3 minute read
Crisis als bron voor positieve verandering
'Omarm de chaos' heet het boek van transitieprofessor Jan Rotmans uit 2021. Hij voorspelt een groot aantal crises. De klimaatcrisis kennen we inmiddels, net als de biodiversiteitsitscrisis. En de chaos rond de stikstofcrisis kennen we inmiddels ook. Een grondstoffencrisis zit eraan te komen en er zal ook nog een economische crisis volgen.
Een onheilsprofeet, zul je zeggen. Maar nee, alle crises zijn de bron voor een positieve verandering. Daar kunnen we mee verder. Daarom: omarm de chaos. Met de oorlog in Oekraïne hebben we nu ook een geopolitieke crisis. Het is niet alleen een oorlog tussen Oekraïne en Rusland, maar ook een oorlog tussen het westen en het oosten. En wellicht een wereldwijde verandering naar een nieuwe machtspolitieke ordening. Rusland zoekt toenadering tot Indonesië en landen in Afrika. China zoekt economische en politieke banden met heel veel landen. China en Rusland pleiten voor een regionale wereldpolitieke ordening. Het Westen met Amerika als motor mag zijn macht uitoefenen in het Westen, Rusland en China in het oosten. Individuele landen hebben daarin niet veel te kiezen. Kortom, een democratisch toekomstperspectief wordt lang niet door iedereen gedeeld.
Ik zie in deze geopolitieke crisis (nog) geen positieve verandering. Hoewel: de grotere eensgezindheid in Europa om van het gas af te komen en grote stappen te maken tegen klimaatverandering is zeker positief.
Maar ondertussen worden hele steden kapotgeschoten en draaien de wapenfabrieken als nooit tevoren. Dat gaat veel CO2 kosten. Daartegenover staat weer dat de hogere gasprijzen de verduurzaming van huizen sterk stimuleert, voor wie het betalen kan.
Maar voor onszelf moeten we zorgen dat het positieve overwint. Dat positieve zie ik in de vermindering van het aantal vluchten vanaf Schiphol. Maar ook hoeveel meer er nu aan energiebesparing wordt gedaan. Terwijl ik dit schrijf, draait een kraan zonnepanelen op het dak van de overbuurman en wordt er tripleglas en een warmtepomp geplaatst bij een andere buurman. Iedereen in de straat is ermee bezig. De warmtepompen zijn niet aan te slepen. Ook binnen Nivon worden stappen gezet. Tijdens de Nivonraad in juni is besloten om langjarig geld vrij te maken om de energiebesparing te versnellen. Voor nog meer zonnepanelen en ook om verder te isoleren en warmtepompen te plaatsen. Rotmans stelt: “Je kunt ook je leefstijl verduurzamen. Steeds meer mensen worden flexitariër. Vlees eten en produceren is een van de meest klimaatbelastende activiteiten. Als je een jaar lang twee of drie keer in de week geen vlees eet, bespaar je net zoveel Co2-uitstoot als wanneer je een jaar lang geen auto rijdt.”
NivonJong diende op de Nivonraad een motie in die daarop aansluit. Ze stelden voor om voortaan bij Nivonmaaltijden vegetarisch eten als uitgangspunt te nemen. Tot nu toe was vlees eten het uitgangspunt en werd gevraagd op te geven of je vegetarisch wilt eten. Dat wordt nu omgedraaid: vegetarisch eten als uitgangspunt en als je vlees wilt eten geef je dat op. De motie is aangenomen. Een wellicht kleine maar psychologisch belangrijke verandering.
Die verschuiving merkte ik ook toen ik laatst in een restaurant ging eten. Op het menu stonden de vegetarische gerechten bovenaan, dan de visgerechten en onderaan de vleesgerechten. Er verandert echt wel wat.
Het boek biedt overzicht en inzicht, en schetst een hoopvol perspectief voor Nederland en de wereld in transitie.•
