Veiligheid bij Pinkpop

“Wie zich niet aan onze regels houdt, kan vertrekken.”

Op het laatste NIBHV-congres gaf de festivaldirecteur van Pinkpop, Jan Smeets, een kijkje achter de veiligheidsschermen van dat grote evenement. Hij vertelde wat er allemaal gedaan wordt voor de veiligheid van het poppubliek en de omgeving. De festivaldirecteur schroomde daarbij niet om zijn visie (en kritiek) op evenementenveiligheid op geheel eigen wijze voor het voetlicht te brengen.

Afgelopen jaar vond de 46e editie van Pinkpop plaats in Landgraaf (Limburg). Jan Smeets is sinds 1970 nauw bij het festival betrokken. Hij vertelt: “Het jaarlijkse programmabudget is in al die jaren gestegen van tienduizend gulden naar acht miljoen euro. De begroting van 15 miljoen euro wordt gedragen door de inkomsten uit entreegelden. Ze bestaat uit vier delen: de programmering, de productie, de camping en de catering. De opbrengst van de catering zorgt voor het aanvullend profijt. Daarmee zal meteen duidelijk zijn, dat wij vrijwel nooit een groot aantal kaarten tegelijk verkopen aan bijvoorbeeld sponsoren. Als de mensen uiteindelijk niet komen opdagen, draait onze catering geen omzet.”

Evalueren en bijstellen

Jan Smeets wil voorkomen dat hij wordt gezien als een betweter op veiligheidsgebied. Hij zegt: “Ik heb bijna vijftig jaar ervaring met het organiseren van festivals. Ik weet wat ervoor komt kijken, zeker wat betreft veiligheid, maar ik heb de wijsheid niet in pacht. Daarom evalueren wij ieder evenement om te weten welke bijstellingen nodig zijn. Bijvoorbeeld in de gemeentelijke draaiboeken. Daarin wordt gesproken over politie-inzet, maar wij krijgen liever niet ongevraagd politie te paard op het terrein. Verder bleek uit de evaluatie van het slecht-weer-incident in 2014 dat het terrein en de hulpverleners, ondanks de aanwezigheid van zeven zendmasten, telefonisch niet goed bereikbaar bleven zodra bezoekers tegelijkertijd massaal filmpjes naar huis gingen sturen. In overleg met de grote providers is er nu een gsmalert waarmee het mobiele telefoonverkeer op het festivalterrein volledig kan worden lamgelegd. Uiteraard zijn onze eigen hulpdiensten dan nog wel bereikbaar. We leggen regelmatig aan het publiek uit, dat hun mobieltjes in geval van nood geen verbinding kunnen maken. Verder is er na dat incident een PCC (Pinkpop Control Center) opgericht en ingericht. Dat staat in nauw contact met het CMTE (Calamiteiten Management Team Event) van de Veiligheidsregio Limburg-Zuid. Het kost wat geld, maar dan voelt iedereen zich toch weer wat veiliger. Na de aanslag in de concertzaal Bataclan in Parijs bezinnen wij ons op maatregelen om iets dergelijks bij ons te voorkomen. Dat zou er zelfs toe kunnen leiden dat bands met een bepaald repertoire niet langer welkom zijn bij ons. Censuur ja, maar… safety first.” Bij het door Jan Smeets genoemde slecht-weerincident brak rond acht uur ’s avonds een hevig noodweer los boven Landgraaf. Het KNMI had kleurcode rood (= weeralarm) uitgegeven voor Limburg. Het weer is dan erg gevaarlijk. Er is veel kans op grote schade en (persoonlijke)

ongevallen over een groot gebied. De organisatie van Pinkpop kreeg na afloop nogal wat kritiek over het uitblijven van adequate actie. Zo beweerde NRC Handelsblad in een artikel, dat verzuimd is om het terrein te ontruimen. Jan Smeets korzelig: “Wij kozen er juist bewust voor om niet te evacueren. Waar zouden al die mensen tegelijkertijd heen moeten? Het middenterrein is juist perfect ingericht om een grote groep mensen veilig te kunnen herbergen: er zijn bliksemafleiders, lichtkranten met informatie, verbindingsmasten en brandbeveiliging. Er is zelfs een noodhospitaal op het terrein en er kunnen traumaheli’s worden ingezet. Bovendien krijgen de aanwezigen continu actuele informatie via de geluidsinstallaties. Ik durf te stellen dat het tijdens het noodweer buiten ons terrein veel onveiliger was in Zuid-Limburg.”

Eén miljoen euro naar veiligheid

Volgens Jan Smeets doet de organisatie van Pinkpop er veel aan om zich tegen onveiligheid van bezoekers en medewerkers te wapenen en om hun gezondheid te waarborgen. Hij zegt dat de post veiligheid voor één miljoen euro op de begroting staat, waarvan zeven ton wordt uitgegeven aan bewaking. Het gaat echter niet alleen om zaken als brandpreventie, BHV, communicatie en security. Smeets: “Ook simpele dingen kunnen veiligheidsverhogend werken. Het is niet slim om veel mensen op één punt te laten wachten. Sinds Pinkpop bestaat, delen wij op diverse punten bekers met gratis drinkwater uit. Dat kost bezoekers niets; het kan ze zelfs iets extra’s opleveren: vijftig gebruikte drinkbekers zijn één consumptiebon waard. Het positieve neveneffect daarvan is dat het zakkenrollen sterk is afgenomen. Het geld ligt dus bij ons letterlijk op straat, het hoeft niet meer te worden gepikt. Op diverse plekken hangen trouwens camera’s en bordjes met ‘Big brother is watching you’. Het PCC ziet alles, het kijkt als het ware tot in je achterzak. Sommige mensen hebben een probleem met onze bewuste keuzes. Ik geef hen het advies om lekker thuis in de luie stoel te blijven: sinds 1976 wordt het hele programma op televisie uitgezonden.”

Jan Smeets benadrukt dat ook alle 125 vaste medewerkers ieder jaar opnieuw de actuele noodprocedures doornemen. “Veiligheid begint al bij henzelf. Persoonlijke beschermingmiddelen, zoals helmen en veiligheidsschoenen, zijn verplichte kost en inmiddels algemeen geaccepteerd. Wetgeving is leidend. Dat geldt ook voor de verkoop van sterke drank aan minderjarigen. Pinkpop heeft tevens aanvullende regels die de veiligheid moeten verhogen. Zo is het verboden om voetbalshirts of motorjacks met clubnaam erop te dragen. Deze kunnen agressie uitlokken. Rollators, scootmobiels en kinderwagens mogen het terrein niet op, omdat het obstakels zijn. Kleine kinderen zijn in ieder geval niet welkom vanwege het geluidsvolume van de muziek. Waterpijpen, drugs, glas en blik zijn verboden. Wie zich niet aan deze regels houdt, komt niet binnen of kan vertrekken. Soms is onze ‘zero tolerance’ lastig uit te leggen, omdat wat wij verbieden ergens anders soms wél wordt toegestaan. Bijvoorbeeld tijdens evenementen die gratis toegankelijk zijn. Het gedogen van het meenemen van vijf xtc-pillen naar het Amsterdam Dance Event is nog een voorbeeld. Dat soort dingen maakt het uitleggen en handhaven van onze (eigen) strakke regels niet eenvoudiger.” Ondanks het feit dat scootmobiels en rollators op Pinkpop niet welkom zijn, doet de organisatie er alles aan om de minder valide medemens toch toegang te laten krijgen tot het festival. Jan Smeets zegt daarover: “Mensen in elektrische rolstoelen mogen binnen, maar uiteraard alleen met een begeleider. In samenwerking met de Stichting Intro uit België heeft Pinkpop tevens vrijwilligers in dienst die de minder valide medemensen begeleiden vanaf hun speciaal gereserveerde parkeerplaats. Ze krijgen via ons een eigen rolstoel toebedeeld. Ook zijn er speciale toiletten voor invaliden. Ik vind dat iedereen moet kunnen genieten van popmuziek. Van jong tot oud.”

Antwoorden op vragen

Aan het eind van zijn betoog gaf Jan Smeets op desbetreffende vragen vanuit de zaal als antwoorden, dat: • Pinkpop verantwoordelijk is in geval van een ongeval tijdens een optreden en dat de organisatie daarvoor zwaar verzekerd is; • speciale stagewatchers de bühne in de gaten houden en stagediven en crowdsurfen op

Pinkpop niet mogen; • alle 125 vaste medewerkers zijn opgeleid tot bedrijfshulpverlener en allen een portofoon hebben;

• het eindelijk gelukt is om de brandweer van

Kerkrade permanent een brandweerauto op het festivalterrein te laten hebben en dat er slechts zeven ambulances in Limburg-Zuid zijn.

Na afloop van zijn inleiding is Jan Smeets zo vriendelijk om speciaal voor VEILIGHEID nog enige aanvullende vragen te beantwoorden.

Klopt de indruk dat sommige veiligheidsmaatregelen en/of -voorschriften enige wrevel bij u opwekken?

Smeets: “Dat komt, omdat wij het idee hebben dat sommige maatregelen alleen zijn genomen om mensen aan het werk te houden en om ze te kunnen laten controleren. Dienstkloppers dienen geen enkel veiligheidsbelang. Tijdens Pinkpop heeft de organisatie de veiligheid van bezoekers aantoonbaar goed geregeld. Dan moet je niet alsnog op alle slakken zout leggen.”

Wat zijn voor u belangrijke veiligheidsvoorwaarden bij een evenement?

Smeets: “Het in goede banen leiden van hordes mensen die zich van A naar B begeven. Bezoekers moeten wel beseffen dat ze onderdeel zijn van een mensenmassa. Ze moeten dus niet allemaal tegelijk naar dezelfde eettent gaan. Mensen moeten zelf het overzicht kunnen hebben over wat wel en wat niet kan. Het goed aangeven van de verschillende routes op het

Pinkpop

Pinkpop is een samentrekking van de woorden Pinksteren en Popmuziek. De naam en het logo, een roze pop, is een combinatie van het Engelse woord pink (roze) met het Nederlandse woord pop. Pinkpop is een jaarlijks popfestival in Landgraaf. Het vindt sinds 1970 plaats, bijna altijd in het weekeinde van Pinksteren. In 2008, 2010, 2013 en 2015 gebeurde het in een ander weekeinde. Ook dit jaar vindt het festival niet tijdens Pinksteren plaats, maar een maand later van 10 t/m 12 juni. Volgens de organisatie is de reden voor verplaatsing dat grote internationale bands half mei nog niet aan hun tour begonnen zijn. Het festival duurt drie dagen; per dag zijn er rond de 70.000 bezoekers. De laatste edities van Pinkpop waren allemaal uitverkocht. Er zijn weekendkaarten (drie dagen festival plus camping) en dagkaarten verkrijgbaar. De laatste jaren zijn de weekendtickets en de kaarten voor de eerste festivaldag zeer snel uitverkocht. Twee weken na de start van de voorverkoop zijn ook de dagkaarten voor de laatste festivaldag meestal op. terrein is essentieel. Net als het goed regelen van het toiletbezoek door bijvoorbeeld het plaatsen van pissoirs. Daardoor komt wildplassen bijna niet voor. We noemen het met een mooi woord crowdmanagement. Al onze medewerkers kennen het terrein als hun broekzak; zij kunnen bezoekers dus altijd vlot de weg wijzen. Het vereist van iedereen, ook van de securitymensen, een publieksvriendelijke instelling: ‘have a nice day’. Je wordt op dat gebied door schade en schande wijs. Ik was op een evenement in Duitsland, waar geen aparte mannen- en vrouwentoiletten waren. Ik heb de organisator daarop aangesproken, net als op het in de rij staan van honderden mensen bij één friteskraam. Het kan agressie opwekken.”

Vormen de bezoekers van Pinkpop een bijzonder evenementenpubliek?

Smeets: “Ze hebben één gemeenschappelijk doel: plezier hebben in popmuziek. Het zijn geen hooligans die elkaar bestrijden. Tot nu toe zijn calamiteiten ons bespaard gebleven. Daarvoor doen we dan ook alles. Bij ieder incident op een ander evenement vragen we ons af of het ook op Pinkpop zou kunnen gebeuren. Zo ja, dan nemen we het op in de draaiboeken, inclusief de benodigde voorzorgsmaatregelen.”

Festivaldirecteur Pinkpop, Jan Smeets.

Hoe kunt u het blijven opbrengen om zo gepassioneerd bezig te zijn als organisator van Pinkpop?

Smeets: “Het organiseren zit in mijn bloed. Ik ben ooit begonnen met het organiseren van circusvoorstellingen bij mijn ouders in de tuin. Later organiseerde ik wielerwedstrijden en werkte ik met Peter Koelewijn. Ik ben nu 71 jaar en ik wil tot mijn dood doorgaan met organiseren. Daarna mogen ze mijn as uitstrooien op het festivalterrein.” (JK)