Staan we aan de vooravond van het nieuwe bankieren? Klanten kopen en bankieren tegenwoordig allemaal online. De verschuiving van het fysieke front office naar het virtuele is in volle gang. Waarden als vertrouwen en openheid krijgen vernieuwde aandacht.
Niet
Niets/ niemand
Niet
Beleving
Gehoord worden
Horen
Gezien worden
Zien
Ordening
kernvoorzieningen
Ingetogen
coördineren verwerken bundelen
reflecteren
Buitenwijken straten
Verantwoordelijkheid
te bouwen bestuurscentrum in Utrecht.
Nederland. Met als aanleiding het nieuw
in 2004 ook in gesprek met Rabobank
Hoe orden en richt je een gebouw in waarin medewerkers zelf mogen kiezen waar ze gaan werken? De aangewezen werkplek of vloer met naam van de afdeling past niet meer bij de nieuwe werkstijl. Hoe vindt iemand dan nog zijn weg? Ook de benodigde omvang van het gebouw kan anders bepaald worden. De verschillende activiteiten maken het mogelijk na te denken over de maat en vorm van een (werk)plek. Een goede balans tussen openheid, besloten en gesloten gebieden is essentieel voor de beleving van het gebouw. Kantoren worden vooral ook ontmoetingsplekken. En de bespaarde vierkante meters kunnen ingezet worden voor design en beleving, als ‘cadeautje’ voor de medewerkers.
Op basis van deze
Door toekomstige activiteiten als uitgangspunt te nemen voor de ordening in een gebouw, denken we alle mogelijke samenwerkingsverbanden te ondersteunen. Nu en Zo gaan in de toekomst. Niet alleen die van de formele, kantoren - ontmoehiërarchische vorm, maar ook de vele tingsplaatsen - passen bij een informele netwerken. organisatie, bij de werkstijl die er is of wordt beoogd en bij de mensen die hun activiteiten uitvoeren. Het gebouw wordt als het ware om de mensen en hun activiteiten heen gebouwd. Dat vergroot binding en interactie, het stimuleert creativiteit en effectiviteit. Zo zetten principes gingen we we mensen en organisaties in hun kracht.
Een aantal activiteiten komt in alle organisaties terug. Zoals informeren en coördineren, of kennis bundelen en samenwerken. De verhouding waarin ze voorkomen is steeds weer anders. Maar het zijn uiteindelijk de activiteiten die de eisen stellen aan de inrichting en aan de ordening van vloeren en complete gebouwen.
Hoe vind je de antwoorden op deze veranderingen? Hoe creëer je een werkomgeving die je bedrijfsdoelstellingen maximaal ondersteunt en je medewerkers optimaal faciliteert? Veldhoen + Company doet dit door samen met organisaties terug te gaan naar de kern van het werk. Door te kijken naar de activiteiten en daar te beginnen.
Verandering van tijd en plaats De verandering is er al, overal om ons heen. Van ICT mogelijkheden tot de mentaliteit van medewerkers, van individualisering van klantgedrag tot collectieve globalisering en van toegenomen besef van duurzaamheid tot verschuivingen in demografie. We werken steeds vaker op allerlei verschillende plekken en tijdstippen. Omdat we dat willen, de klant het van ons vraagt, het meer waarde toevoegt of omdat het moet. Werkplekken zijn slechts half bezet. Gemiddeld genomen is de aanwezigheid van medewerkers op hun werkplek nog geen 50% van de tijd. Kantoren krijgen een andere functie. Verbonden zijn en blijven, identiteit, ontmoeting en menselijke maat zijn waarden die centraal komen te staan. Dat stelt andere eisen aan een gebouw dan we gewend zijn.
het werk en de mensen
V E RTR OU WE N De strijd om het talent duurt voort. Arbeidsrelaties veranderen. Medewerkers zoeken intellectuele uitdagingen en verlangen als vanzelfsprekend steeds meer eigen verantwoordelijkheid. Plus aandacht voor hun persoonlijke groei en ontwikkeling. Een nieuwe balans tussen controle en vertrouwen ontstaat. En hoewel loyaliteit een ouderwets begrip lijkt te worden, verandert slechts de onderliggende vraag. Wil ik me verbinden en waaraan? Waar wil ik bij horen?
Hun gebouw
Veel van ons gedrag en de wijze waarop we zaken aanpakken zijn gebaseerd op hoe we het eerder deden. Routines en patronen ontstaan en krijgen vanzelf een plek in ons onderbewuste. Zo werken individuen, zo werken teams, zo werken complete organisaties. Prima... totdat er iets verandert. Of totdat verandering nodig is omdat de waarde van het oude niet langer functioneel is.
Menselijke maat
Vragen waar Veldhoen + Company graag bij helpen. Natuurlijk omdat organisaties vierkante meters optimaal willen benutten, maar vooral omdat organisaties mensen optimaal willen faciliteren en een beslissende stap willen zetten in hun ontwikkeling.
V ers t il l en De toekomstige medewerker is opgegroeid met internet en combineert moeiteloos kennis, ervaringen en relaties uit de fysieke wereld met die van de virtuele. ICT zorgt voor versnelling. En in de voorhoede van die versnellende verandering ontstaat de roep om vertraging en verstilling. Niet om op adem te komen, maar om de rust te vinden de juiste keuzes te maken voor nog hogere kwaliteit, creativiteit en nog meer toegevoegde waarde. Om daarna te kunnen versnellen.
Ontmoeting
Hoe benut je de context en beleving van een werkomgeving om gedrag te beïnvloeden, keuzevrijheid en zelfstandigheid te bevorderen en prestaties te verhogen? Hoe wordt het gebouw het veranderinstrument op weg naar betekenisvol samenwerken?
Organisaties hebben niet alleen een formele, hiërarchische vorm, maar kennen ook vele informele netwerken. Deze netwerken wisselen voortdurend van samenstelling. Ze ontstaan vanuit verschillende drijfveren; rondom klantgroepen, productmarktcombinaties, sociale structuren, kennis- en interessedeling en meer. Door internet en sociale media ontstaan verbindingen steeds makkelijker. Welke waarde hebben deze netwerken? Maar ook; hoe faciliteer ik ze en hoe houd ik er rekening mee?
Gebouwschets Kraaijvanger Urbis
Exploitatie
Vrijheid
Hoe maak je een gebouw dat past als het perfecte maatpak en de casual jeans tegelijk?
rt e r v a n g v e ra n d e Ie d e re d a t d ie e g a je om m a lle s . H oe la a t je n g e n ? H oe v e ra n d e ri en en t im a a l w e rk m e n s e n op en? s a m e n w e rk
Maar nieuwe tijden, vragen om nieuwe inzichten en een nieuwe benadering. Natuurlijk op basis van heldere exploitatieeisen, maar vooral op basis van thema’s als activiteit, beleving, gedrag, toegevoegde waarde, mentaliteit, menselijke maat en duurzaamheid.
Duurzaamheid Beleving
Het paradigma van medewerker = norm = m2 = gebouw, wordt nog regelmatig toegepast.
Veldhoen + Company doet dit door samen met mensen en organisaties terug te gaan naar de kern van het werk. Wat is de essentie van wat er gedaan wordt? Wat is de inhoud van de activiteit, welke vorm heeft het? Is de vorm optimaal? Welk doel dient de activiteit en welke samenhang is er tussen de activiteiten van individuen en groepen? Daarbij laten we oude structuren en patronen los en gaan terug naar de bron van zingeving, productiviteit en effectiviteit binnen een organisatie.
Passen de organisatie en medewerkers binnen de vierkante meters van het gebouw, of past het gebouw bij de organisatie, de werkstijl en de mensen?
V E R B I ND E N
Vertrouwen
uitgangspunt
Zo geef je mensen ruimte. Het zou de manier kunnen zijn om medewerkers te helpen hun eigen behoeften en verwachtingen meer in balans te brengen met waar de organisatie voor staat. Het stimuleren van keuzevrijheid is een groot goed in het creëren van wederkerigheid tussen medewerker en organisatie. Zo ging Veldhoen + Company ook met Rabobank Nederland op zoek naar de betekenis van werken.
Gebouwen die zijn ontworpen om op een traditionele manier te werken, ondersteunen de formele, hiërarchische organisatie. De huisvesting is gebaseerd op ‘het harkje’ of de matrix. Krijgen afdelingen en teams een vast kantoor of gebied toegewezen door de facilitaire afdeling? Prima… totdat er iets verandert. Of tot we ons afvragen waarom iets zo is en nog wel past bij de huidige tijd?
Stadscentrum
Vertraging
Activiteit als
Buitenwijken straten
Excellent ondernemen en organiseren gaat verder dan klantgericht denken, perfecte processen of slimme systemen. Organisaties die het nu en in de toekomst willen maken, stellen hun mensen centraal. En niet alleen hun kenniswerkers, informatieverwerkers of generatie-Y medewerkers, maar ál hun mensen. Van financieel talent tot en met de gastvrouw, van productieassistent tot en met de ceo.
qua ZAB?
Veldhoen + Company introduceerde de metafoor ‘gebouw als stad’. De metafoor biedt een mooie bril voor zowel het gebruik van een gebouw waarin mensen plaats- en tijdonafhankelijk werken, als voor de ontwerpers die uiteindelijk met gebouw en inrichting aan de slag gingen. De gebieden direct achter de entrees vormen het stadscentrum, gericht op ontmoeten. De verdiepingen daarboven zijn de buitenwijken, die op hun beurt een wijkcentrum hebben. De drie niveaus zijn voorzien van een diversiteit aan faciliteiten, waardoor medewerkers er alle gewenste activiteiten kunnen uitvoeren. Er zijn wel accentverschillen: stadscentrum en wijkcentra zijn vooral gericht op samenwerking, terwijl in de buitenwijken individuele activiteiten centraal staan. Het gebouwontwerp van Kraaijvanger Urbis is uiteindelijk gebaseerd op dit door Rabobank overgenomen advies.
Vrijheid
dezelfde eigenschappen
Het gebouw als stad
Hoe laat je mensen optimaal werken en samenwerken? Hoe wordt en blijft werken betekenisvol en zijn mensen de bron van een organisatie? Hoe ontketen je talenten en maak je duurzaam winnende teams? Vrijheid, vertrouwen en verantwoordelijkheid, maar ook verbinding en zelfs vertraging zijn thema’s die daarbij spelen. Thema’s waar Veldhoen + Company organisaties graag bij helpen. Zodat organisaties mensen optimaal kunnen faciliteren en een beslissende stap kunnen zetten in hun ontwikkeling.
gebied te vormen met
Verbinding
gelijkwaardig om één
V
zijn qua karakteristiek
als bron
zones. Welke activiteiten
over de drie soorten vloeren.
Activiteit
op basis van functionele
activiteiten (procentueel) onderverdeeld
Veranderen
gebouw, wordt geordend
Vanuit het stadsprincipe zijn alle soorten
“Het is van jullie, we gaan op reis.”
Een activiteitgerelateerd
Visie
il jk e ap d r ch en o s rk o r w e e t n em nw a r rn e e v de am n n rs e g O ee i E M
Ze sp ijle rs, é
id e h Niets/ niemand
De mensen
Flarden
hun werk en het gebouw
Flarden
Het nieuwe bestuurscentrum voor Rabobank Nederland staat in hoofdlijnen op papier. Bovendien heeft de bank haar processen op orde, uitgedacht en keurig geïmplementeerd. Maar de omgeving is aan het veranderen. Klanten werken al volop tijd- en plaatsonafhankelijk - dankzij bijvoorbeeld de internetsite van de Rabobank- en lopen daarmee voor op de medewerkers van de bank. Hoogste tijd om niet de procesbeschrijving, maar de mens weer leidend te laten zijn over de manier van werken. Tijd voor een ander paradigma en een nieuwe werkstijl die past bij de ambities en medewerkers van de toekomst.
Minimaal
“Het gebouw moet centrum voor lokale banken zijn, niet het hoofdgebouw waar loco’s zich moeten legitimeren als ze binnen komen, waar ze op bezoek ‘mogen’ bij de voorzitter RvB en zich nederig dienen te gedragen. Bij ons moet het zo zijn dat loco’s zeggen bij aankomst: dit is ons gebouw, deze mensen werken voor ons, hier voelen wij ons welkom en thuis. Hoe we dat voor elkaar moeten krijgen, dat weet ik niet, maar laat uw fantasie er op los en ik denk dat dat één van meest cruciale onderwerpen is waar dit gebouw en vooral ons ‘nieuwe werken’ aan moet voldoen.”
Minimaal
In een ‘blauwdruk’ is een nieuwe ITarchitectuur uitgedacht, ondersteunend en stimulerend voor Unplugged. Door invulling te geven aan mogelijkheid tot virtuele samenwerking en kennisdeling, mobiliteit, connectiviteit, zelfservice en integratie van verschillende technieken.
s p ijl
Rustig
Met input uit de workshops is verder onderzoek gedaan naar alle verschillende activiteiten die binnen de Rabobank plaatsvinden. Deze zijn in kaart gebracht en uitgebreid onderzocht. De activiteitenanalyse geeft inzicht in welke activiteiten, wanneer en hoe vaak plaatsvinden. Dat legt de basis voor de eerste ordening van het gebouw en het integrale werkstijlconcept.
Sprekend Bij scherpstelling
nplugged aboU
Af en toe
Goed
Af en toe
Veel
Veel/vaak
Ze
Veel/vaak
Rijk
Uitstekend
Alles
Constant
In een situatie waarin je geen persoonsgebonden werkplek meer hebt, wat bepaalt dan (bewust en onbewust) de plek waar je gaat zitten werken? Zicht, Akoestiek en Beleving, oftewel ZAB. Als ik daar ga zitten, ben ik dan te zien of te horen? Of andersom, hoor ik dan mijn collega’s en kan ik ze wel of niet zien? En wil ik mijn werk doen in een ruimte die me inspireert, of juist een waarbij ik zo min mogelijk afgeleid word door mijn omgeving? Per activiteit heeft Veldhoen + Company op basis van deze driedeling een set aan eisen omschreven, als basisbriefing voor de interieurarchitect.
d ijk s el er el eg ate nk r r rel ha de e af in tg n M ei do t i tij tiv n Ac - e ts aa
Pl
Constant
B
IT-oplossing
A
Z
creëren
é
n
te vergroten.
ab
Bert Heemskerk (voormalig bestuursvoorzitter Rabobank)
tussen de verdiepingen
t; R p e nc co
t; R ce p on nc
open trappen om de verbinding
éé
daar waar mogelijk, vides en grote
gged u l p oUn
s, er
lijnen’ tussen medewerkers. Veldhoen + Company adviseerde,
Bepalen van het strategisch kader
gericht op de figuurlijk ‘korte
Fysieke, mentale en virtuele omgeving
Bij het ontwikkelen van een nieuwe werkomgeving en een nieuwe werkstijl gaat het om het combineren van de fysieke, mentale en virtuele omgeving. Alle drie in samenhang met en afgestemd op elkaar. Veldhoen + Company heeft de expertgroepen van de Rabobank op de drie gebieden begeleid en de unieke uitgangspunten en de samenhang gedurende het hele proces bewaakt.
verticale looplijnen gerealiseerd,
Workshops
én zijn zowel horizontale als
Verleiden
evenwicht tussen open en gesloten
Samen met de directie heeft Veldhoen + Company de missie en ambities vertaald naar een werkstijl die de ambities ook waar zou kunnen maken.
Bronvermelding: Sander Architecten
realiseren is er een uitgedacht
Hoe vertaal je “beste”, “meest klantgedreven” en “vernieuwend” naar een nieuwe manier van werken in een nieuwe kantooromgeving? Hoe (be)leven we de kernwaarden “dichtbij”, “betrokken” en “toonaangevend” en hoe vertalen we deze kernwaarden naar concreet gedrag? Intern en richting onze klanten. Is de huidige werkstijl ‘future proof’, kunnen we meer activiteitgerelateerd gaan werken?
ontmoetingsplekken. Om dat te
In verschillende workshops zijn we aan de slag gegaan met doelen, werkstijlen en activiteiten. Welke ambities zijn er ten aanzien van de manier van werken? Hoe wordt er nu gewerkt en hoe zouden we willen werken? Waar, op welke werkplek, wanneer, in stilte of sociaal, alleen of samen en hoe vaak? En activiteiten zijn geanalyseerd en in kaart gebracht. Van presenteren, afstemmen en uitwisselen, tot en met samenvoegen, afhandelen en voorbereiden.
Gebouwen worden
De gezamenlijke resultaten hebben geleid tot een conceptvoorstel met vier mogelijke richtingen, waaruit de directie heeft gekozen voor de meest ambitieuze variant.
Centraal koffiepunt Cockpits
Missie en ambitie
Vergaderruimtes
Veel aandacht voor de mentale omgeving
Missie en ambities van Rabobank Nederland waren op dat moment nog niet allemaal uitgesproken en vertaald in de richting van deze nieuwbouw. “Hoe ondersteunt het gebouw onze manier van werken?” “Hoe zorgt beleving voor bevordering van het gewenste gedrag?” En natuurlijk ook: “Hoe tonen we onze ambities van grootste, beste en meest vernieuwende financiële instelling in de realisatie van ons nieuwe bestuurscentrum?”
Wat betekent plaats- en tijdonafhankelijk voor hoe we met elkaar samenwerken? Met experts van Rabobank zijn thema’s uitgewerkt als: samenwerken, eigen verantwoordelijkheid, leiderschap, vertrouwen, sociale cohesie, gezondheid en pluriformiteit. Waar staan we nu en waar willen we over een paar jaar staan?
Zo’n 100 individuele werkplekken
De Rabobank Groep stelt het gezamenlijke belang van mensen en gemeenschappen voorop. Vanuit betrokkenheid bij dat belang wil de Rabobank Groep een stuwende en vernieuwende kracht zijn die bijdraagt aan een duurzame ontwikkeling van welvaart en welzijn. Het realiseren van de huidige en toekomstige ambities van mensen en gemeenschappen is daarbij het doel. Het versterken van onderlinge samenwerking en het aandragen van de best mogelijke financiële oplossingen zijn daarvoor de middelen.
Ontmoeten
Vanuit deze missie is het de ambitie van de Rabobank Groep om in Nederland de grootste, beste en meest klantgedreven en vernieuwende instelling te zijn op financieel terrein.
Ambities
Het nieuwe bestuurscentrum voor Rabobank Nederland stond in hoofdlijnen op papier. De hoogte was bepaald (1 meter lager dan de Domtoren) en de imposante uitstraling geschetst. Vierkante meters waren doorgerekend en dat leverde ruimte voor meer dan genoeg medewerkers. Over exploitatiekosten werd nagedacht en duurzaamheid kreeg zeer veel aandacht, geheel in lijn met de kernwaarden van de bank.
werkstijl
vertragen, tekenen en verleiden. Openen, doorgaan, kaderen en vieren. Samenwerken met de Rabobank aan het optimaal benutten van hun nieuwe bestuurscentrum is een prachtig proces. Duidelijk is dat de mensen centraal staan, terwijl een gebouw wordt geconcipieerd en een nieuwe werkstijl wordt geboren. Virtueel, fysiek en mentaal vinden elkaar in één
November 2004 Haalbaarheidsstudies om kantoren Hoog Catharijne geschikt te maken voor een activiteitgerelateerde manier van werken
mentaal
oplossing, één concept; Rabo Unplugged.
contracteren
vertragen
fysiek
virtueel
Inspireren, ordenen, verdiepen, verbazen. Onderhandelen,
Juli 2004 ‘0,8 project’ is aanleiding voor start samenwerking en gedachtevorming over anders werken bij Rabobank Nederland
Eind 2004 Capaciteitsberekeningen en studies naar Rabobank Campus: vanuit metafoor ‘de Rabo-stad’
discussiëren
verdiepen
Januari 2005 Selectie gebouwarchitect en eerste massa studies met als uitgangspunt ‘Rabo campus als stad’
verleiden
ontwerpen April 2005 Start programma met het aanstellen van programmamanager Henny van Egmond
verbazen
April - oktober 2005 Ambitie integrale werkstijl, resulterend in rapportage ‘De Richtingen, ambitie HNW’
verwonderen
openen
Januari - oktober 2006 Conceptualiseren integrale werkstijl, resulterend in rapportage ‘Rabo Unplugged’ (de naam is een feit)
doorgaan Mei 2006 Benuttingsgraadmeting in alle panden van Rabobank Nederland in Nederland
December 2007 Eerste masterplan voor de Rabobank Campus i.s.m. Kraaijvanger Architecten
tijdlijn
2007 Planfase, resulterend in programmaplan en veranderaanpak
contracteren
berekenen
vertragen
discussiëren
2007-2010 Verandertraject op basis van verleiden onder leiding van verandermanager Paul Bloemen
Maart 2007 Selectie interieurarchitect en eerste studies interieurconcept
verdiepen
verleiden
2007-2010 Programma van eisen voor activiteitgerelateerde werkomgeving wordt vertaald naar definitief ontwerp voor interieur onder leiding van Sander Architecten
ontwerpen
verbazen
jij automatisch ook. Ook al ben je je daar niet altijd bewust van. Dat vind ik mooi aan Unplugged werken; je steeds bewuster worden van wie je bent en wat je doet. De zoektocht en ontwikkeling. Dat geeft voor mij vrijheid en het vraagt om verantwoordelijkheid om de afspraken die ik heb gemaakt na
Saskia Laatste regels van het slotlied van ‘Goudzoekers’, het muziektheater over de essentie van Rabo Unplugged, ontwikkeld door Theatergroep Plezant in samenwerking met Veldhoen + Company en Rabobank Nederland.
te komen en zelf meer grip op mijn tijd te hebben.”
beleving
“Alles om je heen verandert, dus
2008 Pilotomgeving in gebouw ‘Beneluxstaete’ met ca. 500 medewerkers
verwonderen
Pieter
2009-2010 Ordening van gebouw vertaald naar ‘Vind je plek’-traject met transformatiemanagers
“Voor mij als leidinggevende is het sleutelwoord bij Rabo
openen
Unplugged: vertrouwen. Dat is de basis en hier valt of staat alles mee. Heb vertrouwen 2011 Ingebruikname ‘Plein’ als eerste activiteitgerelateerde omgeving van de nieuwbouw
in jezelf en je medewerkers en durf los te laten. Het is even wennen, maar je zult vertrouwen voor terug krijgt.”
Juni 2011 Opvoering theaterstuk “Goudzoekers” voor alle Rabobank medewerkers
2011 Ingebruikname nieuwbouw en monitoren gebruik “Unplugged is voor mij een werkstijl die bij deze tijd past en ook bij mij als persoon. Het is toch fijn dat je als medewerker de ruimte en het vertrouwen krijgt om zelf te bepalen hoe je je werk inricht en waar, wanneer je dat het beste doet, zodat je het beste uit jezelf kunt halen. Wie wil dat nou niet? Voor mij is het in ieder geval niet meer weg te denken.”
Najoua Veldhoen + Company Veldhoen + Company begeleidt organisaties in het ontwikkelen
“Het nieuwe werken is een van de redenen geweest waardoor ik in de Rabo geïnteresseerd raakte. Het geeft mij vrijheid in de invulling van mijn werk, wat me
Marijke
doorgaan
je verbazen dat je er veel
en implementeren van plaats- en tijdonafhankelijke innovatieve werkstijlen. Dat doen we in Nederland en ver daarbuiten.
ontzettend veel energie geeft. Zelf de keuze maken op
Samen met onze opdrachtgevers veranderen we de manier waarop
welke wijze en waar ik het werk tot een goed resultaat
hun mensen met elkaar, met informatie en met middelen werken.
kan brengen, heerlijk!”
Zo creëren we veerkrachtige organisaties die optimaal kunnen inspelen op veranderingen en waar talentvolle mensen graag werken. In al onze projecten staat een inspirerende interactie met opdrachtgever en overige betrokken partijen voorop. Dit leidt tot resultaten waar we trots op zijn. info@veldhoen.nl
www.veldhoen.nl
berekenen