…Vitaler vóór, vitaler na…!

…Volgens het van Dale woordenboek wordt met vitaliteit levenskracht of energie bedoeld. In de jongste editie (2022) wordt ook geschreven dat het woord vitaliteit ‘vrouwelijk’ is. Ik moest op de Taaladvies-site opzoeken hoe dat ook al weer zat met die mannelijke en vrouwelijke woorden. Het is blijkbaar nog steeds zo, dat ieder Nederlands woord eindigend op –teit, als vrouwelijk wordt bestempeld. Wellicht achterhaald in het universele streven naar genderneutraliteit…?

…Of is er misschien toch fysiek bewijs voorhanden dat vitaliteit meer bij vrouwen dan bij mannen past ? Het is wel bekend dat de Nederlandse vrouw op jongere leeftijd juist méér lichamelijke beperkingen heeft dan de Nederlandse man. Maar wanneer je dan overlevingsgrafieken bekijkt, kun je inderdaad denken dat vrouwen vitaler zijn, want ze overlijden gemiddeld ruim 3 jaar later dan hun mannen…

… Het heeft natuurlijk ook te maken met de manier waarop je vitaliteit omschrijft. In 2015 stelt Strijk in een studie bij 1300 volwassen Nederlanders dat het begrip ‘vitaliteit’ drie dimensies omvat, Energie, Motivatie en Veerkracht. Energie wordt gekenmerkt door zich energiek te voelen, motivatie door doelen te stellen en moeite doen deze te behalen, en veerkracht door het vermogen om met de dagelijkse uitdagingen om te gaan. Het blijkt dat vitaliteit goed meetbaar is met een 16-item questionnaire (‘Vita-16’). Een verschil in vitaliteit tussen vrouwen en mannen wordt met deze vragenlijst overigens ook niet gevonden…

…Is vitaliteit trainbaar ? We denken van wel. Vroeger werd gesteld dat mensen vitaal bleven zolang ze hun leven leidden volgens de 3 R’s (rust, reinheid, regelmaat). Tegenwoordig adviseren gezondheidsgoeroes dat je vitaler wordt als je ‘het palet van leefstijlfactoren optimaliseert’. Met dit wollige taalgebruik bedoelen ze waarschijnlijk dat we goed moeten letten op onze voeding, geen middelengebruik, adequate lichaamsbeweging, genoeg ontspanning, en op tijd naar bed…

... Zijn er vanaf het ziekenhuisfront nog ontwikkelingen te melden op het gebied van vitaliteit? Immers, het gros van patiënten rapporteert na een grote operatie een tekort aan vitaliteit dat zich vaak maar mondjesmaat herstelt. MMC profileert zich wetenschappelijk ook op dit vlak, namelijk door ‘Prehabilitatie’. Onlangs nog werd onder leiding van onze chirurg Gerrit Slooter het 2e Nationaal Prehabilitatie Congres georganiseerd. Bijna 500 artsen, fysiotherapeuten, diëtisten, managers en onderzoekers discussieerden over de zin van een scala aan maatregelen om de patiënt al vóór een chirurgische ingreep te vitaliseren. Het blijkt dat enkele simpele maatregelen een wereld van verschil maken: …Hoe vitaler ervoor, hoe vitaler erna…’ m.scheltinga@mmc.nl

- Boon, T. den & Hendrickx, R. (2022). Van Dale: Groot Woordenboek van de Nederlandse Taal: 3 Dl. (16e ed.). Antwerpen & Utrecht: Van Dale Lexicografie BV.

- https://taaladvies.net/woordgeslacht

- Strijk JE et al (2015) Wat is vitaliteit en hoe is het te meten? Kerndimensies van vitaliteit en de Nederlandse Vitaliteitsmeter. TSG jaargang 93, nummer 1.

- van Rooijen S, Roumen R, Schep G, Slooter G. Multimodal prehabilitation in colorectal cancer patients to improve functional capacity and reduce postoperative complications: the first international randomized controlled trial for multimodal prehabilitation. BMC Cancer. 2019 Jan 22;19(1):98.