100 jaar Oldebert

2

COLOFON UITGAVE VAN OLDEBERT

VERENIGING VAN DORPSBELANGEN TOLBERT TER GELEGENHEID VAN HET 100-JARIG BESTAAN 2 NOVEMBER 1921 - 2 NOVEMBER 2021 TEKSTEN: GEERT GJALTEMA JUR ENGELS ARCHIEF OLDEBERT FOTOGRAFIE: MARJAN DE BOER ARCHIEF OLDEBERT NH FOTO.NL VORMGEVING EN OPMAAK VOORPAGINA: RECLAMEBUREAU RAM REDACTIE: JUR ENGELS BESTUUR OLDEBERT DRUKWERK: TPS - RODEN BESTUUR OLDEBERT 2021: VOORZITTER:

BONNE DE BOER

SECRETARIS:

FOKKE DIJKSTRA

PENNINGMEESTER: YNZE FABER BESTUURSLID:

ANJA VAN WIJK

BESTUURSLID:

BARBARA POSTEMA-KORRINGA

NOTULIST:

SYTSKE EVERINK

WEBMASTER:

JEROEN EVERINK

Voorwoord Honderd jaar Oldebert, wat een mijlpaal! Als bestuurslid voel ik me bevoorrecht om in dit eenmalige magazine een voorwoord te mogen schrijven.

De afgelopen 100 jaar is er veel gebeurd op allerlei gebied en zeker ook met onze dorpsvereniging.

In het verleden werden ook de feestelijkheden door Oldebert geregeld, maar sinds vele jaren is die taak aan Stichting Volksvermaken Tolbert (SVT).

Oldebert is een actieve vereniging die de belangen van Tolbert en haar inwoners behartigt binnen de Gemeente Westerkwartier. De dorpsvereniging stimuleert initiatieven van dorpsgenoten en draagt mede zorg voor het welzijn in de breedst mogelijke zin. Daarom is het meedoen met ons allen erg belangrijk, om zo het wonen, werken en recreëren in Tolbert en omgeving, waardevol te laten zijn.

Wij stimuleren het verenigingsleven, omdat dat een verbindende rol speelt in de samenleving.

Ook onze middenstand, die we graag in ons dorp willen behouden, verdient aandacht. Zo maken we samen een leuk en gezellig Tolbert.

Het behoud van bijvoorbeeld supermarkt Poiesz is daar zo'n voorbeeld van, maar ook de realisatie van een Gezondheidscentrum en mogelijke verplaatsing van de IJsbaan worden door Oldebert toegejuicht.

Jaarlijks spreken we een aantal keren met onze wethouder, waar we pijnpunten, vragen en op- en aanmerkingen van dorpsbewoners bespreken en proberen op te lossen. De Gemeente ziet Oldebert als hun "bemiddelaar" en die taak nemen we uiterst serieus. Daarom is een lidmaatschap van onze dorpsvereniging erg welkom, omdat we kosten maken en leuke initiatieven geldelijk ondersteunen.

De jaarlijkse contributie is € 10,00 bij automatische afschrijving en kan via onze website geregeld worden. U bent van harte welkom!

Rest mij u allen veel leesplezier te wensen in dit Magazine en bedank ik alle medewerkers en adverteerders voor hun bijdrage in welke vorm dan ook.

Ik wens u allen een fantastisch Tolbert toe, fijn dat u er woont!

OLDEBERT VERENIGING VAN DORPSBELANGEN TOLBERT SECRETARIS: 'T KRET 2A 9356 TE TOLBERT EMAIL: BESTUUR@OLDEBERT.NL WEBSITE: WWW.OLDEBERT.NL

Bonne de Boer voorzitter

IBAN: NL83 RABO 0335 1384 11 BIC: RABONL2U

3

In 1982 vierde Tolbert op grootscheepse wijze het duizendjarig bestaan van het dorp en in 2007 werd dat nog eens dunnetjes overgedaan met de feestelijke herdenking van 1025 jaar. Dit betekent natuurlijk niet dat op een goede dag in 982 ineens het dorp Tolbert werd opgericht.

Het is wel de tijd waarin de naam ‘Antiqua Berth’ (oude buurt) voorgekomen moet zijn, wat blijkt uit 15-de eeuwse archiefstukken in het dekaanregister van het bisdom Münster.

Tolbert: De streek was toen een nederzetting van Friese kolonisten. Zij bedreven landbouw en waren actief tot in Drenthe en Noordwest-Overijssel.

In de 16-de eeuw werd in Vredewold nog Fries gesproken.

Vanuit deze dorpen werden de omliggende veengebieden ontgonnen. De meestal smalle percelen, die kenmerkend voor de streek zijn, worden vaak omsloten door houtwallen (bomen en struiken) en geven het gebied een besloten karakter.

Dit wordt een coulissenlandschap genoemd.

Langewold en Vredewold In het zuidelijk Westerkwartier vinden we al eeuwen de streken Langewold en Vredewold.

Deze zijn lang geleden ontstaan doordat nederzettingen werden gebouwd op twee zandruggen, die redelijk parallel in oostwestelijke richting door een hoogveenmoeras liepen.

Langewold is de noordelijk gelegen zandrug (gast) van Niekerk via Oldekerk, Sebaldeburen, Grootegast en Lutjegast naar Opende.

Vredewold is de zuidelijke zandrug. Deze loopt van Oostwold, Lettelbert (kleine buurt), Midwolde, Tolbert (’t Olle Berth, de oude buurt), Niebert (Nijeberth, nieuwe buurt) en Nuis naar Marum.

De eeuwenoude dorpen kenmerken zich door lintbebouwing op deze zandruggen.

Rond het jaar 1000 staat de naam Fredewolda (Vredewold) vermeld in het goederenregister van de Abdij Werden aan de Ruhr in Duitsland.

Kerk, kroeg en steenhuis De bakstenen kerken werden vaak op de wat hoger gelegen gedeeltes van de zandruggen gebouwd, wat bijvoorbeeld fietsend over de Hoofdstraat duidelijk merkbaar is. De kerk stamt uit de 12-de eeuw, de toren werd in de 16-de eeuw nog eens verhoogd.

In 1780 werd aan de doorgaande route richting Friesland de nog immer bestaande Herberg De Postwagen geopend.

Iets oostelijker, in de bocht net buiten het centrum richting Midwolde, lag vroeger het huis Auwema, waarschijnlijk stammend uit de vroege 15-de eeuw en in de 18-de eeuw gesloopt. Het behoorde aan de invloedrijke familie Auwema. De toren en het omliggende bos verdwenen een eeuw later en de gracht is het enige overblijfsel.

4

de Oude Buurt Verbindingen De Auwemalaan herinnert nog aan dit steenhuis en vormt nu de grens tussen Leek en Tolbert, want beide dorpen zijn inmiddels tegen elkaar aan gegroeid. Oostelijk van deze doorgaande weg ligt Leek, het westelijke deel (met de wijk Sintmaheerdt, zo genoemd naar een oude boerderij) valt onder Tolbert.

De westgrens van het dorp wordt sinds 1906 gevormd door de Tolbertervaart, die zorgde voor een betere waterverbinding met Leek en Groningen.

Langs de noordkant van Tolbert loopt de autosnelweg A7 van Drachten naar Groningen. Ten noorden hiervan ligt een circa 200 hectare groot gebied: de ‘Tolberter Petten’. Bij de opgraving van laagveen ontstonden gaten die zich vulden met water, de zogenaamde petgaten.

In de tweede helft van de 20-ste eeuw groeide het dorp door de gunstige ligging aan de A7 explosief als forensenplaats, met name in zuidelijke richting.

De railverbinding Drachten-Groningen uit 1913, die onder meer dwars door de dorpen Leek en Tolbert liep, was in de beginperiode bestemd voor personenvervoer. Later werd de lijn vooral gebruikt voor goederenvervoer (Philips Drachten) en is in 1985 definitief opgeheven. Richting Niebert-Marum werd er een fietspad op aangelegd.

Eigen karakter Tolbert is lang een agrarisch dorp geweest.

Ondanks de industrialisatie en het aaneengroeien van Leek (11.390 inwoners in 2020) en Tolbert (4.460 inwoners) is het eigen karakter van het dorp grotendeels behouden gebleven.

Tolbert maakte van 1811 tot 2019 deel uit van de gemeente Leek.

Sinds de gemeentelijke herindeling per 1 januari 2019 (een samenvoeging van Grootegast, Marum, Leek en Zuidhorn) is het één van de 41 dorpen in de gemeente Westerkwartier.

5

6

Bowling League Leek Tolbert De Bowling League Leek Tolbert (BLLT) is opgericht op 1 mei 1980 als recreatieve bowlingvereniging voor Leek en omstreken. De vereniging heeft een eigen huiscompetitie of huisleague. Het Sportcentrum van Leek is vanaf 2008 weer de thuisbasis, waar gespeeld wordt op 8 ultramoderne banen.

Competitieopzet De competitie bestaat uit 16 of 32 speelrondes en loopt van september tot mei. Het is mogelijk wekelijks of eens in de twee weken te spelen op een van de vaste speelavonden: de dinsdag- of donderdagavond. Je speelt met de gegooide scores mee op 3 fronten: een teamcompetitie, een individuele competitie voor heren en dames en de progressiebokaal.

Teamcompetitie Je speelt in teams van 3 personen. Als team speel je een handicap-teamcompetitie. Omdat teams uit goede en minder goede spelers bestaan wordt het verschil in klasse gecompenseerd: de mindere spelers krijgen boven op hun score een bonus (handicap), zodat ze als team ook tegen betere teams kans hebben om te winnen. De 8 beste teams spelen aan het einde van de competitie om het clubkampioenschap.

Dames en herencompetitie Je score telt ook mee voor een individueel klassement. Hierbij word je als speler en speelster op grond van je gemiddelde in verschillende klassen ingedeeld. Aan het einde van de competitie staan wisselbokalen klaar voor de beste speler en speelster.

BOWLEN IN LEEK EN TOLBERT SINDS 1980 In 1980 is de Bowling League Leek Tolbert opgericht en startte in het Sportcentrum Leek. Bowlen was toen heel populair en de vereniging had op het hoogtepunt meer dan 300 leden. In 1983 na de brand in het Sportcentrum werd de competitie tot 2008 gespeeld in de Kruisweg in Marum. Het ledental liep daar gestaag terug. Maar in 2008 werden er 8 bowlingbanen in de nieuwe topsporthal van het Sportcentrum Leek neergelegd. Het gaf een nieuwe impuls aan de bowlingvereniging, die naar Leek terugkeerde en het ledental weer zag toenemen.

Foto hier links; Niels Meilink in actie.

De BLLT is vooral een recreatieve vereniging, maar bij de vereniging hebben wel grote kampioenen gespeeld. De eerste jaren was Patrick Nijdam, bekend van het Groningse transportbedrijf, oppermachtig. Hij bleef onafgebroken kampioen van 2008 tot en met 2013. Boven diverse banen staat zijn naam bij de hoogst gegooide scores, waaronder enkele keren 299. Alleen lukte het hem, althans in het Sportcentrum Leek niet, om de maximale score van 300 te gooien.

Die uitdaging staat nog open, maar dan moet hij wel weer in Samenstelling bestuur: Leek komen spelen. De enige keer dat er een maximale Jan Meijering voorzitter score van 300 kon worden genoteerd was in 2014. Die eer Marcella Zwart secretaris was weggelegd voor Joshua Schuurman. Een groot bowler, Willy Zwart wedstrijdsecretaris die in 2012 zelfs Europees kampioen was geworden. In het Wim Hofsteenge penningmeester jaar dat hij in Leek speelde won hij de BLLT huisleague met Henny Hovius algemeen bestuurslid 13 pins verschil nipt van Bert Beverdam, ook al een oud Europees kampioen. Inmiddels zijn alle kampioenen van website: www.bowlingclubleek.nl weleer vertrokken of spelen niet meer. Wel koestert de BLLT nu een jeugdtalent: Niels Meilink, de hoop voor de toekomst. e-mail: bllt.leek@gmail.com Is hij de volgende, die een 300-game laat noteren?

7

Een eeuw Oldebert ... of toch niet?

Meer dan duizend jaar Tolbert. Gedurende honderd jaar van dat bestaan was er een Vereniging van dorpsbelangen actief: Oldebert. Maar net zo als niet precies bekend is hoe lang het dorp heeft bestaan, zijn er ook twijfels geweest over de leeftijd van de dorpsvereniging. Heeft die nou echt honderd jaar bestaan of toch eigenlijk niet?

Oprichting Oldebert werd opgericht op 2 november 1921. In Artikel 3 van de Statuten wordt vermeld: De Vereeniging is gevestigd te Tolbert, gemeente Leek en wordt aangegaan voor den tijd van negen en twintig jaren, ingaande den dag harer oprichting, zijnde den 2 November 1921.

De Statuten zijn goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 5 januari 1922.

Waarom voor 29 jaar?

De Wet op de Vereniging en Vergadering (1855) schreef voor dat Koninklijke goedkeurig nodig was als een vereniging rechtspersoonlijkheid wilde krijgen. Hiertoe diende men de statuten van de vereniging te laten goedkeuren door het Ministerie van Justitie.

Als verenigingen echter een periode van minder dan 30 jaar aangingen, werd er goedkeuring (en daarmee rechtspersoonlijkheid) verleend bij Koninklijk besluit. Dit was veel eenvoudiger en sneller te realiseren en de reden dat verenigingen vaak voor de tijdsduur van 29 jaar werden opgericht.

De Koninklijke goedkeuring verdween bij de invoering van Boek 2 van het Nieuw Burgerlijk Wetboek in 1976. Sindsdien heeft elke vereniging rechtspersoonlijkheid, hoewel de bestuursleden hoofdelijk aansprakelijk blijven zolang de statuten niet door een notaris in een authentieke akte zijn opgenomen.

Periode voorbij In het verslag van de Bestuursvergadering van 3 april 1950 wordt vermeld de periode van 29 jaar bijna verlopen is en dat in de loop van dit jaar moet verlenging aangevraagd worden. In het Jaarverslag van 1950 staat vermeld dat Artikel 3 van de Statuten daarvoor moet worden aangepast.

In de Buitengewone ledenvergadering op 20 oktober 1950 is deze Statuten wijziging met algemene stemmen aangenomen. Bij eerste stemming was niet het vereiste 2/3 van de leden aanwezig (dat waren slechts het voltallig bestuur en 12 leden). Daarom werd de vergadering ontbonden en direct weer bijeen geroepen, waarbij goedkeuring van 2/3 van de aanwezige leden volstond.

Onduidelijkheid Onduidelijk is het of deze wijziging notarieel is vast gelegd en is aangemeld bij de overheid. In de geraadpleegde stukken van bestuursvergaderingen en de jaarvergaderingen staat hier niets over vermeld. Waarschijnlijk niet, dus.

8

In de Bestuursvergadering van 5 januari 1978 komt naar voren dat de statuten van de Dorpsvereniging Oldebert al sinds 1950 zijn verlopen.

Daarom worden de statuten en huishoudelijke reglementen herzien en voorgelegd aan een accountant of te beoordelen of deze rechtsgeldig zijn. Uit een schrijven van notaris Mr W. J. Ludwig te Grootegast blijkt dat geprobeerd is de vereniging met terugwerkende kracht te verlengen. In notulen uit die tijd staat dat ook een brief is opgesteld aan Zijne Excellentie de Minister van Justitie te ’s-Gravenhage met het verzoek de duur van de vereniging alsnog voor onbepaalde tijd te willen verlengen.

Nieuwe statuten Op de Jaarvergadering van 17 mei 1978 deelt het bestuur aan de leden van Oldebert mee dat zij binnenkort nieuwe Statuten kunnen verwachten. Deze worden in een extra Ledenvergadering in juli 1978 goedgekeurd.

De Statuten zijn definitief geworden op 9 januari 1979.

Tijdens de Jaarvergadering van 19 maart 1979 wordt vermeld dat Oldebert opnieuw is opgericht. Hieruit kan worden geconcludeerd dat het verzoek voor oprichting met terugwerkende kracht vanaf 2 november 1921 inderdaad niet is gehonoreerd.

Dit, omdat de overheid in eerste instantie vond, dat de periode om de verlenging aan te vragen te lang verstreken was. Een uitspraak van de Raad van State geeft echter aan, dat dit niet echt een doorslaggevend probleem zou zijn geweest, maar toen waren de nieuwe Statuten al van kracht geworden.

Nog een wijziging in 2016 De meest recente Statutenwijziging van Oldebert is goedgekeurd op de algemene vergadering van de vereniging op 13 maart 2015 en notarieel vastgelegd op 19 januari 2016 ten kantore van mr. Ariën Joan Nielsen te Groningen.

In deze Statutenwijziging verklaren voorzitter M.W.S. Weerd en secretaris B. de Boer dat de vereniging Oldebert is opgericht op 2 november 1921. Verder wordt vermeld dat de statuten van Oldebert in de akte van 9 januari 1979 in een notariële akte zijn opgenomen. En daarmee is de oprichtingsdatum weer notarieel vastgelegd.

Ondanks alle verwarrende gegevens kan op 2 november 2021 in ieder geval gevierd worden dat er 100 jaar geleden ‘een’ Oldebert is opgericht en ook 100 jaar heeft gefunctioneerd als dorpsvereniging. Daar gaat het tenslotte om!! Dat de vereniging gedurende een periode zonder rechtspersoonlijkheid heeft gehandeld, daar zullen weinig Tolberters wakker van liggen.

De Postwagen ten tijde van de oprichting van Dorpsvereniging Oldebert (onder) en nu (rechts).

9

TOLBERT - VOLKSDANSGROEP D.V.O. (Dansen Voor Ontspanning) De volksdansgroep D.V.O. is opgericht in oktober 1972 en bestaat in 2022 dus 50 jaar!

De leden die hieraan met veel plezier meedoen zijn lid van de Vrouwen van Nu. De meeste leden zijn lid van de afdeling Tolbert, maar ook leden van andere afdelingen zijn van harte welkom.

Deze volksdansgroep is dus één van de vele interessegroepen van de Vrouwen van Nu. Momenteel zijn er 14 leden en de groep wil graag uitbreiden.

Dus als u meer wilt bewegen en dan ook nog op een leuke gezellige manier, dan bent u van harte welkom.

Er wordt iedere dinsdagmorgen van 10.30 – 12.00 uur gedanst onder leiding van Regina Hoogland uit Roden. O.a. komen Israëlische, Kroatische, Portugese en Zuid-Amerikaanse dansen aan bod. Maar ook Hollandse volksdansen worden niet vergeten. Regina weet de groep altijd weer te verrassen met een nieuwe dans!

De contributie bedraagt € 7,50 per keer. Dit lijkt misschien veel, maar dit bedrag is inclusief sparen voor een reisje aan het einde van het seizoen. Het bestuur van de groep organiseert dan een mooie reis. De leden gaan met auto’s op stap en alleen het bestuur weet de bestemming van de reis. Altijd weer leuk en heel verrassend! En aan het einde van de dag staat er een heerlijk diner op de groep te wachten in De Postwagen te Tolbert.

Nieuwe leden kunnen een paar keer vrijblijvend meedansen; dan kunt u zien of dit iets voor u is, zonder direct lid te moeten worden. De locatie is in De Postwagen te Tolbert.

Informatie kunt u verkrijgen bij Nettie Bergsma, tel. 0594-512498.

10

Tolberter Erepenning Oldebert hecht veel waarde aan het werk dat in het belang van het dorp wordt verzet.

Met de Tolberter Erepenning wil ze die waardering onderstrepen.

Voor de selectie van de kandidaten die de Erepenning ontvangen zijn criteria vastgesteld.

Op welke manier hebben zij zich bijvoorbeeld verdienstelijk gemaakt voor de Tolberter gemeenschap? De voorkeur gaat uit naar werk voor verschillende doelgroepen of op verschillende terreinen. Het kan ook om iets gaan dat misschien niet zo voor de hand ligt, maar dat wel een nieuwe kijk biedt op bepaalde zaken.

Een ander criterium is dat de Erepenning niet eerder mag zijn ontvangen. Kandidaten mogen wel eerder genomineerd zijn geweest, maar die moeten dan opnieuw aangemeld worden.

Dit laatste omdat, na het werk van de selectiecommissie, alle informatie wordt vernietigd..

Hieronder vindt u allen aan wie de erepenning is toegekend:

Greet Atsma-Alberda (06-01-2007) Louwe Mulder (05-01-2008) Stichting Volksvermaken Tolbert (03-01-2009) Nel Cazemier-Minnema (02-01-2010) Meindert Rozema (08-01-2011) Sikko Cazemier (07-01-2012) Koert Liewes (05-01-2013) Simon Riepma (04-01-2014) Wiebe Cazemier (03-01-2015) Rederijkerskamer Vredewold (02-01-2016) Piet de Vries (07-01-2017) Roel Akker (06-01-2018) Flexx Music Woldhoorn Tolbert (05-01-2019) In januari 2020 niet uitgereikt omdat niemand werd voorgedragen die aan de criteria voldeed.

In januari 2021 werd de penning niet uitgereikt vanwege de corona-pandemie.

Op onze website www.oldebert.nl kunt u de redenen van alle nominaties bekijken.

11

't Tolberter Tochtje Welkom op de Ommetjes paden in Groningen. ‘t Tolberter Tochtje is een wandeling in en om Tolbert, het oudste dorp van de voormalige gemeente Leek.

Op initiatief van Oldebert, vereniging van dorpsbelangen Tolbert, is dit ommetje in samenwerking met Landschapsbeheer Groningen gerealiseerd.

Het ommetje voert langs karakteristieke cultuurhistorische plekken in Tolbert, zoals de kerk van Tolbert, de CazemierBoerderij en de Tolbertervaart.

In het buitengebied ziet u de kenmerkende perceelscheiding door houtsingels van het coulisselandschap. Geniet van dit Ommetje, het dorp en het cultuurlandschap. Veel wandelplezier!

Scan hier uw QR code

12

100 jaar Oldebert Zoals te lezen valt in het boek ‘Het Oalderliek Dörp’, historie van het oudste dorp van Vredewold, (mede op initiatief van Oldebert samengesteld in 1983 naar aanleiding van het 1000-jarig bestaan van Tolbert) was het dorp tot 1900 slecht bereikbaar en dit bemoeilijkte het dagelijks bestaan van de dorpsbewoners.

Van oudsher deed de postkoets GroningenLemmer het dorp aan met als rustplaats De Postwagen. Vanaf Lemmer ging men dan verder met de boot naar bijvoorbeeld Amsterdam of Enkhuizen. Aan het eind van de 19-de eeuw werd een busdienst naar Groningen gerealiseerd, waardoor de ‘grote’ stad en enkele tussenliggende dorpen eenvoudig bereikbaar waren voor onze inwoners.

Waterweg en spoorlijn De grote verandering kwam echter door de opening van de Tolbertervaart met een haven in Tolbert, waarvan de feestelijke opening plaats vond op 17 februari 1906.

De officiële opening geschiedde door een proefvaart met de motorboot waarvan de toepasselijke naam ‘Oldebert’ was. Dankzij deze vaarverbinding konden goederen, dieren en eventueel personen worden vervoerd naar onder anderen de stad Groningen en omgekeerd.

De volgende grote verandering was de komst van de ‘Drachtster Tram’ tussen Drachten en Groningen. De tramlijn werd op 1 oktober 1913 in gebruik genomen. Door deze ontwikkelingen nam de bedrijvigheid en de welvaart in Tolbert toe.

Zo werd in 1916 zuivelfabriek de Lijempf (Leeuwarder IJs- en Melk-Producten Fabriek) aan de Tolbertervaart in gebruik genomen.

Helaas brak de Eerste Wereldoorlog (19141918) uit en hoewel deze aan ons land voorbij ging, was het toch een minder rooskleurige tijd. De tram kon door gebrek aan kolen minder vaak rijden en op sommige dagen in het geheel niet.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog brak ook nog de ‘Spaanse Griep’ uit en deze dodelijke ziekte heeft ook inwoners in ons gebied getroffen.

13

Betere tijden Na deze periode vonden de gegoede dorpsgenoten - die sinds vele jaren bijeen kwamen in ‘De Sociëteit’ gevestigd in De Postwagen - dat er iets moest gebeuren aan het welzijn van de bewoners van Tolbert.

Begin 1921 bracht een aantal van hen dit ter sprake in de Sociëteit en na enige discussie werd besloten een vereniging op te richten om dit inhoud te geven.

Op 2 november 1921 werd de Vereniging van Dorpsbelangen officieel opgericht met een zeven-koppig bestuur en met door de notaris opgestelde ‘Statuten en Huishoudelijk Reglement’.

De Koninklijke goedkeuring werd 5 januari 1922 verleend en 21 februari 1922 gepubliceerd in de Staatscourant.

Het eerste bestuur bestond uit: Simon van Sloten, voorzitter (landbouwer) Christiaan Veeze, 1e secretaris (onderwijzer) Anne Smidts, penningmeester (smid) Tjipko Beute, 2e voorzitter (grossier) Ernst Oosterhuis, 2e secretaris (handelaar) Willem Meek, lid (bakker) Jan Siersma, lid (aannemer)

Simon van Sloten, de eerste voorzitter

Al voor de officiële oprichting van de vereniging vroeg het bestuur aan de inwoners van Tolbert een naam te bedenken voor de nieuwe vereniging.

De winnende naam was ‘Oldebert’, voorgesteld door meester Ch. Veeze, hoofd van de openbare school te Tolbert. De naam Oldebert staat dan ook vermeld in de eerste Statuten en het Huishoudelijk Reglement, vastgesteld in de vergadering van 2 november 1921.

Nog geen geld Bij de oprichting waren er nog geen inkomsten uit contributiegelden van de leden, maar om iets te organiseren was geld nodig.

Besloten werd Obligaties uit te geven voor de somma van fl. 5,-. Volgens het kasboek van 1922 zijn er 227 stuks uitgegeven. Jaarlijks werd tijdens de jaarvergadering bepaald of er voldoende geld in kas was om rente uit te keren op de obligaties en of er obligaties uitgeloot konden worden voor uitbetaling. Op de Jaarvergadering van 12 maart 1946 werd besloten alle 101 nog resterende obligaties á fl. 5,- uit te keren.

14

Winterfeest Het eerste winterfeest vond plaats op 3 februari 1923 in café Boer. Prof. Bertrammi wist door zijn sterke goocheltrucs het publiek lange tijd in spanning te houden. Ook de voordrachten, door een paar ingezetenen van Tolbert gegeven, vielen zeer in de smaak. Tot laat in de nacht bleef men zeer genoeglijk bijeen. Het tweede feest sinds het bestaan van ‘Oldebert’ is uitstekend geslaagd, aldus het Nieuwsblad van het Noorden.

Volksfeesten 1922 In augustus 1922 werden de eerste volksfeesten georganiseerd en vond de eerste fokveedag plaats achter De Postwagen te Tolbert.

Er werden 100 stuks rundvee en 29 veulens ter keuring aangeboden, terwijl een achttal stieren ter opluistering was ingezonden. De deelnemers kwamen uit de gemeenten Leek, Marum, Grootegast, Oldekert, Roden, Peize en Norg.

Er waren diverse kermisvermakelijkheden aanwezig waar volop gebruik van werd gemaakt en dit alles werd opgeluisterd door muziek van het ijverige muziekcorps ‘Volharding’ uit De Wilp. Verder dient vermeld te worden, dat een twaalftal bezoekers een aardige verrassing te beurt viel. De Firma Thueré te Utrecht had namelijk voor elke honderdste bezoeker of bezoekster een pond geurige China-thee beschikbaar gesteld, wat natuurlijk dankbaar aanvaard werd.

Verder werd er onder anderen een wedstrijd kleiduifschieten georganiseerd.

Jaarvergadering 1923 Uit het verslag van de eerste Jaarvergadering op 23 maart 1923, gepubliceerd in het Nieuwsblad van het Noorden, blijkt dat het ledenbestand van de vereniging 129 personen omvatte. Besloten werd 4% rente uit te keren aan de obligatiehouders.

De bestuursleden Simon van Slooten en Willem Meek waren door loting aftredend en niet herkiesbaar. Voor hen in de plaats werden Jan Meek en Hedde Gerrit Cazemier gekozen.

Misstanden aangepakt Oldebert organiseerde niet alleen veekeuringen en volksfeesten, maar stelde ook misstanden in Tolbert aan de orde zoals blijkt uit een verslag van de gemeenteraadsvergadering van 27 october 1923.

Hieruit blijkt dat de weg in Tolbert verbetering behoefde. B. en W. erkennen dat de weg niet mooi is, maar toch niet zodanig dat dadelijk ingegrepen moet worden. Dit is ook medegedeeld aan de hoofdingenieur van Provinciale Waterstaat. Deze deelt daarna mee dat er ook bij hem al klachten waren binnengekomen.

Volgens B. en W. was dit slechts één klacht en zij stellen voor het verzoek voor kennisgeving aan te nemen, evenals het verzoek om de straatverlichting aldaar uit te breiden. Nadat enige raadsleden eveneens op de slechte bestrating hadden gewezen, werd besloten het verzoek bij de begroting te behandelen.

In de loop van de afgelopen 100 jaar is er kennelijk weinig veranderd betreffende de wegen, want ook in de laatste jaren heeft de dorpsvereniging steeds weer moeten wijzen op de slechte toestand van de trottoirs van de Hoofdstraat en is de Mensumaweg nog niet zoals Oldebert en de aanwonenden het zouden wensen.

15

16

17

O.B.S. De Beelen vroeger

18

19

CBS De Regenboog te Tolbert In april 1984 verhuisde de “Regenboog” van de Waezenburglaan in Leek naar ’t Oelbred in Tolbert.

Een prachtig nieuw schoolgebouw in de nieuwe wijk Sintmaheerdt. Op de dag vóór de verhuizing brachten de kinderen hun eigen stoel naar het nieuwe gebouw. Klas 6 (nu groep 8) begeleidde de kleuters, klas 5 deed hetzelfde met klas 1 en zo ging dat door. Het was één lange vrolijke stoet, op weg naar een nieuwe toekomst. De kinderen en de leerkrachten waren heel blij met het nieuwe gebouw. Er lag zelfs vloerbedekking op de vloer! Wat een luxe!

Onze buurman, kunstenaar Gerriet Postma van “Dolersheem”, zorgde voor de beeldende kunst (BKRregeling). Het waren klimrekken met o.a. een scheepsmast met kraaiennest. De durvers konden langs de mast naar beneden roetsjen.

Sintmaheerdt was een echte groeiwijk. Er werden veel huizen gebouwd. Na één maand waren er al veertig kleuters ingeschreven. Na de zomervakantie mochten we met een tweede kleutergroep starten; gelukkig was het gebouw erop berekend Voor de schoolreisjes kon maandelijks worden gespaard. Een reisje met de bus naar een pretpark of dierentuin was immers een dure aangelegenheid. De kleuters gingen toen nog standaard met de trekker en versierde boerenwagen van de familie Lise naar “Nienoord”, totdat de politie daar een einde aan maakte.

Kinderen mochten niet meer los op een boerenwagen zitten nadat er ergens in Nederland op een rotonde een ongeluk was gebeurd.

In 1985 fuseerden de kleuterschool en lagere school en vanaf die tijd werden we ‘Basisschool’.Daarvoor was heel veel overleg nodig. Wie werd de nieuwe directeur en wie werd adjunct directeur? Meestal werd het hoofd der school de nieuwe directeur en de hoofdleidster adjunct directeur.

20

Als team werd er veel vergaderd. Iedere school moest voor elk leervak doelen opschrijven die aan de landelijke kerndoelen voldeden. Tegenwoordig voldoen alle lesmethodes aan de kerndoelen.

Er was ook veel discussie over de manier van werken. Ging je uit van de belangstelling van het kind (ervaringsgericht onderwijs) of stond het programma centraal (de lesmethode)? Vanaf groep 3 was bij ons de methode centraal, met een aantal keren per jaar een project, wat gebaseerd was op ervaring en ontdekken en handelend bezig zijn met het onderwerp. In de onderbouw werkten we met een thema, wat in de belangstelling stond. De kinderen werden gestimuleerd om spullen over het onderwerp mee te nemen. Dat is nog steeds zo.

We hadden eens een schoolproject over “de buurt”. Op die manier maakten we kennis met onze buren van “Tolberterheem” en “Sintmaheerdt” (nu de Zijlen). We gingen in groepjes bij hen op bezoek. Het eindigde met een voorstelling op de Regenboog waarin de bejaarden voordrachtjes deden en de mensen van Sintmaheerdt muziek maakten en de kleuters een toneelstukje opvoerden en een aantal liedjes zongen. Na afloop was er iets te drinken met wat lekkers. We leerden daardoor elkaar beter kennen en begrijpen.

De 4 mei herdenking start elk jaar in de kerk van Tolbert. De graven op het kerkhof van Tolbert zijn door de basisscholen de “Beelen” en de “Regenboog” geadopteerd. Bij het vak geschiedenis kwam de kerk van Tolbert ook in beeld. We bekeken de steensoort, de oude graven, de treurwilg en de wierde waarop Tolbert gebouwd is. Heel interessant!

We hadden ook jaarlijks overleg met basisschool de Beelen” en de peuterspeelzaal aan ’t Spoor in Tolbert over de toekomstige kleuters. Zo leerden we elkaar kennen. Ook was er veel overleg met de onderbouw leerkrachten van het openbaar en christelijk onderwijs. Op veel scholen werden de werkborden en werkkaartjes geïntroduceerd om het zelfstandig werken te stimuleren.

Door de samenwerking met alle scholen in de gemeente Leek werd de 2-jaarlijkse onderwijsdag voortaan in de Postwagen in Tolbert gehouden. We konden op diverse scholen de manier van werken bekijken en uitgelegd krijgen.

Allemaal mooie herinneringen, vanaf de opening van CBS De Regenboog aan ’t Oelbred. En nu zijn we 2021: Een school waar dagelijks 184 leerlingen naar toe gaan, verdeeld over negen groepen. Het onderwijs wordt verzorgd door een team van 22 mensen. Een school in een wijk waar nog ruimte rondom het gebouw is. Het plein krijgt momenteel een update, zodat er volop binnen én buiten geleerd kan worden.

Samen geven we vorm aan onze visie: Zijn wie je bent, worden wat je wilt en Samen komen we verder.

Tenslotte feliciteren we Dorpsvereniging “Oldebert” van harte met hun 100-jarig jubileum.

Het team en leerlingen van CBS de Regenboog.

21

Drie generaties: Rina Oosterhuis (1956) – Jakob Kolstein (1985) en Job Kolstein (2014)

Ina Oosterhuis is eigenlijk al de 3e generatie Oosterhuis die hier op de boerderij aan De Holm 7 opgroeide.

De boerderij is van 1920 en gebouwd door haar overgrootvader. Allemaal generaties koeienboeren.

Rina woont nu in de ouderlijke boerderij met haar partner Harry, ze wonen er graag. Vroeger woonden haar ouders er en later is een bungalow naast de boerderij gebouwd waar haar beide ouders tot hun overlijden hebben gewoond. Rina haar vader hield naast de koeien hobbymatig KWPN-paarden.

Een hobby die Rina haar zoon van opa heeft overgenomen. Jakob en zijn vriendin Janet wonen nu in de bungalow samen met hun zoontje Job. Jakob fokt nog steeds met een aantal merries uit de stam van zijn opa. Want het grote verschil tussen alle generaties is toch wel dat de koeien, het boeren, de levensvoorziening was. En nu wordt de 6,5 hectare met boerderij en bungalow door Jakob hobbymatig voor de paarden gebruikt.

Als ik dan aan Rina en Jakob vraag waarom mensen naar Tolbert moeten komen is naast dat het een klein gezellig dorp is met veel faciliteiten natuurlijk de paardensport genoemd. Want de HJC manege in Tolbert is groot in de paardenwereld. Jakob gaat met zij KWPN paarden hier naar de keuring en hij fokt, samen met Janet, ook nog met Welsh NWR pony’s.

Ze houden ieder jaar een paar veulens aan en leiden ze zelf op. Wat zouden jullie graag nog zien in Tolbert vraag ik. Rina geeft aan dat een café toch wel toegevoegde waarde zou hebben. Vroeger gingen we uit dansen boven in de grote zaal in de Postwagen. En we hadden beneden de kroeg, waar commissies die in Tolbert wat organiseerden bijeen kwamen, maar ook de leden van bijvoorbeeld vv Tolbert. En tegenover zat nog een kroeg, de Doedelzak, later de Koetsier. De jeugd nu kan nergens naartoe.

22

vervolg interview Nu met het Coronajaar is alles sowieso heel anders en ontmoeten mensen elkaar helemaal niet. Hopelijk verandert dat dit jaar en kunnen we binnenkort weer wat op pad.

Hoe zien jullie jezelf over 10 jaar vraag ik aan alle drie. Job wil hier nog heel lang blijven wonen verteld hij.

Nou dat hoopt oma ook. Ze wil misschien nog wel wat aanpassingen in de boerderij doen zodat ze zolang mogelijk hier kan blijven. Jakob is net in 2021 in de bungalow naast zijn moeder gaan wonen en ziet zichzelf met zijn gezin ook nog heel lang van dit stekje genieten!

Waar ben je nog nooit geweest en zou je nog naartoe willen in Tolbert vraag ik het drietal; Rina zegt volmondig, de activiteitenarena! Nou dat is natuurlijk hartstikke leuk, want Job wil daar wel een keer met oma naartoe!

Als ik dan tot slot nog wel benieuwd ben waar Rina en Jakob onvergetelijke herinneringen in Tolbert hebben zijn ze het roerend eens; De FEESTWEEK! En dan wel de feesten in de grote feesttent op het terrein bij de manege en daar kwamen artiesten optreden. Denk aan Vangrail, Jan Smit en de drie J’s. Tolbert heeft wat dat betreft al mooie feesten gehad die door de commissie Volksvermaken zijn georganiseerd maar ook door Louwe Mulder. Rina is ook nog een aantal jaren in de commissie Volksvermaken actief geweest.

Prachtige tijden, prachtige herinneringen.

Ik hoop dat we over niet al te lange tijd ook weer mooie dingen kunnen organiseren in het dorp zodat een ieder weer mooie herinneringen zal maken in ons prachtige dorp.

Interviews: door Barbara Postema-Korringa

Shantykoor Tolbert Het gerenommeerde Shantykoor Tolbert, opgericht in 1996 bestaat sinds 19 januari van dit jaar 25 jaar en is nog steeds springlevend, alleen zijn we met elkaar wel wat ouder geworden.

Ook aan de samenstelling van het koor en de muziek is door de jaren heen wel het e.e.a. veranderd. Niet iedereen van het eerste uur is nog actief lid.

We hadden het plan opgevat om dit heuglijke feit vrijdagavond 26 maart te gaan vieren, met optredens van ons koor en met medewerking van een Groninger artiest(e) in zalencentrum De Postwagen te Tolbert, ware het niet dat Covid-19 ons toen nog dwars zat. Gelukkig zijn we nu ruim acht maanden verder en kunnen en mogen we weer, zei het misschien met enkele beperkingen, zingen en musiceren.

Gelukkig geldt dat voor de meeste verenigingen in ons mooie dorp Tolbert.

Onze jubileum-annex donateursavond wordt op een nog nader te bepalen tijdstip gehouden.

Ondanks de coronapandemie zijn alle leden nog even enthousiast en gaan we als vanouds op de dinsdagavond van 20.00 tot 22.00 uur weer oefenen in het Farmhouse van zalencentrum De Postwagen te Tolbert.

Mocht u na dit te hebben gelezen iets hebben van het lijkt me wel leuk om in een koor te zingen of bespeelt u een instrument b.v. accordeon of (bas)gitaar, schroom niet en neem contact op met onze secretaris Jan v.d. Kaap, tel. 06-19690196 of email naar: j.vdkaap@ziggo.nl Ook kunt u onze website: www.shantykoortolbert.nl bezoeken voor meer informatie.

Op voorhand bieden wij u aan om een maand op proef mee te komen zingen of spelen, zodat u zelf kunt beslissen of dit iets voor u is.

23

24

25

100 jaar Oldebert De eerste financiën Uit het kasboek van 1922 blijkt dat de uitgaven beginnen op 14 januari, maar de inkomsten pas op 4 juli. In de tussentijd zal het bestuur de kosten hebben voorgefinancierd.

Uit de ontvangen pachtsommen valt op te maken dat er tien standhouders waren bij de zomerfeesten, goed voor in totaal fl. 267,50.

Aan contributie à fl. 1,- per lid is in dit jaar fl. 92,- binnengekomen, dit houdt in dat er 92 leden waren. In 1923 waren er volgens het kasboek 123 leden en in 1925 140 leden. Dit aantal liep in de loop der jaren gestaag terug en daarom werd in 1933 een lidmaatschap voor heren en dames ingevoerd: aantal herenleden 83 á fl.

1,- en aantal damesleden 41 á fl. 0,50, totale contributie fl. 103,50. Voor het ophalen van de contributie voor 1934 werd aan Van Houten fl. 6,10 uitbetaald (circa 5 cent per lid). Lange tijd bleven de inkomsten uit contributie schommelen rondom het bedrag van 1933. Om de kas aan te vullen werden regelmatig verlotingen georganiseerd.

Bestuur 1923 Het bestuur bestond na de jaarvergadering van 1923 uit de volgende personen: Christiaan Veeze, voorzitter (foto) Anne Smidts, penningmeester Tjipko Beute Eenst Oosterhuis Jan Siersma Jan Meek Hedde G. Cazemier

Volksfeesten 1923 Op zaterdag 21 juli werd de tweede fokveedag georganiseerd met wederom een grote deelname en veel publieke belangstelling uit de wijde omgeving.

Behalve het zwartbonte vee was nu ook zwartblaarde vee in de keuring opgenomen.

De tweede dag kon het publiek zich vermaken met een renparty te paard, kleiduifschieten, schieten met de windbuks en voor de eerste keer een estafetteloop voor verenigingen.

Beide avonden werd in een grote feesttent de muziek verzorgd door Hongaren en trad er een humorist uit Holland op.

Tot na de Tweede Wereldoorlog ging Oldebert door met het organiseren van zomerfeesten en fokveedagen.

De paarden- en veulenkeuringen vinden nog steeds plaats bij de HJC-manege achter de Postwagen en worden nu georganiseerd door de Paardenfokvereniging Westerkwartier.

26

Oorlogsdreiging Hoewel de Tweede Wereldoorlog algemeen gesproken duurde van 1940 tot 1945, was de dreiging van oorlog al merkbaar in 1939. Ook voor Oldebert gold dat, want tijdens de ledenvergadering op 9 maart 1939 werd J. Huininga, huisarts in Tolbert, gekozen tot voorzitter en onderwijzer S. Sikkema tot vice-voorzitter. Op de eerste bestuursvergadering van de heer Huininga echter niet aanwezig, want in verband met de mobilisatie op 10 april 1939 werd hij als militair arts ingedeeld bij de grensbewaking of de vliegveldverdediging.

Jacob Huininga was niet getrouwd en daardoor één van de eersten die werd gemobiliseerd.

Sikkema leidde dus direct de vergaderingen.

Geen fokveedag, wel een fokveedag...

Gezien de omstandigheden werd besloten de jaarlijkse fokveedag in 1939 niet door te laten gaan. Het jaar erop werd deze fokveedag voor zwartbont- en zwartblaarrundvee wel gehouden, net als de keuring van warm- en koudbloedpaarden. De deelname was groter dan ooit en Oldebert had alles uitstekend georganiseerd. Het zomerfeest van juni 1940 werd echter uitgesteld en ook het winterfeest met een optreden van toneelvereniging “De Oud Groene Weezen” ging niet door. De toneelclub kwam alsnog naar Tolbert in februari 1942.

Den Haag grijpt in Tijdens de jaarvergadering in maart 1942 traden de heren F. Steenhuisen en S.J. Casemier af en traden de heren G. Meek en R. Oosterhuis toe. S. Hulshoff werd vervangen door P. Smidts. Van de Heer Commissaris voor niet-commerciële zaken Verenigingen en Stichtingen te ’s-Gravenhage werd bericht ontvangen dat de nieuw gekozen bestuursleden vervangen dienden te worden. De suggesties stonden er bij. Kennelijk was het aantal NSBsympathisanten in het bestuur niet hoog genoeg… Maar er zijn meer honden die Fikkie heten, en in Tolbert wonen mensen met de zelfde naam, maar met een sympathiekere signatuur, dus een persoonsverwisseling was snel gedaan.

Geen feest, wel feest...

Het zomerfeest van 1943 kon niet doorgaan, omdat het van overheidswege verboden werd om volksfeesten met kermisvermakelijkheden te houden. Ook de fokveedag ging niet door, mede omdat er een uitbreiding van de heersende besmettelijke ziekte Mond-en-klauwzeer was.

Het winterfeest ging echter wel door en de belangstelling was zo groot – ondanks dat er entree betaald moest worden – dat er een tweede avond georganiseerd werd. In 1944 moesten ten gevolge van de oorlogsomstandigheden de meeste activiteiten echter weer worden afgelast.

Brandstof Door vervoersproblemen kon geen gebruik worden gemaakt van de rijdende bibliotheek. Er was gebrek aan brandstof en het bestuur van Oldebert kwam bij elkaar om een voorstel aan de gemeente te doen om kaphout te vorderen voor Tolbert.

Een overleg met de burgemeester leverde niets op, maar later is het idee van Oldebert toch in de praktijk gebracht, zodat de dorpsvereniging in deze zware tijd toch nog iets kon betekenen voor de inwoners.

27

Na de bevrijding De eerste bestuursvergadering na de bevrijding vond plaats op 15 mei 1945. De voorzitter sprak zijn blijdschap uit dat men eindelijk eens weer kon vergaderen in een vrij Nederland.

Hij memoreerde dat het Westerkwartier in verhouding goed aan de laatste oorlogshandelingen is ontkomen en hoopte dat de personen die door de oorlog in het buitenland en elders verbleven gezond zouden mogen terugkeren.

Nationale feestdag Het doel van deze vergadering was het bespreken van een verzoek van de Oranjevereniging Nietap om op de Nationale feestdag, die nog vastgesteld moest worden, gezamenlijk een feest te organiseren.

De algemene gedachte van het bestuur was om de feestelijkheden nog wat uit te stellen, maar “wanneer een Nationale Feestdag wordt gehouden moet Tolbert er ook aan meedoen en wanneer dit van Oldebert uitgaat moet dit ook goed zijn”.

Er ging een speciale commissie aan de slag en hun werk mondde uiteindelijk uit in geslaagde feestelijkheden op 17 augustus 1945. Alleen jammer, dat het zulk slecht weer was tijdens de grote optocht…

Oldebert kan helaas niet álles regelen.

Kunstenares Anneke Ekhart uit Tolbert beschilderde de kuilsilo op de parkeerplaats van de CazemierBoerderij. Dit gebeurde ter gelegenheid van het 75-ste herdenkingsjaar van de bevrijding. Door de perikelen rond het Covid-19 virus (corona) werd het project pas op 1 september 2021 afgerond met de officiële onthulling door mevrouw Toke van de Vin-Jacobs, die als Limburgs evacueetje - samen met haar broer Theo - enige tijd op de boerderij verbleef.

Op de silo zijn zeven taferelen afgebeeld, die herinneren aan oorlogsgebeurtenissen. Aan de binnenzijde van de silo zijn panelen aangebracht met toelichtende teksten. Met een QR-code kunnen filmpjes bekeken worden. Aan het project, getiteld "Vrijheid verstopt in beton" is een educatief programma gekoppeld.

28

Bibliotheek Vanaf het begin heeft Oldebert een bibliotheek georganiseerd, waarvoor één bestuurslid de verantwoordelijkheid droeg. Hier waren ook de onderwijzers nauw bij betrokken en veelal was de bibliotheek gevestigd in de school. Voor het lenen van boeken werd een kleine vergoeding gevraagd, maar Oldebert betaalde dikwijls het eventuele tekort.

Nadat de officiële Openbare bibliotheek in het Dorpshuis kwam is de bibliotheek van Oldebert opgeheven. Inmiddels is deze dependance al weer lang ondergebracht bij de bibliotheek in Leek.

Vuilophaaldienst Om de hygiënische toestand in Tolbert te verbeteren werd door Oldebert kort na de oprichting een vuilophaaldienst opgezet. Hiervoor was ook één bestuurslid verantwoordelijk gesteld en hij besteedde het uit aan degene met de laagste prijs.

De deelnemende inwoners betaalden een geringe bijdrage. Het financiële risico lag bij de dorpsvereniging, maar het kwam zelden voor dat er tekorten waren.

Deze dienst werd opgeheven nadat de gemeente Leek het ophalen van vuilnis op zich nam.

Nieuw elan na de Tweede Wereldoorlog Dat het na de oorlog 1940-1945 goed ging met de vereniging blijkt uit het aantal leden: 145 herenleden en 113 damesleden.

Op de jaarvergadering van 12 maart 1946 vroeg de heer W. T. Brandsma van De Postwagen of het mogelijk zou zijn een landbouwtentoonstelling in Tolbert te houden, met daaraan verbonden een keuring van paarden en rundvee, vanwege het 25-jarig bestaan van Oldebert.

Besloten werd om eind augustus een driedaagse landbouwtentoonstelling te organiseren. Al dezelfde avond begon het bestuur met het samenstellen van een commissie, die uiteindelijk zou bestaan uit Ds. A. Bongenaar (erevoorzitter), C. Siersma, J. Venema, T. Meek, R.J. Schut, J. de Jong, Jac. Doornbosch, J. Hut, H. Assies, A. Elgersma, H. de Boer, J. Tuintjer, J. Meek, F. Zichter, S. Oosting en G. Meek, aangevuld met het volledige bestuur van Oldebert.

Het dagelijks bestuur van de tentoonstelling bestond uit de heren R. Schut, J. Venema, F. Steenhuizen, J. Tuintjer, F. Meek en J. Poppema.

In totaal is er met de volledige commissie 14 keer vergaderd om alles voor elkaar te krijgen, en ook het dagelijks bestuur van de tentoonstelling kwam zeer vaak bijeen, voordat op 21, 22 en 23 augustus de tentoonstelling werd gehouden.

De begroting werd als volgt vastgesteld : inkomsten ca fl.

15.000,- en uitgaven ca fl. 14.500,-.

Daarnaast werd een garantiefonds ingesteld door 400 aandelen à fl. 10,- te verkopen.

29

Intussen was het plan uitgegroeid tot een landbouw-, handel- en nijverheidstentoonstelling onder de naam TOLANTO, met een rundvee-, varkens- en paardenkeuring.

Burgemeester G. van Barneveld van de gemeente Leek opende de manifestatie officieel met een toespraak en bezocht samen met de Commissaris der Koningin E.H. Ebels de tentoonstellings- en keuringsterreinen.

Dat de tentoonstelling veel publiek trok blijkt wel uit de extra bussen die ESA te Marum inzette vanuit onder anderen Marum, Groningen en Haulerwijk.

Een financieel verslag ontbreekt in het archief, doch uit de bestuursvergadering van 2 februari 1947 blijkt dat het saldo van TOLANTO werd vastgezet op een boekje bij de Boerenleenbank te Leek. Hierover kon Oldebert beschikken bij buitengewone gelegenheden in overleg met de commissie. In 1953 werd het resterende bedrag van fl. 557,17 overgemaakt naar Oldebert.

In 1946 bestond het bestuur van Oldebert uit: Sierd Sikkema, voorzitter (onderwijzer) Tiemen Werkhoven, secretaris Jan Poppema, penningmeester (hulpbesteller/manufacturier) Sipke Rozema, 2e voorzitter (schilder) Fokke Steenhuizen (administrateur) Sikko Cazemier (landbouwer) Pebe Bandringa (landbouwer)

30

31

Samen lokaal energie opwekken en besparen.

Sinds 2020 is Energie Collectief Tolbert (ECT) de lokale energie coöperatie in Tolbert en omstreken. Met als doel het leveren van een positieve bijdrage aan de lokale energietransitie: lokaal opwekken, lokaal besparen.

Dit doen we samen met inwoners en de gemeente.

Startsein voor het verkennen van een lokale energie coöperatie was een informatieavond in 2019 over het thema energie en duurzaamheid. Mede geïnitieerd door Oldebert.

Met lede ogen zien we dat steeds meer zonneparken uit de grond worden gestampt in ons prachtige coulisselandschap. En niemand zit te wachten op een of meer grotere windmolen in de buurt. ECT is van mening dat we voor lokaal opwekken eerst de bedrijfsdaken moeten benutten.

Na een dik jaar van voorbereidingen wordt medio augustus 2021 het eerste zonnedakproject gerealiseerd op het dak van garagebedrijf Brové in Tolbert. Inmiddels zijn een tweede en derde bedrijfsdak in beeld.

Hoe werkt het?

ECT realiseert zelf het zonnedakproject op een lokaal bedrijfsdak. Dit dak wordt gefinancierd met de opbrengst van energiecertificaten en door middel van een gunstige lening. De opgewekte stroom wordt verkocht aan de Groningse energieleverancier Energie VanOns, de winst stroomt terug naar de leden van ECT. ECT krijgt tevens een gunstige overheidssubsidie (Postcoderoosregeling) per opgewekt kWh. Gedurend de looptijd van 15 jaar realiseren we een gunstig netto rendement van 6%. Aanmerkelijk meer dan de huidige rente op een spaarrekening.

Wat zijn de voordelen?

Financieel: Meedoen met een lokaal zonnedakproject betekent 15 jaar profiteren van een zeer gunstig rendement van minimaal 6%. De terugverdientijd op de inleg is zes jaar.

Klimaat: Samen maken we werk van een groen en duurzaam dorp, met het oog op je (klein)kinderen.

Maatschappelijk: meedenken in de keuzes hoe we energieplannen lokaal kunnen worden uitgewerkt, de energiecoöperaties zitten aan tafel en hebben hierin een stem.

Doe je mee?

Meedoen kan op drie manieren: 1. Je wordt lid voor €10,-per jaar: lokaal betrokken en meedenken; 2. Als optie 1 plus , overstappen naar energieleverancier Energie VanOns: meedoen en profiteren van lokaal groen opwekken; 3. Als optie 2, plus aanschaf van energiecertificaten en profiteren van 15 jaar 6% rendement.

Naast het opwekken van energie zijn we ook actief met energie besparen. Onze energiecoaches kunnen u hierover adviseren. Ook denken we aan gerichte collectieve inkoopacties, bijvoorbeeld isolatiemateriaal, zonnepanelen of inkoop van installatiewerk.

We doen hierbij ook een oproep aan lokale ondernemers: beschik je over een bedrijfspand met een geschikt dak voor zonnepanelen? Neem dan contact met ons op zodat we de mogelijkheden kunnen bespreken.

Meer weten of lid worden van ECT? website: energiecollectieftolbert.nl email: info@energiecollectieftolbert.nl Team ECT 32

Flexx Music Woldhoorn Flexx Music BigBand – Speelt o.a. lichte muziek, pop, funk, latin en jazz. Er wordt gespeeld in een traditionele BigBand bezetting met hier en daar een aanvulling.

Flexx Music Fanfare – De kleine fanfare speelt stukken speciaal voor fanfare maar ook arrangementen van bijvoorbeeld popnummers of klassieke stukken.

Flexx Music JeugdBand – Met het gewonnen geldbedrag van de vriendenloterij gaat Flexx Music muziekonderwijs voor jeugd mogelijk maken. Door onder meer het bezoeken van scholen, met als doel een swingende Jeugdband te starten.

De BigBand en Fanfare repeteren beiden 1x per twee weken op donderdagavond in de Vrijborg in Nuis onder leiding van Hildo Flierman. De dirigent/bandleider heeft uitgebreide ervaring met beide muzieksoorten.

Kijk op de website voor actuele vacatures en laat het ook zonder vacature vrijblijvend weten als je interesse hebt.

Conny Politiek 0594-511798 Marieke Berghuis 0512-342811 www.flexxmusicwoldhoorn.com

Onze regio, het Westerkwartier in de provincie Groningen, heet niet voor niets paardenkwartier! Deze sport leeft hier enorm en wij zijn trots dat we als vereniging honderden van deze sporters, recreanten, ouders, aanhang en liefhebbers kunnen verbinden door leuke, leerzame en gezellige activiteiten te organiseren.

Rijvereniging Nienoord is een actieve rijvereniging, die activiteiten organiseert voor jong en oud en voor recreatieve- en wedstrijdruiters. We maken gebruik van de schitterende faciliteiten van de HJC manege in Tolbert. Onze activiteitencommissie organiseert o.a. onderlinge wedstrijden, clinics en trainingsdagen die afgesloten worden met een BBQ en een bonte avond.

Bij ons staat plezier en het welzijn van het paard voorop en onze kalender staat vol met leuke nieuwe activiteiten!

We zijn te vinden via Facebook (Rijvereniging Nienoord en Activiteitencommissie Nienoord) en via www.rijverenigingnienoord.nl

33

34

35

100 jaar Oldebert Na de oorlog Zoals bij elke vereniging zijn er goede en slechte – of althans mindere – tijden. Het aantal leden was in 1961, met het 40-jarig jubileum in het vooruitzicht, geslonken tot 63 herenleden en 10 damesleden.

Desondanks werd op de bestuursvergadering van 30 maart 1961 besloten het vierde lustrum te vieren, waarbij de hele dorpsgemeenschap zou moeten worden betrokken. Op 20 juni werd een vergadering belegd met besturen en afgevaardigden van diverse verenigingen.

De belangstelling en het enthousiasme voor de avond met eigen krachten bleek bijzonder groot te zijn en het bestuur had de goede snaar getroffen. Ieder zou voor zichzelf de plannen nader bezien en uitwerken.

Geslaagd feest Het jubileumfeest was op 25 november 1961, met daaraan voorafgaand ’s middags van 3.00 tot 4.30 uur een receptie. Die was buitengewoon geslaagd. De penningmeester was in zijn nopjes met de vele aangeboden enveloppen met inhoud. Het college van B. en W., de gemeentesecretaris en de directeur gemeentewerken kwamen de jubilerende vereniging feliciteren. Nagenoeg alle plaatselijke verenigingen tekenden acte de présence. De leden van het bestuur werden door de Handelsvereniging met een zilveren insigne vereerd.

Het avondfeest, tot na middernacht geprogrammeerd (zie volgende pagina) was zeker niet minder geslaagd. Het werd een ‘bonte avond’ en het onderdeel dat door de jeugdige medewerkers werd verzorgd (met piano, guitaar en accordeon) werd met name geroemd.

Verloting Ter bestrijding van de kosten was van tevoren een verloting gehouden, waarbij 1000 loten à fl. 1,- werden verkocht. Alle loten werden verkocht. De te winnen prijzen liepen nogal uiteen: de hoofdprijs was een nieuwe centrifuge, daarna vielen een wollen deken en een electrisch scheerapparaat te winnen. Prijs 15, 16 en 17 waren respectievelijk een doos washandjes, een doos zakdoeken en een suikerautomaat! Tolbert pakte eens flink uit bij dit feest.

Het bestuur ten tijde van het 40-jarig bestaan (1961): Van links naar rechts zittend: H. de Boer Hzn., Jan Venema (secretaris).

J. Tuintjer (voorzitter), J. Koning (penningmeester) en H. Rozema.

Staand: E.A. Veeze (2e secretaris), A. de Jonge en R. Wieringa ('leden van bijstand') en E.W. Smit (2e voorzitter).

36

37

38

De Protestantse Gemeente Leek-Oldebert (P.G.L.O.) is geïnstitueerd op 27 mei 2007.

Zij is ontstaan uit de Gereformeerde Kerk Leek en de Hervormde Gemeente Oldebert.

Het logo, ontworpen door dhr. Jan Ernst Douma, is ontstaan in de samen-op-weg-tijd, waarbij onderstaande toelichting hoort: De perspectief op de voorgrond symboliseert de openheid: De samen-op-weg-gedachte. Net zoals de hele vormgeving deze openheid onderstreept.

De twee kerkgebouwen - kenmerken van beide gemeenten - lopen haast ongemerkt in elkaar over: een samengaan, saamhorigheid en verbondenheid.

Door de gelijke hoogte van de torens en het gelijke aantal ramen (= blik op de samenleving) wordt tevens de gelijkwaardigheid in - en de verantwoording vóór - de samenleving tot uiting gebracht.

In onze missie en visie geven wij als kerkgemeente aan: ‘In verbondenheid met Hem, elkaar en de wereld, willen wij met hoofd, hart en handen getuigen van deze onvoorwaardelijke liefde’.

We zijn een grote gemeente van plm. 2.300 leden, zeer pluriform van samenstelling. We willen de verschillen die er zijn, zien als een verrijking. We hebben daarom diverse vormen van beleving om zodoende mensen de ruimte te geven hun geloof persoonlijk vorm te geven.

Omdat de P.G.L.O. ook zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid wil nemen, zijn wij een Fairtrade-gemeente.

Van harte welkom in één van onze kerkgebouwen, ‘De Hoeksteen’ en/of ‘Nienoordkapel’ en/of op een andere manier via één van onze activiteiten.

Meer informatie: www.pglo.nl

│e-mail: scribaat@pglo.nl 39

Tijdens de Jaarvergadering van Oldebert op 14 april 1949 deelde voorzitter Jakob Tuintjer (hoofd der OLS te Tolbert) mee dat het bestuur heeft gemeend pogingen te moeten aanwenden om de zakenmensen in Tolbert nader bij elkaar te brengen. In een korte inleiding gaf de voorzitter een uiteenzetting van het nut van een handelsvereniging. De hierop volgende bespreking had tot resultaat dat een voorlopig comité dit de betreffende zakenmensen voor een bespreking zou uitnodigen. In het voorlopig comité hadden zitting de heren J. Hovinga, E. Veeze, P. Smidts, F. Pruim, J. Bos, W. Renkema en R.J. Heidema.

Actieve jaren Op 12 februari 1952 werden de Statuten en Reglementen van de nieuwe Handelsvereniging goedgekeurd door de toegetreden leden. In de beginjaren vergaderden de besturen van Oldebert en HV Tolbert regelmatig samen, mede om diverse activiteiten en feestelijkheden te bespreken.

Oldebert stelde in 1978 een zelfstandige Commissie Volksvermaken in, die in het begin nauw samenwerkte met de Handelsvereniging.

Vooral onder voorzitterschap van Piet de Vries was de HV Tolbert zeer actief. Zo werd getracht een grotere Supermarkt in Tolbert te krijgen. In overleg met Supermarkt Renkema aan de Zuiderweg werd een plan opgesteld.

Oldebert en Rijkens Staal- en Systeembouw te Tolbert was nauw betrokken bij het plan. Warmelt Rijkens kwam met het voorstel om de panden Hoofdstraat 24, 26 en 28 te kopen en hier een supermarkt te bouwen. Na het bestuderen van deze plannen vonden Piet de Vries en Louwe Mulder het plan te klein. Zij stelden voor het terrein van Garage Liewes te kopen en hier te bouwen. Er werd aan getwijfeld of dit financieel haalbaar was. De gemeente was bovendien bevreesd, dat de grond van het terrein ernstig vervuild zou zijn. De RABO-bank, bij monde van directeur M.F. de Vries, stelde geld beschikbaar om het grondonderzoek uit te laten voeren. Hieruit bleek dat de grond niet was vervuild en bebouwd kon worden.

Het bestuur van HV Tolbert voerde hierna overleg met diverse supermarktorganisaties, waaronder Onder Ons waarbij Renkema was aangesloten. Uit marktonderzoek bleek dat er geen mogelijkheden waren voor een grotere supermarkt in het dorp.

De winkel van Renkema, nog voor deze ingericht werd als supermarkt. Nadien vestigde zich er een winkel in woonaccessoires in, die door een hevige brand werd verwoest. Hij werd in stijl herbouwd.

40

Handelsvereniging Tolbert

Intussen was ondernemer Warmolt Rijkens bezig geweest met het zoeken van een supermarkt voor Tolbert. Na het afhaken van Renkema en de anderen kwam hij tot overeenstemming met Poiesz Supermarkten en konden de plannen verder uitgewerkt worden.

Met Supermarkt Renkema werden afspraken gemaakt over het sluiten en van deze winkel.

Poiesz bood Renkema aan om filiaalleider te worden bij een van hun supermarkten. Ook de nog aanwezige voorraad werd overgenomen door Poiesz.

Toen Poiesz wilde uitbreiden en nieuwbouw wilde plegen op een plek buiten het centrum van Tolbert, heeft Oldebert zich daartegen - samen met o.a. ondernemers- sterk verzet. Met resultaat!

Spektakel Architect van Ringen kon volop aan de slag met de plannen voor een supermarkt, een winkel met woning aan de Hoofdstraat, zes appartementen boven de supermarkt, 14 twee onder één kap woningen en een bungalow op het terrein achter de woning Hoofdstraat 46 (voorheen Meek).

Deze laatste woning is niet doorgegaan vanwege vroegere afspraken met de eigenaar van de grond.

In 1996 werd de supermarkt geopend. De opening was spectaculair, want een helikopter pakte de winkel uit, die door Handelsvereniging was ingepakt. De actie kwam groots in het nieuws.

Teruggang Na de opening van Poiesz Supermarkt en vooral na het vertrek van het bedrijf van Piet de Vries uit Tolbert verminderden de activiteiten van de Handelsvereniging. Ook de samenwerking met de Commissie Volksvermaken Tolbert verliep steeds minder vlot, waarbij deze Commissie op een vergadering met het bestuur van Oldebert op 4 september 2000 verzuchtte dat de HV Tolbert meer tegen- dan meewerkte. Zij stelden dat de HV zelf ook maar de braderie moest organiseren. Alleen de Sinterklaas intocht bleven ze verzorgen. De vereniging zat zelfs een tijdje zonder bestuur en ook anno 2021 worden er weinig of geen activiteiten meer georganiseerd.

41

De Postwagen: historische ‘Trots van Tolbert’ én tentoonstelling van de toekomst Vergeleken met De Postwagen is de vereniging van dorpsbelangen in Tolbert nog relatief jong. Terwijl Oldebert het honderdjarig bestaan viert, gaat de historie van ‘herberg’ De Postwagen terug tot 1780.

Architectonische ode vol referenties Het huidige restaurant kent dus een eeuwenoude voorgeschiedenis en is van oudsher toegankelijk voor een breed publiek. Zaalnamen als ’t Koetshuis, De Doorrit en Tuigenkamer verwijzen naar historische functies. De zalen vallen op door details als houten lambriseringen, glas-in-loodramen en hoge plafonds. Handgemaakte plafondschilderingen belichten de historische functies, wandfoto’s met sepiatint tonen de voormalige voorgevels van het pand. De huidige voorgevel valt op door karakteristieke pilaren als eerbetoon aan het verleden. Een architectonische ode vol referenties.

Postkoets, tram en bus De Postwagen was ooit een ‘pleisterplaats’, wisselplaats en herberg. Een halte voor de postkoets tussen Groningen en Lemmer. De paarden van de postkoets werden hier verwisseld. Eenmaal in Lemmer ging de post over de Zuiderzee naar Holland. In de herberg kon men zich amuseren. Een tramlijn tussen Drachten en Groningen gaf de locatie in 1913 een nieuwe functie, als wachtkamer en verkooppunt voor tramkaartjes. De lijn liep dwars door Tolbert. Na de Tweede Wereldoorlog waren de autobussen in opkomst. De tramlijn werd een transportroute naar de Philipsfabriek in Drachten.

Partydorp Van Gend & Loos gebruikte De Postwagen als vrachtpunt. De voorheen Algemeene Postwagen Onderneming J.B. Van Gend & Loos is inmiddels opgegaan in DHL. In de daaropvolgende decennia verdwenen de logistieke functies en bleef het dorpscafé over. Dat café stond al symbool voor volksfeesten die Geert Cazemier er organiseerde. De latere cafébaas Louwe Mulder lokte extra gasten uit de regio door nieuwe ideeën als het Country & Western feest, een thematisch partydorp. Daarmee bood hij een complete beleving, ruimschoots voordat beleving een belangrijk begrip werd.

Vervolg op volgende bladzijde>>>

42

Ravage Het aanbieden van dit soort activiteiten bleek de sleutel tot een breder bestaansrecht. Dat vroeg vervolgens weer om passende horecavoorzieningen. Zo ontstond geleidelijk de combinatie van een restaurant en een partycentrum, met een positieve spiraal als gevolg. De Postwagen werd een merk. Een merk dat is uitgebouwd door opvolger en ondernemer Oetze Mulder. Dat ging niet zonder slag of stoot. Samen met zijn vader en een compagnon lieten ze het pand verbouwen tot grand café. Net voor alles af was, brak er een brand uit (2012). Gevolg: een ravage, het einde van De Postwagen.

Historiserende herrijzenis Of toch niet? Het moraal hield stand. Dat niet alleen. De ‘familie’ werd sterker en groter dan ooit. Vanuit het hele dorp kwam er steun. Iedereen wilde helpen om de herbouw mogelijk te maken. Hier kwam de verbindende kracht van De Postwagen naar voren. De ‘Trots van Tolbert’. Binnen een oogwenk schetsten behulpzame architecten en interieurontwerpers een nieuw gebouw. De gemeente werkte mee, het dorp stond te springen. In oktober 2013 herrees De Postwagen officieel als volwaardig restaurant. Met een hoogwaardige, historiserende uitstraling.

Terug als vanouds.

Pionier Sindsdien heeft De Postwagen een vaste stroom loyale gasten, met enkel COVID-19 als tijdelijke onderbreking. Daardoor kan familie Mulder met Oetze aan het roer steeds verder doorbouwen en innoveren met vernieuwende concepten. Zoals de ultramoderne Activiteitenarena. Waarbij De Postwagen pioniert en de toon zet. Met onder andere Virtual Reality Rooms en Fun Curling 2.0 (volautomatische puntentelling en uniek terugschuifsysteem).

De Postwagen: historische ‘Trots van Tolbert’ én tentoonstelling van de toekomst

43

Drie generaties familie Dijkstra 7 vragen aan….

Drie generaties, Fokke Dijkstra (1951), Homme Dijkstra (1977), Sieme Dijkstra (2009).

In 1940 is de vader van Fokke Dijkstra samen met 8 Friese boeren hier in Tolbert gevestigd. De oorspronkelijke boerderij bevond zich op de Mensumaweg 34. In 1964 is Fokke met zijn vader verhuisd naar de Noorderweg 18. In 1973 heeft Fokke het bedrijf overgenomen. De twee oudste zonen van Fokke zijn in het bedrijf gestapt maar al snel bleek de oudste zoon geen geboren boer te zijn. Hij zit in de ICT. Toen hebben in 2011 de middelste, Homme en de jongste zoon, Djimmer het bedrijf overgenomen toen Fokke ermee is gestopt.

De broers bouwden het bedrijf uit maar ook hierin kozen zij in 2018 ieder hun eigen weg.

Djimmer heeft een ander bedrijf in Lutjegast en Homme is in 2018 met zijn vrouw Ilke in de Maatschap Dijkstra verder gaan uitbreiden.

Fokke heeft met zijn vrouw een nieuwe woning in de Tolberter petten laten bouwen want hij is en blijft Tolberter. En hij helpt graag op de boerderij als een van de jongens een extra paar handen kan gebruiken.

Volgens de familie Dijkstra heeft Tolbert alle faciliteiten die je nodig hebt en dat is een goede reden om naar Tolbert te komen.

Als ik vraag hoe deze mannen zichzelf zien over 10 jaar dan zegt Fokke dat hij graag nog 10 jaar op ’t Kret blijft wonen.

Homme en zijn vrouw Ilke zouden het bedrijf graag nog uitbreiden. Maar dat is een langdurig proces waar zij al een tijd mee bezig zijn. Ze zouden graag verderop op de Noorderweg een 2e vestiging van de maatschap willen.

Sieme wil dolgraag professioneel voetballer worden!

Maar dat is erg moeilijk dus gaat hij nu zijn best doen op de HAVO op het Lindenborg in Leek.

Als we dan een stap terug gaan in de tijd is er natuurlijk veel verandert in de loop van de generaties op de boerderij. Er is veel gemechaniseerd. De paarden zijn verdwenen. Er staan nu grote tractoren en andere machines. De paarden die er zijn zijn voor de hobby van Ilke en dochter Nienke.

44

vervolg interview De schuren zijn vervangen voor een werktuigopslag en een ligboxenstal met grote melkrobots.

Een plek waar ze nog nooit zijn geweest in Tolbert, tja dat is even nadenken. Maar Sieme wil nog wel een keertje bovenin de Tolberter toren. Pake zegt dat hij daar ook nog nooit is geweest. Ik voel een leuk familie uitje aankomen!

Tot slot ben ik benieuwd naar een onvergetelijke herinnering van deze 3 mannen in Tolbert.

Daarop geeft Fokke gelijk aan dat dat 1000 jaar Tolbert is geweest, Het feest, de optocht, een onvergetelijk feest! Heel Tolbert heeft een fantastische bijdrage geleverd.

Ook is bij deze viering hun buurtvereniging “De Noorderkring”ontstaan.

Homme geeft aan dat hij een fijne tijd heeft gehad op school in Tolbert. Op de oude school aan het schoollaantje maar ook de verhuizing was spannend naar de nieuwe school. Die staat aan De Beelen.

En zijn huwelijksfeest wil hij ook noemen. Dat was geweldig! Op 20-07-2007 hebben ze in de mobilloges van de Postwagen een onvergetelijk feest gehad.

Sieme verteld dat hij niet zoveel in het dorpskern Tolbert is maar dat hij de manege toch wel een mooi groot terrein vindt.

Tot zover, de familie Dijkstra van de Noorderweg.

Interviews: door Barbara Postema-Korringa

Over IJsvereniging Tolbert De IJsvereniging is in 1911 ontstaan door het samengaan van ‘De IJsvlakte’ en ‘De IJsclub’ en is 1 van de oudste verenigingen van Tolbert. De leden van het eerste bestuur waren de heren W. de Boer, J. Pik, R. Boonstra, W. Meek, J. Siersma en E. Waterbolk. Voordat de ijsbaan in het bezit van de IJsvereniging was, vonden de wedstrijden op de Tolbertervaart plaats.

De ijsbaan is in 1912 gekocht door de IJsvereniging Tolbert.

De wedstrijden op de ijsbaan werden erg populair. Zo hebben zich bij het estaffetterijden wel eens meer dan honderd drietallen zich ingeschreven.

De IJsvereniging Tolbert was ook de eerste ijsvereniging in de provincie Groningen die schaatsvaardigheidproeven hield voor de jeugd. Ook voor amateurs was het er prima vertoeven.

De kinderen konden schaatsen leren op het middenstuk, terwijl de meer ervaren jonge en oude schaatsers baantjes konden rijden. Tussendoor of na afloop warmden de verkleumde schaatsers zich op in het clubgebouw onder het genot van een drankje.

Tegenwoordig zijn dit soort wedstrijden niet meer populair, hiervoor in de plaats komen af en toe ludieke wedstrijden om de leden te vermaken en hierdoor ijsplezier te kunnen aanbieden.

Inmiddels bestaat de ijsbaan dit jaar 110 jaar en we hopen dat er nog generaties lang dit door kan gaan.

45

Passage / afdeling Leek(Tolbert) Passage-afdeling Leek is één van de plaatselijke afdelingen van Passage, christelijk-maatschappelijke vrouwenbeweging.

De doelstelling van Passage is een leefbare samenleving voor iedereen.

Als christelijk-maatschappelijke vrouwenbeweging letten we daarbij vooral op de positie en de participatie van vrouwen in de samenleving, dichtbij en ver weg. Dit doen we vanuit onze inspiratiebron de Bijbel.

De drie pijlers die onze doelstelling dragen zijn: - hart voor de samenleving - oog voor de naaste dichtbij en ver weg - gevoel voor cultuur Onze strategie is: denk wereldwijd, handel plaatselijk. Vanuit onze inspiratiebron de Bijbel, werken we aan ontmoeting en verbinding dichtbij en ver weg, bieden we mogelijkheden om talenten te ontdekken en om kennis te verbreden.

Naast het bijwonen van de afdelingsavonden in het winterseizoen, hebben we vaste activiteiten (interessegroepen): een fietsclub op elke eerste woensdag van de maand, er wordt samen gewandeld, filmclubs, een kunst- en cultuurgroep, leeskringen, een schildersgroep, quiltgroepen en een gespreksgroep, HuiskamerHandwerkGroep en Tuingroep.

Meer informatie: Bregina van der Wal-van der Klis, P.R. Passage-afd. Leek; Alle vrouwen in Nederland zijn welkom als lid, tel.: (0594) 511945; e-mail: walklis@planet.nl; ongeacht leeftijd of geloofsovertuiging. www.passagevrouwen.nl

46

De Zijlen feliciteert Oldebert en viert zelf ook feest!

Oldebert bestaat 100 jaar, wat een mijlpaal!

Ook De Zijlen viert dit jaar haar jubileum, de gehandicaptenorganisatie bestaat 25 jaar.

Al veel langer wonen mensen met een beperking in Leek en Tolbert.

Wie kent bijvoorbeeld Sintmaheerdt niet? Tot 10 jaar geleden woonden daar meer dan 200 mensen met een verstandelijke beperking. De afgelopen jaren zijn de zorgwoningen afgebroken en nieuwe woningen gebouwd.

Naast de zorgwoningen zijn hier ook huizen voor particulieren gebouwd.

Het zorginstellingsterrein is omgebouwd tot een woonwijk voor iedereen. Sintmapark is een gevarieerde woonwijk geworden met in totaal 190 woningen waar mensen met en zonder verstandelijke beperking wonen. Met speciaal ontworpen veilige routes kunnen ook bewoners met een beperking zelfstandig door de hele woonbuurt lopen en fietsen.

48

In de zomer van 2022 is het multifunctioneel centrum (MFC) op het Sintmapark gereed. Dit MFC Sintmapark is het sluitstuk van de bouwwerkzaamheden op het terrein.

In het MFC komen voorzieningen voor werk- en dagbesteding, een nieuw gezondheidscentrum voor cliënten van De Zijlen en een café. Het gebouw wordt een ontmoetingsplek voor cliënten en verwanten van De Zijlen en ook voor alle bewoners van de wijk.

Ook kan het MFC gebruikt worden voor wijk- en buurtactiviteiten. Zo kunnen cliënten onderdeel zijn van de samenleving en in een zo gewoon mogelijke woonomgeving wonen en werken.

Oldebert, gefeliciteerd met dit fantastische jubileum en nog vele mooie jaren gewenst.

En wie weet tot ziens in ons mooie MFC!

ANBI De Zijlen is een ANBI, een algemeen nut beogende instelling.

‘t Zijlhuis Oldebertweg 65 Postbus 25 9356 ZG Tolbert Receptie De Zijlen: Telefoon: (0594) 850 100 E-mail: info@dezijlen.nl

49

Oldebert vereniging van dorpsbelangen Tolbert is een actieve vereniging die de belangen van Tolbert en haar inwoners behartigt binnen de Gemeente Westerkwartier. De dorpsvereniging stimuleert initiatieven van dorpsgenoten en draagt mede zorg voor het welzijn in de breedst mogelijke zin.

Al meer dan 1000 jaar ligt Tolbert in het Groninger Westerkwartier, ongeveer 15 kilometer ten westen van de stad Groningen. Het is oorspronkelijk ontstaan als “olde buurt” (oude buurt), terwijl de naam is verbasterd via olde buurt, olde bert, ’t oldebert naar Tolbert.

Momenteel heeft Tolbert ongeveer 4500 inwoners, waarvan de meeste wonen in de nieuwbouwwijken ten zuiden van het oude dorp. Tolbert is rijk aan voorzieningen, winkels en verenigingen. Ze heeft prima verbindingen met zowel de auto, de fiets als het openbaar vervoer met plaatsen als Leek, Roden, Groningen en Drachten.

U kunt lid worden van onze dorpsvereniging, zodat wij ons werk kunnen voortzetten, zo kunnen we met elkaar Tolbert mooi, veilig en leefbaar houden.

Scan hiernaast de QR-code en u komt op onze website: www.oldebert.nl In de bovenbalk rechts klikt u op: "lid worden" Alvast hartelijk dank en tot ziens in ons mooie dorp TOLBERT! 50

Buurt AED-actie in Tolbert groot succes Tolbert, 1 juni 2021 – Aan de Bolster in Tolbert hangt binnenkort een AED in de straat. De buren hielden samen een inzamelactie voor een AED, via het platform BuurtAED.nl van de Hartstichting. De actie was een groot succes, de buurt haalde binnen drie weken voldoende geld op om de AED met bijpassende buitenkast te kopen. Ook de vereniging dorpsbelangen Tolbert heeft aan dit initiatief een geldelijke bijdrage geleverd.

Initiatiefneemster van de actie Mendy Hulshoff (Verpleegkundig Specialist en docent aan de Academie voor Verpleegkunde): “Ik zie om me heen dat ons deel van de wijk aan het vergrijzen is. Ik vroeg me af waar in mijn directe omgeving een AED voor handen was. Immers, door de vergrijzing is de kans dat iemand een AED nodig heeft alleen maar groter aan het worden. Helaas was er in ons deel van de wijk niet een AED beschikbaar die binnen een paar minuten ingezet kon worden. Op mijn onderzoek naar de aanschaf van een AED stuitte ik op een manier om deze aan te schaffen middels crowd-funding. Binnen drie weken is het ons gelukt om het benodigde bedrag op tafel te krijgen.”

Elk jaar krijgen zo’n 17.000 mensen in Nederland een hartstilstand buiten het ziekenhuis. In 70% van de gevallen vindt zo’n hartstilstand thuis plaats. De kans op overleven is het grootst als binnen 6 minuten gestart wordt met reanimeren en een AED wordt ingezet. Het lukt de ambulance meestal niet om binnen die tijd aanwezig te zijn bij het slachtoffer. Daarom is het belangrijk dat er in elke buurt een AED aanwezig is.

Om van heel Nederland zo’n ‘6-minutenzone’ te maken zijn 30.000 AED’s nodig die dag en nacht beschikbaar zijn en staan aangemeld bij oproepsysteem HartslagNu. Op dit moment zijn in Nederland 15.000 AED’s aangemeld bij het oproepsysteem, waarvan er 10.000 dag en nacht beschikbaar zijn. Deze BuurtAED-actie draagt bij aan het realiseren van deze landelijke 6-minutenzone.

Lees meer en kijk wat jij kunt doen op www.buurtaed.nl

Bent u benieuwd waar in de buurt AED's in Tolbert staan?

Zie onze website: www.oldebert.nl 51

52

Stichting Volksvermaken Tolbert Wie is Stichting Volksvermaken Tolbert?

Wij zijn een enthousiaste club vrijwilligers, momenteel bestaat deze uit een gezelschap van 5 dames en 5 heren, die het hele jaar door allerlei leuke activiteiten organiseert in en rondom Tolbert. Het uitgangspunt is dat jong en oud er elementen in kunnen aantreffen die zij weten te waarderen en daar van kunnen genieten.

Er worden zowel traditionele evenementen georganiseerd zoals de Nijjoarsveziede (in samenwerking met andere verenigingen), het eieren zoeken en- gooien op 2e paasdag, de zomerse feestweek met o.a. de jaarmarkt, de zeskamp, de dorps barbecue en het gezellige slotfeest, de Sinterklaasintocht en het tweedaagse altijd goed bezochte en gezellige overdekte Kerstdorp in de HJC Manege, maar er zijn ook veel nieuwe initiatieven. Volksvermaken Tolbert zorgt voor leven in de brouwerij!

Helaas heeft corona ervoor gezorgd dat na maart 2020 de live evenementen niet meer plaats konden vinden, maar gelukkig heeft Volksvermaken Tolbert online nog wel het nodige kunnen organiseren zoals diverse keren een kinderbingo en menig pub quiz voor zowel de kinderen ‘s middags als voor de volwassenen ‘s avonds. Het heeft ons verbaasd hoeveel deelnemers hier iedere keer weer aan mee hebben gedaan.

Verder is ook gebleken dat men graag met de auto in de omgeving op ontdekkingstocht gaat. De diverse auto puzzeltochten hebben al heel wat deelnemers een leuk dagdeel in de onbekende omgeving bezorgd met ook voor ons veel leuke positieve reacties. Ook deze activiteit werd vanwege de coronamaatregelen via digitale wijze georganiseerd.

We zijn een stichting zonder winstoogmerk en zijn wat inkomsten betreft afhankelijk van onze donateurs en de sponsors. U bent voor € 10,-- per jaar als gezin donateur en dat heeft bij de meeste activiteiten al voordelen zoals geen of lagere entree/deelnamekosten. U kunt donateur worden door via onderstaand mailadres uw naam, adres etc. te mailen. Wij vinden het belangrijk dat iedereen zowel jong als oud met onze activiteiten mee kan doen zonder dat dit een grote financiële uitgave is daarom proberen we de eventuele kosten altijd zo laag mogelijk te houden.

We zetten ons elke keer in origineel en vernieuwend te blijven wat activiteiten betreft, maar wij staan ook zeker open voor de ideeën van u.

Volksvermaken Tolbert is per mail bereikbaar via info@volksvermakentolbert.nl 53

adres: Spoor 8, 9356 BW Tolbert. tel: 0594-512428 email: tolbert@bakkerijvanesch.nl www.bakkerijvanesch.nl

54

100 jaar Oldebert Oldebert even van de wereld?

In 1971 bestond Oldebert 50 jaar. Nou ja...

Officieel bestond Oldebert toen niet meer, aangezien in de statuten en reglementen van november 1921 de oprichting was aangegaan voor de duur van 29 jaar, zoals op pagina 8 al is beschreven.

Van de periode 1961-1973 ontbreken de verslagen van de bestuursvergaderingen en van 1963-1973 ontbreken de jaarverslagen en de verslagen van de jaarvergaderingen.

Ook zijn er geen krantenknipsels gevonden over activiteiten betreffende de viering van het 50-jarig bestaan van Oldebert.

75 jaar dan maar?

De voorbereidingen voor de viering van het 75jarig bestaan in 1996 begonnen al in 1993. In eerste instantie werd gedacht aan een rondrit per koets door het dorp, een receptie en een feestavond. Daar werden 250 gasten verwacht aan wie 2 consumpties à fl. 2,- beschikbaar zouden worden gesteld!

Steeds meer verenigingen en organisaties werden bij de feestelijkheden betrokken en uiteindelijk zijn er feestelijkheden in De Postwagen, het dorpshuis, de kerk en de H.J.C.-Manege.

Het bestuur van Oldebert maakte een rondrit door het dorp, met een heuse dorpsomroeper (Jan de Vries) en een heraut (Ebbel Boonstra).

Tijdens de rit werd de kerkklok geluid.

Ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan werd het dorp een fraaie bank aangeboden voor de kerk.

Het bestuur in 1996 Staand Klaske Huizing-Soesbeek (penningmeester), Hilda J. de HoopRusschen, Margriet van der Horst, Janna Lietmeijer-Alserda (archivaris); zittend Fokke Dijkstra (secretaris), Andries Schutting (voorzitter) en Jan de Vries.

55

Oldebert en

Dorpsvereniging Oldebert heeft zich bezig altijd bezig gehouden met tal van aspecten uit de woon- en werkomgeving van het dorp Tolbert.

In het begin van de jaren ’90 ontstonden er verschillende nieuwe werkgroepen en commissies. Zo werd er gewerkt aan een plan voor de herinrichting van het Voorterrein van de Tolbertervaart. De Commissie Monumenten hield zich bezig met het vastleggen van een lijst van (gemeentelijke) monumenten.

Het waren onderwerpen die de gemoederen nogal bezig hielden, want er zijn niet zelden tegenstrijdige inzichten of belangen. Moest op de kop van de Tolbertervaart het accent liggen op de vroegere functie van het terrein, of was een meer recreatieve, toeristische invulling meer gewenst. En vond de een dat monumenten ongeschonden behouden moesten blijven, anderen vonden dat zij beperkt zouden worden in hun woonmogelijkheden. Er werd flink over vergaderd en gedebatteerd en de samenstelling van de werkgroepen wijzigde regelmatig.

Nog een andere werkgroep ging in 1992 aan de slag om te onderzoeken of het mogelijk was een permanente expositieruimte in te richten voor onderwerpen en voorwerpen die betrekking hebben op de historie van Tolbert. Louwe Mulder van De Postwagen had een expositieruimte aangeboden en Anneke Korringa, Bralt Hovinga, Jan de Vries en Meindert Rozema gingen met hem om tafel. Er werd een commissie samengesteld en uiteindelijk werd op 11 april 1994 de Stichting Oudheidkamer Fredewalda opgericht. Het bestuur bestond uit Jaap Balkema (voorzitter), Simon Riepma (secretaris/penningmeester), Meindert Rozema (notulist), Bralt Hovinga (archivaris), Greet Atsma (PR), Ariën Nielsen (juridische zaken) en de leden Harke Meek en Louwe Mulder.

Fredewalda ontstond mede nadat één van de bestuursleden van Oldebert had vernomen dat de inventaris van bakkerij Meijer (Hoofdstraat 26) in museum ’t Steenhuus in Niebert was opgenomen. Dat mocht volgens het bestuur van Oldebert niet nog eens gebeuren.

56

Oudheidkamer Fredewalda Toen ook het authentieke kappersmeubel van kapper Heuker (Hoofdstraat 59) naar elders dreigde te verdwijnen, werd het tijd om in te grijpen.

In de statuten van de Oudheidkamer was opgenomen, dat één van de bestuursleden van de stichting een vertegenwoordiger van Oldebert moest zijn. Op die manier waren er in de beginperiode redelijk nauwe banden tussen beide organisaties. Bij een statutenwijziging in 2014 is deze bepaling – met instemming van Oldebert – komen te vervallen.

Fredewalda kon op eigen benen staan.

Belangrijk wapenfeit van Fredewalda was de aankoop van de boerderij van de familie Cazemier aan de Hoofdstraat 27, een rijksmonument. Het werd met inzet van tal van vrijwilligers, veel bloed, zweet en tranen uiteindelijk gerestaureerd en omgebouwd tot een museaal voorhuis, en een gedeelte met een dorpshuisfunctie. Uniek is de maquette van het dorp Tolbert anno 1925. Het dorpscentrum is nagebouwd in miniatuur en over tal van panden en bewoners is uitgebreide informatie te vinden.

Hoewel Oldebert dus geen rechtstreekse lijntjes meer heeft met de CazemierBoerderij, voelt de dorpsvereniging zich nog steeds zeer verbonden met dit unieke gebouw en gebruikt het graag voor allerlei activiteiten.

Voor meer informatie over de geschiedenis van de boerderij, de gebruiksmogelijkheden en de activiteiten die er in plaatsvinden kunt u kijken op de website www.cazemierboerderij.nl

57

Tolberter verenigingen Tolbert - Volksdansgroep D.V.O. (Dansen Voor Ontspanning) adres: Auwemalaan 17, 9356 AG Tolbert secretaris: mw. G. Rozema-Postma Inlichtingen: Nettie Bergsma, tel. 0594-512498 IVN Westerkwartier e.o. penningmeester: Ad van Alphen adres: 't Kaarnhuus 7, 9356 EL Tolbert website: www.ivn.nl/afdeling/ivn-westerkwartier-eo e-mail: adalphen@xs4all.nl Shantykoor Tolbert secretaris: Jan v.d. Kaap tel. 06-19690196 website: www.shantykoortolbert.nl e-mail: j.vdkaap@ziggo.nl

Oldebert, ver. van dorpsbelangen Tolbert secr.: Fokke Dijkstra website: www.oldebert.nl e-mail: bestuur@oldebert.nl

Bowling League Leek Tolbert secr.: Marcella Zwart website: www.bowlingclubleek.nl e-mail: bllt.leek@gmail.com Jeu de Boulesclub 'De Franse Slag' secretariaat: Wim Oostinga informatie: 0594-516902 of 06-30941336 locatie 8 banen: De Schutse Oldenoert 32, 9351 KP Leek Voetbalvereniging TLC secretariaat: Rodenburg 3, 9351 PV, Leek tel. 0594-512911 of 06-41694708 website: www.vvtlc.nl e-mail: info@vvtlc.nl

Humanitas / Westerkwartier

Uitvaartvereniging Tolbert e.o.

tel. 06-26569680 website: www.humanitas.nl/afdeling/westerkwartier e-mail: westerkwartier@humanitas.nl

secretariaat: A. Berends tel. 0594-514550 website: www.uitvaartverenigingtolbert.nl e-mail: tolbert@fedgron.nl

PGLO Protestantse Gemeente Leek-Oldebert tel. 0594-517553 website: www.pglo.nl e-mail: scribaat@pglo.nl

Stichting Volksvermaken Tolbert (SVT) postadres: Postbus 45, 9350 AA Leek website: www.volksvermakentolbert.nl e-mail: info@volksvermakentolbert.nl

Rijvereniging Nienoord secretaris: Sarah Smit secretaris@rijverenigingnienoord.nl website: www.rijverenigingnienoord.nl e-mail: info@rijverenigingnienoord.nl

Passage-afd. Leek (christelijk-maatschappelijke vrouwenbeweging) informatie: Bregina van der Wal-van der Klis tel. 0594-511945 website: www.passagevrouwen.nl e-mail: walklis@planet.nl Flexx Music Woldhoorn informatie: Conny Politiek 0594 - 511798 Marieke Berghuis 0512 - 342811 website: www.flexxmusicwoldhoorn.com

IJsvereniging Tolbert Pastorije 19, 9356 BN Tolbert tel. 06 – 42358666 website: www.ijsbaantolbert.nl e-mail: info@ijsbaantolbert.nl

58

Rederijkerskamer Vredewold Op 20 oktober 1900 is rederijkerskamer “Vredewold” opgericht en is daarmee de oudste vereniging van Tolbert.

In het begin mochten alleen ongetrouwde inwoners van Tolbert lid zijn; zodra men in het huwelijk trad was men verplicht de kamer te verlaten. In de jaren 50 is deze regel afgeschaft.

Echter tot in de 80-tiger jaren was het de gewoonte dat leden niet eerder tot de kamer mochten toetreden dan na goedkeuring door de leden. Tegenwoordig kunnen nieuwe leden toetreden na aanmelding bij het bestuur.

Op dit moment heeft de kamer 23 leden, maar nieuwe aanwas is altijd welkom!

De repetities worden altijd opgestart in de CazemierBoerderij, waarna ze half december worden voortgezet in De Postwagen, waar ook de jaarlijkse uitvoeringen plaatsvinden.

Naast de jaarlijkse uitvoeringen wordt er 1x per 5 jaar een openluchtspel bij de CazemierBoerderij opgevoerd.

Tevens wordt er 1 x per jaar een uitstapje georganiseerd voor alle leden met aanhang.

Meer informatie en foto’s zijn te vinden op: www.vredewold.com

59