Programy przesiewowe

MAREK BALICKI

Rozpoznanie zakażenia wirusem HCV daje szanse na wyleczenie w 98 proc. Dzięki temu ryzyko przedwczesnej śmierci z powodu HCV może się zmniejszyć trzykrotnie, rozwoju raka wątroby czterokrotnie, a niewydolności wątroby aż czternastokrotnie. Przyniesie to również korzyści społeczne i budżetowe. Skuteczne leczenie wspomnianego zakażenia jest u nas stosunkowo łatwo dostępne i w pełni bezpłatne, a efektywność kosztowa testowania w kierunku HCV była wielokrotnie weryfikowana i uznawana jest za bezdyskusyjną.

Wydawa³oby siê wiêc, ¿e cel WHO – zmniejszenie do roku 2030 liczby nowych zaka¿eñ o 90 proc., a zgonów spowodowanych przez wirus HCV o 65 proc. – powinien byæ u nas ³atwy do osi¹gniêcia. Jednak rzeczywistoœæ temu przeczy. ¯eby cel WHO osi¹gn¹æ, trzeba by testowaæ rocznie prawie 3 mln osób, a leczyæ oko³o 12 tys. z nich. Okazuje siê, ¿e do tego nam daleko, a w dwóch pandemicznych latach sytuacja siê jeszcze pogorszy³a. W 2019 r. wykrywano w Polsce 3,4 tys. zaka¿eñ, ale w 2021 ju¿ trzykrotnie mniej. W efekcie spad³a liczba leczonych. Zgodnie z danymi epidemicznymi, mamy w Polsce oko³o 150 tys. osób zaka¿onych, z których leczonych jest zaledwie u³amek. Roczna liczba zgonów tylko z powodu raka w¹trobowokomórkowego zbli¿ona jest do liczby zgonów w wyniku wypadków drogowych. Przytoczone alarmuj¹ce dane zosta³y przedstawione przez ekspertów podczas jednego z ostatnich posiedzeñ Rady ds. Ochrony Zdrowia przy Prezydencie RP. Jednog³oœnie wskazywali, ¿e w Polsce nadal nie mamy systemowo rozwi¹zanego problemu testowania w kierunku HCV. Pilnie potrzebny jest program badañ przesiewowych. Wiêkszoœæ krajów na podobnym do naszego poziomie rozwoju takie programy realizuje. Wiadomo te¿, jak to zrobiæ. Mamy projekt programu zapobiegania marskoœci i rakowi w¹troby wywo³anym zaka¿eniem HCV, opracowany w 2020 r. przez prof. Roberta Flisiaka we wspó³pracy z zarz¹dem Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób ZakaŸnych.

Tymczasem minister zdrowia stwierdzi³ niedawno w jednej z telewizji, ¿e wysoka liczba zgonów nadmiarowych w Polsce by³a spowodowana z³ym stanem zdrowia Polaków, a nie ograniczon¹ dostêpnoœci¹ us³ug zdrowotnych w okresie pandemii. Doda³, ¿e pacjenci, niezale¿nie od wieku, unikaj¹ badañ profilaktycznych, dlatego za póŸno zg³aszaj¹ siê po pomoc lekarsk¹. Ograniczenia w korzystaniu z opieki zdrowotnej, niezale¿nie od tego, co myœli o tym minister, by³y jednak faktem. Ponadto wiêkszoœæ ekspertów ocenia, ¿e koronawirus obna¿y³ wszystkie s³aboœci polskiego systemu ochrony zdrowia, a elementem przes¹dzaj¹cym o tragicznym bilansie by³y b³êdy decydentów. Minister mówi, ¿e profilaktyka jest wa¿na. I z tym trudno siê nie zgodziæ. Przyk³adowo: wielu tysiêcy nadmiarowych zgonów mo¿na by unikn¹æ, gdyby wdro¿ono program badañ przesiewowych w kierunku zaka¿enia wirusem HCV.

Możemy wyleczyć prawie każdego, jeśli wiemy, że jest zakażony.

Jedna z uczestniczek wspomnianego spotkania rady, reprezentuj¹ca organizacjê pacjenck¹, powiedzia³a: – Mo¿emy wyleczyæ prawie ka¿dego, jeœli wiemy, ¿e jest zaka¿ony. Stworzenie efektywnego systemu testowania to zadanie Ministerstwa Zdrowia. Tej odpowiedzialnoœci nie da siê przerzuciæ ministrowi na barki pacjentów.