Seminarium Zmiany w edukacji ekonomicznej dzieci i młodzieży – wyzwania i propozycje

Seminarium Zmiany w edukacji ekonomi -cznej dzieci i młodzieży – wyzwania i propozycje zrealizowane przez Fundację Warszawskiego Instytutu Bankowości oraz Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie.

Celem seminarium było:

– wsparcie dyrektorów i nauczycieli szkół w przygoto waniu się do zmian, jakie nastąpią w przyszłym roku szkolnym w związku z wprowadzeniem nowego przedmiotu – biznes i zarządzanie;

– wskazanie, w jaki sposób Warszawski Instytut Bankowości będzie wspierał nauczycieli w przygotowywaniu się, a następnie realizacji nowego przedmiotu w szkołach;

– wskazanie nauczycielom szkół podstawowych, w jaki sposób, w ramach już prowadzonych przedmiotów, można przygotować uczniów do istotnych zmian z jakimi spotkają się w szkołach ponadpodstawowych.

W seminarium uczestniczyli: dyrektorzy szkół, nauczyciele podstaw przedsiębiorczości, ekonomicznych przedmiotów zawodowych, wychowawcy oraz inni nauczyciele zainteresowaniu edukacją ekonomiczną w szkołach ponadpodstawowych, nauczyciele doradztwa zawodowego, matematyki, wiedzy o społeczeństwie, wychowawców i innych nauczycieli zainteresowanych edukacją ekonomiczną w szkołach podstawowych.

Każdy uczestnik seminarium otrzymał zestaw powitalny, w tym książki: Przygody przedsiębiorczego Dżeka” i „Ekonomia dla Ciekawych (autorstwa prof. Witolda Orłowskiego) oraz materiały edukacyjne, wspomagające prowadzenie zajęć o tematyce ekonomiczno-finansowej.

Seminarium rozpoczęła Krystyna Wróblewska –Dyrektor Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich w Rzeszowie.

Kolejne prelekcje wygłosili:

– Waldemar Zbytek - Prezes Zarządu Fundacji Warszawski Instytut Bankowości: „Biznes i zarządzanie” –przygotowywana reforma podstawy programowej przedmiotu „Podstawy przedsiębiorczości”;

– prof. Tomasz Rachwał - Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie – wieloletni koordynator w Zespole Ekspertów MEN ds. podstawy programowej z przedsiębiorczości: Budowanie podstaw wiedzy ekonomicznej w szkołach podstawowych – pilotaż projektu „Przygody przedsiębiorczego Dżeka”

– Waldemar Zbytek - prezes zarządu Fundacji Warszawski Instytut Bankowości: Edukacja ekonomiczna w szkole ponadpodstawowej pilotaż projektu „Porwani przez Ekonomię” (online)

– prof. Witold Orłowski - profesor nauk ekonomicznych, autor licznych publikacji naukowych, doradca ekonomiczny PwC (PricewaterhouseCoopers).

Na początku grudnia ubiegłego roku miałam przyjemność poprowadzić warsztat dla nauczycieli (właściwie nauczycielek) języka niemieckiego w ramach oferty PCEN nt. Jak zrealizować tematykę świąteczną metodą stacji? (niem. Stationenlernen rund um Weihnachten). Bardzo zależało mi na realizacji tematu związanego ze Świętami Bożego Narodzenia, bo jest to temat, do którego nauczyciele stale poszukują inspiracji oraz nowych pomysłów i materiałów. Przyznam szczerze, że „stacje” poszły nieco w zapomnienie na moich lekcjach, dlatego z przyjemnością „odkurzyłam” tę metodę najpierw podczas warsztatu z nauczycielami, a potem z trzecioklasistami w liceum, w którym na co dzień pracuję. Nauka metodą „stacji” nie jest żadnym nowym wynalazkiem. Już na początku XX w. amerykańska pedagog Helen Parkhurst po raz pierwszy zastosowała tę formę pracy. Ja osobiście po raz pierwszy usłyszałam o tej metodzie podczas moich studiów, czyli blisko 30 lat temu.

Warto w tym miejscu krótko scharakteryzować te metodę:

Uczniowie pracują w parach lub małych grupach nad materiałem (najczęściej poświęconym jednej tematyce), który nauczyciel dzieli na kilka bądź kilkanaście zadań o różnym stopniu trudności. Zadania te stanowią poszczególne stacje, które rozlokowane są w sali lekcyjnej na pojedynczych stołach. Uczniowie pracują nad zadaniami chodząc od stacji do stacji zazwyczaj w dowolnej kolejności i poświęcając na nie dowolną ilość czasu. Metoda ta ukierunkowana jest nie tylko na ćwiczenie sprawności językowych, ale przede wszystkim na autonomię ucznia i nauczanie kooperatywne. Wykorzystanie tej metody wiąże się jednak ze stosowaniem odpowiednich reguł, które warto przed rozpoczęciem pracy wyjaśnić uczniom.

Najważniejsze reguły:

• Można pracować indywidualnie, w parach lub małych grupach (uczniowie decydują sami)

• Każdy uczeń lub para/zespół otrzymuje tzw. kartę kontrolną (niem. Laufzettel), która służy do zaznaczania realizacji poszczególnych zadań, robienia notatek, zapisywania uwag.

• Przewidziana powinna być także stacja (niem. Chill -Station), przy której uczniowie mogą na chwilę odpocząć od pracy. (Podczas warsztatu z nauczycielkami zaproponowałam w tej stacji kawę, herbatę i ciasteczka.

• Przy pojawieniu się różnych problemów uczniowie powinni podnieść do góry tzw. kartę „SOS”, za pomocą której sygnalizują, że konieczna jest pomoc nauczyciela.

(Każda para/zespół otrzymuje kartę SOS lub podchodzi do stacji, na której karty SOS się znajdują.

• Na jednym stole (może być to biurko nauczyciela) znajdują się rozwiązania do niektórych stacji. Uczniowie mogą w każdej chwili podejść do stołu i skontrolować swoje zadania z rozwiązaniami.

• Kolejność wykonywania zadań na poszczególnych stacjach nie jest istotna.

• Uczniowie nie mają obowiązku wykonania wszystkich zadań stacyjnych.

• Warto zaproponować uczniom stacje z zadaniami dodatkowymi.

Nauczyciele, którzy pracują metodą „stacji” wiedzą doskonale, że ma ona wiele zalet, ale należy też pamiętać o jej ujemnych stronach.

Zalety metody:

• Uczniowie pracują we własnym tempie.

• Uczniowie są stale w ruchu.

• Uczniowie decydują sami, gdzie, jak i z kim chcą pracować.

• Uczniowie uczą się pracy w parze/zespole, pomagają sobie nawzajem, uzupełniają się, dyskutują, wspierają.

• Zróżnicowanie zadań stacyjnych zapewnia dotarcie do uczniów różnymi kanałami. (idealna forma pracy dla uczniów reprezentujących różne style uczenia się: słuchowców, wzrokowców, kinestetyków, czuciowców.)

• Materiał stacyjny może być z powodzeniem użyty niezależnie, także na tradycyjnych lekcjach.

• Nauczyciel ma czas na indywidualną opiekę nad uczniem; rola nauczyciela jest bardziej doradcza.

• Uczniowie mogą w każdej chwili po wykonaniu poszczególnych zadań podejść do stacji/stołu z rozwiązaniami i skontrolować się.

• Z rozwiązanymi zadaniami otwartymi uczniowie zwracają się bezpośrednio do nauczyciela.

Wady metody:

• Nauczyciel potrzebuje sporo czasu do przygotowania poszczególnych stacji.

• Stacje wymagają zużycia dużej ilości papieru na skopiowanie poszczególnych zadań, kart kontrolnych, kart pracy dla każdego ucznia, rozwiązań, kart SOS.

• W sali lekcyjnej może być głośno, bo uczniowie przemieszczają się i rozmawiają ze sobą.

• Sala lekcyjna z przygotowanymi stacjami musi być odpowiednio duża (odpowiednia ilość stołów i krzeseł dla każdego; uczniowie muszą się swobodnie przemieszczać)

• Jeśli dysponujemy mniejszą salą, należy rozważyć mniejszą ilość stacji.

Moje własne spostrzeżenia z warsztatu dla nauczycieli są bardzo pozytywne. Nauczycielki uczestniczące w warsztacie same dostrzegły różnorodność zadań w zaproponowanych 13 stacjach. Przygotowane przeze mnie stacje opierały się głównie na materiałach dostępnych w Internecie na stronie https://www.grundschule-arbeitsblaetter.de/themen/weihnachten/

Są to materiały przewidziane dla niemieckich uczniów szkół podstawowych. Można je spokojnie pobrać i wykorzystać na własnych lekcjach, zmodyfikować i dopasować do własnych potrzeb. Niektóre z moich stacji opracowałam samodzielnie, mając na celu ćwiczenie wszystkich sprawności i przewidując zadania na różnych poziomach od A1 do B1. Chodziło mi o to, aby każdy był w stanie znaleźć materiał na lekcje z własnymi uczniami, niezależnie od typu szkoły i zaawansowania uczniów. Najciekawsze okazały się stacje z zadaniami, którymi były gry. Zaproponowałam m.in. grę DOBBLE w wersji zimowo-świątecznej (karty znalazłam kiedyś do pobrania na https://www.funglish.pl/; stronę należy jednak regularnie sprawdzać; poza tym podobne karty do DOBBLE są dostępne w Internecie na wielu stronach, które wymagają zalogowania, np. ISLCollective). Samodzielnie opracowałam do kart instrukcję oraz listę słówek w wersji niemiecko-polskiej, ułatwiających sprawną grę w języku niemieckim. DOBBLE to gra, która sprawdza się świetnie z każdą grupą wiekową od klasy pierwszej szkoły podstawowej do licealistów. Drugą grą było TRIMINO (w bardzo prosty sposób można ją samodzielnie przygotować, wpisując do generatora słownictwo, które chcemy przetrenować z naszymi uczniami. Oto link do generatora gry: https://schule.paul-matthies.de/Trimino.php).

Entuzjastyczny odbiór metody stacji przez nauczycielki potwierdzili kilka dni później moi uczniowie z klasy trzeciej liceum. Uczniowie pracowali przy 9 stacjach obowiązkowych, otrzymali także 3 stacje dodatkowe.

Stacje dla uczniów zaplanowałam na dwie jednostki lekcyjne. Uczniowie sami dobrali się w pary. Pracowali aktywnie i samodzielnie, skrupulatnie zapisywali na kartach kontrolnych swoje postępy, chętnie korzystali ze stacji z rozwiązaniami. W przypadku stacji z trudniejszymi zadaniami posługiwali się słownikami dostępnymi na każdym stole. Niektórzy chętnie pracowali przy dodatkowych stacjach. Wszyscy słusznie zauważyli, że czas podczas zajęć upłynął im bardzo szybko. Pomimo dużej ilości przewidzianych zadań (9 stacji + 3 stacje dodatkowe) nie czuli zmęczenia, na co zazwyczaj skarżą się podczas tradycyjnej formy zajęć.

Pisząc o tej metodzie chciałabym wspomnieć o jednej z moich lekcji z uczniami klasy drugiej, na której zaproponowałam naukę niemieckich łamańców językowych (niem. Zungenbrecher) także metodą stacji. Nie były to jednak klasyczne stoły z zadaniami do wykonania. Uczniowie chodzili od stacji do stacji zgodnie z ruchem wskazówek zegara i na mój sygnał zmieniali stacje, które znajdowały się na ścianach, regałach lub oknach sali lekcyjnej. Były to kolorowe kartki z różnymi łamańcami językowymi. Zadaniem uczniów podzielonych na pary była nauka poprawnego czytania łamańców i w ten sposób zapamiętania ich. Była to świetna forma ćwiczeń fonetycznych, a jednocześnie praca w parach, nauka poprzez ruch i wszystkimi zmysłami.

Przykłady wykorzystanych na lekcji łamańców : – Blühen beim Apfelbaum blaue Blumen?

– Gabi und Gerd haben gestern große grüne Gurken gegessen.

– Der Kühlschrank kühlt, die Spülmaschine spült.

– Jedes Jahr im Juni essen Jana und Julia Johannisbeeren.

– Schwarze Katzen kratzen mit schwarzen Tatzen.

– Der Mondschein schien schon schön.

– Zwischen zwei Zwetschgenzweigen sitzen zwei zwitschernde Schwalben.

– Bürsten mit schwarzen Borsten bürsten besser als Bürsten mit weißen Borsten.

– Bierbrauer Bauer braut braunes Bier. Braunes Bier braut Bierbrauer Bauer.

– Am zehnten Zehnten um zehn Uhr zehn zogen zehn zahme Ziegen zehn Zehnter Zucker zum ZOO.

Zachęcam wszystkich, także sceptyków, do wykorzystania metody „stacji” na swoich lekcjach. To od nas zależy, kiedy i z jaką tematyką tę metodę połączymy. Stacje sprawdzają się idealnie jako forma lekcji powtórzeniowych (powtórki tematyczne, rozdziałowe, obejmujące materiał gramatyczny, powtórki przed egzaminem), ale także przy zagadnieniach realioznawczych, czego przykładem są moje stacje o tematyce świątecznej. Raz przygotowane stacje można zalaminować i dzięki temu będą one mogły służyć na dłużej i nie będą się tak szybko niszczyć.

Poza tym warto cieszyć się aktywną i autonomiczną formą pracy uczniów, bo właśnie na tym zależy nam podczas naszych codziennych lekcji.

Literatura/Linki:

• „Fremdsprache Deutsch”; Zeitschrift für die Praxis des Deutschunterrichts; Heft 35-2006; Lernen an Stationen; Goethe-Institut, Klett

• DLL 8; DaF für Kinder; Angelika Lundquist-Mog, Beate Widlok; Langenscheidt, Klett, Goethe-Institut

• “Neue methodische Zugänge zum Thema Phonetik” – szkolenie dla multiplikatorów Delfort; Freya Conesa; maj 2019

• Bezpłatne karty pracy dostępne na: https://www.grundschule -arbeitsblaetter.de/themen/weihnachten/

• https://schule.paul-matthies.de/Trimino.php

• https://www.funglish.pl/

Opracowała: Agnieszka Siuta nauczycielka języka niemieckiego w II Liceum Ogólnokształcącym w Przemyślu, doradca metodyczny z języka niemieckiego w PCEN Oddział Przemyśl