Wywieranie wpływu na ludzi [Robert Cialdini]
Strona 154 z 276
mi planeta.
Kiedykolwiek sam napotkam tak prób wpłyni cia na mnie za pomoc naci ganych dowodów, odzywa si we mnie alarm z instrukcj : „Uwaga! Uwaga! Fałszywy dowód społeczny. Wył czy tymczasowo automatycznego pilota". Mo na to zrobi bez wi kszych trudno ci. Wystarczy tylko wiadoma decyzja, by pozosta wyczulonym na fałsz dowodów. Dopóki ewidentne fałszerstwo nie zostanie wykryte, pozwalamy toczy si sprawom ich własnym, automatycznym torem. Działamy dopiero po jego wykryciu. Działanie nie musi ogranicza si jedynie do oczywistego zignorowania fałszywej informacji. Musimy te w obronie własnej przyst pi do aktywnego kontrataku, staraj c si u dli tych, którzy dopuszczaj si fałszowania dowodów społecznych. Nie kupowa produktów reklamowanych w ten sposób i jeszcze wysła do producenta list z wyja nieniem, e nie b dziemy kupowali jego produktów, dopóki reklamuje je za pomoc fałszerstw. Oczywi cie nie zawsze chcemy, aby kierowały nami dowody zawarte w zachowaniu innych, szczególnie gdy sprawa jest wa na i sami wolimy rozwa y wszystkie za i przeciw. Jednak zawsze lepiej mie tak mo liwo zdania si na prawdziwe informacje o post powaniu innych. Je eli znajdziemy si w warunkach, w których kto rozmy lnie preparuje dowody społeczne, powinni my by gotowi do kontrataku. Przynajmniej ja osobi cie czuj wtedy co wi cej ni tylko niech do zostania oszukanym. Po prostu w cieka mnie my l, e próbuj mnie zagoni do k ta ci, którzy wykorzysta chc jeden z moich sposobów obrony przed zalewem informacji we współczesnym wiecie. I mam wr cz moraln satysfakcj , kiedy uda mi si jako im „odwdzi czy ". Je eli jeste do mnie podobny, to i Ty powiniene tak si czu .
Patrz c w gór Poza rozmy lnym fałszowaniem dowodów jest jeszcze jedna sytuacja, w której reguła dowodu społecznego sprowadza nas na manowce. Jest to sytuacja, w której niewinny, przypadkowy bł d spowoduje narastaj c liczb dowodów społecznych popychaj cych nas w kierunku złej decyzji. Z tak wła nie sytuacj mamy do czynienia w przypadku zjawiska niewiedzy wielu, kiedy to aden ze wiadków wypadku nie widzi powodów do interwencji. Najlepszym przykładem tej sytuacji jest opowie jednego z moich studentów, który był kiedy policjantem z drogówki. Został po zaj ciach po wi conych dyskusji na temat reguły dowodu społecznego, by ze mn porozmawia . Powiedział, e teraz rozumie przyczyny do dziwacznego typu wypadków drogowych, jakie czasami zdarzało mu si obserwowa podczas w pracy w policji. Do tego rodzaju wypadków dochodziło zwykle na zatłoczonym wyje dzie z miasta, w godzinach szczytu, kiedy to wszystkie pasy ruchu zaj te s równolegle i powoli jad cymi samochodami. Ci g wydarze prowadz cych do wypadku zaczynał si wtedy, gdy dwa kolejne samochody sygnalizowały ten
file://C:\Documents%20and%20Settings\Administrator\Moje%20dokumenty\TEKST... 2005-01-16