การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ

การเพาะเลีย้ งเนือ้ เยือ่ การเพาะเลี้ยงเนื้อเยือ่ เป็ นความเจริ ญก้าวหน้าในด้านการเกษตรเกี่ยวกับพืช ที่มีการพัฒนาเทคนิคใน การขยายพันธุ์แบบใหม่ ที่ทาำ ให้ได้พืชต้นใหม่ จำานวนมาก อย่างรวดเร็ วในเวลาอันจำากัด โดยมี คุณภาพดีเหมือนเดิม ความหมายของการเพาะเลีย้ งเนือ้ เยือ่ การเพาะเลี้ยงเนื้อเยือ่ หมายถึง การนำาเอาส่ วนใดส่ วนหนึ่งของพืช ไม่วา่ จะเป็ นอวัยวะเนื้ อเยือ่ เซลล์ หรื อเซลล์ไม่มีผนัง มาเลี้ยงในอาหารเลี้ยงในสภาพปลอดเชื้อจุลิทรี ย ์ และอยูใ่ นสภาพควบคุม อุณหภูมิ แสงและความชื้นเพื่อให้เซลล์พืชที่นาำ มาเพาะเลี้ยงนั้น ปราศจากเชื้อที่มารบกวนและ ทำาลายการเจริ ญเติบโตของพืช พืชที่นิยมนำามาเพาะเลีย้ งเนือ้ เยือ่ การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื้อ นิยมใช้กบั พืชที่มีปัญหาในเรื่ องของการขยายพันธุ์ หรื อพืชที่มีปัญหาเรื่ อง โรค เช่น ขิง กล้วยไม้ หรื อพืชเศรษฐกิจ เช่น กุหลาบ ดาวเรื อง ข้าว แครอท คาร์ เนชัน่ เยอร์ บีร่า เป็ นต้น ขั้นตอนการเพาะเลีย้ งเนือ้ เยือ่ การเพาะเลี้ยงเนื้อเยือ่ มีวิธีการทำา 5 ขั้นตอน ดังนี้ 1. การเตรี ยมอาหาร คือ การเตรี ยมอาหาร คือ การนำาธาตุอาหารหลักที่พืชต้องการในการ ำ ในอัตราส่ วนที่ เจริ ญเติบโต และธาตุอาหารรองมาผสมกับวุน้ ฮอร์ โมนพืช วิตามินและน้าตาล เหมาะสม แล้วนำาไปฆ่าเชื้อ ใส่ลงในขวดอาหารเลี้ยง บางครั้งอาจหยดสี ลงไป เพื่อให้สวยงามและ สังเกตได้ชดั เจน ธาตุอาหารที่พืชต้องการ • ธาตุอาหารหลัก ได้แก่ ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส โปรตัสเซียม แคลเซียม แมกนีเซี่ยม และกำามะถัน • ธาตุอาหารรอง ได้แก่ ธาตุอาหารที่จาำ เป็ นน้อย เช่น เหล็ก แมงกานีส สังกะสี ทองแดง 2. การฟอกฆ่าเชื้อส่วนเนื้อเยือ่ คือ เป็ นวิธีการใช้สารเคมีหรื อวิธีการต่าง ๆ ที่ทาำ ให้ชิ้นส่ วน ของพืชที่นาำ มาเลี้ยงในอาหารเลี้ยง ปราศจากเชื้อจุลินทรี ยต์ ่าง ๆ 3. การนำาเนื้อเยือ่ ลงขวดเลี้ยง เป็ นการนำาเอาชิ้นส่ วนของพืชที่ฟอกฆ่าเชื้อแล้ว วางลงบน อาหารเลี้ยงที่ปลอดเชื้อ โดยใช้เครื่ องมือและปฏิบตั ิการในห้องหรื อตูย้ า้ ยเนื้ อเยือ่ โดยเฉพาะ 4. การนำาขวดเลี้ยงเนื้อเยือ่ ไปเลี้ยง เป็ นการนำาเอาขวดอาหารเลี้ยงที่มีชิ้นส่ วนของเนื้ อเยือ่ ไป เลี้ยงไว้บนเครื่ องเขย่า เพื่อให้อากาศได้คลุกเคล้าลงไปในอาหาร ทำาให้แร่ ธาตุ, ฮอร์ โมนและสาร

อาหารต่าง ๆ ช่วยกระตุน้ ให้เนื้ อเยือ่ ที่นาำ มาเลี้ยงบนอาหารนั้น เกิดต้นอ่อนของพืชจำานวนมาก 5. การย้ายเนื้อเยือ่ ออกจากขวด เมื่อกลุ่มของต้นอ่อนเกิดขึ้น ให้แยกต้นอ่อนออกจากกัน เพื่อ นำาไปเลี้ยงบนอาหารเลี้ยงใหม่ จนต้นอ่อนแข็งแรงดีแล้ว จึงนำาต้นอ่อนที่สมบูรณ์ออกจากขวด ปลูก ในแปลงเลี้ยงต่อไป

ประโยชน์ ของการเพาะเลีย้ งเนือ้ เยือ่ 1. เพื่อการผลิตต้นพันธุ์พืชปริ มาณมากในเวลาอันรวดเร็ ว 2. เพื่อการผลิตพืชที่ปราศจากโรค 3. เพื่อการปรับปรุ งพันธุ์พืช 4. เพื่อการผลิตพืชพันธุ์ตา้ นทาน 5. เพื่อการผลิตพืชพันธุ์ทนทาน 6. เพื่อการผลิตยาหรื อสารเคมีจากพืช 7. เพื่อการเก็บรักษาพันธุ์พืชมิให้สูญพันธุ์ พืชใกล้ สูญพันธุ์ คือ ขนุนไพศาลทักษิณ ซึ่งมีเหลืออยูเ่ พียงต้นเดียวในพระราชวังไพศาลทักษิร ตามโครงการพระ ราชดำาริ ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ วั และสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ เพื่อเก็บพันธุ์ ไว้เผยแพร่ ต่อไปโดยมองให้ Central LAB ที่มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บางเขน กองทัพบกและ สวนจิตรลดา เป็ นผูร้ ับผิดชอบโครงการร่ วมกัน เป็ นต้น