www.art.com.gr
Darkness visible Υποδεχόμενος ο Παύλος Νιρβάνας τον Γρηγόριο Ξενόπουλο μετά την εκλογή του στην Ακαδημία Αθηνών είπε ένα κολακευτικό λόγο, που όμως ήταν αληθινός: «Κύριε συνάδελφε, διάβασα όλα τα γραπτά σας και ουδέποτε έπληξα!». Tηρουμένων των αναλογιών όλοι εμείς οι φίλοι και γνωστοί της Λύντιας Γραββάνη θα μπορούσαμε ένα ισχυριστούμε πως ουδέποτε νιώσαμε πλήξη ή δυσανασχέτηση ακούγοντας τα ποικίλα σχόλιά της, τις στοχαστικές αναλύσεις της και τις καίριες παρατηρήσεις της για πρόσωπα του καλλιτεχνικού χώρου, για γεγονότα τις επικαιρότητας, για τα ρεύματα της τέχνης και γενικότερα για την ζωή και την ύπαρξη. Η Λύντια ήταν προικισμένη, ενδιαφέρουσα και χαρίεσσα. Στα νεανικά της χρόνια παρασυρμένη από την οδυνηρή και συνάμα ευφρόσυνη φλόγα που έκαιγε μέσα της, τη φλόγα της καλλιτεχνικής έκφρασης, αφέθηκε στην γοητεία του θεάτρου, της τέχνης εκείνης, που καθημερινά υποβάλλεται σε δοκιμασία και που επιζητεί από το κοινό δια του χειροκροτήματος την άμεση ανταπόδοση. Τη στιγμή που το άστρο της άρχισε να επιτέλει εγκατέλειψε την σκηνή και στράφηκε στα εικαστικά, που απαιτούν, όπως και η συγγραφή, έναν άλλο τρόπο ζωής: πειθαρχία, περισυλλογή και μοναξιά. Το έργο που άφησε στην τράπεζα του μέλλοντος η Λύντια αντικατοπτρίζει την πληθωρικότητα της προσωπικότητάς της, την πολυμορφία του ταλέντου της και την τόλμη της, που χλεύαζε κατά πρόσωπο την υποκρισία, τις απονεκρωμένες κοινωνικές συμβάσεις και τον καθωσπρεπισμό. Μέσα σε ένα ρυθμό πυρετώδη σαν να ψυχανεμιζόταν την πρόωρη εκδημία της πειραματιζόταν με ποικίλα υλικά δείχνοντας ιδιαίτερη προτίμηση στα λάδια, εισπήδησε στα γειτονικά με την ζωγραφική πεδία, εξακολούθησε να υπηρετεί τη διονυσιακή θυμέλη σχεδιάζοντας κοστούμια και φιλοτεχνώντας σκηνογραφίες, ασπάστηκε πολλές τεχνοτροπίες ώσπου να εδραιωθεί στην πρώτη της μεγάλη αγάπη, τον άγριο μεσοευρωπαϊκό εξπρεσσιονισμό, που ταίριαζε περισσότερο στην μαχητική της ψυχοσύνθεση, και βέβαια δεν έμεινε προσηλωμένη στην σιγουριά της μιάς και μοναδικής θεματογραφίας. Η μέλισσα, η επιτομή του εκλεκτικισμού στη φύση, δεν αρκείται στο θυμάρι, όσο ευωδιαστό και αν είναι. Οι σκοτεινοί αιώνες της απόλυτης ανδρικής κυριαρχίας στην κοινωνία, στην γλώσσα και στην τέχνη κατανάγκασαν την γυναίκα να είναι σιωπηλή και αισχυντηλή. Η πατριαρχία ευνοούσε την ανάδειξη του νεανικού και αρμονικού γυναικείου σώματος, αλλά αποθάρρυνε την αναπαράσταση του ανδρικού στην ολότητά του, δηλαδή την ολοκληρωτική γύμνια, ιδίως μάλιστα αν ο καλλιτέχνης που ήθελε να αναπαραστήσει το καίριο σημείο, τα «μήδεα λαχνήεντα», ήταν γυναίκα. Έτσι την δεκαετία του 1970 η Sylvia Sleigh σε πίνακες όπως Philip Colub Reclining (1971) και The Turkish Bath (1973) αντιστρέφει μια ιστορία αιώνων: δεν είναι πια οι άντρες που παρατηρούν το γυμνό γυναικείο σώμα, αλλά οι γυναίκες που κοιτάζουν εταστικά το γυμνό αντρικό σώμα. Ακολουθώντας αυτή την γραμμή της γυναικείας χειραφέτησης η Λύντια στάθηκε siccis oculis και απέδωσε την τραχύτητα του γυμνού ανδρικού σώματος, αλλά και την απρόσμενη αιδημοσύνη που αιχμαλωτίζει το σώμα αυτό όταν βρεθεί αντιμέτωπο με το αδυσώπητο βλέμμα της γυναίκας. Το άνθος είναι το προαιώνιο σύμβολο αγνότητας και αισθησιασμού, νεότητας και επικείμενης φθοράς, γι’ αυτό εντάσσεται στο ευρύτερο θέμα της Vanité. Η σειρά με τις ακουαρέλες της Λύντιας που παριστάνουν άνθη ενδέχεται να παραπέμπει στις ζωγραφιές της πρωτοπόρου εκείνης Αμερικανίδας, της Georgia O’ Κeeffe (1887-1986), που σκανδάλισε το κοινό αναδεικνύοντας τα πέταλα και 7