beti ere baldintzatzat zuen lur erem uetan gerta zitezela. X V III gizaldian, aipatu delitu hauez gain, beste hainbat berri ere erantsi zitzaizkien'^*. Errejim en Z aharrean, udal ondasuneei «ondasun propio eta kom unak» izenez hotsegiten zitzaien. O ndasun kom unak — gerora kom unalak edo herriarenak deituak— auzakide guziek erabiltzeko eskubidea zuten aberastasunak ziren; propioak aitzitik, bereziki U dalari zegozkionak ziren. A uzotarrek egurra eta otea erabil zezaketen eta herriarenak ziren m endietan lurrak goldatzerik ere bazuten, azken iharduera hau XVI m endetik aitzina legeztatu bazen ere. G ero ordea, burniolak eta untzigintzaren eraikuntza zela eta, basoek ezagutu zuten atzerapen aldiek, hainbat m ugaketa finkatzera behartu zituen. Izan ere, Lourdes Soriak agertzen digun bezala eragina zuten zenbait auzotarren aldetik, neurrigabekeria haundiak izan ziren. U dalak propioak edo bere zituen ondasunak, lur lanketarako edo etxeak eraikitzeko errentan jartzen zituen. K ontseiluak baso eta soroak ezezik, partikularrei alokatzen zien etxe eta industriak ere bazituen. U dalak diru-sarrerarik oparoenak ondasun kom unal eta propioetatik lortzen bazi tuen ere, U dal H aziendak bazituen beste ham aika finantzabide ere, hala ñola: zergak eta isunak, ezinbestekotzat diren zenbait artikuluren horniketaren errentapena (haragi, olio, bakailu, etb), eta azkenik pattar eta ardoaren hom ikuntza. U dalaren gastuak hiru m ultzo haunditan bereiz ditzakegu. U dalak berak erabakitako gastuak; U dalak m ugatutakoak eta baita gainetik datozkion aginduek erabakitakoak; eta azkenik, kontseiluaren nahiari ihes egiten diotenak. L ehenbiziko atalaren barruan, sailik nagusiena udal langileen soldatek osatzen zu ten; G ainetik zeuden agintarien esku zeuden gastuak berriz, errepide sare eta galtzadei zegozkienak ziren. A zkenik, lurraldearen defentsarako beharrezkoak ziren gas tuak zeuden, kontseiluaren eskuetatik aski urrun geratzen zirenak. Udalak zergak jasotzen zituen baina aldi berean sujetu fiskala ere bazen, nahiz eta estatuaren m antenuan laguntzerakoan, G ipuzkoak hainbat eskubide bere bazituen. Udalek m erkatu salerosketetan, bum i produkzioan... zergak ordaintzen zituzten. Probintziak alabaina, salbuespen batzu bazituen, eta produktoaren zati bat beretzat jaso tzeko aukera zuen. «A lkabala» izeneko ohizko zergaz gain, baziren ohizko ez ziren «zerbitzuak» izeneko beste batzu ere. H onela bada, Probintziak Udalei eska ziezaiekeen gastu orokorrak arintzen lagun zezatela, etxe edo «supazter» kopuruaren baitan {SU SISTEM A ) Udal batetako diru sarrera guziak, kutxa kom un batean biltzen ziren, eta hem endik hartzen zen gero zem ahi beharrizanetarako ere'^“". O rokorrean, Udal H aziendek eguna bera bizi zuten, eta pasatako estualdiak ere ez ziren gutxi izaten 1806an, O iartzun H aranak ondasun propioetatik eta udal zergetatik lortutako diru sarrerak hauetxek izan ziren:
(64) EG AÑ A, Bernabé de. «Instituciones públicas de G uipúzcoa en el s. X V III» Foru Aldundia, 1992 290. or. (65) SORIA SESE, Lourdes. Op. cit. 221-350 orrk. (66) O U A , E, 5. II. 1 ,4