CÁC BÀI DIỄN THUYẾT VỀ PHẬT GIÁO
lục căn đều mở ra để thụ dụng lục trần. Ấy thế là danh sắc làm duyên cho lục xứ, hay lục nhập (5). Lục nhập là những khí cụ của ta dùng để tiếp xúc với lục trần ở ngoại cảnh. Vậy khi lục căn đã thành thục, bèn ở trong thai ra, tiếp xúc với lục trần mà nạp thụ lấy. Ấy thế gọi là xúc (6). Trong khi tiếp xúc với lục trần ở ngoài, thì ta nạp thụ được những sự yêu thích hay là ghét bỏ, hoặc là những tác động của ngoại cảnh. Ấy thế là ta có sự cảm giác, tức là thụ (7). Xúc với thụ thì từ lúc sơ sinh cho đến khi già chết (lão tử) cứ tương tục không lúc nào gián đoạn. Ngay lúc ta nạp thụ mọi điều của ngoại cảnh, ta không rõ những điều ấy là hư vọng, bèn bám theo nơi cảnh mà sinh ra yêu mến ham thích. Ấy thế gọi là thụ làm duyên sinh ra ái (8). Vì sự yêu thích mê muội làm duyên, cho nên mới nhận định những cảnh hiện tiền mà sinh ra lòng ham muốn, chấp thủ những cảnh ấy, rồi cứ khát khao, cố truy tầm cho được. Dù bao nhiêu những sự ham muốn yêu thích của ta không mấy khi làm cho ta được thật sự thỏa thích, nhưng vẫn làm cho ta đắm đuối vào sự sống ở đời, cho nên ta vẫn biết đời là khổ mà cứ cố ôm lấy sự sống, cố giữ lấy sự sống cho được, cố lăn lộn vào trong cuộc biến hóa mà giữ lấy sự sống. Ấy thế gọi là thủ (9). 70