Allardsoog: Van school naar Natuurvriendenhuis

Wie Natuurvriendenhuis Allardsoog in EenWest binnenkomt, voelt meteen: ‘dit is een voormalig schoolgebouw’. De lange gangen, voormalig klaslokalen, de oorspronkelijke tegelvloer, de garderobe en toiletblokken, alles ademt de sfeer van een school. En dat is ook de bedoeling, ondanks allerlei verbouwingen is ernaar gestreefd het schoolse karakter te behouden.

Door de ruime opzet kunnen gasten altijd wel een plekje vinden om te ontspannen, binnen of buiten. Voor kinderen is dit een fantastisch Natuurvriendenhuis, waar je heerlijk kunt dwalen en misschien zelfs verdwalen, verstoppertje spelen en op de binnenplaats kunt springen, schommelen en glijden. Ook het gymnastieklokaal is nog intact, voor de rest is er veel veranderd sinds de toenmalig staatssecretaris in 1984 Natuurvriendenhuis Allardsoog opende. De tijd van vroeger — Het gebouw kent een lange geschiedenis. Wie daar veel over weet is Ybe van der Wielen, kleinzoon van Jarig van der Wielen. Opa Jarig, die door iedereen ‘oom Jarig’ werd genoemd, was in 1931 één van de grondleggers van Stichting Volkshogeschool. Hij stond aan de basis van de eerste volkshogeschool in Nederland en in navolging van de volkshogeschoolgedachte werden vele sociale projecten in het gebied ontwikkeld. In het kader van een jeugdwerklozenproject kwam er een ‘centrale werkplaats’ waar timmerlui, metselaars en smeden aan het werk konden. In dit gebouw is nu Allardsoog gevestigd. Tot op de dag van vandaag is Ybe van der Wielen als vrijwillliger actief betrokken bij het natuurvriendenhuis. De hoogste tijd om zijn verhaal te horen. Een bezoek aan Ybe in zijn boerderijtje dichtbij het natuurvriendenhuis, is een belevenis. De tijd lijkt er stil gestaan te hebben, de woning ademt nog de sfeer van de jaren vijftig. Aan de keukentafel vertellen Ybe (80) en zijn vrouw Janny graag over het verleden.

Huishoudschool — ,,Waar het Nivonhuis staat was oorspronkelijk alleen maar veen. Het hele gebied is in etappes afgeplagd en bewoonbaar gemaakt”, begint Ybe. Het gebouw van de ‘centrale werkplaats’ werd er in 1938 neergezet en deed dienst tot na de oorlog. Daarna stond het een aantal jaren leeg, maar in 1951 werd het gebouw na een verbouwing in gebruik genomen als huishoudschool. Veel van de lokalen van toen zijn nog herkenbaar. In het voormalig waslokaal hangen de houten droogrekken nog aan het plafond. In de topjaren zaten er 160 leerlingen op de huishoudschool, die in het strijklokaal de kneepjes van het strijkvak leerden; in de keuken de kookkunst onder de knie kregen en vakkundig leerden schoenen- en koperpoetsen. Een aantal keer kwamen er lokalen bij, zoals een handenarbeidlokaal en drie naailokalen met een schuifdeur ertussen, waardoor deze ruimte ook dienst kon doen als vergaderzaal. In 1974 werd de huishoudschool opgeheven, er kwam te veel concurrentie van christelijke huishoudscholen in de buurt, waardoor het leerlingenaantal afnam.

Verschillende bestemmingen — In de jaren daarna is het gebouw voor verschillende doeleinden gebruikt. Een jaar of vijf was het in gebruik als vooropleiding gezinsverzorging, daarna werd het gebouw min of meer gekraakt en vestigde zich het Regionaal Centrum voor Natuur en Milieu er een drietal jaren. In 1982 werd dat het Natuur en Milieucentrum, waar Ybe van der Wielen conciërge/beheerder werd. Het gebouw was in handen van vier organisaties: naast Natuur en Milieu waren dat de Volkshogeschool, een buurthuis en Natuurvriendenhuis. Na een paar jaar nam Nivon het Natuurvriendenhuis volledig over. Al die jaren was Ybe nauw betrokken bij alle veranderingen. ,,Ik ben een echte putjesman en weet overal wat van”, verklaart hijzelf. En iedereen was blij met deze duizendpoot.

Naam — Over de herkomst van de naam Allardsoog is enige twijfel. Feit is dat Allard Scheltinga uit Harlingen in Bakkeveen grondgebied heeft gekocht en er een huis heeft gebouwd op het drieprovinciënpunt. In de voorgevel metselde hij een oog, waarmee hij toezicht zou hebben gehouden op zijn drie zoons, die elk naar een andere provincie waren vertrokken. In dit huis met het oog heeft ook Jarig van der Wielen gewoond. Hij had daar een bibliotheek en een ruimte waar buurtpraatavonden werden gehouden. Men discussieerde er over landbouwontwikkeling en zo werd ‘het huis met het oog’ Allardsoog, het begin van de volkshogeschool. De eerste gebouwen waren barakken, het voorste was de Volkshogeschool, het achterste de oude school. Op dit moment staan de Volkshogeschool -nu een conferentieoord- en het Natuurvriendenhuis helemaal los van elkaar. Het conferentieoord staat bekend onder de naam Nieuw Allardsoog. Wie meer wil weten over Natuurvriendenhuis Allardsoog vindt alle informatie op allardsoog.nivon.nl•

Veel meer informatie, foto’s , nieuwtjes en persoonlijke verhalen over Nivon en voorloper IvAO (Instituut voor Arbeiders Ontwikkeling) inclusief de NARV (Nederlandse Arbeiders Reis Vereniging) vind je op de website van de Werkgroep Nivon Historie historie.nivon.nl