ZO MOOI, VEELZIJDIG EN GASTVRIJ

Als bezoeker van Museum STAAL beleef je het landschap, de geschiedenis en de cultuur van de Achterhoek. Dichter en landbouwkundige A.C.W. Staring (1767-1840) hield van deze streek. In zijn voetsporen laten we zien hoe mooi, veelzijdig en gastvrij de Achterhoek is.

Luister naar muziek in de salon en beleef de seizoenen schommelend bij de Staringkoepel, een prachtige theekoepel aan rivier de Berkel. Geniet ook van de mooie beelden van kasteel de Wildenborch, waar de familie Staring nog altijd woont. En ontdek de vogeltjes die in de stamboom komen rusten. Dit alles behoort tot de vaste inrichting van Museum STAAL.

Naast deze vaste tentoonstelling is er ook altijd een wisseltentoonstelling, over de meest uiteenlopende onderwerpen. Boeren, heksen, honden en Jeanne Bieruma Oosting waren al eens het thema van een wisseltentoonstelling. Er volgen nog veel meer leuke en interessante onderwerpen met altijd een link naar Almen, de Achterhoek of Staring. Museum STAAL verbindt op een verrassende manier het verleden met het heden en is helemaal van nu.

In de Museumwinkel vindt u leuke geschenken, boeken en mooie wandel- en fietstochten. In de leeshoek met bibliotheek staat gratis koffie en thee klaar. En voor de kinderen is er de kinderzolder en het Koffertje van Staring voor een reis door het museum.

Museum Staal

Dorpsstraat 39

7218 AC Almen

Tel. 0575 - 47 43 17 info@museumstaal.nl www.museumstaal.nl

Openingstijden

Museum STAAL is open van 11:00 tot 17:00 uur

Van april t/m oktober: dinsdag t/m zondag

Van november t/m maart: vrijdag t/m zondag

Als groep bent u ook buiten de openingstijden welkom 25 december en 1 januari gesloten

TOEGANGSPRIJZEN

€ 7,50 vanaf 12 jaar

€ 2,50 van 5 tot 12 jaar Gratis met CJP pas

Op dit moment is de Museumkaart nog niet geldig.

Kom eens kijken, ruiken, of proeven en maak kennis met ons fantastische wijnen uit eigen import.

Bent u onervaren met wijn? Geen probleem samen vinden wij uw favoriete wijn!

Ruime parkeergelegenheid, altijd wijnvoordeel en ouderwetse service!

Misschien wel de meest relaxte wijnhandel van de Achterhoek!

Kijk alvast eens op www.wijnhandelsmit.nl

Winkel open

Woensdag & Donderdag (13.00 - 17.30 uur)

Vrijdag (10.00 - 17.30 uur)

Zaterdag (10.00 - 17.30 uur)

CLASSIC TULBAND IN LUXE DOOS

€ 12,50

Openingstijden:

Maandag t/m vrijdag

08:00 – 17:30 uur

Zaterdag: 07:30 – 16:30 uur

EEN HEERLIJK ZACHTE, ROOMBOTER CAKE GEVULD MET ROZIJNEN EN EEN KROKANT SUIKERLAAGJE

HOTEL LANDGOED EHZERWOLD, NATUURLIJK GOED!

Bewonder de prachtige natuur en omgeving van Hotel Landgoed Ehzerwold.

Het Landgoed is gelegen op slechts 1 km van Museum Staal. Kom heerlijk genieten op één van onze zonnige terrassen met uitzicht op de Parktuin en ervaar echte Achterhoekse gastvrijheid

* Koffie met gebak * High-Tea/ High Wine * Uitgebreide lunchkaart

* Heerlijk dinerbuffet * Borrelen

* Feestje vieren * Bruiloften

* Vergaderen * Overnachten

Landgoed Ehzerwold - Ehzerallee 14 - Almen 0575 -431143 www.ehzerwold.nl

Openingstijden: Vrijdag t/m zondag van 13.00 uur tot 17.00 uur. Donderdag rondleidingen voor groepen op afspraak.

Toegangsprijzen: € 6,50 p.p. | Kinderen tot 12 jaar gratis.

Zutphenseweg 132 7211 EG Eefde info@galeriestijl.nl 0575 474 280 www.galeriestijl.nl

De Boom Van Wolf

De boom zal er staan, mijmerend over blad dat viel of jong groen dat kriebelt in onzichtbare knoppen. Zou ze weten, van ons? Van Wolf? Wie weet heeft het bericht het bos bereikt. Bomen zwijgen niet, ze spreken een ondergronds idioom van pulserende schimmels, langs kilometerslange verstrengelde draden.

Ik ben er voor het eerst zonder mijn zwartharige liefde. ‘Ie bestaot, ie bunt er, en daor mo’je zelf iets van maak’n,’ zegt Ome Gait in mijn roman De Lafaard: ‘A’je t niet meer weet, mo’je onder een bome gaon zitt’n.’

Misschien heeft hij gelijk, moet ik naar de boom.

De laatste week van september was ik er voor het laatst. In het middaglicht van een alsmaar uitdijende zomer kronkelden we tussen dennenbomen door naar de openplek. Een grillig grasland omzoomd door berken, beuken en kastanjebomen met de eerste herfst in volle tooien, met aan het eind van de verte het landhuis Waliën. Ik wierp een stok, zij rende erachteraan; ons ritueel. En dan oversteken, zij naast me, aan de lange lijn of soms even los. Altijd de heuvel op, altijd naar onze boom, naar de beuk waar de zon op viel. Daar deelden we uren, lazen we de tijd af aan de seizoenen. We keken naar wat bewoog, naar wat stilstond en lieten onze eigen gedachten gaan. Zo voelde geluk, vrij zonder streven. Haar dood drie dagen later was een overval.

Zonder Wolf is het bos slechts een verzameling stammen. In mijn waan zoek ik sporen. Een versteende drol, een aangevreten stok waarin ik haar beet herken. Op het grote pad sta ik stil, lik zout van mijn lippen. Ze is er. Ze is er nadrukkelijk niet. Ik fluister haar naam en keer om. De boom komt te vroeg. Even nog, geen bos zonder haar.

Bomen Over Bomen

DOOR HET MUSEUMBOS, DE BOMEN ZIEN

Een tentoonstelling over bomen, daar kun je alle kanten mee op. En veel van die kanten laten we u zien in de tentoonstelling

‘Bomen over Bomen’. Kunst, natuur, hout, aanplant, zorgen, fotografie etc; een museumbos vol verhalen.

Omdat ons museum de Achterhoekse dichter A.C.W. Staring gebruikt om verhalen over de regio te vertellen, beginnen we natuurlijk met hem. Hij dichtte over bomen, maar plantte er vooral veel aan in de tuinen van het landgoed waar hij woonde, De Wildenborch. Wanneer u tijdens openstellingen deze tuinen bezoekt dan vindt u de Libanon Ceder, een Beukenberceau, de eerste Amerikaanse Eik en een Moerascipres. Ook het Dennenproject van zijn zoon, in Bergen komt aan bod.

Kunst met bomen is er ook volop te zien. We tonen werk van de 19de eeuwse landschapsschilder B.C. Koekoek. U kunt meer werk van hem bewonderen op een aantal locaties in het land, waaronder in het Noord-Veluws museum te Nunspeet en bij Kunsthandel Simonis & Buunk te Ede. De kleurrijke steltlopers (kastjes die uit takken ‘groeien’) van K Studio en de collages en fragiele objecten gemaakt van materiaal uit verschillende bomen van Stef Kreymborg, laten zien dat ook hedendaagse kunstenaars de boom omarmen.

Fotograaf Geert de Groot heeft de bijzondere bomen van Almen vastgelegd in alle seizoenen en Tini Brugge (natuurauteur) geeft op passende wijze toelichting bij deze bomen. Via een route kunt u de bomen ook in het echt aanschouwen.

En dan werken we samen met twee organisaties.

Als eerste Vereniging Natuurmonumenten, die rondom Almen verschillende bosrijke gebieden

“Gij spreidt, in uwe ontelbre schaar, Een grootsch geheel ten toon, En boeit den stillen wandelaar Door hartvereedlend schoon.”

Uit Aan mijne Dennen – A.C. W. Staring beheert, waaronder De Velhorst, Het Waliën en Het Grote Veld. Een korte film laat onze lokale boswachter zien die over de bomen in ‘zijn’ bos vertelt.

Als tweede het Walhallab, een maak- en werkplaats in Zutphen, waar leerlingen met verschillende materialen hun talenten leren ontdekken. Hout is daarbij een belangrijke bron. Deze leerlingen zullen met enige regelmaat in het museum aan het werk zijn.

Samen met uw (klein-)kinderen kunt u bomen ’planten’ op onze kinderzolder of de tijd nemen een stukje uit een bomenboek voor te lezen.

In de zomermaanden hebben we ook nog een extra tentoonstelling in de Almense kerk, tegenover het museum. U kunt daar ‘Het Bos van Draad’ van Sara Vrugt beleven. Zie het artikel op pagina 38.

Kortom, veel bomen die samen een bos vormen waar u in Museum STAAL door heen kunt dwalen.

1 april 2023 - 24 maart 2024

Bomenliefhebber Barend Cornelis Koekkoek En Zijn Museum In Kleef

De Nederlandse landschapsschilder

Barend Cornelis Koekkoek

(Middelburg 1803-1862 Kleef) werd geboren in een omgeving met weinig bomen. Zeeland had de zeekust en haar natuurlijke schoonheid. Zijn vader Johannes Hermanus Koekkoek was al actief als zeeschilder. De zoon, opgeleid aan de Koninklijke Academie in Amsterdam, trok in de loop van zijn leven steeds vaker naar het bos. In 1834 trok hij naar het toenmalige Pruisische "Bad Cleve", een kuuroord voor aristocratische gasten uit Nederland.

In Kleef kocht Koekkoek, bij zijn tijdgenoten bekend als de "prins der landschapsschilder", een grote tuin, bouwde in 1843 een ateliertoren (tegenwoordig particulier bezit) en in 1848 een statig woonpaleis (nu Museum B.C. Koekkoek-Huis) waar hij met zijn gezin ging wonen. Koekkoek was beroemd in heel Europa en had een rijke klantenkring. Hij exposeerde op Salons in Amsterdam, Brussel,

Parijs en elders. Zijn schilderijen worden tot op de dag van vandaag gewaardeerd en bevinden zich in grote musea over de hele wereld. In 1841 richtte de kunstenaar een tekenschool op in Kleef. Vooral in de zomer trokken veel Nederlandse collega's hier naar toe om in de omgeving te tekenen en schilderen en de meester te bezoeken. Prominente klanten zoals het Nederlandse koningshuis, de Russische tsaar of de Pruisische koning brachten zelfs een bezoek aan de meester in Kleef.

Museum B.C. Koekkoek-Huis, een parel van romantiek, is uniek en trekt Nederlandse en Duitse bezoekers. Er zijn kunstwerken te zien uit de schildersdynastie Koekkoek, die meerdere generaties schilders heeft voortgebracht, evenals hun leerlingen en opvolgers. Het gebouw is nu eigendom van de Stichting tot behoud van natuur, vaderland en cultuur van NoordrijnWestfalen.

Ben je bij Museum STAAL op bezoek, dan ben je onderweg sowieso door een zeer bosrijke omgeving gekomen. Vooral ten zuiden van het dorp Almen vind je prachtige natuurgebieden en landgoederen met bossen en statige huizen, zoals de landgoederen Velhorst, Ehzerwold, ’t Waliën, De Boekhorst en natuurgebied het Grote Veld. Natuurmonumenten is een vereniging van natuurliefhebbers en heet bezoekers van harte welkom in de gebieden waar zij eigenaar is.

Het beheer van die terreinen wordt in deze regio uitgevoerd door de boswachters van de Beheereenheid Achterhoek. Boswachter Peter Muileman zorgt voor het beheer van landgoed Velhorst.

Boswachter Met Passie Voor Bomen

Muileman komt uit de streek. Hij is een geboren en getogen Almenaar en is trots om voor dit karakteristieke kleinschalige landschap te mogen zorgen. “Al op de basisschool gingen we met ‘bosdag’ naar landgoed Velhorst om daar met de boswachter naar waterbeestjes te zoeken in een poel. Dit is mijn eerste herinnering aan Velhorst. Het is dan ook prachtig om vandaag de dag zelf zorg te mogen dragen voor het behoud van dit gave landgoed. Een landgoed met een rijke, goed bewaarde historie én met grote natuurwaarden.”

Natuur omringd door cultuurhistorie

Landgoed Velhorst is een pareltje in de gemeente Lochem en is één van de oudere landgoederen in de Achterhoek. Bronnen uit 1313 maken al melding van ‘een huis met een hof’. Bijzonder is dat grote delen van het landschap nog onveranderd zijn. Hier ontdekt de wandelaar een afwisselend parkbos met statige bomenlanen, goudgele graanakkers, bloeiende rododendrons, azalea’s en een historische moestuin met boomgaard, bijgehouden door een flinke groep vrijwilligers. Deze omgeving trekt reeën, dassen en zelfs boommarters aan. Je vindt hier natuur omringd door cultuurhistorie. Of is het juist andersom?

Bos als historisch schilderij De oplettende bezoeker kan hier twee typen bos ontwaren. Oud loofbos en jongere bossen. Het oude bos bestaat met name uit zomereik, grove den en beuk. Er staan veel bomen van dezelfde leeftijd met indrukwekkende dikke exemplaren, zoals je ook op schilderijen ziet. Peter vertelt: “Het zijn prachtige reuzen die hier in het bos staan. Ons beheer is er hier puur op gericht om de huidige verschillende boomsoorten te behouden. Sommige bomen geven we de ruimte om volledig uit te kunnen groeien. Waar bomen sterven ontstaat weer ruimte en licht op de bodem voor een nieuwe generatie bomen. Op sommige plekken creëren we zelf ruimte en licht door op die plek bomen te verwijderen.”

De ecologische betekenis van deze oude bossen op landgoed Velhorst is bijzonder hoog. We streven ernaar een bepaald percentage dood hout in het bos te laten staan en liggen. Sommigen vinden dat er wellicht wat rommelig uitzien, maar het resultaat is er wel naar! Onderzoekers hebben hier voor Nederland unieke en zeer bijzondere keverfauna ontdekt. Vermoedelijk is ook voor andere ongewervelden het bos van bijzondere betekenis. Het zijn deze bossen waar de middelste bonte specht en boommarter zich thuis voelen en waar een broedvogel als appelvink, boomklever en kleine bonte specht in hoge aantallen voorkomen. Het is onze ambitie om deze specifieke ecologische kwaliteit te behouden en verder te versterken.

Het jongere bos is een ander type, het zogenoemde heideontginningsbos. Het is haast niet voor te stellen, maar rond 1850 was er bijna geen bos meer te vinden in Nederland; slechts

1% van ons land was bos. Nu is dat zo’n 11%, waarmee we in Europa overigens het land zijn met het minste bos. Bijna alle bossen zijn sinds 2e helft 19e eeuw aangeplant als productiebos. Deze bossen bestaan vaak uit bomen van dezelfde soort en leeftijd. Je kunt dus nauwelijks spreken van echt natuurlijk bos. De jongere bossen op Velhorst zijn gepland op heidevelden die toen nog deel uitmaakten van het Grote Veld. In dit bos is de grove den de meest voorkomende boomsoort, samen met de zomereik en berk, met een rijke ondergroei van struiken en jonge bomen.

Werken voor behoud biodiversiteit

Bij Natuurmonumenten staat de zorg voor de natuur voorop. Beheermaatregelen doen we alleen om de natuur een handje te helpen, houtoogst is geen doel op zich. We zorgen voor een gevarieerde leeftijdsopbouw van bomen in het bos. Met dit beheer streven we bossen met hoge natuurwaarden na in alle verschillende ontwikkelingsfases van een bos. Sommige boomsoorten willen we behouden of bevoordelen. En we willen dat iedereen veilig in het bos kan wandelen en fietsen.

Er wordt wel eens gevraagd om helemaal niets te doen in het bos. Kan de natuur niet gewoon natuur blijven en zichzelf redden? Dat is een lastige kwestie. Vooral omdat de omstandigheden voor de natuur bepaald niet makkelijk zijn. Inmiddels heeft iedereen wel gehoord van het effect van teveel stikstof voor de natuur. Vooral de gevolgen van de droogte van de afgelopen jaren zijn – met name op de hogere zandgronden, zoals ook in de Achterhoek – dramatisch zichtbaar.

Als natuurorganisatie heeft Natuurmonumenten te maken met twee grote uitdagingen: biodiversiteitsverlies en klimaatverandering. Er dreigen waardevolle en typisch Nederlandse landschappen te verdwijnen, waardoor karakteristieke planten en dieren hun leefgebieden verliezen. We voelen hier een extra zware verantwoordelijkheid. Immers: iedereen kan actief wat aan het klimaat bijdragen, maar wie redt de planten en dieren in onze gebieden?