UIT
Even Amsterdammen? Amsterdammers zijn echte levensgenieters. Een aperitiefje op het bordes, wat rondlummelen langs de grachten, uren sjouwelen met vrienden in trendy bars en cafés, daarbij een tikkeltje arrogantie uitstralend. Je neemt het hen niet eens kwalijk. Ze wonen immers in een metropool waar alles kan en alles mag.
“De oorsprong van de naam Amsterdam moeten we zoeken bij Amstel en dam. De IJ was een zijarm van de vroegere Zuiderzee en onderhevig aan eb en vloed, zodoende oorzaak van herhaalde overstromingen. Op de plaats waar de Amstel in de IJ vloeide, werd een dam gelegd. In 1275 besliste Floris V, graaf van Holland, dat de mensen die rond deze dam woonden de waterwegen mochten gebruiken zonder dat ze tol moesten betalen. Daardoor ontwikkelde de handel zich uiteraard meteen. Naderhand breidden de inwoners de stad uit vanuit het centrum. Ze maakten walletjes of opgehoogde stukken aarde. Het water dat ze kwijt moesten, verzamelden ze in een gracht, een woord dat de meeste toeristen niet kennen en ook niet kunnen vertalen”, lacht Daphne Duyne, onze Amsterdamse gids.
okramagazine oktober 2012
De halsgevels zijn prachtig versierd.
46
Een uniek concept Omdat het hier moerassig gebied was, werd de hele stad op miljoenen houten palen gebouwd. Rond 1600 had Amsterdam een uitbreidingsplan. Er werd niet willekeurig bijgebouwd maar de stad werd in fasen uitgebreid. De Keizersgracht is de breedste van alle grachten en tegelijk de middelste. De stukken land tussen de grachten werden alsmaar breder zodat ze er straten tussen konden leggen. Smalle straten als de Noorderstraat en de Kerkstraat vormden een paar eeuwen geleden de achteringangen van de herenhuizen en stadspaleizen die aan de grachten lagen. Deze achterstraten waren erg belangrijk. Langs de grote poorten die we vandaag nog zien, reden de koetsen de tuin in. Vrijwel alle huizen bezitten een haak bovenaan de dakgoot. Die diende om de goederen naar binnen te halen zodat ze op zolder konden
worden opgeslagen. Wanneer je goed kijkt, zie je dat alle gevels naar voren hellen. Ze hangen een centimeter per meter over en werden zo gebouwd om de waren zonder kapotte ramen boven te krijgen. Maar ook als het regende, bleef op die manier de hele gevel droog. “Sommige huizen leunen vervaarlijk scheefgezakt aan tegen het aanpalende huis. Toch is er geen gevaar voor instorting”, meent Daphne. Wie na een nachtje stappen langs de Staalkade of Groenburgwal komt en aan de overkant van de Amstel enkele dansende huisjes in het oog krijgt, heeft niet te veel borrels op. De 'drie dansende huisjes' zijn een bekende attractie. In een ervan huist een hotel. “De huizen ondersteunen mekaar. Daarom is de Amsterdamse grachtengordel zo uniek als stedenbouwkundig en architectonisch kunstwerk. En bovendien erkende Unesco de grachten als werelderfgoed. De stad bestaat uit losse woonhuizen, je ziet hier geen blokken.” In het museum Van Loon, de woning van een van de oprichters van de Verenigde Oostindische Compagnie (V.O.C.), zie je nog hoe zo'n herenhuis er