ü+#êsêe÷\T

|ü⁄D´πøåÁ‘ê\T

|ü+#êsêe÷\T

n m.$. düT≈£îe÷sY

Ä+Á<Ûä<˚X¯+˝À ◊<äT (5) •eπøåÁ‘ê\T |ü+#êsêe÷\T>± Á|üdæ~∆ #Ó+<ësTT. n$ neTsêsêeT+, <äøå±sêeT+, k˛e÷sêeT+ (;ÛeTes¡+), ø£e÷sêsêeT+ ˝Ò<ë ;ÛeTsêeT+ (kÕeTs¡¢ø√≥), ø°åsêsêeTeTT (bÕ\ø=\T¢). neTsêe‹ ˝Àì •e *+>±ìï Ç+Á<äT&ÉT Á|ü‹wæ˜+∫q+<äTq µneTπsX¯«s¡kÕ«$Tµ >± ne‘·]+#ê&ÉT. ;ÛeTes¡+˝Àì *+>±ìï #·+Á<äT&ÉT Á|ü‹wæ˜+#ê&ÉT ø±ã{Ϻ µk˛y˚TX¯«s¡kÕ«$Tµ nj·÷´&ÉT. bÕ\ø=\T¢ ˝Àì •e*+>±ìï l sêeT#·+Á<äeT÷]Ô Á|ü‹wæ˜+#ê&ÉT ø±ã{Ϻ µø°åsêsêeT*+π>X¯«s¡kÕ«$Tµ >± yÓ*ôdqT. Ä‘·à*+>±ìï #˚~Û+∫q <√wü+ ‘·q≈£î sê≈£L&É<äì ≈£îe÷s¡kÕ«$T dü«j·T+>± kÕeTs¡¢ø√≥ *+>±ìï Á|ü‹wæ˜+∫q+<äTq µ≈£îe÷sêsêeT ;Ûy˚TX¯«s¡kÕà$Tµ >± |üP»\+<äTø=+≥THêï&ÉT. kÕÿ+<ä |ü⁄sêD+˝Àì ‘êsêø±düTs¡ e<Ûë|òüT≥º+ |ü+#êsêe÷\ |ü⁄≥Tºø£ >∑T]+∫ ‘Ó*j·TCÒk˛Ô+~. düTÁãVü≤àD´kÕ«$T ‘ês¡ø±düTs¡Tì dü+Vü≤]+∫q |ü⁄&ÉT Ä sêø£ådüTì >=+‘·T˝Àì •e*+>∑+ eTTø£ÿ˝…’ |ü&çq Á|ü<˚XÊ˝Ò |ü+#êsêe÷\ì |ü⁄sêD ø£<∏äq+. Væ≤s¡D´ø£X¯´|ü⁄ì ≈£îe÷s¡T&ÉT ˙eTT∫. ˙eTT∫ ø=&ÉT≈£î ‘ês¡ø±düTs¡T&ÉH˚ sêø£ådüT&ÉT. n‘·&ÉT |üs¡y˚TX¯«s¡T&ç >∑T]+∫ |òüTÀs¡ ‘·|üdüT‡ #˚dæ ÄsTTq Ä‘·à*+>±ìï es¡+>± bı+<äT‘ê&ÉT. u≤\≈£î\T ‘·qH˚+ #˚j·T>∑\s¡ì Ä <ëqe⁄&ç BÛe÷! düVü≤»+ >±H˚ es¡>∑]«‘·T&Ó’q Ä sêø£ådüT&ÉT <˚e‘·*ï u≤~Û+#·&ÉeT÷, yês¡‘·ìì ¬>\e˝Òø£bıe≥eTT »]–q |ü]dæú‹˝À n$T‘· |üsêÁø£eTo©, |üs¡y˚TX¯«s¡ s¡øÏå‘·T&É÷ nsTTq ‘ês¡≈£î&çì kÕe÷q´ u≤\≈£î ˝Òe«s¡÷ ¬>\e&É+ nkÕ<Ûä´ì >∑T]Ô+∫ HÓs¡y˚]+~. •e u≤\T&ÉT ≈£îe÷s¡kÕ«$T ñ<äsTT+#ê&ÉT. Äj·Tq <˚e‘·\≈£î ùdHêì>± ì*∫ ‘ês¡ø±düTs¡Tì dü+Vü≤]+#ê&ÉT. ‘ês¡ø±düTs¡T&ÉT H˚\ ≈£L\&É+‘√ n‘·ìj·T+<äTqï Ä‘·à*+>∑+ ◊<äT eTTø£ÿ˝…’+~. <˚e‘·\T Ä ◊~+{Ïì ◊<äT #√≥¢ Á|ü‹wæ˜+#ês¡T. ny˚ |ü+#êsêeT πøåÁ‘ê\T.

<äøå±sêeT+

‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢˝À ø±øÏHê&É≈£î 30 øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝À <äøå±sêeT+ ñ+~. kÕ«$Tyês¡T ;Ûy˚TX¯«s¡T&ÉT, neTàyês¡T e÷DÏø±´+ã. πøåÁ‘·bÕ\≈£î&ÉT>± \ø°ÎHêsêj·TDT&ÉT ø=\Te⁄ Bsê&ÉT. •yê\j·T+‘√ bÕ≥T $wüßíe⁄ >∑T&ç, X¯øÏÔ|”sƒ¡+ ñqï ~e´πøåÁ‘·+ <äø£åsêeTeTT. <äø£åÁ|üC≤|ü ‹ Ç#·Ã≥ j·T»„+ #˚kÕ&Éì Á|ür‹. Hê\T>∑T Á|üy˚X¯ <ë«sê\‘√, m‘ÓÔ’q sê»>√|ü⁄sê\‘√ Ä\j·T+ ì]à‘·yÓTÆ+~. u≤Vü≤´ÁbÕø±s¡+˝À ø±\uÛ…’s¡yê\j·T+, Á‹≈£L{≤\ j·T+ ñHêïsTT. <Ûä«» dü∆+uÛÑ+ eTT+<äT sê$ - y˚|ü eèøå±\THêïsTT. Ä #Ó≥¢˙&É˝À •e *+>∑+, $wüßí $Á>∑Vü≤+ ñHêïsTT. ¬s+{Ï˙ X¯+ø£s¡ Hêsêj·TD kÕ«eTT\ì |æ\TkÕÔs¡T. ;Ûy˚TX¯«s¡ *+>∑+ 2.5 MT≥s¡¢ m‘·TÔ˝À q\T|ü⁄ ‘Ó\T|ü⁄ s¡+>∑T˝À ñ+~. Ä\j·T+ ¬s+&ÉT n+‘· düTÔ>± ñ+~. Ä_Ûùwø£+ ô|’ n+‘·düTÔ˝À #˚kÕÔs¡T. á Ä\j·T+ ‘·÷s¡TŒ #êfi¯ó≈£î´\ ø±\+˝À Áø°.X¯. 892 - 922 eT<Ûä´ ì]à‘·yÓTÆ+~. Ä\j·T düú+uÛ≤\ô|’, >√&É\ô|’ mH√ï XÊdüHê\THêïsTT.

neTsêsêeT+

>∑T+≥÷s¡T≈£î 35 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À neTsêe‹ πøåÁ‘·+ ñ+~. kÕ«$T yês¡T neTπsX¯«s¡T&ÉT, neTà yês¡T u≤˝≤#ê eTT+&ç. πøåÁ‘·bÕ\≈£î&ÉT y˚DT>√bÕ\ kÕ«$T. •e*+>∑+ #·T≥÷º ¬s+&ÉT n+‘· düTÔ\T+{≤sTT. n_Ûùwø£+ ¬s+&Ée n+‘· düTÔ˝À #˚kÕÔs¡T. >∑sꓤ\j·T+˝À 15 n&ÉT >∑T\ m‘·TÔ˝À bı&Ée⁄>± ñqï eTVü‰ •e *+>∑+ <ä+‘·+ s¡+>∑T˝À ñ+≥T+~. Á|ü‹ j˚T{≤ $»j·T<äX¯$T s√Eq, eTVü‰ •esêÁ‹ |üs¡«~q+ s√Eq Çø£ÿ&É kÕ«$T yê]øÏ, neTàyê]øÏ n+>∑s¡+>∑ yÓ’uÛÑe+>± ø£fi≤´D√ ‘·‡e+ »]|æ+#·ã&ÉT‘·÷ ñ+≥T+~. #êeTT+&Éçø± düy˚T‘·T&Ó’q neTπsX¯«s¡T&ÉT Çø£ÿ&É $X‚wü |üP»\qT n+<äT≈£î+≥÷ ñ+{≤&ÉT. Çø£ÿ&ç kÕ«$Tyês¡T Á‹>∑TD≤\≈£î nr‘·T&ÉT nH˚ uÛ≤yêìï Ä$wüÿ]+#˚˝≤ eT÷&ÉT ÁbÕø±sê\‘√ Ä\j·T+ ø£qT$+<äT #˚düTÔ+~. yÓTT<ä{Ï ÁbÕø±s¡+˝À Á|üDy˚X¯«s¡T&ÉT. C≤«˝≤eTTF <˚$ ø£ì|ækÕÔs¡T. eT<Ûä´ ÁbÕø£sê+˝À $Hêj·T≈£î&ÉT, ø±\uÛ…’s¡e⁄&ÉT, ≈£îe÷s¡kÕ«$T, Ä+»H˚j·TkÕ«$T ñ+{≤s¡T. <Ûä«» düÔ+uÛÑ+ <ä>∑Zs¡>± dü÷s¡´uÛÑ>∑yêqT&ÉT Á|ü‹w昑·yÓTÆ ñHêï&ÉT. neTsêe‹ Ä\j·T+ eT÷&ÉT ÁbÕø±sê\‘√ ì]à‘·yÓTÆ+~. yÓTT<ä{Ï ÁbÕø±s¡+˝À Á|üDy˚X¯«s¡T&ÉT, ø±o $X‚«X¯«s¡T&ÉT, ñe÷eTùV≤X¯« s¡T&ÉT, Ä>∑ùdÔ´X¯«s¡T&ÉT, bÕ]∆y˚X¯«s¡T&ÉT, k˛y˚TX¯«s¡T&ÉT, ø√\˝ÒX¯«s¡T&ÉT, Ms¡uÛÑÁ<äT&ÉT, Á‹|ü⁄s¡ düT+<äØ<˚$ Ä\j·÷\T, ø£fi≤´D eT+&É|ü+, ø£ècÕíq~øÏ ‘√e ñHêïsTT. ¬s+&√ ÁbÕø±s¡+˝À $ù|òTïX¯«s¡T&ÉT, ø±\uÛ…’s¡e⁄&ÉT, ≈£îe÷s¡kÕ«$T Ä\j·÷\T, qeÁ>∑Vü≤eT+≥|ü+, j·T»„XÊ\\T ñHêïsTT. eT÷&√ ÁbÕø±s¡+˝À lXË’\ eT˝Ò¢X¯«s¡T&ÉT, ø±o $X‚«X¯«s¡T&ÉT, dü÷s¡T´ì Ä\j·÷\THêïsTT.

k˛e÷sêeT+

|ü•ÃeT >√<ëe] õ˝≤¢ ;ÛeTes¡+ (>∑Tì|üP&ç) ˝À á πøåÁ‘·+ ñ+~. Ç#·Ã≥ kÕ«$Tyês¡T k˛y˚TX¯«s¡T&ÉT (ø√{ÏX¯«s¡T&ÉT), neTà yês¡T sê»sêCÒX¯«]. á <˚yê\j·÷ìï k˛y˚TX¯«s¡ »Hês¡∆q kÕ«$T Ä\j·T+ n+{≤s¡T. ‘·÷s¡TŒ #êfi¯óø£´ sêC…’q #êfi¯óø£´ ;ÛeTT&ÉT á Ä\j·÷ìï ì]à+#ê&ÉT. e÷eT÷\T s√E˝À¢ ‘Ó\T|ü⁄ q\T|ü⁄ s¡+>∑T˝À ñ+&˚ •e*+>∑+ ne÷yêdü´ s√Eq >√<ÛäTeTT es¡í+˝À e÷s¡T‘·T+~. ‹]– bÂs¡í$T Hê{ÏøÏ j·T<Ûës¡÷|ü+˝Àø£ e#˚ÃdüTÔ+~. n+<äTπø BìøÏ k˛e÷yês¡eT+ nH˚ ù|s¡T e∫Ã+~. á

Ä\j·T+ ¬s+&ÉT n+‘·düTÔ\T>± ñ+~. k˛y˚TX¯«s¡T &ÉT øÏ+~ n+‘·düTÔ˝ÀqT nqï|üPsêí <˚$ neTàyês¡T ô|’ n+‘·düTÔ˝Àq÷ ñ+{≤s¡T. á Ä\j·÷ìøÏ πøåÁ‘·bÕ\≈£î&ÉT CHês¡›q kÕ«$T. Ä\j·T|ü⁄ eTT+<äT uÛ≤>∑eTTq ø√H˚s¡Tø£\<äT á ø√H˚s¡T >∑≥Tºq sê‹ düú+uÛÑ+ô|’ q+~ $Á>∑Vü≤+ ñ+~. á $Á>∑Vü≤+ e<ä› qT+&ç #·÷ùdÔ •yê\j·T+˝Àì *+>±ø±s¡+ ø£ì|ædüTÔ+~. n<˚ <˚yê\j·T+ eTT+<äTqï sê‹ >∑≥Tº qT+&ç #·÷ùdÔ •e*+>±ìøÏ ã<äT\T nqï|üPsêí<˚$ ø£ì|ædüTÔ+~.

≈£îeTsêsêeT+

‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢ kÕeTs¡¢ø√≥ |ü≥ºD+ ;ÛeTes¡+˝À á πøåÁ‘·+ ñ+~. kÕ«$Tyês¡T ;Ûy˚TX¯« s¡T&ÉT. neTà yês¡T u≤˝≤ Á‹|ü⁄s¡ düT+<ä]. Ä\j·T+ 60 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔq ¬s+&ÉdüTÔ\ eT+&É |ü+>± ñ+~. kÕeTs¡¢ø√≥˝Àì ;Ûy˚TX¯«sê\j·÷ìï #Ûêfi¯óø£´ ;ÛeTT&ÉT ì]à+#ê&Éì πøåÁ‘· ø£<Ûäq+˝À $e]+#·ã&ç+~. <äø£åsêeT <˚yê\j·÷ìï ì]à+∫+~ Äj·TH˚. ¬s+&ÉT >∑Tfi¯ófl ìsêàDXË’* ˇπø $<Ûä+>± e⁄+~. á eT+~s¡+ ìsêàD+ Áø°.X¯. 892 ˝À ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ 922 es¡≈£î kÕ–+~. Ç~ |üPs¡«+ #êfi¯óø£´ ;ÛeTes¡+>± Á|üdæ~∆ #Ó+~q≥Tº ;Ûy˚TX¯«sê\j·T+˝Àì •˝≤XÊdüHê\qTã{Ϻ ‘Ó\T k˛Ô+~. <˚yê\j·T+ ˝À|ü* ÁbÕø±s¡+˝À $Hêj·T ≈£î&ÉT, ø±\uÛ…’s¡e⁄&ÉT, Ms¡uÛÑÁ<äT&ÉT, eTVü‰ø±[, X¯H˚X¯«s¡T&ÉT, qeÁ>∑Vü‰\T ø=\Te⁄Bs¡T ø£ì|ækÕÔsTT. Á|ü<Ûëq <ë«sêìøÏ m&ÉeTyÓ’|ü⁄q u≤˝≤Á‹|ü⁄s¡düT+<ä] neTàyês¡T ≈£î&ç yÓ’|ü⁄q }j·T\ eT+≥|ü+ ø£ì|ækÕÔsTT. >∑s¡“¤>∑T&ç˝À ¬s+&√ n+‘·düTÔ es¡≈£L >∑\ 14 n&ÉT>∑T\ ;Ûy˚TX¯«s¡*+>∑+ qj·THêq+<ëìï ø£*–düTÔ+~. kÕ«$Tyê]øÏ m<äTs¡T>± Äs¡T n&ÉT>∑T\ m‘·TÔq q+~ $Á>∑Vü≤+ ñ+~. Ä\j·T+˝Àì eT+&É|ü+ q÷s¡T sê‹ düÔ+uÛ≤\+ø£*– e⁄qï~. <ë<ë|ü⁄ 14 n&ÉT>∑T\Tqï •e*+>∑+, düTqï|ü⁄ sêsTT#˚ ì]à‘·+. •e*+>∑ Ä<Ûës¡+ ÁøÏ+~ >∑~˝À e⁄+&É>±, *+>∑ nÁ>∑uÛ≤>∑+ ô|’ ø£|ü⁄ŒqT N\TÃø=ì yÓTT<ä{Ï n+‘·düTÔ es¡≈£î+&ÉTqT. uÛÑ≈£îÔ\T |üP»\T, ns¡Ãq\T ¬s+&√ n+‘·düTÔ˝À #˚kÕÔs¡T. yÓTT<ä{Ï n+‘·düTÔ˝À e⁄qï *+>∑ <äs¡Ùq+ ‘·s¡Tyê‘· ÁøÏ+<äe⁄qï *+>∑ bÕ<ä uÛ≤>±ìï <ä]Ù+#·Tø=HÓ<äs¡T. á <˚yê\j·T ìsêàD+ Á<ëøå±sêeT+˝Àì ;Ûy˚TX¯«sê\j·T+qT b˛*e⁄+&ÉTqT. nø£ÿ&ç˝≤H˚ á <˚yê\j·T+ #·T≥Tº ¬s+&ÉT m‘·ÔsTTq ¬s+&ÉT ÁbÕø±sê\qT ø£*–e⁄qï~. ÁbÕø±sê|ü⁄ >√&É\T ÇdüTø£ sêsTT#˚ ø£≥ºã&çq$. yÓ\T|ü* ÁbÕø±s¡|ü⁄ >√&É≈£î Hê\T>∑T~≈£îÿ\˝À Hê\T>∑T Á|üy˚X¯ e÷sêZ\THêïsTT. Á|ü<Ûëq Á|üy˚X¯ <ë«sêìï dü÷s¡´ <ë«s¡+ n+{≤s¡T. >∑T&ç˝Àì düú+u≤\ MT<ä n|ü‡s¡ u§eTà\T #Óø£ÿã&çe⁄qï$. #êfi¯óø£´ e+XÊìøÏ #Ó+~q $Áø£e÷~‘·T´ì |ü⁄Á‘·T&ÉT #êfi¯óø£´ ;Ûy˚TX¯«s¡ ≈£îeTs¡sêeT ù|s¡T MT<äT>± Çø£ÿ&ç •e⁄ìï ≈£îeTs¡sêeT nì e´eVü‰s¡+˝ÀøÏ e∫Ãq≥T¢ ‘Ó\TdüTÔqï~.

ø°åsêsêeT+ (bÕ\ø=\T¢)

|ü•ÃeT >√<ëe] õ˝≤¢ bÕ\ø=\T¢ |ü≥ºD+˝À á πøåÁ‘·+ ñqï~. lsêeTT&ÉT d”‘·eTà yês¡¢ dü«Vü≤kÕÔ\‘√ Á|ü‹w昑·yÓTÆq ø°ås¡ sêeT*+π>X¯«s¡ kÕ«$T <˚yê\j·T+ Çø£ÿ&˚ e⁄+~. <˚yê\j·÷ìï 10 ˝Ò<ë 11 e X¯‘êã›+˝À #√fi¯ sêE\T

ø£{Ϻ+#ês¡T. >∑T&ç >√|ü⁄s¡+ 9 n+‘·düTÔ\‘√ 125 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ‘√ <äs¡Ùq$TdüTÔ+~. BìøÏ ø=~› <ä÷s¡+˝À ˇø£ #Ós¡Te⁄ ñqï~ >√|ü⁄s¡ ìsêàD düeTj·T+˝À ˇø=ÿø£ÿ n+‘·düTÔ ì]à‘·yÓTÆq ‘·s¡Tyê‘· <ëì #·T≥÷º eT{Ϻìb˛dü÷Ô <ëìô|’ sêø£b˛ø£\‘√ ¬s+&Ée n+‘·düTÔ ìsêàD+ #˚ùdyês¡≥. Ä $<Ûä+>± eT{Ϻ rj·T>± @s¡Œ&çq<˚ á #Ós¡Te⁄ (Á|üdüTÔ‘·+ Bìì sêeT>∑T+&É+ nì |æ\TdüTÔHêïs¡T). Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À m‘·ÔsTTq eT]j·TT #√fi¯sêE\ •\Œø£fi≤ Ø‘·T\qT n<äT“¤‘·+>± #·÷ù| >√|ü⁄sê\˝À Ç~ ˇø£{Ï. ªl sêeT*+π>X¯«s¡T&ÉTµ bÕs¡«r düy˚T‘·T&Ó’ yÓ\dæq |üs¡eT bÕeqyÓTÆq |ü⁄D´ πøåÁ‘·+ ø°åsêsêeT+. Çø£ÿ&ç •e*+>∑+ ∫ø£ÿì bÕ\e˝Ò ‘Ó\¢>± yÓTs¡Tdü÷Ô uÛÑ≈£îÔ\≈£î ø£qT$+<äT #˚düTÔ+≥T+~. á >∑T&çøÏ $wüßíeT÷πsÔ πøåÁ‘·bÕ\≈£î&ÉT. Ä~X¯+ø£sê#ês¡T´\yês¡T á πøåÁ‘êìï <ä]Ù+∫ l#·Áø£+ Á|ü‹wæ˜+#ês¡T. •e*+>∑+ ô|’ uÛ≤>∑+ yÓTTq<˚* ñ+&É≥+ e\q Çø£ÿ&ç kÕ«$Tyê]ì µø=|ü⁄Œ sêeT*+π>X¯«s¡T&ÉTµ nì ≈£L&Ü |æ\TkÕÔs¡T. Çø£ÿ&ç sê»>√|ü⁄s¡+ 9 n+‘·düTÔ\qT ø£*– 120 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ˝À n<äT“¤‘·yÓTÆq •\Œ ø£fi¯‘√ n\sês¡T‘·÷ e⁄+≥T+~. á |ü⁄D´ πøåÁ‘êìøÏ <äX¯\yêØ>± n_Ûeè~∆ |üqT\T »]>±j·Tq&ÜìøÏ #êfi¯ó≈£î´\T, ø±ø£rj·TT\T, ¬s&ç¶sêE\ XÊdüHê\T HêïsTT. @{≤ ñ‘·Ôsêj·TD, <äøÏåD≤j·Tq ÁbÕs¡+uÛÑ+ ˝À dü÷s√´<äj·T düeTj·T+˝À øÏs¡D≤\T ô|<ä› >√|ü⁄s¡+ qT+&ç •e*+>∑+ô|’ |ü&É‘êsTT.

dü«s¡í XÊ\ qs¡Ôq XÊ\

50

n+‘·sê®rj·T >∑T]Ô+|ü⁄bı+~q ‘=* uÛ≤s¡rj·T dæìe÷ ªqs¡ÔqXÊ\µ. eTVü‰q≥T&ÉT bd”« s¡+>±sêe⁄ q{Ï+∫q ø°#·ø£ bÕÁ‘· e\¢ Ä dæìe÷≈£î Ä >∑T]Ô+|ü⁄ \_Û+∫+~.

‘Ó\T>∑Tyê]øÏ e÷Á‘·y˚T es¡yÓTÆq |ü<ä´+ ‘=*{≤ø° ∫Á‘ê\˝À $]$>∑ $ì|æ+#˚~. n≥Te+{Ï |ü<ë´\T, n<äT“¤‘·yÓTÆq bÕ≥\ düe÷Vü‰s¡+>± ‘Ós¡¬øøÏÿq dæìe÷ ªªqs¡ÔqXÊ\µµ! sê»´+ |æø£ÃsY‡ u≤´qsY ˝À l<Ûäs¡sêe⁄ \ø°åàsê»´+ ì]à+∫q qs¡ÔqXÊ\ dæìe÷ 11 nø√ºãs¡T 1963 q $&ÉT<ä˝…’, nK+&É $»j·÷ìï kı+‘·+ #˚düT ø=qï~. j·÷uÛ…’ edü+‘ê\qT |üP]Ô #˚düTø=qï~. ‘Ó\T>∑T dæìe÷ U≤´‹ì, ‘Ó\T>∑T q≥Tì dü‘êÔqT Á|ü|ü+#· <˚XÊ\≈£î ‘Ó*j·T#˚dæq dæìe÷>± ªªqs¡ÔqXÊ\µµ #·]Á‘·˝À ì*∫b˛sTT+~.

n Ábıô|òdüsY ø£&çj·÷\ düTBÛsY

uÛ≤s¡rj·TT\≈£î dü+düÿè‹, dü+Á|ü<ëj·÷\+fÒ mq˝Òì eT≈£îÿe nH˚ $wüj·T+ n+<ä]ø° ‘Ó*dæ+<˚. n+<äTπø dæìe÷ e÷<Ûä´eT+˝Àq÷ yê{Ïπø eTqyêfi¯ófl n~Ûø£ ÁbÕ<Ûëq´$T#êÃs¡T. eT÷ø° düeTj·T+˝ÀH˚ ø±<äT {≤ø°\T ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆHê n<˚ ˇs¡e&ç ø=qkÕ–+~. qs¡ÔqXÊ\ ø£<∏ë+X¯+‘√H˚ 1918 ˝À q≥sê» yÓTT<ä*j·÷sY ªªø°#·ø£e<Ûäµµ ù|s¡T‘√ z eT÷ø° rXÊs¡T. 1937 ˝À ªª$»j·T<äX¯$T ˝Òø£ ø°#·ø£e<Ûäµµ ù|s¡T‘√q÷ z {≤ø° ∫Á‘·+ e∫Ã+~. ìC≤ìøÏ ø°#·ø£e<Ûä ø£<∏äqT Ç|ü⁄Œ&ÉT ‘·\T#·T≈£î+fÒ Ç~ ∫s¡ |ü⁄sê‘·q+, ì‘·´q÷‘·q+ nì|ædüTÔ+~. Ç|üŒ{Ïø° Ç<˚ bòÕs¡Tà˝≤˝À uÛ≤s¡rj·T dæìe÷\T ‘Ós¡¬ø≈£îÿ‘·T+&É≥+ $X‚wü+. e÷j·÷ p<ä+˝À øös¡e⁄\ #˚‹˝À z&çb˛sTTq+<äT≈£î >±q÷ |üHÓï+&˚fi¯ófl ns¡D´yêdü+, Äô|’ z j˚T&Ü~ nC≤„‘· yêdü+ #˚j·T&ÜìøÏ n+^ø£]+∫q bÕ+&Ée⁄\T, ∫e] j˚T&Ü~ $sê≥ sêE ø=\Te⁄˝À e÷s¡Ty˚cÕ\‘√ >∑&ç|æq dü+<äs¡“¤+˝À »]π> ø£<∏ä á ∫Á‘·+! bÂsêD°ø£ bÕÁ‘·\+fÒ ÁbÕD+ ô|fÒº m˙ºj·÷sY ‘√ bÕ+&ÉeeT<Ûä´eTT&ÉT ns¡T®qT&ç bÕÁ‘· #˚sTT+#ê\qT≈£îHêïs¡T. n+<äT˝À Çã“+~˝Ò<äT. nsTT‘˚ Ä ns¡T®qT&ÉT Ç|ü⁄Œ&˚ <ÛäqTsê›] ø±<äT, Hê{≤´#ês¡T´&ÉT nB Ä&ÜeT>± ø±˙ e´ø°Ô! Ä bÕÁ‘·qT #˚j·TeTì m˙ºj·÷sY qT n&É>∑&ÜìøÏ m+‘· kÕVü≤dü+ ø±yê*. nsTTHê Äj·Tq‘√ ñqï |ü]#·j·T+ #·qTe⁄‘√ \ø°åàsê»´+, l<Ûäs¡sêe⁄ <ä+|ü‘·T\T m˙ºj·÷sY qT ø£*dæ, dü+Á|ü~+#ês¡T. ‘=\T‘· Äj·Tq dü+<˚Væ≤+∫Hê, ø£fi≤<äs¡Ù≈£î&ÉT {Ï$j·Tdt X¯s¡à y˚dæq ∫Á‘ê\qT #·÷dæ ‘·q n+^ø±s¡+ ‘Ó*bÕs¡T. n˝≤H˚ ãèVü≤qï\ y˚wü<Ûës¡DqT ‘·q n_Ûe÷q <äs¡Ù≈£î&ÉT ¬ø.$. ¬s&ç¶øÏ #·÷|æ+∫, Äj·Tq uÛÒwt nqï ‘·sê«‘·H˚ eTT+<äT¬øfi≤fls¡T m˙ºj·÷sY. Á<Í|ü~>± q{Ï+∫q kÕ$Á‹ ôd’‘·+ eTT+<äT düùd$Tsê nHêïs¡T. n+‘·≈£îeTT+<äT á dü+düú ì]à+∫q ªªdü+kÕs¡+µµ ∫Á‘·+ qT+&ç ÄyÓTqT ‘=\–+#·&É+‘√ øÏqTø£ eVæ≤+#ês¡T. ‘êqT ø±düÔ ˝≤e⁄>± e⁄Hêïq+≥÷ kÕ≈£î #·÷|æ+#ês¡T. ø±˙ <äs¡Ùø£ ìsêà‘·\ ˇ‹Ô&ç, m˙ºj·÷sY Áb˛‘ê‡Vü≤+ ø±s¡D+‘√ ÄyÓT ø±<äq˝Òø£ Á<Í|ü~ bÕÁ‘· b˛wüD≈£î düTeTTK‘· e´ø£Ô+ #˚XÊs¡T. Çø£ ø°\ø£yÓTÆq ø°#·≈£î&ç bÕÁ‘·≈£î md”«j·÷sY mqTïø√e&É+‘√ <äs¡Ùø£ ìsêà‘·\≈£î ñqï <ä÷s¡<äèwæº @$T{À n+<ä]ø° ns¡úyÓTÆb˛sTT+~. ø°#·≈£î&ç>± md”«j·÷sY ‘Ós¡ô|’ ø£ì|æ+#˚~ ø=~›ùdù| nsTTHê, ‘·q Á|ü‹uÛ≤bÕ≥yê\‘√ Äj·Tq Áù|ø£å≈£î*ï $düàj·÷ìøÏ >∑T]#˚XÊs¡T. nsTT‘˚ πøe\+ q{°q≥T\ m+|æø£‘√H˚ $»j·T\øÏåà qs¡ÔqXÊ\˝À q]Ô+#·˝Ò<äqï~ yêdüÔe+. kÕ+πø‹ø£ ì|ü⁄DT\ Á|ü‹uÛÑ, q{°q≥T\ n+øÏ‘·uÛ≤yêìøÏ ‘√&Ó’+~. qè‘·´+˝À nqTuÛÑe+˝Òì m˙ºj·÷sY Hê{≤´#ês¡T&ç>± q{Ï+#·&É+ ø√dü+ m+‘√ ø£èwæ #˚XÊs¡T. ô|’>± j·T˝Ÿ. $»j·T\øÏåà ˝≤+{Ï #·ø£ÿì qè‘·´ø£fi≤ø£]DÏøÏ ‘êqT Hê≥´+ H˚s¡TŒ‘·Tqï≥Tº q{Ï+#ê\+fÒ ø=+‘· kÕ<Ûäq nedüs¡eTì Äj·Tq uÛ≤$+#ês¡T. n+<äTø£H˚ yÓ+|ü{Ï ô|<ädü‘·´+>±] e<ä› HÓ\ s√E\ bÕ≥T Hê{≤´ìï nuÛÑ´dæ+#ês¡T. kÕ$Á‹ nsTT‘˚ Á<Í|ü~ bÕÁ‘·˝À ©qyÓTÆb˛j·÷s¡T. ‘·+Á&çøÏ n+‘·>± Äs√>∑´+ u≤>√ø£b˛e&É+‘√ düeTTÁ<ë\ pìj·TsY ø°#·ø£ kÕ«>∑‘êìøÏ dü+uÛ≤wüD\T sêXÊs¡T. dü+<Ûëq düeTj·TyÓTÆq~. Ç+ø£q÷ ôd’s¡+Á~ sê˝Ò<˚ n+≥T

kÕπ> Ä e÷≥\qT #·~$ md”«j·÷sY |üs¡e÷q+<ä uÛÑ]‘·T˝…’b˛j·÷s¡T. Ä bÕÁ‘·˝ÀøÏ |üs¡ø±j·T Á|üy˚X¯+ #˚ùdXÊs¡T. á dæìe÷˝À eTs√ ø°ø£\yÓTÆq bÕÁ‘· ;ÛeTT&ç~. á bÕÁ‘·ø√dü+ |üHÓï+&ÉT dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T ôV≤M yÓsTT{Ÿ *|æº+>¥ #Ûê+|æj·THé nsTTq Ç+&çj·THé {≤sê®Hé <ä+&ÉeT÷&ç sê»>√bÕ˝Ÿ qT m+|æø£ #˚XÊs¡T <äs¡Ùø£ ìsêà‘·\T. Äj·Tq ≈£L&Ü ‘·qøÏ∫Ãq ‘=* neø±XÊìï #·ø£ÿ>± $qjÓ÷–+#·T ≈£îHêïs¡T. n˝≤H˚ JeT÷‘·eT\T¢&ç>± q{Ï+∫q H˚\÷¢s¡T ø±+‘êsêe⁄ ôd’‘·+ ù|s¡Tqï eT\¢jÓ÷<ÛäT&˚ ø±e&É+ eTs√ $X‚wü+. Çø£ Ç‘·s¡ Á|ü<Ûëq bÕÁ‘·\˝À <Ûäs¡àsêE>± $TøÏÿ*H˚ì, <äTs√´<ÛäqT&ç>± <Ûä÷[bÕfi¯, <äTXÊÙdüqT&ç>± ¬ø’ø±\ dü‘·´Hêsêj·TD, $sê≥ sêE>± eTTø±ÿeT\, düT<Û˚wüí>± dü+<Ûä´, ñ‘·Ôs¡>± m˝Ÿ. $»j·T\øÏåà, n_ÛeTqT´&ÉT>± XÀuÛÑHé u≤ãT, düTuÛÑÁ<ä>± \ø°åàsê»´+, lø£èwüßí&ç>± ø±+‘êsêe⁄, ñ‘·Ôs¡eTTe÷]&ç>± πs\+–, }s¡«•>± |ü~à˙ Á|üj·T<ä]Ùì q{Ï+#ês¡T. á dæìe÷ $»j·T+˝À düTdüs¡¢ <äøÏåD≤eT÷]Ô dü+^‘êìø° Á|ü<Ûëq bÕÁ‘· e⁄+~. düTdüs¡¢yê] uÛ≤D°\≈£î ‘·>∑Z≥Tº>± düeTTÁ<ë\, ø=düsêE, ll #·ø£ÿì ^‘ê\qT n+~+#ês¡T. ªª»q˙ •eø±$T˙µµ nH˚ uÛÑøÏÔ ^‘·+ H˚{Ïø° ‘Ó\T>∑T yê] H√fi¯fl˝À HêqT‘·÷H˚ e⁄+~. ªªme]ø√dü+ á eT+<äVü‰dü+µµ ^‘êìï Ä\|æ+#·ì j·TTerj·TTe ≈£î\T n|üŒ{À¢ ˝Òs¡+fÒ n‹X¯jÓ÷øÏÔø±<äT. n˝≤H˚ ªªdü\*‘· sê>∑ düT<Ûës¡dükÕs¡+µµ bÕ≥ bÕ&Éì es¡úe÷q >±j·T˙ >±j·T≈£î\T ñ+&˚yês¡T ø±<äT. ªªdüœj·÷ $e]+#·y˚µµ ªªqs¡esê z ≈£îs¡Tesêµµ e+{Ï bÕ≥\÷ Ä bÕ‘· eT<ÛäTsê\T>± $T–*b˛j·÷sTT. 1963 ˝À C≤rj·T kÕúsTT˝À ~«rj·T ñ‘·ÔeT ∫Á‘·+>± ªªqs¡ÔqXÊ\µµ m+|æ¬ø’ sêh|ü‹ nyês¡T¶qT n+<äT≈£îqï ‘=* ‘Ó\T>∑T dæìe÷>± #·]Á‘·˝À ì*∫b˛sTT+~. n˝≤H˚ Ç+&√H˚wæj·÷ sê»<Ûëì »ø±sêÔ˝À »]–q #·\q ∫Á‘√‘·‡yêìøÏ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ ‘·s¡|ü⁄q m+|æø£sTTq @¬ø’ø£ ∫Á‘·+ Ç~. nø£ÿ&É≈£î ìsêà‘·\T l<Ûäs¡sêe⁄, \ø°åàsê»´+‘√ bÕ≥T md”«s¡+>±sêe⁄, πs\+–, kÕ$Á‹ yÓfi≤fls¡T. ø°#·≈£î&ç>± md”«j·÷sY q≥q #·÷dæ eTT>∑T›˝…’q nø£ÿ&ç Áù|ø£å≈£î\T Äj·TqqT ñ‘·ÔeT q≥T&ç>± m+|æø£#˚dæ, dü‘·ÿ]+#ês¡T. n˝≤H˚ ø£fi≤<äs¡Ù≈£î&ÉT {Ï$mdt X¯s¡à Á|ü‹uÛÑq÷ y˚H√fi¯flbı–&Üs¡T. $X‚wü+ @eT+fÒ Ä s√E˝À¢q÷ dæìe÷≈£î \_Û+∫q á ns¡T<Ó’q >ös¡yêìï bÕsƒ¡≈£î\≈£î ‘Ó*j·T#˚j·T&ÜìøÏ |üÁ‹ø£\T $X‚wü ø£èwæ #˚XÊsTT. Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ ~q|üÁ‹ø£ @Á|æ˝Ÿ 25 1964 q z dü|æ¢yÓT+{Ÿ qT Á|ü#·T]+∫+~. Ä+<äT˝À dæìe÷˝Àì $X‚cÕ\T, q{°q≥T\ eTqdüT˝Àì e÷≥\H˚ ø±≈£î+&Ü, kÕ+πø‹ø£ ì|ü⁄DT\ >=|üŒ<äHêìï ‘Ó*j·TCÒXÊsTT. n+‘˚ø±<äT á dæìe÷ $wüj·T+˝À e∫Ãq ¬s+&ÉT $eTs¡Ù\≈£L ìsêà‘· düùV≤‘·Tø£yÓTÆq düe÷<ÛëHê\qT |üÁ‹ø±eTTK+>± Çe«&É+ eTØ $X‚wü+! dæ˙ $eTs¡Ù≈£î&ÉT>± J$‘êìï ÁbÕs¡+_Û+∫, <äs¡Ù≈£î&ÉT>± m~–q ø£eT˝≤ø£s¡ ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄qT ªªbÂsêDÏø£ ÁãVü≤൵ >± r]à ~~›q ∫Á‘·sêC≤\˝À ªªqs¡ÔqXÊ\µµ~ nÁ>∑‘ê+ã÷\+!