. Verderop in het dorp ratelen de naaimachines. En tateren de vrouwen, bij een kop koffie, terwijl meters fluweel door hun vingers glijden. Op de tuinpaden oefenen meisjes het lopen op houten klompen en in de garages worden flessen wijn beplakt met het etiket ππ lapin, om het spreekwoordelijke zaadbakje te vullen. Overal gelach, overal plezier want samen aan iets werken, maakt nieuwe vrienden. Het Wonder van de Hegge is weer over Poederlee neergedaald. “Het is voor die samenhorigheid dat we het doen,” vertelt Leo Willems. Als kind liep hij mee in de ommegang van 1962. Op zijn communiezieltje beloofde hij toen dat hij over vijfentwintig jaar zich mee zou inzetten om die mooie traditie overeind te houden. Leo hield woord en na zijn medewerking aan de historische stoet van 1987 is hij vandaag, bij de vijfde ommegang, voorzitter van vzw Hegge, een groep enthousiaste vrijwilligers die de ommegang in goede banen leidt. Intussen is die uitgegroeid tot een praalstoet met 1200 figuranten, 300 logistieke medewerkers en 20.000 toeschouwers. “We hebben veel te danken aan Leader Midden-Kempen, het Europese project voor plattelandsontwikkeling,” vertelt Leo. “Dankzij hun logistieke en financiële steun kon de Ommegang van de Hegge uitgroeien tot Vlaams Immaterieel Cultureel Erfgoed en staat zij op hetzelfde niveau als o.a. het Ros Beiaard in Dendermonde.” 12
Het wonder zelf Het gebeurde zeshonderd jaar geleden, op 28 januari 1412 dat jonker Jan vander Langerstede uit de kerk van Wechelderzande een kelk en een ciborie met gewijde hosties stal. Ogenschijnlijk was hij een welgesteld ridder maar in werkelijkheid leidde de jonker een verkwistend leven en de diefstal diende om zijn schulden aan te zuiveren. Op de terugweg naar zijn logement in Herentals verdwaalde hij in de Hegge. Ondanks zijn liederlijk leven was hij een gelovig man en hij weet zijn verloren rijden aan de gewijde hosties die hij bij zich droeg. Hij wilde er van af en schudde ze in een konijnenpijp. In rechte lijn reed hij nu naar Herentals, waar zijn verdacht gedrag argwaan wekte en zijn misstap aan het licht kwam. Hij kreeg de doodstraf en acht dagen later besteeg de jonker de galgladder, waar hij alsnog opbiechtte wat hij met de hosties had uitgehaald. Onthutst over zoveel heiligschennis trok de menigte naar de konijnenpijp, zonder veel hoop ze nog terug te vinden. Maar de heilige hosties hadden sneeuw en kou overleefd. Twee ervan werden in processie naar de kerk van Poederlee gebracht, de andere drie namen de Herentalsenaren mee naar de SintWaldetrudiskerk. Toch stierf vander Langerstede nog de galgendood. Gelukkig gebeurde dat allemaal in de middeleeuwen.
"Het is voor de samenhorigheid dat we het doen" De ommegang Op 27 mei is het zover, dan zal het verhaal van de onfortuinlijke jonker op tien praalwagens worden uitgebeeld, omringd door bazuingeschal, vendeliers en gilden. “De figuranten zijn in historische klederdracht die tot in de kleinste details authentiek is,” vertelt Leo. “Bij de herdenking in
1987 hebben we gekozen voor een historisch verantwoorde ommegang. Acteur Nolle Versyp werd aangetrokken om de verschillende taferelen te regisseren en de inwoners van Poederlee togen aan het werk om alle kleren, schoenen en attributen voor 936 figuranten te maken. Daarbij zijn we niet over één nacht ijs gegaan want we wilden de sfeer van de 15de eeuw zo perfect mogelijk weergeven. Op Bourgondische wandtapijten deden we inspiratie op voor de kleren van de edellieden, het gewone volk kwam uit de stripverhalen van Tristan en voor de bedevaarders werden de schilderijen van Breugel erbij gehaald. Dit jaar hebben we nog meer figuranten en gingen de Poederleese naaisters opnieuw aan de slag.” De Heggekapel De stoet eindigt aan de Heggekapel die kort na