Rivka Kopé (1910-1995) — dessin
Pour Fanny
Soul of Yiddish Un des rabbins du Talmud affirme que « la voix de la femme est une nudité ». Et bien des sages débattent pour tenter de comprendre ce qu’il faut entendre là. Le chant féminin, à l’instar de celui des sirènes de la mythologie grecque, constituerait-t-il une menace pour ceux qu’il détourne fatalement du droit chemin ? La pudeur des femmes est-elle toujours synonyme de leur éclipse ?
Son Kol Nidreï en est la démonstration magistrale. Cette liturgie de kippour affirme que nos paroles ne sont ni fiables ni crédibles. Les femmes, tout au long de l’histoire, ont été précisément accusées de ne pas être dignes de confiance. L’heure est à faire résonner d’autres discours. Quand leur voix s’élève, pour mener la prière ou la revisiter, apparaît soudain cette vérité « toute nue ».
Depuis des années, j’explore ces questions et puis, sur ce chemin, surgit la voix de Noëmi Waysfeld. Son chant suffit à faire taire tous ceux qui voudraient nous bâillonner. Elle raconte en yiddish et en araméen tout ce que la tradition attend finalement de nous : une invitation à réinterpréter, et faire sortir du silence ceux qu’on a voulu faire taire.
Delphine Horvilleur
Mit farmakhte oygn מיט פֿאַרמאַכטע אױגן מיט פֿאַרמאַכטע אױגן הערסטו נענטער דעם יאַם מיט פֿיבערןדיקע פֿינגער פֿילסטו גרינגער דעם גראַם דערקענסטו אין פֿלי,די גאָלדענע ּפאַװע און ַא בענקש ַאפֿט װערט שענער װען זי איז פֿונ נישט הי
Mit farmakhte oygn herstu nenter dem yam Mit fiberndike finger filstu gringer dem gram Di goldene pave, derkenstu in fli Un a benkshaft vert shener ven zi iz fun nisht hi
די מידקײט װערט מידער ב ַײ דער שװעל פֿון ַא הױז װען דו קניסט פֿילסטו שאַרפֿער אַז גאָט איז גרױס גאָט ּכבֿיכול איז גרױס הײַנט ּפונקט װי ַא מאָל נישט װײַל ער דונערט אין הימל נאָר װײַל ער כליּפעט אין טאָל
Di midkeyt vert mider bay der shvel fun a hoyz Ven du knist, filstu sharfer az Got iz groys Got kavyokhl iz groys haynt punkt vi a mol Nisht vayl er dunert in himl nor vayl er khlipet in tol.
אַז װױל איז צו דעם װאָס האָט דאָס כליּפען דערהערט דיר איז אַז ַא הערונג געװעזן באַשערט און ַא טרער איז געפֿאַלן אין דײַן געמיט און מיט װּונד און מיט װּונדער זיך צעבליט אין דײַן ליד
Az voyl iz tsu dem vos hot dos khlipen derhert Dir iz aza herung gevezn bashert Un a trer iz gefaln in dayn gemit Un mit vund un mit vunder zikh tseblit in dayn lid.
Auteur : Itsik Manger Compositeur : Nurit Hirsh Arrangement : Kevin Seddiki Traduction française : Macha Fogel
Mit farmakhte oygn Les yeux fermés Les yeux fermés, on entend mieux rouler les vagues, Tremblant de fièvre, on entend mieux sonner les rimes, Le paon doré, on le reconnaît à son vol, Et les langueurs sont plus belles, quand elles ne sont pas d'ici. rrivée sur le pas de la porte, la fatigue est encore plus lourde, A Assis sur les genoux, on sent mieux combien Dieu est grand. Dieu, si l'on peut parler ainsi, est aussi grand aujourd'hui qu'hier, Non parce qu'il tonne à travers les cieux, mais parce qu'il sanglote dans les vallées. ienheureux celui qui a entendu ces sanglots B Toi, c'était ton destin de les entendre Une larme est tombée dans ton coeur Entre souffrance et merveille, elle a fleuri dans ton poème.
Zol Zayn זאָל זײַן אַז איך בױ אין דער לופֿט מײַנע שלעסער,זאָל זײַן אַז מײַן גאָט איז אין גאַנצן נישט ָא,זאָל זײַן, אין טרױם איז מיר בעסער,אין טרױם איז מיר העלער, אין חלום דער הימל איז בלױער פֿון בל ָא אַז כ'װעל קײן מאָל צום ציל נישט דערלאַנגען,זאָל זײַן, אַז מײַן שיף װעט נישט קומען צום ברעג,זאָל זײַן איך זאָל האָבן דערגאַנגען,מיר גײט נישט אין דעם מיר גײט נאָר דער גאַנג אױף ַא זוניקן װעג אַז איך זאָל גײן איבער פֿאַלשע װעגן,זאָל זײַן אַז מײַן ליבש ַאפֿט איז גאָר נאָר ַא טרױם,זאָל זײַן דאָך שטײַג איך אַריבער די גאָלדענע בערגן און קוק אױף מײַן האַרץ גרעסער װי דער רױם
Zol zayn, az ikh boy in der luft mayne shleser, Zol zayn, az mayn got iz in gantsn nito, In tryom iz mir heler, in troym is mir beser In kholem der himl iz bloyer fun blo. Zol zayn, as kh'vel keyn mol tsum tsil nit derlangen, Zol zayn, az mayn shif vet nit kumen tsum breg, Mir geyt nit in dem, ikh zol hobn dergangen, Mir geyt nor der gang oyf a zunikn veg. Zol zayn, az ikh zol geyn iber falshe vegn Zol zayn, az mayn libshaft iz gor nor a troym Dokh shtayg ikh ariber di goldene bergn Un kuk oyf mayn harts, greser vi der roym
Auteur, compositeur : Yosef Papiernikov Arrangement : Kevin Seddiki Dernier couplet en yiddish et traduction française : Noëmi Waysfeld, sous le regard de Macha Fogel
Admettons Admettons, que je bâtisse mes châteaux en l'air, Admettons, que mon dieu n'existe pas du tout, C'est plus clair pour moi en rêve, c'est meilleur pour moi en rêve, En songe le ciel est plus bleu que bleu. Admettons, que je ne parviendrai jamais au but Admettons, que mon navire n'atteindra pas la rive, Ce qui m'importe, ce n'est pas d'être arrivé C'est seulement d'avancer sur un chemin ensoleillé Admettons, que j’emprunte de mauvaises routes Admettons que mon amour ne soit qu’un songe, Pourtant je gravis les montagnes d’or Et je consulte mon coeur, plus grand que l’espace.
À peine קױם
קױם גליט דאָס ליכטפֿון ַא נײַעם טאָג די נאַכט גײט פֿאַרב ַײ, קױם,קױם און דײַן האַנט צו מיר זיך גליטשעט ַא לײַכטע האַנט
Koym
Koym oyfgevekt iz der tog Koym, koym avek, di nakht geyt farbay Un dayn hant tsu mir zikh glitshet shoyn A laykhte hant
אַרױס פֿון שלאָף,קױם אױפֿגעװעקט מיט קױם געעפֿנטע אױגן זוכסטו שױןדי האַנט מײַנע די קריזשעס מײַנע טאַּפסטו אָן
Koym oyfgevekt, aroys fun shlof Mit koym geefnte oygn Zukhstu shoyn di hant mayne Di krizhes mayne glitshetsu
אױ װי בלאַס,דער װײַסער פֿאַרטאָג, באַלד אַװעק,איז שױן באַלד אַריבער אַזױ שײן.קוק דורכן פֿענצטער ַא טאָג ַא שײנער,קוק אַהער
Der vayser fartog, oy vi blas Iz shoyn bald ariber, bald avek Kuk dukhn fenster, azoy shayn, Kuk aher, a tog a sheyner
יעדער טאָג איז ַא פֿרישער אָנהײב דער װיל יענעם פֿאַר זיך האַלטן צעחושט,װאָס טוען מיר? פֿאַרבלאָנדזשעט מע ברענגט ַא קרבן,מע שלאָגט זיך עס לױפֿט אַרונטער װינט און פֿײַער צעריסן,װיפֿל מאָל פֿאַרבלאָנדזשעט
Yeder tog, es haynt zikh vider on, Mir viln zikh, mir voltn zikh. Vos tuen mir, farblondzhet, tsekhisht Me shlogt zikh Es loyfn unter vint un fayer Vifl mol farblondzhet, tserisn,
געפֿונען,װיפֿל מאָל פֿאַרבלאָנדזשעט בלײַבן מיר פֿאַרג ַאפֿט און פֿאַרװּונדערט
Vifl mol farblondzhet, gefunen, Blaybn mir vi shtamen fargaft
איך הער נישט,איך פֿאָלג נישט ַא מלך, װער איך,און ּפלוצינג דו פֿאַרטרינקסט זיך,ַא כװאַליע בין איך און אַרום דיר דרײ איך זיך אַרום
Ikh folg nisht, ikh her nisht Un plutsing, ve ikh, a malekh A khvalie bin ikh, du fartrinkst zikh Un arum dir drey ikh zikh arum.
קױם די צײַט אָּפגעשטעלט האָט זיך זומער, אָסיען, װינטער,פֿרילינג געדענקסט? דאָס איז נעכטן געװען זומער, אָסיען, װינטער,פֿרילינג מײַן געשטאַלט האָסטו קױם דערזען טײַערער,מיך דערקענט האָסטו גלײַך ַא שמײכל קױם האָסטו געטאָן און איך האָב דיך שױן אױסגעקליבן
Hengt zikh oyf di tsayt, koym gefangen Friling, vinter, osien un zumer Gedenkst ? Dos iz nekhtn geven Friling, vinter, osien un zumer Mayn geshtalt hostu koym nor gezen Mikh derkent hostu glaykh, tayerer A shmeykh koym hostu geton Un ikh hob dikh shoyn oysgeklibn
דו הערסט נישט,דו פֿאָלגסט נישט ַא מלך, װערסטו,און ּפלוצינג. איך פֿאַרטרינק זיך,ַא כװאַליע ביסטו דו ביסט מײַן קר ַאפֿט און איך בין דײַן ּתורה
Du folgst nisht, du herst nisht, Un plutsing, verstu, a malekh A khvalie bistu, ikh fartrink zikh Du bist mayn kraft un ikh dayn toyre
ַא שאָטן ַא פֿינסטערער.קוק אַהער אין דעם חושך זע איך דיך קױם דו פֿאַסט אױף מיר,דו קוקסט אױף מיר שטעל איך זיך אָּפ,הערסט נישט װאָס איך זאָג
Kuk aher, a s’luet a finsterer, In dem khoyshekh ze ikh dikh koym Du kukst oyf mir, du past oyf mir, Du vilst nit hern shvayg ikh mir
אינדערװײַטנס קלאַּפט די טיר קאַלושזעס ּפליאַטשן,עס גײט ַא רעגן עס לעבט זיך ערגעץ אױף דער װעלט אָבער מיר זענען ד ָא מײַן ליבער
Indervaytns klapt der tir Es geyt a regn, s’klingt a nign Ergets lebn men oyf der velt Ober mir zenen do mayn liber
די צײַט פֿליט אַז מען ליבט זיך קױם האָבן מיר פֿאַרשטאַנען אַז די נאַכט איז שױן פֿאַרב ַײ ַא גרינגע נאַכט,ַא לײַכטע נאַכט דײַן שײן ּפיסקל אױף מײַן האַלדז אין דרױסן איז שװאַרץ און פֿינסטער דײַן שײן ּפיסקל אױף מײַן האַלדז שלאָף איך אײַן און װען איך שלאָף שױן האָב איך דיך װײַטער ליב קױם פֿאַרװיגט האָסטו מיך לײגסט זיך אױך של ָאפֿן דײַן קערּפער לעבן מײַנעם װערט שװערער ַא גוטע נאַכט מײַן ליבינקער.
Di tsayt flit az men libt zikh Koym hobn mir farshtanen Az di nakht iz shoyn farbay A laykhte nakht, a gringe nakht Dayne lipn oyf mayn gargl In droysn iz shvartz un finster Tust a bis mir shlof ikh zikh ayn Ven ikh shlof shoyn lib ikh dayn khayn Koym farvigt hostu mikh shoyn Un du ligst zikh shlofn shoyn Dayn kerper lebn mayns vert shverer A gute nakht mayn libinker
Auteur : Barbara Compositeur : Roland Romanelli Traduction yiddish : Macha Fogel
À peine
L'aube blafarde, par la fenêtre, L'aube blafarde, va disparaître. C'est beau : regarde par la fenêtre. C'est beau : regarde le jour paraître. À chaque jour recommencé, À se vouloir, à se garder, À se perdre, à se déchirer, À se battre, à se crucifier.
À peine le jour s'est levé, À peine la nuit va s'achever Que déjà, ta main s'est glissée, Légère, légère.
Passent les vents et les marées. Mille fois perdus, déchirés, Mille fois perdus, retrouvés, Nous restons là, émerveillés.
À peine sorti du sommeil, À peine, à peine tu t'éveilles Que déjà, tu cherches ma main Que déjà, tu frôles mes reins.
Mon indocile, mon difficile Et puis docile, mon si fragile, Tu es la vague où je me noie, Tu es ma force, tu es ma loi.
À peine le temps s'est posé, Printemps, hiver, automne, été. Tu t'en souviens ? C'était hier, Printemps, été, automne, hiver.
Au loin, une porte qui claque. Il pleut, j'aime le bruit des flaques. Ailleurs, le monde vit, ailleurs Et nous, nous vivons là, mon coeur
À peine tu m'avais entrevue, Déjà, tu m'avais reconnue. A peine je t'avais souri Que déjà, tu m'avais choisie.
Le temps passe vite à s'aimer. À peine l'avons-nous vu passer Que déjà, la nuit s'est glissée, Légère, si légère.
Ton indocile, ta difficile Et puis docile, ta si fragile, Je suis la vague où tu te noies, Je suis ta force, je suis ta loi.
Ta bouche à mon cou, tu me mords. Il fait nuit noire au dehors. Ta bouche à mon cou, je m'endors. Dans le sommeil, je t'aime encore.
Dans la chambre, s'est glissée l'ombre. Je t'aperçois dans la pénombre. Tu me regardes, tu me guettes. Tu n'écoutais pas, je m'arrête.
À peine je suis endormie Que déjà, tu t'endors aussi. Ton corps, à mon corps, se fait lourd. Bonsoir, bonne nuit, mon amour…
Ovnt lid
שטילער אָוונט טונקל־גאָלד . איך זיץ בײַם גלעזל וו ַײ … וואָס איז געוואָרן פֿון מײַן טאָג ַא שאָטן און ַא שײַן זאָל כאָטש ַא רגע טונקל־גאָלד אין מײַן ליד אַרײַן שטילער אָוונט טונקל־גאָלד אַן אַלטער גראָער יי ִד דאַוונט פֿרום אַוועק דעם שטױב פֿון דעם יאָר־יריד זאָל כאָטש ַא מורמל פֿון דעם יי ִד אַרײַן צו מיר אין ליד
שטילער אָוונט טונקל־גאָלד ווינט וועלט־אױס וועלט־אײַן דער טרױער וואָס געוועזן וואַך של ָאפֿט ווי ַא הינדל אײַן
Shtiler ovnt, tunkl-gold Ikh zits baym glezl vayn Vos iz gevorn fun mayn tog... A shotn un a shayn Zol khotsh a rege tunkl-gold in mayn lid arayn. Shtiler ovnt, tunkl-gold. An alter groer yid Davnt frum avek dem shtoyb Fun dem yor-yarid Zol khotsh a murml fun dem yid Arayn tsu mir in lid. Shtiler ovnt, tunkl-gold. Vint velt-oys velt-ayn. Der troyer vos gevezn vakh Shloft vi a hindl ayn.
זאָל כאָטש אַן אָטעם פֿון זײַן שלאָף אין ליד צו מיר אַרײַן שטילער אָוונט טונקל־גאָלד
Zol khotsh an otem fun zayn shlof In lid tsu mir arayn. Shtiler ovnt, tunkl-gold.
ַא זומער־פֿױגל פֿליט די פֿליגל זײַנע גר ָא און גאָלד אַוועק אין גאָט־באַהיט זאָל כאָטש ַא ציטער פֿון זײַן פֿלי אַרײַן צו מיר אין ליד
A zumer-foygl flit. Di fligl zayne gro un gold, Avek in got-bahit Zol khotsh a tsiter fun zayn fli Arayn tsu mir in lid.
שטילער אָוונט טונקל־גאָלד ווינט און וועג און ווײַן ...וואָס איז געוואָרן פֿון מײַן טאָג ַא שאָטן און ַא שײַן זאָל כאָטש ַא רגע טונקל־גאָלד אין מײַן ליד אַרײַן
Shtiler ovnt, tunkl-gold Vint un veg un vayn. Vos iz gevorn fun mayn tog... A shotn un a shayn Zol khotsh a rege tunkl-gold In mayn lid arayn.
Ovnt lid
Auteur : Itzik Manger Compositeur : Chava Alberstein Arrangement : Kevin Seddiki
Chanson du crépuscule
Soir calme. Or sombre Je suis assis, près d'un verre de vin. Qu'est devenue ma journée... Une ombre et un éclat. Qu'au moins un instant d'or sombre Dans ma chanson parvienne.
Soir calme. Or sombre. Un oiseau d'été vole. Ses ailes grises et or Parties là où dieu protège. Qu'au moins un frisson de son vol Vienne à moi dans la chanson.
Soir calme. Or sombre. Un vieil homme gris Balaie pieusement de ses prières La poussière de la foire. Qu'au moins un murmure de cet homme Vienne à moi dans la chanson.
Soir calme. Or sombre Vent et chemin et vin. Qu'est devenue ma journée... Une ombre et un éclat. Qu'au moins un instant d'or sombre Dans ma chanson parvienne.
Soir calme. Or sombre. Le vent d'un bout à l'autre du monde Le chagrin qui veillait Dort comme les poules. Qu'au moins un souffle de son sommeil Dans la chanson me parvienne.
Dona dona אויפן פורל ליגט ַא קעלבל ליגט געבונדן מיט ַא שטריק הויך אין הימל פליט ַא שוועלבל פרייט זיך דרייט זיך הין און קריק לאַכט דער ווינט אין קאָרן לאַכט און לאַכט און לאַכט לאַכט ער אָּפ ַא טאָג ַא גאַנצן מיט ַא האַלבער נאַכט דאָנ ַא דאָנ ַא דאָנ ַא דאָנ ַא דאָנ ַא דאָנ ַא דאָנ ַא ד ָא דאָנ ַא דאָנ ַא דאָנ ַא דאָנ ַא דאָנ ַא דאָנ ַא ד ָא שריי ַט דאָס קעלבל זאָגט דער ּפויער ווער זשע הייסט דיך זיי ַן ַא קאַלב וואָלסט געקערט צו זיי ַן ַא פויגל וואָלסט געקערט צו זיי ַן ַא שוואַלב בידנע קעלבער טוט מען בינדן און מען שלעּפט זיי און מען שעכט ווער ס האָט פליגל פליט אַרויפצו איז ביי ַ קיינעם ניט קיין קנעכט
Oyfn furl ligt a kelbl Ligt gebundn mit a shtrik Hoykh in himl flit a shvelbl Freyt zikh dreyt zikh hin un krik Lakht der vint in korn Lakht un lakht un lakht Lakht er op a tog a gantsn Mit a halbe nacht Dona, dona, dona, dona, Dona, dona, dona, do Dona, dona, dona, dona, Dona, dona, dona, dona. Shrayt dos kelbl, zogt der poyer Ver zhe heyst dikh zayn a kalb ? Volst gekert tsu zayn a foygl Volst gekert tsu zayn a shvalb Bidne kelber tut men bindn Un men shlept zey un men shekht Ver s'hot fligl flit aroyftsu Iz bay keynem nisht keyn knekht
Auteur : Aaron Zeitlin Compositeur : Sholom Secunda Arrangement : Kevin Seddiki
Dona dona L'est un petit veau sur une carriole Avec une corde ligoté Là-haut dans le ciel, une hirondelle vole S'amuse et virevolte de tous côtés Le vent rit dans les blés Il rit et rit et rit Il rit toute la journée Et la moitié de la nuit Dona, dona, dona, dona, dona, dona, dona, do Dona, dona, dona, dona, dona, dona, dona, do
Le petit veau crie, le paysan lui dit : - Qui donc t'oblige à être un veau ? Tu pourrais être un petit oiseau Tu pourrais être une hirondelle Les pauvres petits veaux, on les entrave À l'abattoir on peut les tuer Mais qui a des ailes au loin peut s'envoler Et n'est l'esclave de personne
Autoportrait 1 ּפאַרטרעט-ַאױיטא איך מאָל מיט ַא שטיק נאַכט מײַן ּפאָרטרעט דער אויסערלעכער דעקאָר שּפילט האַרמאָניש אַרױס פון אינעװייניק מײַן ּפנים. ווען שטיין מיט שטיין רעדט זיך צונויף דיאַלאָג-ווערט ַא פונקען מאָל איך מײַן ּפנים מאָנאָלאָג-בין איך אײַנגעהערט אינעם פאַרבן
Oyto-portret 1 Ikh mol Mit a shtik nacht mayn portret. Der oyserlekher dekor Shpilt harmonish Aroys fun ineveynik Mayn ponim. Ven shteyn mit shteyn redt zikh tunoyf Vert a funken-dialog. Mol ikh mayn ponim, Bin ikh ayngehert inem farbn-monolog.
2 ּפאַרטרעט-ַאױיטא כ'לאָז מיך באַװעלטיקן פון ַא העכערן כוח אַלץ איינס װי מען רופט אים איך שלאָג מי ַך מיט די כװאַליעס פון לעבן ווי כ'װאָלט שווימען געקענט איך שלאָג מיך מיט כװאַליעס ווי מיט אײַזערנע ווענט פאָרגעפיל,דאָס דריטע אויג מײַנס זעט אַריבער צײַט טייל מאָל שוים איך מיך מיטן כוח פון אָקעאַן כאָטש איך ווייס ווי ליגנעריש האָפענונג איז װאָס פאַרנאַרט אין שּפאַן
Oyto-portret 2 Kh’loz mikh baveltikn Fun a hekhern koyekh Altz eyns vi men ruft im. Ikh shlog mikh mit di khvalies fun lebn Vi kh’volt shvimen gekent ; Ikh shlog mikh mit khvalies Vi mit ayzerne vent. Dos drite oyg mayns, forgefil, Zet ariber tsayt. Teyl mol shoym ikh mikh Mitn koyekh fun okean ; Khotsh ikh veys vi lignerish hofenung iz Vos farnakht in shpan.
Auteur : Rivka Kopé Compositeur : Kevin Seddiki Traduction française : Macha Fogel
Autoportrait Autoportrait 1
Autoportrait 2
Je peins Avec un morceau de nuit mon portrait. L'extraordinaire décor Joue avec harmonie Dehors du dedans Ma figure
Je me laisse entraîner par une force supérieure, Peu importe comme on l’appelle. Je me cogne aux vagues de la vie Comme si je savais nager ; Je me cogne aux vagues Comme à des murs d’acier.
Quand une pierre se fait comprendre d’une autre, Dialogue d’étincelles. Quand je peins ma figure Surgit un monologue de peinture qui m’écoute.
Mon troisième oeil, prévoyant, Voit à travers le temps. Parfois je m’écume Avec la force de l’océan ; Alors que je sais combien l’espérance est menteuse, Qui trompe sous le harnais.
Oyfn Veg אויפֿן וועג שטייט ַא בוים שטייט ער אײַנגעבויגן אַלע פֿייגל פֿונעם בוים זענען זיך צעפֿלויגן דר ַײ קיין מערב דר ַײ קיין מזרח און דער רעשט קיין דרום און דעם בוים געלאָזט אַליין הפֿקר פֿאַרן שטורעם זאָג איך צו דער מאַמע הער זאָלסט מיר נאָר נישט שטערן וועל איך מאַמע איינס און צוויי באַלד ַא פֿויגל ווערן איך וועל זיצן אויפֿן בוים און וועל אים פֿאַרוויגן איבערן ווינטער מיט ַא טרייסט מיט א שיינעם ניגון זאָגט די מאַמע ניטע קינד און זי וויינט מיט טרערן
Oyfn veg shteyt a boym, Shteyt er ayngeboygn, Ale feygl funem boym Zaynen zikh tsefloygn. Dray keyn mayrev, dray keyn mizrekh, Un der resht - keyn dorem, Un dem boym gelozt aleyn Hefker far dem shturem. Zog ikh tsu der mamen : - her, Zolst mir nor nit shtern, Vel ikh, mame, eyns un tsvey Bald a foygl vern… Ikh vel zitsn oyfn boym Un vel im farvign Ibern vinter mit a treyst Mit a sheynem nign. Zogt di mame : - nite, kind Un zi veynt mit trern -
Vest kholile oyfn boym Mir farfroyrn vern. Zog ikh : - mame, s'iz a shod Dayne sheyne oygn Un eyder vos un eyder ven, Bin ikh mir a foygl. Veynt di mame : - ltsik, kroyn, Nem, um gotes viln, Nem khotsh mit a shalikl, Zolst zikh nisht farkiln. Di kaloshn nem dir mit, S'geyt a sharfer vinter Un di kutshme tu dir on…Vey iz mir un vind mir - Un dos vinter-laybl nem, Tu es on, du shoyte, Oyb du vilst nit zayn keyn gast …Tsvishn ale toyte Kh'heyb di fligl, s'iz mir shver, Tsu fil, tsu fil zakhn, Hot di mame ongeton Dem feygele, dem shvakhn. Kuk ikh troyerik mir arayn In der mames oygn, S'hot ir libshaft nit gelozt …Vern mir a foygl Oyfn veg shteyt a boym, Shteyt her ayngebogen, Ale feygl funem boym …Zaynen zikh tsefloygn
װעסט חלילה אויפֿן בוים מיר פֿאַרפֿרוירן ווערן זאָג איך מאַמע ס'איז ַא שאָד דײַנע שיינע אויגן און איידער וואָס און איידער ווען בין איך מיר ַא פֿויגל וויינט זי מאמע איציק קרוין נעם אום גאָטעס ווילן נעם כאָטש מיט א שאַליקל זאָלסט זיך נישט פֿאַרקילן די קאַלאָשן נעם דיר מיט ס'גייט ַא שאַרפֿער ווינטער און די קוטשמע טו דיר אָן וויי איז מיר און ווינד מיר און דאָס ווינטער לײַבל נעם טו עס אָן דו ׁשוטה אויב דו ווילסט נישט זײַן קיין גאַסט צווישן אַלע טויטע כ''הייב די פֿליגל ס'איז מיר שווער צו פֿיל צו פֿיל זאַכן האָט די מאַמע אָנגעטאָן דעם פֿייגעלע דעם שוואַכן קוק איך טרויעריק מיר אַרײַן אין דער מאַמעס אויגן ס'האָט איר ליבש ַאפֿט נישט געלאָזט ו ווערן מיך ַא פֿויגל אויפֿן וועג שטייט ַא בוים שטייט ער אײַנגעבויגן אַלע פֿייגל פֿונעם בוים זענען זיך צעפֿלויגן
Oyfn Veg Sur la route
Il est tout courbé Tous les oiseaux de l'arbre Se sont envolés Trois vers l'ouest, trois vers l'est, Et le reste vers le sud Et l'arbre ils l'ont laissé tout seul isolé, face à la tempête Je dis à ma mère : écoute, Ne te mets pas dans mon chemin, Je vais, maman, ni une ni deux, Me changer en oiseau… Je vais m'asseoir dans l'arbre Et je vais le bercer Le consoler, pour traverser l'hiver, Avec une belle mélodie Ma mère me dit non mon enfant Et elle pleure avec des larmes Dieu t'en garde, sur l'arbre Tu vas geler Je dis maman c'est pitié pour tes beaux yeux Et en un instant,
Auteur : Itzik Manger Compositeur : Laskovsky Arrangement : Kevin Seddiki
Je me suis fait oiseau La mère se lamente : Itzik, mon Trésor, Si dieu le veut, prends, Prends quand même avec toi une écharpe Pour ne pas prendre froid. Mets tes galoches Un rude hiver arrive Et ton chapeau fourré mets-le, Malheur, pauvre de moi… Et prends ton manteau d'hiver Mets-le, gros bêta A moins que tu ne veuilles être invité Au pays des morts Je soulève mes ailes, c'est difficile, De trop, trop de choses Maman a couvert Son petit oiseau affaibli Je me vois triste Dans les yeux de ma mère Son amour ne m'a pas laissé Devenir un oiseau… Sur la route, il y a un arbre, Il est tout courbé Tous les oiseaux de l'arbre Se sont envolés
Dans ma chambre אין מיין צימער
איך האָב ַא באַזונדערן הימל ַא הימל מיט שמערן ,װאָס מיר נאָר געהערן. איינגעפאַסט אין מיין פענצטער קלויב איך מיר דעם שענסטן,דעם גרעסטן. אָדער איך צייל זיי אין מיליאָנען אויך די לבנה איז צו גאַסט ביי מיר. איך קוק אין איר שּפינל ַא בלאַסן זיגל,און זע מיין געזיכט
In mayn tsimer
Ikh hob a bazundern himl A himl mit shtern Vos mir nor gehern Ayngepast in mayn fenster Klyob ikh mir Dem grestn, dem shenstn Oder ikh tseyl zey in milionen Oykh di levone iz tsu gast bay mir Ikh kuk in ir shpigl Un ze mayn gezikht a blasn zigl
איך אין בעט,מיר זיינען איינם זי אויפן בלאָען באַלקן הוידעט זיך וי ַא וויגל ּפלוצלונג פאַלט אויף איר ַא גרויער װאָלקן וי ַא שילדקרויט אין געװועט און פאַרשלעּפט זי ערגעץ העט ווערט טונקל אין מיין צימער באשלעג פון סופיט-ּפאַלט אַראָּפ דאָס זילבער און שטערן פאַרשווינדן מיט באָרװועסע טריט און שווימט זי ווידער אַּפער דאַכט זיך איז זי זויכערער און העלער ווי פריער איז מיט מֿיר דען ניט אַזױ ּפרעסן טעג אויף מיר ברוך לבנהם געזיכט-וי א װאָלקן איך װאַקל מיך און שטרויכל שיער און האַלט דאָס גלייכגעוויכט איך שווים אפער נאָך שטראַלנדיקער און בלאַנק וי ַא שטערן ַא פאַרביקער
Mir zaynen eyns ikh in bet Zi oyfn bloyen balkn Hoydet zikh vi a vigl Plutsling falt oyf ir a groyer volkn Vi a shildkroyt in gevet Un farshlept zi ergetz het Vert tunkl in mayn tsimer Falt arop dos zilber bashleg fun sofit Un shtern farshvindn Mit a borvesse trit Un shvimt zi vider oper Dakht zikh Iz zi zoyberer un heler vi frier. Iz mit mir den nit azoy ? Presn teg oyf mir Vi a volkn brokh levone gezikht Ikh vakl mikh un shtroykhl shier Un halt dos glaykhgevikht Ikh shvim oper nokh shtralndiker Un blank vi a shtern a farbiker
Auteur : Rivka Kopé Compositeurs : Kevin Seddiki et Sarah Nemtanu Traduction française : Macha Fogel
Dans ma chambre Dans ma chambre Je possède un ciel bien à moi. Des cieux couverts d'étoiles Qui n'appartiennent qu'à moi. Encadrée dans ma fenêtre, Je choisis La plus grande, la plus belle. Ou bien je les compte par millions.
Une tortue de tissu, Qui l'emporte… Ma chambre s'assombrit, Le chaperon d'argent dégringole du toit Les étoiles disparaissent, Pieds nus. C'est alors qu'elle nage à nouveau là-haut, Il me semble La voir plus claire, plus propre.
La lune est mon invitée, elle aussi. Je la regarde, comme un miroir, Et je vois ma figure, sceau blafard. Nous ne faisons qu'une, Moi dans mon lit et elle, en son bleu plafond, Se balance, comme couchée dans un berceau. Soudain, un nuage gris l'assaille,
N'en va-t-il pas de même avec moi ? Les jours me pressent, Comme un poids de lune, Je chancelle, manque succomber, Attrape mon équilibre, Je nage alors plus radieuse qu'un instant auparavant, Je brille comme une étoile de couleur.
Mazl מאַזל ? װּו נעמט נעם ַא ביסעלע מאַזל ? װּו נעמט נעם ַא ביסעלע גליק דאָס רעדעלע זאָל זיך שױן דרײען און ברענגען מײַן מאַזל צוריק די װעלט זי איז דאָך באַש ַאפֿן פֿאַר אַלע מענטשן גלײַך כאָטש אַז ַא ביסעלע,װּו נעמט נעם ַא ביסעלע, װּו נעמט נעם ַא ביסעלע גליק יאָרן פֿון צרהות יאָרן פֿון ּפײַן צײַטן װאָס ערגערע קען שױן נישט זײַן געגאַנגען אױפֿן װעגן פֿאַרדאָרבן און שלעכט געמאַטערט די יאָרן די טעג און די נעכט ניט צעבראָכן בין איך און איך פֿרעד די פֿראַגע ב ַײ זיך
Vu nemt men a bisele mazl ? Vu nemt men a bisele glik ? Dos redele zol zikh shoyn dreyen Un brengen mayn mazl tsurik. Di velt, zi iz dokh bashafn Far ale mentshn glaykh. Vu nemt men a bisele, khotsh aza bisele, Khotsh aza bisele glik ? Yorn fun tsores, yorn fun payn Tsaytn vos ergere keyn shoyn nisht zayn. Gegangen oyf vegn, fardorbn un shlekht Gematert di yorn di teg un di nekht Nit tsebrokhn bin ikh un ikh freg di frage bay zikh…
Mazl Chance Où trouver un peu de chance ? Où trouver un peu de joie ? C'est à la roue de tourner enfin Et de me rendre ma chance. Le monde a été créé Pour tous les hommes, à égalité. Où trouver un peu, ne serait-ce Qu'un petit peu de joie ? Des année de soucis, de peines, J'ai connu les pires des temps. J'ai passé par de mauvaises routes corrompues, Pourtant, je n'ai pas été brisé Et je me demande…
Auteur, compositeur : Benzion Witler Musique ajoutée et arrangement : Kevin Seddiki Traduction française : Macha Fogel
Leyg dayn kop לייג דיי ַן קאָּפ לייג דיי ַן קאָּפ אויף מײַנע קני ,גוט אַזוי צו ליגן .קינדער של ָאפֿן אײַן אַליין ,גרויסע דאַרף מען וויגן קינדער האָבן שּפילעכלעך שּפילן װען זײ װילן גרױסע שּפילן נאָר מיט זיך אײביק מוזן שּפילן איך בין ד ָא, האָב ניט מורא ,וועל דיך ניט פֿאַרשטויסן ,-האָסט גענונג געוויינט שוין הײַנט ,ווי עס ּפאַסט ַא גרויסן אָנגעוויינט און אָנגעקלאָגט ,איך וועל דיך איצט פֿאַרוויגן :לייג דיי ַן קאָפ אויף מיי ַנע קני .גוט אַזוי צו ליגן
Leyg dayn kop oyf mayne kni, Gut azoy tsu lign, Kinder shlofn ayn aleyn, Groyse darf men vign. Kinder hobn shpilekhlekh, Shpiln ven zey viln; Groyse shpiln nor mit zikh, Eybik muzn shpiln. Hob nit moyre, Ikh bin do, Kh’ vel dikh nit farshtoysn – Host genug geveynt shoyn haynt Vi es past a groysn. Ongeveynt, un ongeklogt, Kh’ vel dikh itst farvign; Leyg dayn kop oyf mayne kni – Gut azoy tsu lign.
Auteur : Halpern Leivick Compositeur : Leibu Levin Arrangement : Kevin Seddiki
Leyg dayn kop Pose ta tête Pose ta tête sur mes genoux, Qu'il est bon reposer ainsi. Les enfants s'endorment sans nous, Les grands, il faut les bercer.
N'aie pas peur, je suis là, Je ne te repousserai pas. Tu as assez pleuré aujourd'hui, Pleuré comme un grand.
Les enfants ont des jouets Pour s’amuser quand il en ont envie Les adultes ne disposent que d’eux mêmes Ils ne peuvent s’arrêter de jouer
Tu as pleuré, tu t'es complaint, Viens que je te berce. Repose ta tête sur mes genoux, Repose, ce sera doux…
Di Goldene pave די גאָלדענע ּפאַװע געפֿלױגן,איז די גאָלדענע ּפאַװע געפֿלױגן און די נאַכט האָט געעפֿנעט די גאָלדענע אױגן שלאָף אײַן,ליכטיקער מײַנער די נאַכט האָט געעפֿנעט די גאָלדענע אױגן בין איך פֿידל געװאָרן און דו דער בױגן שלאָף אײַן,אומרוי ִקער מײַנער
Iz di goldene pave gefloygn, gefloygn. Un di nakht hot geefnet di goldene oygn, Likhtiker mayner, shlof ayn. Di nakht hot geefnt di goldene oygn, Bin ikh fidl gevorn un du der boygn, Umruiker mayner, shlof ayn.
בין איך פֿידל געװאָרן און דו דער בױגן און דאָז גליק איבער אונדז האָט פֿאַרליבט זיך געבױגן שלאָף אײַן,צערטלעכער מײַנער
Bin ikh fidl gevorn un du der boygn, Un doz glik iber undz hot farlibt zikh geboygn, Tsertlekher mayner, shlof ayn.
און דאָס גליק איבער אונדז האָט פֿאַרליבט זיך געבױגן פֿאַרפֿלױגן,געלאָזט אונדז אַלײן און פֿאַרפֿלױגן שלאָף אײַן,טרױעריקער מײַנער
Un dos glik iber undz hot farlibt zikh geboygn, Gelozt undz aleyn un farfloygn, farfloygn, Troyeriker mayner, shlof ayn
Auteur : Itzik Manger Compositeur : Chava Alberstein Arrangement : Kevin Seddiki Traduction française : Macha Fogel
Di Goldene pave Le paon doré Le paon doré s'est envolé, Et la nuit a ouvert ses yeux dorés, Toi qui brilles, endors-toi.
Je suis devenue un violon et toi, un archet, Et la joie amoureuse s'est penchée sur nous, Toi qui es gracieux, endors-toi.
La nuit a ouvert ses yeux dorés, Moi, je suis devenue un violon et toi, un archet, Toi qui t'agites, endors-toi.
Et la joie amoureuse s'est penchée sur nous, Nous a laissés seuls et s'est envolée. Toi qui es triste, endors-toi.
Kol Nidreï
Arrangement : Christian-Pierre La Marca
Ve'esarei, Ush'vuei, Vacharamei, Vekonamei, Vekinusei, Vechinuyei. D'indarna, Ud'ishtabana, Ud'acharimna, Ud'assarna Al nafshatana Miyom Kippurim zeh, ad Yom Kippurim haba aleinu letovah Bechulhon Icharatna vehon, Kulhon yehon sharan Sh'vikin sh'vitin, betelin umevutalin, lo sheririn v'lo kayamin Nidrana lo nidrei Tous les vœux que nous pourrions faire Toute interdiction ou sentence d’anathème Que nous prononcerions contre nous-mêmes, Toute privation ou renonciation que, Par simple parole, par vœu ou par serment Nous pourrions nous imposer, Depuis le jour de Kippour passé A ce jour de Kippour Et depuis ce jour de Kippour Jusqu'à celui de l’année prochaine (qu'il nous soit propice), Nous les rétractons d’avance ; Qu’ils soient tous déclarés non valides, Annulés, dissous, nuls et non avenus ; Qu’ils n'aient ni force ni valeur ; Que nos vœux ne soient pas regardés comme vœux.
MUSICIENS Noëmi Waysfeld — Chant Sarah Nemtanu — Violon Kevin Seddiki — Guitare, zarb, arrangements et compositions Antoine Rozenbaum — Contrebasse
CONCEPTION GRAPHIQUE Louise Cirou
Invités : Fanny Cirou — Dona dona : Chant Christian-Pierre La Marca — Kol Nidreï : Violoncelle et arrangement avec l'aimable autorisation de Naïve
PRODUCTION AWZ Records
ENREGISTREMENT ET MIXAGE Enregistré par Nicolas Baillard au Studio Sequenza du 12 au 15 septembre 2020 Mixé par Romain Clisson au studio Durango en novembre 2020 Antoine Rozenbaum remercie chaleureusement Marie-Christique Dacqui pour le prêt de sa contrebasse SUIT-BASS de Patrick Charton MASTERING Masterisé par Raphaël Jonin en novembre 2020 PHOTOGRAPHIE Portraits de Noëmi Waysfeld : Manuel Braun Direction artistique : Isabelle Gillouard et Valentine Franssen Maquillage : Sueva Foltzer Photos d'enregistrement : Antoine Cirou et Camille Roffay Textures : Photoalto Soul Of Yiddish a été soutenu par le dispositif Adami 365
DISTRIBUTION L'autre Distribution
Noëmi Waysfeld remercie particulièrement : Antoine Cirou Rozenbaum, Fanny Cirou, Kevin Seddiki, Delphine Horvilleur, Sarah Nemtanu, Christian-Pierre La Marca, Yann Ollivier, Louise Cirou, Isabelle Rozenbaum, Lili Kousmierski, Sophie Andrieu, Anne Gueudré, Nicolas Baillard, Isabelle Gillouard, Valentine Franssen, Nelly Correia, Adeline Andricopoulos, Camille Roffay, Marie de Chassey, Pierre-Antoine Devic, Roland Romanelli. Pour leur participation active à la réalisation de ce disque : L'Adami & François Boncompain, Marie Labarelle, Manuel Braun, Luc Genetay, Céline Charissou, L'autre Distribution, Romain Clisson et le studio Durango, Raphaël Jonin, Stéphane Andrivot, Samuel Agard & l’Abbaye de Royaumont, Catherine Peillon, Manuel Braun, Bruno Chanel, Marie-Christine Dacqui, Jérome Brajtman. Macha Fogel, pour son accompagnement, son investissement, et ses traductions. Pour leur soutien, depuis si longtemps : Bernard Waysfeld, Catherine Waysfeld, Elsa Waysfeld, Anne Jeanvoine, Guillaume de Chassy, Arièle Butaux, Thomas Savy, Marjorie Bertin, Christian Gangneron, l’ARCAL, Julia Chardavoine, Mel de Chassy, Linda Wise, Alexandre Loos, Elsa Vautrain, Marine Pierrot Detry. Une pensée particulière pour Nathalie et Denis Malhomme.