ONDERZOEK
de invloed daarvan was de Berlijnse Muur, overigens ook een ultieme uiting van macht. Terwijl de geografische afstand tussen Oost en West minimaal was, ontstonden in zeer korte tijd twee compleet van elkaar vervreemde werelden. Ook minder rigide voorbeelden zijn talrijk. Zo noemen bewoners van Hilversum vrijwel standaard aan welke kant van het spoor ze wonen. Kennelijk ervaren zij de door rails gescheiden stadsdelen als dusdanig verschillend dat zij dit het noemen waard vinden. Dat terwijl het spoor in Hilversum, in tegenstelling tot de Berlijnse Muur destijds, voldoende oversteekplekken kent. Zelfs op straatniveau zien we hoe infrastructuur sociale interactie bepaalt. De aanwezigheid van zitplekken en schuine stoepranden kan het verschil al maken, omdat die bepalen of bepaalde (minder valide) groepen toegang hebben tot een gebied en
of er dus interactie tussen verschillende groepen kan plaatsvinden. In Leeuwarden viel de shared space op. Een fascinerend fenomeen dat de relatie tussen macht, intergenerationele sociale interactie en infrastructuur blootlegt. Dit stuk infra wordt gekenmerkt door een compleet ontbreken van machtsdirigenten, van paaltjes en lijnen die bepalen welke weggebruiker waar de baas is. De verwachting zou dus zijn dat de shared space tot veel interactie lijdt, omdat er geen barrières bestaan. Het tegendeel blijkt echter waar. Observatie van een shared space in Leeuwarden leert dat senioren er schitteren in afwezigheid, terwijl zij toch goed vertegenwoordigd zijn in de rest van de stad. Hiveta zegt hierover: ‘Ouderen vinden shared spaces eng. Het ontbreekt hen aan overzicht en ze voelen zich in het nauw gedreven.’ De vraag rijst dus of machtsstruc-
turen, die in sommige gevallen zorgen voor exclusiviteit, toch niet juist nodig zijn om bepaalde groepen te laten interacteren. Nu is het ontbreken van interactie tussen ouderen en jongeren bij de shared space overigens niet uniek. Gedurende de gehele wandeling door Leeuwarden werd geen enkele infrastructuur gezien die overweldigend uitnodigde tot samenkomen. Zo staat Leeuwarden vol met in theorie interactie faciliterende bankjes, maar in de praktijk zaten jongeren op andere bankjes dan ouderen. Dat is, zeker met het oog op vergrijzing, prikkelend. Hiveta: ‘Het gebrek aan interactie dwingt ook tot kritisch nadenken over relaties. Dat een relatie er in theorie zou zijn, betekent niet dat het in de praktijk ook zo is. Het samenbrengen van ouderen en jongeren met enkel infrastructuur als instrument, blijk geen gemakkelijke opgave.’
NGINFRAMAGAZINE 29