nmnm_40

Page 1

‫جه‌گوار‬ ‫پێشانگای‬ ‫ئۆتۆمبێلی پاریس‬

‫تەندروستی‬ ‫‪7‬‬

‫‪40‬‬

‫‪www.Nnmnm.com‬‬

‫‪7‬‬

‫‪١٤‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كى كولتوریى گشتییه‌‬

‫كەركوكییەكان‬ ‫خۆیان فێری‬ ‫خوێندەواریی‬ ‫دەكەنەوە‬

‫زۆرێك ل������ەو كەس������انەی بەهۆكاری ج������ۆراو جۆر‬ ‫نەیانتوانیوە بچنە بەر خوێندن‪ ،‬خوازیارن لەبنكەكانی‬ ‫نەهێش������تنی نەخوێندەواری بخوێن������ن‌و بەڕێوەبەرێكی‬ ‫پەروەردەیی لەكەركوك ئاماژە بەوە دەدات كە چەندین‬ ‫بنكەیان كردۆتەوە بۆنەهێشتنی نەخوێندەواری‪.‬‬

‫‪٧‬‬

‫‪2010/9/7‬‬

‫‪7‬‬ ‫بو خه‌لک‬ ‫له خه‌لکه‌و ‌ه‬

‫‪ 9‬ئامۆژگاری بۆ‬ ‫به‌ژنڕێكی‌‬ ‫كوڕان‌و كچان‬

‫پەروەردە‬

‫‪٦‬‬

‫سێشه‌ممه‌‬

‫‪13‬‬

‫چی بكەین كاتێك‬ ‫منداڵەكەمان‬ ‫درەنگ فێری‬ ‫قسەكردن دەبێت؟‬

‫نرخ‪750 :‬دینار‬

‫ئۆتۆمبێل‬

‫لەپێشانگای ئۆتۆمبێلی پاریسی‬ ‫ئەمس������اڵدا چەندی������ن بەرهەمی‬ ‫نوێی ئەمساڵ لەالیەن كۆمپانیا‬ ‫بەناوبانگەكانی بەرهەمهێنەری‬ ‫ئۆتۆمبێلەوە نمایش دەكرێن‪.‬‬

‫منداڵ‬

‫خوێندكارێك به‌قۆڵبەس��تکراوی دەبرێتە هۆڵی تاقیكردنه‌وه‌وە‬

‫ به‌رزان عه‌لی حه‌م‌ه له‌سلێمانی‬

‫‌‬ ‫رۆژی پێنج������ی ئ������ه‌م مانگ������‌ه‬ ‫ئاماده‌ی������ی‬ ‫خوێندكارێك������ی‬ ‫ك������وڕان‪،‬‬ ‫س������ه‌اڵحه‌دینی‬ ‫به‌ده‌ستگیركراوی له‌الیه‌ن هێزه‌كانی‬ ‫ئاسایش������ی س������لێمانیه‌و‌ه ده‌برێت������‌ه‬ ‫خۆێندنگه‌ك������ه‌ی‌و كارمه‌نده‌كان������ی‬ ‫ئاسایش داوا له‌مامۆستاكان ده‌كه‌ن‪،‬‬

‫ك‌ه تاقیكردنه‌وه‌ی بیركاری قۆناغی‬ ‫پێنجه‌می زانس������تی خوێندكاره‌ك‌ه‬ ‫بك������ه‌ن به‌بێ ئ������ه‌وه‌ ‌ی پرس������یار ‌ی‬ ‫له‌باره‌وه‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌حم������ه‌د عه‌ب������دواڵ یه‌كێ������ك‬ ‫له‌مامۆس������تاكانی ئ������ه‌و ئاماده‌ییه‌و‬ ‫له‌لێدوانێكیدا بۆ نم نم ئاماژه‌ی به‌وه‌دا‬ ‫ك‌ه كارمه‌نده‌كانی ئاس������ایش پێیان‬ ‫وتوون‪« :‬بۆتان نیی‌ه پرس������یارمان‬

‫تاوان‬

‫كچێك به‌هۆی «سوتان»ه‌و‌ه‬ ‫گیان له‌ده‌ست ده‌دات‬

‫ل������ێ بكه‌ن ك������‌ه ئه‌و خوێن������دكار‌ه‬ ‫چیكردووه‌و بۆچی ده‌س������تگیرمان‬ ‫كردووه‌؟ ته‌نها ڕێگه‌مان پێبده‌ن ك‌ه‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ك������ه‌ی بكات»‪ ،‬به‌وته‌ی‬ ‫ئ������ه‌و مامۆس������تای‌ه له‌كارمه‌ندێكی‬ ‫ئاسایش������ی پرس������یوه‌‪ ،‬ب������ه‌اڵم هیچ‬ ‫وه‌اڵمێكی������ان نه‌داوه‌ت������ه‌وه‌‪« ،‬ئ������ه‌و‬ ‫خوێن������دكار‌ه زۆر به‌ئه‌د‌هب‌و فه‌قیر‬ ‫بوو‪ ،‬هیچ ده‌نگ‌ه ده‌نگ‌و كێشه‌یه‌كی‬

‫له‌گه‌ڵ مامۆستا‌و خوێندكاره‌كاندا‬ ‫نه‌بووه‌‪ ،‬ئیتر ئێم‌ه نازانین له‌س������ه‌ر‬ ‫چ������ی ده‌س������تگیراوه‌و هیچیان بۆ‬ ‫ڕوون نه‌كردووینه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئاسایشه‌كان‬ ‫چ������وارده‌وری مه‌كته‌به‌كه‌یان گرت‬ ‫تاوه‌ك������و تاقیكردنه‌وه‌كه‌ی ته‌واوبوو‬ ‫ئیتر بردیانه‌وه‌»‪.‬‬ ‫به‌بڕوای ئه‌و مامۆس������تای‌ه ره‌نگ‌ه ئه‌و‬ ‫خوێندكار‌ه له‌م پش������ووی هاوینه‌دا‬

‫ده‌ستگیر كرابێت‌و بۆ تاقیكردنه‌وه‌ی‬ ‫خولی دووه‌می بیركاری هێنابێتیان‌ه‬ ‫قوتابخانه‌كه‌ی‌ ئه‌وان‪.‬‬ ‫بۆ به‌دواداچوونی ئه‌و كێشه‌ی‌ه نم نم‬ ‫په‌یوه‌ندی كرد به‌سه‌الح كونجرینی‬ ‫به‌رپرسی به‌شی ڕامیاری ئاسایشی‬ ‫س������لێمانی‪ ،‬به‌اڵم ناوب������راو وێڕای‬ ‫ئه‌وه‌ی زانیارییه‌كانی ڕه‌تنه‌كرده‌و‌ه‬ ‫وت������ی‪« :‬م������ن به‌ڕێوب������ه‌رم هه‌یه‌‌و‬

‫نابینایەک بۆ خوێندنی بااڵ دەچێتە دەرەوە‬

‫‪٣‬‬

‫ ئه‌حمه‌د باڵه‌ك ‌ی له‌سۆران‬ ‫رۆژی ‪ 29‬مانگی رابردوو كچێك ‌ی ته‌مه‌ن ‪21‬ساڵ له‌گوند ‌ی‬ ‫بادلیان ‌ی س������ه‌ر به‌ناحیه‌ ‌ی دیانا خۆی سوتاندو حه‌وت رۆژ‬ ‫دوای ئه‌و‌ه گیان له‌ده‌ست ده‌دات‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی س������ه‌رچاوه‌یه‌كی نزیك له‌كچه‌ك‌ه رۆژی ‪ 8/29‬ئه‌و‬ ‫كچ������‌ه له‌برایه‌كی توڕ‌ه بووه‌‌و له‌گه‌لیدا ب������وو‌ه به‌ده‌مه‌قاڵێی‪،‬‬ ‫دوای رۆژوو ش������كاندن جارێكی تر كێش������ه‌كه‌یان ده‌ستی‬ ‫پێكردوه‌ته‌وه‌و كچه‌ك‌ه دیار نه‌ماوه‌‪« ،‬كاتێك خوشك‌ه ته‌مه‌ن‬ ‫‪17‬س������اڵه‌كه‌ی چوو‌ه ژێر زه‌مینه‌كه‌وه‌‪ ،‬بینی ك‌ه خوشكه‌كه‌ی‬ ‫گڕ ‌ی له‌خۆی به‌رداوه‌‪ ،‬ئیت������ر هه‌وڵ ‌ی كوژاندنه‌وه‌ی ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم بێس������ود ده‌بێ������ت»‪ ،‬هه‌ربۆی������‌ه دوای مانه‌وه‌ی حه‌وت‬ ‫رۆژ له‌نه‌خۆش������خانه‌ی ئیمرجسی هه‌ولێر‪ ،‬شه‌وی ‪ 9/5‬گیان‬ ‫له‌ده‌ست ده‌دات‪.‬‬ ‫نه‌قیب خۆشه‌و ‌ی ته‌ها به‌رپرس������ ‌ی نوسینگه‌ ‌ی توندو تیژ ‌ی‬ ‫دژ ‌ی ژنان له‌قه‌زای س������ۆران وێرای پشتڕاس������تكردنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌واڵه‌ك‌ه ئاماژه‌ی ب������ه‌وه‌دا ك‌ه «كچه‌ك‌ه له‌ال ‌ی ئێمه‌و له‌ال ‌ی‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ ‌ی ئیمرجنس ‌ی هه‌ولێریش ئیفاده‌ ‌ی داوه‌و وتویه‌تی‬ ‫به‌ه������ۆ ‌ی هه‌ڵچون ‌ی غ������ازه‌و‌ه گڕم گرتوه‌‪ ،‬ب������ه‌اڵم به‌گوێره‌ ‌ی‬ ‫به‌دواداچون ‌ی ئێم‌ه ك‌ه شوێنه‌كه‌مان پشكنی‪ ،‬بۆمان ده‌ركه‌وت‬ ‫كه‌ خۆی‌ سوتاندوه‌»‪.‬‬ ‫ناوب������راو جه‌ختی له‌و‌ه ك������رده‌و‌ه ك‌ه تائێس������تا لێكۆڵینه‌و‌ه‬ ‫به‌رده‌وامه‌و هیچ كه‌س������ێك له‌س������ه‌ر ئه‌و رووداو‌ه ده‌ستگیر‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك نه‌قیب خۆش������ه‌وی وت������ی‪« :‬ئه‌گه‌رچ ‌ی‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك ڕیژه‌ ‌ی كوش������تن‌و خۆس������وتاندن ل������ه‌م ده‌ڤه‌ر‌ه‬ ‫كه‌میكرده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم س������كااڵ ‌ی ئافره‌تان دژ ‌ی كه‌سوكاریان‬ ‫زیادیكردوه‌»‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫باوكێك كوڕه‌كه‌ی‬ ‫گولله‌باران ده‌كات‬ ‫نه‌جمه‌دین نێروه‌ی ‌ی له‌زاخۆ‬ ‫له‌گوندێكی س������ه‌ر به‌ر ش������اری زاخۆ‬ ‫باوكێ������ك كوڕه‌كه‌ی ده‌دات‌ه به‌ر گوله‌و‬ ‫به‌خه‌ستی برینداری ده‌كات‪.‬‬ ‫رۆژی یه‌كی ئ������ه‌م مانگ‌ه هاوواڵتیه‌كی‬ ‫نیشته‌جێ گوندێكی س������ه‌ر به‌ناحیه‌ی‬ ‫كانی ماس������ی‪ ،‬به‌ناوی س������ه‌عید سه‌لیم‬ ‫كوڕه‌كه‌ی خۆی ده‌دات‌ه به‌ر ده‌ستڕیژی‬ ‫گوله‌و به‌خه‌ستی برینداری ده‌كات‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی پۆلیس له‌ناحیه‌ی كان ‌ی‬ ‫ماس ‌ی رایگه‌یاند ك‌ه ئه‌و كه‌س‌ه خه‌ڵكی‬ ‫گوندی ئاس������یهێی س������ه‌ر به‌ناحیه‌ی‬ ‫كانی ماس������یی‌ه ب������ووه‌و له‌نیوه‌ڕۆیه‌كدا‬ ‫له‌الیه‌ن باوكیی������ه‌و‌ه دراوه‌ت‌ه به‌ر گوله‌و‬ ‫دوو گول������ه‌ی به‌ركه‌وت������ووه‌‌و پاش������تر‬ ‫گوازراوه‌ته‌وه‌ بۆنه‌خۆشخانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و س������ه‌رچاوه‌ی‌ه ئاماژه‌شی به‌وه‌دا ك‌ه‬ ‫ك‌ه باوكی كوڕه‌ك‌ه ده‌س������تگیر كراوه‌و‬ ‫لێكۆڵین������ه‌و‌ه له‌وباره‌و‌ه به‌رده‌وامه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫«تائێس������تا هۆكاری سه‌رهه‌ڵدانی ئه‌و‬ ‫رووداوه‌ نه‌زانراوه‌»‪.‬‬

‫‪ 60‬جانتا ‌ی دزراو‬ ‫له‌ماڵ ‌ی ژنێكدا‬ ‫ده‌دۆزرێنه‌و‌ه‬

‫ئه‌زموون‬

‫فەرید ئەسەسەرد‪ :‬لەدوای ‪٥٠‬‬ ‫ساڵی دڵداری ناخۆشە‬

‫ده‌بێت پرس ب������ه‌و بكه‌م‪ ،‬به‌ته‌له‌فۆن‬ ‫وه‌اڵم ناده‌م������ه‌وه‌»‪ ،‬هاوكات كه‌مال‬ ‫ن������وری به‌ڕێوب������ه‌ری پ������ه‌روه‌رده‌ی‬ ‫ناوه‌ندی س������لێمانی بێئاگایی خۆی‬ ‫له‌ڕووداوه‌ك‌ه نیش������اداو ڕایگه‌یاند‬ ‫ك������‌ه به‌هیچ ش������ێوه‌یه‌ك ئ������اگادار‬ ‫نه‌كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌دوواداچوونی‬ ‫بۆده‌كه‌ن‪« ،‬ئێس������تا هیچ قسه‌یه‌كی‬ ‫له‌سه‌ر ناكه‌م»‪.‬‬

‫لە پاڕیزگای دهۆک‬ ‫له‌هه‌فته‌یه‌كدا ‪ 29‬خانوو حه‌وت كارگ ‌ه ده‌سوتێن‬

‫جه‌مال حسێن له‌بادینان‬

‫له‌م������اوه‌ی مانگی راب������ردوودا ‪213‬‬ ‫رووداوی ئاگركه‌وتن������ه‌و‌ه له‌پارێزگای‬ ‫ده������ۆك روی������داوه‌‌و هه‌ش������ت كه‌س‬ ‫بریندار بوون‌و كه‌س������ێكیش گیانی‬ ‫له‌ده‌ست داوه‌‪.‬‬ ‫عه‌قید س������لێمان عزه‌دین‪ ،‬به‌رێوه‌به‌ری‬ ‫به‌رگری شارس������تانی دهۆك ئاماژه‌ی‬

‫به‌وه‌دا ك‌ه ئ������ه‌و روداوان������‌ه نزیكه‌ی‬ ‫ملیارێك‌و ‪ 274‬ملێون دینار زیانیان‬ ‫به‌خه‌ڵك������ی دهۆك گه‌یان������دووه‌‪10« ،‬‬ ‫ئۆتۆمبێل‌و ‪ 116‬وێستگه‌و به‌نزینخانه‌و‬ ‫‪ 29‬خان������وو حه‌وت كارگ������ه‌و چوار‬ ‫دارستان‌و پێنج مۆلیده‌و دوو كۆمپانیا‬ ‫له‌مانگی هه‌شتدا سوتاون»‪ ،‬هاوكات‬ ‫باسی له‌وه‌ش������كرد ك‌ه ‪ 34‬رووداویان‬ ‫به‌هۆی ش������ۆرتی كاره‌ب������او‌ه بووه‌و نۆ‬

‫روداویان به‌هۆی جگه‌ره‌و‌ه بووه‌و ‪17‬‬ ‫رووداویشیان به‌ده‌ست كراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك������ی ت������ره‌و‌ه عه‌می������د ت������ارق‬ ‫ئه‌حم������ه‌د به‌رێوه‌ب������ه‌ری هاتوچ������ۆی‬ ‫دهۆك رایگه‌یاند ك������‌ه ‪ 49‬رووداوی‬ ‫هاتووچ������ۆی ئۆتۆمبێ������ل له‌ده������ۆك‌و‬ ‫ده‌وروبه‌ریدا رویانداوه‌‌و ‪ 58‬كه‌سیش‬ ‫بریندار ب������وون‪ ،‬هاواڵتیه‌كیش گیانی‬ ‫له‌ده‌ست داوه‌‪.‬‬

‫هۆگر كه‌مال له‌سلێمان ‌ی‬ ‫قایمقام������ ‌ی ق������ه‌زا ‌ی ناوه‌ن������د ‌ی‬ ‫س������لێمان ‌ی ئاش������كرایكرد ك‌ه له‌چه‌ند‬ ‫رۆژ ‌ی راب������ردوودا ‪ 60‬جانت������ا ‌ی‬ ‫دزراو ‌ی ژنانه‌ی������ان له‌ماڵ������ ‌ی ژنێكدا‬ ‫ده‌ستگیركردووه‌‌و ‪ 60‬سواڵكه‌ریشیان‬ ‫له‌مانگ ‌ی ره‌مه‌زاندا ده‌س������تگیركردوون‬ ‫ك‌ه ئێستا له‌زینداندان‪.‬‬ ‫زانا حه‌م‌ه س������اڵح قایمقام ‌ی سلێمان ‌ی‬ ‫له‌لێدوانێكیدا بۆ نم نم باسی له‌وه‌كرد‬ ‫دیارده‌ ‌ی ته‌قه‌مه‌ن������ی‌‌و ده‌مانچه‌ ‌ی مور‌و‬ ‫به‌هه‌م������وو ش������ێوه‌یه‌ك قه‌ده‌غه‌كراوه‌‌و‬ ‫چه‌ند كه‌سێكیش له‌سه‌ر فرۆشتن ‌ی ئه‌و‬ ‫ته‌قه‌مه‌نیان‌ه ده‌س������گیركراون‌و دراونه‌ت‌ه‬ ‫دادگا‪ .‬‬ ‫قایمقام������ ‌ی س������لێمان ‌ی جه‌خت������ ‌ی له‌و‌ه‬ ‫كرده‌و‌ه ك‌ه تائێس������تا رێژه‌یه‌ك ‌ی زۆر ‌ی‬ ‫كه‌لوپه‌ل ‌ی به‌س������ه‌رچوو ده‌ست ‌ی به‌سه‌ردا‬ ‫گیراوه‌‌و به‌ته‌نه������ا له‌مانگ ‌ی ره‌مه‌زاندا‬ ‫‪13‬ملی������ۆن غه‌رام‌ه بۆس������ه‌رپێچیكاران‬ ‫كراوه‌‌و چه‌ندین دوكان داخراون‪.‬‬


‫سێشه‌ممه‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫ی‬ ‫ی ده‌بێت ‌ه یه‌كه‌م ‌‬ ‫ی ئه‌و ‌ه ‌‬ ‫ی نابینا دوا ‌‬ ‫گه‌نجێك ‌‬ ‫ی واڵت‬ ‫ی بااڵ ده‌چێت ‌ه ده‌ره‌و ‌ه ‌‬ ‫ی بۆخوێندن ‌‬ ‫به‌شه‌ك ‌ه ‌‬

‫ژماره‪40‌:‬‬

‫‪3‬‬

‫كامیان خۆش ‌ه‬

‫جه‌ژن یان د ‌ه ژن؟‬

‫ی‬ ‫گه‌نجێكی‌ نابینا دوای‌ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ر به‌شه‌ك ‌ه ‌‬ ‫یه‌كه‌م ‌‬ ‫ده‌بێت خۆی‌ ئاماده‌ ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫بۆئه‌و‌هی‌ بچێته‌ ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی بااڵ‬ ‫واڵت‌و درێژه‌ به‌خوێندن ‌‬ ‫بدات‪ ،‬هاوكات باس له‌وه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات ك ‌ه چه‌ندین هه‌وڵ ‌‬ ‫بۆخۆشه‌ویستی‌ داوه‌‌و له‌و‬ ‫میانه‌یه‌شدا ‪47‬جار ره‌فزی‬ ‫بۆهاتوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫هامن‬

‫سازدانی‌‪ :‬هۆگر كه‌مال‬ ‫كامیل قانع‪ ،‬گه‌نجێك ‌ی نابینا ‌ی ته‌مه‌ن ‪30‬ساڵه‌‪،‬‬ ‫له‌ناو هاوڕێكانیدا به‌قسه‌خۆش‌و خوێنشیرین‬ ‫ناس������راوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا شعر ده‌نوسێت‌و‬ ‫له‌كۆمپیوته‌ریش ده‌زانێ������ت‪ ،‬زۆریش حه‌ز‬ ‫به‌فه‌لس������ه‌ف‌ه ده‌كات‌و ماوه‌یه‌كی������ش وه‌ك‬ ‫رۆژنامه‌نوسێك ‌ی نابینا كار ‌ی رۆژنامه‌وانی ‌ی‬ ‫كردووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌نج‌ه ئه‌مساڵ خوێندكاری به‌شی زمانی‬ ‫كوردی زانكۆ ‌ی س������لێمان ‌ی بوو‌ه‌و هه‌وڵێكی‬ ‫زۆر داو‌ه تا توانیویه‌ت ‌ی زانكۆ ته‌واو بكات‌و‬ ‫یه‌كه‌م ‌ی س������ه‌ر به‌شه‌ك‌ه ‌ی به‌ده‌ست بهێنێت‪،‬‬ ‫بۆی‌ه ئێستا بۆ درێژه‌دان به‌خوێندن ره‌وانه‌ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم ده‌كرێت‪.‬‬ ‫هۆگر‪ :‬ژیان ‌ی منداڵیت چۆن به‌ڕێكرد‪ ،‬تۆ‬ ‫هه‌ر له‌سه‌ره‌تاو‌ه نابینا بووی‌؟‬ ‫كامیل‪ :‬له‌سه‌ره‌تا ‌ی منداڵییمه‌وه‌‪ ،‬خێزانه‌كه‌مان‬ ‫توش ‌ی كێش‌ه ‌ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی بووه‌‪ ،‬به‌و هۆیه‌و‌ه‬ ‫باوكم‌و دایكم له‌ی������ه‌ك جیابونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ب������وو‌ه هۆ ‌ی ئه‌و‌ه ‌ی ته‌مه‌ن������ ‌ی منداڵیم‪ ،‬به‌ب ‌ێ‬ ‫س������ۆز ‌ی دایك تێپه‌ڕێنم‪ ،‬له‌سه‌ره‌تاو‌ه چاوم‬ ‫هیچ عه‌یب������ ‌ی نه‌بوو‪ ،‬ب������ه‌اڵم له‌كۆڕه‌وه‌ك‌ه ‌ی‬ ‫س������اڵ ‌ی ‪1991‬دا‪ ،‬له‌ناوچ‌ه ‌ی ناڵپارێز‪ ،‬به‌هۆ ‌ی‬ ‫یاریكردنم به‌ته‌قه‌مه‌ن ‌ی چاوه‌كانم له‌ده‌ست دا‪،‬‬ ‫له‌وكاته‌و‌ه تائێستا به‌نابینای ‌ی ماومه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌منداڵیدا ه������ه‌ر رۆژ‌ه‌و له‌ناوچه‌یه‌ك بووم‪،‬‬ ‫دوا ‌ی ئه‌و‌ه ‌ی چووین‌ه سه‌یدسادق‌و ماوه‌یه‌ك‬ ‫له‌و ‌ێ قورئانم خوێند‪ ،‬دواتر له‌س������اڵ ‌ی ‪2000‬‬ ‫هاتم‌ه س������لێمان ‌ی‌و لێر‌ه نیش������ته‌جێ بووین‪.‬‬ ‫له‌یه‌كێت ‌ی نابینایان ده‌س������تمكرد به‌قورئان‬ ‫خوێندن‌و چه‌ن������د خولێك ‌ی تریش كرایه‌و‌ه‬ ‫به‌شداریم تێداكرد‪.‬‬ ‫هۆگر‪ :‬چۆن ده‌ستت به‌خوێندن كرد؟‬ ‫كامیل‪ :‬له‌ڕاس������تیدا به‌ه������ۆ ‌ی چیرۆكێك ‌ی‬ ‫كۆن������ ‌ی منداڵیم������ه‌و‌ه له‌قۆناغ������ ‌ی یه‌كه‌م ‌ی‬ ‫سه‌ره‌تایمه‌و‌ه نه‌چومه‌و‌ه بۆخوێندن‪ ،‬له‌ته‌مه‌ن ‌ی‬ ‫شه‌ش س������اڵیمدا ك‌ه خرام‌ه به‌ر خوێندن‪،‬‬ ‫به‌هۆ ‌ی بزێوی خۆم������ه‌و‌ه هه‌ڵه‌یه‌ك ڕوویداو‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌مان هات به‌هه‌ردوو گو ‌ێ به‌رز ‌ی‬ ‫كردمه‌وه‌‪ ،‬منیش قاچم كێشا به‌ورگیا‌و جنێوم‬ ‫پێده‌دا‪ ،‬ئه‌وه‌بوو ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه به‌رینه‌دام تا‬ ‫گوێچكه‌م لێبوه‌و‌ه به‌س ده‌ماره‌كان ‌ی پێوه‌مابوو‪،‬‬ ‫خوێن به‌له‌شما ده‌هات‌ه خواره‌وه‌‪ ،‬هه‌تا ئێستاش‬ ‫ده‌مار ‌ی گوێچكه‌م ته‌واو نییه‌‪ ،‬له‌وه‌و‌ه ك‌ه هه‌ر‬ ‫مامۆستایه‌كم ده‌بین ‌ی ده‌ترسام‪ ،‬بۆی‌ه نه‌چومه‌و‌ه‬ ‫بۆ خوێندن‪ ،‬به‌اڵم به‌خۆشحاڵیه‌و‌ه له‌ساڵ ‌ی ‪2000‬‬ ‫له‌یه‌كێت ‌ی نابینایان مه‌ڵبه‌ند ‌ی سلێمان ‌ی خول ‌ی‬ ‫نه‌هێشت ‌ی نه‌خوێنده‌وار ‌ی بۆنابینایان كرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫دیار‌ه به‌رێوه‌به‌ر ‌ی خوێندن ‌ی نابینایان به‌زۆر‬ ‫به‌شدار ‌ی خوله‌ك‌ه ‌ی پێكردم‪ ،‬ك‌ه ده‌ستمكرد‬ ‫به‌خوێندن له‌خوێندن������دا زۆر خراپ بووم‪،‬‬ ‫به‌اڵم دواتر كه‌وتم‌ه ڕیزی یه‌كه‌مه‌كان‪.‬‬ ‫قۆناغ ‌ی س������ه‌ره‌تایم زۆر به‌س������ه‌ركه‌وتوی ‌ی‬ ‫ته‌واوكردوو یه‌كه‌م ‌ی هه‌موو نابیناكان بووم‪،‬‬ ‫پاش ئه‌و‌ه هیچ ناوه‌ندیه‌ك نه‌بوو له‌پارێزگا ‌ی‬ ‫س������لێمانیدا ئێم‌ه قبو‌ڵ بكات‪ ،‬چونك‌ه ئێم‌ه‬ ‫هه‌موومان گه‌وره‌بوین‪ ،‬كاتێك ته‌مه‌نم بوو ب‌ه‬ ‫‪20‬ساڵ‌‪ ،‬به‌بڕیارێك ‌ی حیزبی ‌ی له‌س ‌ێ ناوه‌ند ‌ی‬ ‫وه‌رگیراین‪ ،‬من له‌ناوه‌ند ‌ی كانی ئاس������كان ‌ی‬ ‫ك������وڕان وه‌رگی������رام‪ ،‬له‌هه‌ر س������ ‌ێ قۆناغ ‌ی‬ ‫ناوه‌ندیدا یه‌ك‌هم‌و به‌خشراو ‌ی گشت ‌ی بووم‪،‬‬ ‫له‌دوا ‌ی ئه‌و‌ه ‌ی ناوه‌ندیم ته‌واوكرد‪ ،‬ناو ‌ی من‬ ‫له‌ئاماده‌ی ‌ی سه‌اڵحه‌دین ‌ی كوڕان هاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هاوڕێكانم وتیان ئێم‌ه تاقیكردنه‌و‌ه ‌ی ده‌ره‌ك ‌ی‬ ‫ده‌كه‌ی������ن‪ ،‬بۆی‌ه هه‌مووم������ان تاقیكردنه‌و‌ه ‌ی‬

‫‪2010 /9/7‬‬

‫کامیل قانع ئەو گەنجەی نابیناییەکەی بووەتە هەوێنی بەدیهێنانی خەونەکانی ‬ ‫ده‌ره‌ك ‌ی وێژه‌ی ‌ی شه‌شه‌م ‌ی ئاماده‌ییمان كرد‪ ،‬سودم پێبگه‌یه‌نێت ئازاده‌‪ .‬سوده‌كانیش بریتی‌ه‬ ‫به‌خۆش������حاڵیه‌و‌ه من به‌یه‌كه‌م س������ا‌ڵ‌و یه‌كه‌م له‌سود ‌ی مه‌عریف‌ه به‌گشتی‌‪ ،‬سود ‌ی سێكسی‌‪،‬‬ ‫خول‪ ،‬توانیم ‪ %84.5‬بهێنم‌و له‌به‌ش ‌ی زمان ‌ی بۆی‌ه پێش������م ئاس������ای‌ه له‌نێوان هاوڕ ‌ێ كچ‌و‬ ‫كوڕه‌كاندا ئه‌و سودان‌ه هه‌بێت‪.‬‬ ‫كورد ‌ی زانكۆ ‌ی سلێمان ‌ی وه‌رگیرام‪.‬‬ ‫هۆگر‪ :‬ئه‌و كات‌ه ‌ی له‌زانكۆ بویت داوا ‌ی‬ ‫هۆگر‪ :‬هه‌ستت چۆن بوو‪ ،‬ك‌ه یه‌كه‌مجار‬ ‫خۆشه‌ویستت له‌هیچ كچێك كرد؟‬ ‫وه‌ك خوێندكارێك چویت‌ه ناو زانكۆ‪،‬‬ ‫كامیل‪ :‬سه‌ره‌تا باوه‌ڕم به‌خۆم هێنا ك‌ه منیش‬ ‫مامۆستایان هه‌ڵسوكه‌وتیان چۆن بوو‬ ‫مرۆڤم‪ ،‬بۆی‌ه وتم م������اده‌م له‌زانكۆ ده‌خوێنم‌و‬ ‫به‌رامبه‌رت؟‬ ‫كامیل‪ :‬زۆر خۆش������حاڵ ب������ووم‌و ئومێد ‌ی وه‌كو خه‌ڵ������ك ده‌توانم فێرب������م‌و تێبگ‌هم‌و‬ ‫گه‌وره‌م به‌زانكۆ هه‌بوو‪ ،‬خه‌ون ‌ی من ئه‌وه‌بوو بیربكه‌مه‌و‌ه‌و ده‌توانم قس������‌ه بۆخه‌ڵك بكه‌م‪،‬‬ ‫ببم‌ه پسپۆڕێك ‌ی زمان ‌ی كوردی‌‪ ،‬له‌سه‌ره‌تا ‌ی هه‌ستمكرد ك‌ه منیش مرۆڤم‪ ،‬خۆشه‌ویستیش‬ ‫ڕۆژه‌كان ‌ی خوێندن������م له‌زانكۆدا بزێو بووم‪ ،‬یه‌كێك‌ه له‌و شتان‌ه ‌ی مرۆڤ ده‌توانێت بیكات‪،‬‬ ‫ده‌موت ده‌بێت من بوون������م هه‌بێت‪ ،‬چونك‌ه له‌به‌ر ئ������ه‌و‌ه هه‌ند ‌ێ كه‌س ك‌ه لێیان نزیك‬ ‫ده‌توانم بیربكه‌مه‌وه‌‪ ،‬دیكارتیش ده‌ڵێت‪" :‬من ده‌بومه‌وه‌‪ ،‬بڕیارمدا زۆر لێیان تێبگه‌م‪ ،‬ئیتر‬ ‫بیر ده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬كه‌وات‌ه من هه‌م"‪ ،‬منیش وه‌ك بیرم له‌و‌ه كرده‌و‌ه منیش وه‌كو س������ه‌رجه‌م‬ ‫ئه‌و وته‌ی‌ه ‌ی دی������كارت ده‌توانم بیربكه‌مه‌و‌ه‌و گه‌نج������ه‌كان خۆشه‌ویس������تێكم هه‌بێت‪ ،‬بۆی‌ه‬ ‫توانیم نابیناییه‌كه‌م به‌ش������تێك ‌ی تر قه‌ره‌بوو پاش ئه‌و‌ه ‌ی له‌كچێك تێگه‌ش������تم زانیم ئه‌و‬ ‫بكه‌مه‌وه‌‪ .‬چه‌ند مامۆستایه‌ك ‌ی به‌ڕێز‪ ،‬وه‌كوو كچ‌ه به‌كه‌ڵك ‌ی من دێت‪ ،‬هه‌ستم ده‌كرد لێم پڕۆس‌ه ‌ی هاوس������ه‌رگیریه‌وه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش ‌ی‬ ‫یاریده‌ده‌ر ‌ی عه‌مید‌و س������ه‌رۆك ‌ی به‌ش زۆر تێده‌گات‌و زۆر به‌جوان ‌ی سه‌یر ‌ی من ده‌كات‪ ،‬ئه‌و هه‌موو ڕه‌فزه‌م ب������وو ك‌ه وا ‌ی لێكردوم‪،‬‬ ‫به‌توند ‌ی ئیهانه‌یانك������ردم‌و پێیان وتم بڕۆ دیار‌ه من به‌هه‌موو كچێكیشم نه‌وتوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌بوو من هه‌ست ‌ی سێكس������یم به‌رامبه‌ر به‌ره‌گه‌ز ‌ی‬ ‫دانیش‌ه له‌ماڵه‌و‌ه له‌كۆتای ‌ی سا‌ڵ له‌سه‌ر نمر‌ه ‌ی به‌كاسێت چ ‌ی قسه‌م له‌دڵدابوو تۆمارمكرد‌و به‌رامبه‌رم هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ست ‌ی رۆحیم بۆیان‬ ‫‪ 100‬تاقیكرنه‌وه‌ت پ ‌ێ ئه‌نجام ده‌ده‌ین‌و ده‌رت هاوڕێیه‌كیش������م بۆ ‌ی تایپ ك������ردم‪ ،‬منیش نییه‌‪ ،‬بۆی‌ه له‌وكاته‌و‌ه تائێستا شه‌ش كچ داوا ‌ی‬ ‫ده‌چێنین‪ ،‬بۆی‌ه له‌گ‌ه‌ڵ مامۆس������تاكانم چوار ئاڕاست‌ه ‌ی ئه‌و كچه‌م كرد ك‌ه خۆشمده‌ویست‪ ،‬خۆشه‌ویستیان لێكردوم بۆهاوسه‌رێتی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ش������ه‌ڕ ‌ی گفتوگۆم كرد‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه له‌قۆناغ ‌ی ئیتر ئه‌وه‌بوو نامه‌كه‌م ‌ی خوێندبۆوه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر من ره‌فزم كردۆته‌و‌ه ك‌ه هیچیش������یان نابینا‬ ‫یه‌كه‌م ‌ی زانكۆمدا نه‌یانهێشت بچم‌ه ڕیز ‌ی وه‌اڵم ‌ی نه‌دامه‌وه‌‪ ،‬بۆی‌ه له‌دوا ‌ی تاقیكردنه‌و‌ه ‌ی نین‪ ،‬به‌اڵم من ئێستا دوو گێ ‌ڵ فرێندم هه‌یه‌‪،‬‬ ‫خوێندكار‌ه یه‌كه‌مه‌كانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌ر س ‌ێ كۆتای������ ‌ی یه‌كه‌م س������اڵمان ته‌له‌فونم بۆكرد‪ ،‬به‌ومانای‌ه ‌ی ئه‌وروپا نا‪ ،‬چونك‌ه ئه‌گه‌ر وابین‬ ‫قۆناغه‌ك‌ه ‌ی تر من چوم‌ه ڕیز ‌ی یه‌كه‌مه‌كانه‌و‌ه‌و ئه‌ویش وه‌اڵم ‌ی دامه‌و‌ه وت ‌ی سه‌باره‌ت به‌و‌ه ‌ی راس������ته‌وخۆ هه‌ردووكمان ده‌كوژن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫دواتریش له‌سه‌ر ئاست ‌ی هه‌ر چوار قۆناغه‌ك‌ه ك‌ه تۆ منت خۆشده‌وێت من ڕه‌تیده‌كه‌مه‌وه‌‪ .‬هاوڕێمن‌و قس‌ه به‌یه‌كه‌و‌ه ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫یه‌كه‌م������ ‌ی به‌ش������ ‌ی زمان ‌ی ك������ورد ‌ی بووم‪ ،‬چه‌ند پێموت هۆكاره‌ك‌ه ‌ی چییه‌؟ به‌اڵم ئه‌و هۆگر‪ :‬وه‌ك باس ده‌كه‌ن شعریش‬ ‫له‌ئێستاشدا س������ه‌رقاڵ ‌ی خۆئاماده‌كردنم بۆ ئاماده‌نه‌بوو یه‌ك دێڕ له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ت‌ه بڵێت‪ ،‬ده‌نوسیت‪ ،‬چۆن ئه‌و شعرانه‌ت ده‌نوسیت؟‬ ‫خوێندن ‌ی بااڵ له‌ده‌ره‌و‌ه ‌ی واڵت‪.‬‬ ‫ئه‌و‌ه یه‌كه‌م خۆشه‌ویس������ت ‌ی م������ن بوو‪ ،‬دوا ‌ی كامیل‪ :‬من به‌خه‌ت ‌ی برایل ده‌نوس������م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هۆگر‪ :‬له‌ناو زانكۆدا وه‌ك خوێندكارێك‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌قۆناغ ‌ی دووه‌م������ ‌ی زانكۆدا له‌گ‌ه‌ڵ ئه‌و خه‌ته‌ش لێر‌ه زۆر ئیش������ ‌ی پێناكرێت‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندیت له‌گه‌ڵ خوێندكار‌ه كچ‌و‬ ‫كچێك ‌ی تر بۆماو‌ه ‌ی كاتژمێرێك گفتوگۆمان چونك������‌ه ئ������ه‌و ئامێران‌ه ‌ی ال ‌ی ئێم������‌ه هه‌ی‌ه‬ ‫كوڕه‌كاندا چۆن بوو؟‬ ‫كرد‪ ،‬ئه‌وكچ‌ه وت ‌ی "تۆ له‌من ئاقڵتری‌‪ ،‬الیه‌ن ‌ی له‌ئه‌وروپادا له‌مۆزه‌خانه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها زۆرب‌ه ‌ی‬ ‫كامیل‪ :‬له‌ڕاستیدا من هه‌میش‌ه له‌ناو زانكۆدا ئابوریت باش������ه‌‪ ،‬له‌ڕوو ‌ی ل‌هش‌و الره‌و‌ه له‌من شعره‌كانم به‌كاس������ێت تۆمار ده‌كه‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌كوڕ‌ه قسه‌خۆشه‌ك‌ه ناسرابووم‪ ،‬په‌یوه‌ندیم باشتری‌‪ ،‬هیچیش������ ‌ی موجامه‌ل‌ه نییه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا به‌خه‌ت ‌ی چاوساغیش له‌سه‌ر مۆبایله‌كه‌م‬ ‫له‌گ‌ه‌ڵ هاوڕ ‌ێ كوڕ‌و كچه‌كانم زۆر باش بوو‪ ،‬بمبه‌خش‌ه ناتوانم ببم‌ه خۆشه‌ویستت‪ ،‬وتم بۆ ده‌ینوسم‪ ،‬چونك‌ه مۆبایل ‌ی ده‌نگدارم هه‌ی‌ه بۆم‬ ‫به‌اڵم به‌پل‌ه ‌ی یه‌كه‌م هاوڕێیه‌تیم له‌گ‌ه‌ڵ كچه‌كان وت ‌ی ئیتر‪ ،‬من نازانم وش������‌ه ‌ی "ئیتر" چۆن ده‌خوێنێته‌وه‌‪ .‬یه‌كه‌م شعرم له‌قۆناغ ‌ی دووه‌م ‌ی‬ ‫زۆر خۆشبوو‪ ،‬هه‌ربۆی‌ه هه‌ند ‌ێ له‌خوێندكار‌ه شیبكه‌مه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ڕاستیه‌ك‌ه ‌ی ئه‌و ئیتر‌ه ئه‌وه‌ی‌ه ناوه‌ن������دی بۆمامۆس������تا ‌ی زینده‌وه‌رزانیمان‬ ‫ك‌ه من نابینام‪.‬‬ ‫كوڕه‌كان به‌غیلییان پێده‌بردم‪.‬‬ ‫نوس������ی‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌ش������موێرا بۆ ‌ی بخوێنمه‌وه‌‪،‬‬ ‫هۆگر‪ :‬هاوڕ ‌ێ كچ‌و كوڕه‌كانت ئاماده‌بون‬ ‫دوا ‌ی ئه‌وه‌ش داوا ‌ی خۆشه‌ویستیم له‌كچێك ‌ی ئێستاش شیعر ده‌نوسم‌و چیرۆكیش ده‌نوسم‪،‬‬ ‫هاوكارت بن ك‌ه ده‌چویت بۆ شوێنێك؟‬ ‫تر كرد‪ ،‬ك‌ه ماو‌ه ‌ی د‌ه س������اڵ‌ه مامۆس������تایه‌‪ ،‬له‌گ‌ه‌ڵ ئه‌وه‌ش شعر ‌ی مندااڵنیش ده‌نوسم‌و‬ ‫كامیل‪ :‬بڕوات������ان هه‌بێت ته‌نها یه‌ك كچ ‌ی ده‌موت ئه‌و‌ه ئه‌و كه‌سه‌ی‌ه ك‌ه من خه‌ون ‌ی پێو‌ه هه‌ند ‌ێ له‌و شیعرانه‌ش������م له‌ڕۆژنام‌ه ‌ی واژام‬ ‫هاوڕێم ئاماده‌بوو ده‌س������تم بگرێت ك‌ه ناو ‌ی ده‌بینم‪ ،‬ئه‌وه‌ند‌ه كه‌سێك ‌ی تێگه‌یشتوو به‌ڕێز باڵوكردۆته‌و‌ه ك������‌ه كۆمه‌ڵێك نابینا بووین‬ ‫شیالن بوو‪ ،‬به‌ڕاست ‌ی یه‌كێك بوو له‌و كچان‌ه ‌ی ب������وو‪ ،‬به‌اڵم كاتێك داوا ‌ی خۆشه‌ویس������تیم ئه‌و رۆژنامه‌یه‌مان ده‌رده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه‬ ‫ك‌ه ڕچه‌ش������كێن بوو‪ ،‬ب������ه‌اڵم به‌داخه‌و‌ه كچ لێكرد‪ ،‬راس������ته‌وخۆ له‌مۆبایله‌كه‌یدا كردمی‌ه رۆژنامه‌ك‌ه وه‌ستا‪.‬‬ ‫هه‌بوو‌ه ك‌ه ده‌ست ‌ی من ‌ی گرتوه‌‪ ،‬كچ ‌ی هاوڕێ ‌ی سیسته‌م ‌ی با ‌ی بایه‌وه‌‪ .‬من هه‌موو ئه‌و كچانه‌م هۆگر‪ :‬تۆ وه‌ك گه‌نجێك ‌ی نابینا حه‌زوو‬ ‫پێیوتوو‌ه ڕێك له‌بوك‌و زاوا ده‌چن‪ ،‬كه‌س ‌ی بۆ هاوسه‌رگیر ‌ی ده‌ویست‪ ،‬چونك‌ه پێویستم ئاره‌زووت چییه‌؟‬ ‫واش هه‌بوو‌ه ده‌س������ت ‌ی گۆچانه‌كه‌م ‌ی گرتوه‌‪ ،‬به‌یاریده‌ده‌رێك‌ه خوێندن‌و نوسینم بۆبكات‪ ،‬كامیل‪ :‬پێش������وتر حه‌زوو ئاره‌زووم ئه‌وه‌بوو‬ ‫ئه‌رستۆش ده‌ڵێت‪" :‬ده‌ست ‌ی گۆچان ‌ی نابینا چونك‌ه ده‌یه‌ها نام‌ه ‌ی دكتۆرا له‌سه‌ر زمان ‌ی خێزان پێكبهێنم‪ ،‬به‌اڵم كه‌س دان ‌ی به‌بوونمدا‬ ‫مه‌گرن‪ ،‬چونك‌ه ئه‌گه‌ر ده‌ست ‌ی گۆچانه‌كه‌ت كورد ‌ی هه‌ی‌ه من پێویستم به‌وه‌ی‌ه بیخوێنمه‌وه‌‪ ،‬نه‌نا‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستادا حه‌زوو ئاره‌زوم ئه‌وه‌ی‌ه‬ ‫گرت‪ ،‬ئ������ه‌وا له‌نابینایت خس������ت‌و كردت ب������ه‌اڵم به‌داخه‌و‌ه من له‌ناو زانكۆدا د‌ه ره‌فزم بچم������‌ه ده‌ره‌و‌ه ‌ی واڵت‌و بۆخوێندن������ ‌ی بااڵ‬ ‫به‌خۆت‪ ،‬وه‌ك������و خۆت كوێرت كرد"‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌ن كچانه‌و‌ه وه‌رگرت‪ ،‬هه‌روه‌ها تائێستا بخوێنم‌و بتوانم بگه‌ڕێمه‌و‌ه بۆكوردس������تان‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی گشت ‌ی هاوڕێكانم هاوكارییان ‪ 37‬ڕه‌فزیشم له‌الیه‌ن ئه‌و كچانه‌و‌ه وه‌رگرتو‌ه له‌یه‌كێك له‌زانكۆكان خزمه‌ت به‌خوێندكاران‬ ‫كردووم‪ ،‬منیش بیرم له‌و‌ه كردۆته‌و‌ه كاتێك ك‌ه كه‌سوكار‌و هاوڕێكانم بۆیان ده‌ستنیشان بكه‌م‪ ،‬یان له‌باخێكه‌و‌ه ده‌ست پێبك‌هم‌و خزمه‌ت‬ ‫هاوڕێیه‌ك له‌گ‌ه‌ڵ مندای‌ه دڵخۆش������ ‌ی بك‌هم‌و كردوم بۆهاوس������ه‌رگیری‌‪ ،‬بۆی‌ه له‌س������اڵ ‌ی به‌خه‌ڵك ‌ی بكه‌م‪.‬‬ ‫سود ‌ی پێبگه‌یه‌نم‪ ،‬تاچه‌ند ئه‌ویش ده‌توانێت ‪2005‬ه‌وه‌‪ ،‬م������ن بڕیار ‌ی ئه‌وه‌م������داو‌ه نه‌چم‌ه‬

‫د‌ه ڕه‌فزم‬ ‫له‌زانكۆ وه‌رگرت‌و‬ ‫له‌دوا ‌ی زانكۆش‬ ‫شه‌ش كچم ڕه‌فز‬ ‫كرد‬

‫له‌كابرایه‌كیان پرس������ی ج������ه‌ژن له‌چییه‌و‌ه هاتووه‌؟‬ ‫ئه‌ویش پاش كه‌مێ������ك بیركردنه‌و‌ه هاته‌گۆو وتی‌‪:‬‬ ‫له‌د‌ه ژنه‌و‌ه هاتووه‌‌و دواتر بوو‌ه به‌جه‌ژن‪ ،‬ئینجا پیاو‬ ‫د‌ه ژن بهێنێ جه‌ژنه‌‪ ،‬قابیل‌ه خۆ شین‌و رۆرۆ بێت!!‬ ‫ئه‌گه‌ر بڕیاربێ جه‌ژن بۆنه‌یه‌ك بێ بۆس������ه‌رله‌نوێ‬ ‫دروس������تكردنه‌وه‌ ‌ی په‌یوه‌ندی������ی‌و زاخاودان������ه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ست ‌ی هاوخه‌می‌‌و خۆشه‌ویس������تی‌‌و له‌بیركردن ‌ی‬ ‫بوغزو رق‌و كین������ه‌ ‌ی نێوان تاكه‌كان‪ ،‬ئه‌وا هێنان ‌ی‬ ‫د‌ه ژن له‌مڕۆژه‌دا ك‌ه مه‌گ������ه‌ر ته‌نها‌و ته‌نها كۆن‌ه‬ ‫مسته‌ش������اره‌كان ‌ی دوێنێ‌و به‌رپرس‌ه هه‌ڵتۆقیوه‌كان ‌ی‬ ‫دوا ‌ی راپه‌ڕی������ن ده‌ره‌قه‌ت������ ‌ی بێ������ن‌و بتوانن بیكه‌ن‬ ‫به‌ج������ه‌ژن‪ ،‬وه‌گه‌رن������ا به‌پێچه‌وان������ه‌و‌ه هێنان������ ‌ی د‌ه‬ ‫ژن له‌الی������ه‌ن پیاوێكه‌و‌ه كه‌ڵكه‌ڵ������ه‌ ‌ی غیره‌كردن‌و‬ ‫كاردانه‌وه‌ ‌ی مه‌ترسیدارو هه‌س������ت ‌ی تۆڵه‌سه‌ندنه‌و‌ه‬ ‫له‌كه‌لله‌ ‌ی س������ه‌ر ‌ی ژنه‌كان ‌ی دیكه‌ی������دا ده‌جوڵێنێ‌و‬ ‫وه‌ك بۆمب ‌ی ته‌وقیتكراو ته‌قینه‌وه‌یان له‌ئان‌و ساتدا‬ ‫ده‌بێ������ت‪ ،‬ئ������ه‌وه‌ش به‌له‌به‌رچاوگرتن ‌ی ئ������ه‌و په‌ند‌ه‬ ‫كوردییه‌ ‌ی ك‌ه ده‌ڵێ پیاو ‌ی دوو ژن‌ه جه‌رگ ‌ی كون‬ ‫كون������ه‌‪ ،‬ده‌بێ پیاو ‌ی د‌ه ژن‌ه ن������ه‌ك جه‌رگی‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫دڵیشی‌ ببێته‌ بێژه‌نگ!‬ ‫به‌راس������ت له‌م بگره‌و به‌رده‌یه‌ ‌ی به‌ر له‌جه‌ژندا ك‌ه‬ ‫ئه‌م ك������ورد ‌ی عێراق‌ه خه‌یاڵ ‌ی به‌ال ‌ی زۆر ش������تدا‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬هه‌ر له‌ده‌رز ‌ی سنجاق‌و ته‌ڵه‌ ‌ی مشكه‌و‌ه تا‬ ‫به‌نوقڵ‌و چه‌ره‌س‌و شله‌ ‌ی قه‌یس ‌ی ده‌گات ك‌ه فریا ‌ی‬ ‫بك������ه‌وێ‌و بیكڕێ نه‌بادا نه‌مێنێ‪ ،‬بڵێی كه‌س هه‌بێ‬ ‫بی������ر له‌هێنان ‌ی ژن بكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش نه‌ك دانه‌یه‌ك‪،‬‬ ‫به‌ڵكو د‌ه ژن‌و له‌جه‌ژنا؟‬ ‫بی������رم دێ یه‌كێك له‌و كۆن‌ه مسته‌ش������ارانه‌ ‌ی له‌م‬ ‫س������ااڵنه‌ ‌ی دواییدا ش������انازیی به‌جاشێت ‌ی خۆیه‌وه‌و‬ ‫ده‌كردو هێشتا له‌ژیانیشدا ماوه‌‪ ،‬به‌پێی لێدوانێك ‌ی‬ ‫ره‌س������م ‌ی خۆ ‌ی له‌به‌ر ‌ی ش������ه‌ش ژن ك‌ه به‌ره‌سم ‌ی‬ ‫ماره‌ی������ی كردوون‌و به‌مدوایان������‌ه یه‌كێكیان ‌ی ته‌اڵق‬ ‫داوه‌‪ 40 ،‬ك������وڕو ‪ 20‬كچ������ ‌ی هه‌ی������ه‌‪ ،‬جا وه‌ك لێی‬ ‫ده‌گێڕن������ه‌و‌ه رۆژێكیان له‌ب������ه‌ر ده‌رگا ‌ی ماڵ دوو‬ ‫منداڵ ك‌ه س������ه‌رگه‌رم ‌ی شه‌ڕه‌ش������ه‌ق‌و زرمه‌كوتێن‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كتر‪ ،‬په‌س������ت ‌ی ده‌كه‌ن‌و چینێك ‌ی باشیان‬ ‫تێهه‌ڵ������ده‌دات‌و دوای ‌ی ك‌ه ده‌ڕواته‌و‌ه ماڵه‌و‌ه ده‌بینێ‬ ‫منداڵ ‌ی خۆین‌و نه‌یناسیونه‌ته‌وه‌!!‬ ‫ژنهێن������ان‌و ش������ووكردن‌و پێكهێنان������ ‌ی ژیان������ ‌ی‬ ‫هاوس������ه‌ریی بۆ به‌ش������ێك له‌گه‌نجان ‌ی ئه‌م هه‌رێمه‌ ـ ‬ ‫به‌تایب������ه‌ت ئه‌وانه‌یان ك‌ه ب������ێ بڕوانامه‌و بێكارن‌و‬ ‫هیچ چانس������ێك ‌ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی په‌سه‌ندكراویان نیی‌ه‬ ‫ـ بووه‌ت‌ه خه‌ونێك ك‌ه به‌دیهێنان ‌ی ئه‌س������ته‌م بێت‪،‬‬ ‫ئه‌ویش له‌الیه‌ك به‌هۆ ‌ی نه‌بوون ‌ی س������ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫بژێو ‌ی به‌هێزو النه‌یه‌ك بۆنیشته‌جێبوون‪ ،‬له‌الیه‌ك ‌ی‬ ‫دیكه‌ش������ه‌و‌ه به‌هۆ ‌ی رێگر‌ه ئایین������ی‌‌و كولتوریی‌و‬ ‫مادیییه‌كان������ه‌و‌ه وا ‌ی لێهات������وو‌ه به‌ش������ێك ‌ی دیار ‌ی‬ ‫هاوواڵتیان ب‌ه ره‌به‌نی‌‌و قه‌یره‌ی������ی بمێننه‌وه‌‌و هیچ‬ ‫كه‌س‌و الیه‌ن‌و نێوه‌ندێك������ ‌ی حكومیی‌و ناحكومی‬ ‫نه‌بێ ك‌ه ئه‌مجۆر‌ه پرسان‌ه هێند به‌هه‌ند وه‌ربگرێت‬ ‫ك‌ه بتوانێ له‌س������ه‌ریان به‌ده‌ن������گ بێت‌و داكۆكیان‬ ‫لێ بكات‪ ،‬ئه‌م‌ه جگه‌له‌وه‌ ‌ی ده‌یان‌و س������ه‌دان خه‌م ‌ی‬ ‫دیكه‌ ‌ی وردو نه‌ورورژێنراو ‌ی هاوواڵتیان هه‌ن ك‌ه‬ ‫ك������ه‌س خۆیان لێ ناكات‌ه خاوه‌ن‪ ،‬ك‌ه له‌راس������تیدا‬ ‫ده‌بوو ئه‌مجۆر‌ه پرسان‌ه خه‌م ‌ی ده‌سه‌اڵت‌و رێكخراو‌ه‬ ‫سیاس������ی‌‌و مه‌ده‌نییه‌كان بوای������ه‌و به‌جۆرێك ‌ی ئه‌وتۆ‬ ‫بوروژێنرانای‌ه ك‌ه له‌پرۆسه‌یه‌ك ‌ی وه‌ك هه‌ڵبژاردندا‪،‬‬ ‫چاره‌سه‌ركردنیان به‌شێك ‌ی س������ه‌ره‌ك ‌ی كارنامه‌ ‌ی‬ ‫پاڵێوراوان������ ‌ی پێكبهێنایه‌‪ ،‬ن������ه‌ك خوالنه‌و‌ه له‌نێو‬ ‫رستێك به‌ڵێن‌و دروشم ‌ی ئه‌وتۆدا ك‌ه هه‌موو كورد‬ ‫كۆبكه‌یته‌وه‌ نه‌توانێ بیانخات‌ه سه‌ر ئه‌رز ‌ی واقیع‪.‬‬ ‫كوردوته‌ن ‌ی به‌رد ‌ی زل نیش������انه‌ ‌ی نه‌هاویشتنیه‌تی‌‪،‬‬ ‫هێنان������ ‌ی د‌ه ژن ئه‌گ������ه‌ر بۆهه‌ندێ������ك ئیمكان������ ‌ی‬ ‫به‌دیهێنانیش������ ‌ی هه‌بێ‌و بۆ ‌ی ببێت‌ه جه‌ژن‪ ،‬گرنگ‌ه‬ ‫هێند خۆپه‌رست نه‌بێ‌و بیرێك له‌و ده‌یان‌و سه‌دان‬ ‫گه‌نجه‌ش بكاته‌و‌ه ك‌ه پێكه‌وه‌نان ‌ی ژیان ‌ی هاوسه‌ریی‬ ‫بۆیان بووه‌ته‌ مه‌ته‌ڵێك‌و بۆیان هه‌ڵنایه‌ت!!‬


‫‪2‬‬

‫سێشه‌ممه‬ ‫‪2010 /9/7‬‬

‫ژماره‪40‌:‬‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫ی كچان ده‌ڕوخێنرێت‬ ‫ی بازرگانییه‌و ‌ه ئاماده‌ییه‌ك ‌‬ ‫ی پرۆژه‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬

‫ێ ك ‌ه یه‌كێكیان له‌ته‌واوبووندایه‌"‬ ‫"له‌بر ‌ی ئاماده‌ی ‌ی فریشت ‌ه دوو بینامان بۆدروستده‌كر ‌‬ ‫ی گه‌وره‌ی ‌ه‬ ‫"ئه‌م ‌ه زوڵمێك ‌‬ ‫له‌م خوێندنگه‌ی ‌ه‬ ‫كرا‪ ،‬نه‌ده‌بوو هه‌رگیز‬ ‫ێ‬ ‫خوێندنگه‌یه‌ك تێكبدر ‌‬ ‫كه‌ زیاد ل ‌ه ‪40‬ساڵ ‌ه‬ ‫دكتۆرو مامۆستاو‬ ‫ئه‌ندازیار بۆ ئه‌م شار‌ه‬ ‫پێده‌گه‌یێنێ‌"‪ ،‬ساڵح‬ ‫حه‌مه‌ئه‌مینی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫‪60‬ساڵ‪ ،‬به‌وجۆر‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی خۆی‌ له‌رووخان ‌‬ ‫بێزار ‌‬ ‫ئاماده‌یی‌ فریشت ‌هی‌ كچان‬ ‫له‌سلێمانی‌ ده‌رده‌بڕی‪.‬‬

‫كاوه‌ شێخ عه‌بدواڵ له‌سلێمانی‌‬ ‫له‌س������ه‌ر داوای‌ كۆمپانی������ای‌ مۆر ك‌ه‬ ‫كۆمپانی������ای‌ جێبه‌جێ������كاری‌ پرۆژ‌هی‌‬ ‫تاوه‌ره‌كان ‌ی قه‌یوانه‌ له‌س������ه‌ر ش������اڕێی‌‬ ‫س������الم‪ ،‬حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫پ������ه‌روه‌رده‌ی‌ س������لێمانی‌ رازیكردووه‌‬ ‫ك������ه‌ زه‌وی‌ بین������ای‌ خوێندنگ������‌هی‌‬ ‫ئاماده‌یی‌ فریش������ته‌ی‌ كچان بداته‌ ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌و له‌بری‌ ئه‌وه‌ كۆمپانیاكه‌ دوو‬ ‫خوێندنگه‌ی‌ تازه‌ بۆ سلێمانی‌ دروست‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫پرۆژه‌ی‌ تاوه‌ره‌كانی‌ قه‌یوان پێكهاتووه‌‬ ‫له‌بورجێكی‌ نووس������ینگه‌ی‌ بازرگانی‪،‬‬ ‫مۆڵێك‪ ،‬هۆتێلێكی‌ پێنج ئه‌س������تێره‌یی‌‌و‬ ‫سه‌رپه‌رش������تیارانی‌‬ ‫له‌وب������اره‌وه‌‬

‫كۆمپانیاك������ه‌ ئاماژه‌ ب������ه‌وه‌ ده‌ده‌ن كه‌‬ ‫ته‌نیا هه‌ر ئاماده‌یی‌ فریش������ته‌ نییه‌ به‌ر‬ ‫فراوانكردنی‌ پرۆژه‌كه‌ ده‌كه‌وێ‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫خانووی‌ هاوواڵتیانیشی به‌ر ده‌كه‌وێ‌‌و‬ ‫كۆمپانیاك������ه‌ زۆرب������ه‌ی‌ خانووه‌كانی‌‬ ‫كڕیوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاماده‌یی‌ فریش������ته‌ی‌ كچان له‌سه‌ره‌تای‌‬ ‫س������اڵی‌ حه‌فتاكانی‌ س������ه‌ده‌ی‌ رابردوو‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌و تاوه‌كو دوای‌ ساڵی‌ ‪،2005‬‬ ‫ته‌نی������ا خوێندنگ������ه‌ بووه‌ له‌س������لێمانی‌‬ ‫ك������ه‌ به‌زمان������ی‌ عه‌ره‌بی‌ وان������ه‌ی‌ تێدا‬ ‫خوێندراوه‌‪ .‬له‌نێو بینای‌ خوێندنگه‌كه‌دا‬ ‫جگه‌له‌ئاماده‌ی������ی‌ فریش������ته‌‪ ،‬ده‌وام������ی‌‬ ‫"ناوه‌ن������دی‌ چه‌واس"یش������ی‌ تێدابووه‌‬ ‫كه‌ ئێس������تا ژم������ار‌هی‌ خوێندكارانی‌‬ ‫هه‌ردوو ئاماده‌یی‌‌و ناوه‌ندییه‌كه‌ زیاتر‬

‫له‌ ‪1200‬خوێندكارن‌و له‌دوای‌ تێكدانی‌ گرووپ������ی‌ كۆمپانیاكان������ی‌ قه‌ی������وان‬ ‫ده‌بێته‌ شوێنی‌ س������ه‌وزایی‌‌و مه‌له‌وانگه‌ ئاشكرایكرد كه‌ له‌سه‌ر داوای‌ ئه‌وان‌و‬ ‫له‌پێن������او فراوانتركردنی‌ پرۆژه‌كه‌یان‪،‬‬ ‫بۆهۆتێله‌ پێنج ئه‌ستێره‌ییه‌كه‌‪.‬‬ ‫له‌كاتێك������دا به‌ڕێوه‌به‌ران������ی‌ هه‌ردوو حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردس������تان زه‌وی‌‬ ‫ئاماده‌یی‌‌و ناوه‌ندییه‌كه‌ نه‌یانده‌ویس������ت بینای‌ خوێندنگه‌كه‌ی‌ خس������توه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫لێ������دوان له‌س������ه‌ر تێكدان������ی‌ بینای‌ پرۆژه‌كه‌ ب������ه‌و مه‌رج������ه‌ی‌ كۆمپانیای‌‬ ‫خوێندنگه‌كه‌یان بده‌ن‪ ،‬مام س������اڵحی‌ جێبه‌جێ������كار خوێندنگه‌یه‌ك������ی‌ دیكه‌‬ ‫كارگوزار باسی‌ له‌وه‌ ده‌كرد كه‌ ئێستا بكات������ه‌وه‌ "ئێمه‌ش هه‌روام������ان كرد‬ ‫مامۆس������تاو خوێندكارو كارگوزارانی‌ بینای‌ خوێندنگه‌یه‌كم������ان له‌گه‌ڕه‌كی‬ ‫ئاماده‌یی‌ فریشته‌‪ ،‬سه‌رگه‌ردان بوون‌و به‌ران������ان دروس������تكرد‪ ،‬جگه‌ل������ه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌س������ه‌ر خوێندنگه‌كان������ی‌ ژیان������ه‌وه‌و له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ نیش������ته‌جێبوونی‌ قه‌یوان‬ ‫چوارچ������رادا دابه‌ش������كراون‪" ،‬ئێمه‌ س������تی خوێندنگه‌یه‌ك������ی‌ دیكه‌م������ان‬ ‫ده‌چین‌ه ئه‌و خوێندنگایانه‌‪ ،‬پێمانده‌ڵێن دروس������تكردووه‌ دروس������تكردنی‌ بینا‬ ‫پێویس������تمان به‌ئێوه‌ نیی������ه‌ بۆخۆمان تازه‌كه‌ی خوێندنگه‌ش له‌سه‌ر نه‌خشه‌ی‌‬ ‫رێپێدراوی‌ په‌روه‌ره‌ده‌ كراوه‌و خه‌رجی‬ ‫پاسه‌وان‌و كارگوزارمان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫پێشڕه‌و ئه‌حمه‌د‪ ،‬به‌رپرسی‌ راگه‌یاندنی‌ دروستكردنه‌كه‌ی‌ له‌نرخی‌ زه‌وییه‌كه‌ی‌‬

‫ئاماده‌یی‌ فریشته‌ كه‌متر نییه‌"‪.‬‬ ‫حسێن ش������ێخ مس������ته‌فا‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی‬ ‫گشتی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ سلێمانی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌دات كه‌ بینای‌ ئاماده‌ییه‌كه‌ به‌ر پرۆژه‌‬ ‫ده‌كه‌وت‪ ،‬بۆیه‌ له‌بری‌ ئه‌وه‌ داوای‌ بینای‌‬ ‫دیكه‌یان كردووه‌‪" ،‬دوو بینامان له‌بری‌‬ ‫ئاماده‌یی‌ فریشته‌ بۆ دروستده‌كرێ‌ كه‌‬ ‫یه‌كێكیان له‌ته‌واوبووندایه‌"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ چاره‌نووسی‌ خوێندكارانی‌‬ ‫خوێندنگه‌ تێكدراوه‌كه‌ش به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫گش������تیی‌ پ������ه‌ره‌وره‌د‌هی‌ س������لێمانی‌‬ ‫ئاش������كرایكرد كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ كاتیی‬ ‫بیناو ش������وێنیان بۆدابینكراوه‌ تاوه‌كو‬ ‫ئه‌وكات������ه‌ی‌ ئه‌و بینایانه‌ی‌ كه‌ ئێس������تا‬ ‫له‌ته‌واوبووندان ته‌س������لیمی‌ په‌روه‌رد‌هی‌‬ ‫سلێمان ‌ی ده‌كرێن‪.‬‬

‫ی گه‌نجێك ده‌بڕێته‌و ‌ه‬ ‫ی ئێران قۆڵ ‌‬ ‫تۆپپاران ‌‬ ‫ناحی������ه‌ ‌ی سه‌نگه‌س������ه‌ریان دای‌ه به‌ر‬ ‫ت������ۆپ‪ ،‬له‌ئه‌نجام ‌ی ئ������ه‌و تۆپبارانه‌دا‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ده‌مه‌ی‌ تۆپباران ‌‬ ‫ئاگر ب������ه‌ر بوو‌ه پووش‌و په‌اڵش������ ‌ی‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمار ‌‬ ‫هێزه‌كان ‌‬ ‫گوند ‌ی زووركانی‌ س������ه‌ر به‌ناحیه‌ ‌ی‬ ‫ئیسالمی‌ ئێران ده‌بێت ‌ه‬ ‫سه‌نگه‌س������ه‌رو نزیكه‌ ‌ی ‪ 40‬هاوواڵت ‌ی‬ ‫هۆی‌ گڕگرتنی‌ پووش‌و‬ ‫ئه‌و گوند‌ه ك‌ه ره‌س������وڵ یه‌كێكیان‬ ‫ی‬ ‫په‌اڵشی‌ ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫بوو‪ ،‬چوون ئاگره‌ك������‌ه بكوژێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫گونده‌كه‌یان‪ ،‬ره‌سوڵ‬ ‫تاوه‌ك������و نه‌گات‌ه نێ������و گونده‌كه‌یان‪،‬‬ ‫حاجی‌ حوسێن‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌اڵم له‌وكات������ه‌دا هێزه‌كانی‌ ئێران‬ ‫خه‌ڵكی‌ ئاواییه‌كه‌یان‬ ‫ده‌چێ ئاگره‌ك ‌ه‬ ‫تۆپێكی‌ دیكه‌ ده‌گرن������ه‌ گونده‌كه‌‌و‬ ‫بكوژێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ئه‌نجامدا ره‌س������وڵ‪ ،‬زامدار ده‌بێ‌‌و‬ ‫له‌وكاتدا تۆپێك‬ ‫دوا ‌ی ئ������ه‌وه‌ ‌ی دوو نه‌ش������ته‌رگه‌ر ‌ی‬ ‫‌سوڵ‬ ‫له‌ته‌نیشت ره‬ ‫له‌نه‌خۆش������خانه‌یه‌ك ‌ی س������لێمان ‌ی بۆ‬ ‫‌و‬ ‫ێ‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫به‌ر زه‌وی‌ ده‬ ‫ده‌كر ‌ێ ده‌ستێك ‌ی ده‌بڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌بێـ‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫دواتر‬ ‫ئه‌وه‌ش‬ ‫ره‌س������وڵ حوس������ێن له‌ماڵه‌ك������ه‌ ‌ی‬ ‫هۆی‌ بڕینه‌و‌هی‌ یه‌كێك‬ ‫خۆی‌ له‌گوند ‌ی زووركان له‌س������ه‌ر‬ ‫له‌قۆڵه‌كانی‌‪.‬‬ ‫قه‌ره‌وێڵه‌یه‌ك پاڵكه‌وتوبوو‪ ،‬ده‌س������ت‌ه‬ ‫بڕاوه‌ك������ه‌ی‌و ه������ه‌ردوو قاچ������ ‌ی‬ ‫به‌له‌فاف پێچرابوون‌و ئاماژه‌ ‌ی به‌و‌ه‬ ‫فه‌رمان چۆمان ‌ی له‌سه‌نگه‌سه‌ر‬ ‫ده‌دا ك������‌ه گوزه‌ران������ ‌ی زۆر خراپه‌‌و‬ ‫دوا ‌ی ئ������ه‌وه‌ ‌ی له‌چه‌ن������د رۆژ ‌ی كه‌س������یش هاوكار ‌ی نه‌ك������ردووه‌‪،‬‬ ‫راب������ردوودا هێزه‌كان������ ‌ی ئێران بۆ "دوو نه‌ش������ته‌رگه‌ریم ك������ردووه‌و‬ ‫جارێكی‌ دیكه‌ گونده‌كان ‌ی سنوور ‌ی نه‌شته‌رگه‌رییه‌ك ‌ی دیكه‌شم پێویسته‌‪،‬‬

‫تائێس������تا هیچ الیه‌نێ������ك هاوكار ‌ی‬ ‫نه‌كردووم"‪ ،‬ئ������ه‌وه‌ش له‌كاتێكدای‌ه‬ ‫ك‌ه ره‌س������وڵ باوكی‌ س������ ‌ێ منداڵ‌ه‬ ‫به‌ناوه‌كان������ ‌ی فریش������ته‌‪ ،‬هاوج������ێ‌‌و‬ ‫خۆزگه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌نج‌ه به‌ر له‌وه‌ ‌ی كه‌مئه‌ندام ب ‌ێ‬ ‫خه‌ریكی‌ كار ‌ی كش������توكاڵ ‌ی بووه‌و‬ ‫به‌و كار‌ه منداڵه‌كانی‌ به‌خێوكردووه‌‪،‬‬ ‫"به‌اڵم لێر‌ه ب������ه‌دواو‌ه هیچ كارێكم‬ ‫پێناكرێت‌و توان������ا ‌ی هیچم نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫مه‌گ������ه‌ر خه‌ڵك هاوكاری������م بكات‪،‬‬ ‫چونك������‌ه گوزه‌ران������م زۆر خراپه‌و‬ ‫منداڵه‌كانیش������م وردن‪ ،‬كوڕه‌ك������ه‌م‬ ‫شه‌ش سااڵنه‌و ه ‌ی كاسبی‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫ئ������ه‌و برین������دار‌ه جه‌خت������ ‌ی ل������ه‌و‌ه‬ ‫ده‌كرده‌و‌ه كه‌ بۆ نه‌شته‌رگه‌ریه‌كانی‬ ‫خ������زم‌و ناس������یاوه‌كان ‌ی پاره‌ی������ان‬ ‫بۆكۆكردووه‌ته‌وه‌‌و له‌الیه‌ن حكومه‌ت‌و‬ ‫رێكخراوه‌كانه‌و‌ه هیچ هاوكارییه‌ك‌و‬ ‫قه‌ره‌بوویه‌ك نه‌كراوه‌‌و سه‌ردانیشیان‬ ‫نه‌ك������ردووه‌‪ "،‬داواكارم حكومه‌ت‌و‬ ‫رێكخراو‌ه خێرخوازییه‌كان ئاوڕێك‬ ‫رەسوڵ حسێن ئەو گەنجەی تۆپبارانی ئێران کەمئەندامی کرد فۆتۆ‪ :‬فەرمان چۆمانی‬ ‫له‌ژیان ‌ی من بده‌نه‌وه‌"‪.‬‬

‫ێ‬ ‫ی ده‌فرۆشر ‌‬ ‫ی مندااڵن به‌نهێن ‌‬ ‫ئێوارە خوانێک بۆ ‪ 250‬نابیناو كورته‌بااڵ كاڵشینكۆف‌و ده‌مانچ ‌ه ‌‬ ‫ده‌ست به‌سه‌ر ‪16‬كارتۆن ته‌قه‌مه‌نی‌و یاری ئاگرین‌و ‪ 277‬ده‌مانچه‌ی مورووهاوێژدا ده‌گیرێت‬

‫بازرگانی‪ ،‬له‌مانگی ‪ 6‬تا ‪ 2010/8/20‬له‌نێو بازاڕی هه‌ولێر ده‌ستیان به‌سه‌ر ‪16‬كارتۆن‬ ‫به‌كارهێنانی‌ چه‌كی‌ پالستیكی‌‌و یاریی‌ه‬ ‫ته‌قه‌مه‌نی‌و یاری ئاگرین‌و ‪ 277‬ده‌مانچه‌ی مووروو هاوێژدا گرتووه‌‌و به‌وته‌ی‌ محه‌مه‌د‬ ‫جه‌نگییه‌كان پتر ده‌بێ‌‪ ،‬به‌وه‌ش ئه‌گه‌ری‬ ‫عه‌باس بڕیاره‌كه‌ ته‌نیا بۆ ئه‌و یاریانه‌یه‌ كه‌ موروویان لێده‌رد‬ ‫كه‌وتنه‌و‌هی‌ رووداوی‌ كاره‌ساتباری‌ نێو‬ ‫گه‌یالن سه‌باحی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫من������دااڵن له‌ئه‌نجامی‌ به‌كارهێنانی‌ ئه‌و‬ ‫‪10‬ساڵ‪ ،‬له‌یه‌كێك‬ ‫یارییانه‌دا زیاتر ده‌بێ‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌كۆاڵنه‌كانی‌ گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫به‌كارهێنان������ی‌ ئه‌و یاریان������ه‌ به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ئیسكانی‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫ده‌مانچه‌‌و كالش������ینكۆفی‌ پالس������تیكی‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌مانچه‌یه‌كی‌ پالستیك ‌‬ ‫له‌رۆژان������ی‌ بۆنه‌و جه‌ژنه‌كاندا چه‌ندین‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌ گرتبوو‬ ‫كاره‌ساتی‌ به‌دوای‌ خۆیدا هێناوه‌‪.‬‬ ‫ئێواره‌ی رۆژی ‪5‬ی ئه‌م مانگه‌ یاسین مه‌حمود ره‌شید به‌رێوه‌به‌ری كۆمپانیا‬ ‫كه‌ له‌جیاتی‌ گولله‌‪،‬‬ ‫هێ������رش عه‌بدولواحیدی‌ ته‌مه‌ن حه‌وت‬ ‫به‌رێز‪ ،‬ئێواره‌ خوانێكی بۆ نزیكه‌ی ‪ 250‬نابیناو كورته‌بااڵی ناو شاری‬ ‫مورووی‌ ده‌هاوێشت‌و‬ ‫س������اڵ‪ ،‬له‌كات������ی یاریكردن������ی له‌گه‌ڵ‬ ‫سلێمانی‌و ده‌وربه‌ری رێكخست‌و دواتر هه‌ریه‌كه‌و برێك پاره‌شی پێشكه‌ش‬ ‫له‌گه‌ڵ مندااڵنی‌ كۆاڵنه‌ك ‌ه‬ ‫مندااڵن������ی ك������ۆاڵن‪ ،‬ده‌مانچه‌یه‌ك������ی‬ ‫كردن‪.‬‬ ‫شه‌ڕه‌ موروویان ده‌كرد‪،‬‬ ‫مورووی پێبووه‌ كاتێك كه‌ مووروویه‌ك‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ مه‌ال یاسین ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه‌ تائێستا چه‌ندین جار كاری له‌و‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ گه‌یالن به‌نهێن ‌‬ ‫له‌ده‌مانچه‌ك������ه‌ی ده‌رچووه‌و به‌ر چاوی‬ ‫شێویه‌ی كردووه‌و وتی‪" :‬ئه‌و كاره‌ بۆ ئێمه‌ نه‌ئازایه‌تیه‌‪ ،‬نه‌خۆهه‌ڵكێشانه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌مانچه‌ك ‌هی‌ كڕیبوو‪،‬‬ ‫یه‌كێ������ك له‌منداڵ������ه‌كان كه‌وت������ووه‌‌و‬ ‫ئه‌مڕۆ ئێمه‌ تۆزێك ده‌سته‌اڵتمان له‌و خه‌ڵكه‌ هه‌ژاران‌ه زیاتره‌‪ ،‬ده‌بێت خزمه‌تیان‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم به‌ئاشكرا شه‌ڕ ‌‬ ‫له‌وب������اره‌وه‌ عه‌بدولواحی������دی‌ باوكی‬ ‫بكه‌ین‌و له‌گه‌ڵیان دانیشن نه‌ك خۆمنیان لێ بدزینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫پێده‌كرد‪" ،‬دووكانداره‌ك ‌ه‬ ‫هێرش ده‌ڵێ‪" :‬له‌و كاته‌وه‌ ترس������اوم‌و‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌شی نه‌شارده‌وه‌ كه‌ له‌شاری سلێمانیدا ده‌وڵه‌مه‌ندێكی زۆری‬ ‫پێیگوتم نه‌ڵێی‌ له‌و‬ ‫هیچ ج������ۆره‌ یاریه‌ك������ی له‌وجۆره‌م بۆ‬ ‫تیایه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێكیان خۆیان پیشانی هه‌ژاران ناده‌ن‪" ،‬ئه‌گه‌ر هه‌موو برا‬ ‫دووكانه‌م كڕیوه‌ ئه‌گه‌رنا‬ ‫منداڵه‌كان������م نه‌كڕی������وه‌‪ ،‬ده‌مانچ������ه‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی شاری سلێمانی بهاتنایه‌‪ ،‬ده‌مانتوانی پێكه‌وه‌ مووچه‌ بۆ هه‌موو‬ ‫جارێكی‌ دیك ‌ه پێت‬ ‫ئاویشیان بۆناكڕم"‪.‬‬ ‫ئه‌و خه‌ڵكه‌ هه‌ژاره‌ ببڕینه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌سلێمانیدا خه‌ڵكانێكی زۆر ئاست نزمی‬ ‫نافرۆشین"‪.‬‬ ‫ئه‌و م������وورووه‌ی له‌ده‌مانچه‌كه‌ی هێرش‬ ‫تێدایه‌‌و هه‌موو كه‌س گریانی بۆ ژی انیان دێت"‪.‬‬ ‫ده‌رچووبوو به‌ر چاوی بۆتان عه‌زیزی‌‬ ‫ئه‌و باسی له‌و‌ه كرد كه‌ قازانجی ‪ %33‬كۆمپانیاكه‌یان بۆ خه‌ڵكی هه‌ژارو كه‌م‬ ‫ته‌مه‌ن پێنج س������اڵ كه‌وتبوو‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫بارزان محه‌ممه‌د له‌هه‌ولێر‬ ‫ده‌رامه‌ته‌‪" ،‬ئێستا خوانمان بۆ نزیكه‌ی ‪ 250‬كورته‌ بااڵو نابیان‌و كه‌سوكاریان‬ ‫باوكی بۆت������ان داوای له‌عه‌بدولواحید‬ ‫كردووه‌و هه‌ریه‌كه‌و دیارییه‌كی بچوكیشمان داونه‌تێ‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئه‌مه‌ شتێكی‬ ‫له‌گه‌ڵ نزیكبوونه‌و‌هی‌ جه‌ژنی‌ ره‌مه‌زان ك������ردووه‌ له‌به‌رئ������ه‌وه‌ی كوڕه‌ك������ه‌ی‬ ‫زۆر نیه‌"‪.‬‬ ‫تا دێ������ت ئاره‌زووی‌ مندااڵن له‌س������ه‌ر له‌كوردستان چاره‌س������ه‌ری نیی‌ه ده‌بێ‬

‫بیباته‌ ئێ������ران‌و خه‌رجییه‌كه‌ش������ی بۆ‬ ‫دابین ب������كات‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ عه‌بدولواحید‬ ‫كه‌ له‌ناحیه‌ی كه‌س������نه‌زان خانوویه‌كی‬ ‫دوو ژووریی هه‌یه‌‪ ،‬هاتبووه‌ س������ه‌ر ئه‌و‬ ‫باوه‌ڕه‌ی خانووه‌كه‌ی بفرۆش������ێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆری نه‌ب������رد چاوی‌ بۆت������ان چاك‬ ‫بووه‌وه‌‪.‬‬ ‫فرۆش������یارانی یاری مندااڵن‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫ب������ه‌وه‌ده‌ده‌ن كه‌ یاریی������ه‌ ئاگرینه‌كان‌و‬ ‫ده‌مانچ������ه‌‌و چه‌ك������ی جۆراوج������ۆرو‬ ‫ئۆتۆمبێلی سه‌ربازی‌و فڕۆكه‌‌و كۆپته‌ری‬ ‫جه‌نگی‌و ته‌نانه‌ت جلوبه‌رگی سه‌ربازیی‬ ‫بۆمندااڵن فرۆش������ێكی زۆریان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم لیژنه‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی چاودێری‬ ‫بازرگانی هه‌ولێ������ر ماوه‌یه‌كه‌ ناهێڵێ‬ ‫دووكانداره‌كان ته‌قه‌مه‌نی‌و ده‌مانچه‌ی‬ ‫مندااڵن بفرۆش������ن‪ ،‬له‌وب������اره‌وه‌ مه‌تین‬ ‫ئیبراهیم كه‌ فرۆشیاری یاری مندااڵنه‌‬ ‫له‌ب������ازاڕی ته‌یراوه‌ی ش������اری هه‌ولێر‬ ‫ئاماژه‌ ب������ه‌وه‌ ده‌دات كه‌ ئه‌گه‌ر هه‌موو‬ ‫جۆره‌ یاریه‌كیش له‌دووكانه‌كه‌ی‌ هه‌بێ‪،‬‬ ‫منداڵ ته‌نیا ده‌ست بۆ ده‌مانچه‌ ده‌بات‪،‬‬ ‫"باوكه‌كانیش دڵیان ناشكێنن‌و بۆیان‬ ‫ده‌كڕن"‪.‬‬ ‫به‌پێ������ی ئه‌و بڕی������اره‌ی ك������ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫پارێ������زگاری هه‌ولێ������ر ده‌رچ������ووه‌‪،‬‬

‫فرۆش������تنی ئه‌و جۆره‌ یاریانه‌ی زیان‬ ‫به‌پ������ه‌روه‌رده‌ی من������داڵ ده‌گه‌یێن������ن‬ ‫قه‌ده‌خه‌ن‪.‬‬ ‫محه‌ممه‌د عه‌باس‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری چاودێری‬ ‫بازرگان������ی هه‌ولێ������ر جه‌خت������ی‌ له‌وه‌‬ ‫كرده‌وه‌ كه‌ بۆئه‌و مه‌به‌سته‌ لیژنه‌یه‌كیان‬ ‫پێكهێن������اوه‌و ه������ه‌ر دووكانێك ئه‌و‬ ‫جۆره‌ یارییانه‌ بفرۆش������ێت‪ ،‬ده‌س������ت‬ ‫به‌س������ه‌ر یارییه‌كاندا ده‌گرن‌و له‌ناوی‬ ‫ده‌ب������ه‌ن‌و س������زای‌ دووكانداره‌كه‌ش‬ ‫ده‌ده‌ن‪" ،‬هه‌ر دوكاندارێك ئه‌و جۆره‌‬ ‫یاریانه‌ بفرۆشێ‌ به‌په‌نجا هه‌زار دینار‬ ‫غه‌رامه‌ی‌ ده‌كه‌ی������ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر دووباره‌ی‌‬ ‫ك������رده‌وه‌‪ ،‬ده‌ینێرینه‌ الی قایمقام‌و ئه‌و‬ ‫توانای ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ زیاتر به‌ملیۆنێكیش‬ ‫غه‌رام������ه‌ی‌ ب������كات‌و دوكانه‌كه‌ش������ی‬ ‫پێدابخات"‪.‬‬ ‫به‌پێ������ی ئام������اری به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت������ی‬ ‫چاودێری بازرگان������ی‪ ،‬له‌مانگی ‪ 6‬تا‬ ‫‪ 2010/8/20‬له‌نێ������و ب������ازاڕی هه‌ولێر‬ ‫ده‌ستیان به‌سه‌ر ‪16‬كارتۆن ته‌قه‌مه‌نی‌و‬ ‫ی������اری ئاگری������ن‌و ‪ 277‬ده‌مانچ������ه‌ی‬ ‫م������ووروو هاوێژدا گرت������ووه‌‌و به‌وته‌ی‌‬ ‫محه‌مه‌د عه‌باس بڕیاره‌كه‌ ته‌نیا بۆ ئه‌و‬ ‫یاریانه‌یه‌ كه‌ موروویان لێده‌رده‌چێت‬ ‫له‌گه‌ڵ یاریه‌ ئاگرینه‌كان‪.‬‬


‫‪5‬‬ ‫کۆد‬ ‫سێشه‌ممه‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫کێشه‌‬ ‫من كوڕێكی ته‌مه‌ن ‪21‬ساڵم‌و له‌زانكۆی سلێمانی ده‌خوێنم‪ ،‬دوو وانه‌م كه‌وتووه‌ت‌ه خولی دووهه‌مه‌وه‌و ئێستا ك‌ه سه‌عی بۆده‌كه‌م زۆر قه‌له‌ق ده‌بم‪ ،‬بۆی‌ه زۆرجار كاتێكی زۆر به‌فیڕۆ‬ ‫ده‌د‌هم‌و هه‌ر سه‌عیش ناكه‌م ك‌ه ئه‌وه‌ش بۆ قه‌له‌قییه‌كه‌م ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه ك‌ه ترسم هه‌ی‌ه ده‌رنه‌چم‪ ،‬بۆی‌ه نازانم چی بكه‌م تا له‌كاتی سه‌عیكردندا مێشكم ئه‌وه‌ند‌ه سه‌رقاڵ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ماوه‌ی چه‌ند هه‌فته‌یه‌كیش‌ه له‌ماڵه‌و‌ه نه‌چوومه‌ت‌ه ده‌ره‌و‌ه هه‌ر خه‌ریكی سه‌عیكردنم‪ ،‬به‌اڵم به‌و شێوه‌ی باسی ده‌كه‌م‪ ،‬ده‌توانن چاره‌سه‌رێكم له‌وباره‌و‌ه بده‌نێ؟‬ ‫كاو‌ه عه‌لی له‌سلێمانی‬

‫‌و‬

‫كێش ‌ه‬

‫چاره‌سه‌ر‬ ‫چا‬ ‫ر ‌هس ‌هر‬

‫له‌به‌رامبه‌ر كێش������‌ه ‌ی ئه‌و گه‌نجه‌دا‪ ،‬ته‌الر محه‌مه‌د وه‌ك توێژه‌رێكی ده‌روونی ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌دات ك‌ه پێویس������ت‌ه خوێندكاران پێش ئه‌وه‌ی بڕۆن‌ه‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كانه‌و‌ه یان پێش ئه‌وه‌ی ده‌ست به‌سه‌عیكردن بكه‌ن‪ ،‬باوه‌ڕیان به‌خۆیان هه‌بێت‪" ،‬ده‌بێت خوێندكار كاتێك ده‌ستده‌كات به‌سه‌عیكردن‪،‬‬ ‫بڵێت به‌دڵنیاییه‌و‌ه ده‌رده‌چم‪ ،‬نه‌ك بڵێت ئه‌ترسم سه‌عیش بك‌هم‌و ده‌رنه‌چم"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی ئه‌و توێژه‌ر‌ه پێویست‌ه خوێندكار به‌رده‌وام زاڵبێت به‌سه‌ر خۆیداو نه‌هێڵێت بكه‌وێت‌ه ژێر كاریگه‌ری هیچ شتێكه‌وه‌‪" ،‬پێویست ناكات‬ ‫خوێندكار شه‌وو رۆژ خه‌ریكی سه‌عیكردن بێت‪ ،‬پێویست‌ه پشوش بدات‌و هه‌ندێجار سه‌ردانی شوێنێكیش بكات بۆئه‌وه‌ی ئه‌و شوێنه‌ی تیایه‌تی‬ ‫به‌رده‌وام له‌به‌ر چاوی نه‌بێت‌و كاریگه‌ری له‌سه‌ر ده‌روونی دانه‌نێت"‪.‬‬

‫کێشه‌‬

‫من ژنێكی ته‌مه‌ن ‪35‬ساڵم‌و ماوه‌ی دوانر‌ه ساڵ‌ه ژیانی هاوسه‌ریم پێكهێناوه‌‌و تائێستا منداڵم نه‌بووه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه سه‌ردانی چه‌ند دكتۆرێك ‌ی ده‌ره‌وه‌ی واڵتیشم كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫كێشه‌كه‌م چاره‌سه‌ر نه‌كراوه‌‌و ئێستا ‌ی منداڵم نییه‌‪ .‬رۆژان‌ه چه‌ندین كه‌س تانه‌م لێده‌د‌هن‌و به‌یه‌كجار ‌ی بێتاقتیان كردووم‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ی خۆم هه‌ست به‌ته‌نیاییه‌كی زۆر ده‌ك‌هم‌و زۆر زۆر‬ ‫حه‌ز ده‌كه‌م منداڵێك به‌خێوبكه‌م‪ ،‬بۆی‌ه داواكارم له‌به‌رێزتان چی به‌چاره‌سه‌ر ده‌زانن شتێكم پێ بڵین بۆئه‌وه‌ی منیش له‌و كێشه‌ی‌ه نه‌جاتم ببێت‌و رۆژان‌ه ئه‌وه‌ند‌ه بیری لێ نه‌كه‌مه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك‌ه هاوسه‌ره‌كه‌شم زۆر خه‌م ده‌خوات‌و زۆر خه‌می منیه‌تی‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و چه‌ند جارێك پێشنیازی ئه‌وه‌ی كردوو‌ه ك‌ه منداڵێك هه‌ڵبگرینه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم من رازی نه‌بووم‪ ،‬زۆرجاریش ك‌ه‬ ‫بیر ده‌كه‌مه‌و‌ه به‌چاره‌سه‌ی داده‌نێم‪.‬‬

‫‌و‬

‫كێش ‌ه‬

‫شیالن له‌سلێمانی‬

‫چا‬ ‫ر ‌هس ‌هر‬

‫چاره‌سه‌ر‬

‫ده‌رباره‌ی كێشه‌ی ئه‌و خاتونه‌‪ ،‬گۆنا محه‌مه‌د وه‌ك توێژه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تی ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌دات ك‌ه ئاسایی‌ه ئه‌و ژن‌ه منداڵی نابێت‪ ،‬چونك‌ه زۆرێك‬ ‫له‌خه‌ڵك به‌و شێوه‌یه‌ن‪" ،‬ئه‌گه‌ر خۆیان حه‌ز بكه‌ن ده‌توانن یه‌كێك له‌و مندااڵن‌ه به‌خێو بكه‌ن ك‌ه بێخاوه‌نن‪ ،‬وه‌كو منداڵی خۆشیان هه‌ڵسوكه‌وتی‬ ‫له‌گه‌ڵدا بكه‌ن تا گه‌ور‌ه ده‌بێ‪ ،‬دواتریش به‌راوێژكاری خه‌ڵكی پسپۆڕ ده‌توانن منداڵه‌ك‌ه له‌و كێشه‌ی‌ه تێبگه‌یێنن"‪.‬‬ ‫ناوبراو پێیوای‌ه له‌هه‌رێمی كوردستاندا زۆرێك له‌خه‌ڵك منداڵی له‌و شێوه‌یه‌یان به‌خێوكردووه‌و ئێستاش وه‌كو منداڵی خۆیان سه‌یری ده‌ك‌هن‌و‬ ‫جیاوازی له‌هیچ شتێكدا ناكه‌ن‪" ،‬زۆر كه‌س له‌دایكی‌و باوكی حه‌قیقی زیاتر نازی ئه‌و مندااڵن‌ه هه‌ڵده‌گرێت‪ ،‬چونك‌ه له‌رووی ئایینیشه‌و‌ه كارێكی‬ ‫باشه‌"‪.‬‬

‫کێشه‌‬

‫‌و‬

‫من كچێكی ته‌مه‌ن ‪25‬ساڵم‌و ده‌رچووی زانكۆم‪ ،‬ماوه‌ی سێ ساڵ‌ه كوڕێكی هاورێی خۆمم خۆشده‌وێت‪ ،‬به‌اڵم ماڵه‌و‌ه نامده‌ن به‌كوڕه‌كه‌‌و ده‌یانه‌وێت بمده‌ن به‌كوڕێكی خوشكی دایكم ك‌ه‬ ‫له‌واڵتی ئه‌ڵمانیایه‌‪ ،‬منیش به‌هیچ شێوه‌یه‌ك به‌و‌ه رازی نه‌بووم‪ ،‬ئه‌وان هه‌ر زۆرم لێده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫تائێستا چوارجار هاتوونه‌ت‌ه داوام‌و وه‌اڵمیان به‌نه‌خێر داونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئێستا كار گه‌یشتووه‌ت‌ه سه‌ر ئه‌وه‌ی ك‌ه له‌ماوه‌ی چه‌ند مانگی داهاتوودا ك‌ه ره‌نگ‌ه دوومانگی تر بێت‪ ،‬ئه‌و كوڕه‌ی‬ ‫پورم بێته‌وه‌و راسته‌وخۆ بێت‌ه خوازبێنیم‪ ،‬منیش نامه‌وێت به‌شه‌ڕو ئاژاو‌ه قسه‌یان له‌گه‌ڵ بكه‌م‪،‬كێش ‌ه‬ ‫چونك‌ه ئه‌وان گوێ له‌قسه‌ی من ناگرن‪ ،‬هه‌ربۆی‌ه ده‌مه‌وێت ئێو‌ه چاره‌سه‌رێكی گونجاوم بۆ‬ ‫چا‬ ‫بدۆزنه‌وه‌‪ ،‬چونك‌ه رووم نایه‌ت له‌الی هه‌موو كه‌سێك ئه‌و كێشه‌ی‌ه باس بكه‌م‪.‬‬ ‫ر ‌هس ‌هر‬

‫‌و‬

‫كێش ‌ه‬

‫چا‬ ‫ر ‌هس ‌هر‬

‫ئااڵ له‌رانی‌ه‬

‫چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌رباره‌ی ئه‌و كێشه‌ی‌ه پارێز‌ه ئه‌حمه‌د سه‌ردار باس له‌و‌ه ده‌كات ك‌ه ئه‌گه‌ر كچه‌ك‌ه ده‌زانێت ماڵی باوكی به‌گوێی ناكه‌ن‪ ،‬با به‌چه‌ند كه‌سێك بڵێت‬ ‫تا باوه‌ڕ به‌خێزانه‌كه‌ی بهێنن به‌دڵی خۆی شوبكات‪" ،‬ئه‌گه‌ر هه‌ر ئه‌وه‌ش سه‌ری نه‌گرت‪ ،‬ده‌توانن له‌رێگه‌ی یاساو‌ه گرێبه‌ستی هاوسه‌ری بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و كوڕو كچ‌ه ته‌مه‌نیان له‌سه‌روی ‪18‬ساڵییه‌و‌ه بێت‪ ،‬ده‌توانن له‌رێگه‌ی دادگاو‌ه گرێبه‌ستی هاوسه‌ری بك‌هن‌و كه‌سیش نه‌توانێ رێگربێت‬ ‫له‌و هاوسه‌رگرییه‌‪" ،‬هه‌ر ئێستا ئه‌گه‌ر ئه‌و كچ‌ه له‌دادگا سكااڵ تۆمار بكات‪ ،‬ئه‌و كه‌سانه‌ی ك‌ه رێگرن له‌به‌رده‌م هاوسه‌رگیرییه‌كه‌یاندا‪ ،‬هه‌ر كه‌سێك‬ ‫بن به‌پێی یاسا مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا ده‌كرێت‌و زۆرجار خه‌ڵكیش له‌سه‌ر ئه‌و رێگریی‌ه سزا ده‌درێت"‪.‬‬

‫كێشه‌و خ ‌هم‌و گرفته‌كانتان‬

‫ی‬ ‫ئاگادار ‌‬

‫خ‬ ‫و‬ ‫ێن‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ان‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫ئا‬ ‫زی‬ ‫ز‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫رۆژنامه‌ك‌همان ئ‌هم‬ ‫الپ‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ڕ‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫ت‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫خا‬ ‫ن‬ ‫‌ك‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫‌‬ ‫ه بۆ كێش‌هو گرفت‌ه‬ ‫ج‬ ‫ۆ‬ ‫رب‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ج‬ ‫ۆ‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ان‬ ‫تا‬ ‫ن‪،‬‬ ‫تا‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫و‬ ‫بت‬ ‫وا‬ ‫نین ب‌هڕاوێژ له‌گ‌هڵ‬ ‫ك‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ان‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫شا‬ ‫ر‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫زا‬ ‫د‬ ‫ا‪،‬‬ ‫و‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫اڵ‬ ‫‌مو پێشنیاز ‌‬ ‫ی گونجاو بۆ كێش‌هو‬ ‫گرفت‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ان‬ ‫تا‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫ۆ‬ ‫ز‬ ‫ین‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ز‬ ‫و‬ ‫وت‬ ‫ر‬ ‫چار‌هس‌هریان بكه‌ین‬

‫گه‌نجان ‌ی ئازیز ده‌توان‬ ‫یاخود نام ‌ه سۆزداریی‌و‬ ‫ده‌رده‌دڵییه‌كانتان‬ ‫بنێرن بۆ رۆژنام ‌ه ‌ی نم‬ ‫نم له‌رێی ناونیشانه‌كان ‌ی‬ ‫رۆژنامه‌كه‌و‌ه یاخود له‌رێی ئه‌م‬ ‫ئیمه‌یڵ ئه‌دره‌سه‌وه‌‪:‬‬ ‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫‪2010 /9/7‬‬

‫ژماره‪40‌:‬‬

‫گۆشه‌یه‌ک‌ه هه‌فتان‌ه ئاری ئەبوبەکر ده‌ینوسێت‬

‫گرانی نرخ و ویژدانی بازرگان‬ ‫ل������ە کات������ی هاتنە‬ ‫پێشەوەیە هەر بۆنە‬ ‫و موناس������ەبەیکدا‪،‬‬ ‫وەک ڕەم������ەزان و‬ ‫جەژن و س������ەری‬ ‫س������اڵ‪ ،‬ئاسایشی‬ ‫ئاب������ووری خەڵکی‬ ‫کو ر د س������تا ن‬ ‫دەکەوێت������ە ب������ەر‬ ‫مەترسی پشێویەک‬ ‫هەس������تی پێدەکرێت لە الیەن خەڵکەوە‪ ،‬ئەویش‬ ‫خۆی لە ترسی گرانبوونی کااڵکان‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫خ������واردن و پێداویس������تیە س������ەرەکییەکاندا‬ ‫دەبینێتەوە‪.‬‬ ‫لەس������ەرو ئەمانەش������ەوە حکوم������ەت و دەزگا‬ ‫ڕەسمییەکان‪ ،‬مەال و شوێنە ئاینییەکان‪ ،‬هەموو‬ ‫داوادەکەن کە پێویستە بازرگانەکان ویژدانیان‬ ‫هەبێت و ش������تومەک گران نەکەن‪ ،‬چونکە ئەم‬ ‫گرانکردنە دەبێتە هۆی بارقورسی بۆ هاوواڵتییان‬ ‫بە گشتی و فەقیر و کەمدەرامەتەکان بەتایبەتی‪.‬‬ ‫کە ئەمەش هەاڵوسان دروستدەکات و ئاسایشی‬ ‫ژیانیان دەخاتە مەترسییەوە‪.‬‬ ‫باس������کردنی ویژدان������ی بازرگان ل������ە کایەی‬ ‫گرانبوون������ی نزخ������ی ب������ازاڕ و ش������تومەک و‬ ‫پێداویستییەس������ەرەکییەکان دا‪ ،‬جێگ������ەی‬ ‫قسەلەس������ەرکردنە‪ ،‬چونکە باسکردنی ویژدانی‬ ‫بازرگان و ئاس������تی بەرپرسیارێتیان بەرامبەر‬ ‫بەهاوواڵتییان‪ ،‬نەک هەر ئەسڵی دیاردەکە نییە‪،‬‬ ‫بەڵک������و بەالڕێدا بردنی ڕێگە چارەی بنەڕەتییە‬ ‫بۆ ڕێگە گرتن لە گرانبوونی نرخی شتوومەک‬ ‫لە بازاڕەکانی کوردستان دا‪ ،‬چۆن؟‬ ‫پێش هەموو ش������تێک دەبێ������ت واز لە زاراوەی‬ ‫ویژدانی بازرگان بهێنین‪ ،‬چونکە لە هەموو ئان‬ ‫و سەردەمێکدا دەشێت بازرگان هەبێت خاوەن‬ ‫ویژدان بێت‪ ،‬دەش������ێت چەن������د بازرگانێکیش‬ ‫هەبێت بێویژدان‪ ،‬کەواتە هەڵواس������ینی ئومێد‬ ‫بەویژدان������ی بازرگانەوە‪ ،‬کارێکە دەش������ێت بۆ‬ ‫ماوەیەک ڕێگە بەگرانبوونی نرخ بگرێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەگەڵ هەر ب������ێ ویژدانییەکی یەک بازرگاندا‪،‬‬ ‫ئەوا ئاسایش������ی ژیانی فەقیرو هەژار دەکەوێتە‬ ‫مەترس������ییەوە‪ ،‬بەم ش������ێێوەیە ئێم������ە لەبەردەم‬ ‫هەڕەشەیەکی هەمیشەیی داین‪ ،‬ئەگەر ئاسایشی‬ ‫ئابووری خەڵک بخەینە بەر س������کەی ویژدانی‬ ‫بازرگانەوە‪ ،‬بۆی������ە بۆ بەرگرتن بەو ئەگەرە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ������ەوەی کە وازبهێنین لەوەی کە کام بازرگان‬ ‫ویژدان������ی هەی������ە و کامەیان نییەت������ی‪ ،‬دەبێت‬ ‫یاسا هەڕەش������ەی گرانی بازاڕ بنبڕ بکات‪ ،‬وە‬ ‫چاودێریکردن (ڕەقابە) هەبێت بەس������ەر نرخی‬ ‫بازاڕەوە‪ ،‬بە شیوەیەک کە کەس نەتوانێت نرخ‬ ‫زیادبکات‪ ،‬تەنها بەشێوەیەکی ئاسایی نەبێت‪.‬‬ ‫ئەمەش ئاسایش������ی دەرامەت و نرخی بازاڕ بۆ‬ ‫هاوواڵتیی������ان بەئارامی دەهێڵێتەوە‪ ،‬وە ئەوکات‬ ‫نەجاتیشمان دەبێت لە دەستەواژەی بازرگانی‬ ‫بەویژدان و بێوی������ژدان‪ ،‬چونکە ویژدان پێوەر‬ ‫نییە بۆ بازاڕ و کااڵ و ش������تومەک‪ ،‬هەر وەک‬ ‫چۆن ناکرێت ئاسایشی جێگری نرخ بەویژدان‬ ‫دا هەڵواسین‪ ،‬ناش������کرێت قەدەری واڵتێک و‬ ‫هاوواڵتییانی بەویژدان بسپێرین‪.‬‬ ‫جا بۆیە ئەگەر بەیاس������ا نرخم������ان دیاریکرد‪،‬‬ ‫هەروەه������ا لێپرس������ینەوە و چاودێ������ری بازاڕ‬ ‫بووە دیاردە و یاس������ای ڕەقابە و س������زاکەی بە‬ ‫یەکسانی بەس������ەر هەموو الیەکدا چەسپا‪ ،‬پێ‬ ‫دەچێت النیکەم ڕێگە بگیرێت لە بەرز و نزمی‬ ‫نرخی کااڵ و ش������تومەک لە کاتی بۆنەکاندا‪،‬‬ ‫بەوشێوەیەی کە ئێس������تا هەستی پێ دەکرێت‬ ‫و هەڕەش������ەیە بۆ س������ەر دەرام������ەت و داهاتی‬ ‫هاوواڵتییان������ی کوردس������تان‪ ،‬بەتایبەتی چینی‬ ‫گەنج و هەژار‪ ،‬کە هەمیشە باجی بەرزبوونەوەی‬ ‫نرخ دەدەن‪.‬‬ ‫هەڵبەت ئاگاهی ئەوەش������مان هەی������ە کە ڕەقابە‬ ‫و چاودێریکردن������ی بازاڕ لەالی������ەن دەوڵەتەوە‪،‬‬ ‫کارێکە ڕێگردەبێت لە ب������ازاڕی ئازاد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی ک������ە ئێمە مەبەس������تمانە بوونی ڕەقابەیە‬ ‫لەس������ەر نرخی پێداویستییە س������ەرەکییەکانی‬ ‫هاوواڵتییان‪ ،‬بۆئ������ەوەی هاوواڵتییان لە کاتی‬ ‫بۆنەکانی وەک جەژن و س������ەری ساڵدا نەبنە‬ ‫خۆراکی چەند بازرگانێ������ک‪ .‬چەمکگەلێکی‬ ‫وەک وی������ژدان و بێویژدانیش ل������ە فەرهەنگی‬ ‫ئابووری و بیسنیس بهێنرێتە دەرەوە‪.‬‬


‫‪4‬‬

‫سێشه‌ممه‬ ‫‪2010 /9/7‬‬

‫ژماره‪40‌:‬‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫لەكوردستان هێشتا كچان دەكرێن بەقوربانی كوڕان‬ ‫"باوكم منی لە قوتابخانە گێڕایەوە بۆ خزمەتی براكەم"‬ ‫زۆرێك لەو كچانەی‬ ‫لەخێزانەكانیاندا كە‬ ‫جیاكارییان بەرامبەر‬ ‫دەكرێت باس لەوە‬ ‫دەكەن كە تووشی‬ ‫كێشەو گرفت بوونەتەوەو‬ ‫توێژەرێكی كۆمەاڵیەتیش‬ ‫ئاماژە بەوە دەدات‬ ‫كە جیاكاری رەگەزیی‬ ‫كاریگەری خراپ بەسەر‬ ‫داهاتووی منداڵەكانەوە‬ ‫بەجێدەهێڵێت‪.‬‬

‫سلێمان جەرجیس لەسلێمانی‬

‫داراوزارا‪ :‬بڕیارمانداو‌ه‬ ‫هه‌ركاتێك پرسیارێكمان هه‌بوو‬ ‫له‌بار‌ه ‌ی ئه‌ركه‌‪ :‬بایۆلۆژیی‪،‬‬ ‫ده‌روونیی‌و سێكسییه‌كان ‌ی‬ ‫خۆمان‪ ،‬به‌بێ هیچ ترس‌و‬ ‫شه‌رم‌و خۆخواردنه‌وه‌یه‌ك‬ ‫بیخه‌ین‌ه بـــه‌رده‌م كلینیك ‌ی‬ ‫نم نم‪ ،‬تاوه‌كو به‌ڕاوێژ له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌سان ‌ی پسپۆڕ‌و پشتبه‌ست‬ ‫به‌سه‌رچاو‌ه ‌ی زانستیی‪ ،‬وه‌اڵم ‌ی‬ ‫پرسیاره‌كان وه‌رگرینه‌وه‌‌و‬ ‫گومانه‌كانمان نه‌هێڵین‌و ببین‌ه‬ ‫خاوه‌ن ‌ی رۆشنبیرییه‌ك ‌ی زانستیی‬ ‫دروست له‌بار‌ه ‌ی رۆح‌و جه‌ست‌ه ‌ی‬ ‫خۆمان‪ ،‬ئێو‌ه ‌ی خوێنه‌ریش‬ ‫ده‌توانن به‌شدار‌و هاوكارمان‬ ‫بن له‌رێی ناونیشانه‌كانی‬ ‫رۆژنامه‌كه‌مانه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪nmnmpress@yahoo..com‬‬

‫زارا‪ :‬چۆن بتوانم متمانه بۆ خۆم‬ ‫دروست بكه‌م‌و له‌ده‌ست شه‌رم‌و‬ ‫ترس ڕزگارم بێت؟‬ ‫نم نم‪ :‬مرۆڤ له هه‌موو قۆناغه‌كانی‬ ‫ته‌مه‌نیدا هه‌ست به گۆرانكاری ئه‌كات‬ ‫چ گۆڕانه فسێۆلۆجییه‌كان یان نه‌فسی‌و‬ ‫جه‌سته‌ییه‌كان‌و قۆناغی مناڵی هه‌میسه‬ ‫كاریگه‌ری به‌سه‌ر ته‌واوی گۆناغه‌كانی‬ ‫گه‌شه‌وه هه‌یه‪ ،‬دیاره ترس وشه‌رم‌و كه‬ ‫نه‌بوونی متمانه‌و گۆشه‌گیری دروست‬ ‫ئه‌كه‌ن ل‌ه قۆناغی مناڵیدا ده‌رئه‌كه‌وێت‬ ‫به‌اڵم به‌رده‌وامی ترس‌و شه‌رم مرۆڤ‬ ‫ئه‌گه‌یه‌ننه حاڵه‌تی نه‌بوونی متمانه‬ ‫به‌خود‌و هه‌التن له هه‌موو ئه‌و واقیعانه‌ی‬ ‫ڕووبه‌ڕوی تاك ئه‌بنه‌وه ‪.‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت چۆنێتی په‌روه‌رده‌ی خێزان‬ ‫كاریگه‌ری زۆری هه‌یه به‌سه‌ر‬ ‫دروستبوونی هۆشه‌گیری‌و نه‌بوونی‬ ‫متمانه ‪ ،‬یان ترس له‌ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‬ ‫وشه‌رم له‌تێكه‌ڵبوون به كۆمه‌ڵگه ‪ ،‬ئه‌مانه‬ ‫هه‌مووی زاده‌ی ناهۆشیاری خێزانن‌و‬ ‫ئه‌بنه هۆی دروستبوونی كاره‌كته‌ێكی‬ ‫الواز‪ ،‬به‌اڵم بۆ زاڵبوون به‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫سیفه‌ته سلبییانه‌دا پێویسته تاك‬ ‫خۆی هاوكار‌و یاریده‌ده‌ری خودی‬ ‫خۆی بێت‪ ،‬چونكه زۆرجار مرۆڤ‬ ‫چی بوێت‌و چۆنی بوێت وا ده‌ژی‌و‬ ‫وا هه‌ڵسوكه‌وت ده‌كات ‪ ،‬ده‌ربازبوون‬ ‫ل‌ه ترس‌و شه‌رم‌و به‌هێزكردنی متمانه‬ ‫پێویستی به خۆبه‌ستنه‌وه به واقیعه‌وه‬ ‫هه‌یه وێڕای ڕووبه‌روبونه‌وه له‌گه‌ڵ‬

‫ش������ەرمین عەزیز‪ ،‬كچێكی تەمەن‬ ‫‪23‬س������اڵەو لەگ������ەڵ باس������كردنی‬ ‫مامەڵەی خراپی باوكی چۆڕاوگەی‬ ‫بەچاوانی������دا‬ ‫فرمێس������كەكان‬ ‫دەهاتنەخوارەوە‌و ئاماژەی بەوەدا‬ ‫كە باوكی بەزۆر داویەتی بەشوو‬ ‫ێ‬ ‫بەخزمێك������ی خۆی‪" ،‬ئێمە س������ ‌‬ ‫خوشك بووین تەنها یەك برامان‬ ‫هەبوو‪ ،‬بەاڵم باوكم زۆر جیاوازی‬ ‫لەنێوانماندا دەكرد"‪.‬‬ ‫ئ������ەو كچە تەنه������ا تەمەنی حەوت‬ ‫سااڵن بووە كە باوكی لەقوتابخانە‬ ‫دەریدەهێنێ������ت‪" ،‬بەهۆی ئەوەی‬ ‫چووین������ە الدێ‌ من‌و خوش������كێكم‬ ‫لەقوتابخان������ە گەڕاین������ەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خوش������كێكم الی براكەم لەش������ار‬ ‫مایەوە ت������ا خزمەتی برا تاقانەكەم‬ ‫بكات ك������ە خوێندكاری ناوەندی‬

‫كۆمه‌ڵگه ‪ ،‬به‌شداریكردن له دایلۆگ‌و‬ ‫ئه‌و چاالكیانه‌ی كه له خوێندنگه یان‬ ‫هه‌ر ڕێكخراوێكدا ه‌هن‌و ده‌رخستنی‬ ‫خواز وئاره‌زو به‌هره‌كان بۆ زاڵبوون‬ ‫به‌سه‌ر ئه‌و شۆڕشه‌ی له‌نێوان هێزی‬ ‫ده‌ره‌كی‌و هێزی ناوه‌كیدا هه‌یه‪،‬‬ ‫سه‌ردانه‌خستن‌و چاوبڕینه نێو چاوی‬ ‫به‌رابه‌ر له‌كاتی گفتوگۆدا‌و پاشه‌كشێ‬ ‫نه‌كردن له هه‌ر ڕوبه‌روبونه‌وه‌یه‌ك‪،‬‬ ‫ئه‌مانه ئه‌بنه هۆی دروستكردنی‬ ‫متمانه‌و زاڵبوون به‌سه‌ر شه‌رمدا كه‬ ‫گۆشه‌گیری تاك دروست ئه‌كات ‪.‬‬ ‫دارا‪ :‬ته‌مه‌نم ‪ ٢٥‬ساڵه‌و ئێستا هه‌ست‬ ‫ئه‌كه‌م وه‌ك موراهیق هه‌ڵسوكه‌وت‬ ‫ئه‌كه‌م‪ ،‬هۆكاری چییه؟‬

‫ب������وو"‪ ،‬هەربۆی������ە بەوتەی خۆی‪،‬‬ ‫ئەگەر نەیانتوانیای������ە ئەو كارەی‬ ‫ێ‬ ‫پێی������ان دەس������پێردرێ‌ جێبەجێ ‌‬ ‫بكەن ئ������ەوا لەالی������ەن باوكیانەوە‬ ‫لێیان دەدرا‪.‬‬ ‫دایكان‌و باوكان یەكتری‬ ‫تۆمەتباردەكەن‬ ‫كافیەی تەمەن ‪61‬س������اڵی بێوەژن‬ ‫كراس������ێكی ڕەش������ی لەبەردابوو‪،‬‬ ‫دایكی هەشت منداڵە كە پێنجیان‬ ‫لەو جیابوونەتەوەو چوونەتە سەر‬ ‫ماڵ������ی خۆیان‌و س������یانیان لەگەڵ‬ ‫خۆیدا دەژین‪.‬‬ ‫بەوتەی ئ������ەو خاتوون������ە‪ ،‬باوكی‬ ‫منداڵەكانی كوڕەكانی لەكچەكانی‬ ‫زیاتر خۆشدەویس������ت‪" ،‬بەردەوام‬ ‫بەمن������ی دەوت ت������ۆ لەڕق������ی من‬ ‫كوڕەكانت خۆش ناوێ‌"‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫ئام������اژە ب������ەوە دەدات كە لەدوای‬ ‫مردنی مێردەكەی سەرپەرش������تی‬ ‫منداڵەكانی كردوون‪" ،‬هەمیش������ە‬ ‫وام لێكردن سۆزو خۆشەویستیان‬ ‫بۆمن هەبێت‌و بۆخۆیش������یان لەناو‬ ‫یەكدا تەبابن‪ ،‬هەرگیز جیاوازیم‬ ‫لەنێ������وان ك������وڕەكان‌و كچەكان‬ ‫نەكرد‌و بەیەك چاو تەماش������ایانم‬ ‫كردوون"‪.‬‬ ‫خات������وو كافی������ە ك������ە لەباخچە‬ ‫ماڵەكەیان������دا‬ ‫بچوكەك������ەی‬ ‫دانیشتبوو‪ ،‬باس������ی لەوەكرد كە‬ ‫زۆر كات هەڵسوكەوتی منداڵەكان‬ ‫بێزاری ك������ردووە‪ ،‬بەاڵم "مامەڵەم‬ ‫لەگەڵیاندا خراپ نەبووە لەهەمان‬ ‫كاتدا ئ������اگادارم كردوونەتەوەكە‬ ‫ئ������ەو رەفتارەیان������م ب������ەدڵ نییە‌و‬ ‫واخۆش������م نیش������ان داوە كە دڵم‬ ‫شكاوە‪ ،‬بەوشێوەیە توانیومە كارە‬ ‫نادرووس������تەكانیان بۆ راس������ت‬ ‫بكەمەوە"‪.‬‬

‫نم نم‪ :‬پێش هه‌رشت گه‌ڕانه‌وه بۆ‬ ‫ئه‌و ته‌مه‌نه هه‌ستیاره‌ی كه پێی‬ ‫ئه‌وترێت (مێردمناڵی) واته مناڵ له‌و‬ ‫قۆناغه‌دا به گه‌شه‌كردنێكی خێرای‬ ‫فسێۆلۆجی‌و نه‌فسجسمیدا تێئه‌په‌ڕێت‪،‬‬ ‫هه‌ندێ جار وارێئه‌كه‌وێت كه ئه‌و‬ ‫قۆناغه دوا ئه‌كه‌وێت یان به هۆی‬ ‫كاریگه‌ری هه‌ندێ هۆكاره‌وه چێژی‬ ‫لیوه‌رناگیرێت وه‌ك (باری ئابووری ‪،‬‬ ‫تونودوتیژی خێزان ‪ ،‬بوونی نه‌خۆشی‬ ‫‌و خراپی باوی ته‌ندروستی ‪)...‬‬ ‫كه‌وابوو قۆناغی مێردمناڵی قۆناغێكی‬ ‫زۆرێك لەپیاوان‬ ‫ه‌‌ستیاره‌و تیایدا تاك هه‌ست به‬ ‫لەجێبەجێكردنی‬ ‫گه‌ور‌هی‌و بوونی خۆی ئه‌كات وێڕای‬ ‫كارەكانی ناوماڵدا‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌ڵسوكه‌وتی نائاسایی ده‌بێت‌و‬ ‫هاوكاری هاوسەرەكانیان‬ ‫هه‌ندێ جار كاری سه‌رشێتانه‬ ‫ناكەن‌و توێژەرێكی‬ ‫ئه‌كات‌و ئه‌بێته خاوه‌نی هه‌ڵچونێكی‬ ‫كۆمەاڵیەتیش ئاماژە بەوە‬ ‫سێكسی وروژاندنێكی زۆر به هۆی‬ ‫دەدات كە لەگەڵ بەرەو‬ ‫تێكچونی هۆرمۆناتی گه‌شه‌كردنه‌وه‬ ‫پێشچوونی كۆمەڵگادا‬ ‫‪ ،‬تێپه‌ڕنه‌بوون به‌م قۆناغه‌دا شتێكی‬ ‫ئەو دیاردەیە ئاسایی‬ ‫ئاساییه وه‌ك په‌راندنێك ئه‌ویش به‬ ‫دەبێتەوە‪.‬‬ ‫هۆی دابونه‌رێت‌و په‌روه‌رده‌ی سه‌ق‌هت‌و‬ ‫ناهۆشیاری كۆمه‌ڵگه‌وه ‪ ،‬ئه‌و كه‌سانه‌ی‬ ‫ئه‌و قۆناغه‌یان تێپه‌ڕاندووه دواتر واته‬ ‫له قۆناغێك له‌قۆناغه‌كاندا زیاتر‬ ‫جەمال حسێن لەدهۆك‬ ‫بایه‌خ به‌خۆیان ئه‌ده‌ن ‪ ،‬حه‌زیان به‬ ‫دروستكردنی په‌یوه‌ندی سۆزدارییه‌‌و لەتیفە شاهین‪ ،‬ژنێكی نیشتەجێی شاری‬ ‫مه‌یلیان به‌الی ڕه‌گه‌زی به‌رابه‌ردا دهۆكەو ئاماژە بەوەدەدات كە ماوەی پەنجا‬ ‫زیاتره جگه‌له‌وه‌ی زۆر ئه‌چنه ساڵە ش������وویی كردووە‪ ،‬بەاڵم "تائێستا‬ ‫به‌رئاوێنه‌و خه‌ویان كه‌م ئه‌بێت ‪.‬‬ ‫ڕۆژێك هاوكاری منی نەكردووە"‪.‬‬ ‫له‌م حاڵه‌ته‌دا قه‌ناعه‌تكردن به واقیع‌و بەوتەی خۆی زۆرجار كەتۆتە دۆخێكی‬ ‫تێكه‌ڵبوون به كۆمه‌ڵگه‌ی هاوڕێ‌و زۆر خراپەوە‪ ،‬بەاڵم مێردەكەی هاوكاری‬ ‫ده‌وروب‌هر‌و دوركه‌وتنه‌وه له‌و شته نەكردووە‪" ،‬مێردەكەم بەكەمیی دەزان ‌ێ‬ ‫الوه‌كیانه‌ی كه ئه‌بنه هۆی ئاڵۆزكردنی ئەگەر لەناو ماڵ هاوكاری من بكات"‪.‬‬ ‫باری ده‌رونی ‪ ،‬له‌وانه‌یه بۆ ماوه‌یه‌ك‬ ‫عاڵه‌ته‌كه به‌رده‌وام بێت‌و دوای‬ ‫كۆمەڵگا ڕێگرە لەهاوكاریكردن‬ ‫بگەڕێته‌وه دۆخێكی ئاسایی‪.‬‬ ‫هەندێ لەپیاوان بەئاسایی دەزانن لەماڵدا‬ ‫هاوكاری هاوس������ەرەكانیان بكەن‪ ،‬بەاڵم‬

‫پێشێلکردنی مافەکانی کچان‌و ژنان لەکوردستان بەردەوامە‬

‫جیاوازیكردن پەرەسەندندنی‬ ‫تووندوتیژی بەدوادا دێت‬ ‫بەبڕوای ش������ارەزایانی دەروونی‌و‬ ‫كۆمەاڵیەت������ی جیاوازیكردن������ی‬ ‫رەگەزی������ی لەنێ������وان ك������چ‌و‬ ‫ك������وڕدا رەنگدان������ەوەی نەرێنی‬ ‫لەس������ەر تاكەكانی نێ������و خێزان‬ ‫بەجێدەهێڵێ������ت‌و ئەوەش زۆرجار‬ ‫توندوتیژیی‌و كێش������ەی خێزانیی‬ ‫لێدەكەوێتەوە‪.‬‬ ‫النە نازم‪ ،‬كچێكی تەمەن ‪20‬ساڵەو‬ ‫باس������ی لەوە دەكرد ك������ە باوكی‬ ‫هێندەی براكەی خۆش������دەوێت‪،‬‬ ‫ئەوی خ������ۆش ناوێ������ت‌و گرنگی‬ ‫پێن������ادات‪" ،‬براك������ەم تەمەن������ی‬ ‫ش������انزە س������اڵە بەهۆی ئەو هەموو‬ ‫خۆشەویس������تییەوە ك������ە باوك������م‬ ‫ێ‬ ‫بۆی هەی������ەو هەمووجارێك دەڵ ‌‬ ‫تۆجێگ������ری منی لەم ماڵەدا لەگەڵ‬ ‫من كە چوارسااڵ لەو گەورەترم‌و‬

‫لەگەڵ براوخوشكەكانی تریشمدا‬ ‫زۆرجار ناكۆك������ی هەیە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەو لێمان دەدات‌و گەورەیی خۆی‬ ‫دەسەپێنی"‪.‬‬ ‫لەالیەكی دیكەوە هەیفا فەتاح وەك‬ ‫توێژەرێك������ی كۆمەاڵیەتی بڕوای‬ ‫وایە مامەڵەی خراپی دایك‌و باوك‬ ‫وەكو دوو ڕەگەزی سەرەكی لەناو‬ ‫خێزاندا كاریگەری زۆری بەسەر‬ ‫داهات������ووی منداڵەكانیش������یانەوە‬ ‫دەب������ێ‪ " ،‬زۆرێ������ك ل������ەو‬ ‫منااڵنەی جیاكاریی������ان بەرامبەر‬ ‫ێ دەچن������ە ژیانی‬ ‫دەكرێ������ت كات ‌‬ ‫هاوس������ەرییەوە هەمان پەروەردەی‬ ‫كە خۆیان لەدای������كان‌و باوكان‌و‬ ‫بەخێوكارەكانیانەوە وەریانگرتووە‬ ‫بەس������ەر مناڵەكانیان������ی خۆیاندا‬ ‫بەهەردووالیەنە باش‌و خراپەكەیەوە‬ ‫دووبارەی دەكەنەوە"‪.‬‬ ‫ناوب������راو ئەوەی نەش������اردەوە كە‬

‫فۆتۆ‪ :‬سه‌فین ئیسماعیل‬

‫ڕەنگە دایك‌و باوكی رۆشنبیریش‬ ‫پ������ەروەردە نادرووس������تەكانی‬ ‫دایك‌و باوكانی خۆیان بەس������ەر‬ ‫منداڵەكان������ی خۆیان������دا دووبارە‬ ‫بكەن������ەوە‪" ،‬بەتایبەت������ی ئ������ەوان‬ ‫هەرچەندە خ������اوەن بڕوانامەش‬ ‫بن‌و تێگەیش������تووش ب������ن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ناتوان������ن لەژێركاریگەریەكان������ی‬ ‫ژیانی خێاڵ‌و یاس������اكانی بنەماڵە‬ ‫بچوكتری������ن گۆڕانكاری بكەن"‪،‬‬ ‫هەربۆی������ە ئەو توێ������ژەرە جەختی‬ ‫لەوەك������ردەوە ك������ە پێویس������تە‬ ‫لەڕەفتارەكاندا جیاوازی نەكرێت‬ ‫لەنێ������وان منداڵەكاندا‪" ،‬گومانی‬ ‫تێدا نییە كە جی������اكاری دەبێتە‬ ‫هۆكاری درووس������تبوونی گرفتە‬ ‫خێزانیی������ەكان‌و پەرەس������ەندنی‬ ‫توندوتیژی‌و بزربوونی س������ۆزو‬ ‫نەمان������ی خۆشەویس������تی لەنێوان‬ ‫ئەندامانی خێزان"‪.‬‬

‫هەندێ لەژنان پێیان خۆش نییە‬ ‫مێردەكانیان لەكاری ناوماڵدا هاوكاریان بكەن‬ ‫داب‌و نەریتی كۆمەاڵیەتی بەڕێگر دەزانن‬ ‫لەوەی ئەو هەنگاوە نەنێن‪.‬‬ ‫سەگڤان حسێن كە ماوەی چەند ساڵێكە‬ ‫هاوس������ەرگیری كردووە هاوكاریكردنی‬ ‫پیاو بۆئافرەت بەكارێكی باش دەزانێت‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەش ناش������ارێتەوە ك������ە ئەگەر‬ ‫ویستبێتی هاوكاری ژنەكەی بكات لەالیەن‬ ‫كەس������انی چواردەورییەوە بەشێوەیەكی‬ ‫تر س������ەیركراوە‪" ،‬زۆرجار ویس������توومە‬ ‫هاوكاری هاوسەرەكەم بكەم‪ ،‬بەاڵم ناوێرم‬ ‫چونكە دراوسێكانمان پێم دەڵێن لەژنەكەی‬ ‫دەترسێت"‪.‬‬ ‫جوان نییە پیاو لەماڵدا كار بكات‬ ‫زۆرێ������ك لەو ژنان������ەی ك������ە زۆربەی‬ ‫كاتەكانیان بەكاری ناوماڵەوە بەسەر دەبەن‬ ‫بەكارێكی باشی نازانن پیاو لەماڵدا كار‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫دلڤین س������ادق‪ ،‬تەمەن ‪35‬ساڵ خاوەنی‬ ‫پێنج منداڵە‌و لەگەڵ ئەوەدا نییە كە پیاو‬ ‫لەماڵ������دا كاربكات‪" ،‬ج������وان نییە پیاو‬ ‫لەماڵدا كار بكات‪ ،‬چونكە پیاو لەدەرەوەی‬ ‫م������اڵ كاردەكات‌و دێتە ماڵەوە هیالكە"‪،‬‬ ‫هەربۆیە ئ������ەو خاتوونە باس لەوە دەكات‬ ‫كە لەماڵەكەی بەرامبەریان پیاوەكە هەموو‬ ‫جل‌و قاپ‌و قاچاغەكانی ماڵ دەش������وات‪،‬‬ ‫ژنەكەش������ی قاچی لەس������ەر قاچ داناوە‪،‬‬ ‫"ئەمەش دیمەنێكی ناشیرینە"‪.‬‬

‫لەالیەكی ترەوە ئەس������ما سەمیری تەمەن‬ ‫‪26‬ساڵ‪ ،‬نایەوێت هاوسەرەكەی هاوكاری‬ ‫بكات‪" ،‬چونكە ئەگەر ئیش������م بۆ بكات‬ ‫لەالیەن خزم‌و ناسیارەكانمەوە بەچاوێكی‬ ‫سووك سەیر دەكرێت"‪ ،‬هاوكات ئاماژە‬ ‫بەوە دەدا كە ئەگ������ەر ژن نەخۆش بێت‬ ‫ئەوا ئاساییە پیاو هاوكاری بكات لەكاری‬ ‫ماڵدا‪ ،‬بەاڵم "ئەگەر نەخۆش نەبێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫هیچ پێویست ناكات هاوكاری بكات"‪.‬‬ ‫پیاوان هاوكاری هاوسەرەكانیان ناكەن‬ ‫پرۆفیسۆر فەوزییە قادر مامۆستای زانكۆ‬ ‫بەپێویستی دەزانێت پیاو لەهەندێك كاردا‬ ‫هاوكاری هاوسەرەكەی بكاتن نەك هەموو‬ ‫كارێك‪ ،‬چونك������ە "هەندێك كار هەیە‬ ‫جوان نییە پیاو بیكات"‪.‬‬ ‫بەوتەی ئەو مامۆستایەی زانكۆ‪ ،‬ڕێژەیەكی‬ ‫زۆری پیاوانی دهۆك بەهیچ ش������ێوەیەك‬ ‫هاوكاری هاوسەرەكانیان ناكەن‪ ،‬ئەگەرچی‬ ‫"كەسانی ڕۆشنبیرو خوێندەوار كەمێك‬ ‫هاوكاری هاوسەرەكانیان دەكەن"‪.‬‬ ‫لەالیەك������ی دیك������ەوە ن������ازدار خال������د‬ ‫خوێن������دكاری زانك������ۆی دهۆكەو باس‬ ‫لەوە دەكات كە هێش������تا لەناو كۆمەلگای‬ ‫كوردییدا نەتوانراوە ئەو قەیدە بشكێنرێت‬ ‫كە چیتر هاوكاریكردنی ئافرەتان بەعەیبە‬ ‫نەزانرێ‪" ،‬بەچ������اوی خۆم بینیومە پیاو‬ ‫هەبووە بەش������ێوەیەكی نهێنی هاوكاری‬

‫هاوس������ەرەكانیان دەكەن ت������ا عەیبەیان‬ ‫نەڵێن"‪ ،‬بەاڵم كەسەر ئەحمەد كە ئێستا‬ ‫خوێندكاری كۆلیژی كارگێڕی‌و ئابوری‬ ‫زانك������ۆی دهۆكە كاركردن������ی پیاوانی‬ ‫لەن������او ماڵدا بەكارێكی ب������اش‌و بنەمای‬ ‫پێش������كەوتن لەقەڵەم دەدات‪" ،‬كاركردنی‬ ‫پیاوان بۆهاوكاری‌و پش������تیوانیكردنی‬ ‫هاوسەرەكەی هیچ لەكەسایەتی پیاو كەم‬ ‫ناكاتەوە"‪.‬‬ ‫بەوتەی خۆی هەركاتێك هاوسەرگیری‬ ‫كرد یارمەت������ی هاوس������ەرەكەی دەدات‪،‬‬ ‫"هەركات ‌ێ ژنم هێنا ل������ەكاری ناوماڵدا‬ ‫هاوكاری دەكەم"‪.‬‬ ‫بەپێشكەوتنی كۆمەڵگا ئەو دیاردەیە‬ ‫ئاسایی دەبێتەوە‬ ‫ئاش������تی عەبدولق������ادر توێژەرێك������ی‬ ‫كۆمەاڵیەتیی������ەو ئام������اژە ب������ەوە دەدات‬ ‫ك������ە ه������اوكاری نەكردن������ی پی������اوان‬ ‫بۆهاوسەرەكانیان بابەتێكی كۆنە‪" ،‬ئەمەش‬ ‫پەیوەندی بەتێگەیشتنی كۆمەڵگاوە هەبووە‬ ‫بۆئەو دیاردەیە"‪ ،‬هەربۆیە ناوبراو جەختی‬ ‫ل������ەوەش كردەوە كە ڕۆژ بەڕۆژ كۆمەڵگا‬ ‫بەرەو پێش دەچێت‌و ئەم بابەتەش لەالی‬ ‫خەڵكی ئاسایی دەبێتەوە‪" ،‬چەند ساڵێكی‬ ‫تر وای لێدێت كاركردنی پیاوان لەناو‬ ‫ماڵدا ئاسایی دەبێت‌و چیتر لەكۆمەڵگادا‬ ‫بەچاوێكی ناشیرین تەماشا ناكرێت"‪.‬‬


‫سێشه‌ممه‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫‪2010 /9/7‬‬

‫ژماره‪40‌:‬‬

‫كەركوكییەكان خۆیان فێری خوێندەواریی دەكەنەوە‬

‫‪400‬هەزار هاوواڵتی كەركوك ناویان بۆنەهێشتنی نەخوێندەواری تۆمار كردووە‬ ‫زۆرێك لەو كەسانەی‬ ‫بەهۆكاری جۆراو جۆر‬ ‫نەیانتوانیوە بچنە بەر‬ ‫خوێندن‪ ،‬خوازیارن‬ ‫لەبنكەكانی نەهێشتنی‬ ‫نەخوێندەواری بخوێنن‌و‬ ‫بەڕێوەبەرێكی پەروەردەیی‬ ‫لەكەركوك ئاماژە بەوە‬ ‫دەدات كە چەندین بنكەیان‬ ‫كردۆتەوە بۆنەهێشتنی‬ ‫نەخوێندەواری‪.‬‬

‫زانیار داقوقی لەكەركوك‬ ‫"كات ‌ێ منداڵ ب������ووم باوكم ڕازی‬ ‫نەبوو لەگەڵ براكانم بچمە قوتابخانە"‪،‬‬ ‫ئەمە وتەی ش������یرین جەمالی تەمەن‬ ‫‪48‬ساڵە كە لەگوندێكی سەر بەشاری‬ ‫كەكوك دەژی‌و ئەوەش وایكردووە‬ ‫بەنەخوێندەواری بمێنێتەوە‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫ئێس������تا خۆی لەهەڵمەتی نەهێشتنی‬ ‫نەخوێن������دەواری ناونوس������كردووە‪،‬‬ ‫چونكە بێزارە ل������ەوەی كە ناتوان ‌ێ‬ ‫بخوێنێتەوەو بنوسێ‌‪" ،‬لەئێستادا وا‬ ‫هەست ئەكەم نابینام"‪.‬‬ ‫حەز دەكەن بچنەوە بەر خوێندن‬ ‫زۆرێك لەو ك������چ‌و كوڕانەی بەهەر‬ ‫هۆیەك������ەوە بێت وازییان لەخوێندن‬ ‫هێناوە‪ ،‬ئێس������تا حەز دەكەن بچنەوە‬ ‫بەر خوێندن‪.‬‬ ‫نەسیم عەلی تەمەن ‪45‬ساڵ‪ ،‬هێشتا‬ ‫تەمەنی ‪13‬س������ااڵن بووە كە بەهۆی‬ ‫بارودۆخی سیاسییەوە گوازراونەتەوە‬ ‫بۆش������اری ئەنبار‪" ،‬ماوەی ‪30‬ساڵ‬ ‫لەڕوم������ادی ماینەوەو ب������ەو هۆیەوە‬ ‫لەخوێندن داب������ڕام"‪ ،‬هەربۆیە زۆر‬ ‫حەز دەكات بنكەیەكی نەهێش������تنی‬ ‫نەخوێن������دەواری لەناوچەكەی������ان‬

‫بكرێت������ەوە‪" ،‬زۆر ح������ەز دەك������ەم‬ ‫بچمەوە بەر خوێندن‪ ،‬چونكە بەهۆی‬ ‫نەخوێندەوارییەوە تووشی زۆر گرفت‬ ‫بووم"‪.‬‬ ‫لەالیەكی دیك������ەوە حەمید حەكیم‬ ‫كە هاوواڵتییەكی ق������ەزای داقوقەو‬ ‫بەه������ۆی ڕووخاندنی گوندەكەیان‌و‬ ‫ئاوارەبونیان بۆپارێزگای ڕومادی‌و‬ ‫نەبوونی بژێوی ئەوا ئێمەش هەوڵی‬ ‫بۆدەدەین"‪.‬‬ ‫زۆربەی گوندنشینەكان‬ ‫نەخوێندەوارن‬ ‫بەهۆی ئەو بارودۆخە سیاس������یی‌و‬ ‫كۆمەاڵیەتیان������ەی بەس������ەر زۆربەی‬ ‫ناوچەكانی شاری كەركوكدا هاتووە‬ ‫وایكردووە زۆرێك لەكچان‌و كوڕان‬ ‫نەتوانن درێژە بەخوێندن بدەن‪.‬‬ ‫فەوزیە عەبدواڵ جێگری بەڕێوبەری‬ ‫گشتی پەروەردەی كەركوك ئاماژە‬ ‫ب������ەوە دەدات كە ماوەی دووس������اڵە‬ ‫بەڕێوەبەرایەتیەكەیان دەستیكردووە‬ ‫بەڕاپرس������ی لەس������ەر نەهێش������تنی‬ ‫نەخوێندەواری‪ ،‬بۆئەوەی لەش������اری‬ ‫كەركوك س������ەنتەری نەهێش������تنی‬ ‫نەخوێندەواری بكەنەوە‪.‬‬ ‫بەوت������ەی ئەو بەڕێوەبەری تائیس������تا‬ ‫‪400‬ه������ەزار ك������ەس لەكەركوك‌و‬ ‫ق������ەزاو ناحیەكانی ن������اوی خۆیان‬ ‫تۆمارك������ردووە ت������ا لەبنكەكان������ی‬ ‫نەهێش������تنی نەخوێندەواری درێژە‬ ‫بەخوێندن بدەن‪.‬‬ ‫جێگ������ری بەڕێوبەری پ������ەروەردەی‬ ‫كەركوك باس������ی لەوەكرد كە ئەو‬ ‫كەسانەی ناوی خۆیان تۆماركردوە‬ ‫بۆئەوەی لەنەخوێندەواری ڕزگاریان‬ ‫بێت ‪ %70‬لەڕەگەزی مێینەن‪" ،‬ئێمەش‬ ‫هەوڵ������ی تەواوم������ان داوە بۆئەوەی‬ ‫لەگون������دو ناحییەو ق������ەزاكان پەرە‬ ‫بەخوێندن بدەین‪ ،‬چونكە زۆربەی‬ ‫گوندنشینەكان نەخوێندەوارن"‪.‬‬

‫‪ 40‬بنكەی نەهێشتنی نەخوێندەواری‬ ‫دەكرێتەوە‬ ‫یوسف س������ەعید بەڕێوبەڕی بەشی‬ ‫كوردی لەبەڕێوەبەرایەتی پەروەردەی‬ ‫كەركوك ئاماژەی بەوەدا كە لەالیەن‬ ‫وەزارەتی پ������ەروەردەی عێراقییەوە‬ ‫نوسراویان پێگەیشتوە بۆكردنەوەی‬ ‫بنكەی نەهێش������تنی نەخوێندەواری‪،‬‬ ‫"ب������ەاڵم تائێس������تا هیچ ش������تێك‬ ‫لەوبارەی������ەوە دیارنیی������ە"‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫ناوبراو باسی لەوەكرد كە وەزارەتی‬ ‫پ������ەروەردەی حكومەت������ی هەرێمی‬ ‫كوردستان لەگەڵ كردنەوەی دەوامی‬ ‫قوتابخانەكان لەشاری كەركوك ‪40‬‬ ‫بنكەی نەخوێن������دەواری دەكاتەوە‪،‬‬ ‫"هەموو پێداویستی‌و هاوكارییەك‌و‬ ‫موچ������ەی مامۆس������تایانیش لەالیەن‬ ‫حكومەتی هەرێمەوە تەرخانكراوە"‪.‬‬ ‫ئەو بەڕێوەبەرە جەختی لەوەكردەوە‬ ‫كە س������ااڵنە نزیك������ەی ‪ 150‬بۆ ‪200‬‬ ‫نەخوێن������دەوار لەو ش������ارە س������ود‬ ‫لەخوێندن دەبینن‌و لەو ‪200‬كەسەش‬ ‫"نەخوێن������دەواری ژن������ان لەپیاوان‬ ‫زیاترە"‬ ‫بەهۆی هاوكاری نەكردنەوە‬ ‫بنكەكانیان داخست‬ ‫كەریم دەروێش سەرپەرش������تیاری‬ ‫پەروەردەی������ی لەداق������وق ئاماژەی‬ ‫بەوەدا ك������ە ماوەیەك������ە لەقەزای‬ ‫داقوق چەند بنكەیەكی نەهێشتنی‬ ‫نەخوێندەوارییان كردۆتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫"بەهۆی ئەوەی لەالیەن وەزارەتی‬ ‫پەروەردەوە هی������چ هاوكارییەكی‬ ‫ماموستایانی ئەو ناوەندانە نەكراوە‬ ‫ناچاربووین دایبخەین"‪.‬‬ ‫ئەو سەرپەرشتیارە باسی لەوە كرد‬ ‫كە س������ەرەڕای ئ������ەوەی هاوكاری‬ ‫ێبنكەینەهێشتنی‬ ‫نەكراون‪،‬بەاڵمس ‌‬ ‫نەخوێندەوارییان كردۆتەوە‪" ،‬ناوی‬ ‫چەند كەس������ێكمان تۆماركردوە‪،‬‬

‫ئه‌وانه‌ی له‌خوێندن دابراون سه‌رله‌نوێ بۆ خوێندن ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه‬ ‫بەاڵم چاوەڕوانی ئاگاداركردنەوەین‬ ‫لەالیەن پ������ەروەردەی كەركوكەوە‬ ‫ت������ا بۆگوندەكانیش ئ������ەو بنكانە‬ ‫بكرێنەوە"‪.‬‬ ‫لەالیەك������ی دیكەوە سەربەس������ت‬ ‫یاس������ین مامۆس������تای دواناوەندی‬

‫شێخ ڕەزای تاڵەبانی جەختی لەوە‬ ‫كردوە كە س������اڵی پار لەگوندی‬ ‫عەبدولغان������م ن������اوی ژمارەیەك‬ ‫نەخوێندەواریی������ان تۆماركردووە‬ ‫بۆكردنەوەی بنكەیەكی نەهێشتنی‬ ‫نەخوێن������دەواری‪ ،‬ب������ەاڵم "هیچ‬

‫هاوكاریەكمان نەك������راو وازمان‬ ‫هێن������ا"‪ ،‬هەربۆیە بەوت������ەی ئەو‬ ‫مامۆستایە ئەگەر وەزارەتی پەروەردە‬ ‫بۆئەو مەبەستە هاوكارییان بكات‪،‬‬ ‫ئەوا دەتوانن بنكەی نەهێش������تنی‬ ‫نەخوێندەواری بكەنەوە‪.‬‬

‫خوێندكارە هاوسەردارەكان خوازیارن بگوێزرێنەوە نزیكی هاوسەرەكانیا ‌ن‬ ‫"بەهۆی ئەوەی گواستنەوەیان بۆ نەكردم خوێندنەكەم لەكیس چوو"‬ ‫وەربگیرێ������ت ئەوا ناتوانێ������ت درێژە‬ ‫بەخوێن������دن بدات‪" ،‬بەه������ۆی ئەوەی‬ ‫پیشەكەم لەسلێمانیەو خێزان‌و منداڵم‬ ‫هەی������ە بەهیچ جۆرێ������ك ناتوانم بچمە‬ ‫شارێكی تر بۆخوێندن"‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬پیشەی پۆلیسییەو توانیویەتی‬ ‫لەئامادەییەكی ئێواران درێژە بەخوێندن‬ ‫بدات‪" ،‬دەم������ەو ‌ێ بچمەوە كۆلیژێكی‬ ‫ئێواران لەس������لێمانی‪ ،‬چونكە مۆڵەتی‬ ‫بەموچەم بۆ ناكەن"‪.‬‬

‫زۆرێك لەو خوێندكارانەی‬ ‫چونەتە نێو ژیانی‬ ‫هاوسەرییەوە گرفتی‬ ‫گواستنەوەیان بۆ دروست‬ ‫دەبێت‌و بەڕێوەبەری تۆماری‬ ‫زانكۆی سلێمانیش ئاماژە‬ ‫بەوە دەدات كە مەرجی‬ ‫دیاریكراویان هەیە بۆ‬ ‫گواستنەوەی خوێندكاران‪.‬‬

‫سەروەر سەعید لەسلێمانی‬ ‫"بەهۆی ئ������ەوەی گواس������تنەوەیان بۆ‬ ‫نەكردم‪ ،‬ساڵی پارم كرد بەمۆڵەت"‪ ،‬ئەمە‬ ‫وتەی پش������تیوان حامد بوو كە پارساڵ‬ ‫لەپەیمانگای تەكنیكی كۆیە وەرگیراوە‌و‬ ‫بەهۆی ئەوەی خێزاندار بووە نەیتوانیوە‬ ‫درێ������ژە بەخوێندن ب������دات‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫دوای هەوڵێكی زۆر بۆگواستنەوەی بۆ‬ ‫ناوشاری س������لێمانی‪ ،‬سەرەنجام چەند‬ ‫مەرجێكی بۆدادەنێن‪" ،‬پێیان وتم دەبێت‬ ‫منداڵێكت هەبێت‌و یەكەم ساڵیش لەو‬ ‫پەیمانگایەبخوێنی"‪.‬‬

‫هاوسه‌رداریی حه‌زی جێگۆڕکێ ل‌ه نێو هاوسه‌راندا ده‌وروژێنێنت‬ ‫بەوتەی خۆی دوای ئ������ەوەی چەندین‬ ‫گواستنه‌‌وەیان بۆ نەكرد‬ ‫هەوڵی تر دەدات بۆئەوەی گواستنەوەی بەش������ێك ل������ەو خوێندكاران������ەی كە‬ ‫بۆ بكەن‪ ،‬هەوڵەكانی سەرناگرن‌و بێئاكام بەه������ۆكاری جۆراوج������ۆر خوازیارن‬ ‫دەمێنن������ەوە‪" ،‬چومەتە الی س������ەرۆكی گواستنەوە بكەن لەنێوان زانكۆكاندا‬ ‫زانكۆو بەشی پەیمانگاكان‪ ،‬پێیانوتم تازە گرفتی جی������اوازی وان������ەكان دەبێتە‬ ‫ناكرێت‌و دەبێت لەو ‌ێ بخوێنی‪ ،‬ڕێژەی لەمپەرێك لەبەردەم گواستنەوەیان‪.‬‬ ‫نمرەكانم ‪%65‬یە‪ ،‬بەاڵم پێموتن بمكەنە نیاز فەتاح خوێندكاری قۆناغی سێیەمە‬ ‫بەشێك كە نمرەكەی ‪ %60‬بێت‪ ،‬كەچی لەبەشی زمانی كوردی زانكۆی كۆیە‪،‬‬ ‫هەر نەیانكردم"‪ ،‬هەربۆیە ئەمساڵ هیچ بەهۆی ئەوەی هاوسەرگیری كردووە‪،‬‬ ‫هەوڵێكی گواستنەوەی نەداوە‪" ،‬هەست خوازی������ارە بگوێزرێت������ەوە بۆكۆلیژی‬ ‫ئەكەم بەت������ەواوی خوێندنەكەم لەكیس زمانی زانكۆی سلێمانی تا لەوێ درێژە‬ ‫چووە‌و ئێس������تە دەمەوێ������ت خەریكی بەخوێندن بدات‪" ،‬پێیان وتم كە ئەو‬ ‫كارێك بم"‪.‬‬ ‫دوو وان������ەو دوو وەحدەی هەیە‪ ،‬لەبەر‬

‫ئەوە یان دەبێت بچێتەوە قۆناغی دووەم‬ ‫یان وەرت ناگرین"‪.‬‬ ‫بەوت������ەی خۆی‪ ،‬هەرچەن������د جیاوازی‬ ‫نێوان وانەكانی لەنێوان دوو زانكۆكەدا‬ ‫یەك وانەیە‪ ،‬بەاڵم "بەبیانوی جۆراوجۆر‬ ‫گواستنەوەكەم بۆ ناكەن"‪.‬‬ ‫ناتوانێت خێزان‌و منداڵەكەی‬ ‫بەجێبهێڵێ‬ ‫گ������ۆران عەلی كە ئەمس������اڵ قۆناغی‬ ‫دوانزەیەمی ئامادەیی تەواو كردووە‪ ،‬هەر‬ ‫لەئێستاوە گرفتی ئەوەی بۆدروستبووە‬ ‫كە ئەگەر لەدەرەوەی شاری سلێمانی‬

‫مەرجی دیاریكراویان هەیە بۆ‬ ‫گواستنەوە‬ ‫د‪.‬خەتاب ش������ێخانی بەڕێوەبەری تۆمار‬ ‫لەزانكۆی سلێمانی ئاماژە بەوە دەدات‬ ‫كە چەند مەرجێك������ی دیاریكراوییان‬ ‫بۆگواس������تنەوەی خوێندكاران هەیە‪،‬‬ ‫لەوانە ئەگەر خوێندكارەكە پلەی باشە‬ ‫بەرەو ژووری هەبێت‪ ،‬یان دایك یان‬ ‫باوك كۆچی دوای������ی كردبێت‪ ،‬یان‬ ‫باوك‌و دایك ش������ەهیدو ئەنفال بێت‪،‬‬ ‫یان هاوسەرگیرییان كردبێت‌و لەناو‬ ‫ئەو شارە دابنیش ‌ێ كە ئەو زانكۆیەی‬ ‫تیایە كە گواستنەوەی بۆ دەكات‪ ،‬یان‬ ‫ئەگەر دایك‌و باوك مامۆستای زانكۆ‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫بەڕێوەبەری تۆمار لەزانكۆی سلێمانی‪،‬‬

‫جەختی ل������ەوە كردەوە ك������ە هەند ‌ێ‬ ‫ب������ارودۆخ هەیە ئەنجومەن������ی زانكۆ‬ ‫بڕیار لەسەر گواستنەوە دەدات‪ ،‬لەوانە‬ ‫ئەگەر خوێندكارەكە نەخۆش������ییەكی‬ ‫درێژخایەن������ی لەگەڵ������دا بێ������ت‪ ،‬یان‬ ‫نەخوش������ییەكی دەروونی كە ئەمانەش‬ ‫دەبێت بەڕاپۆرتی پزیشكی پشتڕاست‬ ‫بكرێتەوە‪ ،‬هەروەها هەند ‌ێ خوێندكار‬ ‫كە لەناوەڕاس������ت‌و باشووری عێراقەوە‬ ‫دێن گواستنەوەیان بۆدەكرێت‪" ،‬ئەگەر‬ ‫خوێندكارەكە هەڕەشەی گەورەی لەسەر‬ ‫بێت‪ ،‬كەسوكاریشی لەو شوێنە بژین كە‬ ‫دەیگوازێتەوە بۆی"‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬ئام������اژەی بەوەدا كەجاری وا‬ ‫هەیە خوێندكارەكە هەموو مەرجێكی‬ ‫گواس������تنەوەی تیایە‪ ،‬ب������ەاڵم بەهۆی‬ ‫ئ������ەوەی كۆلیژەكەی هیچ ش������وێنێكی‬ ‫نەم������اوە ئەوا ناتوانێ������ت بیگوازێتەوە‪،‬‬ ‫چونكە "نابێت ڕێژەی خوێندكارانی‬ ‫گوازراوە لەڕێژەی ‪%10‬ی خوێندكارانی‬ ‫بەش������ەكە زیاتر بێ������ت"‪ ،‬هەربۆیە ئەو‬ ‫خوێندكارانەی كە داوای گواستنەوە‬ ‫دەكەن زۆرجار جیاوازی وانەیان هەیە‪،‬‬ ‫"ئەگەر دوو وان������ە یان زیاتر جیاواز‬ ‫بوو لەنێو زانكۆكاندا ئەوا گواستنەوەی‬ ‫بۆدەكرێت‪ ،‬بەاڵم دەبێت بچێتە قوناغی‬ ‫خوارتر دەوام بكات"‪.‬‬


‫‪6‬‬

‫سێشه‌ممه‬ ‫‪2010 /9/7‬‬

‫ژماره‪40 :‬‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫"خوێندنگەیەكی گەڕۆك بۆ قەرەجەكان دەكەینەوە"‬

‫هانا فازل سەرپەرشتیاری خوێندنگەی گەڕۆك بۆ‬ ‫خوێندنگەیەكی گەڕۆك بۆ‬ ‫فێركردنی خوێندەواری‌و‬ ‫پیشە بۆقەرەجەكانی‬ ‫سلێمانی دەكرێتەوەو‬ ‫سەرپەرشتیاری پڕۆژەكەش‬ ‫ڕایدەگەیەنێت كە تائێستا‬ ‫‪ 221‬قەرەج بۆئەو پڕۆژەیە‬ ‫خۆیان ناونووس كردووە‪.‬‬

‫سازدانی‪ :‬نۆڤان كەمال‬ ‫هان������ا ف������ازل سەرپەرش������تیاری هانا فازڵ‬ ‫خوێندنگەی گەڕۆك بۆ قەرەجەكان‬ ‫لەدیمانەیەكیدا ب������ۆ نم نم ئامانجی‬ ‫كردن������ەوەی ئ������ەو خوێندنگایەی دەكەین������ەوە لەخوێندنگەكەمان������دا‪،‬‬ ‫گەڕاندەوە بۆئەوەی كە قەرەجەكان لەبەرئ������ەوە بی������رم لەوە ك������ردەوە‬ ‫فێری پیش������ەو خوێندەواری بكەن‪ ،‬ئ������ەو خەڵكە بێ������كارەی ب������ەردەم‬ ‫"هەوڵدەدەین ئ������ەو قەرەجانە وا لێ ترافیكەكان‌و س������واڵكەرەكان فێری‬ ‫بكەین دووربكەون������ەوە لەچادرگە‌و پیشەیەك بكەین‪ ،‬هەربۆیە ڕاپۆرتێكم‬ ‫بەپێی پێویستی وەك تاكەكانی تری پێشكەشی بەڕێوەبەرایەتی مەڵبەندی‬ ‫پ������ەروەردەی س������لێمانی ك������رد‌و‬ ‫كۆمەڵگا بژین"‪.‬‬ ‫ناوب������راو‪ ،‬باس������ی لەوەك������رد كە داوامك������رد خوێندگەیەكی گەڕۆك‬ ‫خوێندنگەكەی������ان وەك خوێندنی لەش������ێوەی چادرگە بۆقەرەجەكان‬ ‫ئاسایی دەبێت‌و لەسەرەتای ئەمساڵەوە بكەینەوە‪ ،‬بەخۆشحاڵییەوە ئەوانیش‬ ‫دەست دەكرێت بەخوێندن تیایدا‪ ،‬ڕەزامەندیان لەس������ەری دا‪ ،‬بۆیە من‬ ‫"ئەگەر قۆناغەكانی خوێندن تەواو پێش������نیازمكرد خوێندنگەكەم������ان‬ ‫لەگەڵیان بگەڕێت‌و هەموو رۆژێك‬ ‫بكەن ئەوا بڕوانامەیان دەدرێتێ‌"‪.‬‬ ‫كورسی‌و مێز‌و دەواریان بۆ بەرین‬ ‫داینێی������ن‪ ،‬دەمانەوێ������ت لەڕێی ئەم‬ ‫نۆڤان‪ :‬پڕۆژەی كردنەوەی‬ ‫خوێندنگەی گەڕۆك بۆ قەرەجەكانی خوێندنگای������ەوە فێ������ری خوێندن‌و‬ ‫شاری سلێمانی چۆن سەری هەڵدا‌و ش������ێوازەكانی پەروەردەیان بكەین‪،‬‬ ‫ئێمەش وەكو پەروەردەی س������لێمانی‬ ‫بیرۆكەی ك ‌ێ بوو؟‬ ‫هانا‪ :‬من كە مامۆستایەكی ئامادەیی لەڕێی ئەم خوێندنگەیەوە دەتوانین‪،‬‬ ‫پیش������ەیم‪ ،‬هەموو س������اڵێك خولی خوێندن‌و پیش������ەیان فێ������ر بكەین‪،‬‬ ‫فێركردنی پیش������ەیی بۆبێكارەكان چونكە كە خۆم چوم ئامارەكەم كرد‬

‫لەناویاندا‌و ناویانم نوسی‪ ،‬سەیرمكرد‬ ‫كۆم������ەاڵ كۆمەاڵ لەش������ێوەی دەوار‬ ‫لەس������ەر ڕێگەی كانی گۆمە دەژین‪،‬‬ ‫كە هەموییان ‪ 70‬دەواریان هەڵداوە‌و‬ ‫ژمارەی دانیشتوانیان ‪ 383‬كەسن‪،‬‬ ‫ئیتر جیامانكردن������ەوە‌و مندااڵنی‬ ‫تەمەن یەك مانگ تا پێنج سااڵ‪52 ،‬‬ ‫منداڵ بوون‪ ،‬هەروەها ئەو مندااڵنەش‬ ‫كە ئ������ەو خوێندنگەیە دەیانگرێتەوە‬ ‫تەمەنیان ‪ 6‬بۆ ‪12‬ساڵە‪ 76 ،‬منداڵ‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫ئێمە هاتینە ئەو باوەڕەی گەنجەكانیان‬ ‫بەكوڕان‌و كچانەوە فێری خوێندن‌و‬ ‫پیشە بكەین كە زۆربەیان خێزاندارن‪،‬‬ ‫بۆیە بڕیارماندا پیاوان فێری پیشەی‬ ‫كارەبایی‪ ،‬دارتاشی‪ ،‬ئەلەمنیۆمكاری‬ ‫بكەی������ن‪ ،‬هەروەه������ا ژنانیش فێری‬ ‫پیش������ەی درومان‌و قژبڕین بكەین‪،‬‬ ‫بەپێی ئەو ناونووسینەی كە كردمان‬ ‫بۆ فێركردنی پیش������ەیی ‪ 81‬كەس‬ ‫بوون‪ ،‬ژنان������ی بێكاریش ‪ 64‬كەس‬ ‫ب������وون‪ ،‬ئ������ەم ژن‌و پیاوانەمان دانا‬ ‫ب������ۆ فێركردنی������ان بەخوێندنێكی‬ ‫نائاسایی‪ ،‬چونكە بەگشتی هەمویان‬ ‫نەخوێندەوارن‪.‬‬ ‫نۆڤان‪ :‬ئایا هیچ پڕۆگرامێكی‬ ‫خوێندنتان بۆ ئەم قەرەجانە داناوە‪،‬‬ ‫یاخود هەر دەتانەوێت فێری‬ ‫خوێندنێكی كەم‌و پیشەیان بكەن؟‬ ‫هانا‪ :‬بڕیارماندا قۆناغی یەكەممان‬ ‫هەڵمەتی نەخوێندەواری بێت‌و ئەمانە‬ ‫فێری خوێندەواری بكرێن‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەگەر خوێندەواریان نەبێت‪ ،‬نازانن‬ ‫پیش������ەكانیش چییە‪ ،‬هەروەها ئەو‬ ‫منداڵە قەرەجانەش‪ ،‬كە تازە دەخرێنە‬ ‫ب������ەر خوێندن‌و تەمەنی������ان لەنێوان‬

‫‪ 6‬بۆ ‪12‬س������اڵە‪ ،‬لەالیەن پەروەردەی‬ ‫س������لێمانییەوە بڕی������اردرا دوای‬ ‫دەرچونیان بڕوانامەیان پێبدرێت‪،‬‬ ‫بەپێی سیستەمی خوێندنی نائاسایی‪،‬‬ ‫هەروەها پیاوان‌و ژنانیشیان ئەگەر‬ ‫بتوانن خوێندن ت������ەواو بكەن‪ ،‬ئەوا‬ ‫بڕوانامەی������ان دەدرێتێ‌‪ ،‬بەاڵم ئەگەر‬ ‫ویستیشیان فێری پیشەكەش بكرێن‬ ‫ئێمە لەقۆناغی دووەمدا فێری پیشەیان‬ ‫دەكەین‪ ،‬ئەوەش بەئارەزووی خۆیانە‪،‬‬ ‫بۆی������ە ئێمە بەرنام������ەی خوێندنمان‬ ‫بۆداناون‪ ،‬كە قۆناغی یەكەم لەسەرەتای‬ ‫كردنەوەی خوێندنگە ئاساییەكانەوە‬ ‫دەستپێدەكات تا مانگی یەك‪ ،‬دوای‬ ‫ئەوەش قۆناغی دووەم لەمانگی یەكەوە‬ ‫دەبێت ت������ا مانگی پێنج‪ ،‬پڕۆگرامی‬ ‫خوێندنی نائاسایشیان پێدەڵینەوە‪.‬‬ ‫نۆڤان‪ :‬كەواتە ئێوە لەڕێگەی ئەم‬ ‫پڕۆژەیەوە‪ ،‬هەوڵدەدەن هەم ئەو‬ ‫قەرەجانە فێری پیشە‌و خوێندن‬ ‫بكەن؟‬ ‫هانا‪ :‬بەدڵنیایی������ەوە ئێمە نامەنەوێت‬ ‫جیابكەین������ەوە‬ ‫قەرەج������ەكان‬ ‫لەكۆمەڵگەی كوردی‪ ،‬هەتاكو پێمان‬ ‫وت������ن بۆمنداڵەكانت������ان نەناردۆتە‬ ‫خوێندنگەكان‪ ،‬وتیان سیس������تمی‬ ‫خوێندنگەكان وایە داوای ڕەگەزنامەو‬ ‫پێناس������ت لێدەكەن‪ ،‬ئەوانیش نیانە‪،‬‬ ‫لەبەرئ������ەوە داوام لەپەروەردەك������رد‪،‬‬ ‫كە دەبێ������ت ئەوانیش وەك خەڵكی‬ ‫ئاس������ایی خۆمان بخوێنن‪ ،‬جێگەی‬ ‫خۆشحاڵییە ئەمسااڵ كەسێك چۆتە‬ ‫وەزارەتی پ������ەروەردە‌و وتویەتی من‬ ‫قەرەج������م‌و خوێندن������م تەواوكردوە‪،‬‬ ‫بۆیە یەكسەر دامەزرێندرا‪ ،‬هەروەها‬ ‫كەس������ێكی تریش چۆتە وەزارەتی‬

‫پ������ەروەردە وتویەتی منیش قەرەجم‌و لەچادرگە‌و بەپێی پێویس������تی وەك‬ ‫زانك������ۆم تەواوك������ردوە‌و دەمەوێت تاكی ئ������ەم كۆمەڵگەیە لەناو خانودا‬ ‫ماجس������تێر بخوێنم‪ ،‬بۆیە یەكسەر بژین‌و سەرقاڵی پیشەیەك بن‪.‬‬ ‫ڕەزامەندی������ان لەس������ەر دەربڕیوە‌و‬ ‫وتویان������ە تاقیكردنەوەوی لێهاتویش نۆڤان‪ :‬بودجەی ئەم پڕۆژەیە لەالیەن‬ ‫مەدە‪ ،‬چونكە وەزارەت������ی پەروەردە كێوە دابین كراوە‌و بەنیازن كەی‬ ‫ئامانجیەتی ئەم قەرەجانە وەك هەموو دەست بەكردنەوەی خوێندنگەكە‬ ‫تاكەكانی ئەم كۆمەڵگەیە نیشتەجێبن‪ .‬بكەن؟‬ ‫هانا‪ :‬بودجەی ئەم پڕۆژەیە وەزارەتی‬ ‫پەروەردە پێشنیازی كرد لەپەروەردەی‬ ‫نۆڤان‪ :‬ئێوە ئامانجتان ئەوەیە هەر‬ ‫فێری خوێندن‌و پیشەگەریان بكەن‪ ،‬س������لێمانییەوە بكرێت‪ ،‬بەاڵم ئەوەی‬ ‫بەش������ی هەموو پێداویستیەكانمانی‬ ‫یاخود دەتانەوێت لەو رێگەیەوە‬ ‫نەدەكرد‪ ،‬چونكە پەروەردەی سلێمانی‬ ‫دەربازیان بكەن لەو گرفتانەی كە‬ ‫لەتوانایدا نەب������وو‪ ،‬بۆیە چوینە الی‬ ‫هەیانە؟‬ ‫هانا‪ :‬ئێمە لەپێشدا پەروەردەیان دەكەین جەناب������ی پارێزگاری س������لێمانی‌و‬ ‫ئینجا فێری خوێندنیان دەكەین‪ ،‬بۆیە بەڕێزیش������یان بەس������نگفراوانیەوە‬ ‫دەبێت ئەوەیان تێبگەیەنین‪ ،‬كە ئەو پێش������وازی لێكردی������ن‌و هەم������وو‬ ‫كارانەی ئ������ەوان دەیكەن كارێكی پێداویس������تیەكانمانی جێبەجێكرد‪،‬‬ ‫گونجاونییە‪ ،‬كە قەرەجەكان بەهۆی تەنها ئۆتۆمبێلێك نەبێت كە ئەویش بۆ‬ ‫نەخوێندەواریی‌و گەڕۆكیانەوە پێنج گواستنەوەی رۆژانەی كەرەستەكانە‪،‬‬ ‫كار بۆتە پیشەی سەرەكیان لەهەموو بۆیە بڕیارە ب������ەر لەكردنەوەی ئەو‬ ‫جیهان‪ ،‬كە ئەوانی������ش كارەكانی خوێندنگەیە بچین������ە الی وەزیری‬ ‫فاڵگرتنەوە‪ ،‬سواڵكردن‪ ،‬لەشفرۆشی‪ ،‬پەروەردە‌و پێداویستیەكانی ترمان‬ ‫سەماكردن‪ ،‬مۆس������یقا ژەنین‪ ،‬لەبەر ب������ۆ دابین ب������كات‌و لەس������ەرەتای‬ ‫ئەوە ئێمە پیش������ەیان فێ������ر دەكەین‪ ،‬كردنەوەی خوێندنگە ئاساییەكاندا‬ ‫تا بتوانن ژیانێكی شایس������تە بژین‪ ،‬خوێندنگەكەی������ان بۆبكەین������ەوە‬ ‫س������ەرەتا كە چوینە الی������ان بەژن‌و كە س������تافێكی پس������پۆڕی باشمان‬ ‫پیاویانەوە بێزاربون لەوكارانەی كە لەمامۆس������تایان بۆپێكهێن������اون‪،‬‬ ‫دەیكەن‪ ،‬بۆی������ە دەیانوت وەكو ئێمە ب������ۆ وانەكانی������ان‌و فێركردن������ی‬ ‫ناتوانین لەم كارانە دووربكەوینەوە‪ ،‬پیشەكانیشیان‪ ،‬ئەم خوێندنگەیەش‬ ‫با منداڵەكانمان لێی دووربكەونەوە‪ ،‬سەرەتا لەسلێمانییەوە دەستپێدەكات‪،‬‬ ‫هەربۆیە كە چووین بۆناونوسینیان دوات������ر دەچینە ئەو ش������وێنانەی تر‬ ‫بۆئ������ەو خوێندنگەیە خۆیان دەهاتن كە قەرەجی لێی������ە‪ ،‬بۆئەوەی هەموو‬ ‫بەرەو ڕوومان‌و منداڵەكان زۆریان قەرەجەكان������ی كوردس������تان فێری‬ ‫پێخۆش������بوو‪ ،‬بۆیە ئێم������ە لەڕێگەی خوێندن‌و پیشە بكەین‌و بیانگێڕینەوە‬ ‫ئەو پڕۆژەیەمان������ەوە هەوڵدەدەین ئەو دۆخی ئاسایی مرۆڤایەتی خۆیان‌و‬ ‫قەرەجانە وا لێ بكەین دووربكەونەوە تێكەڵی كۆمەڵ بن‪.‬‬

‫چی بكەین كاتێك منداڵەكەمان درەنگ فێری قسەكردن دەبێت؟‬ ‫ن‪ :‬حنان محمد ازین‬ ‫و‪ :‬ئەمیرە شەریف‬

‫باری سروشتی ئەوەیە كە گەشەكردنی زمان‌و‬ ‫قسەكردنی منداڵ بەپێی خشتەیەكی زەمەنی‬ ‫دیاریك������راو بڕوات كە پس������پۆڕان دیارییان‬ ‫كردووە‪ ،‬بەجۆرێك گەش������ەی ئ������ەم الیەنەی‬ ‫منداڵ لەس������ەرەتای لەدایكبوونییەوە بەگریان‬ ‫دەستپێدەكات‪ ،‬پاش ماوەیەك پێكەنینی بەدوادا‬ ‫دێت‌و دواتریش گڕوگاڵ‌و لەس������اڵی یەكەمی‬ ‫تەمەنی������دا یاریكردن بەدەن������گ دێتە ئاراوە‪،‬‬ ‫لەس������ەرەتاكانی ساڵی یەكەمیدا وشەی یەكەم‬ ‫فێرئەبێت‌و پاش������ان وردە وردە وشە‌و پیتی‬ ‫زیاتر فێرئەبێت‌و بەدوایدا دەستەواژە‌و ڕستەی‬ ‫كورت فێرئەبێت لەگەڵ ساڵی دووەمی تەمەنیدا‬ ‫فێری ڕستەی درێژ‌و چۆنێتی بەكارهێنانی‬ ‫ئەبێت‪ ،‬كەواتە ئەوە منداڵی ئاس������اییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەر كێش������ە‌و ناتەواویەك لەگەش������ەی زمان‌و‬ ‫قسەكردنی منداڵدا بەدیكرا‪ ،‬بەو بارە ئەوترێ‬ ‫دواكەوتنی زمان‪.‬‬ ‫گەش������ەكردنی زمان الی منداڵ پێویس������تی‬ ‫بەسەالمەتی كارەكانی‬ ‫مێشك‌و ئەندامی‬ ‫بیستن هەیە‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫گونجاوی‌و شیاوی‬ ‫ئەو ژینگەیەی ك������ە منداڵی تیادا‬ ‫پەروەردە ئەبێت لەالیەنی دەروونی‌و‬ ‫كۆمەاڵیەتیی������ەوە‪ ،‬بوونی هەر‬ ‫كێشەیەك لەو الیەنانەی كە‬ ‫ئاماژەمان پێكرد‪ ،‬هۆكارن‬ ‫بۆدروس������تبوونی كێشەی‬ ‫قسە كر د ن‬ ‫الی منداڵ‪.‬‬ ‫ئە گ������ە ر‬ ‫دایك لەكاتی‬ ‫د و و گیا نی������د ا‬ ‫دووچ������اری خوێ������ن‬

‫بەربوون یان بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن یان‬ ‫نەخۆشی قورس بوو‪ ،‬یاخود دوای لەدایكبوون‬ ‫منداڵە درەنگ گریا‌و شین بووەوە یان تووشی‬ ‫زەردووی بوو‪ ،‬ئەم هۆكارانەش یارمەتیدەرن‬ ‫بۆ دیاریكردنی هۆكاری ئەم گرفتەی منداڵ‬ ‫لەالیەن پزیشكەوە‪.‬‬ ‫تاوەكو ئەم گرفتە زووتر هەس������تپێبكرێت‌و‬ ‫دیاری بكرێت‪ ،‬باش������ترە بۆچارەسەركردن‬ ‫لەالیەن پزیشكەوە‪ ،‬بەاڵم ڕۆڵی خێزانیش كەمتر‬ ‫نییە لەڕۆڵی پزیش������ك بۆ چارەسەركردن‌و‬ ‫كەمكردنەوەی ئەم كێش������ەیە‪ ،‬ئەویش بە دوو‬ ‫شێواز ئەبێت‪:‬‬ ‫یەكەم‪ :‬مەشق‌و ڕاهێنان بە زمان بۆ یارمەتیدانی‬ ‫منداڵ بۆ وشە دەربڕین‪:‬‬ ‫زمان وەك ئەندامێكی مرۆڤ كاریگەرییەكی‬ ‫زۆر گرنگی هەیە بۆ قس������ەكردن‪ ،‬هەر لەبەر‬ ‫ئەوەش������ە كۆمەڵێك مەش������ق‌و ڕاهێنان هەیە‬ ‫یارمەتی من������داڵ ئەدات ك������ە زمانی پتەو‌و‬ ‫بەهێزتر بێت‌و كۆنترۆڵی جوڵەی زمان بكات‬ ‫پێ������ی‪ ،‬ئەمەش خۆی لەخۆی������دا یارمەتی ئەو‬ ‫مندااڵنە ئەدات كە كێشەی قسەكردنیان هەیەو‬ ‫یارمەتیان ئەدات لەدەركردنی دەنگ‌و پیتەكان‬ ‫بەش������ێوەیەكی ڕاست‌و ئاس������ان‪ ،‬ئامۆژگاری‬ ‫ئەندامانی خێزانیش ئەكرێت ئەو مەشقانەی‬ ‫خوارەوە بەخۆت‌و پاشان بەمنداڵەكەت بكرێت‬ ‫ڕۆژان������ە‌و بۆ ماوەی كەمتر لەپێنج خولەك بۆ‬ ‫هەر مەشقێك‪:‬‬ ‫• زارت بكەرەوە‌و زمان������ت بهێنەرە دەرەوە‬ ‫بۆسەرەوە‪ ،‬بەبێ ئەوەی زمانت بەر لێوەكانت‬ ‫یان ددانەكانت بكەوێت‪ ،‬پاش������ان لەسەرخۆ‬ ‫زمانت ببەرەوە ناو دەمت‪.‬‬ ‫• زارت بك������ەرەوە‌و زمانت بەڕێكی بهێنەرە‬ ‫دەرەوە هەتا ئەتوانیت‌و دواتر لەسەرخۆ زمانت‬

‫بیبەرەوە ناو دەمت‪.‬‬ ‫• بەپێی توان������ا زارت بكەرەوە‌و زمانت بدە‬ ‫لەلێوی سەرەوەت‌و پاشان لەلێوی خوارەوەت‪،‬‬ ‫سەرەتا لەسەرخۆ‌و پاشان بەخێرایی‪.‬‬ ‫• زارت بك������ەرەوەو زمانت بدە لەددانەكانی‬ ‫شەویالگەی سەرەوەت‌و پاشان هی خوارەوە‪،‬‬ ‫سەرەتا لەسەرخۆ‌و پاشان بەخێرایی‪.‬‬ ‫• زارت بكەرەوە‌و زمانت بدە لەگوپی ڕاستت‪،‬‬ ‫پاشان پێچەوانەی بكەرەوە بۆ الی گوپی چەپ‪.‬‬ ‫• زارت بكەرەوەو زمانت بەشێوەیەكی بازنەیی‬ ‫بگێڕە بەدەوری لێوەكانتا‪.‬‬ ‫• زارت دابخە‌و زمانت بەش������ێوەی بازنەیی‬ ‫بگێڕە بەناو زارتا‪.‬‬ ‫• زمانت بێنەرە دەرەوە‌و الكانی بدە بەسەر‬ ‫یەكدا‪.‬‬ ‫• زارت بكەرەوە‌و پلە بەپلە زمانت بدە لەبەشی‬ ‫دواوەی شەویالگەی سەرەوەت‪.‬‬ ‫• هەند ‌ێ یاری كە تیایدا پشت بەفووكردن‌و‬ ‫جویین ئەبەستێت‪ ،‬بەسودە بۆ جواڵندنی زمان‬ ‫وەك بەكارهێنانی میزەڵدان‌و بڵقی شامپۆ‌و‬ ‫جویینی بنێشت‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬ش������ێوازی ڕەفتار‌و هەڵسوكەوتكردن‬ ‫لەگەڵ ئەو مندااڵنەدا كە كێشەی قسەكردنیان‬ ‫هەیە‪:‬‬ ‫• بەئارامییەوە گو ‌ێ بۆقسەكانی منداڵەكەت‬ ‫ڕابگرە‪ ،‬جەخت مەكەرە سەر تێكەڵ‌و پێكەڵبونی‬ ‫قسەكانی‪ ،‬بەڵكو لەناوەڕۆكی قسەكانی ورد‬ ‫بەرەوە‪.‬‬ ‫• گو ‌ێ لەقسەكانی منداڵەكەت بگرە تا تەواوی‬ ‫ئەكات قسەی پێ مەبڕە‪.‬‬ ‫• بەشێوەیەكی سروشتی بۆی بڕوانە‌و تەماشای‬ ‫بكە كاتێك قسەت بۆ ئەكات‪ ،‬ڕووشی لێوەر‬ ‫مەگێڕە كاتێك زمانی تێكەڵ‌و پێكەڵ ئەبێت‪.‬‬

‫• هەرگی������ز وش������ە‌و ڕس������تە ت������ەواو مەكە‬ ‫بۆمنداڵەكەت كە ناتوان ‌ێ ئەو بیڵێت‪ ،‬هاوكات‬ ‫بێزاری خۆش������ت دەرمەبڕە لەدوورو درێژی‬ ‫قسەكانی‪.‬‬ ‫• هەوڵ بدە وەاڵمەكانت بۆمنداڵەكەت هێمنانە‬ ‫بێت‌و پەلەپەلی تیادا مەكە‪.‬‬ ‫• لەگ������ەڵ منداڵەكات������دا كات������ی گونجاو‬ ‫بۆقسەكردن بەسەر بەرە‪.‬‬ ‫• كارێك بكە منداڵەكەت واهەست بكات كە‬ ‫تۆ خۆش������ت ئەوێت‌و ڕێزی لێئەگریت‌و چێژ‬ ‫ئەبینیت لەكات بەسەربردن لەگەڵی‪.‬‬ ‫• بەخێرایی لەگەڵی مەدوێ‪.‬‬ ‫• ئەگەر منداڵەكەت قسەی لەگەڵ ئەكردیت‌و‬ ‫تۆ سەرقاڵ بوویت بەكارێكەوە‪ ،‬تێی بگەیەنە‬ ‫كە تۆ ناتوانی تەماشای بكەیت‪ ،‬بەاڵم بەوردی‬ ‫گوێت بۆ ڕاگرتووە‪.‬‬ ‫• هەوڵ مەدە كە زۆرب������ەی كات هەڵەكانی‬ ‫زمانی بەشێوەی ڕاستەوخۆ بۆ ڕاست بكەیتەوە‪.‬‬ ‫• هانی مەدە بۆئەوەی بەخێرایی قسە بكات‪.‬‬ ‫• شێوازی قس������ەكردنەكەی بەهەر جۆرێك‬ ‫بوو‪ ،‬ڕەخنەی لێمەگرە‪.‬‬ ‫• زۆری لێمەكە هەتا لەبەردەمی خەڵكیدا قسە‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫• ئەو وشانە دووبارە بكەرەوە كە منداڵەكەت‬ ‫ئەیڵێت‪ ،‬بۆئەوەی بۆی دەربخەیت كە تۆ لێی‬ ‫تێئەگەیت‪.‬‬ ‫• ئەو وش������انەی كە منداڵەكەت بەشێوەیەكی‬ ‫هەڵە ئەیڵێت‪ ،‬تۆ بەڕاستی بەكاری بهێنە‪ ،‬بەبێ‬ ‫ئەوەی داوای دووبارەكردنەوەی لەمنداڵەكەت‬ ‫بكەیت‪.‬‬ ‫• كاتێك پرس������یارت لەمنداڵەكەت كرد با‬ ‫بەجۆرێك بێت هەڵبژاردنی تیابێت‪ ،‬بۆنمونە‬ ‫لێی مەپرسە شیر دەخۆیت؟ بەڵكو بپرسە‪ ،‬شیر‬ ‫دەخۆیت یان شەربەت؟‬


‫سێشه‌ممه‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫فیلم‬

‫هه‌رس������ێ‌ كورته‌ فیلمی‌ "ماس ‌ی س������وور" له‌ده‌رهێنانی‌ هه‌وراز محه‌مه‌د‪،‬‬ ‫"باران" له‌ده‌رهێنانی‌ هاوڕ ‌ێ به‌هجه‌ت‌و "ماڵی‌ مێرووله‌كان" له‌ده‌رهێنان ‌ی‬ ‫ش������اخه‌وان عه‌بدواڵ‪ ،‬به‌ش������دار ده‌بن له‌حه‌ڤده‌هه‌مین فیستیڤاڵی‌ گرانادا‬ ‫له‌ئیسپانیا‪.‬‬ ‫فێستیڤاڵی‌ گرانادا به‌فێستیڤاڵی‌ الوانی‌ سینه‌ماكارانی‌ جیهان ناسراوه‌و‬ ‫س������ااڵنه‌ رێكده‌خرێت‌و ئه‌مس������ا ‌ڵ حه‌ڤده‌هه‌مین ده‌وره‌یه‌تی‌‪ ،‬فیستیڤاڵێك ‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی������‌ه بۆكورت������‌ه فیلم‌و چه‌ندی������ن كورت‌ه فلیم������ ‌ی جیهان ‌ی له‌و‬ ‫فیستیڤاڵه‌دا به‌شدارده‌بن‪.‬‬ ‫دوا ‌ی هه‌ڵس������ه‌نگاندنی فیلمه‌كان هه‌ر س������ێ كورت‌ه فیلمی كوردی "ماڵی‬ ‫مێرووله‌كان‌و باران‌و ماس������ی سوور"‪ ،‬توانیان مافی‌ به‌شداربوون له‌به‌ش ‌ی‬ ‫كێبڕك ‌ێ به‌ده‌ست بهێنن‪ ،‬بۆملمالنێكردن له‌سه‌ر به‌ده‌ستهێنانی‌ خه‌اڵته‌كان‪.‬‬ ‫هه‌وراز محه‌مه‌د ده‌رهێنه‌ر ‌ی كورت‌ه فیلم ‌ی ماس������ی‌ سوور‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا‬ ‫بۆ نم نم ئاش������كرایكرد كه‌ ئه‌و س������ێ‌ كورت‌ه فیلم‌ه بۆچه‌ندین فیستڤاڵ ‌ی‬ ‫ت������ر نێردراون‌و له‌ئێستاش������دا چاوه‌ڕێ ‌ی وه‌اڵمن تاوه‌كو له‌و فیس������تیڤاڵ‌ه‬ ‫نێوه‌ده‌وڵیانه‌ ‌ی تردا وه‌ربگیرێن‪.‬‬

‫کلیپ‬

‫شێخ مه‌حمودی‌ نه‌مر‬ ‫له‌شاشه‌ی‌ ‪T.V‬دا ده‌بینرێته‌وه‌‬ ‫هونه‌رمه‌ن������دان ئارا ئه‌حم������ه‌د‌و كیژان ئیبراهی������م‌و رێناس وریا‬ ‫ی‬ ‫ی پیران له‌ش������یعری‌ گۆران‌و س������یناریۆ‌و ده‌رهێنان ‌‬ ‫گۆرانی‌ پیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ناڵی‌ كوردس������ات به‌هاوكار ‌‬ ‫ێ مس������ته‌فا وه‌ك به‌رهه‌م ‌‬ ‫هاوڕ ‌‬ ‫ی كورد ـ س������لێمانی‌ كلی������پ ده‌ك‌هن‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێت������ی‌ كه‌له‌پ������ور ‌‬ ‫له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیكدا په‌خش ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كلیپ ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ند هاوڕێ‌ مسته‌فا وه‌ك سینارێست‌و ده‌رهێنه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پیران له‌لێدوانێكیدا بۆ نم نم‪ ،‬ئاشكرایكرد ك‌ه سیناریۆ ‌‬ ‫پیر ‌‬ ‫ی نه‌مر ده‌كات‪،‬‬ ‫گۆرانییه‌ك‌ه باس له‌مێژووی‌ ژیانی‌ شێخ مه‌حموود ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆرانییه‌كه‌وه‌‌و له‌ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی كلیپ كردن ‌‬ ‫"ئه‌مانه‌وێت له‌رێگ������ه‌ ‌‬ ‫ی شێخی‌ نه‌مر بخه‌ینه‌ڕوو بۆبه‌زیندوو‬ ‫كورتدا رووداو‌و به‌سه‌رهات ‌‬ ‫راگرتنی‌ ئه‌و مێژووه‌"‪.‬‬ ‫ی پیران‪ ،‬زانا مه‌حمود هه‌ژار ئاماده‌یكردووه‌‌و‬ ‫ی گۆرانی‌ پیر ‌‬ ‫موزیك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌حم������ه‌د مه‌حم������ود كاری‌ مۆنتاژ‌و مه‌ری������وان عه‌بدواڵش كار ‌‬ ‫وێنه‌گرتنی‌ بۆئه‌نجام داوه‌و به‌مزوان‌ه په‌خش ده‌كرێت‪.‬‬

‫ژماره‪40 :‬‬

‫ی‬ ‫الل ‌ه عه‌بده‌‪ ،‬له‌ره‌نگه‌و ‌ه هونه‌ر ‌‬ ‫فۆتۆگراف ده‌كێشێت‬

‫‪9‬‬ ‫فۆتۆگراف‬

‫سێ‌ كورت ‌ه فیلم ‌ی كوردی‌‪ ،‬چاوه‌ڕوان ‌ی‬ ‫چه‌ند فیستیڤاڵێك ‌ی جیهانین‬

‫‪2010 /9/7‬‬

‫له‌چه‌ند ڕۆژی‌ پێشوودا له‌گه‌له‌ری‌ مۆزه‌خانه‌ی‌ شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ند الله‌ عه‌بده‌ له‌پێشانگایه‌كی‌ تایبه‌تدا هونه‌ری‌‬ ‫فۆتۆگرافی‌ تێكه‌ڵ به‌هونه‌ری‌ وێنه‌كێشان كردو ئه‌و هونه‌ره‌‬ ‫تایبه‌ته‌ی‌ تێكه‌ڵ به‌چاوی‌ بینه‌ران كرد‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند الله‌ عه‌بده‌ له‌لێدوانێكیدا بۆ نم نم ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌‬ ‫له‌ساڵی‌ هه‌شتا‌و نه‌وه‌ده‌كاندا ڕووی‌ كردۆته‌ دونیای فۆتۆگرافی‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك شتی‌ زیهنی‌ یاخود به‌رجه‌سته‌كردنی‌ ئه‌و‬ ‫هه‌موو فیگه‌ره‌ واقعییانه‌ بێهێنێته‌ ناو دونیای‌ فۆتۆگرافه‌وه‌‌و یه‌ك‬ ‫له‌دوای‌ یه‌ك له‌دونیایه‌كی‌ ڕه‌نگی‌ جیاواز‌و به‌شێوه‌یه‌كی‌ تیكراری‌‬ ‫له‌زهنی‌ هونه‌رمه‌ندا كۆی‌ كردونه‌ته‌وه‌‪" ،‬زیاتر تابلۆیه‌ك بووه‌‬ ‫به‌ ده‌ تابلۆ‌و به‌سه‌د تابلۆ هه‌ر له‌پێناوی‌ ئه‌وه‌دا كه‌‬ ‫شێوه‌یه‌كی‌ فۆتۆگرافی‌ وه‌ربگرن"‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬له‌پێشانگا تایبه‌ته‌كه‌یدا‬ ‫چل‌و دوو تابلۆی‌ نمایشكرد‌و‬ ‫به‌وته‌ی‌ خۆی‌ مه‌به‌ستی‌ بووه‌‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ ره‌نگه‌وه‌ هونه‌ری‌‬ ‫فۆتۆگراف تێكه‌ڵ به‌هونه‌ری‌‬ ‫تابلۆكێشان بكات‪.‬‬

‫پێشانگا‬

‫گه‌رمیان خۆی‌ له‌سلێمان ‌ی نمایش ده‌كات‬

‫وه‌ك نه‌رێتێكی س������ااڵنه‌ مامۆس������تایانی هونه‌ری ‌ی گه‌رمیان به‌جیاوازی‬ ‫فۆڕمی ئیش������كردن‌و ش������ێوازو ته‌كنیكی هونه‌ریی������ه‌و‌ه به‌رهه‌مه‌كانیان‬ ‫له‌پێشانگه‌یه‌كی هونه‌رییدا نمایش ده‌ك‌هن‌و ئه‌مساڵیش وه‌ك یه‌كه‌م ساڵی‬ ‫ئه‌و پێش������انگه‌ی‌ه ك‌ه نۆزد‌ه هونه‌رمه‌ندی شێوه‌كار له‌هۆڵی مۆزه‌خانه‌ ‌ی‬ ‫نیشتمان ‌ی ئه‌منه‌ سووره‌ك‌ه له‌شاری‌ سلێمان ‌ی به‌رهه‌مه‌كانیان نمایشكرد‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن������د‌ه له‌س������ه‌یركردنی بابه‌ته‌كانی نێو پێش������انگه‌كه‌دا چه‌ندین‬ ‫ش������ێوازی كاركردن ده‌بینرا‪ ،‬به‌الم كارێكی واده‌س������ته‌جه‌معی بێبه‌ش‬ ‫نه‌بوو له‌به‌رهه‌می الوازو كرچ‌و كاڵ‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند هه‌رد ‌ی ئیبراهیم وه‌ك به‌شدار‌و سه‌رپه‌رشتیاری‌ پێشانگاك‌ه‬ ‫ئاماژه‌ ‌ی به‌وه‌دا ك‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی گشت ‌ی به‌رهه‌مه‌كان هه‌مه‌ڕه‌نگ بوون‌و‬ ‫ئیش������ه‌كانیان زۆر تایبه‌ت نه‌بووه‌ بۆئه‌و پێش������انگایه‌‪" ،‬بۆی‌ه تابلۆكان‬ ‫هه‌ر وه‌كو ئه‌رش������یفی‌ ماڵه‌و‌هی‌ زۆربه‌ی‌ شێوه‌كاران بووه‌ كه‌ هێناویانه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ك‌ه ئێمه‌ به‌ش������دار‌و هه‌ڵسوڕێنه‌ری‌ پێشانگاك‌ه بووین خۆمان شت ‌ی‬ ‫تازه‌مان كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌گشتی‌ هه‌مه‌ڕه‌نگه‌"‪.‬‬ ‫ناوب������راو‪ ،‬له‌درێ������ژه‌ی‌ لێدوانه‌كه‌ی������دا بۆ ن������م نم ئاش������كرایكرد ك‌ه‬ ‫پێش������انگاكه‌یان له‌شاره‌كانی‌ تری‌ كوردس������تان نمایش ده‌كه‌ن تاوه‌كو‬

‫ببێت������‌ه هه‌نگاوێك بۆناس������اندن‌و تێكه‌اڵوكردنی‌ توانا‬ ‫هونه‌ریه‌كان������ی‌ گه‌رمیان به‌نێوه‌ند ‌ی‬ ‫هونه‌ر ‌ی ش������ێوه‌كار ‌ی كورد ‌ی‬ ‫له‌سه‌ر ئاست ‌ی كوردستان‪.‬‬

‫ی‬ ‫‪ 24‬فۆتۆگرافه‌ر له‌پێشانگایه‌ك ‌‬ ‫هاوبه‌شدا كۆده‌بنه‌و ‌ه‬ ‫بیس������ت‌و چوار فۆتۆگرافه‌ر له‌هۆڵی‌ نیش������تمانی‌ ئه‌منه‌سوره‌كه‌ له‌شاری‌ س������لێمانی‌ به‌هاوكاری‌‬ ‫سه‌نته‌ری‌ رۆش������نبیری‌ ئه‌كادیمۆس پێشانگایه‌كی‌ هاوبه‌ش������یان كرده‌وه‌‌و له‌ پێشانگاكه‌دا هه‌ر‬ ‫فۆتۆگرافه‌رێك دوو فۆتۆی‌ نمایشكرد‪.‬‬ ‫تۆفیق جافی‌ فۆتۆگرافه‌ری‌ به‌ش������دار له‌پێش������انگاكه‌ له‌لێدوانێكیدا بۆ نم نم ئاماژ‌هی‌ به‌كاری‌‬ ‫ده‌س������ته‌جه‌معی‌ فۆتۆگراف������ه‌ره‌كان ك������رد‌و رایگه‌یاند كه‌ مه‌به‌س������تیان زیات������ر یه‌كگرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫فۆتۆگرافه‌كان������ه‌ له‌ناو یه‌كتردا تا ئاش������نابن به‌وێنه‌كانی‌ یه‌كتری‌‌و پیش������انی‌ خه‌ڵكی‌ بده‌ن كه‌‬ ‫ئه‌وانیش ده‌توانن له‌هه‌موو بواره‌كاندا كار بكه‌‪.‬‬ ‫له‌و پێش������انگایه‌دا ئه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌ سه‌رنجی‌ بینه‌ران بوو فۆتۆگرافه‌ره‌كان توانیبوویان له‌رێگه‌ی‌‬ ‫زوومی‌ كامێراكانیانه‌وه‌ وێنه‌ جوان‌و شاراوه‌كانی‌ واقیع بده‌ن به‌چاوی‌ بینه‌ردا‪.‬‬


‫‪8‬‬

‫سێشه‌ممه‬ ‫‪2010 /9/7‬‬

‫ژماره‪40‌:‬‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫"هەموو موڵك‌وماڵم بەناوی ژنەكەمەوەیە!"‬ ‫فەرید ئەسەسەرد بۆ‬ ‫پیاوێكی تابڵێی لەسەرخۆیە‪،‬‬ ‫ئەو كاتانەشی كە حیزبەكەی‌و‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان ئەوپەڕی گرژی‬ ‫كەوتە نێوانیان‪ ،‬ئەو پەیوەندی‬ ‫خۆی‌و كۆنە هاوڕێكانی لەگردەكە‬ ‫نەپچڕاند‪.‬‬ ‫سازدانی‪ :‬بەرزان عەلی حەمە‬ ‫فەرید س������ابر قادر ناسراو بەفەرید ئەسەسەرد‬ ‫بەڕێوبەری سەنتەری لێكۆڵینەوەی ستراتیژی‌و‬ ‫ئەندامی س������ەركردایەتی یەكێتی نیش������تمانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬لەساڵی ‪ 1956‬لەگەڕەكی عارەبانی‬ ‫هەولێ������ر لەدایكب������ووە‪ ،‬هەم������وو قۆناغەكانی‬ ‫خوێندنی س������ەرەتایی لەبەغدا تەواوكردووە‌و‬ ‫پێی خۆش������بووە لەكۆلیژی ئاداب وەربگیرێت‪،‬‬ ‫بەاڵم لەزانس������تە دەروونییەكان وەردەگیرێت‌و‬ ‫بەهۆی ئەوەی لەس������اڵی ‪78‬دەبێـتە پێش������مەرگە‬ ‫ناتوانێت تەواوی بكات‪.‬‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ ،‬لەدیمانەیەك������ی ت������ەواو هێمن‌و‬ ‫پڕقس������ەیدا لەگەڵ نم نم‪ ،‬هەموو پرسیارەكانی‬ ‫وەاڵم دای������ەوە جگەلەئەسەس������ەرد‌و نهێن������ی‬ ‫هەڵبژاردنی ئەو نازناوە‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬ئێستا كەهاتم بۆ الت پێشمەرگەیەكی‬ ‫كەمئەندام لەپرسگەكەت بوو داوای دەكرد تۆ‬ ‫ببینێت‪ ،‬بەاڵم نەیانهێشت بێتەژوورەوە‪ ،‬بۆچی‬ ‫خەڵك دەستی پێتان ناگات؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬كێش������ەكە لەوەدایە ك������ە ئەمانە‬ ‫زیات������ر ب������ۆ داواكردنی یارمەت������ی دێن‪ ،‬ئێمە‬ ‫خۆم������ان لەقەیرانێكی داراییدای������ن‪ ،‬بۆنمونە‬ ‫میزانییەی ئ������ەم مانگەمان ‪ %40‬كەم بووەتەوە‪،‬‬ ‫ئێس������تا هیچ بودجەیەكی وامان لەبەردەستدا‬ ‫نیی������ە بۆیارمەتیدانی خەڵ������ك‪ ،‬ئەوەش بۆ من‬ ‫ئیحراجیی������ە ك������ە یەكێك بێت������ە الم‌و داوای‬ ‫یارمەتی بكات نەتوانم یارمەتی بدەم‪ ،‬خۆ پێش‬ ‫ئەوەی تۆ بێیت دوو پێش������مەرگەی كەمئەندام‬ ‫لێرە ب������وون‌و بەڵێنم پێدان كە مانگی داهاتوو‬ ‫كە میزانییەمان وەرگرت شتێك یارمەتییان بۆ‬ ‫سەرف بكەم‪.‬‬ ‫نزیكەی س������ێ س������اڵە كەس داوای پارەم لێ‬ ‫ناكات‪ ،‬چونكە ڕەوش������ی م������اددی خەڵك تا‬ ‫ئەندازەی������ەك باش بووە‪ ،‬بەاڵم ماوەی س������ێ‬ ‫مانگە هەس������ت دەكەم ئەو دیاردەیە خەریكە‬ ‫پەیدا دەبێتەوە‪ ،‬خۆی لە ‪ 2004‬كۆتایی پێهات‪،‬‬ ‫ئەو كاتە ڕەوشی خەڵك ئەوەندە باش بوو كە‬ ‫پێویستی بەوە نەبوو بچێتە بارەگاكان‌و داوای‬ ‫یارمەتی بكات‪ ،‬ئێستا دەستی پێكردووەتەوە‌و‬ ‫هۆكارەكەشی گرانی‌و كەمی موچەیە‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬بەڕێوبەری سەنتەری لێكۆڵینەوەی‬ ‫ستراتیژیت‪ ،‬ئەو لێكۆڵینەوەیە تەنها سیاسییە‬ ‫یان شتی تریش دەگرێتەوە؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬ئێمە ناوەكەیمان گۆڕیوە‪ ،‬بەپێی‬ ‫بڕیاری كۆنگرەی س������ێ بووەتە ئەكادیمییای‬ ‫هۆش������یاری‌و پێگەیاندن������ی كادران‪ ،‬خ������ۆی‬ ‫مەسەلەی هۆش������یاری چەمكێكی فرانی هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەدڵنیاییش������ەوە الیەن������ە حیزبییەكەش‬ ‫دەگرێتەوە‪ ،‬بەشێوەیەكی گشتی مەبەست لێی‬ ‫هۆشیاری كۆمەاڵیەتی‌و سیاسی‌و ڕۆشنبیرییە‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬نەوشیروان مستەفا لەیەكێك‬ ‫لەكتێبەكانیدا باسی ئەوە دەكات كە‬ ‫گوێدرێژێكی داوەتە دەست تۆو كەتنێكت‬ ‫پێكردووە‪ ،‬ئەوە چۆن بووە؟‬ ‫ئەسەسەرد‪ :‬نا نا وانەبوو ئەوە خۆی لەوێشدا‬ ‫بەهەڵە باس������كراوە‪ ،‬ئەوە هی س������اڵی ‪1978‬ە‪،‬‬ ‫م������ن بڕنەوێكم پێبوو لەگەڵ پێش������مەرگەیەك‬ ‫لەقەندیل بووین‪ ،‬ئەس������پێكمان پێبوو ئەسپەكە‬ ‫چەقیبوو نەیدەتوانی بڕوات‪ ،‬ئەو پێشمەرگەیە‬ ‫بڕنەوەك������ەی لەمن وەرگرت‌و پیایدا كێش������ا‌و‬ ‫بڕنەوەكە ش������كا‪ ،‬ئیتر ئەو پێشمەرگەیە زووتر‬ ‫خ������ۆی گەیاندە الی كاك نەوش������یروان‌و وا‬ ‫باس������ی كردبوو كە من بڕنەوەكەم كێش������اوە‬ ‫بەئەس������پەكەدا‌و من ئەو كەتنەم كردووە‪ ،‬من‬ ‫كە چوومە الی كاك نەوشیروان شتەكە هەر‬ ‫لەس������ەر من س������اغ بووەوە‪ ،‬ئیتر منیش باسی‬ ‫ئەوەم نەكرد كە ئ������ەو كەتنە ئەو كردوویەتی‬ ‫نەك من‪.‬‬

‫بەرزان‪ :‬كەواتە هیچ لەواڵغداری‌و‬ ‫ئەسپسواری‌و شتی وانازانێت؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬نانا من هیچی ل������ێ نازانم‪ ،‬من‬ ‫ش������ارییم‌و ئەو كەسەشی كە لەگەڵمدا بوو هەر‬ ‫ش������اریی بوو هیچی لێ نەدەزانی ئەگینا باش‬ ‫دەیزانی ئەگ������ەر دەجاری������ش بەقۆناغە بڕنەو‬ ‫لێیبدات ئەس������پ ناتوانێت لەو شوێنە دەربازی‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬بەكەسێكی هێمن‌و لەسەرخۆ‬ ‫ناسراویت‪ ،‬بەڕاست لەماڵەوە توڕەیی خۆت‬ ‫بەكەس ناڕێژیت؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬هەت������ا پێم كرابێ������ت هەوڵمداوە‬ ‫كێش������ەكانی كارەكەم نەبەمەوە بۆماڵەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫مرۆڤ ناتوانێت بەردەوام بێت لەس������ەر ئەوەو‬ ‫زۆرجار كێشەیەك كە لەبارەگاكان ڕوودەدات‬ ‫هەر دەبرێتەوە بۆ ماڵەوە‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬چۆن خێزانت دروستكرد؟‬ ‫ئەسەسەرد‪ :‬ژنهێنانەكەم ژنهێنانێكی كالسیكی‬ ‫ب������وو‪ ،‬هاوس������ەرەكەم كچی خاڵم������ە‪ ،‬كە من‬ ‫گەڕامەوە بەو جۆرە سەیری مەسەلەكەم دەكرد‬ ‫ك������ە چیتر گەش������توومەتە تەمەنێك كە ناتوانم‬ ‫دڵداری بكەم‌و بەدووای كچێكدا بگەڕێم‪ ،‬بۆیە‬ ‫پێویس������تە ئەم مەسەلەیە بەشێوەیەكی كالسیكی‬ ‫لێی بڕوانم‌و واقیعانە سەیری بكەم‪ ،‬لەبەرئەوە‬ ‫كچ������ی خاڵی خۆم هێنا‪ ،‬م������ن پێموایە مرۆڤ‬ ‫ناتوانێت لەهەم������وو تەمەنێكدا دڵداری بكات‪،‬‬ ‫دڵداری كاتی خۆی هەی������ە‪ ،‬مرۆڤ ناتوانێت‬ ‫لەتەمەنی چل س������اڵی‌و پەنجا ساڵیدا دڵداری‬ ‫بكات‪ ،‬دڵداری تامەك������ەی لەوەدایە كە مرۆڤ‬ ‫گەنج بێت كە گەن������ج نەبوویت دڵدارییەكەش‬ ‫تامی نامێنێت‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬كەواتە ئەگەر ئێستا لەتەمەنی مندا‬ ‫بوویتایە دڵداریت دەكرد؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬ئ������ا بەدڵنیاییەوە(بەپێكەنینەوە)‪،‬‬ ‫من لەتەمەنی تۆدا پێش������مەرگە بووم‪ ،‬لەتەمەنی‬ ‫‪22‬ساڵیدا بووم بەپێش������مەرگە‪ ،‬لەبەر ئەوە من‬ ‫بەوجۆرە س������ەیری خۆم دەك������ەم كە بەقۆناغی‬ ‫هەرزەكارییدا تێنەپەڕیوم‪ ،‬نەك هەر من جیلی‬ ‫ئێمە یان لەزینداندا بوون یان پێشمەرگە بوون‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬ئەم پرسیارەم لەزۆر كەس كردووە‬ ‫با لەتۆشی بپرسم‪ ،‬ئەگەر كوڕی تۆبوومایە‬ ‫چیت بۆ دەكردم؟‬ ‫ئەسەسەرد‪ :‬ئەوە پرسیارێكی ئاسان نییە‪ ،‬ئەوە‬ ‫یەكێكە لەپرس������یارە قورسەكان كە بڕیار بدەم‬ ‫تۆ بكەم بەچی‪ ،‬دەبێت بزانم تۆ بەكەڵكی چی‬ ‫دێیت‪ ،‬من بەڕاس������تی تۆناناس������م بۆیە ناتوانم‬ ‫كارێكت بۆدیاری بكەم كە شیاوی تۆ بێت‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬لەسەدەكانی ناوەڕاستی ئەوروپادا‌و‬ ‫بگرە ئێستاش زۆربەی موزیسێن‌و‬ ‫هونەرمەندەكان لەكۆشكەكانی سەرۆكایەتی‬ ‫بوون‪ ،‬بەبۆچوونی تۆ بۆچی لەواڵتە‬ ‫خۆرهەاڵتییەكاندا سەرۆكەكان گوێ نادەن‬ ‫بەهونەر؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬لەهەموو ئەوروپاش وانییە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫زیاتر بایەخی بەم مەس������ەلەیەداوە نەمس������ایی‌و‬ ‫فەرەنسییەكانن‪ ،‬مەرج نییە هەموو ئەوروپیەكان‬ ‫وەكو نەمس������ایی‌و فەرەنس������ییەكان بن‪ ،‬ئەوان‬ ‫لەس������ەر هونەر ڕاهاتوون‌و بایەخێكی زۆریان‬ ‫پێداوە‪ ،‬ئەوەش دەكەوێـتەوە س������ەر سەقامگیری‬ ‫سیاسی‪ ،‬لەڕۆژهەاڵتیشدا ئەم مەسەلەیە باو بووە‪،‬‬ ‫چونكە لەدەربارەی ئەمەوی‌و عەباسی‌و فاتمی‌و‬ ‫س������ەفەویی‌و عوس������مانییەكاندا ئەم مەسەلەیە‬ ‫هەب������وو‪ ،‬بۆنمونە یەكێ������ك لەگۆرانیبێژە هەرە‬ ‫ناسراوەكانی سەردەمی عەباسییەكان (زەریاب)‬ ‫ە كە دەوترێت بەڕەچەڵەكیش كوردە‪ ،‬كێشەكە‬ ‫لەوەدایە كە تۆ دەتەوێت سەرۆكی هەرێم وەكو‬ ‫تۆ بیر بكاتەوە‪ ،‬ئەو هەلومەرجەی كە سەرۆكی‬ ‫هەرێمی تیا دروستبووە تۆ پێیدا تێنەپەڕیویت‪،‬‬ ‫لەبەرئەوە ت������ۆ وەكو گەنجێ������ك زیاتر بایەخ‬ ‫بەالیەنە جوان‌و ڕوكەش‌و س������ادەكان دەدەیت‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەو لێپرسراوێتییەی كە لەئەستۆی تۆدایە‬ ‫زۆر كەمترە لەو لێپرسراوێتییەی كە لەئەستۆی‬ ‫كەسێكی وەكو سەرۆكی هەرێمدایە‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬بۆچی ئێمە لەسەر ژیانی باراك‬ ‫ئۆباما زیاتر دەزانین تاوەكو ژیانی‬ ‫سەركردەكانی خۆمان؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬ئەمە پەیوەندی بەكوردەوە نییە‪،‬‬ ‫ئەوەی ك������ە باوە لەجیهان������دا زۆربەی زۆری‬

‫س������ەركردەكان ژیان������ی تایبەت������ی خۆی������ان‬ ‫دەش������ارنەوە‪ ،‬خۆی ئ������ەم مەس������ەلەیە مایەی‬ ‫سەرنجە‪ ،‬ئێمە كە ڕۆژانێك ماركسی بووین‪،‬‬ ‫لەكۆتایی هەشتاكاندا كتێبێكمان دەستكەوت‬ ‫باس������ی ژیانی تایبەتی مارك������س‌و ئانگڵزی‬ ‫دەكرد‪ ،‬ئێمە زۆر بەالمانەوە خۆشبوو ماركس‬ ‫وەكو مرۆڤێك بناسین‪ ،‬لەم ماوەیەدا فیلمێك‬ ‫لەس������ەر مس������تەفا كەمال ئەتاتورك لەتوركیا‬ ‫دەرچووە باسی ژیانی سیاسی ناكات‪ ،‬بەڵكو‬ ‫وەكو مرۆڤ باسی دەكات‌و هەرایەكی زۆری‬ ‫نایەوە‪ ،‬خۆی كێشەكە لەوەدایە كە دەرفەتێكی‬ ‫زۆر هەیە لەالیەن نەیارانەوە بۆ زیانگەیاندن‬ ‫بەكەس������ایەتییە گش������تییەكان لەڕێگەی ژیانی‬ ‫تایبەتیانەوە‪ ،‬لەبەرئەوە بەشێكی زۆری ئەوانە‬ ‫هەوڵ دەدەن ژیانی تایبەتی خۆیان هەر تایبەت‬ ‫بێت بەخۆیان‌و باڵونەبێتەوە‪ ،‬بۆنمونە ئێمە زۆر‬ ‫لەس������ەر ژیانی جەمال عەبدولناس������ر دەزانین‬ ‫كە هیچ س������ەركردەیەكی ع������ەرەب ئەوەندەی‬ ‫لەس������ەر باس نەك������راوە‪ ،‬بەاڵم لەس������ەردەمی‬ ‫خۆیدا هیچ شتێك لەسەر خۆی وەكو مرۆڤ‬ ‫باڵونەكرابوویەوە‪ ،‬زۆربەی س������ەركردەكانیش‬ ‫وایە‪ ،‬پاش ئەوەی لەژی������ان نامێنن دەرفەتێكی‬ ‫زۆر بۆ باسكردنی ژیانیان دەكرێتەوە‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬جگە لەجەدەل‌و باس‌و هاوكێشەو‬ ‫فەرتەنە سیاسییەكان‪ ،‬بایەخ بەچیتر دەدەیت؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬من لێرە زۆرت������ر كاری ئیداری‬ ‫دەكەم‪ ،‬ئەوانەشی كە پەیوەندی بەخۆمەوە هەیە‬ ‫وەكو نوس������ین‌و خوێندنەوە لەماڵ������ەوە دەیكەم‪،‬‬ ‫لەماڵ������ەوە نزیكەی پێنج س������ەعات ئیش دەكەم‪،‬‬ ‫ئۆفیس������ێكی تایبەتی������م دروس������تكردووە لەوێ‬ ‫بایەخێك������ی زۆر بەمیدی������اكان دەدەم‪ ،‬ئینجا‬ ‫دەچمە سەر نوس������ینی ئەو شتانەی كە دەبێت‬ ‫بینوسم‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬ئەم دیدارەی من‌و تۆ كە باڵوكرایەوە‬ ‫ئەرشیفی دەكەیت یاخود دەیخوێنیتەوەو‬ ‫ڕۆژنامەكە فڕی دەدەیت؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬من ئەرش������یفم نیی������ە‪ ،‬تەنها الی‬ ‫خۆم لەدەفتەری س������ااڵنەدا ئام������اژەی پێدەدەم‬ ‫كە لەف���ڵ��ان ژمارەی فاڵن ڕۆژنامەدا دیدارێكم‬ ‫باڵوكردووەت������ەوە‪ ،‬بۆئەوەی ئەگ������ەر ڕۆژێك‬ ‫لەڕۆژان ئیش������م پێی بوو‪ ،‬بەئاسانی بگەڕێمەوە‬ ‫سەری‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬ئەو كاتانەی لەكارە فەرمییەكانت تەواو‬ ‫دەبیت‪ ،‬دەوێریت بەبێ حیمایە پیاسەیەك بەناو‬ ‫بازاڕدا بكەیت؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬بەڵ������ێ من بەب������ێ حیمایە دەچمە‬ ‫ناوب������ازاڕ‌و س������ۆپەرماركێتەكان‪ ،‬یەكێ������ك‬ ‫لەهیوایەتەكانم ئەوەیە بچم بۆ س������ۆپەرماركێت‪،‬‬ ‫لەگەڵ برادەرێكی خۆم ن������اوی بەختیار حەمە‬ ‫ش������ەریفە ئەگەر بچم بۆبازاڕ لەگەڵ ئەو پێكەوە‬ ‫دەڕۆین‌و دەچم������ە دارەس������وتاوەكە‪ ،‬هەر خۆم‬ ‫ش������تی ماڵەوە دەكڕم (بەپێكەنین������ەوە)‪ ،‬هەموو‬ ‫بەرپرسێك لەناخی خۆیدا حەزدەكات بتوانێت‬ ‫وەكو كەس������ێكی ئاسایی بچێتە بازاڕ‪ ،‬بەڵگەشم‬ ‫ئەوەیە كە كاتێك بەرپرسێك دەچێتە دەرەوەی‬ ‫واڵت‌و بەشەقامەكانی ئەو واڵتەدا بەتەنیا وەكو‬ ‫كەسێكی نەناسراو دەگەڕێت زۆری پێخۆشە‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬كە دەچیتە دەرەوە چەندە پارە لەگەڵ‬ ‫خۆت دەبەیت‪ ،‬واباوە پارەی بەرپرسەكان‬ ‫بەحیمایەكانیانە؟‬ ‫ئەسەسەرد‪ :‬نا هەندێجار ڕاستە من پارە لەگەڵ‬ ‫خۆم هەڵناگرم‪ ،‬ب������ەاڵم زۆرجاریش هەبووە كە‬ ‫پارەم پێبووەو خۆم پ������ارەم داوە‪ ،‬پێموایە ئەمە‬ ‫كێشەیەكی زۆر گەورە نییە‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬ئەگەر لەبازاڕ بكەویتە داوای‬ ‫كامێرای شاراوەوە دوواتر پێیان دەڵێیت‬ ‫داینەبەزێنن؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬بەڵ������ێ بەدڵنیایی������ەوە داوا دەكەم‬ ‫داینەبەزێنن‪ ،‬چونكە پێمناخۆشە تۆ كە وەزیرێك‬ ‫یان لێپرسراوێكی گەورە دەبینیت‪ ،‬بەسەروتر‬ ‫لەهاوواڵتییەكی ئاس������ایی دەیبینیت‪ ،‬بۆیە حەز‬ ‫ناكەی������ت بەش������ێوەیەك بیبینیت كە ئاس������تی‬ ‫دابەزێت بۆئاس������تی هاوواڵتییەكی ئاسایی‪ ،‬من‬ ‫نمونەیەكت بۆ دێنمەوە لەس������اڵی ‪ 1988‬شتێكی‬ ‫هونەرییم لەسەر گۆگەن نوسی‌و لەژمارە یەكی‬ ‫گۆڤاری كەلت������ور باڵوكرای������ەوە‪ ،‬یەكێك لەو‬ ‫ڕەخنانەی كە لێم دەگیرا‪ ،‬ئەوەبوو كە بۆچی من‬ ‫دەچمە س������ەر بابەتێك كە هەم ئیشی من نییەو‬ ‫هەم لەئاستی نوسینەكانی خۆم كەم دەكاتەوە‪،‬‬

‫"تامی دڵداریی لەگەنجیدایە‬ ‫نەك لەتەمەنی پەنجاساڵی‪ ،‬كە گەنج‬ ‫نەبووی دڵداریش تامی نامێنێ"‬ ‫لەبەر ئەوە كەسێك كە تایبەتمەندییەكی گشتی‬ ‫هەبوو زۆربەی زۆری خەڵك ماف دەداتە خۆی‬ ‫كە دەست لەژیانی تایبەتی وەربدات‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫كامێرای ش������اراوە یەكێكە لەو بەرنامانەی كە‬ ‫من بەدوایدا دەگەڕێم‌و حەزدەكەم سەیری بكەم‪،‬‬ ‫ئێس������تا لەڕەمەزاندا بەرنامەیەك هەیە لەكەناڵی‬ ‫ئەلحەیات پیش������ان دەدرێت‪ ،‬ئەم������ە یەكێكە لەو‬ ‫بەرنامان������ەی كە لەیەكی ڕەمەزانەوە تائێس������تا‬ ‫هەموویم بینیوەو زۆریشم پێخۆشە‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬ئەی ئەگەر لەیەكی نیساندا تەلەفۆنت‬ ‫بۆ بكەن‌و درۆیەكت لەگەڵ بكەن هەستت چی‬ ‫دەبێت؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬من زۆر ڕقم ل������ەو ڕۆژەیە‪ ،‬یەكی‬ ‫نیس������ان لەپێشمەرگایەتیش������دا هەب������وو‪ ،‬زۆر‬ ‫پێشمەرگە هەبوو بەهۆی یەكی نیسانەوە كاڵوی‬ ‫دەچووە س������ەر‪ ،‬بەاڵم من ئەگەر مەبەستم بێت‬ ‫هیچ چاالكییەكم ل������ەو ڕۆژەدا نابێت‪ ،‬پێموایە‬ ‫درۆكردن ڕۆژێكی تایبەتی ناوێت‪ ،‬پێویس������ت‬ ‫ن������اكات موناس������ەبەیەك دی������اری بكرێت بۆ‬ ‫درۆكردن‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬هیچ بایەخ بەگۆرانی دەدەیت؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬زۆرم ح������ەز لەگۆرانییەكان������ی‬ ‫زەكەریایە‪ ،‬هەس������ت دەكەم ڕەسەنایەتی كوردی‬ ‫خۆی لەدەس������ت نەداوەو گەش������ەی بەمۆسیقاو‬ ‫گۆرانی داوە‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬ئەی حەزت لەشیعر هەیە؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬هیچ شاعیرێكم خۆشناوێت‌و هەر‬ ‫حەزم لەش������یعر نییە‪ ،‬ش������یعر دنیای من نییە‪،‬‬ ‫كاتێك چووم������ە جیهانی وێ������ژەوە پەیوەندیم‬ ‫لەگەڵ چیرۆكدا هەبوو‪ ،‬كە دەس������تم بەنوسین‬ ‫كرد چیرۆكم دەنوسی‪ ،‬قەد شیعرم نەنوسیوە‪،‬‬ ‫یەكێك لەو شتانەش������ی ك������ە زۆر قورس بووە‬ ‫بۆ من لەكاتی خوێندندا لەبەركردنی ش������یعر‬ ‫بووە‪ ،‬ڕەنگ������ە ئەوەش كاریگ������ەری هەبووبێت‬ ‫لەسەر هەڵوێستم بەرامبەر بەشیعر‌و شاعیران‪،‬‬ ‫پێموای������ە ش������اعیر زیاتر مامەڵە لەگەڵ وش������ە‬ ‫دەكات‌و مامەڵە لەگەڵ واقیع ناكات‪ ،‬ڕەنگە ئەمە‬ ‫هەندێجار پەیوەندی بەئایدۆلۆژیاشەوە هەبێت‪،‬‬ ‫ئەو س������ەردەمەی من س������ەردەمی واقیعییەت‌و‬ ‫ماركس������یەت بووە‪ ،‬واتە س������ەردەمی جدییەتی‬ ‫سیاسی بووە‪ ،‬شیعریش مرۆڤی دەبرد بۆدنیای‬ ‫خەی������ااڵت‪ ،‬ئێمەش لەدوای ئاش������بەتاڵ‌و نەمانی‬ ‫شۆڕش‪ ،‬زیاتر پێویستمان بەكردار بوو‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئ������ەوە ئەو جیلەی لەگەڵ من ب������وون هەموویان‬ ‫وەكو منن‪ ،‬زیاتر واقیعانە س������ەیری مەسەلەكە‬ ‫دەكەین‌و كەیفمان بەشیعر نایەت‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬لەمنداڵی حەزت دەكرد ببیت بەچی؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬لەمنداڵیدا حەزم ك������ردووە ببم‬ ‫بەش������تێكی بەناوبانگ‌و گ������ەورە‪ ،‬ئەوە مەراقی‬ ‫من ب������ووە‪ ،‬ب������ەاڵم نەمدەزانی ل������ەچ بوارێكدا‬ ‫س������ەركەوتوو دەب������م‪ ،‬ڕەنگە بەش������ێكی زۆری‬ ‫بوارەكانم تاقیكردبێتەوە‪ ،‬تا لەكۆیتاییدا لەسەر‬ ‫لێكۆڵینەوە گیرسامەوە‪.‬‬

‫بەرزان‪ :‬هەست دەكەیت پێگەشتوویت‌و‬ ‫گەورەبوویت؟‬ ‫ئەسەسەرد‪ :‬بەڵێ ئەگەر بەناوبانگ نەبوومایە‬ ‫تۆ چاوپێكەوتنت لەگەڵ مندا نەدەكرد‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬بۆنمونە حەزدەكەیت لەجێگەی مام‬ ‫جەالل تۆ س������ەرۆك كۆماری عێراق بیت‪،‬‬ ‫یان سەرۆكی ئەمەریكا بیت‪ ،‬من حەزدەكەم‬ ‫سەرۆكی ئەمەریكا بوومایە‪ ،‬ئەی تۆ؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬نا بیرم لێ نەكردووەتەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫ش������تانە زیاد لەتوانای خۆم بوو‪ ،‬بۆیە قەد‬ ‫بیرم لێ نەكردووەتەوە‪ ،‬پێموایە تەنانەت مام‬ ‫جەاللیش ڕۆژێك بیری لەوە نەكردووەتەوە‬ ‫دەبێتە س������ەرۆك كۆماری عێراق‪ ،‬تەنانەت‬ ‫مەسعود بارزانیش بیری لەوە نەكردبووەوە‬ ‫ڕۆژێك لەڕۆژان دەبێتە س������ەرۆكی هەرێم‪،‬‬ ‫ئ������ەوە هەلوم������ەرج هێنایە پێش������ەوەو واقیع‬ ‫س������ەپاندی‪ ،‬ئەوەی من حەزم لێدەكرد ئەوە‬ ‫ب������وو دامەزراوەیەكم هەبێ������ت وەكو ئەوەی‬ ‫محەمەد حسین هەیكەل‌و ستافێكی تایبەتی‬ ‫هەبێت‌و هەركاتێك پێویس������تم بەسەرچاوە‬ ‫بێت بەئاس������انی ب������ۆم بدۆزرێت������ەوە‪ ،‬من‬ ‫ئەوەم هێنایەدی لەس������ەنتەری لێكۆڵینەوەی‬ ‫س������تراتیژی‪ ،‬من لەبیرمە كە لەهەشتاكاندا‬ ‫بیرم لەوە دەك������ردەوە كاتێك كتێبەكانی‬ ‫هەیكەلم دەخوێندەوەو دەیانوت مەكتەبەیەكی‬ ‫گەورەی هەیەو ستافێكی گەورەشی هەیە‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬ئێوە خێزانێكی هەژار بوون‬ ‫یاخود قەد بۆ پاسكیل گراویت؟‬ ‫ئەسەسەرد‪ :‬لەخێزانێكی مامناوەندی بووین‌و‬ ‫هەژار نەبووین‪ ،‬من زۆرم حەز لەپاس������كیل‬ ‫بوو‪ ،‬بەاڵم هیچ كاتێكیش پاسكیلم نەبوو‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬ئەی مەلەو شۆفێریی‌و شتی وا‬ ‫دەزانێت؟‬ ‫ئەسەسەرد‪ :‬مەلە نازانم‪ ،‬شۆفێرێكی خراپم‌و‬ ‫ناوێرم سەیارە لێ بخوڕم دەترسم كەتنێك‬ ‫بكەم‪ ،‬ماوەیەك هەوڵم������دا خۆم فێر بكەم‪،‬‬ ‫ب������ەاڵم وازم لێهێنا هەس������تم دەكرد زۆر‬ ‫قورسە‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬قەت واستەو شتی وا دەكەیت؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬خۆم لەهەموو مەس������ەلەیەكی‬ ‫ڕەسمی دوورخس������تووەتەوە‪ ،‬هیچ شتێكیشم‬ ‫نیی������ە بەناوی خۆمەوە‪ ،‬هەرچیم هەیە هەموو‬ ‫موڵك‌و ماڵم بەن������اوی ژنەكەمەوەیە‪ ،‬چونكە‬ ‫تاقەتم لێی نییە‪.‬‬ ‫بەرزان‪ :‬ناترسیت دەستەی نەزاهە‬ ‫پێت بزانێت‪ ،‬چونكە زۆر دەوترێت‬ ‫بەرپرسەكان شتەكانیان بەناوی‬ ‫كەسوكارەكەیانەوەیە نەك خۆیان؟‬ ‫ئەسەس������ەرد‪ :‬ن������ا من ئاش������كرام كردووەو‬ ‫ئێمە دەس������تەی نەزاهەم������ان هەیە‪ ،‬یەكێك‬ ‫لەپرسیارەكانیان ئەوەیە كە چیت هەیە‪ ،‬من‬ ‫هەموو ئەوشتانەی كە بەناوی خێزانەكەمەوەیە‬ ‫ئاشكرام كردووە‌و الی دەستەی نەزاهەیە‪.‬‬


‫سێشه‌ممه‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫ی كوردیی به‌ره‌و بێسه‌ره‌وبه‌ره‌یی ده‌ڕوات"‬ ‫"گۆران ‌‬

‫‪2010 /9/7‬‬

‫ژماره‪40‌:‬‬

‫‪11‬‬

‫ی مه‌قامبێژ بۆ‬ ‫سه‌ید ئه‌حمه‌د به‌رزنج ‌‬ ‫جه‌مال‪ :‬سه‌ید ئه‌حمه‌د بۆ گۆران ‌ی ئه‌ڵێت؟‬ ‫س������ه‌ید ئه‌حمه‌د‪ :‬گۆران ‌ی ناڵێ������م‪ ،‬زه‌مزه‌مه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ئ������اواز مه‌قام ‌ی ده‌ڵێم‪ ،‬ك‌ه بنه‌م������ا ‌ی هه‌موو ئاواز‌و‬ ‫میلۆدییه‌كانه‌‪ ،‬له‌و ڕێگه‌یه‌ش������ه‌و‌ه په‌یام‌ه شیعریی‌ه‬ ‫ته‌با ئامێزه‌كه‌م ده‌ده‌م به‌گوێ ‌ی میلله‌ته‌كه‌مدا‪ ،‬زیاتر‬ ‫بۆ ش������ادكردن‌و مه‌س������اژكردن‌و هێوركردنه‌و‌ه ‌ی‬ ‫میلله‌ته‌كه‌م له‌ڕێگ‌ه ‌ی ئه‌و په‌یام‌ه شیعرییانه‌و‌ه مرۆڤ‬ ‫چاودێ������ر ‌ی ویژدان ‌ی خۆ ‌ی بكات له‌و كرداران‌ه ‌ی‬ ‫ده‌یكات به‌رامبه‌ر نه‌ت������ه‌وه‌‌و میلله‌ته‌ك‌هی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ڕێچكه‌یه‌ك‌ه نه‌ك له‌ناو ئێستا ‌ی ئێمه‌دا‪ ،‬به‌داخه‌و‌ه‬ ‫ب������ه‌رده‌وام گوێبیس������ت ‌ی هونه‌رێك������ ‌ی ته‌رفیهین‬ ‫ت������ا هونه‌رێك ‌ی ڕۆح������ی‌‪ ،‬گه‌ر ئێم‌ه فه‌لس������ه‌ف‌ه ‌ی‬ ‫گوێگرتن‌و به‌راوردكردن هه‌ڵس������ه‌نگاندن ‌ی كار‌ه‬ ‫هونه‌رییه‌كانمان هه‌بێ������ت‪ ،‬وات‌ه چوون‌ه ناو دنیا ‌ی‬ ‫بابه‌ت‌ه ش������یعری‌‌و مۆس������یق ‌ی وتن‪ .‬هه‌موو هه‌نین‌و‬ ‫ڕه‌نین‌ه ده‌نگ‌ه كوردیی‌ه ‌ی ك‌ه پێویست‌ه گۆرانیبێژ‌و‬ ‫ئاوازدان������ه‌ر ‌ی كورد په‌ی������ڕه‌و ‌ی بكات له‌به‌رچاو‌و‬ ‫گو ‌ێ بگرین ك‌ه به‌داخه‌و‌ه ئه‌مڕۆ بوون ‌ی نیی‌ه یان‬ ‫زۆر كه‌مه‌‪.‬‬

‫مه‌قامبێژێكی‌ كورد پێیوایه‌‬ ‫هونه‌رو مۆسیقای‌ ئێستای‌‬ ‫كوردیی به‌ره‌و بێسه‌ره‌وبه‌ره‌یی‬ ‫ده‌ڕوا‪ ،‬چونكه‌ تائێستا ئه‌و‬ ‫مۆسیقایه‌ی‌ به‌كوردیی ناسراوه‌‬ ‫له‌ئاستی‌ زیاتر له‌ ‪%50‬ی‌‬ ‫میللۆدی‌‌و مه‌قام‌و هۆره‌‌و‬ ‫سۆزه‌كانی‌ كوردییدا الڵه‌‌و‬ ‫توانانی‌ ته‌رجومه‌كردنی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫بۆنمونه‌ گۆرانی‌ هه‌ورامی‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫مۆسیقا له‌ئاستیا الڵه‌‌و ناتوانێ‌‬ ‫له‌گه‌ڵیدا ده‌ربچێ‌ یان سی‌‌و دوو‬ ‫جۆر هۆره‌‌و نزیكه‌ی‌ ‪ 200‬مه‌قام‌و‬ ‫گۆشه‌ مه‌قام هه‌یه‌ كه‌ مۆسیقا‬ ‫توانای‌ ته‌رجومه‌كردنی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫"بۆیه‌ ئه‌بێت زۆر ژیرانه‌تر كار‬ ‫له‌سه‌ر زیاتر ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی‌‬ ‫مۆسیقای‌ كوردی‌ بكه‌ین"‪.‬‬

‫سازدانی‌‪ :‬جه‌مال ئه‌حمه‌د جه‌میل‬ ‫هونه‌رمه‌ند سه‌ید ئه‌حمه‌د به‌رزنج ‌ی مه‌قامبێژ‪،‬‬ ‫له‌وه‌ت������‌ه ‌ی له‌ئه‌وروپا ده‌ژ ‌ی ب������ه‌رده‌وام له‌رێ ‌ی‬ ‫ده‌نگ ‌ی پڕس������ۆزییه‌و‌ه ئه‌یه‌وێت ره‌س������ه‌نایه‌ت ‌ی‬ ‫گۆران ‌ی ك������ورد ‌ی زیاتر جێگیر بكات‌و وه‌ك‬ ‫خۆ ‌ی ئاماژ‌ه ‌ی پێده‌كات گۆران ‌ی كورد ‌ی به‌ره‌‌و‬ ‫ئاڕاسته‌یه‌ك ‌ی بێسه‌ره‌‌وبه‌ر ده‌ڕوات ك‌ه مرۆڤ ‌ی‬ ‫هونه‌رمه‌ند پێ ‌ی نیگه‌رانه‌‪.‬‬ ‫له‌گفتوگۆیدا بۆ نم نم تیش������ك ده‌خات‌ه سه‌ر‬ ‫گۆران������ ‌ی كورد ‌ی ل������‌ه روو ‌ی ره‌س������ه‌نایه‌تی‌‌و‬ ‫سڕینه‌و‌ه ‌ی ره‌سه‌نایه‌ت ‌ی كور ‌ی به‌هۆ ‌ی زاڵبوون ‌ی‬ ‫ریتم‌و ئاواز ‌ی بیانی‌‪.‬‬

‫جه‌مال‪ :‬تاچه‌ند نوێبوونه‌وه‌‪ ،‬توانیویه‌ت ‌ی بره‌و‬ ‫به‌ره‌سه‌نایه‌ت ‌ی گۆران ‌ی بدات؟‬ ‫سه‌ید ئه‌حمه‌د‪ :‬ناو ‌ی نوێبوونه‌و‌ه له‌میدیا ‌ی كوردیدا‬ ‫به‌ش������ێواو ‌ی دێت‌ه به‌ر گوێمان‪ ،‬به‌اڵم گۆڕانكار ‌ی‬ ‫له‌هون‌هر‌و ڕه‌س������ه‌نایه‌ت ‌ی له‌هونه‌ردا ب������ه‌م په‌یڤ‌ه ‌ی‬ ‫خواره‌و‌ه له‌س������ه‌ر ‌ی ئه‌دوێم‪ ،‬ئه‌ویش پاراستن ‌ی ئه‌و‬ ‫تۆن‌ه ده‌نگی‌‌و شیعر ‌ی مه‌قام‌ه بڵند‌و به‌رزانه‌ی‌ه ك‌ه‬ ‫پێویست‌ه له‌دنیا ‌ی پڕ له‌ته‌كنه‌لۆژیا ‌ی ئه‌مڕۆدا شوێن‌و‬ ‫ڕێچك‌ه ‌ی تایبه‌ت ‌ی بۆبڕه‌خس������ێ‌‪ ،‬ك‌ه النه‌دان بێت‬ ‫له‌ڕه‌سه‌نایه‌ت ‌ی ده‌نگیی‌ه كوردییه‌كان‌و به‌گۆڕانكار ‌ی‬ ‫مۆس������یقا ‌ی ڕه‌س������ه‌ن ‌ی كوردی‌‌و دانان ‌ی ئاواز ‌ی‬ ‫سه‌رده‌میان‌ه له‌گه‌ڵ ڕۆژ‌و چین‌ه جۆرا‌و جۆره‌كان ‌ی‬ ‫میلله‌تدا بگونجێ‌‪ ،‬ن������ه‌ك به‌تێكه‌اڵوكردن له‌گه‌ڵ‬ ‫هونه‌رێكدا ك‌ه هیچ ئاش������نایه‌تییه‌ك ‌ی به‌هونه‌ر ‌ی‬ ‫ڕه‌سه‌ن ‌ی ئێم‌ه نییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر وا بێت ئه‌م‌ه چ ئاداب‌و‬ ‫نه‌ریت‌و پاراستن ‌ی ره‌سه‌نایه‌ت ‌ی میلله‌تێك ‌ی گه‌ور‌ه ‌ی‬

‫وه‌ك ئێمه‌یه‌‪ ،‬بێجگ‌ه له‌تێكدان ‌ی گوێ‌‌و چاو ‌ی الو ‌ی‬ ‫چین‌ه جیاوازه‌كان ‌ی میلله‌ته‌كه‌مان هیچ ‌ی تر نییه‌‪.‬‬ ‫كاتێك مۆس������یقاكه‌مان له‌میس������ر‌و توركیا بڵێن‬ ‫عه‌ره‌بی‌‌و توركییه‌‪ ،‬كه‌وات‌ه مۆسیقا ‌ی ئێم‌ه شكێڵێك ‌ی‬ ‫مۆس������یقا ‌ی كوردییمان نییه‌‪ ،‬ئه‌وی������ش به‌نمون‌ه‬ ‫تائێس������تا ئه‌و مۆسیقا ‌ی ئه‌یڵێن كوردیی‌ه له‌ئاست ‌ی‬ ‫زیاتر له‌س������ه‌دا په‌نجا ‌ی میللۆدی‌‌و مه‌قام‌و هۆره‌‌و‬ ‫سۆزه‌كان ‌ی ئێمه‌دا الڵه‌‌و توانان ‌ی ته‌رجومه‌كردن ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵدا نییه‌‪ ،‬بۆی‌ه پێویست‌ه جه‌خت له‌سه‌ر دانان ‌ی‬ ‫مۆسیقا ‌ی كورد ‌ی ده‌نگیی‌ه تایبه‌تمه‌ندیه‌كان ‌ی پڕ‬ ‫له‌هه‌می������ن‌و ڕه‌نین‌و زه‌مزه‌م‌ه ‌ی چڕ بێ‌و چه‌هچه‌ه‌ه‬ ‫له‌خۆ بگرێت‪ ،‬بۆنمون‌ه گۆران ‌ی هه‌ورام ‌ی زۆرب‌ه ‌ی‬ ‫مۆسیقا له‌ئاستیا الڵه‌‌و ناتوان ‌ێ له‌گه‌ڵیدا ده‌ربچ ‌ێ‬ ‫یان س������ی‌‌و دوو جۆر هۆره‌‪ ،‬ی������ان نزیك‌ه ‌ی ‪200‬‬ ‫مه‌قام‌و گۆش������‌ه مه‌قام هه‌یه‌‪ ،‬زۆر ‌ی تریش كه‌وات‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر مۆس������یقا توانا ‌ی ته‌رجوم������‌ه ‌ی هه‌موو تۆن‌ه‬ ‫ده‌نگییه‌كان������ ‌ی ئ������ه‌و میلله‌ت‌ه نه‌بێ������ت ئه‌و چۆن‬ ‫مۆسیقا ‌ی ئه‌و میلله‌ت‌ه ‌ی پ ‌ێ بوترێت‪ ،‬بۆی‌ه ئه‌بێت‬ ‫زۆر ژیرانه‌تر كار له‌سه‌ر مۆسیقا ‌ی كورد ‌ی بكه‌ین‬ ‫بۆ زیاتر ده‌وڵه‌مه‌ندكردن ‌ی مۆسیقا ‌ی كوردی‌‪.‬‬ ‫جه‌مال‪ :‬به‌بڕوا ‌ی تۆ بۆ پاراستن ‌ی ره‌سه‌نایه‌ت ‌ی‬ ‫ده‌كرێت چ بكه‌ین‌و یاخود ئه‌و كار‌ه‬ ‫ده‌كه‌وێت‌ه ئه‌ستۆ ‌ی كێ‌؟‬ ‫س������ه‌ید ئه‌حمه‌د‪ :‬ئه‌كه‌وێت‌ه ئه‌ستۆ ‌ی وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫ڕۆش������نبیری‌‪ ،‬ك‌ه پێویس������ت‌ه له‌هه‌ر شارێكدا‬ ‫گروپێك������ ‌ی ڕه‌س������ه‌ن دروس������ت بكرێت بۆ‬ ‫له‌باوه‌ش������گرتن ‌ی ئه‌و الوان‌ه ‌ی ك‌ه ئه‌یانه‌وێت‬ ‫فێ������ر ‌ی مۆزیك‌و ئ������اواز ‌ی ك������ورد ‌ی ببن‪،‬‬ ‫ئه‌وی������ش پێش هه‌موو ش������تێك فێركردنیان‬ ‫به‌هه‌موو مه‌قامێك ‌ی كوردی‌‌و ڕۆژهه‌اڵتییه‌كان‪،‬‬ ‫چونك������‌ه ئه‌گه‌ر له‌و ڕێگه‌ی������ه‌و‌ه فێرنه‌بن ئه‌وا‬ ‫هونه‌ره‌كه‌یان هونه‌رێك ‌ی مه‌وس������یم ‌ی ئه‌بێت‌و‬ ‫ئه‌بڕێت������ه‌وه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ش������ه‌و‌ه ئه‌كرێت بره‌‌و‬ ‫به‌كاره‌ك‌ه ‌ی بدات‌و به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی ڕه‌سه‌ن كار ‌ی‬ ‫مۆدرێرنێزه‌كردنیش بكات‪.‬‬

‫جه‌مال‪ :‬ئاڕاست‌ه ‌ی گۆران ‌ی كورد ‌ی به‌ره‌و‬ ‫كو ‌ێ ده‌ڕوات؟‬ ‫س������ه‌ید ئه‌حمه‌د‪ :‬به‌ره‌‌و ئاڕاسته‌یه‌ك ‌ی‬ ‫بێس������‌هر‌وبه‌ره‌ی ‌ی ده‌ڕوات ك‌ه مرۆڤ ‌ی‬ ‫هونه‌رمه‌ن������د پێ������ ‌ی نیگه‌ران������ه‌‪،‬‬ ‫نیگه‌رانیه‌كه‌ش ‌ی ئه‌وه‌ی‌ه ئه‌و ده‌نگان‌ه‬ ‫(ع������ه‌ره‌ب‪ ،‬توركی‌‪ ،‬فارس������ی‌)ن‪،‬‬ ‫وائه‌بێ������ت كار ‌ی جیاكردن������ه‌و‌ه ‌ی‬ ‫جۆره‌كان������ ‌ی گۆران������ ‌ی به‌ئه‌نجام‬ ‫بگه‌یه‌نێ������ت‪ ،‬بۆنمون‌ه ڕاپ‌و پاپ‌و‬ ‫ج������از‌و كالس������یك‌و مۆزیك ‌ی‬ ‫ڕۆح������ ‌ی س������ۆفینیزمی ‌ی جیا‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ ،‬ك‌ه هه‌ندێكیان ڕۆژ‬ ‫ده‌بێته‌و‌ه ئه‌ب������ ‌ێ بزانن گوێ‬ ‫له‌چ������ ‌ی مۆزیكێك ده‌گرێ‌‌و‬ ‫نێوه‌ڕۆ داوا ‌ی چ گوێگرتنێك ‌ی‬ ‫مۆزی������ك ده‌كات به‌پێ ‌ی ڕۆژ‪ ،‬ك������‌ه ئێوار‌ه خاو‬ ‫ده‌بیته‌وه‌‌و الرو ش������ه‌كه‌ت به‌ره‌‌و ماڵ ده‌ڕۆ ‌ی ئ‌ه ‌ی‬ ‫ئه‌وكات‌ه گ������و ‌ێ له‌چ مۆزیكێ������ك ده‌گری‌‪ ،‬ئ‌ه ‌ی‬ ‫ك‌ه ش������ه‌و سه‌ر له‌سه‌ر س������ه‌رین ده‌كه‌یت‌و بیر‬ ‫له‌كردار ‌ی ڕۆژ ‌ی ڕاب������ردوو ‌ی خۆت ده‌كه‌یته‌و‌ه‬ ‫گو ‌ێ له‌چ ‌ی گۆرانییه‌ك ده‌گریت؟‬ ‫ئایا له‌‪24‬كاتژمێردا كاتژمێرێك نیی‌ه ك‌ه گوێ ‌ی‬ ‫له‌ده‌نگ ‌ی مۆزیكێك ‌ی په‌یامئامێز‌و سوڵحئامێز ك‌ه‬ ‫موحاسه‌ب‌ه ‌ی ویژدان ‌ی ئامێز ‌ی خۆت بكات‪ ،‬گه‌ر‬ ‫ئه‌م������ه‌ت نه‌ب ‌ێ كه‌وات‌ه تۆ چۆن به‌راورد ‌ی چاك‌و‬ ‫خراپ ده‌كه‌یت ك‌ه تۆ گوێگرتن‌و به‌راوردكردنت‬ ‫نه‌ب ‌ێ ئ‌ه ‌ی فه‌لسه‌ف‌ه ‌ی ژیان مانا ‌ی چییه‌؟ ئایا ژیان‬ ‫هه‌ر مادیات‌و پاره‌ی‌ه یان مه‌نس������‌هب‌و ڕۆح زلیه‌‪،‬‬ ‫یان هه‌ر شت‌ه به‌سه‌نگ ‌ی خۆ ‌ی له‌به‌رچاو بگیرێت‌و‬ ‫گوێ ‌ی لێبگرین‪ ،‬ئه‌وكات كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك ‌ی ڕاست‌و‬ ‫دروست‌و هون‌هر‌و ڕۆحپه‌روه‌ر ‌ی پڕ له‌كوردی‌‌و‬ ‫كوردستان ‌ی دروست ده‌كه‌ین ك‌ه به‌چریكه‌‌و پڕ‬ ‫له‌نه‌وا ‌ی ده‌نگ‌و په‌یام‌ه جوان‌و ڕۆح یه‌كبونه‌كان‬ ‫پاش������ه‌ڕۆژێك ‌ی پڕ له‌هون‌هر‌و پڕ له‌ئازادی‌‌و ڕێز‬ ‫بونیاد ده‌نێین‪.‬‬

‫ی‬ ‫ێ له‌هه‌گب‌ه ‌‬ ‫ی نو ‌‬ ‫جه‌مال‪ :‬چ به‌رهه‌مێك ‌‬ ‫سه‌ید ئه‌حمه‌ددایه‌؟‬ ‫ی زۆرم له‌بارگه‌دا‬ ‫س������ه‌ید ئه‌حمه‌د‪ :‬به‌رهه‌م ‌‬ ‫ی نیه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر پرسیار له‌من‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم هاوكار ‌‬ ‫ده‌كه‌ی������ت حه‌زده‌كه‌م ‪181‬مه‌قام‌و ‪ 181‬ئاواز‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫تۆمار بكه‌م‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و كار‌ه هاوكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هونه‌رمه‌ندێك ‌‬ ‫ی م������اد ‌‬ ‫ده‌وێ������ت‌و له‌توانا ‌‬ ‫ی وه‌ك������و مندا نیی������ه‌‪ ،‬چونك‌ه له‌هه‌ر‬ ‫نامۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژیان باس ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر بژێو ‌‬ ‫گروپێك ئه‌پرس ‌‬ ‫ی ئه‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و پاره‌ی‌ه بۆ من‬ ‫ی خه‌یاڵ ‌‬ ‫پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بۆ برا مۆس������یقیی‌ه‬ ‫نیی‌ه بۆمیلله‌ته‌كه‌مه‌‪ ،‬ئ‌ه ‌‬ ‫ب������ه‌رزه‌كان ئه‌و ئاماده‌ییه‌ی������ان نییه‌‪ ،‬دیار‌ه‬ ‫ی م������ن‌و ئه‌وانیش گران‌ه كه‌وات‌ه‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫بار ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ ئه‌و‌هڵ‌و ئاخرمان بچینه‌و‌ه به‌رده‌رگا ‌‬ ‫ئه‌ب ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی به‌كۆمه‌ككردن ‌‬ ‫حكومه‌ت ك‌ه هه‌س������ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕه‌س������ه‌ن ‌‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫كار‌ه بۆ خزمه‌تكردن ‌‬ ‫كوردی‌‪ ،‬به‌حكومه‌تم ووتوو‌ه ك‌ه به‌ڵێنه‌كان‬ ‫تائێستا هه‌ر قسه‌یه‌‪.‬‬

‫ی شاره‌زوور ده‌فه‌وتێنێت‬ ‫حیزبایه‌تی ‪ ...‬گروپ ‌ه موزیكییه‌كان ‌‬

‫"موزیكژه‌ن كاتێك ئه‌توانێت كار ‌ی باش بكات ك ‌ه ئازاد بێت"‬

‫فێرخواز ‌ی ناوچه‌ك‌ه له‌په‌یمانگا ‌ی هونه‌ر‌ه‬ ‫جوانه‌كان‌و به‌گرنگ س������ه‌یرنه‌كردن ‌ی‬ ‫فێرخواز بۆهون‌هر‌و هه‌وڵدان بۆ بوار ‌ی‬ ‫تر‌و گرنگ ‌ی بۆ بوار ‌ی مادی‌‪" ،‬ئه‌مانه‌و‬ ‫چه‌ندین هۆكار ‌ی تر له‌ش������اره‌زوور ‌ی‬ ‫هونه‌رمه‌ن������دان‪ ،‬وشكه‌س������اڵ ‌ی هونه‌ر‬ ‫به‌رچاو ده‌كه‌وێ‌"‪.‬‬

‫شاره‌زوور كه‌ له‌مێژوودا‬ ‫وه‌ك ناوچه‌یه‌كی‌ فه‌رهه‌نگی‌‬ ‫له‌بواری‌ ئه‌ده‌ب‌و هونه‌ردا‬ ‫ناسراوه‌‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫به‌ده‌ست سستی‌ بواری‌‬ ‫هونه‌ریی‌و نه‌بوونی‌‬ ‫تیپه‌ مۆسیقییه‌كانه‌وه‌‬ ‫ده‌ناڵێنێت‪.‬‬ ‫ئا‪ :‬ئه‌نوه‌ر حه‌مه‌غه‌ریب‬ ‫"پێش������تر تیپ ‌ی موزیك������ ‌ی زۆرباش‬ ‫هه‌بوون ك‌ه خزمه‌ت ‌ی زۆریان كردووه‌‪،‬‬ ‫ب������ه‌اڵم ئه‌و تیپ‌ه نه‌بوون ك‌ه له‌زۆرب‌ه ‌ی‬ ‫موزیكژه‌نان ‌ی شاره‌زوور پێكهاتبێت"‪،‬‬ ‫كاروان مه‌حم������ود ‌ی موزیك������ژ‌هن‌و‬ ‫گۆرانیبێژ‌و سه‌رپه‌رش������تیار ‌ی تیپ ‌ی‬ ‫مۆسیقا ‌ی شاره‌زوور‪ ،‬به‌وجۆر‌ه له‌تیپ‌ه‬ ‫موزیكییه‌كان ‌ی ئه‌و ناوچه‌ی‌ه ده‌دوا‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬ئام������اژ‌ه ب������ه‌و‌ه ده‌دات ك‌ه‬ ‫موزیكژه‌نان������ ‌ی سه‌یدس������ادق رۆڵ ‌ی‬ ‫به‌رچاوی������ان هه‌ب������وو‌ه له‌گروپ������‌ه‬ ‫موسیقییه‌كان ‌ی ش������اره‌زووردا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫الیه‌نێك������ ‌ی سس������ت ‌ی موزی������ك له‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌دا بۆ ئ������ه‌و‌ه ده‌گێرێته‌و‌ه ك‌ه‬ ‫زۆرب������‌ه ‌ی موزیكژه‌ن‌ه باش������ه‌كانیان‬ ‫ئه‌ندامن له‌گروپه‌كان ‌ی س������لێمانیدا‪،‬‬ ‫هاوكات هۆكارێك ‌ی تر ‌ی گه‌ڕانده‌و‌ه‬ ‫بۆنه‌بوون ‌ی هاوكار ‌ی مادی‌‌و مه‌عنه‌وی‌‪،‬‬ ‫"ئه‌م‌ه وایك������رد ئه‌و وره‌ی‌ه ‌ی به‌ئێمه‌ی‌ه‬ ‫ت������ا ئه‌وه‌ن������د‌ه به‌ش ب������كات‪ ،‬چونك‌ه‬

‫شاره‌زوور ئه‌و ناوچه‌یه‌ی ب‌ه ده‌ست نه‌بوونی تیپی مۆسیقاو‌ه ده‌ناڵێنیت‬ ‫ئێم������‌ه نه‌مانتوان������ ‌ی له‌س������ه‌ر ئه‌رك ‌ی‬ ‫خۆم������ان موزیكژه‌نان������ ‌ی ناوچه‌كان ‌ی‬ ‫تر ‌ی ش������اره‌زوور ل������ه‌ده‌ور ‌ی خۆمان‬ ‫كۆبكه‌ین������ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م������ه‌ش پێویس������ت ‌ی‬ ‫به‌هاوكار ‌ی ماد ‌ی هه‌ی‌ه ك‌ه تائێس������تا‬ ‫نه‌م������ان بووه‌‪ ،‬ئ������ه‌و‌ه یاس������ا ‌ی ژیان‌ه‬ ‫ك‌ه مرۆڤ كار ئ������ه‌كات یان هونه‌ر‬ ‫ئه‌كات ئه‌گه‌ر بۆ سه‌رمایه‌ش نه‌یكات‬ ‫خۆ ئه‌بێت بژێو ‌ی خۆ ‌ی به‌ده‌س������ت‬ ‫بهێنێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و موزیكژه‌ن‌ه شه‌ڕ ‌ی ناوخۆ ‌ی پارت‌ه‬ ‫كوردییه‌كان به‌هۆكار ‌ی س������ه‌ره‌ك ‌ی‬ ‫ده‌زانێت بۆدوورخستنه‌وه‌‌و دابڕین ‌ی‬ ‫مۆزیكزانان ‌ی ناوچه‌كان ‌ی شاره‌زوور‬ ‫له‌یه‌كتر‪" ،‬ئ������ه‌وه‌ش ك‌ه ئێم‌ه كارمان‬ ‫بۆ كرد عه‌شقێك ‌ی نه‌بڕاو‌ه ‌ی ئێم‌ه بوو‬ ‫بۆ مۆس������یقا‪ ،‬به‌اڵم دواجار نه‌بوون ‌ی‬ ‫هاوكار ‌ی خه‌ڵكانێك ك‌ه ئه‌م كاره‌یان‬ ‫پێنه‌كرا وایك������رد هونه‌ر ‌ی موزیك‌و‬ ‫گۆران ‌ی له‌شاره‌زووردا الواز بێت"‪.‬‬

‫شاره‌زوور به‌ده‌ست نه‌بوون ‌ی‬ ‫موزیكژه‌نه‌و‌ه ده‌ناڵێنێت‬ ‫ئیسماعیل ره‌حیم ‌ی موزیكژه‌ن‪ ،‬ئاماژ‌ه‬ ‫به‌و‌ه ده‌دات ك‌ه له‌ئه‌مڕۆدا موزیك وه‌ك‬ ‫هه‌ر بابه‌تێك ‌ی تر ‌ی زانست ‌ی له‌كوردستان‬ ‫به‌ئاستێك ‌ی زۆرباش گه‌ش‌ه ‌ی به‌رچاو ‌ی‬ ‫كردووه‌‪ ،‬ئه‌و گه‌شه‌سه‌ندنه‌ش پشك ‌ی به‌ر‬ ‫شاره‌زوور‌و سه‌یدس������ادقیش كه‌وتووه‌‪،‬‬ ‫هاوكات خاوه‌ن ‌ی چه‌ندین موزیكزان ‌ی‬ ‫به‌توانای‌ه ك‌ه به‌ش������ێوه‌یه‌ك ‌ی زانس������ت ‌ی‬ ‫خاوه‌ن ‌ی چه‌ندی������ن چاالك ‌ی به‌رچاو ‌ی‬ ‫هونه‌ر ‌ی بوون به‌تایبه‌ت له‌ساڵ ‌ی ‪1994‬دا‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی دیار له‌گه‌شه‌سه‌ندا بوون‌و‬ ‫چه‌ندین گروپ ‌ی موسیق ‌ی له‌موزیكزانان ‌ی‬ ‫ش������اره‌ك‌ه دروست بوون له‌وان‌ه گروپ ‌ی‬ ‫ره‌وا‪ ،‬تیپ ‌ی مۆسیقا ‌ی شاره‌زوور‪ ،‬ماڵ ‌ی‬ ‫گه‌نجان‪" ،‬به‌داخه‌و‌ه ئێستا هیچ گروپ ‌ی‬ ‫موزیك������ ‌ی له‌سه‌یدس������ادق نابینرێت‪،‬‬ ‫له‌گ‌ه ‌ڵ بوون������ ‌ی چه‌ندین موزیكزان ك‌ه‬ ‫به‌تاك‌ه ك������ه‌س كارده‌كه‌ن یان به‌كار ‌ی‬

‫تره‌و‌ه س������ه‌رقاڵن"‪ .‬له‌الیه‌ك������ ‌ی دیكه‌و‌ه‬ ‫عادل حه‌سه‌ن سه‌رپه‌رشتیار ‌ی گروپ ‌ی‬ ‫هونه‌ر ‌ی ش������نرو ‌ێ له‌ال ‌ی خۆیه‌و‌ه باس‬ ‫ل������ه‌و‌ه ده‌كات ك‌ه ش������اره‌زوور خاوه‌ن ‌ی‬ ‫كولت������ور‌و فه‌رهه‌نگێك ‌ی گ������ه‌ور‌ه بوو‌ه‬ ‫له‌راب������ردوودا‪ ،‬به‌اڵم له‌ماو‌ه ‌ی س������ااڵن ‌ی‬ ‫رابردوودا ئه‌و ناوچه‌ی‌ه بۆت‌ه ش������وێن ‌ی‬ ‫ملمالنێ ‌ی الیه‌ن‌ه سیاسیه‌كان‪ ،‬بۆی‌ه كار ‌ی‬ ‫خراپ ‌ی كردووه‌ت‌ه سه‌ر ره‌وش ‌ی هونه‌ر ‌ی‬ ‫له‌و ناوچه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئیسماعیل ره‌حیم ك‌ه پێداگر ‌ی له‌سه‌ر‬ ‫بۆچوونه‌كان ‌ی سه‌رپه‌رشتیار ‌ی گروپ ‌ی‬ ‫شنرو ‌ێ ده‌كاته‌وه‌‌و ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌دات ك‌ه‬ ‫هۆكار ‌ی شكست ‌ی گروپه‌كان‌و موزیك‬ ‫له‌ش������اره‌زوور ده‌گه‌ڕێت������ه‌و‌ه بۆنه‌بوون ‌ی‬ ‫پش������تیوان ‌ی به‌رده‌وام ‌ی هونه‌رمه‌ندان ‌ی‬ ‫موسیقی‌‪ ،‬هاوكات به‌گرنگ نه‌ڕوانین‬ ‫له‌موزیك له‌الیه‌ن به‌رپرسان‌و له‌هه‌موو‬ ‫ئه‌وانه‌ش گرنگتر نه‌بوون ‌ی په‌یمانگایه‌ك ‌ی‬ ‫هون������ه‌ر ‌ی له‌ناوچه‌كه‌‌و كه‌م ‌ی پش������ك ‌ی‬

‫تێكه‌اڵوكردن ‌ی موزیك‌و حیزبایه‌ت ‌ی‬ ‫زیانێك ‌ی گه‌ور‌ه ‌ی لێكه‌وته‌و‌ه‬ ‫له‌پێناو هه‌رچ������ ‌ی زیاتر ده‌ربازكردن ‌ی‬ ‫ش������اره‌زوور له‌و قه‌یران������‌ه هونه‌ریی‌ه ‌ی‬ ‫تێیكه‌وت������ووه‌و پ������ه‌ره‌دان به‌ئاس������ت‌و‬ ‫توانا ‌ی تیپ‌ه مۆسیقییه‌كان ‌ی ناوچه‌كه‌‪،‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن������دان به‌پێویس������ت ‌ی ده‌زانن‬ ‫هاوكاری‌‌و ده‌ستگیرۆیی بكرێن‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند كاروان مه‌حمود ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ده‌دات ك‌ه چه‌ند جارێك به‌هاوكار ‌ی‬ ‫هونه‌رمه‌ندان ‌ی د ‌ی هه‌وڵیان داو‌ه تیپ ‌ی‬ ‫مۆسیقا ‌ی شاره‌زوور زیندوو بكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫"به‌داخه‌و‌ه رۆح������ ‌ی هاوكار ‌ی له‌نێوان‬ ‫موزیكژه‌نان خۆیاندا كه‌مه‌و ئاماده‌ییان‬ ‫تێدا نی‌ه هاوكار ‌ی یه‌كتر بكه‌ن‪ ،‬تا كار ‌ی‬ ‫باش پێكه‌و‌ه بك������ه‌ن‪ ،‬به‌بڕوا ‌ی منیش‬ ‫نه‌بوون ‌ی چه‌ند تیپێ������ك یان تیپێك‬ ‫له‌م ناوچه‌ی‌ه كه‌لێن ‌ی گه‌ور‌ه دروس������ت‬ ‫ده‌كات له‌بوار ‌ی هونه‌ری‌‌و تاراده‌یه‌كیش‬ ‫رۆش������نبیری‌‪ ،‬چونك‌ه ئه‌گه‌ر ئه‌م تیپ‌ه‬ ‫بمای‌ه هیچ نه‌ب ‌ێ ئه‌یتوان ‌ی خول ‌ی وه‌رز ‌ی‬ ‫بۆ خوێن������دكاران بكاته‌وه‌‪ ،‬له‌بۆن‌ه جیا‬ ‫جیاكان������دا رۆڵ ‌ی ئه‌بوو تا خه‌ڵك ‌ی ئه‌م‬ ‫ناوچه‌یه‌ش له‌ماناو رۆحیه‌ت ‌ی هونه‌ر ‌ی‬ ‫تێبگه‌ن"‪ ،‬هه‌ربۆی������‌ه كاروان مه‌حمود‬ ‫تێكه‌ڵكردن ‌ی موزیك‌و هونه‌ر به‌كار ‌ی‬

‫سیاس������یی‌‌و حیزبایه‌ت������ ‌ی به‌گرفتێك ‌ی‬ ‫گ������ه‌ور‌ه ده‌زانێت‪" ،‬چونك‌ه موزیكژه‌ن‬ ‫كاتێك ئه‌توانێت كار ‌ی باش بكات ك‌ه‬ ‫ئازاد بێت‪ ،‬نه‌بوون ‌ی جێگا ‌ی پێویست‪،‬‬ ‫نه‌بوون ‌ی ئامێ������ره‌كان‌و نه‌بوون ‌ی هۆڵ‌‌و‬ ‫له‌سه‌رو هه‌موو ئه‌مانه‌ش������ه‌و‌ه نه‌بوون ‌ی‬ ‫هاوكار ‌ی له‌الیه‌ن هیچ ك‌هس‌و رێكخراو‬ ‫ده‌زگایه‌كه‌وه‌"‪ ،‬به‌ش������ێكن له‌و هۆكار‌ه‬ ‫دیاران‌ه ‌ی وایان كردوو‌ه له‌شاره‌زووردا‬ ‫ئاست ‌ی هونه‌رو موزیك به‌ره‌و داكشان‌و‬ ‫له‌ناوچوون‌ه بڕوات‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك������ ‌ی دیك������ه‌و‌ه هونه‌رمه‌ند عادل‬ ‫حه‌س������ه‌ن جه‌خت ل������ه‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه ك‌ه‬ ‫موزی������ك له‌ش������اره‌زووردا له‌ئاس������ت ‌ی‬ ‫مامناوه‌ندای������ه‌‪ ،‬ئ������ه‌وه‌ش به‌ه������ۆ ‌ی‬ ‫نه‌بوون ‌ی كه‌س������ێك ‌ی شیاو بۆگه‌یاندن ‌ی‬ ‫موزیك به‌ش������ێوه‌یه‌ك ‌ی زانست ‌ی تۆكم‌ه‬ ‫به‌فێرخوازان‌و ش������ه‌یدایان ‌ی ئه‌و بواره‌‪،‬‬ ‫بگر‌ه ئه‌وه‌ش ‌ی تائێس������تا هه‌بووه‌و هه‌ی‌ه‬ ‫هه‌وڵ ‌ی تاكه‌كه‌سی بوون‌و به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫هاوكاریان كردووه‌‪" ،‬ئه‌و‌ه ‌ی كردویان‌ه‬ ‫من به‌زۆر ‌ی ده‌زانم‪ ،‬چونك‌ه هاوكار ‌ی‬ ‫نه‌كراون‪ ،‬گروپ هه‌بوو كار ‌ی باشیان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك پێویس������ت نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند له‌ده‌س������ه‌اڵتیدا نیی‌ه خۆ ‌ی‬ ‫گرنگی‌‌و به‌رده‌وام ‌ی بدات به‌كاره‌ك‌هی‌‪،‬‬ ‫بارودۆخه‌ك������‌ه هونه‌رمه‌نده‌كان ‌ی بێزار‬ ‫كردووه‌‪ ،‬چونك‌ه هونه‌رمه‌ند ئه‌وكات‌ه ‌ی‬ ‫پێخۆش بوو‌ه ك‌ه كار ‌ی كردووه‌‌و خۆ ‌ی‬ ‫نابێت‌ه هۆكار بۆله‌ناوبردن‌و نه‌كردن ‌ی‬ ‫كاره‌كان������ی‌‪ ،‬ب������ه‌اڵم دواج������ار بوار ‌ی‬ ‫ماد ‌ی كاریگه‌ر ‌ی گرنگ ‌ی هه‌ی‌ه له‌سه‌ر‬ ‫هونه‌رمه‌ند‌و كاره‌ك‌هی‌"‪.‬‬


‫‪10‬‬

‫سێشه‌ممه‬ ‫‪2010 /9/7‬‬

‫ژماره‪40‌:‬‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫"بۆبه‌ده‌ستهێنان ‌ی ئه‌كته‌رێك ‌ی كچ په‌ناده‌به‌ین ‌ه به‌ر شاره‌كان ‌ی تر‪ ،‬ئه‌گه‌رچ ‌ی ئه‌و كچ ‌ه له‌نواندنیشدا الواز بێت"‬ ‫زۆرێك له‌هونه‌رمه‌ندان‌و‬ ‫ئه‌كته‌رانی‌ بواری‌ دراما ‬ ‫باس له‌الوازی‌ درامای‌‬ ‫كوردی‌ ده‌كه‌ن له‌بادینان‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ سینه‌مای‌‬ ‫دهۆكیش ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌دات‬ ‫كه‌ نه‌توانراوه‌ بازاڕی‌‬ ‫دراماكان به‌هێز بكرێت‪.‬‬ ‫جه‌مال حسێن له‌دهۆك‬ ‫س������وزان جه‌عفه‌ر له‌به‌ش������ ‌ی شانۆ ‌ی‬ ‫په‌یمان������گا ‌ی هونه‌ره‌جوانه‌كان ‌ی دهۆك‬ ‫ده‌خوێنێ������ت‪ .‬ئه‌و ئه‌گه‌رچ ‌ی به‌ئاواته‌و‌ه‬ ‫بوو‌ه ڕۆژێك بێت له‌به‌ش������ ‌ی ش������انۆ‬ ‫بخوێنێت‪ ،‬به‌اڵم "قس������‌ه ‌ی خێزانه‌كه‌م‬ ‫له‌الی‌هك‌و قس‌ه ‌ی خه‌ڵك ‌ی له‌الیه‌ك ‌ی تر‬ ‫ده‌بێت‌ه له‌مپه‌رێك ك‌ه نه‌توانم به‌شدار ‌ی‬ ‫بكه‌م له‌كار ‌ی شانۆو درامادا"‪.‬‬ ‫نه‌بوون ‌ی كچ قه‌یرانی گه‌ور‌ه ‌ی درامای‌ه‬ ‫س������ه‌باره‌ت به‌نه‌بوون������ ‌ی ئه‌كته‌ر ‌ی كچ‬ ‫بۆبه‌ش������داریكردن له‌دراماكان������دا‪،‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن������د مه‌س������عود ع������ارف‬ ‫ئام������اژ‌ه ‌ی به‌وه‌دا ك‌ه ج������ار ‌ی وا هه‌ی‌ه‬ ‫بۆبه‌ده‌س������تهێنان ‌ی ئه‌كته‌رێك������ ‌ی كچ‬

‫پ‌ه‌ناده‌به‌ن‌ه به‌ر ش������اره‌كان ‌ی تر‪" ،‬ئه‌و‬ ‫كچ‌ه ئه‌گه‌ر الوازیش بێت له‌نواندندا‬ ‫ئ������ه‌وا ه������ه‌ر ناچارین بانگهێش������ت ‌ی‬ ‫بكه‌ی������ن"‪ ،‬ئ������ه‌وه‌ش ب������ه‌ال ‌ی ئ������ه‌و‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌و‌ه یه‌كێك‌ه له‌قه‌یرانه‌كان ‌ی‬ ‫بوار ‌ی شانۆو دراما له‌ناوچه‌كه‌یاندا‪،‬‬ ‫"هێش������تا كچان ‌ی دهۆك نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫بێن‌ه ئه‌و بواره‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫بۆ كۆمه‌ڵگاكه‌مان"‪.‬‬ ‫ئه‌و هونه‌رمه‌ند‌ه جه‌خت ‌ی له‌وه‌كرده‌و‌ه‬ ‫ك������‌ه چه‌ندی������ن س������اڵ‌ه په‌یمان������گا ‌ی‬ ‫هونه‌رجوانه‌كان ‌ی ده������ۆك نه‌یتوانیو‌ه‬ ‫كادرێك ‌ی هونه‌ری ‌ی باش دروس������ت‬ ‫بكات‪ ،‬ه������اوكات ئ������ه‌و هونه‌رمه‌ند‌ه‬ ‫كچان‌ه له‌په‌یمانگا ‌ی هونه‌ر‌ه جوانه‌كان‬ ‫ده‌رده‌چن ڕاسته‌وخۆ ده‌بن‌ه مامۆستا‪،‬‬ ‫"له‌به‌رئ������ه‌و‌ه پێویس������ت‌ه ئێم‌ه خۆمان‬ ‫ئام������اد‌ه بكه‌ین ئ������ه‌وكات داوا ‌ی ئه‌و‌ه‬ ‫بكه‌ین ك‌ه هاوكارییمان بكه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك������ ‌ی دیك������ه‌و‌ه ڤی������ان مای������ ‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب������ه‌ر ‌ی س������ینه‌ما له‌دهۆك ك‌ه‬ ‫ه������اوكات له‌بوار ‌ی ده‌رهێنانیش������دا‬ ‫كارده‌كات‪ ،‬ه������ۆكار ‌ی س������ه‌ره‌ك ‌ی‬ ‫نه‌بوون������ ‌ی درام������ا ‌ی له‌ناوچه‌كه‌ی������ان‬ ‫بۆنه‌بوون������ ‌ی پاره‌و ك������چ گه‌ڕانده‌وه‌‪،‬‬ ‫"سازكردن ‌ی درامایه‌ك ‌ی سه‌ركه‌وتوو‬ ‫پێویس������ت ‌ی به‌پاره‌و ژماره‌یه‌ك ‌ی زۆر ‌ی‬ ‫ئه‌كته‌ر ‌ی كچ هه‌یه‌"‪.‬‬

‫دراما كوردییه‌كان‬ ‫بینه‌ران‬ ‫كۆده‌كاته‌و ‌ه یان‬ ‫ده‌یانتۆرێنێ؟‬ ‫"درامای‌ كوردی‌ له‌ئه‌مڕۆدا‬ ‫نه‌یتوانیووه‌ ببێته‌ زمانی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌‌و له‌ئاستێكی‌‬ ‫هونه‌ریی‌ الوازدایه‌"‪ ،‬دڵشاد‬ ‫عومه‌ری‌ شانۆكار به‌مجۆره‌‬ ‫له‌نزمی‌ ئاستی‌ درامای‌‬ ‫كوردیی ده‌دوا‪.‬‬

‫ ئا‪ :‬هێڤار جه‌مال‬ ‫ئه‌و شانۆكار‌ه ئاماژ‌ه ‌ی به‌وه‌ده‌دا ك‌ه‬ ‫هونه‌رمه‌ند ‌ی كورد ته‌نها له‌سه‌ر‬ ‫داوا ‌ی دامه‌زراوه‌یه‌ك كارێك ‌ی دراما‬ ‫به‌رهه‌م دێنێت‪ ،‬وه‌گه‌رنا تائێستا‬ ‫نه‌یتوانیوو‌ه له‌روو ‌ی باب‌هت‌و بیرۆكه‌و‌ه‬ ‫خۆ ‌ی بسه‌پێنێت‪" ،‬دراما ‌ی كورد ‌ی‬ ‫جۆرێك له‌مجامه‌ل‌ه ‌ی ده‌سه‌اڵت ‌ی‬ ‫تێدایه‌"‪ ،‬به‌اڵم هونه‌رمه‌ند هاوڕ ‌ێ‬ ‫مسته‌فا ‌ی ده‌رهێنه‌ر جه‌خت له‌و‌ه‬ ‫ده‌كاته‌و‌ه ك‌ه ئه‌و شوێن‌ه ‌ی كار ‌ی‬ ‫بۆده‌كات‌و دراما ‌ی بۆبه‌رهه‌م‬ ‫ده‌هێنێت په‌یوه‌ند ‌ی به‌ده‌سه‌اڵته‌و‌ه‬ ‫هه‌یه‌‪" ،‬رێگ‌ه نادات ره‌خنه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫قورس ‌ی لێبگیرێت"‪.‬‬ ‫هاوڕ ‌ێ مسته‌فا ‌ی ده‌رهێنه‌ر ‌ی دراما ‌ی‬ ‫گه‌ڕان به‌دوا ‌ی سێبه‌ره‌كان‌و فه‌نه‌ته‌لۆس‬ ‫له‌كه‌ناڵ ‌ی ئاسمان ‌ی كوردسات‪ ،‬جۆرو‬

‫شێواز ‌ی ره‌خنه‌گرتن ‌ی هونه‌رمه‌ندان‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵت ده‌گه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆخود ‌ی‬ ‫هونه‌مه‌رنده‌كان خۆیان‪" ،‬هونه‌رمه‌ند‬ ‫هه‌ی‌ه له‌سه‌داسه‌د مجامه‌ل‌ه ‌ی ده‌سه‌اڵت‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌مه‌ش وایكردوو‌ه ك‌ه‬ ‫بینه‌ر به‌و شێوه‌ی‌ه له‌دراما ‌ی كورد ‌ی‬ ‫بڕوانێت"‪.‬‬ ‫دراما ‌ی كورد ‌ی به‌دوا ‌ی بینه‌ردا‬ ‫ده‌گه‌ڕێت؟‬ ‫به‌پێ ‌ی وت‌ه ‌ی ئه‌وان‌ه ‌ی له‌بوار ‌ی هونه‌ر‬ ‫به‌گشت ‌ی‌و دراما ‌ی كورد ‌ی به‌تایبه‌ت ‌ی‬ ‫كارده‌كه‌ن‪ ،‬له‌ئێستادا دراما‬ ‫ئاماده‌بونێك ‌ی به‌رچاو ‌ی هه‌یه‌و قسه‌و‬ ‫باسێك ‌ی زۆر ‌ی له‌باره‌و‌ه ده‌كرێت‪.‬‬ ‫شانۆكار‌و‬ ‫ره‌شید ‌ی‬ ‫به‌كر‬ ‫ده‌رهێنه‌ر ‌ی دراما ‌ی وه‌سیه‌تنامه‌و‬ ‫گه‌م‌ه ‌ی باڵنده‌كان ئه‌و‌ه روون‬ ‫ده‌كاته‌و‌ه ك‌ه ته‌له‌ڤزیۆنه‌كان‬ ‫سه‌رچاو‌ه ‌ی هاوكار ‌ی دارای ‌ی‬ ‫ئه‌وانن‌و هه‌ر ئه‌وان خاوه‌ن سه‌رمایه‌ن‬ ‫دراماكانیان‌و‬ ‫بۆبه‌رهه‌مهێنان ‌ی‬ ‫ده‌رگایان له‌به‌رده‌میاندا وااڵكردووه‌‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی‌ه پێیوای‌ه دواجار ئه‌و‌ه‬ ‫بینه‌ر‌ه حوكم له‌سه‌ر باش ‌ی‌و خراپ ‌ی‬ ‫دراماكان ده‌دات‪ ،‬به‌اڵم "ده‌كرێت‬ ‫گۆڕانكار ‌ی‬ ‫ره‌خنه‌گره‌كانمان‬ ‫دروست بك‌هن‌و بتوانن خه‌رمانێك ‌ی‬ ‫ترمان بۆ زیاد بكه‌ن به‌مه‌رجێك‬ ‫ره‌خنه‌یه‌ك ‌ی بنیادنه‌رانه‌مان لێبگرن‬

‫خێزانه‌ك‌ه ‌ی ڕێگر‌ه‬ ‫زۆرێ������ك ل������ه‌و كچان������‌ه ‌ی خوازیار ‌ی‬ ‫به‌شداریكردنن له‌ش������انۆو دراماكاندا‪،‬‬ ‫خێزانه‌كانیان‌و دۆخ������ ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تیان‬ ‫به‌ڕێگ������ر ده‌زان������ن له‌ب������ه‌رده‌م‬ ‫به‌شدارینه‌كردنیان‪.‬‬ ‫هیب‌ه ئه‌حمه‌د كچێك ‌ی ئه‌كته‌ر‌ه‌و ئه‌گه‌رچ ‌ی‬ ‫له‌چه‌ندین ش������انۆدا به‌شدار ‌ی كردووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌درامادا به‌ش������دار ‌ی نه‌كردوو‌ه‌و‬ ‫به‌وت������‌ه ‌ی خ������ۆ ‌ی خێزانه‌ك������‌ه ‌ی ڕێگر‌ه‬ ‫له‌به‌ش������داریكردن ‌ی درام������ادا‪" ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫خێزانه‌كه‌م ڕێگ‌ه بدات ئه‌وا به‌ش������دار ‌ی‬ ‫له‌درامادا ده‌كه‌م‪ ،‬به‌اڵم خێزانه‌كه‌م له‌به‌ر‬ ‫قس‌ه ‌ی خه‌ڵك ‌ی ڕێگه‌م ناده‌ن"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك������ ‌ی دیكه‌و‌ه ڤیان مای ‌ی ده‌رهێنه‌ر‬ ‫ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌دا ك������‌ه الیه‌نگر ‌ی دراما‬ ‫هه‌ی������‌ه‌و زۆر حه‌ز ده‌كه‌ن به‌ش������دار ‌ی‬

‫له‌درام������ادا بك‌هن‌و "گه‌لێك كه‌س هه‌ن‬ ‫ده‌یانه‌و ‌ێ په‌ر‌ه به‌دراما ‌ی كورد ‌ی بده‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم پش������تیوانیان ناكرێت‌و س������وود‬ ‫له‌تواناو لێهاتوو ‌ی ئه‌وان وه‌رناگیرێت"‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی‌ه ڤیان مایی ئه‌و‌ه ‌ی ڕوونكرده‌و‌ه‬ ‫ك‌ه تائێس������تا میدیاكان وه‌كو پێویست‬ ‫گرنگیان به‌دراما نه‌داوه‌‪ ،‬به‌و هۆیه‌شه‌و‌ه‬ ‫پاره‌یه‌ك������ ‌ی زۆر له‌كه‌ناڵ‌ه ته‌له‌ڤزیۆنه‌كان‬ ‫خ������ه‌رج ده‌كرێ������ت‪ ،‬به‌اڵم "تائێس������تا‬ ‫نه‌توان������راو‌ه بازاڕ ‌ی درام������اكان به‌هێز‬ ‫بكرێت"‪.‬‬ ‫ناوب������راو‪ ،‬جه‌خت������ ‌ی له‌وه‌ك������رده‌و‌ه ك‌ه‬ ‫نه‌توانراو‌ه بینه‌ر ‌ی ته‌له‌ڤزیۆن‌و میدیا ‌ی‬ ‫عه‌ره‌ب������ ‌ی‌و بیان������ ‌ی ب������ۆ ال ‌ی كه‌ناڵ������‌ه‬ ‫كوردیی������ه‌كان ڕاكێش������ن‪" ،‬ئه‌م������ه‌ش‬ ‫بۆخه‌مس������ارد ‌ی وه‌زاره‌ت ‌ی ڕۆش������نبیر ‌ی‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌"‪.‬‬

‫ی درامادا نیی‌ه‬ ‫گرفت له‌ده‌ق ‌‬ ‫حكوم‌هت‌و زانكۆكان خه‌مساردن‬ ‫هونه‌رمه‌ن������د مه‌س������عود ع������ارف‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌زانێ������ت حكومه‌ت ‌‬ ‫به‌پێویس������ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس������تان پالنێك ‌‬ ‫هه‌رێم������ ‌‬ ‫ی دراما تا بكه‌وێت‌ه‬ ‫هه‌بێ������ت بۆبوار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دروست‪" ،‬جێگ‌ه ‌‬ ‫سه‌ر ڕێگایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێمه‌دا كه‌رت ‌‬ ‫داخ‌ه ك‌ه له‌واڵت������ ‌‬ ‫ی له‌و بوار‌ه نه‌كردۆته‌و‌ه‬ ‫تایبه‌ت بیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بخات‌ه كه‌رت ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫تا س������ه‌رمای‌ه ‌‬ ‫ی‌و به‌رهه‌مهێنان بكات"‪.‬‬ ‫هونه‌ر ‌‬ ‫ی له‌و‌ه كرده‌و‌ه كه‌ ‬ ‫ناوبراو جه‌خت������ ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م‬ ‫زانكۆو حكوم������ه‌ت به‌پل‌ه ‌‬ ‫تاوانب������ارن له‌و ب������واره‌دا‪ ،‬چونك‌ه‬ ‫ی له‌و‌ه نه‌كردۆته‌و‌ه ك‌ه‬ ‫هێش������تا بیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وا ‌‬ ‫ی وا بك������‌هن‌و پالنێك ‌‬ ‫كارێك ‌‬

‫شانۆو دراما‬

‫ی شانۆو دراماكان ناكه‌ن‬ ‫ی خه‌ڵكی‌" به‌شدار ‌‬ ‫ی دهۆك له‌به‌ر "قس ‌ه ‌‬ ‫كچان ‌‬

‫نه‌ب������وو‌ه ك‌ه درام������ا به‌هێز‬ ‫ی بخه‌ن‪.‬‬ ‫بك‌هن‌و پێش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌پێویس������ت ‌‬ ‫ڤی������ان مای ‌‬ ‫ی‬ ‫خول������ ‌‬ ‫ده‌زانێ������ت‬ ‫ی بۆئه‌كت������ه‌ران‬ ‫ئه‌كادیم������ ‌‬ ‫بكرێـت������ه‌و‌ه‌و له‌الیه‌ن ده‌زگا‬ ‫فێركاریه‌كانه‌و‌ه خه‌مێك له‌و‬ ‫بوار‌ه بخورێت تا بتوانێت‬ ‫ی ب������اش‬ ‫ی هونه‌ری������ ‌‬ ‫كادر ‌‬ ‫په‌روه‌رد‌ه بك������ه‌ن‪ ،‬هاوكات جه‌خت‬ ‫له‌وه‌ش ده‌كاته‌و‌ه ك‌ه كوردس������تان‬ ‫ی چه‌ن������دان داس������تان‌و‬ ‫خاوه‌ن������ ‌‬ ‫ی جۆربه‌جۆره‌‪" ،‬گرفتمان‬ ‫چیرۆك ‌‬ ‫ی درامادا نییه‌‪ ،‬به‌سه‌دان ساڵ‬ ‫له‌ده‌ق ‌‬ ‫ی خۆمان بنوسینه‌و‌ه بیكه‌ین‌ه‬ ‫كولتور ‌‬ ‫ی نایه‌ت"‪.‬‬ ‫دراما كۆتای ‌‬

‫"دراما ‌ی كورد ‌ی‬ ‫له‌ئه‌مڕۆدا‬ ‫نه‌یتوانیوو‌ه‬ ‫ببێت ‌ه زمان ‌ی‬ ‫خه‌ڵكی‌‌و‬ ‫له‌ئاستێك ‌ی‬ ‫هونه‌ری ‌ی‬ ‫الوازدایه‌"‬ ‫هه‌ژان هێرش ل‌ه رۆڵی رازه‌خان ل‌ه زنجیر‌ه درامای "گه‌ڕان ب‌ه دوای سێبه‌ره‌کاندا"‬

‫نه‌ك روخێنه‌ر"‪ .‬له‌الیه‌ك ‌ی دیكه‌و‌ه‬ ‫ڕێبوارعه‌ل ‌ی‌و چه‌ند هاوڕێیه‌ك ‌ی‬ ‫تر ‌ی ك‌ه خۆیان به‌بینه‌رێك ‌ی جد ‌ی‬ ‫فیلم‌و دراما ناساند ب‌ه نم نم ئاماژ‌ه‬ ‫به‌و‌ه ده‌ده‌ن ك‌ه دراما ‌ی كورد ‌ی‬ ‫له‌ئێستادا نه‌یتوانیوو‌ه بینه‌ر به‌دوا ‌ی‬ ‫خۆیدا ڕابكێشێت‪ ،‬به‌به‌ڵگ‌ه ‌ی ئه‌و‌ه ‌ی‬ ‫ك‌ه زۆرب‌ه ‌ی دراماكان له‌مانگ ‌ی‬ ‫ره‌مه‌زاندا په‌خش ده‌كرێن‪" ،‬ئه‌م‬ ‫جۆر‌ه په‌خشكردنه‌ش بۆئه‌و‌ه‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه ك‌ه دراما به‌دوا ‌ی بینه‌ردا‬ ‫ده‌گه‌ڕێت‪ ،‬له‌كاتێكدا پێویست‌ه بینه‌ر‬ ‫به‌دوا ‌ی درامادا بگه‌ڕێت"‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ئه‌و بۆچوونه‌ی‌ه ك‌ه هاوڕ ‌ێ مسته‌فا ‌ی‬ ‫ده‌رهێنه‌ر پشتڕاست ‌ی ده‌كاته‌وه‌و‬ ‫هۆكار ‌ی ئه‌وه‌ش ده‌گه‌ڕێنێته‌و‌ه‬ ‫بۆخود ‌ی ده‌رهێنه‌ره‌كان‪" ،‬من‬ ‫وه‌ك خۆم وام كردوو‌ه بینه‌ر‬ ‫به‌دوا ‌ی ئیشه‌كه‌مدا ڕابكات‪ ،‬بۆنمون‌ه‬ ‫له‌كات ‌ی په‌خشكردن ‌ی دراما ‌ی گه‌ڕان‬ ‫به‌دوا ‌ی سێبه‌ره‌كاندا زۆرب‌ه ‌ی بینه‌ر‬ ‫چاوه‌ڕوان ‌ی زنجیره‌یه‌ك ‌ی تریان‬ ‫ده‌كرد له‌په‌خشكردن ‌ی دراماكه‌"‪.‬‬ ‫"ده‌بێ خه‌ڵك فێربكه‌ین دراما‬ ‫هه‌ر بۆره‌مه‌زان نییه‌"‬ ‫به‌بڕوا ‌ی به‌شێك ‌ی زۆر له‌بینه‌ران‪،‬‬ ‫الواز ‌ی ئاست ‌ی دراما كوردییه‌كان‬ ‫وایكردوو‌ه زۆرب‌ه ‌ی ده‌رهێنه‌ره‌كان‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانیان له‌مانگ ‌ی ره‌مه‌زاندا‬

‫په‌خش بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ش وه‌ك‬ ‫ده‌روازه‌یه‌ك بۆكۆكردنه‌و‌ه ‌ی بینه‌ر‬ ‫له‌ده‌ور ‌ی دراماكانیان‪ ،‬هه‌ربۆی‌ه‬ ‫زۆرجار دراماكان به‌دراما ‌ی مانگ ‌ی‬ ‫ره‌مه‌زان ناوده‌به‌ن‪.‬‬ ‫به‌كر ڕه‌شید ‌ی ده‌رهێنه‌ر پشتگیر ‌ی‬ ‫بۆچوون ‌ی بینه‌ران ده‌كات ك‌ه‬ ‫مه‌رج نیی‌ه هونه‌رمه‌ند ته‌نها كار‬ ‫بۆڕه‌مه‌زان بكات‪" ،‬ئه‌گه‌ر كاره‌ك‌ه‬ ‫هونه‌ری ‌ی بێت پێویست به‌ڕه‌مه‌زان‬ ‫ناكات‪ ،‬كاره‌ك‌ه بینه‌ر بۆخۆ ‌ی‬ ‫دروست ده‌كات‌و ده‌بێت ئێم‌ه‬ ‫خه‌ڵك فێر بكه‌ین ك‌ه دراما هه‌ر‬ ‫بۆڕه‌مه‌زان نیه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌رهێنه‌ر‌ه له‌بار‌ه ‌ی ره‌خنه‌گرتن ‌ی‬ ‫هونه‌رمه‌ندان له‌ده‌سه‌اڵت‌و كار‌ه‬ ‫نه‌شیاوه‌كان ‌ی كۆمه‌ڵگا ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ده‌دات ك‌ه له‌به‌رهه‌مهێنان ‌ی هه‌ر‬ ‫درامایه‌كدا پێش هه‌موو شتێك‬ ‫گرنگ‌ه كاره‌ك‌ه هونه‌ری ‌ی بێت‪،‬‬ ‫"ئه‌گه‌ر بێت‌و له‌پا ‌ڵ ئه‌م كاره‌دا‬ ‫بتوانین له‌بوارێك ‌ی سیاسییه‌و‌ه باس‬ ‫له‌گه‌نده‌ڵ ‌ی‌و ده‌سه‌اڵت بكه‌ین‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫ده‌زگاكان پێویست‌ه ئه‌و‌ه قبوڵ بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌مانا ‌ی وش‌ه كارێك ‌ی هونه‌ر ‌ی‬ ‫بێت نه‌ك كارێك ‌ی سوواو بێت‪،‬‬ ‫چونك‌ه ئه‌وه‌ند‌ه ‌ی ئێم‌ه پێویستمان‬ ‫به‌كلتور‌و بابه‌ت ‌ی تازه‌گه‌ر ‌ی هه‌ی‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه پێویستمان به‌و‌ه نیی‌ه باس‬ ‫له‌بابه‌ت‌ه كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان بكه‌ین"‪.‬‬

‫پێویست‌ه دراماكان ره‌نگدانه‌و‌ه ‌ی‬ ‫خواست‌و كێشه‌كان ‌ی كۆمه‌ڵگا بن‬ ‫له‌پێناو ‌ی چاره‌سه‌ركردن ‌ی الوازیی‬ ‫كوردییه‌كان‌و‬ ‫زنجیر‌ه دراما‬ ‫ئاشتكردنه‌و‌ه ‌ی بینه‌ر له‌گه‌ڵ به‌رهه‌م‌ه‬ ‫خۆماڵییه‌كان‪ ،‬هه‌ندێ له‌ده‌رهێنه‌ران‬ ‫به‌پێویست ‌ی ده‌زانن به‌رهه‌ماكان زیاتر‬ ‫له‌واقیع‌و ناخ ‌ی بینه‌رانه‌و‌ه نزیك بن‌و‬ ‫ده‌ربڕ ‌ی خواست‌و داواكارییه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌وان بن‪.‬‬ ‫هاوڕ ‌ێ مسته‌فا ‌ی ده‌رهێنه‌ر جه‌خت‬ ‫له‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه ك‌ه نوس‌هر‌و سیناریست ‌ی‬ ‫دراماكان ده‌توانن چاره‌سه‌ر ‌ی بابه‌ته‌ك‌ه‬ ‫بك‌هن‌و بیگونجێنن له‌گه‌ڵ بیركردنه‌وه‌و‬ ‫تێڕوانین ‌ی بینه‌راندا‪" ،‬ئه‌و چیرۆك‌و‬ ‫سیناریۆیان‌ه ‌ی ك‌ه ده‌نوسرێت‪ ،‬بابه‌ت ‌ی‬ ‫ئه‌مڕۆ بێت باشتر‌ه وه‌ك له‌و‌ه ‌ی باس‬ ‫له‌زه‌مه‌نێك ‌ی ڕابردوو بكات"‪ ،‬هه‌ربۆی‌ه‬ ‫هاوڕ ‌ێ به‌پێویست ‌ی ده‌زانێت بۆنمون‌ه‬ ‫له‌رێی به‌رهه‌مێك ‌ی هونه‌رییه‌و‌ه مێژوو ‌ی‬ ‫پێشمه‌رگ‌ه بیر ‌ی گه‌نجان بخرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫"به‌اڵم به‌به‌رده‌وام ‌ی پێویست ‌ی‬ ‫به‌چاره‌سه‌ر ‌ی ئێستا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌رهێنه‌ر‌ه باس له‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ئه‌و بارودۆخ‌ه ‌ی ئێستا ‌ی كۆمه‌ڵگ‌ه ‌ی‬ ‫كورد ‌ی تێدا ده‌ژ ‌ی‌و ده‌رگاكردنه‌و‌ه‬ ‫له‌سه‌ر كۆمه‌ڵ ‌ێ بابه‌ت ‌ی شاراو‌ه ‌ی‬ ‫زۆر پێویسته‌‪ ،‬ك‌ه ده‌رهێنه‌ر ئاماژ‌ه ‌ی‬ ‫پێبدات یاخود ئه‌و ڕه‌خنه‌ی‌ه ‌ی ك‌ه‬ ‫له‌ناو كۆمه‌ڵگه‌دا هه‌ی‌ه ده‌رهێنه‌ر‬

‫یاخود نوسه‌ر له‌بر ‌ی ئه‌وان له‌سه‌ر ‌ی‬ ‫به‌ده‌نگ بێت‌و قس‌ه ‌ی له‌باره‌و‌ه بكات‌و‬ ‫ئه‌وكاتیش‪" ،‬دراما ده‌بێت‌ه واقیع‌و‬ ‫بینه‌ر بۆخۆ ‌ی ڕاده‌كێشێ‌و ده‌بێت‌ه‬ ‫موڵك ‌ی خه‌ڵكی‌"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك ‌ی دیكه‌و‌ه هه‌رچه‌ند‌ه دراما‬ ‫به‌ال ‌ی به‌كر ڕه‌شیده‌و‌ه كارێك ‌ی‬ ‫نوێی‌ه بۆهونه‌رمه‌ند ‌ی كورد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ش ده‌كاته‌و‌ه ك‌ه هێشتا‬ ‫دراما له‌قۆناغ ‌ی ئه‌زمونكردندایه‌و‬ ‫نه‌كه‌وتۆت‌ه سه‌ر سك‌ه ‌ی ئاسایی‬ ‫خۆی‌‪ ،‬به‌ڵكو "تائێستا شانۆ ڕۆڵ ‌ی‬ ‫هه‌بوو‌ه‌و ئه‌و كارانه‌ش ‌ی له‌درامادا‬ ‫ده‌كرێت هه‌ست ده‌كه‌یت ئه‌و كه‌س‌ه‬ ‫له‌سه‌ره‌تاو‌ه له‌ده‌قێكه‌و‌ه ده‌ست‬ ‫پێده‌كات‌و بون ‌ی ده‌قێك ‌ی درام ‌ی‬ ‫پاڵ ‌ی پێو‌ه ده‌نێت كارێك ‌ی درامایی‬ ‫بكات"‪ ،‬هه‌ربۆی‌ه به‌پێویست ‌ی ده‌زانێت‬ ‫دراماكان ئاوێنه‌یه‌ك بن بۆئه‌و بار‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیان‌ه ‌ی له‌ناو میلله‌ت ‌ی كورددا‬ ‫هه‌ی‌ه‌و هونه‌رمه‌ندیش به‌سودوه‌رگرتن‬ ‫له‌و شتان‌ه ‌ی هه‌ڵه‌ن یاخود جوانن یان‬ ‫عه‌شقن یان خاوه‌ن ‌ی كولتورو بابه‌ت‌ه‬ ‫مێژووییه‌كانن له‌هه‌موو بوار‌ه ئه‌ده‌ب ‌ی‌و‬ ‫هونه‌رییه‌كاندا‪ ،‬تان‌و پۆ ‌ی به‌رهه‌م‌ه‬ ‫هونه‌رییه‌كان ‌ی بچنێت‪" ،‬ئه‌وكات خۆت‬ ‫له‌واقع ‌ی ئه‌ودا ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ش‬ ‫له‌كاتێكدا ك‌ه ون ده‌بن ئه‌و‌ه ناگه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌هه‌نگاومان نه‌ناوه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئێستا ئێم‌ه‬ ‫له‌سه‌ره‌تاداین"‪ .‬‬


‫سێشه‌ممه‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫پێشانگای ئۆتۆمبێلی پاریس چەندین بەرهەمی نوێ بەخۆیەوە دەبینێت‬ ‫لەپێش������انگای ئۆتۆمبێلی پاریسی ئەمس������اڵدا كە لەرۆژی دووی‬ ‫ئەم مانگەوە تا ‪17‬ی مانگ لەپایتەختی فەرەنس������ا بەڕێوەدەچێت‪،‬‬ ‫چەندین بەرهەمی نوێی ئەمساڵ لەالیەن كۆمپانیا بەناوبانگەكانی‬ ‫بەرهەمهێنەری ئۆتۆمبێلەوە نمایش دەكرێن‪.‬‬ ‫یەكێك لەو كۆمپانیایانە هیوندایە كە مۆدێلی گۆڕاوی ئۆتۆمبێلی‬ ‫‪i10‬ی خۆی لەو پێشانگایەدا نمایش������كردووە‪ .‬ئەو بەرهەمە نوێیە‬ ‫مەكینەی بەنزینی چوار بس������تۆنی لەجۆری یەك لیتری لەسەرە‪،‬‬ ‫هەروەها رێژەی مەس������رەفكردنی سووتەمەنی ئەو ئۆتۆمبێلە لەچاو‬ ‫مۆدێلی پێش������وو كەمتر بووە‌و لەگەاڵ ئەوەشدا هیوندای رواڵەتی‬ ‫ئەو بەرهەمەش گۆڕانی تێداكراوە‪ ،‬هەروەها ئەو گەورە كۆمپانیا‬ ‫كۆرییە بەهیوای������ە مۆدێلی فەیس لیفت������ی ‪i10‬ش نمایش بكات‪.‬‬ ‫ئ������ەو كۆمپانیایە كوپەی بچوك‌و س������ەرنجڕاكێش‌و لۆس������تەریش‬ ‫لەپێش������انگای دیترۆیتی ‪ 2011‬بۆ یەكەمینجار دەخاتە بەر دیدەی‬ ‫كڕیارو میوانانی پێشاگاكە‪.‬‬ ‫لەالیەكی دیك������ەوە بڕیاروایە مۆدێلی نوێ������ی ئالەنتەرا (ئاوانتە)‬ ‫ش بخرێتە بەردەس������ت كە مەكینەی ئالەنت������ەرای نوێ لەنەوەی‬ ‫مەكینەكانی "تتا" دەبێت‌و چوار بس������تۆنی دوو لیتری دەبێت‪،‬‬ ‫ه������اوكات كۆمپانیای ئۆتۆمبێلی لوتوس دوو مۆدێلی نوێی خۆی‬ ‫لەپێشانگای ئۆتۆمبێلی پاریسی ‪ 2010‬دەخاتە بەرچاوی هەمووان‪.‬‬ ‫ئەو دوو ئۆتۆمبێلە مۆدێلە نوێیەكانی چوار كەس������ی "ئەڤۆرا"یە‪،‬‬

‫ویندۆز فۆن سەڤن دەخرێتە‬ ‫بەردەست بەرهەمهێنەرانی مۆبایل‬ ‫بەناوبانگ������ە‪ ،‬ب������ەو مانایەی������ە كە‬ ‫ش������ەریكەكانی مایكرۆس������ۆفت‬ ‫توان������ای ئەوەی������ان دەبێت چەمك‌و‬ ‫رێكخس������تەنەكانی خۆیان لەس������ەر‬ ‫ئۆپەریتین������گ سیس������تمی مۆبایلی‬ ‫ویندۆز فۆن سەڤن بەمەستی خستنە‬ ‫بەردەستی لەكۆتایی ئەمساڵدا تێدا‬ ‫ئەنجام بدەن‪.‬‬

‫بەوتەی تەری میرس������ەون‪ ،‬جێگری‬ ‫بەش������ی ئەندازی������اری ویندۆزفۆن‬ ‫لەمایكرۆس������ۆفتدا كاری تیم������ی‬ ‫ئەندازیاری ناوخۆیی لەس������ەر ئەو‬ ‫بەرهەمە تا رادەیەكی بەرچاو تەواو‬ ‫بووە‪.‬‬ ‫ویندۆز فۆن س������ەڤن تا پێش ئێستا‬ ‫بەشێوەی "پیش نمایشی تەكنیكی"‬ ‫لەبەردەست بووە‌و بۆماوەیەكی زۆر‬ ‫لەخولی تاقیكردنەوەدا ماوەتەوە‪.‬‬ ‫بەپێ������ی وتەكانی میرس������ەون‪ ،‬ئەو‬ ‫ئۆپەریتینگ سیس������تمە قورسترین‬ ‫تاقیكردن������ەوەی كە تائێس������تا لەو‬ ‫ئەنجام������دراوە‪،‬‬ ‫كۆمپانیای������ەدا‬ ‫تێپەڕان������دووە‌و رۆژانە دەوروبەری‬ ‫‪10‬هەزار ئامێر بەشێوەی ئۆتۆماتیك‬ ‫تاقیكردنەوەی لەسەر ئەنجام دەدەن‪.‬‬ ‫وین������دۆز ف������ۆن س������ەڤن زۆرترین‬ ‫تایبەتمەن������دی ت������ۆڕە كۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫پەیوەندییەكان������ی ك������ە ل������ەدوو‬ ‫ئۆپەریتینگ سیستمی ئاندرۆیدی‬ ‫گ������ووگاڵ‌و ‪IOS‬ی ئەپڵ������ی هەیە‪،‬‬ ‫تێیدایە‌و تواناكانی خزمەتگوزاری‬ ‫ئیكس بۆكس الیڤیشی خراوەتەسەر‬ ‫ت������ا توان������ای ئ������ەوە ببەخش������ێتە‬ ‫بەكارهێنەرانی یارییە ئۆنالینەكان‬ ‫تا بەئامێرەكانی مۆبایلی خۆیان ئەو‬ ‫یاریانە ئەنجام بدەن‪.‬‬

‫الپ تۆپی سێ رەهەندی‬ ‫كۆمپانی������ای‬ ‫چوارش������ەممەی پێش������وو رایگەیان������د‬ ‫بەهیوای������ە كۆمەڵێ������ك الپ تۆپی نوێ‬ ‫ب������ۆ نمون������ە خێراترین نێ������ت بوك‌و‬ ‫یەكەمی������ن الپ تۆپی س������ێ رەهەندی‬ ‫خۆی بخاتە بەردەس������ت كە تێكەاڵوێكە‬ ‫لەتەكنۆلۆژیاكانی ‪ cutting-edge‬بۆ‬ ‫باشتركردنی كاركردەكەی‪.‬‬ ‫بەپێی هەواڵێكی سایتی ‪IDG News‬‬ ‫‪ ،Service‬كامیرۆن دانكەن بەڕێوەبەری‬ ‫‪ Envy‬لەكۆمپانی������ای ‪HP‬دا باس������ی‬ ‫لەتایبەتمەندییە نوێیەكانی ئەو بەرهەمە‬ ‫ك������رد‪ Envy 17 3D .‬شاش������ەیەكی‬ ‫سێ رەهەندی ‪ 17.3‬ئینجی‪ ،‬سپیكەر‌و‬ ‫وەفەری هەیە كە ئەزمونی سینەمایەكی‬ ‫ماڵ������ی دەبەخش������ێتە بەكارهێنەرەكەی‪،‬‬ ‫هەروەها ئەو الپ تۆپە توانای پەخشی‬ ‫فیلمی سێ رهەندی بلورای هەیە‪.‬‬ ‫ئەو الپ تۆپە پرۆسیسەری چوار چیپی‬ ‫‪ Intel Core i7‬لەسەرە‌و یەك بەستەی‬ ‫س������ێ رەهەندی لەخ������ۆی دەگرێت كە‬ ‫لەالیەن كارت������ە گرافیكییەكانی ‪ATI‬‬ ‫‪5850 Mobility Radeon HD‬ەوە‬ ‫‪Hewlett-Packard‬‬

‫ژماره‪40‌:‬‬

‫پێشانگا‬

‫‪13‬‬

‫هەروەه������ا لوتوس بەهیوای������ە ئۆتۆمبێلی س������وپەری نوێی خۆی‬ ‫لەپێشانگای پاریسی ‪2010‬دا نمایش بكات‪ .‬ئەو ئۆتۆمبێلەی لوتوس‬ ‫بڕیاروایە ببێتە ركابەری فیراری‌و المبۆرگینی‪ .‬كۆمپانیای لوتوس‬ ‫یەكێكە لەكۆمپانیا بەریتانییەكانی بەرهەمهێنەری ئۆتۆمبێل‪.‬‬ ‫هەر لەو پێشانگایەدا بڕیارە بەرهەمی نوێی مارسیدس بێنز‬ ‫كە لەڕاستیدا مۆدێلی دووبارە دیزاینكراوی كالسی‬ ‫‪cls‬ە‪ ،‬بڕیاروایە لەمانگە س������ەرەتاییەكانی ساڵی‬ ‫داهاتوودا بیخاتە بازاڕەكانی ئەمریكاوە‪.‬‬ ‫نەوەی دووەمی ‪ cls‬جیاوازیی بەرچاوی‬ ‫لەگەڵ نەوەی یەكەم هەیە‪ .‬نەوەی یەكەمی‬ ‫ئ������ەو ئۆتۆمبێلە لەالیەن مارسدس������ەوە‬ ‫لەس������اڵی ‪2003‬دا نمایشكرا‪ .‬لەبەشی‬ ‫ناوخۆی������ی ئۆتۆمبێلەك������ەدا س������وود‬ ‫لەچەرم������ی بەدەس������ت دووراو‬ ‫وەرگی������راوە‌و الیتەكانیش������ی‬ ‫لەج������ۆری "ئێل‪.‬ئێ������ی‪ .‬بی"یە‪،‬‬ ‫هەروەها مارس������یدس بێنز هێش������تا‬ ‫وردەكاری زیاتری س������ەبارەت بەبەشی تەكنیكی ئەو‬ ‫ئۆتۆمبێلە باڵونەكردووەتەوە‪.‬‬

‫کۆمپیوتەر‬

‫مایكرۆس������ۆفت‬ ‫كۆمپانی������ای‬ ‫بەراگەیاندنی ئامادەبوونی ویندۆز‬ ‫فۆن س������ەڤن‪ ،‬خس������تنە بەردەستی‬ ‫ئەو پرۆگرامەی بۆ بەرهەمێنەرانی‬ ‫هاندەكان������ی مۆبایل‌و ت������ۆڕەكان‬ ‫دەستپێكرد‪.‬‬ ‫ئ������ەو رەوت������ە ك������ە بەباڵوكردنەوە‬ ‫ب������ۆ بەرهەمهێن������ەران (‪)RTM‬‬

‫‪2010 /9/7‬‬

‫كاری بەڕێوەبەرێتی بۆ ئەنجام دەدرێت‪.‬‬ ‫‪ HP‬شوشەی ش������ۆتەری ئەكتیڤی سێ‬ ‫رهەندی بۆ ئەم الپ تۆپە ئامادەكردووە‪،‬‬ ‫كە توانای سەیركردنی سێ رەهەندی‬ ‫وێنە‌و ڤیدیۆكان بەش������ێوەی وایەرلێس‬ ‫خس������تووەتە بەردەس������ت‪ .‬ئەم الپ تۆپە‬ ‫دەتوانێت ب������ۆ ئ������ەو بەكارهێنەرانەی‬ ‫كە حەز بەس������ەیركردنی وێنە‌و ڤیدیۆ‬ ‫لەحاڵەتی ئاساییدا دەكەن‪ ،‬حاڵەتی دوو‬ ‫رەهەندی بخاتە بەردەست‪.‬‬ ‫بەش������ێكی دیك������ە لەتایبەتمەندییەكانی‬ ‫ئ������ەم الپ تۆپە توانای خەزنكردنی ‪24‬‬ ‫بایتیی������ە‌و تەمەن������ی پاترییەكەیەتی كە‬ ‫‪2.5‬كاژێر شەحن لەخۆیدا رادەگرێت‪.‬‬ ‫ئەم الپ تۆپە كە تا پش������وی س������ەری‬ ‫س������اڵی داهاتوو دەكەوێتە بەردەس������ت‪،‬‬ ‫بەنرخی دووهەزار دۆالر دەفرۆشرێت‪،‬‬ ‫هەروەها ئەو گەورە كۆمپانیایەی بواری‬ ‫تەكنۆلۆژی������ا یەكەمین نێت بوكی خۆی‬ ‫بەپرۆسێس������ەری دوو چیپی ‪‌N550‬و‬ ‫بەخێرایی ‪ GHz1.5‬تا مانگی داهاتوو‬ ‫بەنرخی ‪199‬دۆالر دەخاتە بازاڕەكانی‬ ‫ئەمریكاوە‪.‬‬

‫هەرچەن������دە بابەتەكان������ی ك������ە‬ ‫دایكان������ەدا‬ ‫لەوێبلۆگەكان������ی‬ ‫باڵودەكرێنە گرنگی زۆری نییە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەو جۆرە شوێنە مەجازیانە‬ ‫جێگەیەك������ی باش ب������ۆ ریكالمی‬ ‫ئینتەرنێتی دێتە ئەژمار‪.‬‬ ‫بەپێی هەواڵیكی س������ایتی بی بی‬ ‫س������ی‪ ،‬ئەگەرچ������ی بەدڵنیاییەوە‬ ‫لەڕاب������ردوودا ژنانێك������ی ماڵدار‬ ‫هەب������وون ك������ە كاری وێبل������ۆگ‬ ‫نووس������یان ئەنجام������داوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دواهەمین ئامارەكان نیشاندەری‬ ‫ئەوەی������ە ك������ە وێبلۆگەكانی كە‬ ‫بابەتەكانی لەالیەن "دایك"ێكەوە‬ ‫ئامادە دەكرێن‪ ،‬روو لەزیادبوونە‪.‬‬ ‫لەو وێبلۆگانەدا كۆمەڵێك تەوەر‬ ‫بەگرنگ������ی كەمەوە ك������ە رۆژانە‬ ‫دێن������ە پێش������ەوە باڵودەكرێتەوە‪،‬‬ ‫هەر لەچێش������تلێنان‌و ش������ێوازی‬ ‫درووس������تكردنی ش������یرینی تا‬ ‫منداڵ������داری‌و پاككردن������ەوەی‬ ‫ناوماڵ‪.‬‬ ‫لەڕاستیدا یاداشتەكانی ناو ئەو‬ ‫وێبلۆگە دایكانەیە گرنگی زۆری‬ ‫بۆ ریكالمكەرەكان هەیە‪ ،‬چونكە‬ ‫جگە لەوەی ئ������ەو وێبلۆگانە زۆر‬ ‫خۆشەویس������تن‪ ،‬باب������ەت گەلێكی‬

‫جێمتمان������ە دەخەنە بەردەس������ت‪،‬‬ ‫بۆنمونە گروپی دیتنەوەی بازاڕی‬ ‫فیلمی ئەنیمەشنی ‪Despicable‬‬ ‫‪ Me‬ب������ۆ یەكەمینج������ار جگ������ە‬ ‫لەش������ێوە باوەكانی ریكالمكردن‬ ‫بۆ فلی������م‪ ،‬روویانكردووەتە تۆڕە‬ ‫كۆمەاڵیەتییەكان‌و بەش������ێك لەو‬ ‫تۆڕان������ەش بریتین لەفەیس������بوك‪،‬‬ ‫تویتەر‌و بەتایبەتی سایتەكانی كە‬ ‫هی دای������كان‌و باوكانی وێبلۆگ‬ ‫نووسە لەئەمریكا‪.‬‬

‫وێبلۆگ‬

‫دایكەكانیش‬ ‫روودەكەنە‬ ‫وێبلۆگ نووسین‬

‫فوجیتسۆ خزمەتگوزاری ‪ Green IT‬دەفرۆشێت‬ ‫زۆرێ������ك لەئێمە كاتێك كە س������ەبارەت‬ ‫بەبەكارهێنانی وزە لەبواری ‪IT‬دا دەدوێین‪،‬‬ ‫زیاتر بیرمان دەچێت بۆالی سەنتەرەكانی‬ ‫دات������ا‪ ،‬بەاڵم ئامێ������رە ئیدراییەكانی وەك‬ ‫‪PC‬ەكان‌و پرینت������ەرەكان دەتوانن هەلی‬ ‫زۆر بۆ كەمكردنەوەی مەس������رەفی وزە‌و‬ ‫بەپێی ئەویش كەمكردنەوەی تێچووەكانی‬ ‫ئۆفیس‌و كۆمپانیاكانمان بخەنە بەردەست‪.‬‬ ‫بەپێ������ی هەواڵێكی س������ایتی ‪،IT World‬‬ ‫كۆمپانی������ای فوجیتس������ۆ بەمەبەس������تی‬ ‫یارمەتیدانی كۆمپانیاكانی ‪ IT‬لەهەردوو‬ ‫بواری كەمكردنەوەی وزە‌و كەمكردنەوەی‬ ‫تێچوو تا ‪ ،%20‬كۆمەڵێك ش������ێوەی نوێی‬ ‫خستووەتە بەردەست‪.‬‬ ‫فوجیتس������ۆ ك������ە چەن������د س������اڵە ئ������ەو‬ ‫خزمەتگوزارییانەی لەئوسترالیا خستووەتە‬ ‫بەردەس������ت‌و توانیویەتی مش������تەری خۆی‬ ‫لەبازاڕەكانی ئەو واڵتە بەدەست بهێنێت‪،‬‬ ‫بەهیوایە ئ������ەو خزمەتگوزارییانەی وزەی‬ ‫س������ەوزی ‪ IT‬لەئەمریكا‪ ،‬بەریتانیا‌و دوای‬ ‫ئەو لەداهاتوویەكی نزیكدا لەبەش������ەكانی‬ ‫دیكەی ئەوروپاو ئاسیا بخاتە بەردەست‪.‬‬ ‫ئ������ەو خزمەتگوزارییانە كە دوو بەش������ی‬ ‫جیاوازیان هەیە‪ ،‬پێكهات������ووە لەپرۆژەی‬ ‫خێ������رای "‪ "quick-start‬ك������ە هەموو‬

‫الیەنەكان������ی بەكارهێنانی لەكۆمپانیا یان‬ ‫ئۆفیس������ێك دەخاتە ژێ������ر لێكۆڵینەوەوە‪،‬‬ ‫بۆنمونە ئایا سەروەرەكان مەجازی كراون‬ ‫یان نا‪ ،‬ئای������ا رێگەیەك بۆهاتوچۆی هەوا‬ ‫لەنێ������وان ئامێرەكاندا هەی������ە یان نا‪ ،‬ئایا‬ ‫كۆمپانیاكان پرۆگرام������ی بەڕێوەبەرێتی‬ ‫وزەی ‪ PC‬بەكاردەهێنن‪ ،‬یان پرینتەرەكان‬ ‫شەوانە دەكوژێنەوە؟‬ ‫قۆناغی دووەم خولێكی ش������ەش مانگەیە‬ ‫لەبەڕێوەبەرێت������ی فوجیتس������ۆ ك������ە وزەی‬ ‫ئامێرەكان������ی ‪ IT‬دەخاتەژێر لێكۆڵینەوەی‬ ‫راس������تەوخۆ تا هەلەكانی كەمكردنەوەی‬ ‫مەسرەفی وزە لەهەموو ئامێرەكاندا بخاتە‬ ‫بەردەست‪.‬‬ ‫قۆناغ������ی یەكەمی ئەم پرۆژەی������ە بەناوی‬ ‫‪ quick-start‬ت������ا ‪25‬ه������ەزار دۆالر‌و‬ ‫قۆناغ������ی دووەم كە لێكۆڵینەوەی ش������ەش‬ ‫مانگەیە‌و ناوی ‪IT Delivery Solution‬‬ ‫ە‪150 ،‬هەزار دۆالری تێدەچێت‪ ،‬كە ئەو‬ ‫بڕە پارەیە تێچووی دابەزاندنی پرۆگرام‬ ‫لەالی������ەن فوجیتس������ۆوە لەخۆدەگرێ������ت‌و‬ ‫مش������تەرییەكان دوای ‪ 6‬ت������ا ‪ 8‬مان������گ‬ ‫ئ������ەو پارەیەی ك������ە س������ەرفیان كردووە‬ ‫بەدەس������تپێوەگرتن ب������ەوزەوە بەدەس������ت‬ ‫دەهێنەوە‪.‬‬


‫‪12‬‬

‫سێشه‌ممه‬ ‫‪2010 /9/7‬‬

‫ژماره‪40‌:‬‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫گه‌نده‌ڵی‌ رۆژنامه‌نوسان‬ ‫ده‌كرێته‌ فیلم‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردوو‬ ‫له‌قا هی������ر ه‌ی‌‬ ‫پایته‌خت ده‌سته‌ی‌‬ ‫كا ر كر د ن������ی‌‬ ‫ز نجی������ر ه ‌‬ ‫ته‌له‌ڤزیۆنیه‌كانی‌‬ ‫میسر ئاهه‌نگیان‬ ‫گێ������ڕا به‌بۆنه‌ی‌‬ ‫وێنه‌گرتنی‌ فیلمی‌"االش������رار" ك������ه‌ باس له‌ڕۆڵی‌‬ ‫رۆژنامه‌نووس������ان ده‌كات له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ میسریداو‬ ‫به‌ه������ه‌ردوو دی������وی‌ ب������اش‌و ناباش������دا رۆڵ������ی‌‬ ‫رۆژنامه‌نووسانیان دابه‌شكردووه‌‪.‬‬ ‫ت������ه‌وه‌ری‌ س������ه‌ره‌كی فیلمه‌ك������ه‌ گه‌نده‌ڵییه‌كانی‌‬ ‫رۆژنامه‌نووسان‌و ده‌رهێنه‌ری‌ زنجیره‌كه‌ باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ خاوه‌ن������ی‌ چیرۆكه‌كه‌ ناچاریكردوون‬ ‫كه‌ ناوی‌ "االش������رار"ی‌ لێ بنێن به‌و پێیه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫زنجیره‌یه‌ سه‌رو دڵی‌ هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌ ده‌گرێته‌وه‌‬ ‫ك������ه‌ خراپ������ه‌كارن له‌به‌رامبه‌ر واڵتی‌ میس������ردا‪،‬‬ ‫چونكه‌ زۆرن ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ له‌به‌رده‌م پێش������كه‌وتن‌و‬ ‫گۆڕانكاریه‌كان������ی‌ واڵته‌كه‌مان������دا ده‌وه‌س������تن‌و‬ ‫له‌نێویشیاندا رۆژنامه‌نوسانیش هه‌ن‪.‬‬ ‫خاوه‌نی‌ دراماكه‌ ـ عه‌مر عه‌بدولس������ه‌میع ـ نوسه‌رو‬ ‫راگه‌یاندن������كارو رۆژنامه‌نوس������ێكی‌ به‌ناوبانگ������ه‌‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ ب������ه‌وه‌ ده‌دات كه‌ رۆژنامه‌گه‌ری هۆكارێكی‌‬ ‫به‌رچ������اوه‌ بۆگۆڕانكاری������ی‌ له‌كۆمه‌ڵگ������ه‌دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و كاره‌ له‌پرۆژه‌یه‌ك������ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫گش������تییه‌وه‌ بوه‌ته‌ پرۆژه‌یه‌كی‌ تاكه‌كه‌سی‌‌و له‌بری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ببێته‌ هۆی‌ رۆشنكردنه‌وه‌ی‌ بیروبۆچوونی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌‌و رێنیشانده‌ریان بێت‪ ،‬بوه‌ته‌ هۆی‌ الدان‌و‬ ‫سه‌رلێشێوان‌و كۆكردنه‌وه‌ی‌ داهاتی‌ تاكه‌كه‌س‪.‬‬ ‫ناوب������راو‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ روونك������رده‌وه‌ كه‌ دراماكه‌ باس‬ ‫له‌رووداوه‌كانی‌ س������اڵی‌ ‪ 1967‬ت������ا كۆتاییه‌كانی‌‬ ‫‪ 1979‬ده‌كات ك������ه‌ ل������ه‌و س������ااڵنه‌دا زۆرتری������ن‬ ‫گۆڕانكاری������ی‌ به‌س������ه‌ر الیه‌ن������ه‌ جۆراوجۆره‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ میس������ریدا هاتووه‌‪" ،‬ده‌بوو رۆژنامه‌و‬ ‫رۆژنامه‌نووسان زۆرترین رۆڵی‌ رۆشنبیری‌ خۆی‌‬ ‫ببینیایه‌‪ ،‬زیات������ر له‌هه‌موو پیش������ه‌كانی‌ تر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ پێچه‌وانه‌كه‌ی‌ له‌ڕاستییه‌وه‌ نزیكتره‌"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ دیكه‌وه‌ سیناریس������تی‌ دراماكه‌ مس������ته‌فا‬ ‫ئیبراهیم باسی‌ له‌وه‌كرد كه‌ رۆژنامه‌نوسان هه‌ڵه‌ی‌‬ ‫زۆریان كردووه‌و ده‌یان هه‌ڵه‌ی‌ گه‌وره‌ به‌سه‌ریاندا‬ ‫تێپه‌ڕی������وه‌‪ ،‬كه‌ پێچه‌وان������ه‌ی‌ كاری‌ رۆژنامه‌وانییه‌‪،‬‬ ‫"دیمه‌ن������ه‌كان هه‌مووی������ان به‌دی������وه‌ خراپه‌ك������ه‌ی‌‬ ‫رۆژنامه‌نوساندا ناشكێته‌وه‌و له‌هه‌ندێك جێگه‌شدا‬ ‫باس له‌رۆڵی‌ باشی‌ رۆژنامه‌نوسانیش ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫رووداوه‌كانی‌ ئه‌و درامایه‌ باس له‌سه‌بری‌ عه‌كاشه‌ی‌‬ ‫رۆژنامه‌نووس ده‌كات‪ ،‬ك������ه‌ له‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی‌ هه‌ژار‬ ‫له‌دایكبوه‌و دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ڕێگ‌هی‌ رۆژنامه‌نوسییه‌وه‌‬ ‫شاره‌زایی‌ له‌ژیانی‌ خه‌ڵكیدا په‌یدا ده‌كات‌و چاوی‌‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌ له‌كه‌س������ایه‌تیه‌كه‌ی‌ باش������ه‌وه‌ ده‌گۆڕێت‬ ‫بۆخ������راپ‌و كرانه‌وه‌ی‌ ئابوری‌ ئه‌و س������ه‌رده‌مه‌ش‬ ‫ده‌بێت������ه‌ پاڵنه‌رێك������ی‌ گه‌وره‌ بۆئ������ه‌وه‌ی‌ زیاتر له‌و‬ ‫خراپه‌كاریانه‌وه‌ بگلێت‪ ،‬له‌په‌نای‌ ئه‌وه‌شدا نمونه‌ی‌‬ ‫كچ������ه‌ رۆژنامه‌نوس������ێكی‌ ت������ازه‌كاره‌و له‌پێناوی‌‬ ‫ده‌ستخستنی‌ ناووناوبانگی‌ خۆیدا ئاماده‌یه‌ هه‌موو‬ ‫ش������تێك بكات‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ده‌كه‌وێته‌ داوی‌ پیاوانی‌‬ ‫خاوه‌ن پاره‌و پرۆژه‌ی‌ خراپه‌كارییه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌و ئاهه‌نگ������ه‌دا هه‌ندێك رۆژنامه‌نووس������ی‌‬ ‫ئاماده‌ب������وو تیم������ی‌ كاركردن������ی‌ دراماكه‌ی������ان‬ ‫ب������ه‌وه‌ تۆمه‌تبارك������رد ك������ه‌ ه������ه‌ر له‌خۆیانه‌وه‌ی‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس������انیان كردۆته‌ ئامان������ج‌و ده‌یانه‌وێت‬ ‫له‌ڕێگ������ه‌ی‌ له‌كه‌داركردن������ی‌ ئه‌وان������ه‌وه‌ ناوبانگ‬ ‫بۆخۆی������ان‌و زنجی������ره‌ دراماكه‌ی������ان په‌یدا بكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌گین������ا هونه‌رمه‌ن������دان به‌بێ رۆژنامه‌نووس������ان‬ ‫ناتوان������ن كاره‌كانیان په‌ره‌ پێب������ده‌ن‪" ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫رۆژنامه‌نووس������ان له‌س������ه‌ر گه‌نده‌ڵی‌ قسه‌ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ خه‌ڵكی‌ تر به‌هونه‌رمه‌ندانیش������ه‌وه‌ قسه‌یان‬ ‫له‌س������ه‌ر ئه‌و دیارده‌ی������ه‌ نه‌كردووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ش������ی‬ ‫گه‌نده‌ڵ������ی‌ له‌نێ������و هونه‌رمه‌ندان������دا هه‌ی������ه‌ له‌نێو‬ ‫رۆژنامه‌نوساندا نییه‌"‪.‬‬ ‫ل������ه‌م درامایه‌دا چه‌ندین ئه‌س������تێره‌ی‌ میس������ری‌‬ ‫رۆڵیان گێڕاوه‌ ك������ه‌ دیارترینیان‪ :‬مه‌جدی‌ كامل‪،‬‬ ‫حه‌سه‌ن حوسنی‌‪ ،‬ئه‌حمه‌د خه‌لیل‪ ،‬لقا‌و الخمیسی‌‪،‬‬ ‫زی������زی‌ به‌دراوی‌‌و س������امی‌ الع������دل له‌گه‌ڵ چه‌ند‬ ‫هونه‌رمه‌ندێكی‌ تر‪ ،‬هاوكات پێش������بینی‌ ده‌كرێت‬ ‫له‌كاتی‌ ته‌واوبوونی‌ ئه‌و فیلمه‌دا هه‌اڵی‌ رۆژنامه‌وانی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ لێبكه‌وێته‌وه‌ به‌وپێیه‌ی‌ كه‌ ده‌رهێنه‌ر له‌گه‌ڵ‬ ‫چینێكی‌ كۆمه‌ڵگه‌دا كه‌وتۆته‌ ملمالنێ‌ كه‌ زۆرترین‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ راگه‌یاندنیان له‌به‌رده‌ستدایه‌‪.‬‬

‫فیلم‬

‫نیو ‌ه مانگ‬ ‫ی جه‌نجاڵ‌و‬ ‫فیلمێك ‌‬ ‫ئاڵۆزله‌كوردستانه‌و ‌ه‬ ‫ی چه‌ندین‬ ‫بۆ بردنه‌و ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نێو ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫خه‌اڵت ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئه‌رسه‌الن تۆفیق‬

‫دیمه‌نه‌كانی‌ ئه‌م فیلمه‌ له‌گوندێكی‌ كوردستانی‌ خۆرهه‌اڵته‌وه‌‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‪.‬‬ ‫كاكۆ‪ ،‬كوردێكی‌ س������ه‌ر به‌ده‌ره‌وه‌ بووی‌ بزێوو س������اده‌ دڵه‌و‬ ‫شۆفێری‌ ئوتوبوس ـ پاص ـێكه‌و له‌و ڕێگه‌یه‌وه‌ ژیانی‌ خۆی‌‌و‬ ‫منداڵه‌كان������ی‌ دابین ده‌كات‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش������دا زۆر حه‌زی‌‬ ‫به‌مۆسیقای‌ سونه‌تی‌ هه‌یه‌و له‌كاتێكدا كه‌ خه‌ریكی‌ سازدانی‌‬ ‫شه‌ڕه‌ كه‌ڵه‌شێرێكه‌ له‌یه‌كێك له‌شوێنه‌ الوه‌كیه‌كان‌و قه‌ره‌باڵغ‌و‬ ‫له‌ناو هه‌راو هوریای‌ الیه‌نگرانی‌ دوو كه‌ڵه‌ش������ێری‌ به‌ش������ه‌ڕ‬ ‫هاتوودا له‌ڕێگه‌ی‌ كوڕه‌كه‌یه‌وه‌ په‌یامێكی‌ ته‌له‌فۆنی‌ ـ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫مۆبایل ـ������ه‌وه‌ بۆدێت‌و كوڕه‌كه‌ی‌ به‌ڕاكردن‌و له‌ش������وێنێكی‌‬ ‫نادیاره‌وه‌ ته‌له‌فۆنه‌ك������ه‌ی‌ بۆده‌هێنێت‌و پێی‌ ڕاده‌گه‌یه‌نێت كه‌‬ ‫مامۆس������تا مامۆیه‌و ئه‌می‌ ده‌وێت‪ ،‬مام������ۆ پیاوێكی‌ به‌ته‌مه‌ن‌و‬ ‫ش������اره‌زا له‌ب������واری‌ مۆس������یقاو له‌نێو هه‌م������وو كورده‌كاندا‬ ‫ناس������راوه‌و به‌مامۆس������تا بانگی‌ ده‌كه‌ن‌و رێزێكی‌ زۆریشی‌‬ ‫لێده‌گرن‌و قس������ه‌كانی‌ ره‌ت ناكه‌ن������ه‌وه‌‪ ،‬داوای‌ لێده‌كات كه‌‬ ‫خۆی‌‌و پاسه‌ك‌هی‌ ئاماده‌بن بۆئه‌وه‌ی‌ بچنه‌ سه‌فه‌رێك‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫خۆی‌ بیانباته‌ سه‌ر مه‌رز‪.‬‬ ‫هه‌دیه‌ تارانی‌‌و گولشیفته‌ی‌ فه‌راهانی‌ له‌رۆڵی جیاوازدا‬ ‫ئ������ه‌و كچه‌ هونه‌رمه‌نده‌ به‌هۆی‌ سیاس������ه‌تی‌ باوی‌ ئێس������تا ‌ی‬ ‫كۆماری‌ ئیس���ل��امی‌ ئێران له‌بواری‌ هونه‌ری‌‌و گۆرانی‌ وتن‬ ‫دواكه‌وتووه‌و ده‌یه‌وێت بگه‌ڕێته‌وه‌ سه‌ر شانۆی‌ گۆرانی‌ وتن‪،‬‬ ‫رووداوه‌كانی‌ ئه‌و فیلمه‌ بۆئه‌و كاتانه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ ڕژێمی‌‬ ‫س������ه‌دام حس������ێن له‌عێراق كۆتایی‌ پێهات������ووه‌‪ ،‬كورده‌كانی‌‬ ‫باش������وور له‌دوای‌ چه‌نده‌ها س������اڵ نه‌هامه‌تی‌‌و ژیانی‌ ناله‌بار‪،‬‬ ‫دواجار بوونه‌ت������ه‌ خاوه‌نی‌ قه‌واره‌یه‌كی‌ نیمچه‌ س������ه‌ربه‌خۆو‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك������ی‌ زۆریش له‌ئازادی‌ خۆی������ان به‌هره‌مه‌ند بوون‪،‬‬ ‫دوای‌ ‪37‬ساڵ به‌رگه‌گرتن له‌ژێر ئاگرو ئاسنی‌ رژێمی‌ به‌عس‬ ‫له‌ئێستادا توانیویانه‌ تاڕاده‌یه‌كی‌ زۆر بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ شوناسی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌ خۆیان‌و ئه‌و مێژووه‌ش نه‌ك ته‌نها بۆ كورده‌كانی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬به‌ڵكو بۆسه‌رجه‌م كورده‌كانی‌ كوردستانی‌ گه‌وره‌ كه‌‬ ‫به‌س������ه‌ر توركیاو سوریاو ئێرانیشدا دابه‌شكراون هه‌واڵێكی‌‬ ‫پڕبایه‌خه‌‪ ،‬له‌هه‌م������وو الیه‌كه‌وه‌ به‌مه‌به‌س������تی‌ جیاجیا رووی‌‬ ‫تێده‌كه‌ن‌و س������ه‌فه‌ری‌ ئه‌مجاره‌ی‌ ئه‌و كه‌س������انه‌ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫كۆنس������ێرتێكی‌ گۆرانی������ه‌ له‌یه‌كێك له‌ش������اره‌كانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪.‬‬

‫فیلم������ی‌ نیوه‌مانگ یه‌كێكه‌ له‌ش������اكاره‌كانی‌ س������ینه‌ماكارو‬ ‫ده‌رهێن������ه‌ری‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‌و به‌ناوبان������گ به‌همه‌نی‌ قوبادی‌‌و‬ ‫له‌چه‌ندین فیس������تیڤاڵی‌ نێوده‌وڵه‌تیدا به‌شداریی‌ پێكردووه‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ش ڤیس������تیڤاڵی‌ س������ن سباس������تین‌و چه‌ندین خه‌اڵتی‌‬ ‫جۆراوجۆری‌ به‌ده‌س������تهێناوه‌‪ ،‬له‌واڵتان������ی‌ ئه‌وروپاو یابان‌و‬ ‫ئه‌مه‌ریكاشدا به‌ش������داری‌ كردووه‌و له‌شه‌شه‌مین فیستیڤاڵی‌‬ ‫ئه‌سته‌نبوڵدا خه‌اڵتگه‌لێكی‌ باشی به‌ده‌ستهێناوه‌‪.‬‬ ‫فیلمی‌ نیوه‌مانگ چیرۆكی‌ موزیكزانێكی‌ پیرو س������ه‌رناس‌و‬ ‫به‌قابیلیه‌ت ده‌گیڕێته‌وه‌ كه‌ به‌هاوكاری‌ منداڵه‌كانی‌‌و چه‌ندین‬ ‫هاوكاری‌ تری‌ له‌دوای‌ روخانی‌ رژێمی‌ س������ه‌دام ده‌یانه‌وێت‬ ‫بچنه‌ كوردس������تانی‌ باشورو له‌وێ‌ كۆنس������ێرتێكی‌ مۆسیقی‌‬ ‫ئه‌نجام بده‌ن‪ ،‬هه‌دیه‌ تارانی‌‌و گولشیفته‌ی‌ فه‌راهانی‌‌و حه‌سه‌ن‬ ‫پور شیرازی‌ ئه‌كته‌ری‌ سه‌ره‌كی‌ ئه‌م فیلمه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ناتوانرێت یه‌ك ج������ۆره‌ خوێندنه‌وه‌ بۆئه‌م فیلمه‌‬ ‫بكرێ������ت‌و به‌یه‌ك دیوی‌ س������اده‌دا لێك بدرێت������ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌كۆی‌ گش������تی‌‌و له‌تێگه‌یش������تنی‌ ئه‌و فیلمه‌دا ده‌توانین بڵێن‬ ‫گه‌رچی‌ س������نوری‌ نێوان دوو به‌شه‌ كوردستان ته‌نها چه‌ند‬ ‫س������انتیمه‌ترێكه‌و هه‌موو جارێكیش دیارده‌ سروش������تیه‌كانی‌‬ ‫وه‌ك به‌ف������رو دارو دره‌خ������ت‌و یه‌كپارچه‌یی‌ خاك تێكه‌ڵیان‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم تێڕوانینی‌ سیاس������یانه‌ی‌ خه‌ڵك داهێنه‌ری‌‬ ‫ئه‌و سنوره‌ن‌و ئه‌وانن بونه‌ته‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ چه‌ندین كێشه‌و‬ ‫گرفتی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاس������ی‌ به‌ره������ه‌م بێت‌و ببێته‌ له‌مپه‌ر‬ ‫له‌به‌رده‌م هه‌ر پرۆژه‌یه‌كی‌ هونه‌ریدا كه‌ س������یمایه‌كی‌ دیارو‬ ‫هاوبه‌شی‌ سه‌رجه‌م مرۆڤایه‌تییه‌‪.‬‬ ‫په‌یامێكی‌ تری‌ ئ������ه‌م فیلمه‌ بوونی‌ كاره‌كته‌ری‌ ژنه‌ كه‌ وه‌ك‬ ‫شتێكی‌ قاچاغ‌و وه‌ك كااڵیه‌كی‌ قه‌ده‌غه‌كراو مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا‬ ‫كراوه‌و ده‌كرێت به‌ناس������ێنه‌ری‌ س������ه‌رجه‌م كێش������ه‌كان له‌و‬ ‫سنورانه‌دا مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ ده‌كرێت‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ كاتێك یه‌كێك‬ ‫له‌و كاره‌كته‌رانه‌ ده‌دۆزنه‌وه‌ له‌ژێر یه‌كێك له‌كورسییه‌كانی‌‬ ‫پاس������ه‌كه‌دا ئیتر مه‌ئموریه‌تی‌ س������ه‌ربازه‌كان ته‌واو ده‌بێت‌و‬ ‫به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌و هه‌موو پیاوه‌ بپرس������نه‌وه‌ له‌و سنوره‌دا چی‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ده‌یانه‌وێت به‌ره‌و كوێ‌ بچن ده‌ڕۆن‌و ئه‌و سنوره‌ش‬ ‫به‌جێده‌هێڵن‪ ،‬ئه‌وه‌ش������ی‌ مایه‌ی‌ س������ه‌رنجه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌همه‌ن‬ ‫له‌ڕێگ������ه‌ی‌ حیوارێكی‌ مامۆوه‌ پێم������ان ده‌ڵێت‪‌" :‬هونه‌ر به‌بێ‌‬ ‫بوونی‌ ده‌نگ‌و ڕه‌نگی‌ ئافره‌ت ناته‌واو بێمانایه"‪.‬‬ ‫په‌یامێكی‌ دیكه‌ی‌ ئه‌و فیلمه‌ له‌رێگه‌ی‌ نیشاندانی‌ سه‌مایه‌كی‌‬ ‫بالیه‌ی‌ كاره‌كته‌ره‌ منداڵه‌كانه‌وه‌ نیشان ده‌دریت كه‌ خه‌ریكی‌‬ ‫شۆردن‌و پاككردنه‌وه‌ی‌ پاسه‌كه‌ی‌ كاكۆن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ له‌دیوی‌‬

‫"‌هونه‌ر به‌ب ‌ێ‬ ‫بوون ‌ی ده‌نگ‌و ڕه‌نگ ‌ی‬ ‫ئافره‌ت ناته‌واو‬ ‫بێمانایه"‬ ‫وێنه‌گره‌و‌ه ژن‌و پیاو له‌كێش������ه‌یه‌كی‌ دیار ‌ی نێو كۆمه‌ڵگه‌ ‌ی‬ ‫كوردی������دان ك������ه‌ زۆربه‌ی‌ ج������ار پی������اوان په‌یوه‌ند ‌ی ژێر‬ ‫به‌ژێرییان له‌گه‌ڵ ژنانێك ‌ی تر هه‌یه‌‪ ،‬كه‌چی‌ له‌دیوه‌ك‌ه ‌ی تره‌و‌ه‬ ‫نه‌وه‌ ‌ی نوێ‌ س������ه‌رقاڵی‌ ته‌واو نزیكبونه‌وه‌یه‌و ئه‌گه‌ر یه‌كێك‬ ‫شاره‌زاییه‌كی‌ سه‌ره‌تایی‌ له‌و جۆه‌ سه‌ماو مۆسیقایه‌ش هه‌بێت‬ ‫ك������ه‌ به‌همه‌ن ل������ه‌و گرته‌یه‌دا مامه‌ڵ‌هی‌ له‌گ������ه‌ڵ ده‌كات‪ ،‬زۆر‬ ‫به‌باشی‌ له‌و س������ه‌ماو لێك ئااڵنه‌ ‌ی نێوان ئه‌و كچ‌و كوڕه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌ودیو ئوتوبوسه‌ك‌ه تێده‌گات‌و ده‌زانێت له‌دیو ‌ی نه‌دیتراو ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌دا چ ‌ی ده‌گوزه‌رێت‪.‬‬ ‫س������ااڵنێكه‌ به‌همه‌نی‌ قوبادی‌ سه‌رقاڵی‌ به‌رهه‌مهێنان ‌ی فیلم ‌ی‬ ‫دیكۆمێنتیه‌و بێگومان له‌مێژوی‌ سینه‌ما ‌ی كوردیشدا ده‌بێت‌ه‬ ‫ناوو ناوبانگێكی‌ پرشنگدار‪ ،‬چونكه‌ بوه‌ته‌ داهێنه‌ری‌ جۆر‌ه‬ ‫فیلمێ������ك كه‌ به‌ر له‌و كه‌س������ێك ‌ی تر باس������ی‌ لێنه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫ه������اوكات له‌فیلمی‌ ـ نیوه‌مانگ ـیش������دا توانیویه‌تی‌ چه‌ند‬ ‫ئه‌كته‌رێك ‌ی فارسی‌ به‌ناوبانگ بێنێت‌ه نێو فیكره‌ك‌ه ‌ی خۆی‌‌و‬ ‫له‌پێناوی‌ نیشاندانی‌ كێشه‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و سنورییه‌كانی‌ خۆیدا‬ ‫به‌كاریان بهێنێت‌و ئه‌وانیش به‌خۆشحاڵییه‌و‌ه كاری‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫هاتن������ی‌ ئه‌و ئه‌كته‌رانه‌ بۆنێو ئ������ه‌م فیلم‌ه نه‌ك ڕه‌نگ‌و بۆ ‌ی‬ ‫كوردانه‌ ‌ی فیلمه‌كه‌ی‌ ته‌ڵخ‌و لێڵ نه‌كردووه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وانیش‬ ‫به‌تواناو لیاقه‌تی‌ خۆیان ئه‌وه‌نده‌ی‌ تر دیمه‌نه‌كانیان جوانترو‬ ‫ئه‌كادیمیتر كردووه‌‪.‬‬

‫ئه‌نجیال جۆل ‌ی تاران‌و مه‌ككه‌ له‌هێرشێكی‌ ئه‌تۆم ‌ی ده‌پارێزێت‬

‫ساته‌وه‌ختی‌ نمایش������كردنی‌ فیلمی‌ ‪SALT‬‬ ‫له‌گ������ه‌ڵ ده‌ركه‌وتن������ی‌ چه‌ند ده‌س������ته‌یه‌ك‬ ‫له‌سیخوڕی‌ روس������ی‌ بوو له‌واڵتی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫كه‌ پێكهاتبوون له‌ ده‌ كه‌س كه‌ له‌س������ااڵنی‌‬ ‫‪1970‬وه‌ تا ئه‌مڕۆ سه‌رقاڵی‌ كاری‌ تایبه‌تی‌‬ ‫خۆیان بوون‪.‬‬ ‫خوێی‌ تواوه‌‪ ،‬ن������اوی‌ پڕاوپڕی‌ ئه‌و فیلمه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌نواندنی‌ ئه‌نجیال جۆلییه‌ كه‌ باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كات به‌ر له‌دووساڵ له‌كۆریا ‌ی باكوره‌وه‌‬ ‫ده‌ست به‌كاره‌كانی‌ ده‌كات‌و دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫كاره‌ نهێنیه‌كانی‌ ئاشكراده‌بن ده‌ستبه‌سه‌ر‬ ‫ده‌كرێت‌و دواتر له‌گه‌ڵ سیخوڕێكی‌ كۆری‌‬ ‫ده‌ستبه‌سه‌ركراو له‌ئه‌مه‌ریكا ده‌گۆڕدرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ یه‌كێك له‌س������یخوڕه‌كان دان‬ ‫ب������ه‌وه‌دا ده‌نێت كه‌ به‌رنامه‌ڕێ������ژی‌ كراوه‌‬ ‫بۆئه‌و‌هی‌ س������ه‌رۆكی‌ روس������یا تیرۆر بكات‬ ‫له‌كات������ی‌ س������ه‌ردانكردنی‌ بۆئه‌مه‌ری������كا‪،‬‬ ‫ئ������ه‌وه‌ش له‌به‌رئ������ه‌وه‌ی‌ ك������ه‌ جه‌نگێك������ی‌‬ ‫ئه‌تۆم������ی‌ هه‌ڵبگیرس������ێت‌و "س������ۆلت" كه‌‬ ‫به‌كرێگیراوێكی‌ روس������ییه‌‌و ناوه‌كه‌ش������ی‌‬ ‫به‌وات������ای‌ خوێی‌ تواوه‌ دێ������ت له‌گه‌ڵ ناوو‬ ‫ناوبانگی‌ درامی‌ فیلمه‌كه‌دا یه‌كده‌گرێته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و هه‌ر له‌منداڵییه‌وه‌ له‌ئه‌مه‌ریكا گه‌وره‌‬ ‫بووه‌و له‌نێو كولت������وری‌ ئه‌و واڵته‌دا فێری‌‬ ‫س������یخوڕی‌ بووه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئه‌و ده‌یویست‬ ‫تۆمه‌ته‌كان له‌س������ه‌ر خۆی‌ الب������دات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆی������ان ده‌رده‌كه‌وێت ك������ه‌ نه‌خێر ئه‌ویش‬ ‫له‌و نێوه‌نده‌دا پشكی‌ تایبه‌تی‌ خۆی‌ هه‌یه‌و‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌زگای‌ هه‌واڵگری‌ روسیاوه‌ كاری‌‬ ‫جیدی‌ بۆكراوه‌ ت������ا وه‌ك خوێیه‌كی‌ تواوه‌‬

‫له‌نێو كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكی������دا كاره‌كان ‌ی ده‌كات له‌هه‌ڵگیرس������انی‌ جه‌نگی‌ جیهان ‌ی‬ ‫سێیه‌م‪ ،‬لێره‌ش������ه‌وه‌ له‌و تێڕوانینه‌ تازه‌یه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجام بدات‪.‬‬ ‫كاره‌ درامیی������ه‌كان ده‌یانه‌وێ������ت ئاماژ‌ه بۆ ئه‌مه‌ریكی������ه‌كان تێده‌گه‌ی������ن ك������ه‌ له‌دوای‌‬ ‫شه‌س������ته‌كانی‌ س������ه‌ده‌ی‌ راب������وردوو بكه‌ن‬ ‫كه‌ هه‌ردوو واڵت‪ ،‬س������ه‌رقاڵی‌ په‌ره‌پێدانی‌‬ ‫الیه‌نی‌ هه‌واڵگری‌ بوون له‌دژی‌ یه‌كتری‌‌و‬ ‫بۆئه‌و مه‌به‌س������ته‌ش چه‌ندینج������ار له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫فالش������باكه‌وه‌ رۆڵی‌ من������دااڵن‌و چۆنیه‌تی‌‬ ‫گه‌وره‌كردنیان له‌نێو س������ه‌ربازگه‌و شوێنه‌‬ ‫تایبه‌تیه‌كاندا ك������ه‌ رایان ده‌هێنن بۆكاری‌‬ ‫موخابه‌راتی‌‪ ،‬له‌هه‌مان فیلمدا بیر له‌شتێكی‌‬ ‫درامی‌ زۆر به‌هێ������ز كراوه‌ته‌وه‌ كه‌ بریتیه‌‬ ‫له‌دروس������تكردنی‌ كێش������ه‌ له‌نێوان روسیاو‬ ‫واڵتانی‌ عه‌ره‌بی‌و ئیسالمیدا ئه‌وه‌ش باس‬ ‫ل������ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ یه‌كێ������ك له‌به‌كرێگیراوه‌‬ ‫روسییه‌كان س������ه‌رقاڵی‌ دانانی‌ دوو بۆمبی‌‬ ‫ئه‌تۆمییه‌ له‌به‌رامب������ه‌ر تاران‌و مه‌ككه‌دا به‌و‬ ‫پێیه‌ی‌ كه‌ تاران وه‌ك سونبولی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاینزا شیعه‌كانه‌و مه‌ككه‌ش بۆسوننه‌كانی‌‬ ‫هه‌موو دونیا ره‌مزو سونبولی‌ بیروباوه‌ڕه‌‪،‬‬ ‫له‌و میانه‌یه‌شدا پێش������بینی‌ ئه‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫كه‌ زیاتر له‌نۆ ملیۆن كه‌س������ی‌ موس������ڵمان‬ ‫بكوژرێت‌و دواتریش ئ������ه‌و تاوانه‌ بخرێته‌‬ ‫ئه‌س������تۆی‌ ئه‌مه‌ری������كاوه‌‪ ،‬له‌ڕێگ������‌هی‌ ئ������ه‌و‬ ‫گرتانه‌ش������ه‌وه‌ ئه‌وه‌مان بۆ روون ده‌بێته‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌س������ه‌ده‌ی‌ راب������ردوودا هه‌میش������ه‌ بۆ‬ ‫پۆش������ینی‌ ك������ه‌م‌و كوڕیه‌كان������ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫روس������یا ده‌كرایه‌ پاس������او‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مان‬ ‫كاتدا قاره‌مان������ی‌ فیلمه‌كه‌ ـ ئه‌نجیال جۆلی‌‬ ‫ـ ئ������ه‌و پیالنه‌ هه‌ڵده‌وه‌ش������ێنێته‌وه‌‌و رێگری‌‬

‫هاتنه‌س������ه‌ركاری‌ ئۆباما به‌رامبه‌ر جیهانی‌‬ ‫ئیس���ل��امی‌ په‌یڕه‌وی‌ لێده‌كرێت‌و ئێستاش‬ ‫له‌م فیلمه‌دا سه‌ره‌تاكانی‌ ده‌رده‌كه‌ون‪.‬‬


‫سێشه‌ممه‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫‪2010 /9/7‬‬

‫ژماره‪40 :‬‬

‫‪15‬‬

‫ی دڵه‌"‬ ‫ی ده‌ماره‌كان ‌‬ ‫ی گیران ‌‬ ‫ی نییه‌و ته‌نها بۆ ده‌ستنیشانكردن ‌‬ ‫"قه‌سته‌ر ‌ه زیان ‌‬

‫د‪ .‬هه‌رده‌وان ئه‌حمه‌د‪ ،‬پسپۆڕ ‌ی نه‌خۆشییه‌كان ‌ی دڵ‌و قه‌سته‌ر‌ه بۆ‬ ‫پسپۆڕێكی‌ قه‌سته‌ره‌و‬ ‫باڵۆن ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌دات‬ ‫كه‌ سوودی‌ قه‌سته‌ر‌ه‬ ‫بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ده‌توانن‬ ‫له‌رێییه‌و‌ه بزانرێت‬ ‫ی‬ ‫له‌كوێدا ده‌ماره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫دڵ گیراوه‌و ڕێژ‌ه ‌‬ ‫ی چه‌نده‌؟‬ ‫گیراویه‌كه‌ش ‌‬

‫سازدانی‌‪ :‬هۆگر كه‌مال‬ ‫د‪ .‬ه������ه‌رده‌وان ئه‌حمه‌د‪ ،‬پس������پۆڕ ‌ی‬ ‫نه‌خۆشیه‌كان ‌ی دڵ‌و قه‌سته‌ر‌ه ‌ی دڵ‌‪،‬‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌كی������دا بۆ نم ن������م ئاماژ‌ه‬ ‫ب������ه‌و‌ه ده‌دات ك������‌ه له‌ڕێگ‌ه ‌ی چه‌ند‬ ‫پش������كنینێكه‌و‌ه ده‌گه‌ن‌ه ئه‌و‌ه ‌ی بڕیار‬ ‫له‌سه‌ر قه‌سته‌ره‌ركردن ‌ی نه‌خۆشێك‬ ‫بده‌ن‪" ،‬ئه‌و پشكنینانه‌ش هێڵكار ‌ی‬ ‫دڵ‌‌و ڕاكردن به‌پشكنین ‌ی پاسكیل‪،‬‬ ‫له‌گ‌ه‌ڵ ئازار ‌ی نه‌خۆشه‌كه‌یه‌"‪.‬‬ ‫هۆگر‪ :‬قه‌سته‌ر‌ه چییه‌؟‬ ‫د‪.‬هه‌رده‌وان‪ :‬قه‌سته‌ر‌ه ‌ی د‌ڵ بریتیی‌ه‬ ‫له‌بردن ‌ی س������ۆنده‌یه‌ك ‌ی تایبه‌ت‪ ،‬بۆ‬ ‫بۆری‌ه بچوكه‌كان ‌ی خوێن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ڕه‌نگكردن ‌ی به‌بۆیه‌یه‌ك ‌ی تایبه‌ت‪ ،‬ك‌ه‬ ‫ئه‌و بۆیه‌ی‌ه ماد‌ه ‌ی ئایۆدین ‌ی تێدایه‌‪،‬‬ ‫له‌كات ‌ی تیشكدا ده‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫قه‌س������ته‌ر‌ه مێژوه‌ك������‌ه ‌ی زۆر كۆنه‌‪،‬‬ ‫چونك‌ه مرۆڤ له‌كۆنیش������دا هه‌وڵ ‌ی‬ ‫داو‌ه له‌ڕێ������ ‌ی ده‌ماره‌كانه‌و‌ه كارێك‬ ‫بكات‪ ،‬ك‌ه له‌پێش������دا بۆ چاره‌سه‌ر‬ ‫بووه‌‪ ،‬وه‌ك������و گه‌یاندن������ ‌ی ده‌رمان‬ ‫به‌ش������وێنێك ‌ی تایبه‌ت ‌ی مرۆڤ‪ ،‬به‌اڵم‬

‫بكات‌و نه‌خۆشه‌ك‌ه هه‌ست به‌هیالك ‌ی‬ ‫بكات‪ ،‬به‌هه‌مان ش������ێواز ده‌چێته‌و‌ه‬ ‫ژوره‌وه‌‪ ،‬به‌هۆ ‌ی وایه‌رێك ‌ی تایبه‌ته‌و‌ه‬ ‫ئه‌و ش������وێن ‌ی گیران‌ه ده‌بڕیت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫شوێن ‌ی گیرانه‌ش به‌باڵۆن ده‌كرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫پاشان شه‌به‌كه‌یه‌ك ‌ی تێدا داده‌نرێت‪،‬‬ ‫شه‌به‌كه‌كانیش جۆریان زۆره‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫تازه‌ترینی������ان ئه‌وه‌ی‌ه ك‌ه ده‌رمانێك ‌ی‬ ‫تایب������ه‌ت ده‌ڕژن‪ ،‬ئه‌وی������ش خێزان ‌ی‬ ‫دوه‌م ‌ی ل ‌ێ په‌یدابوه‌‪ ،‬ك‌ه خۆشبه‌ختان‌ه‬ ‫ئێس������تا له‌سه‌نته‌ر ‌ی س������لێمان ‌ی ئه‌و‬ ‫د‪ .‬هه‌رده‌وان ئه‌حمه‌د‬ ‫ج������ۆر‌ه به‌كاردێت ك‌ه پێیده‌وترێت‬ ‫وه‌كو ب������اس ده‌كرێت له‌س������ااڵن ‌ی زا ‌ی نه‌ست‪ ،‬بۆئه‌و‌ه ‌ی نه‌بێته‌و‌ه هۆ ‌ی‬ ‫‪ 1800‬له‌سه‌ر ئه‌سپ تاقیانكردۆته‌وه‌‪ ،‬گیرانه‌و‌ه ‌ی پاش ماوه‌یه‌ك ‌ی كه‌م‪.‬‬ ‫پاشان هه‌وڵه‌كان به‌رده‌وام بوون‪ ،‬تا‬ ‫له‌ساڵ ‌ی ‪ 1929‬پزیشكێك ‌ی ئه‌ڵمان ‌ی هۆگر‪ :‬ئ‌ه ‌ی باڵۆن چییه‌؟‬ ‫به‌ناو ‌ی د‪.‬سۆنگ قه‌سته‌ر‌ه ‌ی له‌سه‌ر د‪.‬ه������ه‌رده‌وان‪ :‬ئێس������تا ج������ۆر‌ه‬ ‫خ������ۆ ‌ی تاقیكردۆته‌وه‌‪ ،‬ك������‌ه پارچ‌ه ناتێگه‌یشتنێك هه‌ی‌ه له‌ال ‌ی خه‌ڵكی‌‪،‬‬ ‫سۆنده‌یه‌ك ‌ی له‌مه‌چه‌ك ‌ی خۆیه‌و‌ه برد‌ه له‌نێوان باڵۆن‌و شه‌به‌ك‌ه هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ال ‌ی دڵی‌‌و یه‌كس������ه‌ر چوو به‌ئامێر ‌ی دووش������ت ‌ی جیاوازن‪ ،‬له‌پێش������دا بۆ‬ ‫ئه‌شیع‌ه ره‌س������م ‌ی خۆ ‌ی گرت‪ ،‬ك‌ه ده‌ستنیشانكردن قه‌سته‌ر‌ه داده‌نرا‪،‬‬ ‫ئه‌و وێنه‌یه‌ش تائێس������تا ماوه‌‪ ،‬پاشان به‌اڵم له‌س������اڵ ‌ی ‪ 1977‬پزیشكێك ‌ی‬ ‫چه‌ندین پێشكه‌وتن ‌ی به‌خۆیه‌و‌ه بینی‌‪ ،‬سویس������ر ‌ی هه‌وڵی������دا ده‌م������ار ‌ی‬ ‫تا گه‌یش������ت‌ه ئه‌و‌ه ‌ی جۆر‌ه سۆند‌ه ‌ی خوێنب������ه‌ر ‌ی نه‌خۆش������ێك‪ ،‬به‌هۆ ‌ی‬ ‫تایبه‌ت دروستكرا‪ ،‬ك‌ه بچێت‌ه ده‌مار‌ه باڵۆنێك ‌ی تایبه‌تییه‌وه‌‪ ،‬ك‌ه ئامێرێك‌ه‬ ‫فو ‌ی تێده‌كرێ‌‌و گه‌ور‌ه ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ورده‌كان ‌ی دڵه‌وه‌‌و وێن‌ه ‌ی بگیرێت‪.‬‬ ‫پزیشك‌ه ده‌مار ‌ی دڵ ‌ی ئه‌و نه‌خۆش‌ه ‌ی‬ ‫هۆگر‪ :‬به‌گشت ‌ی قه‌سته‌ر‌ه چاره‌سه‌ر ‌ی كرده‌وه‌‪ ،‬له‌پێش������دا ته‌نها ئه‌و جۆر‌ه‬ ‫باڵۆن‌ه په‌یدا بوو‪ ،‬ك‌ه فو ‌ی تێده‌كرا‌و‬ ‫چ ‌ی نه‌خۆش ده‌كات؟‬ ‫د‪.‬هه‌رده‌وان‪ :‬قه‌س������ته‌ر‌ه چاره‌س������ه‌ر له‌ژێر پاڵه‌په‌س������تۆیه‌ك ‌ی به‌رزدا ئه‌و‬ ‫ناكات‪ ،‬به‌ڵكو ده‌ستنیشان ده‌كات‪ ،‬شوێن ‌ی گیرانه‌یان ده‌كرده‌وه‌‪ ،‬پاشان‬ ‫ب������ه‌اڵم له‌كاتێكدا ئه‌گ������ه‌ر یه‌كێك پزیش������كه‌كان بۆیان ده‌ركه‌وت‪ ،‬ك‌ه‬ ‫له‌بۆریه‌كان ‌ی خوێنبه‌ر ‌ی د‌ڵ ل‌ه ‪ %70‬ئه‌م نه‌خۆشان‌ه پاش ماوه‌یه‌ك توش ‌ی‬ ‫به‌ره‌‌و ژوره‌و‌ه گیرابێت‪ ،‬له‌شوێنێكدا گیرانه‌و‌ه ‌ی بۆریه‌كان‌و ده‌ماره‌كان ‌ی‬ ‫بێت ك‌ه پێویست ‌ی به‌و‌ه بێت چاره‌سه‌ر د‌ڵ ده‌بن‪ ،‬چونك������‌ه بۆرییه‌كان ‌ی د‌ڵ‬

‫ی پیریی دەكه‌ن‬ ‫ی به‌ره‌نگار ‌‬ ‫دیارترین ئه‌و میوان ‌ه ‌‬

‫و‪ :‬ئه‌میر‌ه شه‌ریف‬ ‫ی‬ ‫ی كیمیایی‌و زینده‌گ������ی‌‌و خۆراك ‌‬ ‫پس������پۆرڕان ‌‬ ‫ی هاوسه‌نگ‬ ‫ی خۆراك ‌‬ ‫جه‌خت له‌س������ه‌ر گرنگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ك������ه‌ن بۆبه‌ره‌نگاربوون������ه‌وه‌‌و دواخس������تن ‌‬ ‫ی پیربوون‪ ،‬زۆرینه‌یان له‌و باوه‌ڕه‌دان‬ ‫نیشانه‌كان ‌‬ ‫ی مرۆڤ‬ ‫ی ك‌ه یارمه‌ت ‌‬ ‫گرنگترین ئه‌و ڤیتامینان‌ه ‌‬ ‫ی به‌سااڵچوون‪ ،‬بریتین‬ ‫ئه‌ده‌ن بۆ ڕووبه‌ربوونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌A، C، H، E‬و هه‌روه‌ها خوێ ‌‬ ‫له‌ڤیتامینه‌كان������ ‌‬ ‫ی زنك‌و سلینیوم‪.‬‬ ‫كانزای ‌‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌ه پزیشكیی‌ه ئه‌مریكییه‌كان سه‌لماندویان‌ه‬ ‫ی توانا‌و‬ ‫ێ به‌زیادكردن ‌‬ ‫ی میو‌ه هه‌ڵده‌ست ‌‬ ‫ك‌ه به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سروش������ت ‌‬ ‫ی به‌رگر ‌‬ ‫ی كۆئه‌ندام ‌‬ ‫لێهاتووی������ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زه‌رد‌و گه‌اڵ ‌‬ ‫ی گێزه‌ر ‌‬ ‫له‌جه‌س������ته‌دا‪ ،‬خواردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی‌ه بۆبه‌رهه‌ڵستیكردن ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫كاهو كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫تووش������بوون به‌ش������ێربه‌نجه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌نجام ‌‬

‫ی‬ ‫تازه‌ترین لێكۆڵینه‌و‌ه پزیشكییه‌كان ك‌ه له‌زانكۆ ‌‬ ‫ی ئه‌نجام دراو‌ه ئه‌وه‌یان‬ ‫ی ئه‌مریك ‌‬ ‫لۆس ئه‌نجلس ‌‬ ‫ی به‌هێزو چه‌سپاو‬ ‫س������ه‌لماندو‌ه ك‌ه په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫ی ناو‬ ‫ی سروشت ‌‬ ‫ی ڤیتامین ‌‬ ‫هه‌ی‌ه له‌نێوان خواردن ‌‬ ‫ی جه‌ست‌ه له‌تووشبوون‬ ‫میو‌ه له‌گه‌ڵ به‌رگریكردن ‌‬ ‫ی پێشوه‌خت‪.‬‬ ‫ی مردن ‌‬ ‫ی دڵ ك‌ه ئه‌بێت‌ه هۆ ‌‬ ‫به‌نه‌خۆش ‌‬ ‫ی له‌خۆگرتووه‌‌و‬ ‫ئه‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ه ‪ 11‬هه‌زار ئه‌مریك ‌‬ ‫ی ‪A .C‬‬ ‫تیایدا جه‌ختكراوه‌ت‌ه سه‌ر ڤیتامینه‌كان ‌‬ ‫‪ ، .H‬ئه‌نجامه‌كانیش ئه‌وه‌یان خس������توته‌ڕوو ك‌ه‬ ‫ی ئۆكساندن‬ ‫ی پرۆس‌ه ‌‬ ‫ئه‌و ڤیتامینان‌ه به‌رهه‌ڵست ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌كه‌ن ك‌ه له‌ناو جه‌سته‌دا ڕووده‌دات له‌ئه‌نجام ‌‬ ‫ی ئۆكسجین‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌ركه‌وتوو‌ه ئه‌و‬ ‫كارلێكه‌كان ‌‬ ‫سێ ڤیتامین‌ه ك‌ه دژ‌ه ئۆكسێنه‌رن‪ ،‬توانایان هه‌ی‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كۆلسترۆڵ ‌‬ ‫ی ماد‌ه ‌‬ ‫ی بكه‌ن له‌گۆڕین ‌‬ ‫ك‌ه ڕێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك‌ه به‌دیوار ‌‬ ‫ی چه‌ور ‌‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ناو خوێن بۆ جۆرێك ‌‬ ‫ی ره‌قبوونی‌‪.‬‬ ‫خوێنبه‌ره‌و‌ه ئه‌نوسێت‌و ئه‌بێت‌ه هۆ ‌‬

‫وه‌كو الس������تیك وایه‌‌و ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه‬ ‫شوێن ‌ی خۆیان‪ ،‬پاشان هاتن جۆر‌ه‬ ‫ش������ه‌به‌كه‌یه‌ك ‌ی تایبه‌تیان داهێنا ك‌ه‬ ‫هه‌ند ‌ێ نه‌خۆش پێویس������ت ‌ی به‌وه‌ی‌ه‬ ‫باڵۆن ‌ی به‌ته‌نی������ا بۆبكرێت‪ ،‬هه‌ند ‌ێ‬ ‫نه‌خۆش������یش پێویس������ت ‌ی به‌وه‌ی‌ه ك‌ه‬ ‫ش������ه‌به‌كه‌یان بۆ دابنرێ������ت ك‌ه ئه‌و‬ ‫شه‌به‌كانه‌ش خۆیان باڵۆنیان تێدایه‌‪،‬‬ ‫كاتێك باڵۆنه‌ك‌ه ف������و ‌ی تێده‌ك‌ه ‌ی‬ ‫ش������ه‌به‌كه‌ك‌ه به‌ده‌م������ار ‌ی دڵه‌ك������ه‌و‌ه‬ ‫ده‌نوس������ێ‌‌و به‌جێده‌مێنێ‌‌و باڵۆنه‌ك‌ه‬ ‫ڕاده‌كێش������رێته‌وه‌‪ ،‬كه‌وات‌ه كردار ‌ی‬ ‫باڵۆن‌و شه‌به‌ك‌ه ته‌واوكه‌ر ‌ی یه‌كترین‪،‬‬ ‫نه‌ك دووش������ت ‌ی جیاوازب������ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌هه‌ن������د ‌ێ نه‌خۆش������ ‌ی زۆر كه‌مدا‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌ماره‌كان زۆر وردبن‪ ،‬ته‌نها‬ ‫باڵۆن ‌ی بۆ ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم ئێستا ‪%95‬‬ ‫به‌گشت ‌ی شه‌به‌ك‌ه بۆهه‌موو نه‌خۆشێك‬ ‫ده‌كرێت ك‌ه گیران ‌ی بۆرییه‌كان ‌ی دڵ ‌ی‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬ ‫هۆگر‪ :‬له‌چ كاتێكدا پێویست‌ه‬ ‫قه‌سته‌ر‌ه ‌ی د‌ڵ بۆنه‌خۆش بكرێت؟‬ ‫د‪.‬هه‌رده‌وان‪ :‬له‌و كاته‌دا ده‌كرێت ك‌ه‬ ‫نه‌خۆشه‌ك‌ه به‌هۆ ‌ی چه‌ند تێستێك ‌ی‬ ‫تره‌وه‌‪ ،‬وات‌ه ئه‌و تێستان‌ه ‌ی راسته‌وخۆ‬ ‫ناچێت‌ه له‌ش������ ‌ی نه‌خۆشه‌كه‌وه‌‪ ،‬وه‌كو‬ ‫هێڵكار ‌ی دڵ‌‌و ڕاكردن به‌پشكنین ‌ی‬ ‫پاسكیل‪ ،‬له‌گ‌ه‌ڵ ئازار ‌ی نه‌خۆشه‌ك‌ه‬ ‫وامان لێده‌كات‪ ،‬گومان له‌نه‌خۆشه‌ك‌ه‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬بۆی‌ه ده‌ستنیش������انكردنێك‬ ‫ال ‌ی نه‌خۆش������ه‌ك‌ه ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬ك‌ه‬ ‫ئه‌م نه‌خۆش������ه‌‪ ،‬نه‌خۆش ‌ی دڵ ‌ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌هۆ ‌ی ته‌سكبونه‌وه‌یه‌ك له‌بۆرییه‌كان ‌ی‬ ‫خوێن ‌ی دڵی������دا‪ ،‬ئه‌م������ه‌ش به‌هۆ ‌ی‬

‫پشكنین ‌ی پزیشكه‌كه‌و‌ه ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫له‌گ������ه‌ل هێڵكار ‌ی ك������ردن بۆ دڵ ‌ی‬ ‫نه‌خۆش������ه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ش له‌سه‌دا‬ ‫س������ه‌د ده‌رناكه‌وێت‪ ،‬ك‌ه پزیشك‌ه ك‌ه‬ ‫به‌نه‌خۆش������ه‌ك‌ه بڵێت چیته‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫شتێك ال ‌ی پزیشكه‌ك‌ه دروستده‌كات‬ ‫ك‌ه نه‌خۆشه‌ك‌ه ده‌نێرێت بۆپشكنینی‌‪،‬‬ ‫به‌هۆ ‌ی قه‌سته‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫هۆگر‪ :‬سود‌و زیانه‌كان ‌ی قه‌سته‌ر‌ه ‌ی‬ ‫د‌ڵ چییه‌؟‬ ‫د‪.‬ه������ه‌رده‌وان‪ :‬س������ود ‌ی ئه‌وه‌ی‌ه ك‌ه‬ ‫ده‌ستنیشانكردنمان پێده‌به‌خشێت‪،‬‬ ‫تاوه‌كو بزانین له‌كوێ������دا گیراوه‌‌و‬ ‫رێ������ژ‌ه ‌ی گیرانه‌ك‌ه چه‌ن������ده‌‪ ،‬وات‌ه‬ ‫ده‌ماره‌كان ‌ی ناو د‌ڵ له‌س������ه‌دا چه‌ند‬ ‫ته‌سكبۆته‌وه‌‪ ،‬به‌هۆ ‌ی نیشتن ‌ی چه‌وری ‌ی‬ ‫چه‌ند ش������تێك ‌ی تره‌وه‌‪ ،‬بۆی‌ه ئه‌وه‌ش‬ ‫رێژ‌ه ‌ی گیرانه‌كه‌مان پێده‌ڵێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫شوێن ‌ی گیرانه‌ك‌هی‌‪ ،‬پاشان بڕیار ‌ی‬ ‫پزیش������كه‌ك‌ه دێته‌و‌ه سه‌ر ئه‌و‌ه ‌ی ك‌ه‬ ‫به‌هۆ ‌ی ئه‌و قه‌سته‌ره‌یه‌و‌ه چ بڕیارێك‬ ‫ب������دات‪ ،‬ئایا نه‌خۆش������ه‌ك‌ه له‌س������ه‌ر‬ ‫چاره‌سه‌ركردن ‌ی پزیشك ‌ی به‌ده‌رمان‬ ‫به‌رده‌وام بێت‪ ،‬یاخود شه‌به‌ك‌ه ‌ی دڵ ‌ی‬ ‫بۆدابنرێت‪ ،‬یان نه‌خۆشه‌ك‌ه پێویست ‌ی‬ ‫به‌و‌ه ده‌بێت نه‌شته‌رگه‌ر ‌ی دڵ ‌ی كراو‌ه‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫قه‌س������ته‌ر‌ه زیان ‌ی نییه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ند ‌ێ‬ ‫كاریگه‌ر ‌ی الوه‌ك ‌ی ده‌بێت له‌شوێن ‌ی‬ ‫بردن‌ه ژوره‌و‌ه ‌ی قه‌سته‌ره‌كه‌و‌ه ك‌ه ال ‌ی‬ ‫ڕان ‌ی نه‌خۆش������ه‌ك‌ه ڕووده‌ده‌ن‪ ،‬وه‌كو‬ ‫به‌ربوون ‌ی خوێن‌و ئاوسان ‌ی شوێنه‌كه‌‌و‬ ‫دروس������تبوون ‌ی دیوارێك له‌به‌ین ‌ی‬ ‫خوێنب‌هر‌و خوێنهێنه‌ردا ك‌ه ئه‌مانه‌ش‬

‫خۆش������به‌ختان‌ه به‌ڕێژه‌یه‌ك������ ‌ی كه‌م‬ ‫رووده‌ده‌ن‪ ،‬دواتر كاتێك قه‌سته‌ره‌ك‌ه‬ ‫ده‌چێت������‌ه بۆرییه‌كان������ ‌ی خوێنه‌و‌ه‬ ‫به‌ڕێژه‌یه‌ك ‌ی زۆر كه‌م‪ ،‬ره‌نگ‌ه ببێت‌ه‬ ‫هۆ ‌ی زیان به‌ركه‌وتن ‌ی ده‌ماره‌كان ‌ی‬ ‫خوێن‪ ،‬پ������اش ئه‌و‌ه ره‌نگ������‌ه زیان‬ ‫به‌گورچیله‌كانیش بگه‌یه‌نێت‪ ،‬به‌هۆ ‌ی‬ ‫ئه‌و ده‌رمان‌ه تایبه‌تی‌ه ‌ی ك‌ه ده‌كرێت‬ ‫بۆ قه‌سته‌ره‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌ی ئه‌و كه‌سان‌ه ‌ی‬ ‫نه‌خۆش ‌ی شه‌كره‌یان هه‌یه‌‪ ،‬یان ئه‌و‬ ‫نه‌خۆش������ان‌ه ‌ی خۆیان گورچیله‌یان‬ ‫سس������ته‌‪ ،‬پاش������ان هه‌ر بۆخۆ ‌ی ئه‌و‬ ‫ده‌رمان������‌ه ‌ی ك‌ه ئه‌و بۆری‌ه ‌ی ده‌كرێت‌ه‬ ‫ناو بۆریه‌كان ‌ی خوێنه‌وه‌‪ ،‬ره‌نگ‌ه ببێت‌ه‬ ‫هۆ ‌ی دروستبون ‌ی هه‌ستیاریه‌ك ال ‌ی‬ ‫نه‌خۆشه‌كه‌‪.‬‬ ‫هۆگر‪ :‬قه‌سته‌ر‌ه له‌چ به‌شێك ‌ی له‌شه‌و‌ه‬ ‫ده‌برێت‌ه بۆریه‌كان ‌ی دڵه‌وه‌؟‬ ‫د‪.‬ه������ه‌رده‌وان‪ :‬ل������ه‌ال ‌ی ران������ه‌و‌ه‬ ‫له‌خوێنبه‌ر ‌ی س������ه‌ره‌ك ‌ی ژێر راندا‪،‬‬ ‫به‌گشت ‌ی له‌وێو‌ه ده‌چێت‌ه ژوره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا له‌جیهاندا هه‌نگاو به‌ره‌‌و ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌نرێت ك‌ه له‌خوێنبه‌ر ‌ی مه‌چه‌كه‌و‌ه‬ ‫بچێت������‌ه ژوره‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش له‌به‌رئه‌و‌ه ‌ی‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌خوێنبه‌ر ‌ی ژێر رانه‌و‌ه ئه‌و‬ ‫س������ۆنده‌ی‌ه بكرێت������‌ه ژوره‌وه‌‪ ،‬ره‌نگ‌ه‬ ‫نه‌خۆشه‌ك‌ه بۆ ماو‌ه ‌ی چوار بۆپێنج‬ ‫كاتژمێر له‌سه‌ر پشت پا‌ڵ بكه‌وێت‪،‬‬ ‫بۆئه‌و‌ه ‌ی توش ‌ی خوێنبه‌ربون نه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و قه‌س������ته‌ره‌ی‌ه ‌ی له‌مه‌چه‌كه‌و‌ه‬ ‫ده‌كرێ������ت‪ ،‬هه‌ر ئه‌وس������ات‌ه ده‌چێت‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌‌و نه‌خۆش������ه‌ك‌ه پێویست ‌ی به‌و‌ه‬ ‫نیی‌ه پا‌ڵ بكه‌وێت‌و له‌نه‌خۆش������خان‌ه‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫كامانه‌ن ئه‌و میوان ‌ه ‌‬ ‫ی له‌دڵ‌و شێرپه‌نج ‌ه ده‌كه‌ن؟‬ ‫به‌رگر ‌‬

‫ی پیاوان‬ ‫توێژینه‌وه‌كان ده‌ریانخستوو‌ه ك‌ه ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی ته‌مه‌ن‪،‬‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫شه‌ش ساڵ زیاتر ئه‌بێت له‌ناوه‌ند ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر زۆرێك له‌و میوان‌ه بخ������وات ك‌ه ده‌وڵه‌مه‌ند‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ ،A ،C ،H‬له‌كاتێكدا زیادبوون ‌‬ ‫به‌ڤیتامینه‌كان������ ‌‬ ‫ی گشتی‌‪.‬‬ ‫ی ژنان دووساڵ‌ه له‌ناوه‌ند ‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫زان������اكان جه‌خ������ت ده‌كه‌نه‌و‌ه له‌س������ه‌ر كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی جه‌س������ت‌ه له‌توشبوون‬ ‫ئه‌و ڤیتامنان‌ه بۆ پاراس������تن ‌‬ ‫ی خوێنبه‌ر‌ه‬ ‫ی دڵ‌و شێرپه‌نجه‌‌و گیران ‌‬ ‫به‌نه‌خۆشییه‌كان ‌‬ ‫ی ڤیتامین‬ ‫تاجییه‌كان‪ .‬ئه‌و توێژینه‌وان‌ه ئاماژ‌ه بۆ گرنگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س������ه‌ر كه‌مكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫‪ C‬ده‌ك������ه‌ن ك‌ه كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی دڵ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی توش������بوون به‌نه‌خۆش������یه‌كان ‌‬ ‫ئه‌گ������ه‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌و ڤیتامینان‌ه‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌ناو پیاواندا ك‌ه به‌به‌رده‌وام ‌‬ ‫ی تووش������بوونیان‬ ‫به‌كارده‌هێنن‪ ،‬ده‌ركه‌وتوو‌ه ڕێژ‌ه ‌‬ ‫ی خوێن ل‌ه ‪ %50‬دابه‌زیوه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫ی سوڕ ‌‬ ‫به‌نه‌خۆشییه‌كان ‌‬ ‫ی ژنان به‌م نه‌خۆشیان‌ه بۆ‬ ‫ی توشبوون ‌‬ ‫له‌كاتێكدا ڕێژ‌ه ‌‬ ‫‪ %35‬دابه‌زیوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫زان������اكان ئاگادارم������ان ئه‌كه‌ن������ه‌و‌ه له‌زیاده‌ڕۆی ‌‬ ‫ی ڤیتامین ‪‌ A‬ی دروستكراو‪ ،‬چونك‌ه‬ ‫ی حه‌ب ‌‬ ‫له‌به‌كارهێنان ‌‬

‫ی مرۆڤ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی بۆسه‌ر جگ‌هر‌و پێست ‌‬ ‫ئه‌و‌ه مه‌ترس ‌‬ ‫ی سه‌وزه‌‌و میو‌ه به‌هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌كاتێكدای‌ه ك‌ه خواردن ‌‬ ‫ی مرۆڤ‬ ‫ی نییه‌‪ ،‬چونك‌ه جه‌ست‌ه ‌‬ ‫ڕێژه‌یه‌ك بێت زیان ‌‬ ‫ی ڤیتامین ك‌ه‬ ‫ی گونجاو ‌‬ ‫ی بڕ ‌‬ ‫ێ به‌وه‌رگرتن ‌‬ ‫هه‌ڵده‌ست ‌‬ ‫ی پێیه‌تی‌‪.‬‬ ‫جه‌ست‌ه پێویست ‌‬ ‫یه‌كێك له‌توێژینه‌و‌ه پزیشكییه‌كان ده‌ریخستوو‌ه ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی لو‌ه شێرپه‌نجه‌یه‌كان‌و نه‌خۆشیه‌كان ‌‬ ‫ی توش ‌‬ ‫نه‌خۆشان‌ه ‌‬ ‫ی خوێن بوون خۆراكیان ته‌نیا سێو‌و گوێز‬ ‫دڵ‌و سوڕ ‌‬ ‫ی به‌رچاو‬ ‫ی ته‌ندروس������تییان به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫بووه‌‪ ،‬بار ‌‬ ‫ێ مانگ‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی س‌‬ ‫باشتر بوو‌ه پاش تێپه‌ڕبوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌نجیر به‌س������وود‌ه بۆئه‌وان‌ه ‌‬ ‫ده‌ركه‌وتوو‌ه خواردن ‌‬ ‫ی س������یل بوون به‌جۆرێك سه‌نته‌ر‌ه‬ ‫ی نه‌خۆش ‌‬ ‫توش������ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئه‌لمانیا ‌‬ ‫ی سروشت ‌‬ ‫پزیشكییه‌كان چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی میو‌ه‬ ‫ی چاره‌س������ه‌ركردن به‌رێگ‌ه ‌‬ ‫خۆرئاوا شێواز ‌‬ ‫گرتۆت‌ه به‌ر به‌تایبه‌ت كاتێك س������ه‌رنجیان داو‌ه ك‌ه‬ ‫ب‌ه چ خێراییه‌ك ئه‌و كه‌س������ان‌ه چ������اك بونه‌ته‌و‌ه ك‌ه‬ ‫ی گورچیله‌‌و شێرپه‌نج‌ه بوون‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫ی هه‌وكردن ‌‬ ‫توش ‌‬ ‫ی خواردنیان به‌میوه‌‪.‬‬ ‫ی ڕۆژان‌ه ‌‬ ‫ی شێواز ‌‬ ‫به‌ڕه‌چاوكردن ‌‬


‫‪14‬‬

‫سێشه‌ممه‬ ‫‪2010 /9/7‬‬

‫ژماره‪40‌:‬‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫ی كه‌متر بخۆ تا‬ ‫چه‌ور ‌‬ ‫زۆرتر بژی‌!‬

‫ی توش������بوون‌ه‬ ‫ی س������ه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی هۆكار ‌‬ ‫ی پ������ڕ له‌چه‌ور ‌‬ ‫خواردن ‌‬ ‫به‌نه‌خۆشیی‌ه درێژخایه‌نه‌كان‌و ته‌مه‌نیش كه‌متر ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی دوور‬ ‫ده‌ته‌وێ ته‌مه‌ن درێژو له‌شساغ بیت‪ ،‬ئه‌وا خۆت له‌چه‌ور ‌‬ ‫بخه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ی واشنتۆن رایانگه‌یاند‪:‬‬ ‫ی زانكۆ ‌‬ ‫ی پزیشك ‌‬ ‫ی كۆلیژ ‌‬ ‫لێكۆڵیاران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆری������ان تێدای‌ه به‌تایبه‌ت چه‌ور ‌‬ ‫ی چه‌ور ‌‬ ‫ئه‌و خۆراكان‌ه ‌‬ ‫ی چه‌ند‬ ‫ی سستبوون ‌‬ ‫ی سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی گیانله‌به‌ران‪ ،‬هۆكار ‌‬ ‫گۆش������ت ‌‬ ‫ی چاالكییه‌كانیاندا‪،‬‬ ‫ی ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ی جه‌سته‌ی‌ه له‌كات ‌‬ ‫كۆئه‌ندامێك ‌‬ ‫ی خوێن ته‌س������ك ده‌كاته‌وه‌و‬ ‫به‌جۆرێك ك������‌ه ده‌ماره‌كان������ ‌‬ ‫ی دڵ‌و مێشكیش كه‌متر ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫فه‌رمانه‌كان ‌‬ ‫ی زۆرترین‬ ‫ی ده‌كه‌ن ك‌ه ئه‌و مرۆڤان‌ه ‌‬ ‫ئه‌و توێژه‌ران‌ه ئاش������كرا ‌‬ ‫ی ڕێكوپێك ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ی ده‌خۆن‌و وه‌رزشێك ‌‬ ‫خۆراكی گیای ‌‬ ‫ی ساغن‪ ،‬هه‌ر مرۆڤێكیش‬ ‫ی درێژو له‌شێك ‌‬ ‫ی ته‌مه‌نێك ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ی زیات������ر له‌خواردنه‌كانیدا هه‌بێت ئه‌وا كۆئه‌ندام‌ه‬ ‫تا چه‌ور ‌‬ ‫ی ده‌بنه‌وه‌و‬ ‫ی نه‌خۆش������ ‌‬ ‫ی دووچار ‌‬ ‫ی جه‌ست‌ه ‌‬ ‫س������ه‌ره‌كییه‌كان ‌‬ ‫ی ته‌مه‌نیان كه‌م ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ‪ %35‬له‌سااڵن ‌‬ ‫دواجاریش به‌ڕێژ‌ه ‌‬

‫ی‬ ‫‪ 9‬ئامۆژگاری بۆ به‌ژنڕێك ‌‬ ‫كوڕان‌و كچان‬ ‫ی قه‌دوبااڵیان‬ ‫ی گه‌نجان به‌كچان‌و كوڕانه‌وه‌‪ ،‬حه‌ز ب‌ه به‌ژنڕێكی‌‌و جوان ‌‬ ‫زۆرین‌ه ‌‬ ‫ی راستیان له‌به‌رده‌ستدا نییه‌‪.‬‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌وباره‌و‌ه هیچ جۆر‌ه زانیارییه‌ك ‌‬ ‫ی جۆرج تاون له‌ئامۆژگارییه‌كدا ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌گه‌ر ده‌ته‌وێ‬ ‫ی به‌ژنڕێك ‌‬ ‫سه‌نته‌ر ‌‬ ‫ی جوانت هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا پێویس������ت‌ه‬ ‫ی به‌ژنڕێكی‌‌و جه‌س������ته‌یه‌ك ‌‬ ‫ببیت‌ه خاوه‌ن ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی پسپۆڕان ‌‬ ‫ی جێبه‌جێ بكه‌یت‪ .‬به‌پێ ‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك ئامۆژگاریی ته‌ندروست ‌‬ ‫سه‌نته‌ره‌‪ ،‬ئامۆژگارییه‌كان بریتین له‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬كه‌متر بخۆو زۆرتر بخه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬هه‌موو ژه‌مێك سه‌وز‌ه بخۆ‪.‬‬ ‫‪ .3‬به‌ر له‌نانخواردن‪ ،‬سوپ بخۆ‪.‬‬ ‫ی سور كه‌م بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ی گۆشت ‌‬ ‫‪ .4‬رۆژ به‌رۆژ خواردن ‌‬ ‫‪ .5‬كۆكاكۆالو مادد‌ه كهولییه‌كان مه‌خۆره‌وه‌‪.‬‬ ‫ی چا نۆش بكه‌‪.‬‬ ‫ی جۆره‌كانی تر ‌‬ ‫ی سه‌وز له‌بر ‌‬ ‫‪ .6‬چا ‌‬ ‫ی بكه‌‪ ،‬بۆنمون‌ه یۆگاش باشترینیانه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌میشه‌ی ‌‬ ‫‪ .7‬وه‌رزشێك ‌‬ ‫ی نانخواردن خۆت به‌قسه‌و‌ه سه‌رقاڵ بكه‌‪ ،‬تا كه‌متر بخۆیت‌و زووتر‬ ‫‪ .8‬كات ‌‬ ‫تێر ببیت‪.‬‬ ‫ی شه‌وان له‌یاد مه‌كه‌‪.‬‬ ‫ی ئێواران‌و جوڵ‌ه ‌‬ ‫ی به‌یانیان‌و پیاس‌ه ‌‬ ‫‪ .9‬وه‌رزش ‌‬

‫كۆمه‌ڵێ������ك خۆراك هه‌ن ك‌ه زۆرترین س������ود به‌مرۆڤ ده‌گه‌یه‌نن‌و‬ ‫له‌بازاڕیش������دا به‌كه‌مترین نرخ ده‌س������ت ده‌كه‌ون‌و پێویست‌ه له‌ژه‌م‌ه‬ ‫خواردن ‌ی رۆژانه‌دا دابنرێن‪.‬‬ ‫سه‌نته‌ر ‌ی په‌ره‌پێدان ‌ی ته‌ندروست ‌ی له‌به‌رازیل رایگه‌یاند ك‌ه حه‌وت‬ ‫خۆراك هه‌ن پێویس������ت‌ه بخرێن‌ه ژه‌م‌ه نانخواردنه‌و‌ه تا له‌شساغیت‬ ‫بپارێزیت‌و هه‌رگیزیش پێویس������تت به‌پزیش������ك نه‌بێ������ت‪ .‬به‌پێ ‌ی‬ ‫توێژینه‌وه‌كان ‌ی ئه‌م سه‌نته‌ر‌ه له‌سه‌ر بایه‌خدارترین خۆراك‪ ،‬ئه‌و حه‌وت‬ ‫خۆراك‌ه بریتین له‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬سێو‪ :‬چه‌ور ‌ی جه‌ست‌ه ده‌سوتێنێت‌و له‌قه‌ڵه‌و ‌ی دوورت ده‌خاته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬سیر‪ :‬به‌هۆ ‌ی بوون ‌ی (ئه‌لیسین)ه‌و‌ه ئاست ‌ی كۆلیستڕۆڵ‌و چه‌ور ‌ی‬ ‫زیانبه‌خش ‌ی جه‌ست‌ه كه‌م ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬ته‌ماته‌‪ :‬دژ‌ه شێرپه‌نجه‌یه‌و كاریگه‌ر ‌ی له‌سه‌ر كه‌مبوونه‌و‌ه ‌ی په‌ستان ‌ی‬ ‫خوێن هه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬گێ������زه‌ر‪ :‬خواردن ‌ی ب������ه‌ر له‌هه‌ر ژه‌مه‌خواردنێ������ك‪ ،‬یارید‌ه ‌ی‬ ‫كه‌مبوونه‌و‌ه ‌ی كێش‌و سوتاندن ‌ی چه‌ور ‌ی له‌ش ده‌دات‪.‬‬ ‫‪ .5‬پرته‌قاڵ‪ :‬به‌هۆ ‌ی بوون ‌ی ڤیتامین ‪ C‬پێست ‌ی جه‌سته‌ت ده‌پارێزێت‪.‬‬ ‫‪ .6‬عه‌نبه‌‪ :‬كالۆریا ‌ی سودبه‌خش ‌ی بۆجه‌ست‌ه تێدایه‌و جێگ‌ه ‌ی خۆراك‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .7‬كه‌له‌رم‪ :‬لێوانلێو‌ه له‌مادد‌ه ‌ی ئاس������ن‌و ئاست ‌ی كۆلیستڕۆڵ كه‌م‬ ‫ده‌كاته‌وه‌و دڵ‌و مێشك به‌هێز ده‌كات‪.‬‬

‫ی مرۆڤ‬ ‫‪ 7‬خۆراك ‌ه دڵسۆزه‌ك ‌ه ‌‬

‫نیكۆتین گه‌وره‌ترین‬ ‫دووژمنی مرۆڤ ‌ه‬ ‫چه‌ند لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك ‌ی نوێ جه‌خت له‌سه‌ر كاریگه‌ر ‌ی نیكۆتین‬ ‫له‌س������ه‌ر زیادبوون ‌ی ڕێژ‌ه ‌ی توش������بوون به‌س������ه‌رجه‌م جۆره‌كان ‌ی‬ ‫شێرپه‌نجه‌‪ ،‬نه‌خۆش������ییه‌كان ‌ی دڵ‌و مێش������ك ده‌كاته‌وه‌‪ .‬گروپ ‌ی‬ ‫پزیشكان ‌ی ئه‌مستردام له‌هۆڵه‌ندا رایانگه‌یاند ك‌ه دوا ‌ی ئه‌نجامدان ‌ی‬ ‫چه‌ند لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك ‌ی زانس������ت ‌ی له‌س������ه‌ر دوو هه‌زار كه‌س������ ‌ی‬ ‫توشبوو به‌نه‌خۆشیی‌ه جۆراوجۆره‌كان ‌ی شێرپه‌نجه‌و دڵ‪ ،‬گه‌یشتن‌ه‬ ‫ئه‌و ده‌ره‌نجام‌ه ‌ی ك‌ه جگه‌ره‌كێشان‌و بوون ‌ی نیكۆتین له‌جه‌سته‌دا‬ ‫به‌ڕێژ‌ه ‌ی ‪‌ %72‬ی ئه‌و نه‌خۆشان‌ه پێكدێنێت له‌گه‌ڵ زۆر نه‌خۆشی‬ ‫تر ‌ی وه‌ك گوشار ‌ی خوێن‌و به‌رز ‌ی كۆلیستڕۆڵ ‌ی ل‌هش‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫تێكچوون������ ‌ی هه‌ندێ فه‌رمانی تر ‌ی له‌ش ك‌ه په‌یوه‌س������ت‌ه به‌بوون ‌ی‬ ‫نیكۆتین‌وجگه‌ره‌كێشانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م پزیشكان‌ه ئاشكرا ‌ی ده‌كه‌ن ك‌ه نیكۆتین توانا ‌ی به‌رگر ‌ی له‌ش‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر هه‌موو نه‌خۆش������ییه‌كدا كه‌م ده‌كاته‌وه‌‌و رۆژبه‌رۆژیش‬ ‫قوربانیان ‌ی جگه‌ره‌كێشان له‌زیادبووندایه‌‪ ،‬كه‌وات‌ه ده‌توانین بڵێین‬ ‫نیكۆتین گه‌وره‌ترین دووژمنی مرۆڤه‌‪.‬‬

‫ئینته‌رنێت توانا ‌‬ ‫ی مێشكی گه‌نجان زیاد ده‌كات خۆت ل ‌ه گه‌رمكردنه‌وه‌و‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك ‌ی زانس������تی ‌ی زانكۆ ‌ی كالیفۆرنیا جه‌خت له‌س������ه‌ر كاریگه‌ر ‌ی به‬ ‫ی خۆراك بپارێز ‌ه‬ ‫‌كارهێنان ‌ی ئینته‌رنێت له‌سه‌ر ساردكردنه‌و ‌ه ‌‬ ‫زیادكردن ‌ی توانا ‌ی مێشك‌و یاده‌وه‌ر ‌ی ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬به‌و مه‌رج‌ه ‌ی نه‌گات‌ه ئاست ‌ی ئاڵوده‌بوون‪.‬‬ ‫تیمێك ‌ی پزیشكان ‌ی زانكۆ ‌ی كالیفۆرنیا له‌لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كدا رایانگه‌یاند‪ :‬له‌تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك ‌ی مه‌یدانیدا ك‌ه له‌سه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵێ������ك گه‌نج‌و پیاو ‌ی به‌ته‌مه‌ن ئه‌نجام دراوه‌‪ ،‬گه‌یش������تین‌ه ئه‌و ئه‌نجام‌ه ‌ی ك‌ه به‌كارهێنان ‌ی‬ ‫ئینته‌رنێت توانا ‌ی مێشك‌و یاده‌وه‌ر ‌ی بۆ فێربوون ‌ی زانست ‌ی‬ ‫ن������وێ به‌هێ������ز ده‌كات‪ ،‬چونك������‌ه له‌كات ‌ی‬ ‫به‌كارهێنانیدا سه‌رجه‌م هه‌سته‌كان ‌ی مرۆڤ‬ ‫چڕ ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬خانه‌كانی مێشك وااڵ ده‌كات‬ ‫تا زانیار ‌ی نوێ وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫به‌پێ������ ‌ی وت‌ه ‌ی ئه‌و پزیش������كان‌ه به‌كارهێنان ‌ی‬ ‫ئینته‌رنێت ده‌بێ له‌كات ‌ی شیاو ‌ی خۆ ‌ی تێپه‌ڕ‬ ‫ن������ه‌كات‪ ،‬چونك‌ه ئه‌گه‌ر له‌رۆژێكدا پتر له‌دوو‬ ‫كاژێر بێت‪ ،‬ئه‌وا ده‌چێت‌ه خان‌ه ‌ی ئاڵوده‌بوونه‌وه‌و‬ ‫ی چاوو توش������بوون‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ‌ی الوازبوون ‌‬ ‫به‌نه‌خۆشییه‌كان ‌یپێستدووچار ‌یبه‌كارهێنه‌ران‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫ی خۆشمان هه‌بێت؟‬ ‫چۆن خه‌وێك ‌‬

‫ی زۆر به‌ده‌ست‬ ‫شه‌وان كه‌س������انێك ‌‬ ‫ی ك������ه‌م خ������ه‌و ‌ی یاخود‬ ‫گرفت������ ‌‬ ‫خه‌وزڕان������ه‌و‌ه ده‌ناڵێن������ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ی له‌س������ه‌ر‬ ‫كاریگه‌ر ‌ی خراپیش������ ‌‬ ‫ی رۆژانه‌یان كردووه‌‪.‬‬ ‫فه‌رمانه‌كان ‌‬ ‫د‪.‬جۆزی������ف مانس������ۆن پس������پۆڕ ‌ی‬ ‫ی له‌ب������وار ‌ی‬ ‫ناس������راو ‌ی ئه‌مریك������ ‌‬ ‫خه‌وناسیدا ئاش������كرا ‌ی ده‌كات ك‌ه‬ ‫ی به‌‪7‬ـ‬ ‫هه‌م������وو مرۆڤێك پێویس������ت ‌‬ ‫‪8‬كاژێر خه‌و ‌ی رێكوپێك هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر س������ه‌ردان ‌‬ ‫رۆژان‌ه ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫پزیش������ك‌ه ده‌روونییه‌كان ده‌ك‌هن‌و‬

‫ی خه‌و ‌ی‬ ‫سكااڵ له‌خه‌وزڕان‌و بینین ‌‬ ‫ی‬ ‫ناخۆش ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش دیارده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئاسانه‌‪،‬‬ ‫ده‌روونییه‌و چاره‌سه‌ره‌كه‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌ندروست ‌‬ ‫به‌و مه‌رج‌ه ‌ی ڕێنمای ‌‬ ‫خه‌و په‌یڕه‌و بكه‌یت‪ .‬ئه‌م پزیش������ك‌ه‬ ‫له‌بار‌ه ‌ی چاره‌سه‌ره‌وه‌‪ ،‬ئاماژ‌ه بۆئه‌و‌ه‬ ‫ی خه‌و ئه‌م‬ ‫ده‌كات ك‌ه پێویست‌ه شوێن ‌‬ ‫مه‌رجان‌ه ‌ی تێدا بێت‪:‬‬ ‫ی ئارام‌و دوور له‌ژاوه‌ژاو ‌ی‬ ‫‪ .1‬شوێنێك ‌‬ ‫ئۆتۆمبێل بێت‪.‬‬ ‫ی ئه‌س������تورو نه‌رم‬ ‫‪ .2‬دۆش������ه‌كێك ‌‬ ‫هه‌ڵببژێره‌‪ ،‬بالیفه‌كه‌شت نه‌رم بێت‌و‬

‫ی‬ ‫زبر ‌ی تێدا نه‌بێت‌و ره‌نگه‌ك‌ه ‌ی سپ ‌‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫‪ .3‬له‌سه‌ر قه‌ره‌وێڵ‌ه بنوو به‌ومه‌رج‌ه ‌ی‬ ‫ی هه‌بێت‌و له‌كه‌وتن‌ه خواره‌و‌ه‬ ‫قه‌راغ ‌‬ ‫به‌دوور بیت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ .4‬ب������ه‌رز ‌ی س������ه‌رینه‌كه‌ت به‌پێ ‌‬ ‫ئه‌نداز‌ه ‌ی به‌رز ‌ی ملت دابنێ‪.‬‬ ‫‪ .5‬پێویس������ت‌ه ژووره‌ك������ه‌ت هه‌وا ‌ی‬ ‫ی تێدا بێت‪.‬‬ ‫خاوێن‌و كه‌مێ رووناك ‌‬ ‫‪ .6‬هه‌رگیز له‌ژوور ‌ی نوستن كار ‌ی‬ ‫ی ئه‌نجام مه‌ده‌!‬ ‫فكر ‌ی یاخود جه‌سته‌ی ‌‬

‫چه‌ندین خێزان هه‌ن ك‌ه چه‌ند جارێك خواردن گه‌رم ده‌كه‌نه‌وه‌و بۆچه‌ند‬ ‫ژه‌مه‌خواردنێك به‌كاریده‌هێنن‪ ،‬ئه‌مه‌ش زیانبه‌خشه‌و ئاست ‌ی‬ ‫سوده‌كان ‌ی كه‌م ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬له‌وباره‌و‌ه پسپۆڕان ‌ی زانكۆ ‌ی‬ ‫شیكاگۆ ئاشكرایان كرد ك‌ه به‌هۆ ‌ی سه‌رقاڵ ‌ی به‌ئیش‌و كاره‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێ مرۆڤ یه‌ك خواردن بۆ چه‌ند ژه‌مێك ئاماد‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫به‌بێ ئه‌و‌ه ‌ی ئاگادار ‌ی زیانه‌كان ‌ی ئه‌م كاره‌یان ببن‪ ،‬ئاست ‌ی‬ ‫سودبه‌خشی‌‌و ڤیتامینه‌كان ‌ی ئه‌و خۆراكانه‌ش زۆر كه‌م ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و پسپۆڕان‌ه له‌راپۆرتێكی زانستیدا رایده‌گه‌یه‌نن ك‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫خۆراكێك له‌ژه‌می دیاریكراودا نه‌خورا‪ ،‬ئه‌وا له‌ژه‌م ‌ی دووه‌مدا ك‌ه‬ ‫گه‌رم ده‌كرێته‌و‌ه به‌كتریای زیانبه‌خش ده‌چن‌ه ناو خۆراكه‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ر ساردبوونه‌وه‌و گه‌رمكردنه‌و‌ه ‌ی خۆراكێكیشدا‪،‬‬ ‫ئاست ‌ی كالۆریاو توانست ‌ی ڤیتامینه‌كان ‌ی ئه‌و خۆراك‌ه به‌ره‌و كه‌مبوونه‌وه‌یه‌ك ‌ی به‌رچاو ده‌چێت‪ ،‬هه‌ربۆی‌ه پێویست‌ه له‌ماو‌ه ‌ی‬ ‫‪24‬كاژێردا خۆراكه‌ك‌ه بخورێت‪ ،‬ئه‌گه‌رنا ئاست ‌ی دووچاربوون ‌ی مرۆڤ به‌ژه‌هراویبوون زیاتر ده‌كات‌و به‌رگر ‌ی جه‌سته‌ش‬ ‫داده‌به‌زێنێت‪ .‬ئاست‌ه ‌ی كۆرپه‌له‌ك‌ه گیان ‌ی ده‌كه‌وێت‌ه مه‌ترسییه‌وه‌‪.‬‬

‫ماساژ ‪ ...‬له‌نه‌خۆشیی ‌ه ده‌روونییه‌كان‬ ‫دوورت ده‌خاته‌و ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ماس������اژ ‌ی جه‌ست‌ه به‌ش������ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ته‌ندروست‪ ،‬توانا ‌ی له‌ش له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی زیاد ده‌كات‌و ئاس������ت ‌‬ ‫نه‌خۆش������ ‌‬ ‫متمانه‌به‌خۆبوونیش به‌رز ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی زانس������ت ‌‬ ‫ناوه‌ن������د ‌ی په‌ره‌پێدان ‌‬ ‫ی رایگه‌یاند‬ ‫ی له‌نیوده‌له ‌‬ ‫پزیش������ك ‌‬ ‫ك‌ه هه‌موو مرۆڤێك له‌هه‌فته‌یه‌كدا‬ ‫ی به‌و‌ه هه‌ی‌ه النیكه‌م دووجار‬ ‫پێویست ‌‬

‫له‌دڵه‌ڕاوك������ێ‌و‬

‫ماساژ بۆجه‌س������ت‌ه ‌ی بكات‪ ،‬چونك‌ه دووركه‌وتن������ه‌و‌ه‬ ‫ی به‌نه‌رمونیانی‌‌و خه‌مۆكی‌‪.‬‬ ‫جه‌ست‌ه پێویس������ت ‌‬ ‫ی پێس������ت هه‌ی‌ه ك‌ه له‌ئامۆژگارییه‌كیش������دا ئه‌م ناوه‌ند‌ه‬ ‫ی گرێ ‌‬ ‫البردن ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌ڕێگ‌ه ‌ی ماساژه‌و‌ه دێته‌دی‌و ده‌ڵێت‪ :‬ماساژ ‌ی ژن‌و مێرد بۆ یه‌كتر‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی یاخود ماساژ ‌ی ژن بۆمنداڵه‌كان ‌‬ ‫ڕێژ‌ه ‌ی توش������بوون به‌نه‌خۆش������ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆشه‌ویس������ت ‌‬ ‫پێس������تیش كه‌م ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬هاوكات خ������ۆ ‌ی هه‌س������ت ‌‬ ‫ی ماساژیش������دا دڵ‌و ده‌روون له‌نێوانیان������دا زیات������ر ده‌كات‌و‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫ی گرنگ‌ه بۆ دووركه‌وتنه‌و‌ه‬ ‫ج������ۆر‌ه ئارامیی������ه‌ك وه‌رده‌گرێت هۆكارێك ‌‬ ‫ك‌ه ده‌بێته‌مای‌ه ‌ی متمانه‌به‌خۆبوون‌و له‌نه‌خۆشیی‌هده‌روونییه‌كان‪.‬‬


‫سێشه‌ممه‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫‪2010 /9/7‬‬

‫ژماره‪40 :‬‬

‫‪17‬‬

‫گه‌نجێكی چایچی حه‌ز ده‌كات بگه‌ڕێته‌و ‌ه نێو هۆڵه‌كان‌و درێژ ‌ه به‌خوێندن بدات‬ ‫"ڕۆژێك به‌كچێك ‌ی زانكۆم وت ده‌مه‌وێـت ببیت ‌ه خۆشه‌ویستم كه‌چ ‌ی ك ‌ه زان ‌ی چایچیم هه‌ر حسابیش ‌ی بۆنه‌كردم"‬

‫هاوڕێكانی‪" ،‬ئێس������تا خوێندنیش‬ ‫ئ������ه‌و گرنگییه‌ی‌ جاران������ی‌ نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌م ئیشانه‌ زۆرباشتره‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫لێ������ره‌ هه‌زار س������اڵ ئی������ش بكه‌یت‬ ‫هه‌روه‌ك یه‌ك وایه‌‌و كه‌س خزمه‌تت‬ ‫بۆنانوس������ێـت ی������ان ئه‌گ������ه‌ر هات‌و‬ ‫شتێكت به‌س������ه‌رهات كه‌س زه‌مانی‌‬ ‫ژیانی‌ تۆ ناكات"‪.‬‬

‫گه‌نجێكی ته‌مه‌ن ‪24‬ساڵ‬ ‫له‌ته‌مه‌نی ‪14‬ساڵیه‌و‌ه‬ ‫خه‌ریكی شاگردیی‬ ‫چایخانه‌یه‌و جه‌خت له‌و‌ه‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ به‌هۆی‬ ‫كاره‌كه‌یه‌وه‌ نه‌یتوانیو‌ه درێژ‌ه‬ ‫به‌خوێندكه‌ی بدات‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫ئاواته‌خواز‌ه رۆژگار ‌‬ ‫باش بێت‌و بگه‌ڕێته‌وه‌ نێو‬ ‫هۆڵه‌كانی‌ خوێندن‪.‬‬ ‫ رێباز سۆڵه‌یی‬ ‫زانا محه‌مه‌د ڕه‌ش������ید له‌دایكبووی‌‬ ‫س������اڵی ‪ ،1986‬م������اوه‌ی‌ ‪10‬س������اڵ‌ه‬ ‫خه‌ریكی‌ شاگردییه‌ له‌چایخانه‌یه‌كدا‌و‬ ‫به‌وت������ه‌ی‌ خۆی‌ له‌ب������ه‌ر ئیش‌و كار‬ ‫نه‌یتوانی������وه‌ خوێندنه‌ك������ه‌ی‌ ته‌واو‬ ‫بكات‪ ،‬بۆیه‌ ئێس������تا ڕۆژانه‌ له‌‪11‬ی‌‬ ‫پێش نیوه‌ڕۆوه‌ تاوه‌كو ‪10‬ی‌ ش������ه‌و‬ ‫له‌ش������ه‌قامی‌ س������ه‌هۆڵه‌كه‌ی‌ سلێمانی‌‬ ‫خه‌ریكی‌ چایچێتیه‌‪.‬‬ ‫گله‌یی له‌ژیانی هه‌یه‌‬ ‫زانا‪ ،‬باس ل������ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ هه‌موو‬ ‫رۆژێكی ژیان������ی دووباره‌بوونه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێیوایه‌ داهاتووش������ی نادیاره‌‌و‬ ‫نازان������ێ ق������ه‌ده‌ر چ������ی‌ بۆدیاری‌‬ ‫ك������ردووه‌‌و جگه‌ل������ه‌ چایچێت������ی‌ چ‬ ‫كار‌و پیش������ه‌یه‌كی‌ دیكه‌ی‌ به‌نسیب‬ ‫ده‌بێت‪" ،‬هه‌م������وو هه‌وڵێك ده‌ده‌ی‌‪،‬‬ ‫هه‌ر هیچ ناك������ه‌ی‌ به‌هیچ‪ ،‬ئیتر دڵ‬ ‫به‌چی‌ خۆش بكه‌م‪ ،‬مه‌گه‌ر هه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫بڵێ������م خوایه‌ ژنێك������ی‌ جوانم له‌گه‌ڵ‬ ‫خانوویه‌ك������دا پێب������دات"‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬

‫زانا محەمەد‪ ،‬ئەو گەنجەی خەون بە هەندەرانەوە دەبینێت فۆتۆ‪ :‬رێباز سٶڵەیی‬ ‫گه‌نجان‪" ،‬هه‌رچه‌نده‌ ده‌سته‌اڵتێكی‬ ‫باشمان نییه‌‪ ،‬به‌اڵم جاری‌ واش هه‌یه‌‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ ش������ه‌هاده‌ت نییه‌ كچان‬ ‫ئاماده‌نی������ن له‌گه‌ڵ������ت زه‌واج بكه‌ن‪،‬‬ ‫بۆخ������ۆم ئ������ه‌وه‌م تاقیكردووه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫ڕۆژێ������ك به‌كچێك������ی‌ زانكۆم وت‬ ‫ده‌مه‌وێـت ببیته‌ خۆشه‌ویستم كه‌چی‌‬ ‫كه‌ زانی‌ چایچیم هه‌ر حسابیش������ی‌‬ ‫بۆنه‌كردم"‪.‬‬

‫زانا به‌و تێڕوانین������ه‌ی‌ كه‌ بۆژیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێس������تای‌ خۆی‌ هه‌یه‌ت������ی‌ ناتوانێـت‬ ‫له‌م واڵته‌ بیر له‌خه‌ونه‌كانی‌ بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌وت������ه‌ی‌ خ������ۆی‌ هه‌مووی‌‬ ‫خه‌یاڵ������ه‌‪" ،‬ته‌نها بیر له‌وه‌ ده‌كه‌مه‌وه‌‬ ‫ڕۆژێك بتوانم ژنێك بهێنم‌و بچمه‌‬ ‫ماڵی‌ خۆمه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌خوا هه‌رچی‌‬ ‫س������ه‌ردێنم به‌م پاره‌ی‌ ش������اگردییه‌‬ ‫ژنهێنان ده‌ری‌ ناهێنێت"‪.‬‬ ‫ناوب������راو‪ ،‬كێش������ه‌ی‌ م������ادی‌‌و‬ ‫نیش������ته‌جێبوون به‌كۆسپێكی گه‌وره‌ ژنی‌ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌پڵی هه‌یه‌‬ ‫ده‌زانێت بۆهاوسه‌رگیری نه‌كردنی ئه‌و گه‌نجه‌ ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه‌ ئێستا‬

‫كچێكی خۆش������ده‌وێت‌و هاوئاستی‬ ‫خۆش������یه‌تی‌‪" ،‬كه‌پڵێكم هه‌یه‌ كچی‌‬ ‫ماڵه‌وه‌یه‌ له‌ئاس������تی‌ خۆمدایه‌‪ ،‬ئیستا‬ ‫هه‌موو كه‌س دوان‌و س������یانی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ یه‌ك دانه‌مان هه‌یه‌و گه‌ر‬ ‫خ������وا رێكی بخات هاوس������ه‌رگیری‬ ‫ده‌كه‌ی������ن"‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ زان������ا له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ك������ه‌ ڕۆژان������ه‌ به‌به‌رده‌وامی‌‬ ‫ئی������ش ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر رۆژێك‬ ‫بیه‌وێت خۆشه‌ویس������ته‌كه‌ی ببینێت‬ ‫ناچێته‌وه‌ بۆدوكان‪" ،‬هه‌ر ڕۆژێك‬ ‫كه‌ مه‌وعیدم هه‌بێ������ت‪ ،‬ته‌له‌فۆنێك‬

‫ده‌كه‌م‌و به‌وه‌س������تاكه‌م ده‌ڵێم نایه‌م بۆ‬ ‫دوكان"‪ .‬ئه‌و كوڕه‌ گه‌نجه‌ له‌ئێستادا‬ ‫ئاوات������ی ئه‌وه‌یه‌ س������ه‌فه‌ری‌ واڵتێكی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ بكات‪" ،‬ئ������ه‌وه‌ خه‌ونه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئاواتی‌ ژنه‌ك������ه‌و خانووه‌كه‌ بخوازم‬ ‫باش������تره‌‪ ،‬چونكه‌ به‌ڕاستی‌ له‌سایه‌ی‌‬ ‫ئه‌م حكومه‌ت������ه‌دا ناتوانیت ته‌نانه‌ت‬ ‫بی������ر له‌خه‌ونه‌كانیش������ت بكه‌یته‌وه‌‬ ‫نه‌ك بتوانیت بیهێنیته‌دی‌"‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا زۆر حه‌ز ده‌كات بگه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ب������ۆ خویێندن‪ ،‬ب������ه‌اڵم پێیوایه‌ تازه‌‬ ‫دواكه‌وت������ووه‌و ناتوانێ������ت بگاته‌وه‌‬

‫كچان بۆ كوڕان جلی رووت له‌به‌ر‬ ‫ده‌كه‌ن‬ ‫به‌وت������ه‌ی زانای چایچ������ی گه‌نجانی‬ ‫ئێس������تا ئه‌وه‌نده‌ كچی جل رووتیان‬ ‫بینیوه‌‪ ،‬زۆر ده‌ربه‌ستی‌ ئه‌وه‌ نابن كه‌‬ ‫كچ������ان جله‌كانیان زۆر وروژێنه‌ره‌‪،‬‬ ‫"ك������وڕان بێزاربوون ل������ه‌وه‌ی كه‌‬ ‫به‌رده‌وام ته‌ماشای كچان بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫حه‌ز ده‌كه‌ن له‌وه‌ زیاتر كچان جلی‬ ‫وروژێنه‌ر له‌به‌ر بكه‌ن‪ ،‬كچانیش كه‌‬ ‫ده‌بینن كوڕان س������ه‌رنجیان ناده‌ن‬ ‫ناچ������ار جل������ی رووت له‌به‌ر كوڕان‬ ‫بپۆشن"‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌نج������ه‌ ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه‌ ئه‌و‬ ‫به‌رنامه‌و زنجیرانه‌ی له‌كه‌ناڵه‌كانه‌وه‌‬ ‫لێده‌درێن‪ ،‬له‌ئاستی ئه‌م سه‌رده‌مه‌دایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ندێك به‌رنامه‌ هه‌یه‌ حه‌یای‌‬ ‫كوردیش������ی‌ بردووه‌‌و س������اڵ به‌ساڵ‬ ‫خراپتر ده‌بێت‪" ،‬ك������ه‌س نازانێت‬ ‫ئه‌مانه‌ی ئ������ه‌و به‌رنامانه‌ ده‌كه‌ن یان‬ ‫ئه‌و گۆرانیان������ه‌ ده‌ڵێن كوردن یان‬ ‫توركن یان ش������تی‌ تر؟"‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫زانا جه‌خ������ت له‌وه‌ ده‌كات������ه‌وه‌ كه‌‬ ‫هه‌ندێكیان له‌به‌ر پێشكه‌تن بوونه‌ته‌‬ ‫ماڵوێرانكه‌ری‌ خه‌ڵ������ك‪" ،‬من خۆم‬ ‫حه‌زم له‌زۆربه‌ی‌ كه‌ناڵه‌ كوردیه‌كانه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم نابێـت هه‌موو ش������تێك ته‌نها‬ ‫به‌حه‌زی‌ گه‌نج بپێویت"‪.‬‬

‫چایچییه‌كی پیر‪ :‬گه‌نجی ئێستا له‌جاران باشترن‬

‫"گه‌نجان له‌وه‌دا زۆر خراپن ك ‌ه ڕێز ‌ی دایك‌و باوك ناگرن‪ ،‬بێبه‌هر‌هن‌و خۆشیان به‌دونیا ناگۆڕنه‌وه‌"‬ ‫وه‌ستا جه‌اللی‌ چایچی‌ له‌ساڵی‬ ‫ی سه‌ره‌تاییه‌و‌ه‬ ‫‪‌1962‬و له‌پۆلی‌ یه‌ك ‌‬ ‫خه‌ریكی‌ چایچێتی بووه‌‌و له‌ته‌مه‌نی‬ ‫شانز‌ه ساڵیه‌وه‌ ده‌ستیكردوو‌ه‬ ‫به‌كاری چایچێتی‌و جه‌خت له‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ له‌هه‌موو ژیان ‌‬ ‫پیشه‌یی خۆیدا رۆژێك نه‌بوو‌ه‬ ‫گوێ له‌حه‌سه‌ن زیره‌ك نه‌گرێت‌و‬ ‫كاسێته‌كانی‌ لێنه‌دات‪" ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫‪200‬موشتریم هه‌بێـت ‪150‬ه ‌‬ ‫حه‌سه‌ن زیره‌كه‌"‪.‬‬

‫ رێباز سۆڵه‌یی‬ ‫جه‌الل عه‌بدولره‌حمان له‌س������اڵ ‌ی ‪ 1978‬چایخانه‌ی‬ ‫دان������اوه‌‌و به‌وته‌ی خۆی تائێس������تا دوكانی خۆی‬ ‫نییه‌‌و هه‌ر له‌كرێچێتییدا درێژ‌ه به‌ژیان ‌ی پیش������ه‌یی‬ ‫خۆ ‌ی ده‌دات‪ ،‬ته‌نانه‌ت كاتێك بۆماوه‌ی دووس������اڵ‬ ‫ده‌خرێت‌ه خزمه‌ت ‌ی س������ه‌ربازییه‌و‌ه له‌به‌ر ناڕه‌حه‌تی‬ ‫ش������وێنه‌كه‌ ‌ی له‌س������اڵ ‌ی ‪1986‬دا فی������رار ده‌كات‌و‬ ‫ناچێته‌و‌ه بۆس������ه‌ربازی‌‪" ،‬هه‌ر به‌فیرار ‌ی خه‌ریك ‌ی‬ ‫چایچێتی ‌ی بووم له‌گازینۆ پشده‌ر به‌رامبه‌ر سینه‌ما‬ ‫سیروان"‪.‬‬ ‫ئیشی كۆن كوله‌مه‌رگی بووه‌‬ ‫وه‌س������تا جه‌الل ئه‌و‌ه ناش������ارێته‌و‌ه ك‌ه له‌سه‌رده‌م ‌ی‬ ‫خۆیدا به‌كوله‌مه‌رگی ئیش ‌ی كردووه‌‪" ،‬پاش ئه‌وه‌ی‬ ‫فیرارم كرد‪ ،‬له‌به‌ر ماڵ‌و منداڵه‌كه‌م هه‌ر خه‌ریك ‌ی‬ ‫چایچێتی بووم‪ ،‬بۆی‌ه سێ جار ده‌ستگیركراوم"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی خۆی جاری سێیه‌م حكومه‌كه‌ی زۆر گه‌ور‌ه‬ ‫بووه‌و هیچ هیوایه‌ك ‌ی ئازادبوونی نه‌بووه‌‪ ،‬هه‌ربۆی‌ه‬ ‫له‌زیندان������ه‌و‌ه رایكردووه‌‪" ،‬خوا ‌ی گه‌ور‌ه كۆمه‌ك ‌ی‬ ‫كردم ك‌ه نه‌گیرێم‌و به‌وش������ێوه‌ی‌ه ت������ا ڕاپه‌ڕینه‌ك‌ه‬

‫به‌فیرار ‌ی خه‌ریك������ ‌ی چایچێت ‌ی بووم"‪ ،‬كاتێكیش‬ ‫له‌دوا ‌ی س������اڵی ‪ 1991‬له‌ده‌س������ت نه‌هامه‌تیه‌كانی‬ ‫رژێم������ی به‌عس رزگاری ب������ووه‌‪ ،‬ئومێد ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌بوو‌ه له‌زۆر ناهمواری‌‌و سه‌خت ‌ی ژیان رزگار ‌ی‬ ‫بێ������ت‪" ،‬وتم������ان دوای روخانی به‌ع������س ژیان‬ ‫خ������ۆش ده‌بێت‪ ،‬كه‌چی به‌داخ������ه‌و‌ه له‌جیات ‌ی ئه‌م‌ه‬ ‫قه‌درو قیم������ه‌ت نه‌ماوه‌‌و خه‌ڵك������ ‌ی ژیان ‌ی ناخۆش‬ ‫بووه‌‌و گۆڕاوه‌‪ ،‬جاران كه‌س������ێك بكه‌وتای‌ه خه‌ڵك‬ ‫ده‌یهێنای‌ه ماڵه‌وه‌‌و نان ‌ی بۆ دروست ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا كه‌سێك له‌سه‌ر ئه‌و‌ه جاده‌ی‌ه بكه‌وێت كه‌س‬ ‫ناچێ������ت باڵ ‌ی بگرێـت"‪ ،‬هه‌ربۆی‌ه وه‌س������تا جه‌الل‬ ‫جه‌خ������ت له‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه ك������‌ه نه‌مان ‌ی رێزو به‌ها ‌ی‬ ‫كه‌سه‌كان نابێت بكرێت‌ه قوربان ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی خه‌ڵك‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ������گا گۆڕاوه‌‪ ،‬به‌جۆرێ������ك ك‌ه مرۆڤ رێزی‬ ‫نه‌مێنێ������ت‌و ئاگاداری یه‌كتر نه‌بن‪" ،‬به‌داخه‌و‌ه له‌م‬ ‫س������ه‌رده‌مه‌دا خوامان له‌بیر نه‌م������اوه‌‌و هه‌ر له‌بیر ‌ی‬ ‫ته‌ماح داین‪ ،‬جاران هاوسێیه‌تی‌‌و ڕه‌حم‌و خزمایه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مان‌ه هه‌موو ‌ی بوو‌ه به‌قوربان ‌ی پاره‌و‬ ‫ته‌ماح‪ ،‬بۆی‌ه هه‌موومان نه‌خۆشین‌و دڵمان ته‌نگه‌"‪.‬‬ ‫گه‌نجی ئه‌م سه‌رده‌مه‌ باشتره‌‬ ‫ئ������ه‌و چایچیی������‌ه به‌ئه‌زموون‌ه ئاماژ‌ه به‌س������ه‌رده‌م ‌ی‬ ‫گه‌نجێت������ ‌ی خۆ ‌ی ده‌دات ك‌ه له‌س������ه‌رده‌م ‌ی ئه‌واندا‬ ‫نه‌س������ه‌ته‌الیت هه‌بوو‪ ،‬نه‌ئافره‌ت وه‌ك ئێستا ڕووت‬ ‫بوو‪ ،‬نه‌ئه‌م هه‌موو به‌رنام‌ه بێسودان‌ه له‌شاشه‌كانه‌و‌ه‬ ‫په‌خش ده‌كران‪" ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌مان‌ه س������ه‌رده‌می ئێم‌ه‬ ‫بوای‌ه ره‌نگ‌ه ئێمه‌ش������ی به‌خراپه‌دا ببردایه‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫ده‌بینی������ن ل������ه‌ڕوو ‌ی ئه‌خالقه‌و‌ه گه‌نجی‌ ئێس������تا‬ ‫باش������تره‌"‪ ،‬هه‌ربۆی‌ه وه‌س������تا جه‌الل جه‌خت له‌و‌ه‬ ‫ده‌كاته‌و‌ه ك‌ه گه‌نجی ئێستا به‌شێوه‌یه‌كی زۆرباش‬ ‫مامه‌ڵ‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌و گۆڕانكارییانه‌دا ده‌كات‪" ،‬زۆر‬ ‫ده‌زگا ‌ی راگه‌یان������دن ك‌ه بۆ له‌باربردن ‌ی ئه‌خالق ‌ی‬ ‫ئه‌م میلله‌ت‌ه دامه‌زراون‪ ،‬هێشتا گه‌نجان زۆرباشن‬ ‫كه‌چ ‌ی له‌س������ه‌رده‌م ‌ی ئێم������ه‌دا مه‌چه‌كی ئافره‌تێك‬ ‫ب������ه‌ده‌ره‌و‌ه بوای‌ه هه‌موو ‌ی به‌دواو‌ه بوو‪ ،‬پێغه‌مبه‌ر ‌ی‬ ‫خ������وا (د‪.‬خ) فه‌رموویه‌ت ‌ی زه‌مانێ������ك دێـت هه‌تا‬

‫پۆش������ت‌ه بیت زیاتر ڕووت ده‌بیت‪ ،‬ئه‌وه‌تا ئێس������تا‬ ‫هه‌موو ‌ی ڕووت‌ه كه‌چ������ ‌ی گه‌نجه‌كانمان زۆر گوێ ‌ی‬ ‫پێناده‌ن"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی وه‌س������تا جه‌الل گه‌نج ‌ی ئێس������تا ناتوانێت‬ ‫له‌ماڵه‌و‌ه به‌پێ بڕوات‌ه بازاڕ‌و به‌ته‌مه‌ڵیان ناوده‌بات‪،‬‬ ‫"گه‌نجان ل������ه‌وه‌دا زۆر خراپن ك‌ه ڕێز ‌ی دایك‌و‬ ‫باوك ناگرن‌و هه‌ر خه‌م ‌ی ژیان ‌ی خۆیانه‌‪ ،‬هه‌موو ‌ی‬ ‫بێبه‌هره‌ن‌و خۆشیان به‌دونیا ناگۆڕنه‌وه‌"‪ ،‬هه‌ربۆی‌ه‬ ‫جه‌خت له‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه ك‌ه ئه‌و گه‌نجانه‌ی ئێس������تا‬ ‫داوا ‌ی ئ������ازاد ‌ی ده‌ك������ه‌ن‌و ده‌یانه‌وێت خۆیان ژن‬ ‫بهێنن‌و ش������وو بكه‌ن‪ ،‬بێئه‌وه‌ ‌ی پ������رس به‌كه‌س‌و‬ ‫كاری������ان بك������ه‌ن‪" ،‬نازان������ن ئه‌م هه‌م������وو ته‌اڵق‌ه‬ ‫ه������ی چییه‌؟ هه‌موو ‌ی ه ‌ی ئه‌وه‌ی������‌ه زه‌واج هه‌ر بۆ‬ ‫ڕابواردن ‌ی دونیایی ده‌كه‌ن نه‌ك بۆماڵداری‌"‪.‬‬ ‫"له‌ره‌مه‌زاندا به‌ناچاری كارده‌كه‌م"‬ ‫وه‌س������تا جه‌اللی‌ چایچی‌ ئام������اژه‌ی به‌وه‌دا ك‌ه‬ ‫له‌ره‌مه‌زانیش������دا كارده‌كات له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كرێی‌‬ ‫دوكانه‌كه‌ی ی������ه‌ك ملیۆن دین������اره‌‪" ،‬ناتوانم‬ ‫دوكانه‌ك������ه‌م دابخ������ه‌م‌و ئه‌و پاره‌ی������ه‌ش بده‌م‪،‬‬ ‫له‌كاتێك������دا منیش حه‌زم ده‌ك������رد بۆخۆم له‌م‬ ‫مانگه‌دا له‌نێو م������اڵ‌و منداڵی‌ خۆمدا بوومایه‌و‬ ‫خه‌ریكی‌ تاعاتی‌ خوابوومایه‌‪ ،‬به‌اڵم من هه‌موو‬ ‫ڕۆژێك له‌سه‌عات پێنجی‌ به‌یانییه‌وه‌ تاوه‌كو ‪10‬ی‌‬ ‫ش������ه‌و به‌به‌رده‌وامی‌ له‌م دووكانه‌دام‌و ناشتوانم‬ ‫وازی‌ لێبهێنم"‪ ،‬هاوكات ئه‌وه‌ش ناش������ارێته‌وه‌‬ ‫كه‌ كه‌س ئاماده‌ نییه‌ ببێته‌ شاگردی‌و ناوێرێ‌‬ ‫پێی‌ بڵێیت بۆ دره‌نگ هاتووی‌؟ "چونكه‌ لێت‬ ‫توڕه‌ ده‌بێـت‌و ده‌ڵێت كاكه‌ خۆ نه‌تكڕیوم! من‬ ‫جاران نه‌مده‌وێرا سه‌یری‌ وه‌ستاكه‌م بكه‌م"‪.‬‬ ‫وه‌س������تا جه‌الل ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌دات كه‌ ئیش������ی‌‬ ‫جاران زۆر خۆشتر بووه‌‌و چایخانه‌كان هه‌میشه‌‬ ‫پڕبوون له‌ڕۆشنبیران‌و هونه‌رمه‌ندان‌و شوێنی‌‬ ‫گفتوگۆو باسوخواسی‌ گه‌رم بووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫وانه‌ماوه‌‌و ڕێز‌و خۆشه‌ویس������تی‌و ئیش������ه‌كه‌ش‬ ‫تامی‌ نه‌ماوه‌‪" ،‬به‌زۆری‌ گه‌نجان دێنه‌ چایخانه‌‪،‬‬

‫به‌اڵم جاران چه‌ن������د هونه‌رمه‌ندێك به‌رده‌وام‬ ‫له‌چاخانه‌كه‌ی مندا بوون"‪.‬‬ ‫به‌رده‌وام گۆرانی حه‌سه‌ن زیره‌ك لێده‌دات‬ ‫وه‌ستا جه‌الل ئه‌وه‌ بۆخوێنه‌رانی‌ نم نم ئاشكرا‬ ‫ده‌كات ك������ه‌ به‌درێژای������ی ئه‌و چه‌ند س������اڵه‌ی‬ ‫چایخان������ه‌ی هه‌ب������ووه‌‪ ،‬به‌به‌رده‌وام������ی‌ گۆرانی‬ ‫حه‌س������ه‌ن زیره‌كی لێداوه‌‌و گوێ������ی لێگرتووه‌‪،‬‬ ‫"تائێس������تاش له‌غه‌یری‌ زیره‌ك یه‌ك گۆرانیتر‬ ‫ئیش پێناك������ه‌م له‌دوكانه‌كه‌م������دا‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆ‬ ‫زه‌وقی‌ خۆم‪ ،‬دووه‌م سیحری‌ ده‌نگی‌ زیره‌كه‌ بۆ‬ ‫ڕاكێشانی‌ خه‌ڵكی‌"‪ ،‬هه‌روه‌ك ئه‌و چایچییه‌‬ ‫به‌ئه‌زموون������ه‌ پێیوایه‌ هه‌ندێ������ك كه‌س كه‌‬ ‫له‌به‌رده‌م������ی دوكانه‌كه‌یه‌وه‌ ده‌ڕۆن نازانن ئه‌وه‌‬ ‫چایخانه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌ گۆرانی حه‌س������ه‌ن زیره‌ك‬ ‫ئیش ده‌كات ب������ه‌وه‌دا ده‌زانن كه‌‬ ‫چایخانه‌ی������ه‌و رووی تێده‌ك������ه‌ن‪،‬‬ ‫"ئه‌گه‌ر ‪200‬موش������تریم هه‌بێـت‬ ‫‪150‬هی‌ حه‌سه‌ن زیره‌كه‌"‪.‬‬ ‫وه‌س������تا جه‌الل‪ ،‬جه‌خت له‌وه‌‬ ‫ده‌كات������ه‌وه‌ ك������ه‌ باوكیش������ی‬ ‫وه‌ل������ی‌‬ ‫قورئانخوێ������ن‌و‬ ‫ب������و و ه‌‪ ،‬له‌كات������ی‌‬ ‫سه‌ره‌مه‌رگدا‬ ‫به‌جه‌الل������ی وتووه‌‪" :‬ڕۆڵه‌‬ ‫كاس������ێتێكی‌ زیره‌كم بۆ‬ ‫داگیرس������ێنه‌‪ ،‬چونك������ه‌‬ ‫باوك������م ك������ه‌ نوێژی‌‬ ‫ده‌ك������رد ل������ه‌داوی‌‬ ‫نوێژه‌كه‌ دوعایه‌كی‌ بۆ‬ ‫زیره‌ك ده‌كرد"‪.‬‬ ‫جه‌الل عه‌بدولره‌حمان‬ ‫ك������ه‌ ئێس������تا ته‌مه‌نی‌‬ ‫‪48‬ساڵه‌ له‌ژیانیدا دوو‬ ‫ژنی هێناوه‌‪ ،‬یه‌كێكیان‬ ‫گیانی له‌ده‌س������ت داوه‌و‬

‫ئێس������تا دانه‌یه‌كیانی ماوه‌‪" ،‬كوڕه‌ گه‌وره‌كه‌م‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نی‌ ‪21‬ساڵه‌ ئه‌ویش هه‌ر به‌چایچێتیه‌و‌ه‬ ‫خه‌ریك������ه‌و چایخانه‌ی‌ هه‌ی������ه‌ وازی‌ له‌خوێندن‬ ‫هێناوه‌‌و ژنم بۆهێناوه‌"‪.‬‬


‫‪16‬‬ ‫گەنجێکلەتۆڵەیکوژرانیبراكه‌یدووكه‌سده‌كوژێتەوە‬ ‫سێشه‌ممه‬ ‫‪2010 /9/7‬‬

‫ژماره‪40 :‬‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫"زۆرجار بۆخۆم ناگریم‪ ،‬بۆ منداڵه‌كانی ئه‌وان ده‌گریم ك ‌ه من بێ باوكم كردن"‬ ‫دوای تێپه‌ڕینی پێنج ساڵ‬ ‫به‌سه‌ر كوشتنی براكه‌یدا‪،‬‬ ‫له‌تۆڵه‌ی ئه‌وه‌دا هێرش دوو‬ ‫كه‌س ده‌كوژێته‌وه‌و به‌و‬ ‫هۆیه‌و‌ه ‪20‬ساڵ زیندانی‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬

‫ژه‌نیار شاخه‌وان‬ ‫"براكه‌م به‌بێ تاوان كوژرا‪ ،‬بۆی‌ه ئه‌و‬ ‫كات‌ه نه‌مویست ئه‌و حه‌قه‌ی بفه‌وتێت"‪،‬‬ ‫ئه‌م‌ه وته‌ی هێرش������ی ته‌مه‌ن ‪29‬ساڵ‬ ‫بوو ك‌ه نۆساڵ پێش ئێستا له‌تۆڵه‌ی‬ ‫براكه‌یدا دوو كه‌س ده‌كوژێت‪.‬‬ ‫دوای سه‌عیكردن چه‌ك هه‌ڵده‌گرێت‬ ‫ئه‌و گه‌نج‌ه دانیش������تووی گوندێكی‬ ‫سه‌ر به‌پارێزگای سلێمانیه‌و به‌وته‌ی‬ ‫خ������ۆی كاتێك براكه‌ی ك������وژراو‌ه‬ ‫ته‌مه‌ن������ی ئه‌و ته‌نها ‪15‬س������اڵ بووه‌‌و‬ ‫نه‌یتوانی تۆڵه‌بكات������ه‌وه‌‪" ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ئێستا په‌شیمانم له‌كوشتنی ئه‌و دوو‬ ‫كه‌سه‌‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها ئه‌و برایه‌م هه‌بوو‬ ‫ك‌ه هه‌شت ساڵ له‌من گه‌وره‌تر بوو‪،‬‬ ‫به‌ناحه‌ق ك������وژرا"‪ ،‬هاوكات هێرش‬ ‫ئ������ه‌و‌ه روون ده‌كات������ه‌و‌ه ك‌ه براكه‌ی‬ ‫له‌س������ه‌ر ئه‌و‌ه ك������وژراو‌ه ك‌ه چه‌ند‬ ‫كه‌س������ێك درۆیه‌كی������ان به‌ناویه‌و‌ه‬ ‫كردوو‌ه ك‌ه گوایه‌‪" ،‬براكه‌م حه‌زی‬ ‫له‌كچێك كردبێت‌و كردبێتی به‌ژن‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوای كوشتنی براكه‌م هه‌موو‬ ‫ش������تێك روون بوی������ه‌و‌ه ك‌ه براكه‌م‬ ‫قسه‌ش������ی له‌گه‌ڵ نه‌كردبوو"‪ ،‬بۆی‌ه‬ ‫كاتێك هه‌واڵی كوشتنی براكه‌یان‬ ‫پێده‌گات ده‌چن‌ه سه‌ری‌و ده‌یبنن ك‌ه‬ ‫‪12‬فیش������ه‌كی پێو‌ه نراوه‌‪" ،‬ئه‌وكات‌ه‬ ‫پۆلیس وه‌كو ئێس������تا به‌هێز نه‌بوو‪،‬‬ ‫به‌ته‌واوی نه‌ش������مانزانی ك‌ه كێ ئه‌و‬ ‫كاره‌ی كردووه‌‪ ،‬بۆی‌ه كێش������ه‌كه‌ی‬ ‫به‌نادیاری مایه‌وه‌"‪.‬‬

‫هەندێجار گەنجان بەهۆی هەڵچوون‌و زوو بڕیاردانیانەوە هەڵەکانی ژیانیان بەهەڵە چارەسەر دەکەن‬ ‫چۆن بكوژان دۆزرانه‌وه‌؟‬ ‫پاش تێپه‌ربوونی چوارس������اڵ به‌سه‌ر‬ ‫كوش������تنی براكه‌ی������دا‪ ،‬هێرش بۆی‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت ك‌ه دوو كوڕی ئامۆزای‬ ‫یه‌كتر براكه‌یان كوشتووه‌‪ ،‬بۆی‌ه ئه‌ویش‬ ‫بڕیاری ئ������ه‌و‌ه ده‌دات ك‌ه تۆڵه‌یان لێ‬ ‫بكاته‌وه‌‪" ،‬هه‌ر خ������ۆم راگرت‌و هیچ‬ ‫ش������تێكم نه‌كرد خه‌ریكی خوێندن‬ ‫بووم تاماوه‌ی ساڵێك‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫خه‌ڵك وتیان خوێنی براكه‌ت به‌فیڕۆ‬ ‫چوو‪ ،‬كه‌س حه‌قی نه‌س������ه‌ند‪ ،‬بڕیاری‬

‫تۆڵه‌كردنه‌وه‌م دا"‪.‬‬ ‫هێرش‪ ،‬ئه‌و‌ه ناشارێته‌و‌ه ك‌ه رۆژێك‬ ‫خه‌ریكی سه‌عیكردن بووه‌و زۆر بیری‬ ‫له‌كوشتنی براكه‌ی كردووته‌وه‌‪" ،‬ئه‌و‬ ‫وێنه‌یه‌م ده‌هاته‌و‌ه پێش چاو ك‌ه براكه‌م‬ ‫له‌چه‌مێكدا به‌خوێناوی فڕێ درابوو"‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی‌ه ئه‌ویش یه‌كسه‌ر كتێبه‌كانی‬ ‫به‌جێدێڵێت‌و كاڵشنكۆفه‌كه‌ی باوكی‬ ‫هه‌ڵده‌گرێت‌و له‌ش������وێنێك چاوه‌ڕێی‬ ‫ئ������ه‌و دوو كه‌س������‌ه ده‌كات‪" ،‬بڕیارم‬ ‫داب������وو هه‌رچییه‌كیانم به‌رده‌س������ت‬

‫بكه‌وێت بیكوژم‪ ،‬به‌اڵم به‌ش������ێوه‌یه‌كی‬ ‫زۆر چاوه‌ڕوان نه‌كراو‪ ،‬هه‌ردووكیان‬ ‫له‌باخێك������دا خه‌ریك������ی كار بوون‪،‬‬ ‫چووم‌ه نزیكیان‌و یه‌كی شه‌ش فیشه‌كم‬ ‫پێوه‌نانه‌وه‌و حه‌قی براكه‌مم كرده‌وه‌"‪.‬‬ ‫په‌شیمان‌ه له‌و كاره‌ی‬ ‫هێرش ئێستا ك‌ه بیر ده‌كاته‌و‌ه ئه‌و دوو‬ ‫كه‌سه‌ی ئه‌و كوشتوونی یه‌كیێكیان دوو‬ ‫منداڵ‌و ئه‌وه‌ی تریان چوار منداڵی له‌دوا‬ ‫به‌جێماوه‌‪ ،‬هه‌ربۆ‌ه زۆر په‌شیمان‌ه له‌و‌ه ‌ی‬

‫كردوویه‌تی‌‪" ،‬زۆرجار بۆخۆم ناگریم‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆ منداڵه‌كانی ئه‌وان ده‌گریم ك‌ه‬ ‫من بێ باوكم كردن‪ ،‬خۆزگ‌ه ئه‌و كاره‌م‬ ‫نه‌كردایه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬ماوه‌ی ‪10‬ساڵ‌ه له‌زیندانیدایه‌‌و‬ ‫پێیوای‌ه دوای ده‌ساڵی تریش ك‌ه به‌رببێت‪،‬‬ ‫ناتوانێت نزیكی ئه‌و مندااڵن‌ه بكه‌وێته‌وه‌‪،‬‬ ‫"من له‌كوش������تنه‌وه‌ی خۆم ناترس������م‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌و‌ه ده‌ترس������م ك‌ه خوا له‌حه‌قی‬ ‫ئه‌و مندااڵنه‌دا منی������ش به‌هه‌مان ده‌رد‬ ‫به‌رێت‪ ،‬چونك‌ه ئه‌و خێزانانه‌م په‌رته‌واز‌ه‬

‫كرد"‪ .‬به‌وته‌ی هێرش هه‌رگیز بیری‬ ‫له‌و‌ه نه‌كردوه‌ت������ه‌و‌ه ك‌ه بچێت‌ه ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫زیندان‌و دڵی ئارام بگرێت‪" ،‬دوای ئه‌و‬ ‫رووداوان‌ه خێزانی ئێمه‌و ئه‌وان سوڵحیان‬ ‫كرد‪ ،‬به‌اڵم من تاز‌ه چاوم به‌رایی نایه‌ت‬ ‫ك‌ه ئه‌و منداڵ‌ه هه‌تیوان‌ه ببینم"‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪:‬‬ ‫ئه‌م‌ه ‌ی سه‌ره‌و‌ه رووداوێك ‌ی دیك‌ه ‌ی‬ ‫واقیع ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستانه‌و نم نم‬ ‫به‌پێوست ‌ی نه‌زان ‌ی ناو ‌ی راسته‌قین‌ه ‌ی‬ ‫هێرش ئاشكرا بكات‪.‬‬

‫ی بینییه‌و ‌ه‬ ‫بۆ گه‌شت‌و گه‌ڕان هات ‌ه كوردستان‌و له‌زیندان خۆ ‌‬ ‫چوار ساڵ له‌مه‌وبه‌ر‪،‬‬ ‫كه‌ریم له‌یه‌كێك له‌رۆژه‌كانی‬ ‫زستاندا له‌گه‌ڵ هاورێیه‌یه‌كیدا‬ ‫له‌ئێرانه‌و‌ه سه‌ردانی‬ ‫كوردستان ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی هاوڕێكه‌یه‌و‌ه‬ ‫به‌تۆمه‌تی بازرگانیكردن‬ ‫به‌تلیاكه‌وه‌ ده‌ستگیرده‌كرێت‪.‬‬

‫شاخه‌وان مه‌حمود‬ ‫كه‌ریم‪ ،‬پیاوێكی ته‌مه‌ن ‪43‬س������اڵه‌و‬ ‫خاوه‌ن������ی ته‌نه������ا ی������ه‌ك منداڵه‌‌و‬ ‫دانیش������تووی یه‌كێ������ك له‌ش������ار‌ه‬ ‫كوردنشینه‌كانی ئێرانه‌‪ .‬ئه‌و‪ ،‬باسی‬ ‫له‌وه‌كرد ك������‌ه ماوه‌ی چوارس������اڵ‌ه‬ ‫زیندان������ه‌و به‌وته‌ی خۆیش������ی هیچ‬ ‫تاوانێكی نه‌ك������ردووه‌‪" ،‬ناڵێم به‌بێ‬ ‫به‌ڵگ‌ه ده‌س������تگیركراوم‪ ،‬به‌اڵم ده‌ڵێم‬ ‫هیچ تاوانێكم نه‌بوو‪ ،‬ته‌نها هاوڕێكه‌ی‬ ‫خۆم توشی كردم"‪.‬‬ ‫به‌هۆی هاوڕێكه‌یه‌و‌ه ده‌چێت‌ه زیندان‬ ‫ئه‌و ك‌ه پیاوێكی بااڵبه‌رزی قژ ره‌ش‬

‫ده‌كه‌ن‪" ،‬بی������رم له‌و‌ه نه‌كردبووه‌یه‌و‌ه‬ ‫ك‌ه ئ������ه‌و هاوڕێی������ه‌م خه‌ریكی ئه‌و‌ه‬ ‫بێ������ت‪ ،‬بۆی‌ه ك������‌ه تلیاكه‌كه‌یان به‌و‬ ‫گرت‪ ،‬پێیوتم بڵی هی هه‌ردووكمانه‌‪،‬‬ ‫چونك������‌ه دوایی كێش������ه‌كه‌مان بۆ‬ ‫گ������ه‌ور‌ه ده‌ك������ه‌ن"‪ ،‬هه‌ربۆی‌ه كه‌ریم‬ ‫نایشارێته‌و‌ه ك‌ه دوای ئه‌وه‌ی براون‬ ‫بۆلێكۆڵینه‌وه‌‪ ،‬تلیاكه‌كه‌یان كردوو‌ه‬ ‫به‌هی هه‌ردووكیان‪" ،‬له‌س������ه‌ره‌تای‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كاندا وتم هی منیش بووه‌‪،‬‬ ‫ب������ه‌اڵم دوایی ك‌ه زانی������م هاوڕێكه‌م‬ ‫كێشه‌ی بۆ دروستكردم‪ ،‬راستییه‌كه‌م‬ ‫ب������ه‌دادوه‌ر وت‪ ،‬به‌اڵم ه������ه‌ر فریام‬ ‫نه‌كه‌وت ك‌ه ئازاد ببم"‪.‬‬

‫منداڵ‌و خێزانه‌كه‌یدای������ه‌‪" ،‬رۆژان‌ه‬ ‫بیر له‌ژیان������ی خێزانه‌كه‌م ده‌كه‌مه‌و‌ه‬ ‫ك‌ه چۆن ژیان ده‌گوزه‌رێنن‪ ،‬چونك‌ه‬ ‫له‌وێ ژیان قورس������تره‌و ئیش‌و كار‬ ‫كه‌متره‌"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی خ������ۆی چه‌ن������د جارێكی‬ ‫كه‌م منداڵه‌ك������ه‌‌و خێزانه‌ك‌هی‌و دوو‬ ‫برای هات������وون بۆالی‪" ،‬ئه‌گه‌ر خوا‬ ‫ره‌حمان پێبكات ته‌نها یه‌ك ساڵمان‬ ‫ماو‌ه ئازاد بكرێی������ن‪ ،‬ك‌ه ئازادیش‬ ‫كرای������ن‪ ،‬ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه س������ه‌ر ژیانی‬ ‫ئاسایی خۆمان‌و ده‌چمه‌و‌ه الی منداڵ‌ه‬ ‫تاقانه‌كه‌م"‪.‬‬ ‫كه‌ریم‪ ،‬له‌و ش������اره‌ی لێی دانیشتوو‌ه‬ ‫خه‌ریك ‌ی فرۆش������تنی جل‌و به‌رگی‬ ‫مندااڵن بووه‌و به‌وته‌ی خۆی ئێستا‬ ‫كوڕ‌ه ته‌مه‌ن هه‌ش������ت س������اڵه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫خێزانه‌ك������ه‌ی دوكانه‌كه‌ی ده‌گێڕن‪،‬‬ ‫"ه������ه‌ر چه‌ند‌ه خۆی������ان پاره‌یه‌كی‬ ‫كه‌میان ده‌س������تده‌كه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫ئه‌وان جار جار پار‌ه بۆ من ده‌نێرن"‪.‬‬

‫بوو‪ ،‬باسی له‌و‌ه رۆژ‌ه كرد ك‌ه ئه‌وی‬ ‫تیا ده‌ستگیركراوه‌‪" ،‬هاورێكه‌م زۆر‬ ‫هاتوچۆی كوردستانی ده‌كرد‪ ،‬بۆی‌ه‬ ‫منیش جارێك بریارمدا ك‌ه له‌گه‌ڵی‬ ‫بێم‌ه كوردستان"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی خۆی ئه‌و رۆژه‌ی سه‌ردانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستانی كردووه‌‪ ،‬به‌فرو‬ ‫بارانێكی زۆر باریوه‌و چه‌ند جارێك‬ ‫بڕیاری ئه‌وه‌یان داو‌ه ك‌ه له‌سه‌ر سنور‬ ‫بگه‌ڕێنه‌وه‌‪" ،‬به‌هاوڕێكه‌مم وت كاك‌ه‬ ‫ره‌ق ده‌بینه‌و‌ه له‌سه‌رما بابگه‌ڕێینه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و هه‌ر س������ور بوو له‌س������ه‌ر‬ ‫رۆش������تن‪ ،‬ئه‌گه‌ر بمزانیای‌ه توش������ی‬ ‫ئه‌م كێشه‌ی‌ه ده‌بم هه‌رگیز سه‌ردانم‬ ‫نه‌ده‌كرد"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی ناوبراو به‌هۆی سه‌رماكه‌ی‬ ‫پێنج ساڵ زیندانی‬ ‫ئه‌و رۆژه‌و‌ه دوا ‌ی س������ێ س������ه‌عات دانپیانانه‌ك‌ه ‌ی كه‌ریم له‌الی دادوه‌ر‬ ‫چاوه‌ڕوانی‪ ،‬ئینجا له‌سنوره‌و‌ه هاتونه‌ت‌ه فریا ‌ی نه‌كه‌وت‌و ئازادی نه‌كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫بوو‌ه هۆی ئ������ه‌وه‌ی ك‌ه حوكمه‌كه‌ی‬ ‫له‌هاوڕێكه‌ی كه‌متر بێت‪" ،‬هاوڕێكه‌م‬ ‫پانز‌ه س������اڵ حك������وم درا‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫چۆن ده‌ستگیر كران؟‬ ‫كاتێك كه‌ریم‌و هاوڕێكه‌ی ده‌گه‌ن‌ه ش������ه‌ش س������اڵ حكوم درام ئه‌وه‌ش‬ ‫تێبینی‌‪:‬‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬له‌بازگه‌یه‌كدا خه‌ت������ای خۆم ب������وو‪ ،‬ئه‌گه‌رنا هیچ‬ ‫ئه‌م‌ه ‌ی سه‌ره‌و‌ه رووداوێك ‌ی واقیعییه‌‌و‬ ‫دایان ده‌گرن‌و ده‌یان پشكنن‪ ،‬پاشان تاوانێكم نه‌كردبوو"‪.‬‬ ‫نم نم به‌پێویست ‌ی نه‌زان ‌ی ناو ‌ی‬ ‫بڕێك تلیاك به‌هاوڕێكه‌ی كه‌ریمه‌و‌ه ئ������ه‌و‪ ،‬رۆژان������‌ه له‌زین������دان ژیان‬ ‫راسته‌قین‌ه ‌ی كه‌ریم ئاشكرابكات‪.‬‬ ‫ده‌گرن‌و به‌و هۆیه‌شه‌و‌ه ده‌ستگیریان به‌سه‌رده‌بات‌و هه‌میش‌ه له‌خه‌می بژوێی‬

‫زۆرجار هاوڕێی خراپ شیرازەی ژیان دەشێوێنێت‬


‫سێشه‌ممه‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫كام ڕه‌نگ له‌تۆ دێت؟‬

‫كاوڕ‪ :‬ئه‌و داوه‌تنامان‌ه ڕه‌ت‬ ‫مه‌ك������ه‌ره‌و‌ه ك‌ه به‌ده‌س������تت‬ ‫ده‌گات‪ ،‬چونك������‌ه پێده‌چێت‬ ‫هه‌واڵێك������ ‌ی ب������اش ی������ان‬ ‫چاوپێكه‌وتنێك������ ‌ی تایبه‌ت‬ ‫به‌دوایدا بهێنێت‪ ،‬خۆت له‌گوش������ار ‌ی ده‌روون ‌ی‬ ‫بپارێ������زه‌و كه‌مێ������ك نه‌رمتر مامه‌ڵ������‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫چوارده‌ورت بكه‌‪.‬‬

‫لێهاتووان ‌ه ك ‌هم‌و كوڕییه‌كان ‌ی‬ ‫ڕوخسارت داپۆشه‌!‬ ‫ئا‪ :‬سەوسەن‬ ‫‌ن‬ ‫‌م‪:‬‬ ‫‌وس‌كهه‬ ‫بئا‪:‬ه‌شسی‌ه یه‬

‫دووان������ه‌‪ :‬پێویس������ت‌ه له‌پ������اڵ‬ ‫كه‌س‌وكار ه‌كه‌تدابی������ت‬ ‫بۆڕووبه‌ڕوبون������ه‌و‌ه ‌ی چه‌ند‬ ‫كێشه‌ی‌هك‌و دڵنه‌واییكردنیان‪،‬‬ ‫هه‌ندێك بڕی������ار ‌ی تایبه‌ت‬ ‫به‌كاره‌ك������ه‌ت یان دۆخ������ ‌ی خێزانیت بده‌یت‪،‬‬ ‫پرۆژه‌یه‌كت سه‌ركه‌وتن به‌ده‌ست ده‌هێنێت‪.‬‬

‫ش������ێر‪ :‬پارێزگار ‌ی له‌پێگ‌ه ‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی������ت بكه‌و هه‌موو‬ ‫ك������ه‌س مه‌ك������‌ه به‌هاوڕێت‪،‬‬ ‫شوێنێك ش������اره‌زا ‌ی نه‌بیت‬ ‫گه‌شت ‌ی بۆمه‌ك‌ه باتوش ‌ی كێشه‌و ته‌نگ‌و چه‌ڵه‌م‌ه‬ ‫نه‌بیت‪ ،‬ئاگادار ‌ی بار ‌ی ته‌ندروستیت به‌‪.‬‬ ‫فه‌ریك‪ :‬ئه‌مڕۆ هه‌واڵێك ‌ی خۆش‬ ‫ده‌بیستیت‌و داوه‌تێكت به‌ده‌ست‬ ‫ده‌گات له‌الی������ه‌ن ه������اوڕ ‌ێ یان‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌ته‌وه‌و زۆر دڵت‬ ‫پێ ‌ی خۆش ده‌بێت‪ ،‬گۆڕانه‌كان‬ ‫داوات لێده‌كه‌ن ئارام بگریت‌و په‌ل‌ه نه‌كه‌یت‪.‬‬ ‫ت������ه‌رازوو‪ :‬ل������ه‌م هه‌فته‌یه‌دا‬ ‫هه‌ندێك كێش‌ه ‌ی خێزانیت‬ ‫ڕووبه‌ڕوو ده‌بێته‌و‌ه پێویست‌ه‬ ‫به‌هێمن������ ‌ی چاره‌س������ه‌ریان‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬له‌كاره‌كه‌شتدا له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌سێكدا ڕوبه‌ڕوو ‌ی هه‌ندێك هه‌ڵوێست ‌ی دژوار‬ ‫ده‌بیته‌و‌ه ‪.‬‬ ‫دوپشك‪ :‬چاوت به‌كه‌سێك‬ ‫ده‌كه‌وێت ك‌ه پێشبین ‌ی بینین ‌ی‬ ‫ناكه‌یت‌و بینینیش������ ‌ی زۆر‬ ‫شادمانت ده‌كات‪ ،‬گه‌شتێك‬ ‫دێت‌ه پێش������ه‌و‌ه ئه‌نجامدان ‌ی‬ ‫س������ودت پێده‌گه‌یه‌نێ������ت‪ ،‬پێ������ش ئیمزاكردن ‌ی‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌كان پێویست‌ه له‌ناوه‌ڕۆكه‌ك‌ه ‌ی دڵنیابیت‪.‬‬ ‫ك������ه‌وان‪ :‬چ������اوت به‌كۆمه‌ڵ‌ه‬ ‫كه‌سانێك ‌ی نو ‌ێ ده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫ب������ه‌اڵم پێویس������ت‌ه وریابیت‬ ‫له‌ناسینیاندا نه‌با دوچار ‌ی‬ ‫كێش������‌ه ببیت‪ ،‬هه‌وڵبد‌ه له‌م‬ ‫هه‌فته‌یه‌دا به‌ش������دار ‌ی هیچ‬ ‫جۆر‌ه پرۆژه‌یه‌ك ‌ی بازرگان ‌ی نه‌كه‌یت‪.‬‬ ‫گیس������ك‪ :‬خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‬ ‫پێویس������ت ‌ی به‌وه‌ی‌ه گرنگ ‌ی‬ ‫زیاتر ‌ی پێبده‌یت‪ ،‬نیگه‌رانیت‬ ‫كه‌مت������ر ده‌بێ������ت‌و ب������ار ‌ی‬ ‫ده‌روونی������ت به‌ره‌و باش������تر‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬چه‌ند په‌یوه‌ندییه‌ك ‌ی‬ ‫نو ‌ێ ده‌به‌س������تیت ك������‌ه له‌داهاتوتدا س������ودت‬ ‫پێده‌گه‌یه‌نن‪.‬‬ ‫سه‌تڵ‪ :‬به‌شدار ‌ی بۆنه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت������ ‌ی ده‌كه‌یت یان‬ ‫له‌گه‌ڵ هاوڕێكانتدا پیاسه‌یه‌ك‬ ‫ده‌ك������ه‌ن ك������‌ه خۆش������یت‬ ‫پێده‌به‌خشێت‪ ،‬ئه‌م هه‌فته‌ی‌ه‬ ‫به‌خ������ت یاوه‌رت������‌ه له‌الیه‌ن ‌ی‬ ‫سۆزدارییه‌و‌ه ڕه‌نگ‌ه هه‌ندێك كات به‌سه‌رببه‌ن‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆشه‌ویسته‌كه‌تدا‪.‬‬ ‫نه‌هه‌نگ‪ :‬بڕوا به‌هه‌موو ئه‌وان‌ه‬ ‫مه‌ك‌ه ك‌ه ده‌یان بیس������تیت‪،‬‬ ‫به‌هۆ ‌ی به‌هه‌ڵ‌ه تێگه‌یشتنێكه‌و‌ه‬ ‫له‌گ������ه‌ڵ خۆشه‌ویس������ته‌كه‌ت‬ ‫ڕوب������ه‌ڕوو ‌ی كێش������ه‌یه‌ك‬ ‫ده‌بیت������ه‌وه‌‪ ،‬بۆتێپه‌ڕاندن������ ‌ی‬ ‫خه‌مه‌كان ئارامگرتن له‌هه‌موو شت باشتره‌‪.‬‬

‫ژماره‪40 :‬‬

‫‪19‬‬ ‫جوانکاری‬

‫گا‪ :‬هه‌فته‌یه‌ك������ ‌ی باش������ه‌و‬ ‫كاره‌كانت به‌دڵ ‌ی خۆت به‌ڕێو‌ه‬ ‫ده‌چن‪ ،‬ئاگات له‌هاوسه‌ره‌كه‌ت‬ ‫بێت‌و گرنگ ‌ی زیاتر ‌ی پێبد‌ه‬ ‫با هه‌ست نه‌كات لێ ‌ی دوریت‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ سه‌رۆك كاره‌كه‌ت وتووێژ له‌سه‌ر هه‌ندێك‬ ‫مه‌سه‌ل‌ه ‌ی دارای ‌ی ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫قرژاڵ‪ :‬وره‌ت به‌رز ده‌بێته‌و‌ه‬ ‫توانات بۆده‌گه‌ڕێته‌و‌ه به‌مه‌ش‬ ‫هه‌س������ت به‌به‌هێزی‌‌و متمان‌ه‬ ‫به‌خۆبوون ده‌كه‌یت‪ ،‬ناچار‬ ‫ده‌بیت پاشه‌كش‌ه له‌پڕۆژه‌یه‌ك‬ ‫ی������ان كارێكدا بكه‌یت‪ ،‬به‌اڵم نیگ������ه‌ران مه‌به‌و‬ ‫به‌باشترین شێو‌ه به‌ڕێوه‌ی به‌ره‌‪.‬‬

‫‪2010 /9/7‬‬

‫ڕۆژێك له‌ڕۆژان له‌خۆتت پرسیوه‌ بۆچی‌ هه‌مان ڕه‌نگ‬ ‫هه‌ڵده‌بژێریت بۆهه‌موو پۆش������اكه‌كانت؟ یان پرس������یوته‌‬ ‫بۆچی‌ ڕه‌نگ������ی‌ زیاترنییه‌ بۆپۆش������اكه‌كان؟ ڕه‌نگه‌ حه‌ز‬ ‫به‌گۆڕان������كاری‌ له‌ڕه‌نگه‌كاندا بكه‌یت ئه‌مه‌ش ش������تێكی‌‬ ‫سروش������تییه‌‪ ،‬بۆس������اتێك بیر له‌ژیان بك������ه‌ره‌وه‌ به‌بێ‌‬ ‫ڕه‌نگه‌كان چی‌ ڕویده‌دا؟ ڕه‌نگه‌كان هۆی‌ ده‌رخس������تنی‌‬ ‫ناخی‌ ئێمه‌ن ئیتر هه‌ست بێت یان نه‌ست‪ .‬له‌به‌ر ئه‌مه‌شه‌‬ ‫ڕه‌نگه‌كان بونه‌ته‌ به‌ش������ێك له‌ژیانمان وڕۆڵێكی‌ كارایان‬ ‫هه‌یه‌ له‌زۆربه‌ی‌ الیه‌نه‌كانیندا‪.‬‬ ‫چۆن باشترین ڕه‌نگ هه‌ڵده‌بژێریت؟‬ ‫هه‌ڵه‌ده‌كه‌ی������ت ئه‌گه‌ر بێتو پۆش������اكێك بكڕیت كه‌ته‌نها‬ ‫له‌شوش������به‌ندی‌ پۆشاكه‌كاندا بینیوته‌‪ ،‬چونكه‌ مه‌رج نییه‌‬ ‫له‌گه‌ڵتدا بگونجێت‪ .‬ئه‌گه‌ر ڕه‌نگی‌ پێس������تت كراوه‌ بوو‬ ‫ئه‌وا پێویستت به‌پۆشینی‌ ڕه‌نگه‌ بوێره‌كانه‌ بۆده‌رخستنی‌‬ ‫كه‌س������ایه‌تیت‪ ،‬به‌نیسبه‌ت ئارایشتیش������ه‌وه‌ ڕه‌نگی‌ كراوه‌‬ ‫ڕوخس������ارت هه‌ڵده‌بزڕكێنێت‪ ،‬بۆئارایشت ئه‌گه‌رحه‌زت‬ ‫له‌ڕه‌نگی‌ باس������تیل هه‌بوو وه‌ك ش������ین‌و په‌مه‌یی‌ س������ارد‬ ‫ئه‌وا پێویس������ته‌ ئه‌م ڕه‌نگانه‌ له‌گه‌ڵیدا بپۆشیت‪ ،‬پرته‌قاڵی‌‬ ‫كه‌مێك تاریك‪ ،‬زه‌رد‪ ،‬سور‪ ،‬ئه‌رخه‌وانی‌ كاڵ‪ ،‬كراس‌و‬ ‫بلوزی‌ سپی‌ یان قاوه‌یی‌‪.‬‬

‫ئه‌وخانمانه‌ش كه‌پێس������تیان ئه‌س������مه‌ره‌ ئه‌بێت پالژه‌ری‌‬ ‫ڕه‌ن������گ ك������راوه‌ هه‌ڵبژێ������رن‪ ،‬پێویس������ته‌ دوربكه‌ونه‌و‌ه‬ ‫له‌پۆش������اكی‌ قاوه‌یی‌ تاریك‪،‬سور‌‪ ،‬په‌مه‌یی‌ تاریك‪ ،‬ڕه‌ش‬ ‫‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌بارێكیش������دا ئه‌و ڕه‌نگانه‌یان پۆشی‌ باشتروایه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ره‌نگی‌ كراوه‌ تێكه‌ڵی‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و خانمانه‌ش������ی‌ كه‌ڕه‌نگی پێس������تیان مامناوه‌نده‌ ئه‌وا‬ ‫زۆر به‌خت������ه‌وه‌رن له‌هه‌ڵبژاردن������ی‌ ڕه‌نگه‌كاندا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌رڕه‌نگێكیان پێخۆش������بێت ئه‌توانن بیپۆش������ن‪ ،‬بۆنمونه‌‬ ‫ڕه‌نگی‌ شین‪ ،‬په‌مه‌یی‌‪ ،‬ئۆككه‌ر‪ ،‬ته‌نانه‌ت سوری‌ تاریكیش‪،‬‬ ‫چونكه‌ ڕه‌نگی‌ سور یه‌كێكه‌ له‌و ڕه‌نگانه‌ی‌ له‌هه‌موو كه‌س‬ ‫نایه‌ت‪.‬‬ ‫وه‌رزه‌كانیش دیس������ان كاریگه‌ریان له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ڕه‌نگه‌كان هه‌یه‌ بۆنمونه‌ هه‌ندێك ڕه‌نگی‌ وه‌ك ش������ین‌و‬ ‫قاوه‌یی‌ زیاتر له‌زستاندا ده‌پۆشرێن‪ ،‬به‌الم وه‌رزی‌ هاوین‬ ‫واته‌ كه‌رنه‌ڤاڵی‌ ڕه‌نگه‌ سه‌رنجڕاكێشه‌كان‪.‬‬ ‫بێگومان ڕێسایه‌كی‌ توندوتۆڵ نییه‌ ده‌رباره‌ی‌ سروشتی‌‬ ‫ڕه‌نگ������ه‌كان‌و كۆكردنه‌وه‌یان له‌خه‌زێنه‌ی‌ پۆش������اكه‌كانتا‬ ‫به‌ڵكو لێره‌دا ته‌نها یه‌ك ڕێگاهه‌یه‌ ئه‌ویش تاقیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ڕه‌نگه‌كانه‌ پێش كڕینیان‪.‬‬

‫یاری‬

‫ئۆباما‪ :‬قه‌یچێكا با موسڵمان بم!‬

‫یار ‌ی سۆدۆكۆ‬ ‫شیكاری ژمارەی پێشوو‌‌‪:‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪7‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9‬‬

‫هه‌م������و خانمێ������ك س������یمایه‌كی‌‬ ‫دیاریكروای‌ له‌ڕوخس������اریدا هه‌یه‌‬ ‫كه‌ بێ������زاری‌ ك������ردووه‌و هه‌وڵی‌‬ ‫جوانك������ردن ی������ان ش������اردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌دات‪ ،‬بۆئ������ه‌و‌هی‌ جوانییه‌ك‌هی‌ بێ‬ ‫كه‌م‌و ك������وڕی‌ بێت له‌پێ������ش چاوی‌‬ ‫ئه‌وانیت������ردا‪ ،‬ئ������ه‌وه‌ له‌كاتێكدا ڕه‌نگه‌‬ ‫ئه‌و ك������ه‌م‌و كوڕییه‌ ڕه‌نگه‌ هه‌ر خۆی‌‬ ‫بیبینێت‪ ،‬به‌اڵم ئایا ده‌زانیت‬ ‫كه‌ نمایش������كاری‌‬ ‫جل‌و ب������ه‌رگ‌و‬ ‫ئه‌س������تێر ه‌‬ ‫جیهانییه‌كانیش‬ ‫ك������ه‌م‌و كوڕی‬ ‫جۆراوجۆری������ان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ناتوانی‌‬ ‫تێبینی������ان بكه‌ی������ت‪،‬‬ ‫چونكه‌ زۆر لێهاتووانه‌‬ ‫چاره‌س������ه‌ری‌ ده‌ك������ه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌م������ه‌ش دیارتری������ن ئه‌و‬ ‫ڕێگایانه‌یه‌ ك������ه‌ هه‌ر جاره‌و‬ ‫باسی‌ به‌شێكی‌ ڕوخسار ده‌كه‌ین‪:‬‬ ‫چه‌ناگ������ه‌ی‌ ج������ووت‪ :‬پالژه‌رێكی‌‬ ‫بڕۆن������زی‌ بێ‌ بریق������ه‌ به‌كاربهێنه‌‪ ،‬ڕه‌نگه‌ تاریكه‌ك������ه‌ی‌ بده‌ له‌لێوارو‬ ‫به‌شی‌ خواره‌وه‌ی‌ چه‌ناگه‌ پاش������ان ڕه‌نگه‌ كاڵه‌كه‌ش بده‌ له‌ماسولكه‌ی‌‬ ‫شه‌ویلگه‌كانت‪.‬‬ ‫ناوچه‌وانی‌ به‌رز‪ :‬باشترین ڕێگا بۆداپۆشینی‌ ناوچه‌وانی‌ به‌رز دانانی‌‬ ‫په‌رچه‌مێكی‌ كه‌مه‌ له‌س������ه‌ری‌‪ ،‬له‌ئیستاشدا مۆدێلێكی‌ باوه‌ یان ئه‌توانی‌‬ ‫به‌كرێمی‌ ئه‌ساس دایبپۆشیت به‌مه‌رجێك ده‌پله‌ تاریكتر بێت له‌ڕه‌نگی‌‬ ‫سروش������تی‌ پێستت‪ ،‬ئه‌ساسه‌كه‌ی‌ لێبده‌و به‌جوڵه‌ی‌ ستونی‌ به‌ره‌و ڕه‌گی‌‬ ‫قژه‌كه‌ت به‌ناوچه‌وانتدا باڵوی‌ بكه‌ره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم با پانی‌ هێڵی‌ ئه‌ساسه‌كه‌‬ ‫له‌كاتی‌ دانانیدا له‌یه‌ك س������انتیمه‌تر تێپه‌ڕن������ه‌كات‪ ،‬هه‌روه‌ها پالژه‌ری‌‬ ‫قاوه‌یی‌ له‌به‌ش������ی‌ س������ه‌ره‌وه‌ی‌ ناوچه‌وانت دابنێ‌‌و قه‌ڵ������ه‌م لێوێك بكه‌‬ ‫كه‌ ڕه‌نگه‌كه‌ی‌ س������ه‌رنجڕاكێش بێت بۆئ������ه‌وه‌ی‌ نیگاكان له‌ناوچه‌وانت‬ ‫دووربخاته‌وه‌‪.‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪9‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪7‬‬

‫سۆدۆکۆی ئەمجار‪:‬‬

‫‪4‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8 7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1 9‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7 2‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8‬‬

‫باراك ئۆباما سه‌رۆك ‌ی ئه‌مریكا رایگه‌یاند موس������ڵمانه‌‌و له‌به‌رامبه‌ردا ‪%11‬یان پێیانوای‌ه‬ ‫هیچ بێزار نیی‌ه له‌و راپرسییه‌ی‌ ك‌ه زۆرینه‌ ‌ی ئۆباما موس������ڵمان نییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌كاتێكدای‌ه‬ ‫كه‌ ساڵی‌ پار ‪‌ %48‬ی ئه‌مریكییه‌كان پێیان‬ ‫ئه‌مریكییه‌كان باوه‌ڕیان وای‌ه موسڵمانه‌‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ تۆڕی‌ ئێن ب ‌ی س������ی‌ نیوز‪ ،‬وابوو ئۆباما مه‌سیحییه‌‪.‬‬ ‫ئۆباما وت������ی‌‪" :‬قه‌یچێكا با موس������ڵمان بم‪ ،‬راپرسییه‌كه‌ی‌ سه‌نته‌ر ‌ی بیۆ پێش ئه‌و هه‌ڵاڵی‌ه‬ ‫ئه‌و‌ه ش������تێك نیی‌ه ك‌ه هه‌موو كات ‌ی خۆم ‌ی ئه‌نجامدراو‌ه ك‌ه له‌س������ه‌ر دروس������تكردن ‌ی‬ ‫ب������ۆ ته‌رخان بك������‌هم‌و نیگه‌ران������م بكات"‪ ،‬مزگه‌وتێ������ك له‌نیویۆرك دروس������تبوو‪ ،‬ك‌ه‬ ‫هاوكات ئه‌نجامی‌ ئه‌و راپرسییه‌ ‌ی سه‌نته‌ر ‌ی سه‌ره‌تا ئۆباما پش������تگیریی ئه‌و بیرۆكه‌ی‌ه ‌ی‬ ‫بیۆ ‌ی ره‌تكرده‌و‌ه ك‌ه ده‌ریخس������توو‌ه ‪‌ %18‬ی كرد‪ ،‬ب������ه‌اڵم زۆر ‌ی نه‌برد به‌ش������ێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ئه‌مریكیی������ه‌كان ل������ه‌و ب������اوه‌ڕه‌دان ئۆباما ناڕاسته‌وخۆ په‌شیمان بووه‌وه‌‪.‬‬

‫پۆتن‪ :‬موچه‌یه‌ك بۆ ئه‌خته‌بووته‌كه‌‬ ‫ڤالدیمێر پۆتن س������ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ روسیا‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ پێویسته‌ موچه‌یه‌كی‌ خانه‌نشینی‌‬ ‫بۆ "پۆڵ"ی‌ ئه‌خته‌بوت ببڕێته‌وه‌ كه‌ پێشبینی‌‬ ‫كه‌س������ی‌ براوه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ساڵی‌ ‪2012‬ی‌ روسیای‌ كردووه‌‪.‬‬ ‫پۆڵ ك������ه‌ له‌مۆزه‌خانه‌یه‌ك������ی‌ زینده‌وه‌رانی‌‬ ‫ش������اری‌ ئۆبیرهاوزن������ی‌ ئه‌ڵمانیایه‌‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌و كاغه‌زانه‌ی‌ راكێش������ا كه‌ ناوی‌ یه‌كێك‬ ‫له‌كاندیده‌كان������ی‌ س������ه‌رۆكایه‌تی‌ روس������یای‌‬

‫له‌سه‌ر نوس������راوه‌‌و رۆژنامه‌ی‌ "پراڤدا"یش‬ ‫ئه‌و كاغه‌زه‌ی‌ پاراس������تووه‌‌و هێش������تا بۆهیچ‬ ‫الیه‌نێك ئاشكرا نه‌كراوه‌ ك‌ه ئه‌خته‌بووته‌ك‌ه‬ ‫له‌نێ������وان میدڤیدی������ڤ‌و پۆتن������دا كامیان ‌ی‬ ‫هه‌ڵب������ژاردووه‌‪ ،‬له‌وب������اره‌وه‌ پوتن وتی‌‪" :‬من‬ ‫نامه‌وێت كاغه‌زه‌كه‌ ببینم ك‌ه ئه‌خته‌بووته‌ك‌ه‬ ‫هه‌ڵیبژاردووه‌‪ ،‬چونك‌ه ئه‌و‌ه ئه‌وه‌ ره‌نگه‌ ببێت‌ه‬ ‫مای������ه‌ ‌ی گۆڕان ‌ی بیركردن������ه‌وه‌ ‌ی ملیۆنه‌ها‬ ‫خه‌ڵك ‌ی روسی‌"!‬

‫وه‌زیری‌ به‌رگری‌ ده‌بێته‌ ئه‌ستێره‌‬

‫چ������اوه‌ڕوان ده‌كرێ������ت كارل تیۆدۆرتس������ۆ‬ ‫دۆتنبێ������رگ وه‌زی������ری‌ به‌رگ������ری‌ ئه‌ڵمانیا‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نی‌ ‪38‬س������اڵه‌ ببێته‌ ئه‌س������تێره‌یه‌كی‌‬ ‫س������ینه‌مایی دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ بڕیاریدا به‌شداری‬ ‫بكات له‌فیلمێك������ی‌ گه‌نجانه‌ كه‌ چیرۆكێكی‌‬ ‫سه‌ركێشی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫میش������ائیل یاهرایس ده‌رهێن������ه‌ری‌ فیلمه‌كه‌‬

‫رایگه‌یاند چیرۆكی‌ فیلمه‌كه‌ باس������ی‌ چوار‬ ‫قوتابی‌ ده‌كات كه‌ كانزای������ه‌ك ده‌دۆزنه‌وه‌‌و‬ ‫به‌ڕێك������ه‌وت ده‌گلێن������ه‌ نێ������و پرۆس������ه‌یه‌كی‌‬ ‫بازرگانیكردنی‌ نایاس������ایی كۆمپانیایه‌كه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌وێش������دا جه‌نابی‌ وه‌زیر رۆڵێكی‌ سیاس������ی‌‬ ‫ده‌گێڕێ������ت كه‌ بریتیی������ه‌ له‌خه‌اڵتكردنی‌ ئه‌و‬ ‫قوتابیانه‌ له‌سه‌ر بوێرییان‪.‬‬


‫‪18‬‬

‫‪2010 /9/7‬‬

‫ژماره‪40 :‬‬

‫‪nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫بەخت‬

‫شیرینی‬

‫سێشه‌ممه‬

‫شیرین ‌ی به‌خورما‬

‫كه‌ره‌سته‌كان‪:‬‬ ‫ی������ه‌ك كوپ خورما ناوكه‌ك������‌هی‌ ده‌رهێنرابێت‪ ،‬نی������و كوپ گوێز ‌ی‬ ‫وردكراو‪ ،‬دووكوپ‌و سێ‌ له‌سه‌ر چوار ‌ی كوپێك ئارد‪ ،‬چوار هێلكه‌‪،‬‬ ‫یه‌ك كوپ زه‌یت‪ ،‬یه‌ك كوپ شه‌كر‪ ،‬یه‌ك كه‌وچكی‌ بچووك ڤانێلال‪،‬‬ ‫نیوكه‌وچك ‌ی بچووك دارچینی‌‪ ،‬دووكه‌وچك ‌ی بچووك س������ۆده‌‪ ،‬یه‌ك‬ ‫كه‌وچك ‌ی بچووك پیك ‌ی پاوده‌ر‪.‬‬ ‫بۆڕازاندنه‌وه‌ ‌ی قاڵبه‌ك‌هی‌‪:‬‬ ‫س������ه‌د گرام قشته‌‪ ،‬س ‌ێ كه‌وچكی‌ گه‌ور‌ه كه‌ره‌‪ ،‬س ‌ێ كه‌وچكی‌ گه‌ور‌ه‬ ‫شه‌كر ‌ی ڕه‌ش‪ ،‬نیو كه‌وچك ‌ی بچووك ڤانێلال‪ ،‬نیو كه‌وچكی‌ بچووك‬ ‫دارچینی‌‪ ،‬یه‌ك كوپ گوێز ‌ی وردكراو‪.‬‬ ‫ئاماده‌كردنی‌‪:‬‬ ‫فڕنه‌ك‌ه تا س������ه‌دو شه‌س������ت پل‌ه گه‌رم ‌ی ده‌كه‌ی������ن‪ ،‬ده‌نكه‌ خورماكان‬ ‫ده‌كه‌ین به‌دوو به‌ش������ه‌وه‌و بۆماو‌هی‌ چل خول������ه‌ك له‌دوو كوپ ئاودا‬ ‫دایده‌نێین‪ ،‬دواتر ئارد‪ ،‬پیك ‌ی پاوده‌ر‪ ،‬سۆده‌‪ ،‬خو ‌ێ تێكه‌ڵ ده‌كه‌ین‌و‬ ‫له‌الیه‌كه‌و‌ه دایده‌نێین‪.‬‬ ‫هێلك������ه‌كان به‌تێكه‌ڵك������ه‌ر ‌ی كاره‌بایی‌ باش تێكه‌ڵ ده‌كه‌ین پاش������ان‬ ‫زه‌یته‌كه‌‪ ،‬ڤانێلال‪ ،‬دارچینی‌‪ ،‬ش������ه‌كره‌ك‌ه ‌ی ده‌كه‌ین‌ه سه‌ر‪ ،‬دوابه‌دوا ‌ی‬ ‫ئه‌م تێكه‌ڵه‌ ‌ی ئارده‌كه‌ ‌ی ده‌كه‌ین‌ه س������ه‌رو هه‌ر كه‌ به‌باشی‌ تێكه‌ڵ بوون‬ ‫خورماو ئاوه‌كه‌ له‌گه‌ڵ گوێزه‌ك‌ه ‌ی ده‌كه‌ین‌ه س������ه‌رو هه‌موویان به‌باش ‌ی‬ ‫تێكه‌ڵ به‌یه‌ك ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫س������ینییه‌ك ‌ی الكێشه‌یی‌ دێنین هه‌ندێك زه‌یت‌و ئارد ‌ی پێو‌ه ده‌كه‌ین‌و‬ ‫تێكه‌ڵه‌ك‌ه ده‌كه‌ینه‌ ناوی‌‪.‬‬ ‫سینییه‌ك‌ه ده‌خه‌ین‌ه ناو فڕنه‌كه‌و بۆماو‌هی‌ چل خوله‌ك لێیده‌گه‌ڕێین‪،‬‬ ‫پاش������ان ده‌ریده‌هێنی������ن‌و له‌الیه‌كه‌وه‌ دایده‌نێیت تا س������ارد ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌تاكو س������ینییه‌ك‌ه س������ارد ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬كرێمی‌ زینه‌كه‌ ئاماده‌ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ش������ه‌كرو كه‌ره‌كه‌ پێكه‌و‌ه گه‌رم ده‌كه‌ین هه‌ر ك‌ه ش������ه‌كره‌كه‌ توایه‌و‌ه‬ ‫قشته‌و ڤانێلالكه‌ ‌ی ده‌كه‌ین‌ه سه‌رو له‌سه‌ر ئاگره‌كه‌ دایده‌گرین‪ ،‬پاشان‬ ‫دارچینی‌‌و گوێزه‌ك‌ه ‌ی ده‌كه‌ینه‌ سه‌رو تێك ‌ی ده‌ده‌ین‪.‬‬ ‫كرێمه‌كه‌ ده‌كه‌ین‌ه سه‌ر قاڵبه‌ شیرینییه‌كه‌و به‌ته‌واو ‌ی پێ ‌ی داده‌پۆشین‌و‬ ‫وازی‌ لێده‌هێنین تا س������ارد ده‌بێته‌وه‌‪ .‬كه‌مێك له‌كرێمه‌كه‌ ده‌هێڵینه‌و‌ه‬ ‫تا هه‌موو جارێك له‌گه‌ڵ پارچ‌هی‌ شیرینییه‌كه‌دا پێشكه‌شی‌ بكه‌ین‪.‬‬ ‫كات ‌ی پێشكه‌ش������كردن كرێمه‌ك������‌ه كه‌مێك گ������ه‌رم ده‌كه‌ین‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫پێشكه‌ش������كردنی‌ هه‌ر پارچه‌یه‌ك ش������یرینیدا كه‌وچكێك یان دوو‬ ‫كه‌وچكی‌ گه‌ور‌هی‌ ده‌كه‌ین‌ه س������ه‌ر‪ ،‬ده‌ش������توان ‌ی ئایس كرێم ‌ی ڤانێلال‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م شیرینییه‌دا پێشكه‌ش بكه‌یت‪.‬‬

‫کچان‬

‫ئایا تۆ به‌ختت هه‌یه‌؟‬

‫ی واقعییه‌ ی������ان ته‌نها‬ ‫ئای������ا به‌خت ش������تێك ‌‬ ‫بۆچون������ه‌؟ ئایا كه‌س������انێك هه‌ن به‌ڕاس������تی‬ ‫به‌ختیان باشبێت؟ یان تواناكانیان وایكردوو‌ه‬ ‫هه‌موو ش������تێك له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئ������ه‌وان بێت‪.‬‬ ‫گومانی‌ تێ������دا نیی‌ه ك‌ه هه‌ردووكیانه‌‪ ،‬یاریه‌ك‌ه‬ ‫ی كۆنترۆڵ������ی‌ مرۆڤه‌كانه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ل������ه‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌قۆس������تنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئاماده‌ب������وون‌و توانای‌ ناوه‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌م تێس������ت‌ه س������اده‌یه‌و‌ه‬ ‫هه‌له‌كاندا‪ ،‬له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆت ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ ئایا خاوه‌نی‌ به‌ختێك ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫باش������یت‪ ،‬یان توانات هه‌ی‌ه له‌قۆستنه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌النه‌دا كه‌ دێن������ه‌ به‌رده‌مت‌و له‌به‌رژه‌وه‌ندیت‬ ‫به‌كاریان دێنیت‪.‬‬ ‫بۆه������ه‌ر وه‌اڵمێكی‌ به‌ڵی‌ نیش������انه‌یه‌ك دابنێ‌‌و‬ ‫دواتر ئه‌نجامه‌كه‌ كۆبكه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .1‬هه‌میش������ه‌ یه‌ك جۆری‌ دیاریكراو له‌پیاوان‬ ‫سه‌رنجت ڕاده‌كێشن؟‬ ‫‪ .2‬له‌ه������ه‌ر جارێك������دا كه‌ ده‌ته‌وێت كێش������ت‬ ‫دابه‌زێنیت یان له‌شیرینی‌ خواردن بوه‌ستیت‪،‬‬ ‫سه‌ركه‌وتوو نابیت؟‬ ‫‪ .3‬هه‌میشه‌ له‌خۆت ئه‌پرسیت ئایا نهێنی‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌میش������ه‌ وه‌ك كه‌سێك ‌‬ ‫له‌چیدای‌ه ك‌ه خه‌ڵك ‌‬ ‫سه‌رنجڕاكێش ده‌تبینن؟‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كت بپچڕێنیت سه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫‪ .4‬ناتوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ده‌زانی‌ كه‌ زیانت پێده‌گه‌یه‌نێت له‌بر ‌‬

‫كچان ده‌ب ‌ێ چ ‌ی بكه‌ن بۆئه‌و‌ه ‌ی‬ ‫كه‌سایه‌تییان جوان بكه‌ن؟‬

‫هه‌موو كه‌سێك پێ ‌ی خۆشه‌ كه‌سان ‌ی ده‌وروپشتی‌ پێی‌ سه‌رسام بن‪ ،‬خانم ‌ی جوانیش سه‌رنج ‌ی خه‌ڵك‬ ‫به‌ده‌ست ده‌هێنێت به‌مه‌رجێك ئه‌و جوانییه‌ ‌ی خاوه‌نیه‌ت ‌ی جوان ‌ی ڕۆح پاڵپشت ‌ی بێت‪ ،‬چونك‌ه جوان ‌ی‬ ‫ڕۆح یه‌كێكه‌ له‌پێكهاته‌كان ‌ی جوانی‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ ‌ی ببیته‌ خاوه‌ن ‌ی كه‌س������ایه‌تییه‌كی‌ سه‌رنجڕاكێش چه‌ند‬ ‫بنه‌مایه‌ك هه‌یه‌‪ ،‬له‌وانه‌‪:‬‬ ‫خه‌م‌و ئازارو ناڕه‌حه‌ت ‌ی هه‌میش‌ه له‌مرۆڤدا بوون ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬چونك‌ه سروشتێكه‌و ده‌ربازبوون ‌ی نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌توانی‌ خۆڕاگربیت تا ئه‌وانیتر بێزار نه‌كه‌یت‪ ،‬چونكه‌ ناچارنین هاوبه‌شی‌ خه‌مه‌كانت بن‪ .‬هه‌وڵبد‌ه‬ ‫تێگه‌یش������تنت بۆكێشه‌ی‌ ئه‌وانیتر هه‌بێت‌و كچێكی‌ قس������ه‌خۆش بیت نه‌ك ته‌نها له‌بۆن‌ه گه‌وره‌كاندا‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌هه‌موو بۆنه‌یه‌كدا‪ ،‬هه‌روه‌ها ڕێزی‌ هه‌سته‌كان ‌ی ئه‌وانیتر بگره‌و به‌شدار ‌ی خۆشییه‌كانیان بكه‌‪.‬‬ ‫به‌گوێگرت������ن له‌چوارده‌وره‌كه‌ت خۆشه‌ویس������تیان به‌ده‌س������ت ده‌هێنیت‪ ،‬هه‌وڵیش بده‌ سه‌ربه‌س������ت ‌ی‬ ‫قسه‌كردنیان پێبده‌یت‌و له‌كاتی‌ گونجاودا به‌شدار ‌ی له‌قسه‌كانیاندا بكه‌یت‪ ،‬چونك‌ه چه‌ندێك جوان‌و‬ ‫ش������یك بیت جوانتر ئه‌بیت ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵیدا ساده‌وس������اكاربیت‪ ،‬چونكه‌ لوتبه‌رز ‌ی مرۆڤ ناشیرین‬ ‫ئه‌كات‌و به‌هۆیه‌وه‌ی‌ كه‌سان ‌ی تر خۆیان دوره‌په‌رێز ئه‌گرن لێت‪.‬‬ ‫هه‌موو كه‌س پێویستی‌ به‌و‌ه هه‌ی‌ه ستایش بكرێت بۆنوێبونه‌وه‌ی‌ متمانه‌ به‌خۆی‌‪ ،‬به‌اڵم به‌شێوه‌یه‌ك نا‬ ‫كه‌ بچێت‌ه قاڵبی‌ دووڕووییه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ باش������تر وای‌ه له‌كات‌و شوێن ‌ی خۆیدا ئه‌و هه‌سته‌ ده‌رببڕێت‪.‬‬ ‫گه‌ش������بین به‌‪ ،‬چونك‌ه كه‌سی‌ گه‌شبین هه‌میش‌ه كه‌سێك ‌ی خۆشه‌ویسته‌‌و هان ‌ی چوارده‌وره‌كه‌ ‌ی ده‌دات‬ ‫به‌ش������ێوه‌یه‌ك ‌ی واقعی‌ جیهان ببینن‪ ،‬به‌اڵم گه‌ش������بینیش ئه‌گه‌ر له‌س������نور ‌ی خۆ ‌ی ده‌ربچێت ئه‌بێت‬ ‫به‌خه‌یاڵ‪ ،‬باش وای‌ه تێبینی‌‌و ڕه‌خنه‌ی‌ ئه‌وانیتر به‌دڵێكی‌ فراوانه‌و‌ه وه‌ربگریت‪ ،‬ڕه‌نگ‌ه هه‌ندێك كات‬ ‫ئه‌و ڕه‌خنان‌ه له‌كه‌سان ‌ی داخ له‌دڵه‌و‌ه ده‌ربچن‪ ،‬هه‌ربۆی‌ه له‌هه‌ردوو حاڵه‌ته‌كه‌دا با دڵت فراوان بێت‪.‬‬ ‫كاتی‌ بیركردنه‌وه‌ له‌بابه‌تێك با ده‌روونت شادو ئارام بێت‪ ،‬ئه‌گینا ترس‌و ڕاڕایی‌ بیركردنه‌وه‌كانت‬ ‫ده‌شێوێنن‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌نیه‌تێكی‌ باشه‌وه‌ بیربكه‌ره‌وه‌ تا ته‌واوكه‌ری‌ سیفاته‌كانی‌ ترت بێت‪.‬‬

‫‪ .16‬په‌یوه‌ندیی‌ه س������ۆزدارییه‌كانت له‌دووساڵ‬ ‫قازانج؟‬ ‫‪ .5‬زۆركات پێتوایه‌ هیچ بوارێك له‌به‌رده‌متدا زیاتر به‌رده‌وام نابن؟‬ ‫نییه‌و ناتوانی‌ بڕیاڕ بده‌یت؟‬ ‫‪ .6‬ده‌گم������ه‌ن نه‌بێ������ت كات������ ‌‬ ‫ی ت������ه‌واوت نیی‌ه ئه‌نجامه‌كان‪:‬‬ ‫بۆجێبه‌جێكردن������ی‌ ئ������ه‌و كارانه‌ ‌‬ ‫ی پێویس������ت‌ه ح������ه‌وت خ������اڵ ی������ان كه‌متر‪ ،‬ت������ۆ به‌ختت‬ ‫ئه‌نجامیان بده‌یت؟‬ ‫ی به‌شانس������یت‪،‬‬ ‫هه‌یه‌‪ :‬به‌ڕاس������تی‌ تۆكه‌س������ێك ‌‬ ‫ی ده‌كه‌یت بۆ‬ ‫‪ .7‬زۆرب������ه‌ی‌ كات كاره‌كان������ت دواده‌خه‌یت زۆر به‌وریای������ی‌ ده‌ستپێش������خه‌ر ‌‬ ‫بۆڕۆژی‌ دواتر؟‬ ‫ی دێن������‌ه به‌رده‌مت‪،‬‬ ‫ی ئه‌و هه‌النه‌ ‌‬ ‫قۆس������تنه‌وه‌ ‌‬ ‫‪ .8‬ڕوو ‌‬ ‫ی ده‌به‌ن‪،‬‬ ‫ی داوه‌ له‌گه‌ڵ كه‌سێكدا چویته‌ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‌ه هه‌ندێك كه‌س به‌شانس ناو ‌‬ ‫به‌اڵم حه‌زت له‌هاوڕێیه‌تی‌ نه‌بووه‌؟‬ ‫پۆزه‌تیڤانه‌ بیرده‌كه‌یته‌وه‌‪ ،‬خۆت ناده‌یت‌ه ده‌ست‬ ‫‪ .9‬دوای‌ شكس������تهێنانی‌ په‌یوه‌ندییه‌ك������ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شكس������ت‌و بێزاری‌‪ ،‬هه‌میش‌ه ئاماده‌یت بۆشت ‌‬ ‫ی ده‌گریت؟‬ ‫ی زۆر بۆ ‌‬ ‫ی ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫سۆزدار ‌‬ ‫ی به‌سود‬ ‫ی ئه‌زمونه‌كان بۆكارێك ‌‬ ‫نوێ‌‌و گۆڕین ‌‬ ‫‪ .10‬له‌س������اڵێكدا زیاد له‌جارێك س������ه‌ردان ‌‬ ‫ی تا به‌ره‌و پێشت ببات‪.‬‬ ‫فاڵگ������ره‌و‌ه یان زانای‌ گه‌ردوونی‌‌و ش������ت ‌‬ ‫ی له‌و حه‌وت خ������اڵ زیاتر‪ :‬بڕوات به‌ش������انس نییه‌‪،‬‬ ‫بابه‌تان‌ه ده‌كه‌یت؟‬ ‫توان������ات نیی‌ه بۆده‌سپێش������خه‌ری‌ له‌كاره‌كاندا‪،‬‬ ‫‪ .11‬ل������ه‌زۆر له‌و كه‌س������انه‌ی‌ چ������وارده‌ورت ئه‌م������ه‌ش ی������ان له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ه ش������ه‌كه‌ت بویت‬ ‫هیوابڕاو بویت؟‬ ‫له‌جێبه‌جێكردن������ی‌ ئه‌و كاران������ه‌دا كه‌ كه‌ڵه‌ك‌ه‬ ‫ی ئه‌وهه‌الن‌ه نیت ك‌ه‬ ‫‪ .12‬كاتێك نه‌خۆش ده‌كه‌ویت‪ ،‬نه‌خۆشیه‌كه‌ت بوون‪ ،‬یان ئه‌وه‌تا ئاگادار ‌‬ ‫ی خۆیدا ده‌هێنێت؟‬ ‫الوازی‌ زۆر به‌دوا ‌‬ ‫ی كات‬ ‫دێن‌ه به‌رده‌مت‪ ،‬یان ته‌مبه‌ڵیت‪ ،‬زۆرینه‌ ‌‬ ‫‪ .13‬كاتێك كه‌سێك له‌كارێكدا سه‌ركه‌وتوو هه‌ل������ه‌كان به‌به‌رده‌متدا تێپه‌ڕده‌بن‌و هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬هه‌ست به‌تاوان یان نیگه‌ران ‌‬ ‫ی ده‌كه‌یت؟ توانات هه‌ی‌ه بۆقۆس������تنه‌وه‌یان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وتوانای‌ه‬ ‫‪ .14‬پێتوایه‌ تۆ كه‌سێكی‌ بێ‌ شانسیت؟‬ ‫به‌كارناهێنی������ت‪ ،‬ب������ه‌اڵم ئیتر كات������ی‌ ئه‌وه‌ی‌ه‬ ‫‪ .15‬ڕۆژێك له‌ڕۆژان له‌سه‌ر ڕێگاكه‌ت پاره‌ت ه������اوكاری‌ خۆت بكه‌یت ت������ا خوا هاوكاریت‬ ‫دۆزیوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫بكات‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی برۆو گونجاندن ‌‬ ‫جۆره‌كان ‌‬ ‫ی ڕوخسارتدا‬ ‫له‌گه‌ڵ شێو ‌ه ‌‬ ‫ڕه‌نگه‌ هه‌ندێكتان به‌هۆی‌ برۆكانییه‌وه‌ به‌ئه‌زمونێكی‌ قورسدا‬ ‫تێپه‌ڕبووبێتن‪ ،‬چونكه‌ چوارچێو‌هی‌ چاوه‌كانته‌و پێویس������ته‌‬ ‫هه‌میشه‌ پاك‌و خاوێن بێت‌و شێوه‌یه‌كی‌ ڕێك‌وپێكی‌ هه‌بێت‬ ‫تا پارێزگاری‌ له‌ش������ێوه‌ی‌ چاوه‌كان‌و ڕوخساریش������ت بكات‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ پسپۆڕان هاتوون پۆلێنی‌ برۆكانیان كردووه‌و بۆهه‌ر‬ ‫جۆره‌ ڕوخسارێك شێوه‌یه‌كی‌ تایبه‌تی‌ برۆیان دیاریكردووه‌‪.‬‬ ‫بۆڕوخسارێك كه‌ شێوه‌ی‌ خڕ بێت‪ ،‬برۆی‌ پڕ له‌گه‌ڵی‌ ده‌گونجێت‬ ‫له‌گ������ه‌ڵ هێڵێكی‌ ته‌واوو دووركه‌وتن������ه‌وه‌ له‌چه‌مانه‌و‌هی‌ برۆكان‪،‬‬ ‫چونكه‌ ڕووخس������ارت ئه‌وه‌نده‌ی‌ تر خڕده‌كاته‌وه‌‪ ،‬باشتریش وایه‌‬ ‫برۆت به‌رز نه‌كه‌یته‌وه‌‪ .‬بۆڕوخس������ارێكیش كه‌ له‌شێوه‌ی‌ دڵ یان‬ ‫له‌چێوه‌ی‌ چوارگۆشه‌دا بێت نابێت برۆیان زۆر كه‌وانه‌یی‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڵكو چه‌مانه‌وه‌یه‌كی‌ كه‌می‌ تێدابكه‌ن له‌گۆشه‌كانی‌ ده‌ره‌و‌هی‌ چاودا‬ ‫به‌تایبه‌ت ئه‌گه‌ر چه‌ناگه‌یان بچووك‌و ناوچه‌وانیان پان بوو‪.‬‬ ‫ئه‌و برۆیه‌ی‌ كه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م شێوه‌ی‌ ڕوخساره‌دا زۆر ده‌گونجێت برۆی‌ ڕێكه‌‪ ،‬ئه‌و خاتونانه‌ش كه‌ ڕوخساریان شێوه‌ی‌‬ ‫هێلكه‌یی‌ وه‌رگرتووه‌ پێویس������ته‌ برۆیان پڕیی‌‌و كه‌وانه‌ییه‌كی‌ مامناوه‌ندی‌ هه‌بێت‪ ،‬نه‌خشه‌سازانی‌ قژو بواری‌ جوانكاری‌‬ ‫ئه‌مجۆره‌ ڕوخسارانه‌یان به‌نمونه‌یی‌ داناوه‌‪ ،‬ڕه‌نگه‌ برۆی‌ كه‌وانه‌یی‌ ته‌واو زۆر گونجاوبێت له‌گه‌ڵ ئه‌م جۆره‌ ڕوخسارانه‌دا‬ ‫به‌مه‌رجێك ڕوخساره‌كه‌ زۆر پڕنه‌بێت‪.‬‬ ‫به‌گش������تی‌‌و بۆهه‌موو جۆره‌كانی‌ ڕوخس������ار نابێت برۆكان زیاد له‌پێویس������ت كه‌وانه‌یی‌ بكرێت‪ ،‬چونكه‌ ڕوخسار پیر‬ ‫ده‌رده‌خات‌و ناشبێت زۆر به‌رز بن‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك كه‌سێكی‌ شه‌ڕانگێز ده‌رت ده‌خات‪.‬‬


‫رۆژنامه‌یه‌كى كولتوریى گشتییه‌‬

‫‪www.Nnmnm.com‬‬

‫ژماره ‪40‌:‬‬

‫سێشه‌ممه‬ ‫‪2010 /9/7‬‬

‫خاوه‌ن ئیمتیاز‪:‬‬

‫کۆمپانیای رووداو‬

‫سه‌رنوسه‌ر‪:‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری نوسین‪:‬‬

‫شوان ئاده‌م ئه‌یڤه‌س شاخه‌وان مه‌حمود‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانى شاڕێی سالم‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری کارگێڕی‪:‬‬ ‫ته‌الرى سلێمانی مۆڵ ‪ -‬نهۆ‌می دووه‌م‬ ‫دابان عیزه‌ت‬

‫بۆ په‌یوه‌ندی‪ :‬‬

‫‪3186176 - 07480151705 - 07710268004‬‬ ‫‪Nmnmpress@yahoo.com‬‬

‫‪RIKLAM‬‬


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.