DECember | editie Groningen/drenthe
als je opgeeft, verlies je
bakschik martirosian
ADVERTENTIE
02
Water Alliance
Verbinding en samenwerking zorgen voor grotere impact watertechnologie Blijvende steun voor vier jaar van de provincie Fryslân en de gemeente Leeuwarden, groeiende nationale en internationale belangstelling, meer leden en matches. De Water Alliance, gevestigd op de WaterCampus in Leeuwarden, maakt zich op voor meer verbinding en wereldwijde watermatch. „Hoe relevant ben je voor de bedrijven die lid zijn van de Water Alliance?” Dat is wat Water Alliance directeur Hein Molenkamp zich voortdurend afvraagt. „Waar we in de wereld zijn, wat de vraag ook is, het gaat er om of we een bijdrage kunnen leveren aan het creëren van business voor onze leden. We zijn en blijven een netwerkorganisatie. De WaterCampus waar we deel van uitmaken met o.a. Wetsus, Centre of Expertise for Water Technology en CIV Water, krijgt steeds steviger grond onder de voeten. Hierdoor worden we wereldwijd steeds beter gevonden en leggen we steeds meer verbinding met allerlei sectoren. Watertechnologie heeft snel raakvlakken met andere thema’s zoals zorg, energie, sensoren, landbouw, zuivel, diverse industrieën etc. Het gaat om de match, wat is de vraag en hoe kunnen we met water technologiebedrijven en kennis van water, bijdragen aan de oplossing.” „We zijn natuurlijk blij dat de WaterCampus financieel gesteund blijft door de noordelijke provincies en gemeente Leeuwarden. Het gezamenlijke WaterCampus-plan dat we hebben ingediend is gehonoreerd en naast de steun die we van onze leden krijgen, is dat heel belangrijk. We worden nationaal steeds meer van belang als netwerkpartner in de Topsector water, we krijgen internationaal meer erkenning en ons imago als „European Water Technology Hub” is sterk.” Impact en internationale aandacht „Als in Zuid-Korea gesproken wordt over het opzetten van een compleet nieuw watertechnologiecluster, dan vragen ze hoe wij de WaterCampus hebben opgezet en ook in de VS vragen ze ons regelmatig hoe we het innovatie ecosysteem rond de WaterCampus hebben georganiseerd en hoe ze kunnen samenwerken. Zoals in een stad als Las Vegas waar ze alle voorzieningen en comfort graag op orde willen houden terwijl de hoeveelheid en kwaliteit van het beschikbare water daar snel afneemt. De impact neemt toe, de kennis concentreert zich meer en meer, er wordt beter samengewerkt en het aantal aangesloten bedrijven groeit. Via het European Enterprise Network bijvoorbeeld komen veel aanvragen binnen voor allerlei projecten. Je moet goed blijven focussen op de relevantie, maar we hebben verbindingen voor onze leden tot stand gebracht; Water
Alliance fungeert als matchmakingloket voor mkb-bedrijven uit heel Nederland.” „Van oudsher hebben we een paar sterke en wereldwijd opererende spelers in NoordNederland en Friesland, zoals Landustrie in Sneek en Paques in Balk. Landustrie bestaat al meer dan 100 jaar, Paques al meer dan dertig. Samen hebben ze ongeveer vijfhonderd man in dienst. Aan de andere kant van dat waterspectrum zitten startups en kleine bedrijven, soms zelfs éénpitters; daartussen zitten de groeiende bedrijven waarvan de meesten tot vijf of twintig mensen in dienst hebben. Een aantal hebben meer dan dertig mensen aan het werk zoals bijvoorbeeld Agana in Sneek.” Samenwerking van bedrijven „Bedrijven uit de watertechnologiesector en maakbedrijven uit bijvoorbeeld metaal- en toeleverende industrie, vinden elkaar. Juist maakbedrijven kunnen maken wat watertechnolgiebedrijven bedenken en verkopen. Die synergie neemt toe, het totaal aan werkgelegenheid groeit. Dat vind ik het mooiste van mijn werk, zorgen
„Er is veel te doen, blijf nieuwsgierig en de nieuwe inzichten zijn legio” voor groeiende hoogwaardige banen in zowel onze directe sector en in toeleverende sectoren. Dat is voor de toekomst van onze regio erg belangrijk: gezond groeiende en exporterende MKB-ers.” „Eerst waren het vooral regionale leden, de laatste paar jaar stijgt het ook landelijk; je hoeft niet hier gevestigd te zijn om deel uit te maken van het netwerk. Ze komen hier naar toe om kennis en samenwerking te zoeken in bijvoorbeeld toegepast onderzoek, zoals het Duitse bedrijf Berghof Membranen dat al enkele jaren op de WaterCampus zit en nu hier met R&D mensen uitbreid. Door de concentratie van bedrijven en kennisinstituten zoals Wetsus, merk je dat het voor mensen interessant wordt om hier te blijven.
Dit komt doordat de specifieke arbeidsmarkt breder wordt, een goed teken voor afgestudeerden in het Noorden!” „Een belangrijke overeenkomst tussen de leden is dat ze vaak in nichemarkten opereren en heel snel en sterk gericht zijn op export. Water is nu eenmaal een wereldwijde markt, overal spelen vraagstukken of het gaat om droogte, vers en voldoende drinkwater of om zuivering van (afval-) water, ze werken vaak internationaal en als je het op wereldschaal bekijkt is een nichemarkt vaak heel omvangrijk.” Verbindingen met andere sectoren „Ongeveer een derde van onze leden houdt zich vooral bezig met sensortechnologie, monitoring, ICT of andere data verwerkende activiteiten. Of het nu in het lokale waterzuiveringssysteem is of monitoring op afstand van processen in afgelegen gebieden, sensortechnologie maakt daar onlosmakelijk deel van uit. Daar kunnen we nog veel meer van verwachten. En ook van allerlei mengvormen van sensortechnologie, data en communicatie; bij Vitens bijvoorbeeld zijn ze heel sterk in het werkbaar combineren van data van sensoren en actuele Twitterberichten. Ze hebben soms sneller informatie over een lek in een bepaald gebied via Twitter, dan via dezelfde gegevens uit de sensordata. Boeiende ontwikkelingen.” „Een andere groeiende verbinding vanuit de water technologie is die met de circulaire economie. Het gaat bij beide vaak over duurzame systemen en besparingen die je kunt realiseren op het vlak van grondstoffen, energie en water. Als je er in slaagt om kruisverbanden te leggen, kun je hele mooie dingen doen. Wat dacht je van een douche die ontwikkeld is waarmee je negentig procent water en negentig procent energie bespaart? Een van onze leden is daar erg succesvol mee.” WaterLink Water is leven wil Molenkamp maar zeggen. Om dat zichtbaar te maken houdt Water Alliance op 26 januari 2017 voor de vijfde keer een internationale WaterLink Symposium in het Leeuwarder WTC, een inhoudelijk innovatieve dag voor belangstellenden uit de wereld van water technologie en aanverwante sectoren. Waterrijke matchmaking met wereldwijde belangstelling.
www.wateralliance.nl
03
BEST SLIM: EEN ANDER BEDENKT HET EN WIJ MOGEN HET REGELEN W
e duiken het winterseizoen in, richting de feestdagen. De tijd van de ondernemersprijzen
breekt aan. De ene organisatie is beste werkgever in een bepaalde branche, het andere bedrijf de beste opleider in een volgende sector. Weer een ander groeit als kool door een overname en dat moet ook beloond worden met een prijs. Of die goede werkgever beter is dan die talloze overige in andere branches vertelt zo’n prijs niet, net zo min of het opleidende bedrijf echt tot de top van Nederland behoort, en of de groei te fors gefinancierd is valt ook al niet uit de prijs op te maken. Toch zijn ondernemers vaak uitermate in hun nopjes met dit soort onderscheidingen, terwijl het prijzencircus verworden is tot een ratjetoe van titels. En iedereen hoopt vervolgens op gratis publiciteit via de media. Dat is best slim: een ander bedenkt het en wij mogen het regelen.
Het citaat ‘Als je opgeeft, verlies je’
Het konden wel ondernemers zijn…
op de voorpagina van deze onder
noordz dook in het prijzencircus, met als resultaat een mooi, leesbaar artikel. Net als al die
nemersbijlage is een uitspraak van
andere verhalen in deze ondernemersbijlage.
de Armeense ondernemer Bakschik Martirosian uit Emmen. Hij terug te vinden op pagina 16 van deze bijlage.
colofon
Inhoud
noordz is een ondernemersbijlage
04
van NDC mediagroep
08 11
Column Willem van Reijendam Een Friese winnaar in Gronings bedrijf
Vormgeving: Marc Bos Fotografie: Pepijn van den Broeke
Wat we leerden van al die faillissementen van grootwinkelconcerns De ziel komt terug in de retail
Samenstelling: Bouke Nielsen Eindredactie: Roel Snijder
Het prijzencircus Wat er allemaal schuil gaat achter die talloze ondernemersprijzen
12
De 6 handigste tips over het geven van relatiegeschenken De wereld van geven en nemen
Advertenties / Branded content:
14
specialsales@ndcmediagroep.nl
De Noordelijke Stelling Panel benoemt memorabele ondernemersmomenten uit 2016
telefoon 0505844994
16
Een andere cultuur zorgt voor andere ondernemers Bakschik Martirosian: BMTEC wordt groot, heel groot
Reacties:
20
email bijlagen@ndcmediagroep.nl, telefoon 0505844256 / 0582845477
Hoe het reisbureau er over tien jaar uit ziet Haskia Kramer ontwart ingewikkelde vakanties
22
Jong en oud beleven boerderij anders Boer Bartele en zijn vader begrijpen elkaar steeds beter
Volg noordz ook online op het blog www.noordz.nl
04
05
ONDERNEMERS PRIJS? LIEVER NIET We zitten midden in het seizoen. Dit is de periode waarin veel
ondernemersprijzen worden uitgedeeld. Dat is spannend. Niet alleen vanwege het wachten op de uitslag. Ook omdat winnen de onderneming niet altijd ten goede lijkt te komen.
Door Jean-Paul Taffijn In 2012 nog was het feest in Emmen. Henisol Insulation
dat ie de hele wereld aankan? Overdreven natuurlijk,
werd gekroond met de MKB Ondernemersprijs
maar een klein beetje bestaat dat effect wil.
Zuidoost-Drenthe. Vorige maand ging het bedrijf in isolatie, steigerbouw, tracing en brandwering failliet.
„Je ziet alles iets minder helder in de euforie. In mijn
Ten koste van bijna honderd medewerkers werd een
geval begon ik de regie wat kwijt te raken. Ik had te veel
doorstart gemaakt.
vertrouwen in mijn bedrijf, in mijn medewerkers, en in mijn afnemers”, zegt een voormalig prijswinnaar met
Is het toeval dat zo’n geprezen bedrijf in de problemen
wiens bedrijf het niet veel later mis ging. „Nu gaat het
komt? Dat kan. Maar het is wel opvallend hoe veel
heel goed. Ik wil die periode afsluiten”, verklaart hij het
ondernemingen in de problemen komen nadat ze een
feit dat hij niet met naam genoemd wil worden.
award in de wacht hebben gesleept. Met als meest pregnante voorbeeld Rudy Olijve. Hij won met zijn
Als je de vallers na de lof
metaalbedrijf in Oosterwolde in 2014 de Jonge Onder-
onder elkaar zet, is het best
nemersprijs (JOP) voor het Noorden en werd een half
een rijtje. Dat kan te maken
jaar later failliet verklaard.
hebben met de hoeveelheid prijzen. Hoe meer, des te
Er zijn meer voorbeelden. Anneke Haar werd Drents
groter immers de kans dat
ondernemer van 1997, zeven jaar voordat haar bedrijf
er een bedrijf tussen zit dat
Job Support stierf. Gooi Design in Heerenveen won de
het uiteindelijk niet redt.
JOP in 2009 en ging drie jaar later op de fles. Restaurant
En dat er veel prijzen zijn,
De Linthorst in Havelte moest in 2013 het hoofd buigen,
staat als een paal boven
een jaar na het binnenslepen van de Ondernemersprijs
water. De meerderheid van
Westerveld.
de prijswinnaars is het
Je ziet alles iets minder helder in de euforie
natuurlijk uitstekend vergaan. Bollegraaf in Appingedam kreeg de Groningse Onder-
En voorbeelden van onder-
nemingsprijs in 2011 en moest drie jaar later fors
nemers die vanuit een dal de top van de awards bereiken,
reorganiseren. Jos Wijland werd in 2011 uitgeroepen tot
zijn er ook. Bollegraaf Recycling bijvoorbeeld, is nu in de
Drents ondernemer van het jaar. Twee jaar later verkocht
race voor een Succes Award. Transporteur Jan Krediet
hij zijn Kasteel Coevorden en raakte hij in de clinch met
in Steenwijk maakte drie jaar geleden een doorstart en is
de gemeente over achterstallige betalingen.
nu genomineerd voor de TNL Ondernemersprijs 2017.
Waar ligt dat aan? Trekt een prijswinnaar een te grote
Wim van de Beld, in 2014 Drents ondernemer van het
broek aan? Begint-ie zichzelf te overschatten? Denkt-ie
jaar, denkt dat het aantal awards het probleem wel eens ››› 06
06
ER ZIJN SINDS DE PRIJS VEEL MEER MENSEN DIE WETEN WIE IK BEN. ACH JA, DAT IS OOK WEL MOOI NATUURLIJK
prijsgever, die het verwijt krijgt niet goed gekeken te hebben. „Vraag een ondernemer hoe het gaat, en hij zal altijd zeggen fantastisch. En dan kan ie best een week later failliet zijn. Ondernemers zijn altijd geneigd de beste kant van zichzelf en hun bedrijf te laten zien. Daar moet je als jury dus doorheen prikken”, zegt Vletter, die zelf in de jury van de EY Entrepreneur of the Year Award zit. Snelle groei van een bedrijf levert aandacht op bij jury’s die over prijzen gaan. De hooggewaardeerde Gouden Gazelles zijn erop
05 ›››
gebaseerd. Maar snelle groei nu hoeft zeker
zou kunnen zijn. De CEO van Betech Group vindt dat de instanties die de prijzen
geen garantie te zijn op een duurzaam
uitreiken een grote verantwoordelijkheid hebben. „Overheden en ondernemers-
bedrijfsmodel straks. Groeicijfers zijn toch al
clubs gebruiken die prijzen om zelf gewicht te krijgen. Zo’n jury moet een gedegen
een lastig criterium voor een prijs. Omzetten
onderzoek doen alvorens een award toe te kennen. En dat gaat verder dan alleen
zijn vrij eenvoudig te manipuleren op papier.
naar de gepubliceerde jaarcijfers kijken. Als een winnaar even later slecht gaat,
Ze zeggen ook niet altijd veel. Een payroll-
is dat een deuk in het imago van de prijsgevende instantie, vind ik. Ikzelf heb
bedrijf heeft al snel hoge omzetten, behaald
destijds veel stukken aan de jury overhandigd. Maar daar was niet om gevraagd.”
met weinig personeel. Maar wat betekent dat voor de winstgevendheid?
Fnuikend is dat voor veel van die prijzen wordt verwacht dat ondernemers en ondernemingen zichzelf aanmelden. Die vorm brengt een extra risico met zich
„Prijzen zeggen weinig. Mij in ieder geval”,
mee. Namelijk dat er onder de aanmelders ondernemers zitten die om de verkeerde
zegt Vletter. „Wij wisten al dat we het wel
reden de prijs willen winnen. Omdat ze denken dat het ze veel handel oplevert,
goed deden. Maar voor de buitenwacht is het
of zelfs dat het hun onderneming uit het slop kan trekken. En dat is niet zo.
mooi. Het is een stempel van goedkeuring op je bedrijf. Het is een soort erkenning, meer
Maar ook ouderwetse nominatieprijzen zijn niet altijd zaligmakend. Adviesbureau
moet je er niet van maken. Maar of dat nou
BoerCroon deed onderzoek naar twee van de meest prestigieuze ondernemers-
veel extra omzet oplevert? Ik weet het niet.”
prijzen van Nederland: de Koning Willem I Prijs en Topman van het Jaar. Twintig procent van de winnaars komt binnen tien jaar na het toekennen van de prijs in
Wim van de Beld weet het wel. „Helemaal
zwaar weer terecht. Eén op de tien winnaars van de Koning Willem I Prijs kreeg
niks, om eerlijk te zijn. Ik denk dat er geen
zelfs na vijf jaar al te maken met herstructurering of faillissement. Met als bekend-
enkele order is geplaatst omdat ik Drents
ste voorbeelden Daf (1988), Fokker (1990) en OAD reizen (2004).
Ondernemer van het jaar was. Op netwerkbijeenkomsten merk ik het verschil wel.
Maar zijn dat nou percentages om van te schrikken? Mark Vletter, oprichter van
Er zijn sindsdien veel meer mensen die
Voys, Voipgrid en Devhouse Spindle, vindt van niet. „Elk jaar gaan ondernemingen
weten wie ik ben. Ach ja, dat is ook wel mooi
in Nederland failliet of stoppen ermee. Dat zijn ongeveer de cijfers die je terugziet
natuurlijk.”
onder prijswinnaars die het moeilijk krijgen.” Vletter kon zelf overigens afgelopen maand weer een Gouden Gazelle ophalen vanwege de hoge groeicijfers van
De prijswinnaar die viel: „Als ik iets
VoIPGRID.
geleerd heb, dan is het dat groei mooi is, maar gecontroleerd moet gebeuren.
Goed, misschien is het louter statistiek, het aantal prijswinnende ondernemers dat
Een prijs winnen is goed voor de trots binnen
kopje ondergaat. Dan is het probleem meer dat het zo opvalt. In de schijnwerpers
je bedrijf. Maar je moet dan blijven opletten.
valt het opzichtiger. En dat is vervelend voor de ondernemer, maar ook voor de
Misschien wel meer dan voordien.”
ADVERTENTIE
07
Triple G
Een veilig en alternatief winningsplan voor het Groninger gasveld dat 240 miljard euro oplevert. Kansen voor ‘n duurzame energietransitie, transparant en integer. „Bij de NAM zitten de verkeerde mensen op de verkeerde plek. Het kan anders en het moet beter.” Klokkenluider Gerrit Wigger van Triple G over het meest pijnlijke dossier van Nederland.
Het alternatieve gaswinningsplan: „Hoe onafhankelijk is onze rechtspraak?” „Het is onaanvaardbaar dat de NAM mensen vertelt dat ze moeten leren leven met aardbevingsrisico’s. Hoe kun je dat met droge ogen vertellen als mensen in een volledig gestut huis leven en de bank vertelt dat hun ‘huis onder water staat’ omdat door gevolgschades van gaswinning het huis niets meer waard is?” Geen winnaars of verliezers „Wij kunnen het aardbevingsrisico stoppen, in tegenstelling tot de NAM het laatste gas uit de bodem halen en met waterinjectie de gasvelden geschikt maken voor duurzame energiewinning. Het plan is voor iedereen te begrijpen, in tegenstelling tot de vuistdikke plannen van de NAM waar niemand wat van snapt.” Op 11 november jl. diende hij bij de Raad van State z’n beroep in tegen het Instemmingsbesluit van minister Henk Kamp op het winningsplan van de NAM. Gerrit ‘Ik ben eigenlijk klokkenluider’ Wigger heeft de stap gezet om kabinet en de NAM te dwingen het roer radicaal om te gooien. „De vraag is wat de rechters er mee doen, hoe onafhankelijk zijn ze?” „Er zijn geen winnaars en verliezers in dit dossier, ook al stellen ze mij in het gelijk. Het gaat om de integriteit van de overheid, om het gegeven dat de NAM z’n license-to-operate verliest omdat ze willens en wetens de risico’s laten escaleren. De cultuur bij de NAM is de afgelopen decennia veranderd, het zijn de verkeerde mensen die de verkeerde beslissingen nemen en de verkeerde focus hebben.” Economie of veiligheid „Mijn plan ligt bij alle stakeholders, de overheid, Shell, Exxon- Mobil, het is voor iedereen inzichtelijk en ik wil met iedereen om tafel. Het roer moet om en het kan. Als mijn plan terzijde geschoven wordt, maakt de rechterlijke macht met de overheid duidelijk dat de macht van Shell voor veiligheid gaat en al het andere ondergeschikt is.” „Door in te stemmen met het laatste winningsplan van de NAM voor de komende vijf jaar, stemt de minister voor vijf jaar in met een winning van 24 miljard kuub gas en koerst hij af op het verliezen van leveringszekerheid en kan Neder-
land nooit voldoen aan de klimaatdoelstellingen van Parijs voor 2021. De NAM moet nog vijftien jaar voldoen aan contracten met het buitenland, terwijl ze dat niet kunnen. Over vijf jaar heeft de NAM geen leveringszekerheid meer van het Groningse gas en dus moeten we om aan die leveringszekerheid te voldoen, duurder buitenlands gas inkopen voor 30 cent om dat volgens contractafspraak te leveren voor 15 cent per kuub. Met het Instemmingsbesluit van de minister staan wij met z’n allen toe dat dat gebeurt. En daar verzet ik me tegen, omdat ik weet dat het anders kan.” Beleid van aannames Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) dat namens de minister toezicht houdt op wettelijke bepalingen en ‘staat voor veiligheid van burgers en werknemers, bescherming van het milieu en
„Leven met aardbevingsrisico? Volstrekt onaanvaardbaar!” zorg voor onze natuurlijke hulpbronnen’ zoals zij het zelf omschrijft, neemt met de NAM stellingen in die ze niet kan waarmaken, zegt Wigger als ik hem een aantal conclusies uit het laatste SodMrapport voorleg. „Het SodM stelt dat het aardbevingsrisico is afgenomen, maar dat is niet waar. Ze wijzen trots naar de effecten bij Loppersum, maar ze weten niet eens waar die aardbevingsenergie zoals we dat noemen, heen gaat en hoe zich die zal uiten. Het aantal bevingen, ruwweg zo’n vier per miljard gewonnen kuub gas, blijft gelijk. Dat is één van de heel lastige zaken in het winningsproces, je hebt een aantal wetmatigheden die je ontdekt als je geduldig de tijd neemt om ze te ontdekken, maar niemand bij de NAM of het SodM weet precies hoe bijvoorbeeld liquid floating in de ondergrond werkt en waar, op welke
diepte en wanneer aardbevingsenergie van een bepaalde hoeveelheid winning zich uit in aardbevingen, laat staan dat ze weten wat de status is van iedere afzonderlijke put. SodM en NAM baseren conclusies en beleid op aannames; wij kunnen zaken zoals de leveringszekerheid wetenschappelijk aantonen.” Nationaal probleem „Het is een nationaal probleem. De Europese markt gaat voor het laagcalorische gas uit het Groninger veld dicht en zet in op gebruik van hoogcalorisch gas, zoals dat met name uit Noorwegen en Rusland komt. Hoogcalorisch gas kun je bijmengen met stikstof om het laagcalorisch te maken, maar omgekeerd kan dat niet. Ons laagcalorische gas is dus straks alleen nog voor Nederland geschikt. Wat de NAM niet vertelt is dat we nog veel langer nodig hebben ons gasgebruik af te bouwen. Laatst las ik dat Nederland over een paar jaar geen gas meer gebruikt; wie heeft dat verzonnen? Dat kan helemaal niet. Vergelijk het met de omschakeling van kolen naar gas, dat heeft ook tijd gekost, ik schat dat over vijf jaar nog minstens 80% van de huishoudens en bedrijven gas gebruikt.” Plan Wigger voorziet in het gefaseerd kunnen blijven winnen van gas zolang het nodig is, het gefaseerd inbrengen van water zodat de putten aardbevingsvrij worden en er zonder al te grote investeringen geschakeld kan worden naar andere winningsvormen, zoals aardwarmte. „We garanderen leveringszekerheid en aardbevingsvrije winning waar de NAM het niet kan en bereiden de velden voor op waardevolle, duurzame winning van hernieuwbare energie. In cijfers: het vijfjarenplan van de NAM kost ons 27 miljard euro, ons twintig-jaren plan levert 240 miljard euro op.”
www.gasgenerationgroup.nl
08
Je moet als winkel een verhaal vertellen
09
DE ZIEL MOET TERUG IN DE RETAIL Een roerig jaar in retail-land is bijna ten einde.
2016 wordt getekend door faillissementen en het omvallen van grote ketens, met warenhuis V&D als bekendste. Wat is is er mis in het winkellandschap? De hand kan in eigen boezem, het is tijd voor verbreding van retailondernemerschap.
Door Karlijn ter Horst Dat V&D omviel was niet de eerste waarschuwing dat er iets moest veranderen in de retail. Omzetdalingen, leegstand in de winkelstraten: het hing als een donkere donder wolk boven de Nederlandse winkels, al voor de economische recessie. „V&D was gewoon te laat”, aldus Jacques Hartog, retailspecialist aan de Hanzehogeschool in Groningen. Te laat met opstaan uit de luie stoel. Want, zegt Floris Schakelaar van Belsimpel: „Als je achterover leunt en denkt dat je goed zit, ben je tegenwoordig de lead al kwijt.” „Je ziet dat de consument is veranderd. Dat is ook de conclusie van verschillende onder zoeken”, stelt Gerard Kremer, voorzitter van MKB Noord en voormalig eigenaar van kampeerspeciaalzaak De Vrijbuiter. Hartog vult aan: „In de preinternettijd moest een klant wel naar de winkel om iets te kopen. Dan gingen de deuren open en werd gezegd: Komt u maar! Tegenwoordig moet er iets tegenover staan.” De klant brengt dus niet langer zomaar een bezoek aan een fysieke winkel. „Die wil beleving”, aldus Kremer. Met die hunkering naar beleving moet een retailondernemer mee om nog te overleven. „In de crisis werd gedacht dat veel van de kleintjes het niet zouden halen. Precies het tegenovergestelde bleek te gebeuren, omdat de meeste eenmanszaken en kleinere ketens veel sneller konden anticiperen op wat de klant wilde dan grote jongens als bijvoorbeeld V&D”, zegt Kremer. Want consumenten willen best in fysieke winkels kopen, zelfs bij grote ketens. „Als de ziel maar terug in een bedrijf wordt gestopt.” Nu duidelijk is waar de klant naar op zoek is in de retail, blijft de vraag hoe die beleving moet worden ingevuld nog wel onbeantwoord. Een klipenklaar antwoord is er niet, want in een telecomwinkel zoekt een consument wellicht naar een andere ‘ziel’ dan in een modezaak. Wat in ieder geval moet staan, zijn de drie pijlers waaraan een goede retailondernemer volgens Kremer moet voldoen: authenticiteit, gastvrijheid en storytelling. „Een winkel moet authentiek zijn, met een boodschap en een concept dat de consument snapt. ››› 10
10
09 ››› Het moet daarnaast lekker voelen om in de winkel te zijn. En je moet als winkel
worden ondernomen. „Veel winkeliers willen het
een verhaal vertellen.” Als dat staat, volgt beleving.
graag hebben, maar zijn vervolgens te passief.” Volgens Hartog is het verzamelen van klantgegevens
Het ontbreekt sommige winkels vooral aan gastvrijheid, stelt Hartog. Hij meent
een door veel retailers ‘onderschat fenomeen’ om de
dat de P van personeel naar de achtergrond werd gedrukt. „Maar dat moet nu
klant het ‘thuiskomgevoel’ te geven; zowel van afstand
weer naar voren, want daar zijn klanten naar op zoek in een fysieke winkel.
via internet dat consumenten aanzet tot een bezoek
Dat is nu de enige methode om de klant van internet te houden.”
aan een fysieke winkel, als in de winkel waar het personeel weet wat consumenten willen.
Ondernemers kunnen verkoop via internet trouwens niet als excuus voor hun omzetdaling gebruiken, is het gevoel. Er wordt slechts 8 tot 10 procent van de
Want een bezoek brengen aan een fysieke winkel wil
aankopen van consumenten via het web gedaan, weet ook Eric Bos, voormalig
een consument wel. Niet voor niets opende online
bedrijfsleider van de V&Dvestigingen in Groningen, Assen en Leeuwarden en
telecombedrijf Belsimpel onlangs haar zevende
tegenwoordig voorzitter van de Groninger City Club. „Het succes wordt
winkel. „Voor de winkels konden klanten hun pakket
schromelijk overdreven door organisaties die daar baat bij hebben.”
ten bij ons kantoor in Groningen afhalen. Hoewel al besteld en betaald, merkten we dat ze toch nog
Zie internet als een kans, is de boodschap van kenners als Bos, Kremer,
bevestiging nodig hadden of ze wel het goede hadden
Schakelaar en Hartog. Wie het wereldwijde web op de juiste manier weet in te
gekocht. Een grote groep mensen wilde het product
zetten voor de fysieke winkel en daarmee het verbreden van retailondernemer
toch vasthouden en vragen stellen”, legt Floris Schakelaar uit. De winkels van Belsimpel zijn allerminst traditioneel.
HET SUCCES VAN VERKOOP VIA INTERNET WORDT SCHROMELIJK OVERDREVEN schap omarmt, heeft de sleutel in handen. Dat kan al door de inzet van social media. „Oude marketingmiddelen zijn niet meer van deze tijd, omdat ze het product onvoldoende verbinden met de klant. Via social media kun je als winkelier een beeld van je winkel laten zien”, aldus Bos. En wie kan moet echt een webshop openen, meent Bos. „Je moet alle mogelijk heden om te verkopen wel aangrijpen.” Maar waarom niet nog meer uit het internet halen, pleit Kremer. „Je moet bij blijven als retailer en alert zijn op snelle veranderingen.” Laat internet daar net de crux zijn, stelt Schakelaar: „Met een online platform kun je alles meten.” Kremer legt uit: „Met de data van bijvoorbeeld Google Analytics moet je iets doen.” Want uit die data is à la minute te filteren wat de consument op dat moment wil, vult Hartog aan. Alleen dan kun je snel inspelen op de wil van de consument die in rap tempo blijft transformeren. Het is een middel dat veel ondernemers overigens nog niet inzetten, is Hartog van mening. Want, uiteraard moet er na het verzamelen van data wel actie
„In onze winkels is retail geen doel, maar een middel. We gebruiken onze winkels als fysieke plek om onze website te bezoeken. Alles is dynamisch, data wordt realtime uitgelezen, waardoor we in staat zijn binnen 24 uur het assortiment volledig om te gooien.” Omnichannel is het toverwoord dat iedere kenner in de mond neemt. De winkelier die niet wil omvallen als V&D, doet er goed aan het gebruik van internet op te nemen in het businessmodel. Een goed uitgedacht concept met een ziel moet met de juiste mix van online en offline bij de doelgroep worden gebracht, aldus de experts. Als er één les is die geleerd werd uit afgelopen jaar, is het dat ondernemerschap in de retail dus niet anders moet, maar breder.
11
ondernemingprijs 2016, is een Fries. Dat werd er bij de prijsuitreiking, vorige week, ook eerlijk bij gezegd, maar tot opschudding leidde dat niet. Hoefde ook niet, want het ging tenslotte niet om de ondernemer, maar om de onderneming van het jaar. Dat lijkt een beetje gek, want horen prijzen niet altijd bij iemands verdienste? Het mooiste gebouw dat we uitkiezen, is een prijs voor de architect, bij het beste boek hoort een auteur en een gemeentebestuur is verantwoordelijk voor de titel Fietsstad van het jaar, het hoogste wat een stad kan bereiken. Zelfs als we de natuur aanprijzen is dat indirect toch een complimentje aan God. Dus wie krijgt eigenlijk de prijs voor de beste onderneming, als het niet de ondernemer is?
De jury en ook Eska-directeur Rienk Jan van der Kooi gaven het antwoord die avond zelf: Ondernemen doe je met zijn allen. De directeur is niks anders dan de dirigent, de aanjager, die ook nog eens niet te ver voor de troepen uit moet lopen. „Je hebt een aanvoerder, maar het team doet het werk”, zegt Van der Kooi. Dat klinkt gespeend van elke ijdelheid en op de rand van braaf en suf, maar dat heb je met de waarheid ook.
EEN FRIES IN GRONINGEN
Een gemeenschappelijk kenmerk van de drie finalisten is dat mensen het kapitaal zijn waar de bedrijven mee werken, stelde de jury vast. Zo worden jonge mensen bij Eska intern grondig opgeleid, worden oudere werknemers gewaardeerd om hun ervaring, en worden ze allemaal bij het beleid betrokken en vertroeteld. Dat socialistische hitsers, tot moderne economen als Piketty aan toe, het nodig vinden om arbeid en kapitaal
tegen elkaar op te zetten, wordt hier maar eens mooi gelogenstraft. Het personeel kwam zelfs enthousiast, ja gepassioneerd, over toen de jury op bezoek kwam. Zo kan het dus óók, mijnheer Marx.
Het aardige is dat de winnaar een 130 jaar oud bedrijf uit de maakindustrie is. Het stak in de finale twee jonge, charmante en veelbelovende nieuwkomers de loef af. Eska vertegenwoordigt
willem van reijendam
geen speerpunt in de transitie van de noordelijke economie naar een Healthy Ageing-walhalla of
Zelfstandig journalist en tekstschrijver
Eska zelf midden in zit. Een koerswijziging die door de jury wordt geroemd, maar die eigenlijk
energieparadijs. Geen hightech, geen ICT, geen watertechnologie, geen agri-food, maar gewoon karton. Wel netjes op maat gesneden en bewerkt voor de klant, want dat is de transitie waar
inherent is aan ondernemen. Sterker nog, aan leven. Alsof wij niet allen voortdurend in transitie
@vanreijendam
zijn. Zodra dat niet meer zo is, is het einde immers in zicht?
De Groningse ondernemingsprijs is, anders dan bijvoorbeeld de FD Gazellen, niet gebaseerd op harde winst- of omzetcijfers, maar op het oordeel van een jury. Dat heeft subjectieve trekjes, maar er wordt wel eerlijk naar alle aspecten van de deelnemende bedrijven gekeken. Het is geen publieksprijs. Het volk is er dit keer niet aan te pas gekomen en dat is maar goed ook. Anders had een bedrijf met een Friese directeur in Groningen nooit kunnen winnen.
COLUMN
De directeur van Eska, winnaar van de Groningse
12
handigste
DE 6 TIPS VOOR HET GEVEN VAN RELATIEGESCHENKEN
13
Het jaareinde is nabij. Het is de tijd van sinterklaas- en kerstpakketten én van relatiegeschenken. Maar hoe geef je op de handigste manier een mooi en passend relatiegeschenk zonder daarbij de verdenking van al te innige vleierij op je te laden? We gingen langs bij experts.
Door Bouke Nielsen
Tip 1
Hans van der Ouw sluit hier redelijk bij aan. „Als je kwaliteit levert, wil je
Ga niet voor goedkoop
dat in een geschenk terugzien”, zo stelt hij. „En als je jong en dynamisch
Voor Hans van der Ouw is dit de allerbelangrijkste tip. „Veel van de
bent geldt hetzelfde. Ja, zelfs als je saai bent en dat wilt blijven, kan dat.
allergoedkoopste spullen komen uit de omgeving van China”, vertelt hij,
We hebben meer dan 100.000 artikelen, we helpen graag.”
„en dat is niet altijd even veilig. Je koopt er niks voor als je een powerbank weggeeft waaruit cruciale onderdelen vanwege de prijs
Tip 4
ontbreken. Dat is gevaarlijk. En dan heb ik nog niet eens over de omstandigheden waaronder het moet worden gemaakt.”
Het jaareinde nadert, dus een mooi moment om iets te geven
Goedkope spulletjes zijn snel kapot, weet Van der Ouw. „Je geeft ook een
„Vaak gaat het om een kistje wijn of zo”, zegt Van der Weerd. „Er wordt
gevoel mee als je iets weggeeft. Als je een pen schenkt die het na een paar
weer wat meer geschonken, vaak als blijk van waardering. Al is dat voor
keer al niet meer doet, ben je in de ogen van de ontvanger een suf bedrijf.
ons lastig inschatten. Misschien loopt men ook wel eens vooruit op het
En constateert de ontvanger: hebben ze zoiets over voor mij?”
nieuwe jaar.”
Djimmer van der Weerd vult aan: „Duur is pas duur als het artikel zijn
Volgens Van der Ouw loopt het aantal relatiegeschenken in deze tijd weer
geld niet waard is. Het gaat eigenlijk om perceptie, om de waarde die je
wat op, maar het is niet meer zo als 20 jaar geleden: „Eerder waren die
aan je relatie hangt.”
geschenken er altijd aan het eind van het jaar, nu is het meer verdeeld over het jaar. Men is regelmatig op zoek naar een aardigheidje
De meeste cadeaus hebben een prijs van tussen de 10 en 30 euro,
voor een goede klant.”
zegt Van der Weerd. „En hele dure cadeaus, zoals een gadget of een koffie-
Wageman merkte dat vooral tijdens
machine, worden wel eens gegeven”, weet hij, „maar dat loopt niet via ons.
de crisis cadeaus werden gegeven.
Zoiets kun je gewoon bij Mediamarkt halen, want je koopt er toch geen
„Des te dieper de crisis, des te
honderd van.”
groter de cadeaus”, zegt hij.
De schijn van omkoping moet te allen tijde voorkomen worden, vindt Van
„Ik snap dat wel. Iedereen zat te
der Weerd: „Dat is heel belangrijk.”
springen om werk.” Zoals gezegd,
aan dit verhaal werkten mee
Een van de ontvangers, vindt dat ook. Jan Wageman van Friso:
de bij Friso binnengekomen
› Jan Wageman, commercieel
„Ons beleid is simpel: we geven niks weg en we nemen niks aan.”
cadeaus gaan regelrecht naar de
directeur bouwbedrijf Friso
Friso steunt elk jaar twee ‘maatschappelijk mooie doelen’.
voedselbank.
› Hans van der Ouw, directeur-eigenaar Staat & Co
En alles wat aan Friso wordt geschonken gaat naar de voedselbank. Wageman: „Ik vind zalm heerlijk en sommige leveranciers weten waar ik
Tip 5
BusinessGifts uit Meppel en
woon en bezorgen dat thuis, maar een dag later breng ik het wel weg.
Wees functioneel
Leeuwarden (heeft Jurjen Relatie-
We zijn er heel strikt in.”
„Iedereen wil natuurlijk graag
geschenken in Leeuwarden
iets geven wat anderen nog niet
overgenomen)
Tip 2
hebben”, zegt Hans van der Ouw.
› Djimmer van der Weerd,
Kijk naar het resultaat dat je wilt bereiken
„Maar toch zijn er andere zaken die
directeur-eigenaar van
Van der Weerd: „Je hebt promotieartikelen en relatiegeschenken.
vaak een grotere rol spelen, zoals
P&P Projects uit Groningen
Het laatste kan voor één persoon zijn. Een promotieartikel wordt breder
budget, gemak of beschikbaarheid.”
verspreid en met een relatiegeschenk wil je min of meer bedanken voor
Met originaliteit moet je voorzichtig
het hebben van de relatie of een bepaalde opdracht.”
zijn, vindt Djimmer van der Weerd: „Je kunt snel je doel voorbij schieten.
Het is heel belangrijk te kijken naar wat Van der Ouw ‘de weggooidrempel’
Wij hebben voor een klant eens een staande bureaulamp bedacht, want
noemt. „Als je 1000 euro investeert in materiaal dat iedereen weggooit, is
dat bedrijf stond klanten bij in zaken van licht. Dat paste. Zo’n cadeau
het zonde van het geld”, zo benadrukt hij. „Soms probeer je je logo op een
krijg je nooit. Origineel is mooi, maar het moet ook functioneel blijven.”
gunstige manier in beeld te krijgen en dat lukt niet als het artikel al in de prullenbak ligt.”
Tip 3
Tip 6 Maak gebruik van een helder schenkbeleid Van der Weerd: „Zo’n beleid zie je steeds vaker, ook als het om ontvangen
Houd jezelf een spiegel voor
gaat. Want het zijn natuurlijk vaak de mensen met een bepaalde positie
Volgens Djimmer van der Weerd is het heel belangrijk wat je als bedrijf
die het meeste krijgen. Je ziet vaak dat cadeaus verdeeld worden.”
wilt uitdragen. „Als je dat bereikt is een geschenk nooit te duur”, vindt hij. Van der Weerd wijst dan op acties die hij met het automerk KIA deed.
Van der Ouw heeft soortgelijke ervaringen. „Grote bedrijven houden er
Het Koreaanse merk adverteert met ‘the power to surprise’ en daar paste
richtlijnen op na. Bij de overheid zijn de geschenken altijd tussen de 5 en
volgens hem heel goed een oplader bij. En wat te denken als je je auto-
50 euro, want anders gaat het op omkoping lijken. Er wordt wel steeds
sleutel kwijt raakt? Dan is er in plaats van een key finder een KIA finder.
meer op duurzaamheid gelet. Een partij als L’Oreal kijkt bijvoorbeeld
Van der Weerd: „We hebben ook eens bij een groen ict-bedrijf iets gedaan
scherp naar de hoeveelheid pvc in een cadeau en naar de duurzame
met planten: groen, groei en duurzaam.”
bestanddelen.”
14
De Noordelijke stelling:
HET MEEST MEMORABELE MOMENT VAN 2016
Yvonne Bleize
Harm Beerda
Chris van der Voorn
Adviseur organisaties en overheden
CEO van grond-, weg- en waterbouwbedrijf
Commercieel directeur van onlinebedrijf
over ontwikkeling in Leeuwarden
koninklijke Oosterhof Holman in Grijpskerk
TRES uit Heerenveen
‘Nieuws is trend: ruimte voor bezinning’
‘Startsein zuidelijke Ringweg’
‘Er is weer groei en er is weer ondernemerszin’
„Er waren nogal wat belangrijke nieuws „In plaats van over nieuws, heb ik het liever
feiten. Ik denk aan de Brexit, de verkiezing
„Er zijn veel belangrijke zaken die je zou
over een trend die ik sinds dit jaar zie onder
van Donald Trump en de nobelprijs voor
kunnen noemen, zoals regelgeving,
ondernemers. Namelijk dat ondernemers
Dylan. Maar voor zowel ondernemend
verkiezingen Verenigde Staten, trends,
ruimte hebben voor bezinning en bezieling.
NoordNederland als mij persoonlijk is de
maar voor mij springt er één zaak bovenuit:
Veel van hen zijn uit de crisis geklommen en
startsein van de aanpak van de zuidelijke
de groei van de economie. Na een periode
zien dat er meer is dan winstmaximalisatie.
Ringweg in Groningen het belangrijkst.
van gevoelige bezuinigingen, heeft ieder
Betekenis neemt een steeds belangrijkere
Economische ontwikkelingen volgen altijd de
een weer ondernemerszin. Er zijn weer
plek in. Voor de maatschappij, maar zeker
infrastructurele ontwikkelingen. In dat licht
uitdagingen en kansen. We durven weer te
ook voor henzelf. Ondernemers durven meer,
is het voor ondernemend NoordNederland
ondernemen. En het is ook weer leuk om te
gaan vaker voor wat ze in hun hart willen,
goed dat zo’n groot project van start gaat.
ondernemen. Ondernemen is durven en als je
staan open voor elkaar en voor persoonlijke
Dat er vier noordelijke bedrijven bij betrok
wilt verdienen, moet je durven te investeren.
groei. Ik merk in mijn praktijk dat ik het daar
ken zijn, waaronder de koninklijke Oosterhof
En durven is nu eenmaal makkelijker in een
opeens veel gemakkelijker over kan hebben.’’
Holman, is ook van groot belang.”
markt die goed gaat.”
15
Interessant, al die talking heads: geleerden, politici en andere kundigen. Altijd een mening. Maar wat vindt ondernemend Noord-Nederland ervan? Noordz vraagt mensen uit verschillende ondernemerswerelden wat zij vinden van De Noordelijke Stelling.
volko de jong Ondermeer manager van Global Gas Networks Initiative in Groningen en vice-president van Energy Delta Institute.
‘Ik zie weer grootse dingen, zoals Catawiki’ Door Bouke Nielsen „Ja, er is wel veel. Veel clubs, veel subsidies, Het einde van het jaar nadert met rasse schreden. En dan is het weer tijd voor lijstjes van de
veel regelingen. Het grootste punt is dat veel
hoogte en dieptepunten van de afgelopen maanden. Iemand moet de eerste zijn. En dat zijn wij bij
ondernemers de weg ernaartoe niet kennen.
Noordz graag. Vandaar dat we onze panelleden een even simpele als lastige vraag hebben gesteld:
Ik hoorde laatst dat van de mkb’ers
wat is volgens jou het belangrijkste nieuwsfeit dat ondernemend NoordNederland in 2016 voor de
60 procent zo steungeld laat liggen. Over
kiezen kreeg?
heden, subsidieverstrekkers hebben moeite om vanuit de ondernemer te denken. Het moet zo zijn dat je aan een loket komt, zegt wat je wilt en door verwezen wordt naar de juiste club. Dat is wat we nu vooral missen.”
stef van der ziel
Jan Schutrups
Jolijn Creutzberg
Eigenaar van onder meer Streamzilla,
Eigenaar van Schutrups schoenen in Exloo
Eigenaar van Van Hulley in Groningen,
Jet-stream en Schuddema in Groningen
‘Inzicht dat subsidies anders moeten’
het sociale bedrijf dat van oude overhemden
‘Steun Eelde is goed, weerstand FOC niet’ „Wat me meteen te binnen schiet als belang
nieuwe boxershorts maakt
‘Verbindingen zijn het goede nieuws
„Het beste nieuws voor ondernemend
rijk ondernemersnieuws van dit jaar, is de
NoordNederland is dat het inzicht is ge
steun vanuit ondernemend NoordNederland
„Wat mij afgelopen jaar echt opviel, is dat
komen dat we ons subsidiestelsel anders
voor vliegveld Eelde. Dat ook de Friese
ondernemers steeds meer verbindingen
moeten inrichten. Kijk naar wat er met het
ondernemers zich achter het plan hebben
leggen. Tussen elkaar, maar ook met de over
hele sensorgebeuren rond Assen gebeurt,
geschaard, doet me goed. Dat vliegveld is
heid, met de maatschappij. En andersom.
met Lifelines in Groningen. Daar is veel geld
toch een connectie tussen NoordNederland
Kijk maar naar Eurosonic dat ondernemers
ingepompt en dat is nu op. Subsidies moet
en de wereld. We hebben hier potentie zat om
bij het festival betrekt. Of bij ons in The Big
je zien als investeringen. Ze moeten maat
daar voordeel uit te halen. Het FOC zou zo’n
Building, waar de Hanzehogeschool een heel
schappelijk rendement opleveren. Ze zijn
trekker van formaat kunnen zijn, iets om ons
praktische invulling aan het curriculum
namelijk in eerste instantie een rem op de
mee te profileren. Volgens mij ziet de maat
geeft. In die microkosmos leren heel ver
economie, omdat je belastinggeld inzet. Dan
schappij zo’n FOC bij Assen wel zitten,
schillende ondernemers van elkaar.
moet je er bedrijvigheid voor terugkijken.
maar wil de politiek niet mee. Dat is een
Je ziet dat ze verder kijken. Het oude model
Dat kan als een vliegwiel dienen. Dat zien de
gemiste kans.”
van puur geld verdienen, werkt niet meer.
instanties die erover gaan nu ook.”
Ze nemen verantwoordelijkheid, denken samen na over hoe ze de maatschappij kunnen verbeteren.”
16
KNOKKEN VOOR ONAFHANKELIJK HEID
17
De ene ondernemer is de andere niet. Cultuur speelt daarbij soms een .. rol. Lees het verhaal van de ArmeniEr Bakschik Martirosian.
Door Bouke Nielsen Over knokken. „Je verliest als je opgeeft, dan is het
„Ik begon zonder businessplan, met alleen een idee.
afgelopen.”
Het liep niet. Ik kwam overal naar werk informeren,
Over dromen. „Mijn bedrijf groeit en groeit.
maar ik begon net waardoor niemand vertrouwen in
Ja, ik droom: BMTEC wordt heel groot.”
me had. Ik heb toen eerst een paar stappen teruggezet
Over vertrouwen. „Als ik wat beloof maak ik het waar.
en ben onder andere aan het werk gegaan bij SCA in
Want met vertrouwen begint alles.”
Hoogezand. Ik moest die 600 per maand betalen en daar verdiende ik het geld voor de aflossing. Daarna begon het
De 26-jarige Bakschik Martirosian beschikt over een
langzaam te lopen.”
innemende dosis onverzettelijkheid. Hij heeft als geen ander moeten knokken, dromen en vertrouwen. Kwam
Zijn vader heeft een autobedrijf en door wat te
op zijn twaalfde naar Nederland en vecht zich sinds-
schuiven met de autobanden vond Martirosian een
dien naar een positie van onafhankelijkheid. Hij is
plekje voor hemzelf in de garage. „Ik leerde daar waar
ondernemer, heeft in Emmen een eenmansbedrijf dat
ik goed in ben en leerde ook dat ik geen goede verkoper
kunststof platen snijdt en bewerkt: BMTEC. En BMTEC
ben. Ik zorgde er wel voor
wordt groot. „Ja, ik droom: BMTEC wordt heel groot.”
dat ik een persoonlijke band opbouwde waardoor men mij
Zijn ouders waren Armeniërs in Azerbeidzjan, tot ze
werk gunde. Niet elke klant
daar niet meer veilig waren. Via Rusland kwamen ze in
vond het leuk om door de
etappes met de hele familie naar Stadskanaal. Tot drie
garage heen te moeten om bij
jaar geleden was Martirosian een uitgeprocedeerde asiel-
mij te komen. Maar Gallagher
zoeker zonder recht op onderwijs. Maar hij was ook leer-
Europe vond het fantastisch
gierig en streetwise en liep toch mee in het onderwijs.
en gaf me een maandelijkse
Hij belandde in 2013 zelfs op de Stenden Hogeschool in
klus. Ik kon toen wel huilen
Emmen waar hij werktuigbouw ging doen. Daar maakte
van blijdschap.”
Ik ben nooit slachtoffer, ik doe nooit aan zelfbeklag
hij voor het eerst kennis met een lasersnijmachine. „Dat ding was om mee te knutselen, maar ik zag meteen
Het ging beter en beter met
dat er geld mee te verdienen was.”
BMTEC. School kwam steeds meer op het tweede plan, maar Stenden begon na aan-
Hij kocht er één, plaatste die op zijn slaapkamer en
vankelijk aarzeling met hem mee te denken. Er wordt op
maakte een gat in het plafond voor de afzuiging.
dit moment gekeken naar een mogelijkheid om
Het apparaat kocht hij bij Trotec in Haaksbergen.
Martirosian in zijn eigen bedrijf te laten afstuderen.
Het geld leende hij van familie en kennissen maar de
„Daar ben ik heel blij mee.”
verworven 10.000 euro was niet toereikend. Trotec vond de bruisende Armeniër wel iets hebben en kwam met
Opleiding is belangrijk, zo weet Martirosian. „Hoe
hem overeen dat hij maandelijks 600 euro van zijn
verder ik met m’n bedrijf kom, des te dommer voel ik
verdiensten zou gebruiken om het gat van 6000 euro
mij. Ik ben er nog lang niet, ik moet nog veel leren.”
af te lossen.
Via De Noorderlingen – een programma voor ambitieuze ››› 18
18
17 ››› en ondernemende studenten uit Noord-Nederland bij de Hanzehogeschool in Groningen – volgde hij inmiddels een minor waarbij hij zes maanden lang intensief aan het eigen bedrijf werkte én aan persoonlijke groei. Aan het eind van het traject moesten een paar bedrijven pitchen en Martirosian won die wedstrijd. Hij kreeg daarmee ook twee businesseats bij FC Groningen. „Ik ga er trouw heen. Ik vind ook dat ik er wat uit moet halen. Lukt me dat niet, heb ik een slechte dag. Serieus.” Hij voelt de behoefte even terug te blikken. Hij moest namelijk elf jaar wachten op een verblijfsvergunning en in die tijd maar wat zien te maken van zijn leven. Martirosian noemt zich een illegaal als hij op die tijd terugblikt. „Je weet voor jezelf: mooier dan dit wordt het niet: geen werk, geen rijbewijs en ik had gelukkig wel de school. Dat was een moeilijke tijd, ik wilde van alles. Heel lastig. Je ziet anderen steeds vooruit gaan. Zij een auto, ik niet. Het was deprimerend. Je groeit op met de normen en waarden van hier, maar je kunt niet hetzelfde als een ander.” Halverwege zijn eerste jaar op Stenden kreeg hij een verblijfsvergunning. Even later stond hij al ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. „Ik heb daarna veel kunnen inhalen.”
JE ZIET ANDEREN STEEDS VOORUIT GAAN. ZIJ EEN AUTO, IK NIET
Rijken hebben er geen respect voor wie minder verdient. Alles wordt er naar resultaat gemeten. In Nederland heb je mensen als Borgesius (van de gelijknamige bakkerij, red.), die zich bescheiden gedragen en zich niet omringen met bodyguards. Dat betekent dat je zo iemand heel anders tegemoet treedt.” „Ja, ik ben iemand die altijd doorgaat. Je verliest als je opgeeft, dan is het afgelopen. Ik heb ook best eens getwijfeld over mijn keuzes. Ik ben blijven doorzetten, je vindt altijd wel weer een oplossing. Ik ben nooit
Martirosian onderneemt anders dan de Nederlander. Hij is gedrevener. „Ja, maar
slachtoffer, ik doe nooit aan zelfbeklag.
dat kun je niemand kwalijk nemen. Je moet niet maar anderen wijzen. Je bent zelf
Je moet wel in jezelf blijven geloven.
verantwoordelijk voor wat je overkomt. Er wordt wel eens gezegd dat iemand altijd
Mijn hoofd is wel constant bezig met het
geluk heeft, maar daar geloof ik niet in. Het verschil zit dan in slimmer en harder
bedrijf. Altijd. Ik luister soms niet eens.
werken. Ik werk hard en efficiënt. Ik werk per dag snel tien tot twaalf uur. Dat moet
Anderen vinden dat best wel eens vervelend.
ook, want ik ben alleen. En aangezien de hoeveelheid werk toeneemt, wordt het
Of ik dat ook vervelend vind? Ach, ik kan het
steeds later. Ik moet leveren aan mijn klanten en dus moet ik door. Soms eet ik hier
toch niet loslaten.”
op het werk. Dan brengt mijn vrouw het eten en eten we gezamenlijk.” Zijn vrouw studeert rechten aan de Rijksuniversititeit Groningen.
Een paar maanden geleden ging hij er even twee dagen tussenuit naar Scheveningen.
BMTEC telt inmiddels een serie gerenommeerde klanten, zoals Stevens
Samen met zijn vrouw. Ze waren al zo lang
Engineering, Athom en Gallagher. Martirosian staat op het punt met een multi-
niet meer vrij geweest. Hij heeft het geweten,
national een contract te tekenen voor het leveren van 2 miljoen onderdelen per jaar.
het ene na het andere telefoontje was er.
En dan kan hij zijn eerste werknemer aannemen. Martirosian: „Sommige bedrijven
„Ja, ik neem altijd de telefoon op. Het heeft
had ik nooit verwacht als klant te krijgen. Ik ben wel eerlijk. Als ik wat beloof,
me ook wat opgeleverd. Maar een volgende
maak ik het waar. Want met vertrouwen begint alles.”
keer moet ik dat wel beter regelen. Ik was nog nooit weggeweest, ik ben er altijd. Ik weet nu
Hij heeft veel geleerd van Nederlanders. „De Nederlander is nuchter. Ik heb in
dat je het op tijd aan iedereen moet meedelen
Rusland gewoond en daar zijn de verschillen tussen rijk en arm immens.
en dat je het in je mail kunt zetten.”
ADVERTENTIE
19
JP isolatie
Elke klus is een klus, elke klant een klant Met dertig jaar ervaring in industriële isolatie en de juiste mindset kun je snel, efficiënt en vooral vakkundig schakelen. „Praktisch, snel denken en niet moeilijk doen. Luisteren naar de wens van de klant en volledig ontzorgen.” Eddie de Veen van JP Isolatie en Kleton Isoliertechnik over ’n bijna onzichtbare wereld. In 1986 nam hij een snipperdag om bedrijven in en om Klazienaveen af te gaan en te vragen naar werk. Dertig jaar later houdt hij zelf kantoor in zijn dorp met JP Isolatietechniek en stuurt hij vanuit het Duitse Meppen Kleton Isoliertechnik aan. Het motto: Hard werken, praktisch denken, oplossingen bieden en klanten vooruit helpen. Eddie de Veen is industriële isolatie in al z’n facetten en het werk in het noorden is niet aan te slepen. Hoe is het zo gekomen? Koekoeksklokken „Ik werk al dertig jaar in de isolatie, heb bij verschillende bedrijven in de regio gewerkt, zoals bijvoorbeeld het voormalige Cleton, bij Hertel en Harsco, zowel in Nederland als in Duitsland. Op een gegeven moment werd ik gebeld door Jan Pronk in Maasdijk die z’n bedrijf JP Isolatie wilde uitbreiden. We kregen de kans om Harsco van het Amerikaanse Brand Energy in Noord West Duitsland over te nemen, de basis was gelegd. Jan Pronk is een echte westerling, ik een echte noorderling, hij doet het zuiden en westen, ik het noordoosten met JP en Duitsland met Kleton, en Duisland is echt ook bundesweit zoals ik het altijd zeg. We groeien als kool sinds we hier een half jaar geleden zijn gestart.” Van de gaszuiveringsinstallatie van de NAM tot de machinefabriek om de hoek. „Elke klus is een klus, elke klant is een klant. Natuurlijk is het prachtig om te zeggen dat je een miljoenenklus hebt voor een multinational, maar daar leef je niet van. Wat wil de klant? Daar gaat het om. Of het in Leer of Hamburg is, in Enschede of Emmen, klein of groot, de vraag is wat de klant wil, wanneer het klaar moet en wat wij kunnen bieden. Zoals mijn oude baas ooit zei, jongen, al verkoop je ze een koekoeksklok, het gaat er om dat je handel mee brengt. Dat ben ik nooit vergeten.” Conventioneel plaatwerk En zo groeit de lijst van werken en werkzaam
heden voor Eddie de Veen en de inmiddels tien tallen collega’s. Veertig man hebben ze in Neder land aan het werk, tien in Duitsland en daarnaast nog een 35 man inhuur. In Klazienaveen heeft JP Isolatie een eigen werkplaats om het conven tionele plaatwerk voor klanten op handmatig op maat te maken. Maatwerk is waar het over gaat, geen klus is gelijk, dus moet je ter plekke kijken wat je kunt betekenen zegt De Veen, maak je ter plekke een tekening en maakt onze collega in de werkplaats wat hij moet maken. „Er zijn veel vraagstukken, het is technisch. Koud moet koud blijven, warm warm. Koeling, warmte/koude, geluid, ventilatie. We werken in de petrochemie, in de voedingsmiddelenindustrie, in de luxe jacht
„Het gaat er om dat je iedere klus goed doet” bouw en scheepsbouw. Isolatie, stoom en elektri sche tracing, ontwerp en onderhoud leiding systemen, asbestsanering, slopen van installaties, we doen het. We meten, adviseren en voeren uit.” Isolerende coating Als je luistert, kijkt en denkt komt van het een het ander. „Als je moet isoleren in de industrie, moet je vaak de steiger op, dus hebben we inmid dels ook ons eigen steigerbedrijf, want dat werkt sneller en beter. Ga je isoleren, kom je oneindig veel asbest tegen, kijk alleen maar naar alle as bestpakkingen die overal inzitten, dus hebben we een eigen asbestafdeling. En zo groeit het vanzelf, want we zijn sneller, efficiënter en flexibeler.” Dertig jaar ervaring in industriële isolatie loont zegt hij. „Je moet weten waar het over gaat, weten waar de ontwikkelingen zitten, hoe wet en regel
geving verandert en waar het naar toe gaat. Op dit moment bijvoorbeeld doen we veel in het aan brengen van isolerende coating. Kijk, het maakt ons niet uit waar het werk gedaan wordt, als het maar gedaan wordt. Isolerende coating is altijd op locatie, prima! Zeker in de voedingsmiddelen industrie is coaten een uitstekende oplossing, omdat het volstrekt naadloos is, daar zijn ze huiverig voor plaatwerk omdat er naden in zitten.” Kennis en kunde Kijken zegt De Veen: „Wij adviseren klanten ook veel op het gebied van corrosie onder isolatie, kwestie van zorgvuldig meten. We kijken daar anders tegen aan omdat we ook nog een bedrijf hebben in het meten van emissies en het opsporen van lekkages, dus zijn weten we ook dat corrosie onder isolatie zich kan voordoen en hoe je daar mee om kunt gaan.” „Veel van wat wij doen, is als het weer klaar is onzichtbaar, je staat er niet bij stil. Maar al die machines, installaties, leidingen, het heeft alle maal onderhoud nodig, moet aangepast worden aan de tijd, aan veranderende regels, wetten en normen. Klanten zoeken kennis en kunde en dat is wat wij bieden. En voor alles geldt: zeg wat je doet, en doe wat je zegt. Afspraken zijn afspraken, ik kan het niet duidelijker omschrijven. Zo werken we en niet anders. Wij weten hoe we een klant kunnen ontzorgen en dat doen we dan ook. Dat is wat veel mensen niet doen, ze zijn het verleerd. Help de klant en denk verder dan alleen waar voor je gevraagd wordt.”
www.pronkisolatie.nl
20
Een reis boeken? Dat doen we steeds meer op de bank, met onze iPad of telefoon. Dus de reisbureaus kunnen de deuren straks wel sluiten. Toch? Nou nee, zegt Haskia Kramer van Internoord Reizen in Groningen. Integendeel.
INGEWIKKELDE VAKANTIES ONTWARREN Door Jean-Paul Taffijn Het kapstokje. Het ding staat er nog maar sinds kort, maar het betekent
rijker. Niet om onze reizen online te verkopen. Juist om mensen op ons
veel. Het zegt iets over waar reiswinkel Internoord heen wil. Geen
attent te maken en ze in onze winkel persoonlijk te adviseren.”
klanten meer, maar gasten. Geen doorgeefluik, maar ontzorger. Geen schreeuwende website, maar persoonlijk contact. Directeuren
Het internet. Het heeft de hele reisbranche op de kop gezet. Reisbureaus
Haskia en Getie Kramer weten het zeker. Daarin gaan reisbureaus in de
zijn voor een groot deel uit het straatbeeld verdwenen. „Ik vrees dat er
toekomst het verschil maken. In ieder geval hun reisbureau.
nog wel meer de deuren moeten sluiten de komende jaren. Wat er vooral overblijft, zijn winkels die eigenlijk etalages zijn van online reisbureaus.”
„Onze site is er vooral voor de herkenbaarheid. We stellen ons voor.
Heel veel van die klanten die ooit als vanzelfsprekend een reisbureau
De webshop is zeker niet het speerpunt.” Dat klinkt bijzonder in een
binnenliepen om een vakantie te boeken, doen dat nu thuis. „Bij ons is het
wereld waarin iedereen via het web een reis lijkt te boeken. „Dat is dus
aantal fysieke bezoekers ook wel gedaald met een procent of 50, 60.
niet zo. Sterker nog: de vraag naar reisbureaus als het onze stijgt.”
Dat is niet niks. Dan moet je dus op een andere manier je geld verdienen.
Dat heeft volgens Kramer met verschillende dingen te maken. Ten eerste
En dat kan.”
is er de nieuwe wereld, die waarin delen belangrijker is dan bezitten en
Haskia Kramer heeft voorgesorteerd op de toekomst door haar reisbureau
ervaren belangrijker dan hebben. De nieuwe wereld die er toch wel aan-
te voorzien van verschillende poten. Bij de oude leisure-poot is het meest
kwam, maar door de financiële malaise een
veranderd. Die bestaat nog, maar is naast het
beslissend zetje kreeg. „Mensen gaan bewus-
touroperatorproduct vooral maatwerk gewor-
ter met hun geld om. Vergis je niet, geld is er nog steeds in overvloed. Maar dat wordt minder impulsief uitgegeven. Mensen willen iets speciaals, iets anders. Dat geldt zeker voor vakanties en reizen.” En dan kun je zelf een hele trip bij elkaar googelen, óf je gaat naar het reisbureau. Want gemak, dat is ook zo’n factor van gewicht, is wat steeds meer mensen zoeken.
Het gaat straks niet meer alleen om hightec maar ook om hightouch
den. De zakelijke poot blijkt een schot in de roos. „We verzinnen personeelsreizen, maar kunnen ook de maandelijkse vluchten naar Eelde van een zakenman in Londen regelen. Roep maar.” En een interessante nieuwe poot: inkomend toerisme. „Laatst was hier een delegatie Chinese zakenvrouwen op bezoek. Voor hen hebben we een heel programma gemaakt met hulp van onder anderen Chinese studenten
Aangemoedigd door het vakantielandschap,
die tolkten. Dat is echt nog braakliggend
dat zo ingewikkeld is geworden dat je bijna
terrein. Wij kennen het hier, buitenlanders
een expert moet zijn om het te kunnen
willen hierheen. Het waddengebied is
ontwarren.
Unesco Werelderfgoed. Daar moet meer mee
„En dat kunnen wij dus. Wij hebben contracten met en contacten bij
te doen zijn. Daar kunnen we dus ook die ontzorgende rol spelen.”
accommodaties, touroperators. We kennen de markt en de mensen.
Zo blijft het reisbureau onderscheidend. „De grote massa gaat in de
En weet je wat het aardige is? We zijn vaak niet eens duurder dan online
toekomst misschien nog steeds online een vakantie regelen. Maar die
aanbieders.”
internetaanbieders laten veel zijpaden links liggen. En dat zijn de niches
Natuurlijk, op sommige websites wordt gestunt met vakantieprijzen.
waar wij in moeten duiken. Om mensen iets anders te bieden. Ecologische
„Nee, een week all-in naar Turkije voor 199 euro hebben wij niet. Dat past
reizen bijvoorbeeld. Daar is steeds meer vraag naar. Kunnen wij regelen.
helemaal niet in de filosofie. Wij bieden reizen aan waar wij achter staan.
Het gaat straks niet meer alleen om hightech, maar ook om hightouch.”
Het laatste dat we willen, is dat onze klanten ontevreden zijn, dat hun vakantie niet aan de verwachting voldoet.”
En die mensen die stug volhouden hun ‘gewone’ vakanties via het reis-
Dat wordt steeds belangrijker, in een werkelijkheid waarin iedereen
bureau te boeken blijven ook bestaan. „Alles valt of staat met beleving.
elkaar beoordeelt en elkaars beoordelingen van belang acht. En dat wordt
Het gaat helemaal niet meer om het product, want dat kun je op andere
alleen maar meer. „Mond-tot-mondreclame is essentieel voor ons. Daarin
plekken ook wel krijgen. Het gebeurt regelmatig dat mensen hier binnen-
zie je ook een trend, dat mensen elkaar om advies vragen. Niet alleen op
komen, hun hele reis al van A tot Z hebben uitgezocht, maar het toch door
feestjes, maar ook via de sociale media. Dat is iets waar wij nog meer in
ons willen laten regelen. Dat is beleving, de vakantie die hier al begint.
moeten investeren. In bloggers, zichtbaarheid. Dat wordt steeds belang-
En daar is dat kapstokje dus voor.”
21
22
23
HETZELFDE WILLEN, ANDERE ROUTES Bartele Holtrop wil als boer innoveren en
nieuwe paden inslaan. Zijn vader Minne is behoudender. Jong en oud bij elkaar. Ze zijn het niet over alles eens, maar hebben wel hetzelfde doel voor ogen: een gezond familiebedrijf en melk van hoge kwaliteit.
die zelfstandig moet besluiten”, antwoordt zijn vader. „Je bent heel creatief. En dan heb je de vrijheid nodig om bij te kunnen stu ren zonder dat je eerst de rest moet overtuigen.” Sinds 2014 hebben Bartele en zijn vrouw hun eigen bedrijf. Het had misschien eerder moeten gebeuren, denkt hij nu. „Mijn ouders hebben me beschermd. Dat snap ik wel, maar ik heb ook de ruimte nodig om uit te kunnen vinden wat voor manier van boeren bij mij past.” Minne: „Ik wilde de teugels ook niet teveel laten
Door Wilbert Elting
vieren. Tenslotte hebben in een maatschap meerdere gezinnen een financieel belang.”
Ze genieten van het boer zijn. Bartele Holtrop in Rotstergaast, waar hij samen
Dankzij de steun van zijn ouders kon Bartele de boer
met vrouw Rianne boerenbedrijf Boer Bart runt, zijn ouders Minne en Geekse
derij kopen, een deel van het land was eerder al in de
op de boerderij in Delfstrahuizen samen met jongere broer Theunis.
familie gekomen. „Als hij maar de hypotheek op kan
„Buiten zijn, vrijheid, wonen op een prachtige plek. Daar gaat het om.”
brengen. Dan is het goed”, zegt Minne.
Er zijn overeenkomsten, maar ook verschillen. Alleen al in de koeien die ze hebben. Op het land van de zoon lopen bruine Jerseys, kleine lichte dieren
Bartele en Rianne kregen zo de kans 5 kilometer van
die kruidenrijk gras efficiënt omzetten in eiwitrijke melk, op dat van de
het thuisbedrijf hun biologische boerderij te beginnen.
vader zwartwitte Holsteiners, koeien die geroemd worden om hun hoge melk
„Ik wil genieten van wat ik doe. Van mijn gezin.
productie.
Er moet een gezonde balans zijn. Dat is het belang rijkste. Natuurlijk loop ik tegen dingen aan. Het gaat
Kippen scharrelen in de weilanden van Bartele om de mest te verdelen en jong
anders dan gedacht. Maar daar ben je ook ondernemer
gras de kans te geven om te kiemen. Hij kuilt veel minder dan zijn vader.
voor. Om het mooier en beter te maken.”
Zijn dieren moeten meer zelf doen en staan langer buiten.
Voor hun relatie en voor de sfeer in de familie is het
Het is pionieren in de agrarische sector dat hem dit jaar de Innovatie Award
goed geweest dat ze elk hun weg zijn gegaan. „Ik kan
van de Jonge Ondernemersprijs opleverde. Door biologisch te boeren en andere
nu weer lachen om de grapjes van mijn vader. Ik vind
verkoopkanalen aan te boren dan de zuivelcoöperatie alleen, probeert hij een
hem nu weer echt een leuke man. Toen we nog samen
gezond gezinsbedrijf op te bouwen.
in de maatschap zaten, was dat wel anders. De spanning van het bedrijf was er onbewust altijd.”
Over elkaars bedrijfsvoering zijn ze het niet altijd eens. „Ik heb weleens mijn
Minne knikt. „Het is zo beter. Er zijn familiebedrijven
twijfels bij wat Bartele doet”, zegt Minne. „Soms vraag ik me af of het uit kan.
die kapot gaan door meningsverschillen. Dat moest bij
Maar we discussiëren er niet eindeloos over. Daar kom je ook niet verder mee.”
ons niet gebeuren.”
Dat is wel anders geweest. Vol grote plannen kwam Bartele, vers van de land bouwschool in Dronten, een paar jaar geleden het boerenbedrijf van zijn vader
Minne kijkt voor zich uit. Zijn zoon maakt andere
Minne binnen. Alles moest anders. De productie en het rendement moesten
keuzes, maar hij heeft vertrouwen en is trots. „Ik denk
omhoog. „Ik vond dat het beter kon.”
dat Bartele hier uiteindelijk een gezond bedrijf neer zet. Al zal het op een andere manier zijn dan hoe ik
Minne Holtrop, achtste generatie boer – „onze familie boert sinds 1753 in
het doe.”
dezelfde straal van twee kilometer” – gelooft echter in balans. Zonder te hoge kosten, zonder het land uit te putten en door ruimte te maken voor duurzaam heid en natuur haalt hij het hoogste optimale rendement uit zijn bedrijf. Die balans vond zijn zoon te behouden. „Ik had gehoord dat je met de nodige investeringen wel 9000 liter uit een koe kon halen. Dat wilde ik ook.” Ze huur den op zijn voorspraak onder andere een voermachine om de koeien een optimaal voermengsel te kunnen geven. De melkproductie ging omhoog. „Maar niet genoeg om de extra kosten te compenseren”, zegt Minne. „Op een grondgebonden bedrijf gelden andere waarden.” Samen in een maatschap beleefden ze frustrerende jaren. Minne vond zijn zoon te ambitieus, Bartele had het idee dat zijn vader niet mee wilde bewegen in de ‘nieuwe’ tijd. „Achteraf waren er twee kapiteins op een schip”, zegt Bartele. „Jij bent iemand
Ik kan nu weer lachen om de grapjes van mijn vader
ADVERTENTIE
24
Internetgedreven ondernemen in Baflo Goedkope koffiebekers.nl
Waar heb je ruimte genoeg voor tientallen miljoenen kartonnen koffiebekers? In Baflo. Dus wapperen de vlaggen van Goedkope koffiebekers.nl in het Groningse dorp en ondersteunt het bedrijf een project voor Serious Request. in de weer is het bedrijf vorm te geven en orders binnen te halen.
Van Groningse zolderkamer naar het voormalige pand van Logistiek Centrum Westpoort in vijf jaar tijd. De kartonnen koffiebekers zijn niet aan te slepen. Aan de achterkant van het complex wordt gewerkt aan nieuwe laadperrons om de logistiek te vereenvoudigen voor de afname van inmiddels een miljard bekers per jaar. In het door het Groningse Brandyour gestylde kantoor stralen de bekers je vanaf de koffiebekerwall-of-fame in tientallen varianten tegemoet. Een modern kantoor, een open mind. Dat is Goedkope Koffiebekers.nl van Mike Lubben die met Tjeert Staal en 10 andere collega’s iedere dag
Tweede in De Jonge Ondernemersprijs 2016: hoe kom je zo snel van nul naar honderden miljoenen speciaal voor de klant bedrukte koffiebekers? „We doen het anders. We begonnen met het verkopen van advertenties op koffiebekers, daarna kregen we de vraag of we niet zelf bekers konden leveren en bedrukken. Dat proces bleek sneller en beter te kunnen, wij verkopen wat we zelf produceren. Hierdoor kunnen we sneller schakelen, groter produceren en in alle gevallen de laagste prijs aanbieden. Hierdoor groeien we hard, gemiddeld 100 % per jaar.” Groningen te klein? „We zijn er begonnen en gegroeid, maar toen het echt over aantallen ging en we steeds meer machines aanschaften voor eigen productie, moesten we op zoek naar iets anders. Deze ruimte zou niet mogelijk zijn geweest in Groningen, omdat er geen pand van 10.000m² beschikbaar was. En we het transport besteden we uit, dus zitten we hier, pal naast ’t station.” De Chinese productie onder controle? „Zeer goed, dat is onze grote kracht. Vanaf het begin
produceren wij in China met eigen geavanceerde machines en produceren inmiddels 24/7 in eigen beheer. Voor een goede communicatie werken we met Nederlands sprekende medewerkers die orders begeleiden en inplannen. De zwakte van veel koffiebekers zijn de lekkage en stevigheid van de beker. Wij werken met eigen geproduceerd papier en koffiebekermachines die elke beker scannen op afwijkingen en mogelijke lekkages en garanderen dat niet meer dan 1 op de 10.000 bekers mag lekken, uniek in de markt.” Waarom produceer je ook in Baflo? „Kwestie van levertijd, het duurt 10 tot 12 weken voor de bekers uit China hier zijn. Voor grote aantallen met lange levertijden is dat prima, we houden hier ook voorraden voor grote klanten als ziekenhuizen en koffieleveranciers. Kleinere aantallen die snel geleverd moeten worden maken we hier; vanaf 1.000 stuks leveren we ze in een week.” Uitdagingen? „Met onder meer Van Gansewinkel kijken we naar verduurzaming. Wij verzamelen de bekers en zij verwerken dit vervolgens op een unieke wijze, waardoor de kartonnen bekers 95 procent recyclebaar zijn. Kwaliteit en duurzaamheid wordt steeds belangrijker.”
en ons graag Wij stellen aan onsu graag voor! aan u voor!
Rita, zijn specialisten Wij, Lucie in en het Rita, zijn ontwikkelen specialisten in het ontwikkelen n organisaties. Wevan zetten mensen en organisaties. de klant We zetten in de de klant in de en zijn bescheidenschijnwerper in het en vertellen zijn bescheiden in wat het vertellen wij wat wij Liever laten we dat goed onze kunnen. Liever klanten laten we dat doen. onze klanten doen. e ons ook graag aan Toch u willen voorstellen! we ons ook graag aanontwikkelen u voorstellen! Wij, Lucie en Rita, zijn specialisten in het van mensen
Wij stellen ons graag aan u voor!
en organisaties. We zetten de klant in de schijnwerper en zijn bescheiden in het vertellen wat wij goed kunnen. Liever laten we dat onze klanten doen. Toch willen we ons ook aan u voorstellen! Maatwerk is mensenwerk! Maatwerk isgraag mensenwerk!
Maatwerk is mensenwerk!
Voor elk vraagstuk een oplossing Voor elk vraagstuk op een maat. oplossing op maat. Wij richten ons op de ontwikkeling van medewerkers, teams en leidinggevenden. We analyseren, motiveren en inspireren. We ondersteunen mensen en teams om zelf te laten zien wie ze zijn. Dat is ons specialisme en dat doen we al vele jaren naar volle tevredenheid van onze klanten.
Alsde team vullen wij elkaar aan en vragen ewerkers, teams Wij richten ons en op ontwikkeling van medewerkers, teamsdoor en bij elkaars opdrachten. Het houdt ons scherp en effectief. We sparren over en inspireren. leidinggevenden. We We analyseren, motiveren en inspireren. We oplossingen en om zetten hiervoor diverse en zien wieondersteunen ze zijn. mensen Dat en isteams zelf te laten zien wie ze zijn. Dat is Trainen, coachen, naar volle tevredenheid ons specialisme methodieken en dat doen wein. al vele jaren naar volle tevredenheid interactieve workshops, begeleiding, van onze klanten.
Rita
Rita
Luc Luice ie
advies en interim management.
Als team vullen wij elkaar aan en v bij elkaars opdrachten. vragen door bij elkaars opdrachten. n over oplossingen Het houdt ons scherp en en oplossingen effectief. We sparren over oplossingen en Nieuwe voor lastige vraagstukken. nen, coachen, zetten interactieve hiervoor diverse methodieken in. Trainen, coachen, interactieve nagement. Nieuwe workshops, begeleiding, advies en interim management. Nieuwe oplossingen voor lastige vraagstukken.
Teamontwikkeling Teamontwikkeling Leiderschap Leiderschap Management Development Management Development
Contact Contact Email: info@noordcoach.nl Email: info@noordcoach.nl Persoonlijke effectiviteit Persoonlijke effectiviteit Telefoon: 06 58 Telefoon: 91 06 31 58 91 65 31 65 www.noordcoach.nl www.noordcoach.nl Communicatie Communicatie Samenwerking Samenwerking
die ze verdienen. Geef medewerkers de aandacht die ze verdienen.
iken door en een mensen
De persoonlijke en/of organisatiedoelen bereiken door excellente prestaties, heldere communicatie en een efficiënte samenwerking. Een investering in mensen vergt een blijvende inspanning die Noordcoach u graag mee helpt vormgeven.
Puur mensenwerk
blijven. Kortom om de beste te zijn en te blijven.
Geef medewerkers de aandacht die ze verdienen. De persoonlijke en/of organisatiedoelen bereiken door excellente prestaties, heldere communicatie en een efficiënte samenwerking. Een investering in mensen vergt een blijvende inspanning die Noordcoach u graag mee helpt vormgeven. Kortom om de beste te zijn en te blijven.