Wywieranie wpływu na ludzi [Robert Cialdini]
Strona 151 z 276
oka si mniej lub bardziej powa ne. Poniewa jednak automatyczny pilot oddaje nam najcz ciej nieocenione usługi, nie sposób go, ot tak, wył czy . Stajemy wi c przed klasycznym dylematem: jak posługiwa si urz dzeniem, które jest równocze nie i dobroczynne, i niebezpieczne. Na szcz cie istnieje rozwi zanie tego dylematu. Poniewa niebezpiecze stwa automatycznego pilota pojawiaj si głównie wtedy, gdy jest on karmiony bł dn informacj , nasz najlepsz obron jest rozpoznanie fałszywo ci dochodz cej do informacji. Je eli uwra liwimy si na sytuacje, w których automatyczny pilot dowodu społecznego pracuje na fałszywych danych, mo emy go wył czy i sami przej kontrol nad własnymi działaniami.
Sabota Reguła dowodu społecznego dostarcza nam fałszywych dowodów w dwóch typach sytuacji. Po pierwsze wtedy, gdy dowody zostaj celowo sfałszowane sfabrykowane przez manipulatorów dbaj cych jedynie o to, by powstało w nas wra enie, e wszyscy to co robi . Oczywi cie „co " korzystnego dla manipulatorów. Przykładem takiego sabota u jest oczywi cie miech z puszki, a podobnie oczywiste fałszowanie dowodów wyst puje tak e i w wielu innych przypadkach. Na przykład miech z puszki nie jest wcale charakterystyczny dla jedynie elektronicznych mediów czy nawet wieku elektroniki. Jawne wykorzystywanie reguły społecznego dowodu cechuje klak - burzliwe, cho sztucznie organizowane, wr cz opłacane owacje w operze. Uwa a si , e do historii opery wprowadzili ten proceder w roku 1820 niejacy Sauton i Porcher. Byli to bywalcy opery, cho nie tyle jej bezinteresowni miło nicy, co biznesmeni oferuj cy sprzeda owacji po wyst pie. Zorganizowani pod szyldem L'Assurance des Succes Dramatiques wynajmowali siebie i swoich pracowników solistom i organizatorom koncertów pragn cym sobie zapewni gor ce przyj cie przez publiczno . Sauton i Porcher okazali si tak skuteczni w stymulowaniu prawdziwego aplauzu publiczno ci, e klaka (składaj ca si zwykle z lidera zwanego chef de claque oraz szeregowych claqueurs) szybko stała si u wi con w wiecie opery tradycj . Jak zauwa a historyk muzyki Robert Sabin (1964): „W roku 1830 klaka była ju kwitn c instytucj , pobieraj c pieni dze w dzie i klaszcz c wieczorem, a wszystko to czyniono w sposób całkowicie jawny... I jest całkiem mo liwe, e ani Sauton, ani jego sprzymierzeniec Porcher nie zdawali sobie sprawy ze stopnia i cz sto ci, z jakimi ich pomysł płatnych oklasków b dzie wykorzystywany wsz dzie, gdzie tylko piewa si oper ". W miar rozpowszechniania si i rozwoju klaki, jej organizatorzy pocz li oferowa coraz bardziej zró nicowany zakres usług. Podobnie, jak osoby nagrywaj ce miech z puszki prezentuj ró ne rodzaje miechu - od piskliwego chichotu po rubaszne rechotanie z gł bi brzucha - tak i klakierzy rozwin li szereg specjalno ci. Pleureuse - specjalistka od zara ania innych płaczem na
file://C:\Documents%20and%20Settings\Administrator\Moje%20dokumenty\TEKST... 2005-01-16