Zakończenie The Epilogue

Zakończenie / نایاپ / Conclusion

W listopadzie 1918 roku Polska i Persja przystąpiły do wznowienia stosunków dyplomatycznych, konsularnych, handlowych, kulturalnych i naukowych. Przypomina o tym prowadzona przez podsekretarza stanu MSZ Władysława Wróblewskiego korespondencja w sprawie notyfikacji rządowi Persji informacji o powstaniu Republiki Polskiej.

W maju 1925 roku Centrala MSZ powierzyła kierownictwo i organizację Poselstwa RP w Teheranie doświadczonemu dyplomacie, Stanisławowi Hemplowi. Jego zadaniem było utrzymywanie poprawnych relacji z władzami perskimi, akredytowanym w Teheranie korpusem dyplomatycznym, wspieranie rozwoju stosunków dwustronnych oraz znajomość spraw polskich w Persji. W Warszawie, 21 września 1925 roku, poseł Persji Assad Khan Yamine Khaghan złożył listy uwierzytelniające.

W swoim pierwszym exposé wygłoszonym przed Komisją Sejmu RP do Spraw Zagranicznych 21 lipca 1926 roku minister August Zaleski poinformował, że stosunki polsko-perskie będą się rozwijać na zasadach bezwzględnej równości i wzajemności. Zapowiedział podpisanie traktatu przyjaźni i umowy handlowej.

دوخ یملع و یگنهرف ،یراجت ،یلوسنک ،کیتاملپید طباور یریگرس زا هب عورش ناریا و ناتسهل ، لاس ربماون رد سیسأت هیغلابا دروم رد ،یکسفلبورو ولاسیدلاو ،هجراخ روما ریزو نواعم طسوت هدش ماجنا تابتاکم ،نآ ۀنومن .دندرک .تسا ناریا تلود هب ناتسهل یروهمج هب ار نارهت رد ناتسهل یروهمج ترافس یهدنامزاس و تیریدم ،هجراخ روما ترازو یزکرم رتفد ، هم هام رد تئیه و یناریا تاماقم اب حیحص طباور ظفح وا ۀفیظو .درک راذگاو ،لپمه ولاسیناتسا ینعی ،هبرجت اب تاملپید کی ربماتپس خیرات رد .دوب ناریا رد ناتسهل روما رب طلست و هبناج ود طباور هعسوت زا تیامح ،نارهت رد ربتعم کیتاملپید .داد لیوحت وشرو هب ار اه همانرابتعا ،ناریا یساملپید هدنیامن ،ناقاخ نیمی ناخ دسا ، یروهمج ناملراپ نویسیمک لباقم هیئوژ رد دوخ هینایب نیتسخن رد ،یکسلاز تسوگآ ،هجراخ روما ریزو زا و تفای دهاوخ هعسوت لباقتم و قلطم یربارب ساسا رب ناریا و ناتسهل طباور هک درک ملاعا هجراخ روما رد ناتسهل .داد ربخ یراجت همانقفاوت و تدوم نامیپ یاضما

In November 1918 Poland and Persia initiated the process of resumption of the diplomatic, consular, commercial, cultural and scientific relations, as witnessed by the correspondence, whereby the Undersecretary of State at MFA Władysław Wróblewski, notified the establishment of the Republic of Poland to the government of Persia.

In May 1925, the MFA Central Office entrusted the organization and management of the Polish legation in Tehran to an experienced diplomat, Stanisław Hempel. His task was to maintain correct relations with Persian authorities and the diplomatic corps accredited

in Tehran, support the development of bilateral relations and promote awareness of Polish affairs in Persia. On 21 September 1925, letters of credence were submitted by Persian envoy to Warsaw Assad Khan Yamine Khaghan.

In his first speech delivered on 21 July 1926 before the Committee for Foreign Affairs of the Sejm, minister August Zaleski announced that Polish-Persian relations would develop on the basis of equality and reciprocity. He also announced the signing of a treaty of friendship and trade agreement.

W Teheranie, 19 marca 1927 roku, między Polską a Persją został zawarty traktat przyjaźni i umowa handlowa. Postanowienia zawarte w tych dokumentach regulowały stosunki dyplomatyczne, konsularne i handlowe. Ze strony polskiej traktat i umowę podpisał chargé d’affaires Stanisław Hempel, a z perskiej – minister spraw zagranicznych Gholi Ali Khan Ansari.

Nie było też sprawą przypadku, że to właśnie w Tabryzie Polska ustanowiła etatowy Konsulat RP, który prowadził działalność od 1 lipca 1929 roku do 1 sierpnia 1931 roku. Tabryz był nie tylko stolicą prowincji Azerbejdżan, ważnym ośrodkiem handlu i przejściem granicznym, ale przede wszystkim korytarzem tranzytowym, najbardziej dogodnym dla organizacji handlu między Persją, Europą w tym Polską.

نیا رد جردنم دافم .دش دقعنم ناریا و ناتسهل نیب تراجت همانقفاوت و تدوم نامیپ ، سرام رد ،نارهت رد ولاسیناتسا طسوت همانقفاوت و نامیپ نیا ،ناتسهل فرط زا .درکیم میظنت ار یراجت و یلوسنک ،کیتاملپید طباور دانسا .دیسر اضما هب ،ناریا هجراخ روما ریزو ،یراصنا ناخ یلقیلع طسوت ،ناریا فرط زا و ،رادراک ،لپمه لاس هیئوژ لوا زا و درک سیسأت زیربت رد ار ناتسهل یروهمج تقو مامت یرگلوسنک ناتسهل هک دوبن یقافتا نینچمه هاگرذگ و مهم یراجت زکرم ،ناجیابرذآ ناتسا تختیاپ اهنت هن زیربت .دومن تیلاعف اجنآ رد تسوگآ لوا ات ناریا و اپورا نیب تراجت ماجنا یارب هار نیرتبسانم قیرط نیا زا و دوب لقن و لمح هاگرذگ ،همه زا رتمهم هکلب ،یزرم .دوب ناتسهل اب هتبلا و

On 19 March 1927, the treaty and agreement between Poland and Persia were signed in Tehran. The provisions of these documents regulated diplomatic, consular and trade relations. For Poland, they were signed by chargé d’affaires Stanisław Hempel and for Persia, by minister of foreign affairs Ali Gholi Khan Ansari.

It was also significant that the Polish consulate, active since 1 July 1929 to 1 August 1931, was established in Tabriz. Tabriz was not only the capital of the Azerbaijan province, an important trade hub and border city but, most importantly, it was situated along the most favourable transit corridor for trade between Europe, including Poland, and Persia.

Przez cały okres międzywojenny między Warszawą a Teheranem miał miejsce dialog polityczny na najwyższym szczeblu. Trzy wizyty w Polsce kierowników perskiej dyplomacji i wysokiej rangi przedstawicieli administracji rządowej służyły rozwojowi stosunków dwustronnych

i wymianie poglądów na sprawy międzynarodowe. Dyplomaci obu krajów współpracowali na forum Ligii Narodów.

Handel między Polską i Persją odegrał bardzo ważną rolę w całokształcie stosunków między obu państwami. Z jednej strony stwarzał możliwość zakupu określonych towarów i usług, a z drugiej – budował najważniejszą wartość dodaną, jaką jest znajomość rynku perskiego i bliskowschodniego oraz polskiego i europejskiego.

ناریدم .تفرگ تروص نارهت و وشرو نیب حطس نیرتلااب رد یسایس یوگتفگ ،گنج ود نیب تدم لوط مامت رد راب هس للملا نیب روما دروم رد رظن لدابت و هبناج ود طباور هعسوت یارب تلود هبتر یلاع ناگدنیامن و ناریا یساملپید .دنتشاد یراکمه للم هعماج رد روشک ود ره یاهتاملپید .دندرک دیدزاب ناتسهل زا اهلااک دیرخ یارب ار یتصرف وس کی زا .درک افیا روشک ود یلک طباور رد یمهم رایسب شقن ناریا و ناتسهل نیب تراجت یناتسهل نینچمه و هنایمرواخ و ناریا رازاب تخانش ینعی ،شزرا نیرتمهم رگید یوس زا و درک داجیا صاخ تامدخ و .تشاد یپ رد ار اپورا و

For the entire inter-war period, a political dialogue between Warsaw and Tehran took place at the highest level. Three visits of heads of Persian diplomacy and top-level administration officials to Poland contributed to the development of bilateral relations and exchange of views on the international situation. The diplomats of both countries worked together in the League of Nations.

The trade between Poland and Persia played an important role in the relations between the two countries. On one hand, it offered an opportunity to purchase specific goods and services, and on the other, it produced the most important added value, that is the knowledge of the Persian and Middle Eastern, Polish and European markets.

Wystawy sztuki i architektury perskiej we Lwowie, Warszawie i Krakowie, studia nad historią i językiem perskim w najważniejszych polskich ośrodkach akademickich przybliżały osiągnięcia nauki i kultury obu narodów. Na podkreślenie zasługuje utworzenie od podstaw studiów orientalistycznych na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.

Nasi inżynierowie, architekci, lekarze, technicy i majstrowie dobrze wpisali się w rozwój perskiego kolejnictwa, włókiennictwa, górnictwa, garbarstwa i służby zdrowia, a w rezultacie – polsko-perskich stosunków gospodarczych. Zasługi inżyniera kolejnictwa Alberta Czeczotta czy architekta Władysława Horodeckiego do dzisiaj są znane w irańskich środowiskach naukowych i gospodarczych.

نیرتمهم رد ،یسراف نابز و خیرات تاعلاطم نینچمه ،فوکارک و وشرو ،فوول رد یناریا یرامعم و رنه یاههاگشیامن نینچمه.درکیم رتکیدزن رگیدکی هب ار تلم ود نیا یگنهرف و یملع یاهدرواتسد یگمه ،ناتسهل یهاگشناد زکارم .تسا رکذ نایاش سوینلیو رد یروتاب نافتسا هاگشناد و وشرو هاگشناد رد هناسانشرواخ تاعلاطم ۀتشر داجیا

رد و ناریا تشادهب و یغابد ،ندعم ،یجاسن ،نهآهار هعسوت رد ام ناداتسا و اهنیسنکت ،ناکشزپ ،نارامعم ،ناسدنهم نهآهار سدنهم ،توچچ تربلآ یاهیگتسیاش .دناهدرک کمک یبوخ هب ناریا و ناتسهل یداصتقا طباور هعسوت هجیتن .تسا هدش هتخانش ناریا یداصتقا و یملع یاهطیحم رد زورما ات ،رامعم ،یکستدوروه ولاسیدلاو و

Persian art and architecture exhibitions in Lviv, Warsaw and Kraków, and studies on Persian history and literature in the most important Polish academic centres helped promote the scientific and cultural achievements of both nations. Of particular importance was the establishment of oriental studies programmes at the Warsaw University and Stefan Bathory University in Vilnius.

Polish engineers, architects, physicians, technicians and master craftsmen contributed to the development of Persian railways, textile industry, mining, tanning and health care, and thereby furthered Polish-Persian economic relations. The merits of railway engineer Albert Czeczott or architect Władysław Horodyński are remembered in the Iranian scientific and business communities even today.

Przez prawie dwie dekady polska służba dyplomatyczna i konsularna w Iranie działała na rzecz pozytywnego wizerunku naszego państwa oraz tworzenia warunków do rozwoju współpracy politycznej, handlowej, tranzytowej, kulturalnej i naukowej. Polityka Polski wobec Iranu została zdefiniowana w sposób pragmatyczny. Oparta była na rzeczowej kalkulacji okoliczności wewnętrznych i zewnętrznych oraz możliwościach kadrowych.

Literatura dotycząca historii polskiej służby zagranicznej w latach 1918–1939 jest obszerna i na ogół nadal uzupełniana. Niemniej jest jeszcze wiele obszarów, które nie zostały opracowane, a informacje o nich można znaleźć, dokonując kwerendy w polskich i zagranicznych archiwach. Do takich należy zaliczyć niniejszą publikację poświęconą stosunkom polsko-irańskim okresu międzywojennego.

و ناتسهل روشک تبثم ریوصت داجیا یارب ناریا رد ناتسهل یلوسنک و کیتاملپید تامدخ هک تسا ههد ود ابیرقت ناتسهل تسایس .دراد همادا یملع و یگنهرف ،یتیزنارت ،یراجت ،یسایس یاهیراکمه هعسوت یارب طیارش داجیا یناسنا عبانم نینچمه و یجراخ و یلخاد طیارش یساسا هبساحم ساسارب ناریا لابق رد یاهنایارگلمع تروص هب .تسا هدش فیرعت نیا اب .تسا لیمکت لاح رد و هدرتسگ یاهلاس رد ناتسهل یجراخ تامدخ هچخیرات هب طوبرم عبانم یم یجراخ و یناتسهل یاه یناگیاب رد وجوتسج اب و دنا هدشن حیرشت هک دراد دوجو یرایسب یاه هنیمز زونه ،لاح نیب هرود رد ناریا و ناتسهل طباور دروم رد تاعلاطا نیا زا یشخب لماش ،رثا نیا .درک ادیپ اهنآدروم رد یتاعلاطا ناوت .تسا گنج ود

For almost two decades, the Polish diplomatic and consular service in Iran promoted a positive image of Poland and provided conditions to develop political, commercial,

cultural and scientific collaboration. Poland’s policy towards Persia was pragmatically oriented and based on a factual calculation of internal and external circumstances as well as staffing capacities.

The literature on Polish foreign service in the years 1918–1939 is extensive and it is still being expanded. However, there are many unexplored areas that can be further researched, also by querying Polish and foreign archives. The present publication on Polish-Iranian relations between the wars intends to be a contribution to this work. One of the publications of that kind is the present publication.

Aleksander Wasilewski – urzędnik służby zagranicznej. W latach 1985–1987 sekretarz ambasady w Belgradzie, 1991–1996 konsul w Petersburgu, 1999–2000 konsul generalny w Sarajewie, od listopada 2005 do września 2007 roku chargé d’affaires ambasady w Mińsku, od stycznia 2014 do stycznia 2016 roku radca ekonomiczny ambasady w Mińsku. Do jego szczególnych zainteresowań należy historia stosunków dyplomatycznych, konsularnych, tranzytowych, handlowych i granicznych Polski okresu międzywojennego.

یاهلاس رد ،دارگلب رد ترافس ریبد یاهلاس رد .یجراخ تامدخ یدصتم – یکسفلیشاو ردناسکلآ ربماتپس ات ربماون زا ،وویاراس رد لوسنکرس یاهلاس رد ،گروبزرتپ نس رد لوسنک وا هژیو قئلاع زا .کسنیم رد ترافس یداصتقا ریبد هیوناژ ات هیوناژ زا ،کسنیم رد ترافس رادراک .دنیایم باسح هب اهگنج نایم هرود رد ناتسهل یزرم و یراجت ،یتیزنارت ،یلوسنک ،کیتاملپید طباور خیرات

Aleksander Wasilewski – a career foreign service member, secretary at the Polish embassy in Belgrade (1985–1987), consul in St. Petersburg (1991–1996), consul general in Sarajevo (1999–2000), chargé d’affaires at the Minsk embassy (November 2005 – September 2007), trade counsellor at the Minsk embassy (January 2014 – January 2016). His particular interests include the history of diplomatic, consular, transit, trade and border relations of inter-war Poland.

Jest autorem takich prac jak: Wizy. Akty prawne o cudzoziemcach w polskiej praktyce konsularnej 1918–1998, Warszawa 2002; Paszporty. Akty prawne o dokumentach podróży w polskiej praktyce konsularnej 1918–1998, Warszawa 2002; Granica Lorda Curzona. Polska granica wschodnia od Wersalu do Schengen (traktaty, umowy, przejścia graniczne, podróżni, wizy), Toruń 2003; Polska służba konsularna 1918–1939 (akty prawne, organizacja, działalność), Toruń 2004.

W listopadzie 2010 roku Wydział Historyczno-Dokumentacyjny Biura Archiwum i Zarządzania Informacją Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Konsulat Generalny RP w Petersburgu wydały album jego autorstwa Polskie Konsulaty na Wschodzie 1918–1939. W listopadzie 2018 roku z okazji 100-lecia niepodległości i dnia służby zagranicznej ukazała się jego książka pt. Z kart kalendarza Polskiej Służby Zagranicznej 1918–1939. Dyplomacja ekonomiczna. W lipcu 2019 roku została wydana kolejna publikacja pt. Początki polityki międzymorza. Dyplomacja Polska na Bałkanach 1918–1939.

وشرو ، یاهلاس رد یناتسهل یرگلوسنک رد اه یجراخ هرابرد یقوقح دانسا .اهازیو ریظن یراثآ فلؤم وا وشرو ، یاهلاس رد یناتسهل یرگلوسنک رد یترفاسم کرادم دروم رد یقوقح دانسا .اه همانرذگ ، ،اهرفاسم ، یزرم یاه هاگرذگ ،اه همانقفاوت ،تادهاعم( نگنیش ات یاسرو زا ناتسهل یقرش زرم .نزرک درل زرم ، نوروت ،)تیلاعف ،یهدنامزاس ،یقوقخ دانسا( یاهلاس رد ناتسهل یلوسنک تامدخ نوروت ،)اهازیو .تسا زین یرگلوسنکرس و هجراخ روما ترازو تاعلاطا تیریدم و رتفد یناگیاب رتفد دانسا و خیرات شخب ، ربماون رد زا یاهلاس رد قرش رد یناتسهل یاه یرگلوسنک ناونع اب ار یموبلآ گروبزرتپ نس رد ناتسهل یروهمج ،یجراخ تمدخ زور و ناتسهل للاقتسا درگلاس نیمدص تبسانم هب ربماون رد .درک رشتنم یکسفلیشاو ردناسکلآ هیئوژ رد ی . داصتقا یساملپید . یاهلاس رد ناتسهل یجراخ تامدخ میوقت تاحفص زا ناونع اب وا باتک یاهلاس رد ناکلاب رد یناتسهل یساملپید .ییایرد نیب یاه تسایس زاغآ ناونع اب یرگید هیرشن .دش رشتنم

His publications include: Wizy. Akty prawne o cudzoziemcach w polskiej praktyce konsularnej 1918–1998 (Visas. Legislation on foreigners in Polish consular practice 1918–1998), Warsaw 2002, Paszporty. Akty prawne o dokumentach podróży w polskiej praktyce konsularnej (Legislation on travel documents in Polish consular practice 1918–1998), Warsaw 2002, Granica Lorda Curzona. Polska granica wschodnia od Wersalu do Schengen (traktaty, umowy, przejścia graniczne, podróżni, wizy) (The Curzon Line. Poland’s eastern frontier from Versailles to Schengen (treaties, agreements, border crossings, travellers, visas)), Toruń 2003. Polska służba konsularna 1918–1939 (akty prawne, organizacja, działalność) (Polish consular service 1918–1919 (legislation, organization, activities)), Toruń 2004. In November 2010, the Historical and Documentation Division of the Archive and Information Management Office of the Ministry of Foreign Affairs and the Polish Consulate General in St. Petersburg published his album Polskie Konsulaty na Wschodzie 1918–1939 (Polish Consulates in the East 1918–1939), Warsaw 2010. The 100th anniversary of Polish independence in 2018 and the Foreign Service Day held on 16 November saw the publication of his book Z kart kalendarza Polskiej Służby Zagranicznej 1918–1939. Dyplomacja Ekonomiczna (Timeline of the Polish Foreign Service 1918–1939. Economic Diplomacy). Another publication of the author appeared, under the title The beginnings of the Intermarium policy. Polish diplomacy in the Balkans 1918–1939, appeared in July 2019.

Polska – Iran. Stosunki dyplomatyczne, konsularne, handlowe i kulturalne 1918–1939 – niniejsza publikacja porusza wybrane zagadnienia stosunków dyplomatycznych, konsularnych, handlowych, transportowych, wojskowych, traktatowych, naukowych, kulturalnych oraz pracy polskich inżynierów, lekarzy i techników w Iranie. Czytelnik zainteresowany historią dyplomacji okresu międzywojennego znajdzie w niej wiele ciekawostek i nieznanych szczegółów oraz fotografii odnoszących się do współpracy polsko-irańskiej. Bazę źródłową tej pracy stanowi kwerenda zbiorów Biblioteki Narodowej, Biblioteki Publicznej Miasta Stołecznego Warszawy, Archiwum Akt Nowych, Narodowego Archiwum Cyfrowego w Warszawie, Archiwum Instytutu Studiów Politycznych i Międzynarodowych w Teheranie, Muzeum Kolejnictwa, Biblioteki Zachęty, a także dokumentów archiwalnych Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Ramy chronologiczne zostały wyznaczone przez bieg wydarzeń historycznych: rok 1918 rozpoczęcie prac nad wznowieniem stosunków dyplomatycznych – rok 1939 początek II wojny światowej.

هب هک تسایرثا - یگنهرف ،یراجت ،یلوسنک ،کیتاملپید تابسانم .ناریا - ناتسهل

،یملع طباور ،اهنامیپ هب طوبرم روما ،یماظن ،یتیزنارت ،یراجت ،یلوسنک ،کیتاملپید بختنم تاعوضوم هب دنمهقلاع ناگدنناوخ .دزادرپیم ناریا رد یناتسهل یاهنیسنکت و ناکشزپ ،نیسدنهم راک و یگنهرف یاهسکع نینچمه و هتخانشان تایئزج ،بلاج یایاقو دنناوتیم ،گنج ود نیب هرود رد یساملپید خیرات .دننک لابند رثا نیا رد ار ناریا و ناتسهل یراکمه هب طوبرم ،دیدج دانسا یناگیاب ،وشرو یمومع هناخباتک ،یلم هناخباتک ۀعومجم رد وجتسج زا دنترابع رثا نیا عبانم ،نهآهار هزوم ،نارهت یللملانیب و یسایس تاعلاطم یوتیتسنا دانسا زکرم ،وشرو یلم لاتیجید یناگیاب زا یخیرات عیاقو ریس اب ینامز بوچراهچ .هجراخ روما ترازو یناگیاب دانسا نینچمه و اتنهاز هناخباتک .تسا هدش نییعت لاس رد مود یناهج گنج زاغآ ات لاس رد کیتاملپید طباور یریگرسزا نامز

Poland–Iran Diplomatic, consular, trade and cultural relations 1918–1939 – this publication discusses selected areas of diplomatic, consular trade, transport, military, treaty, scientific and cultural relations and the work of Polish engineers, physicians and technicians in Persia. Readers interested in the history of inter-war diplomacy will find there many interesting and unknown facts and photographs related to Polish-Persian contacts. Source materials used in the book included a query in the National Library, the Public Library of the Capital City of Warsaw, Central Archive of Modern Records, the National Digital Archive in Warsaw, the Archive of the Institute for Political and International Studies in Tehran, the Railway Museum, the Zachęta Library, as well as archival documents of the Ministry of Foreign Affairs. The chronological boundaries are defined by two historic events, the initial efforts to reestablish diplomatic relations in 1918 and the outbreak of the Second World War in 1939.