Circulaire economie: afval verminderen

Jammer genoeg staat de circulaire economie nog in haar kinderschoenen, want ondanks de vele inspanningen is onze economie nog steeds voornamelijk lineair. Dat wil zeggen dat we grondstoffen ontginnen, deze tot producten verwerken en die dan na gebruik weggooien. In een circulaire economie worden grondstoffen opnieuw gebruikt. Dankzij het hergebruik van producten en onderdelen, wordt het grondstofgebruik verminderd. In ons land zijn diverse organisaties aan het werk om de afvalberg te verminderen, waaronder Bebat, FostPlus en Recupel.

Begin 2022 voerde Bebat een milieubijdrage in op thuisbatterijen. Alle producenten en invoerders van Energy Storage Systems (ESS) of thuisbatterijen met een gewicht tot en met 200 kg, die bij Bebat zijn aangesloten, betalen vanaf 1 januari 2022 een milieubijdrage per kilogram wanneer ze een thuisbatterij op de Belgische markt brengen. Op die manier is de gratis terugname en recyclage van thuisbatterijen op het einde van hun levensduur voor klanten verzekerd.

De milieubijdrage geldt op energie-opslagbatterijen die gekoppeld zijn aan een decentrale energieproductie-installatie voor elektriciteit, ongeacht de plaats waar ze worden geïnstalleerd (ESS of Energy Storage Systems) met een maximumgewicht van 200 kg. Dat zijn de gekende ‘thuisbatterijen’ op basis van lithium-ion of zoutwater.

Batterijen die back-updoeleinden als hoofdfunctie hebben, de zogenaamde UPS-batterijen, horen daar niet bij. Deze nieuwe bijdrage dekt de kosten van de volledige dienstverlening van Bebat: preventie, sensibilisering, communicatie en rapportering aan de drie regionale overheden, alsook ophaling, ontmanteling en recyclage.

Ter gelegenheid van Global Recycling Day midden maart deed Fost Plus, dat instaat voor de organisatie en financiering van de selectieve inzameling, sortering en recyclage van huishoudelijk verpakkingsafval in België, een breed onderzoek naar het sorteergedrag van de Belg. Dat toonde aan dat 96% van de ondervraagden vaak of altijd sorteert. Uit milieuoverwegingen én omdat het afval op die manier kan gerecycleerd worden. Het verklaart de Europese koploperspositie van België op het vlak van sorteren en recycleren van verpakkingsafval. Toch begrijpt nog niet iedereen wat er met het (verpakkings)afval gebeurt en is de sorteerboodschap nog niet altijd helder - vooral wat de nieuwe verpakkingstypes in de Nieuwe Blauwe Zak betreft. Toch is er nog werk aan de winkel, want onderzoek wijst uit dat 1 op 3 denkt dat restafval wordt gerecycleerd, wat duidelijk de noodzaak naar een betere kennis onderstreept. Door te sorteren en te recycleren krijgen verpakkingsmaterialen immers een tweede leven als secundaire grondstof, zijn er dus minder nieuwe grondstoffen nodig en wordt de CO2-uitstoot aanzienlijk verlaagd. Dankzij de Nieuwe Blauwe Zak wordt bijvoorbeeld 100.000 ton CO2 per jaar extra bespaard.

Belgen brengen 128.467 ton elektro en lampen binnen in 2021 Wie dacht dat iedereen in het eerste coronajaar alles grondig had opgeruimd, die heeft het mis. Ook in het tweede coronajaar 2021 werd opnieuw massaal veel afgedankt elektro en lampen binnengebracht en gerapporteerd bij Recupel: 128.467 ton of 40,9 miljoen apparaten. Dat is een stijging van 3,7% t.o.v. 2020 (en dat was al een recordjaar). Dat komt neer op gemiddeld 11,1 kilo per landgenoot, of 0,3 kilogram meer dan 2020.

Afgedankte elektro wordt gebruikelijk ingedeeld in zes fracties voor verdere verwerking: groot-wit (wasmachines, vaatwassers…), koel-vries apparaten (ijskasten, diepvriezers, airco’s en warmtepompen…), televisies en monitoren, rookmelders, lampen en ‘overige’. In die laatste categorie zitten alle apparaten die niet tot de andere categorieën behoren. Dit zijn vaak kleinere elektronische apparaten zoals gsm’s, opladers, elektrische tandenborstels, haardrogers, mixers, elektrisch tuingereedschap, etc. In totaal werden 40,9 miljoen stuks huishoudelijk elektro ingezameld. We kregen van Recupel ook een overzicht per categorie:

Categorie Aantal stuk Gewicht Rookmelders 167.500 18 ton Koel-vries 501.900 22.724 ton Groot wit 623.300 34.373 ton Tv en monitoren 754.700 10.921 ton Lampen 8.611.600 1.460 ton Overige 30.294.000 55.118 ton TOTAAL 40.953.000 121.614 ton

Naast huishoudelijk elektro en lampen werd ook een aanzienlijke hoeveelheid professionele toestellen en installaties gerapporteerd: 6.853 ton om precies te zijn. Samen met het afgedankt huishoudelijk elektro brengt dat het totaal op 128.467 ton in 2021. Via de distributie werd 33.073 ton ingezameld, goed voor een aandeel van 27,2%. Je kan er je oude apparaat achterlaten als je een nieuw koopt, of je klein-elektro deponeren in één van de recyclepunten. Het belangrijkste inzamelkanaal voor huishoudelektro blijft wel het recyclagepark met een aandeel van 51,5% van het totaal, goed voor 65.658 ton. Bij kringloopwinkels werd 8.108 ton binnengebracht, goed voor 6,7% van het totaal. Daarin zowel herbruikbare als goederen die na nazicht doorverwezen werden voor recyclage.

Ondanks deze uitstekende resultaten, is er nog werk aan de winkel. Eric Dewaet, CEO van Recupel: “We zitten nog steeds op een berg van ruim 50 miljoen ongebruikte toestellen in onze huizen. Als we die kunnen reactiveren zijn er heel wat minder primaire grondstoffen nodig om nieuwe apparaten te maken. We kunnen dus nog heel wat milieuwinst boeken. En -zeker in deze tijden- ons minder afhankelijk maken van bevoorrading uit het buitenland.”

Evolutie Recupelnetwerk in België 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Recyclageparken

545 547 553 558 558 558 566 564 543 548 544 Hergebruikcentra 22 22 22 22 22 22 22 24 25 24 29 Ophaalpunten distributie (incl recyclepunten) 3.916 4.117 4.407 4.869 5.050 6.961 7.140 7.283 8.093 11.612 11.697 Totaal 4.483 4.686 4.982 5.449 5.630 7.541 7.728 7.871 8.661 12.184 12.252

OPMERKELIJKE BEBAT-CAMPAGNE

“Gemiddeld houden er zich 33 lege batterijen schuil bij elk Vlaams gezin, wellicht ook bij jou. Ze liggen meestal in de keuken, berging of kelder. Ze zijn vaak klein, maar kunnen ook groter en zelfs herlaadbaar zijn. Wie ze vindt, wordt dringend verzocht ze naar een Bebat-inzamelpunt te brengen zodat Bebat ze kan recycleren en de materialen kan hergebruiken in onze maatschappij.”

Dit opmerkgelijke opsporingsbericht liep dit voorjaar tussen 11 april en 8 mei. Het was een initiatief van Bebat en OVAM om Vlamingen aan te zetten hun lege batterijen binnen te brengen. We staan in Belgie aan de wereldtop als het over het inzamelen en recycleren van lege batterijen gaat, maar het blijft belangrijk om ze binnen te brengen voor recyclage. Lege batterijen zijn namelijk een bron van schaarse grondstoffen die goed te recycleren zijn en hergebruikt kunnen worden in tal van andere toepassingen, zoals elektrische fietsen, smartphones of laptops, zonder dat we daarvoor nieuwe grondstoffen uit de natuur moeten ontginnen.

Wist je dat je dan moet voldoen aan de wettelijke aanvaardingsplicht? Om hieraan te voldoen kan je zelf een individueel aanvaardingsplichtplan of afvalpreventie en beheersplan ter goedkeuring indienen bij de regionale overheden. Je kan je ook aansluiten bij Bebat en dan ben je meteen met alle wettelijke to-do’s in orde.

•Registreren: bij de drie gewestelijke overheden.

•Recycleren: afgedankte batterijen worden nieuwe grondstoff en.

•Aangi e: welke batterijen bracht je op de markt?

•Recycling-effi ciëntie aantonen: batterijen laten verwerken door goedgekeurd recyclagebedrijf.

3• Sensibiliseren

4• rond gebruik batterijen. Inzameling organiseren: ADR- conform vervoer naar goedgekeurde ophalers.

•Rapporteren: aan de overheid.

Zo ben je helemaal in orde en heb je meer tijd om je te focussen op je core business. Aansluiten bij Bebat kan volledig online op https:// mybatbase.bebat.be en duurt maar een paar minuten! Meer info? Stuur een mail naar participants@bebat.be of contacteer ons telefonisch via 016 76 88 91. Wil je eerst even nagaan of jouw onderneming onder deze wetgeving valt? Doe de test op