Słowo wstępne

Z przyjemnością polecam Państwa uwadze niniejsze opracowanie Aleksandra Wasilewskiego traktujące o polsko-perskich relacjach dyplomatycznych w dwudziestoleciu międzywojennym. Jestem wdzięczny Autorowi za wysiłek włożony w badania archiwalne w Polsce i Iranie, szereg konsultacji naukowych oraz ostatecznie – opublikowanie wyników swojej pracy w sposób uporządkowany. Jest to pierwsza próba całościowego podejścia do tego tematu, co w obliczu ograniczonej bibliografii stanowi o jej wyjątkowej wartości poznawczej.

Relacje polsko-perskie mają ponad pięciusetletnią historię. W tej przestrzeni okres dwudziestolecia międzywojennego zajmuje szczególne miejsce. Polityka zagraniczna odrodzonej Rzeczpospolitej była podporządkowana realizacji witalnych interesów: potwierdzeniu południowych, wschodnich i zachodnich rubieży, budowie i umacnianiu sojuszy, nawiązywaniu stosunków dyplomatycznych oraz tworzeniu sieci przedstawicielstw dyplomatycznych i konsularnych. Persja znalazła się wśród tych krajów, których geopolityczne i gospodarcze znaczenie wymagało stałej obecności dyplomatycznej. Nie bez znaczenia były też wielowiekowe tradycje przyjaznych kontaktów, w tym fakt nieuznania przez Persję rozbiorów I Rzeczpospolitej.

W pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości w polityce zagranicznej ujawniła się potrzeba ukazywania tożsamości ustrojowej nowego państwa. Znamienne było wystąpienie ministra Augusta Zaleskiego przed Wysoką Izbą w 1926 roku, w którym powołał się na wartości republikańskie, które uosabiać miało odrodzone państwo polskie. Były to między innymi zasada równorzędności relacji międzynarodowych, odrzucenie ambicji kolonizatorskich, gotowość budowania współpracy w oparciu o wzajemne poszanowanie interesów i tradycji. Te wartości były też przywołane w Traktacie Przyjaźni zawartym z Persją w 1927 roku. W roku 2020 obchodzimy 90-lecie wejścia w życie Traktatu i publikacja ta dedykowana jest właśnie tej rocznicy, świadczącej o ciągłości tradycji przyjaznych relacji.

Teheran, czerwiec 2020 roku.

Maciej Fałkowski Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny Rzeczypospolitej Polskiej w Islamskiej Republice Iranu