8__ by MrJones

REVIEW AUGUSTUS 2016

OCULUS NIEUWS, TECHNOLOGIE, ACHTERGROND.

DOSSIER

RIFT IS DE VR-BELOFTE

NU EINDELIJK DAAR?

DOSSIER UPGRADE

UPGRADE NETWERK 12 OPLOSSINGEN VOOR ONZICHTBARE NETWERKVERTRAGERS COMPUTER VERSNEL & VERSCHERP JE GRAFISCHE PRESTATIES + REVIEW VAN DE HUIS 17 INTELLIGENTE REVOLUTIONAIRE SPIN MUSTHAVES REMOT E

BEVEILIGING

17 ULTRA-HD 7 ANTIVIRUS4K-MONITOREN PAKKETTEN W W W. P C M W E B . N L

+ AANKOOPGIDS WAAR MOET JE PRECIES OP LETTEN?

DE 4 GROOTSTE BEVEILIGINGSMYTHES

NR 08 | AUGUSTUS 2016 • € 6,25

GROEPSTEST

VPN VOOR EXPERTS * SNEL BACK-UPPEN * EXPERTTOOLS VAN GOOGLE

PCM08_001_Cover_v2.indd 1

05-07-16 09:05

EEN ABONNEMENT DAT PRECIES BIJ JOUW WENSEN PAST!

PCM_Marketing Werf_spread.indd 6

5-7-2016 13:43:31

Bij PCM kun je nu zélf bepalen hoe jij je abonnement wilt hebben. Betaal je liever in één keer voor het hele jaar, per halfjaar of doe je dit liever maandelijks? We hebben 3 abonnementsvormen. Kies zelf de voor jou ideale variant.

EEN JAAR LANG inclusief 12 edities van PCM gratis spec ial (€ 5,96 per editie) Voor maar t .w .v . € 9,95 50

€71,

EEN HALFJAAR LANG 6 edities van PCM Voor maar

€ 36,75

IEDERE MAAND een editie van PCM Voor maar

€ 6,25

(€ 6,13 per editie)

Meest f lex i b e le keuze (maandelijks opzegbaar)

GA NAAR WWW.PCMWEB.NL/ABONNEREN PCM_Marketing Werf_spread.indd 7

5-7-2016 13:43:32

Naamloos-1 1

29-6-2016 11:07:33

VOORWOORD

NUMMER 07 2015

VOORWOORD NUMMER 08 2016

NIEUWE BETAALMETHODEN

In een grijs verleden werkte ik kortstondig in de betaalindustrie. Het is een vreselijk woord, maar het komt erop neer dat een hele bedrijfstak zich bezighoudt

met het verwerken van elke betaling die je doet. Het is een branche waar op dit moment heel veel veranderingen gaande zijn. Innovatie genoeg en saai is het niet. De opkomst van contactloos en mobiel betalen en natuurlijk de acceptatie van de Bitcoin voeren op dit moment de boventoon. Daarnaast ziet de gevestigde orde – bestaande uit banken – de concurrentie vanuit tech-bedrijven snel opkomen. Apple en Google hebben een aantal heel goede patenten in handen die geld uitgeven gevaarlijk gemakkelijk gaan maken. De traditionele en doorgaans langzame manier van werken van banken lijkt het af te leggen tegen de snelle tech-wereld. Andersom nemen tech-bedrijven risico’s op het gebied van privacy en veiligheid waarvan de vraag is of het op lange termijn houdbaar is, terwijl burgers zich aan de andere kant volledig veilig wanen door biometrische beveiligingstechnieken. Iets wat niet altijd verstandig is, zoals je in het artikel op pagina 36 kunt lezen. Gelijktijdig dendert de innovatietrein verder en wordt op een heel ander vlak ook gekeken naar nieuwe manieren van betalen. Vanuit het openbaar vervoer wordt de roep groter

WOUTER DIEMER

om contant geld helemaal af te schaffen. Dat zou namelijk

Hoofdredacteur

sneller en veiliger zijn. Hoe mooi, goed en vergevorderd de technologie op dit moment ook is: afschaffen van

Facebook: www.facebook.com/pcmweb Twitter: @PCMnieuws E-mail: mail@pcmweb.nl

contant geld kan en mag niet gebeuren. Privacy, veiligheid en toegankelijkheid zijn met contant geld geborgd. Geen enkele technologie voldoet op dit moment aan deze drie randvoorwaarden. Alle ontwikkelingen ten aanzien van betalingen blijven boeiend en zijn interessant om te volgen, maar er gaat nog niets boven een ouderwets muntstuk, uitgevonden ver voor Christus.

WOUTER DIEMER

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_005_Voorwoord (TS).indd 5

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

04-07-16 14:55

INHOUD NUMMER 08 2016

DOSSIER

UPGRADES Deze maand lees je in PCM van alles over upgrades. Upgrade bijvoorbeeld je huis met allerlei slimme apparaten. Of upgrade je desktop of laptop op grafisch gebied zodat je net wat fijner en soepeler je favoriete games kunt spelen. Tot slot gaan we het thuisnetwerk optimaliseren zodat we volop gebruik kunnen maken van de bandbreedte.

Vanaf pagina 16

IEDERE MAAND

Newsfeed

Texpeditie

Dossier

Linux-nieuws

Hardwarehoek

122

Colofon & Contact

/ NR. 08 5 - A MUE G I U 20 S1 T6 US 2016

PCM08_006-007_Inhoud (TS).indd 6

WWW.PCMWEB.NL

04-07-16 14:13

INHOUD

Nummer 08 2016

Apps

APPS VOOR EXPERTS

Achtergrond

Pagina 68

DE 4 GROOTSTE BEVEILIGINGSMYTHES

De app-stores staan vol met specialistische apps waarmee je net wat meer uit je smartphone kunt halen dan met de standaard apps.

REVIEWS

Pagina 36

Computerbeveiliging is een noodzakelijk kwaad. Ja, het maakt pc’s trager en compliceert inloggen, communiceren en meer. Toch is het nodig om gevaren te vermijden. Echter, security is makkelijker gezegd dan gedaan. PCM belicht de gevaren van schone schijn.

DOSSIER UPGRADES 16 Upgrade je huis 24 Grafische upgrade-opties 30 Optimaliseer je thuisnetwerk

Iedereen weet nu zo langzamerhand wel dat back-ups de beste garantie zijn tegen dataverBackup maak je betrouwbare back-ups. Deze tool huldigt het ‘set-and-forget’-principe en blijkt bovendien solide en flexibel.

EEN VEILIGE VPN-VERBINDING

48 82 100 104

36 42 94 116

vanuit de filmindustrie toe, dus kiezen steeds

Misschien heb je al zo’n dienst draaien en wil je

ook mensen die op vakantie regiobeperkingen willen omzeilen en onderweg graag veilig surfen

via de internetverbinding thuis. Dat kan prima door een eigen VPN-server op te tuigen.

65 68 121

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_006-007_Inhoud (TS).indd 7

ALL-IN-ONE-PRINTERS Pagina 82

Met een multifunctionele printer kun je ook scannen, kopiëren en soms zelfs faxen. Deze versie voor minder dan 220 euro. Maar hoe zit

Antivirussoftware All-in-one-printers Koopgids UHD-monitoren UHD-monitoren

modellen van vier verschillende fabrikanten.

De 4 grootste beveiligings mythes Dit deel jij online Streamen van A tot Z Onbekende Google-tools

het met de snelheid en de kwaliteit? En betaal je je niet blauw aan inkt? PCM test zes betaalbare

Koopgids + groepstest

UHD-MONITOREN Pagina 100 en 104

Er valt meer dan ooit wat te kiezen op de markt van monitoren. In allerlei verhoudingen zijn er allerlei resoluties, uitvoeringen en paneeltechnie-

PRAKTIJK

De dreiging voor individuele downloaders neemt

de verbinding optimaliseren. Daarnaast zijn er

Groepstest

ken te koop. We testen 17 Ultra-HD-schermen!

Pagina 60

meer mensen voor een veilige VPN-verbinding.

de heavy user op een rijtje

GROEPSTESTS

ACHTERGROND Workshop

lende categorieën, de 25 handigste apps voor

alles-in-één-apparaten heb je al in een netwerk-

Pagina 55

lies. Met het gratis programma Veeam Endpoint

beheren, taken te automatiseren of systemen te bewaken. In dit artikel zetten we, in verschil-

54 Veeam Endpoint Backup 74 The Battle HTC 10 versus Huawei P9 77 Spin Remote 78 Oculus Rift 81 Lenovo Yoga 900S

Workshop

GRATIS AUTOMATISCHE BACK-UPS

Denk bijvoorbeeld aan apps om je server te

Miniworkshop: Nachtmodus voor je mobiel Workshop: Gratis automatische back-ups Workshop: Een veilige VPN-verbinding Miniworkshop: Installeertruc lettertypen Apps voor experts Miniworkshop: Software uitrollen met PDQ Deploye

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

04-07-16 14:13

NEWSFEED NIEUWS & GADGETS

‘Container-tabs’ in Firefox

ASUS TRANSFORMER 3 PRO

Mozilla werkt aan een nieuwe

werkmail te wisselen. Een andere

functie voor Firefox, die het mak-

toepassing van de speciale tabbla-

ASUS presenteerde tijdens de

voor snelle data-overdracht. Aan de

kelijker moet maken om binnen

den is het inloggen op verscheidene

Computex-beurs in China de Trans-

voorzijde zit nog een 13megapixel-ca-

hetzelfde browservenster privé- en

socialmedia-accounts. De tabbladen

former 3-lijn: twee-in-één Windows

mera die uitgerust is met gezichtsher-

werksites gescheiden te houden:

zijn van elkaar te onderscheiden

10-apparaten die de concurrentie

kenning. Op die manier kun je ermee

container-tabs. Container-tabs zijn

doordat ze aparte kleuren mee-

aangaan met de Surface-hybrides van

inloggen zonder wachtwoord via Win-

tabbladen die speciaal aangemaakt

krijgen. Zo zie je ook het verschil

Microsoft. De Transformer 3 Pro is de

dows Hello. De ‘gewone’ Transformer

moeten worden en vervolgens

tussen een ‘gewoon’ tabblad en een

meest geavanceerde (en vermoedelijk

3 bevat hetzelfde scherm en dezelfde

met hun eigen cookies, indexeddb,

container-tab. Onder meer bladwij-

duurste) variant. Deze heeft traploze

processor. Dit model kan in twee

localStorage en cachegegevens

zers, geschiedenis en opgeslagen

scharnieren en is daardoor erg flexi-

posities worden neergezet en heeft

werken. Dit kan in de categorieën

wachtwoorden worden gedeeld

bel. Het 12,6inch-scherm heeft 2880

daarnaast minder werkgeheugen: 8

Persoonlijk, Werk, Bankieren een

met gewone tabbladen. Daardoor

x 1920 pixels, wat neerkomt op een

GB RAM. De SSD gaat tot een maxi-

Shoppen. Hierdoor hoef je niet

is er een wezenlijk verschil met de

pixeldichtheid van 275 ppi. Onder

mum van 512 GB. Tot slot is er nog de

constant in- en uit te loggen of met

incognito-modus. Vooralsnog kun je

de motorkap draait een Intel Core

Transformer Mini, een lichte variant

verschillende browsers te werken

alleen van de functie gebruikmaken

i7-processor met 16 GB werkgeheugen.

met een scherm van 10,1 inch. Verdere

om bijvoorbeeld tussen privé- en

in de Nightly-build van Firefox 50.

Qua opslag is er keuze tot maximaal

informatie over de interne hardware

1 TB PCIe-SSD. Er zijn verscheidene

wordt nog niet genoemd. Ook prijzen

aansluitingen aanwezig, waaronder

voor deze drie modellen blijven voor-

een usb-C- en een thunderbolt-poort

alsnog uit.

NETFLIX BLOKKEERT IPV6-TUNNELS Netflix heeft zijn klopjacht op VPN-

schijnen berichten op onder andere

gebruikers opnieuw opgevoerd.

Reddit. Een gebruiker meldt daar dat

Sinds kort zijn niet alleen gevestigde

hij werd geblokkeerd op Netflix om-

VPN-providers geblokkeerd, maar

dat hij gebruikmaakte van een tunnel

ook custom IPv6-tunnels. Dat maakt

van Hurricane Electric. Dergelijke

vers, wat vooral voor ontwikkelaars

probeert te omzeilen door zulke ver-

het nog moeilijker om het buiten-

IPv6-tunnels worden vaak gebruikt

en systeembeheerders interessant

bindingen mogelijk te maken. Netflix

landse aanbod van de streaming-

om IPv6-verbindingen compatibel te

is. Er is een klein aantal gebruikers

blokkeert sinds begin dit jaar proxy’s

dienst te bekijken. Daarover ver-

maken met IPv4-providers en ser-

dat de bestaande Netflix-blokkade

en VPN’s.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_008-010_Newsfeed (TS).indd 8

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 13:29

NEWSFEED

Nieuws en gadgets

Usb-C- en A-connector in één Western Digital en Sandisk

GB gaat en een nieuw uiterlijk

kondigen een nieuwe usb-stick

heeft. De nieuwe drive volgt

aan die zowel een usb-C- als

een usb-C-stick uit maart op en

usb-A-connector bezit. Zo kan het

haalt net als zijn voorganger een

opslagmedium ook gebruikt wor-

overdrachtssnelheid van 150

den voor oudere apparaten. Het

MB/s. Er zijn ook nog versies van

idee is overigens niet nieuw, want

16, 32 en 64 GB. Respectievelijk

Sandisk heeft al langer sticks met

kosten ze 19,99, 29,99, 39,99 en

twee aansluitingen op de markt.

69,99 dollar; euro-prijzen zijn op

De vorige varianten waren echter

het moment van schrijven nog

Er wordt al sinds 2014 aan

dus niet door middel van emulatie.

beschikbaar tot maximaal 64 GB,

niet bekend.

gewerkt, maar nu is het dan ein-

Ze werken vanuit vensters die je

terwijl de nieuwe versie tot 128

Meer info: www.sandisk.com

delijk zover: sommige Chrome-

gewoon rond kunt slepen en kunt

books hebben ondersteuning

maximaliseren, iets wat tot voor

voor Android-apps gekregen.

kort het paradepaardje van Remix

Om de Play Store op Chrome OS

OS was.

te krijgen, is de nieuwste ont-

Vooralsnog werkt het alleen op

wikkelaarsversie van Chrome

de Chromebook Flip van Asus, de

OS (53) vereist. In het instel-

Chromebook R11 van Acer en de

lingenmenu is daar een nieuwe

Chromebook Pixel van Google zelf.

optie te vinden: “Enable Android

Het is de bedoeling dat Google

Apps to run on your Chrome-

in september klaar is met testen,

APPLE GAAT FLASH BLOKKEREN

ANDROID-APPS OP CHROMEBOOKS

Omdat Flash zo lek als een mand-

boven Flash. Vereisen sites

book”. Android Apps draaien

waarna de functie definitief voor

je blijft, gaat ook Apple de plug-in

echter Flash om te werken,

native in Chrome OS en werken

een breder publiek uitkomt.

binnenkort standaard blokkeren.

dan kan daarvoor middels een

Dat geldt vanaf Safari 10, de

pop-up alsnog toestemming

variant die later dit jaar uitkomt

worden gegeven: eenmalig of

met macOS Sierra. Als websites

voor altijd. Apple volgt daarin

HP roept accu’s terug

ook HTML5 ondersteunen, dan

onder meer Google en Mozilla,

Laptopaccu’s van HP en Compaq die

(http://h30686.www3.hp.com) is

verkiest Safari 10 deze altijd

die Flash (gaan) blokkeren

tussen maart 2013 en augustus 2015

een tooltje te downloaden waarmee

in respectievelijk Chrome en

verkocht zijn, kunnen oververhit

je kunt checken of jouw type laptop

Firefox. Overigens is Flash niet

raken en zijn daardoor brandge-

ook risico loopt. Daarnaast is het

de enige plug-in die door Apple

vaarlijk. HP is een terugroep actie

mogelijk om handmatig het type-

in de ban wordt gedaan. Ook

gestart. Het betreft zowel batterijen

nummer en dergelijke in te voeren.

Java, Silverlight en QuickTime

die al in de laptops zaten ten tijde

Via de terugroepsite kan ook een

moeten eraan geloven. Safari

van de aankoop, als accu’s die later

nieuwe accu aangevraagd worden.

10 lanceert in de komende

los zijn bijgekocht. Bepaalde (maar

Tot die tijd raadt HP aan de brand-

herfstperiode, samen met de

niet alle) notebooks uit de series HP

gevaarlijke accu’s niet te gebruiken.

nieuwe versie van OS X. Het

Envy, HP Pavilion, HP ProBook en

De notebooks kunnen in de tussen-

besturingssysteem gaat vanaf

Compaq Presario vallen hieronder.

tijd gebruikt blijven worden door ze

dan door het leven als macOS.

Op de site van de terugroepactie

aan de netstroom te hangen.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_008-010_Newsfeed (TS).indd 9

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

04-07-16 14:24

NEWSFEED Nieuws en gadgets

Sony brengt PlayStation VR uit op 13 oktober Dat de PlayStation VR in oktober zou lanceren, wisten we al een tijdje. Tijdens de gamebeurs E3 maakte Sony een specifiekere releasedatum bekend: 13 oktober. Vanaf die datum is de headset om PlayStation 4-games in virtual reality af te spelen te koop. De prijs was eerder al vastgesteld op 399 euro, maar sommige componenten moet je er nog los bijkopen, zoals de PlayStation Camera. Sony verwacht daarbij dat de VR-bril in het begin lastig leverbaar is. Het bedrijf hoopt aan de vraag te kunnen voldoen, maar verwacht dat de aanvanke-

kondigde Sony tijdens de E3 een

lijke voorraad snel op is. Vanaf

paar nieuwe aan, zoals een Batman-

oktober zijn er rond de 50 VR-games

game, een Star Wars X-Wing-game

speelbaar op de PlayStation 4. Ook

en een nieuwe Resident Evil.

ULTRADUNNE SSD’S Samsung komt met een ultradunne

ten, die het kunnen inbouwen in

en lichte SSD met 512 GB opslag-

extra dunne laptops. Er komen drie

ruimte. Het apparaatje is slechts

varianten van de schijf beschik-

1,5 millimeter dik en meet maar

baar, met 128, 256 en 512 GB.

20 x 16 mm. Het bedrijf presen-

Het is niet bekend wat ze moeten

Windows 10 Anniversary Update moet eindelijk geld gaan opleveren

teerde de schijven in juni tijdens

kosten. Ook is nog niet bekend

Windows 10 is een jaar oud en

Microsoft Windows 10 nu lucratief

de Computex-beurs in Taiwan. De

welke fabrikanten ermee aan de

dat betekent tijd voor een gro-

moet maken. Het bedrijf wilde bin-

schijven zijn niet voor consumen-

slag gaan en dus ook niet in welke

te poetsbeurt. De Anniversary

nen een jaar één miljard apparaten

ten bedoeld maar voor fabrikan-

laptops ze gaan komen.

Update van het bedrijf komt

op Windows 10 hebben draaien,

op 2 augustus uit en wordt een

maar door de tegenvallende Lu-

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_008-010_Newsfeed (TS).indd 10

keerpunt voor het bedrijf. Het

mia-verkoop blijft dat aantal steken

besturingssysteem is dan niet

op 350 miljoen. Vanaf volgend jaar

meer gratis voor gebruikers

moet het bedrijf geld gaan verdienen

van Windows 7 en 8, maar kost

aan die gebruikers. Maar hoe? Het

dan 100 euro. Met de Anniversa-

verdienmodel van Microsoft is nog

ry Update krijgen gebruikers een

niet helemaal duidelijk, zeker aange-

aantal nieuwe functies, zoals

zien Windows 10 gratis was. Komen

post-its voor op het dashboard,

er meer Office 365-abonnementen?

betere ondersteuning voor sty-

Of krijgen we meer te maken met be-

lussen, en de schoonheidsfoutjes

taalde apps? Hoe dan ook, laten we

in de menu’s worden flink opge-

hopen dat die geforceerde upgrades

poetst. Belangrijker is echter dat

nu eens stoppen.

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 13:29

Naamloos-1 1

5-7-2016 16:41:56

TEXPEDITIE Bitcoin

UITDAGINGEN VOOR

BITC IN Roerige ontwikkeling van een digitale munteenheid

Het gaat niet goed met de Bitcoin. De koers gaat alleen maar omhoog, maar het protocol erachter zit in de problemen. De digitale munt dreigt op te splitsen in twee ‘forks’, waardoor het decentrale karakter van de valuta dreigt te verdwijnen. TIJS HOFMANS

et is al maanden onrustig in Bitcoin-land. Dat zucht namelijk onder zijn eigen populariteit, door het grote

$800

$768

aantal gebruikers en transacties is het huidige werk-

model niet meer houdbaar.

Het probleem

$700

$600

Een essentieel onderdeel van de Bitcoin is de blockchain, een ‘ketting’ waarin alle transacties van de digitale munt worden

$500

opgenomen. De blockchain moet constant worden geüpdatet, zodat iedere gebruiker altijd de meest actuele informatie heeft over welke Bitcoins waar zijn uitgegeven. Je kunt je

$400

voorstellen dat die blockchain steeds groter wordt naarmate er meer transacties worden gedaan. Dat is nu een probleem aan het worden, want de datablokken zijn inmiddels te groot. Een block kan maximaal 1 MB zijn. Dat was bij de oprichting

Jan '16

Feb '16

2011

Mar '16

2012

Apr '16

2013

May '16

2014

Jun '16

2015

2016

van de Bitcoin nog niet zo’n probleem, maar dat was voordat

betekent dat er steeds meer bandbreedte en opslagruimte

de munt zo populair werd. Er wordt nu ongeveer iedere 10

nodig is om Bitcoins te ‘minen’ (te genereren) of gewoon lo-

Bitcoin in 2016 tot

minuten een nieuwe block aan de blockchain toegevoegd. Dat

kaal op je computer te hebben staan – niet erg realistisch.

heden.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_012-015_Texspeditie Bitcoin (TS).indd 12

De koers van de

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 19:58

TEXPEDITIE Bitcoin

Het dilemma Er moet daarom iets gebeuren bij de Bitcoin, dat is zeker. Maar wát er moet gebeuren, daarover zijn de meningen verdeeld. In ieder geval moeten de blocks in de blockchain groter worden. Tijdens een congres afgelopen jaar van de Bitcoin Foundation (de oprichters van de munt) hebben de ontwikkelaars gepraat over de mogelijke stappen. Om de grotere vraag aan te kunnen, is het volgens veel Bitcoinadepten nodig om in te grijpen. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van hogere transactiekosten bij het kopen van Bitcoins of het opzetten van betaalhubs. Daarmee wordt Bitcoin echter steeds meer als een bank, waarbij één of een aantal autoriteiten de valuta aansturen. Dat gaat volgens een deel van de oprichters in tegen het decentrale karakter van de munt. Dat is niet alleen een praktisch probleem, maar ook een probleem in hoe Bitcoin nu wordt gerund. Dat gebeurt namelijk door een grote groep (semi-)vrijwillige ontwikkelaars, die geen baas hebben, geen verdienmodel,

BitcoinXT verdeelt

met een tweede protocol, genaamd Bitcoin XT. Dat is geba-

de communities

seerd op de opensource-code van de originele Bitcoin, die

achter Bitcoin.

voor iedereen in te zien is. Op het eerste gezicht is de nieuwe fork exact hetzelfde als de originele Bitcoin, maar er ontstaat nu een tweede blockchain. Het grote verschil is dat de grootte van de datablokken is veranderd. Die worden (bij Bitcoin XT) vanaf 11 januari 2016 8 MB groot. Bovendien verdubbelt de grootte iedere twee jaar, tot de blocks een limiet van 8.912 MB hebben bereikt. Volgens Hearn en Andresen is een dynamische verandering in de grootte (die dus iedere twee jaar verandert) de enige manier om de Bitcoin succesvol te maken. Met de Wet van Moore in het achterhoofd is het namelijk een kwestie van tijd voor ook de nieuwe grootte van 8 MB bereikt

Het ‘minen’ oftewel

is. Bovendien, zeggen de oprichters van Bitcoin XT, kan de

genereren van nieuwe

munt ineens sterk in populariteit stijgen zoals dat in 2013 en

Bitcoins gaat snel en

2014 gebeurde. Door toenemende media-aandacht werd de

op grote schaal.

munt ineens veel meer waard en gingen meer mensen Bitcoins gebruiken. Ook tijdens de Griekse crisis was goed te zien

geen winstoogmerk en geen enkele motivatie anders dan een idealistische. Die gemeenschap is in twee kampen

hoe de munt even in waarde steeg.

verdeeld. Dat wordt goed beschreven door Mike Hearn,

De complicaties

één van de oprichters van de nieuwe Bitcoin-fork. Hij legde

Het nieuwe systeem heeft echter geen ondersteuning van

begin dit jaar in een blogpost uit wat de verschillen tussen

het ecosysteem dat Bitcoin wel heeft. Door de jaren heen zijn

de beide kampen zijn (www.tiny.cc/bitblog). Hearn trekt

er tientallen Bitcoin-handelsplaatsen ontstaan (waarmee het

samen met een kleine groep ontwikkelaars aan de bel, om-

niet altijd even goed ging) en die werken allemaal onderling

dat zij vinden dat de munt niet verder kan steggelen zoals

samen op één protocol. Bitcoin TX is echter zo anders, dat

dat nu gaat. Samen met Gavin Andresen wil Mike Hearn

oude mining-computers (computers waarmee nieuwe Bitcoins

zich daarom afsplitsen van de Bitcoin-beweging.

worden gegenereerd) niet meer kunnen samenwerken met

Een nieuwe Bitcoin-fork

het protocol. In dat geval zal de gebruiker van zo’n miningcomputer moeten kiezen: blijft hij ‘gewone’ Bitcoins genereren

Hearn en Andresen, overigens twee van de belangrijkste

of toch de nieuwe? Zo’n situatie betekent een probleem voor

ontwikkelaars van de munt, zijn daarom aan de slag gegaan

de populaire munt, die juist bekend staat om zijn universele

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_012-015_Texspeditie Bitcoin (TS).indd 13

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 19:58

TEXPEDITIE Bitcoin

karakter. Hoewel het protocol opensource is, blijft de Bitcoin de bekendste digitale munt. Er bestaan al aftakkingen van de Bitcoin, zoals de Dogecoin of de Litecoin en de controversiële Nederlandse Coinye. Al die aftakkingen kwamen maar echter maar moeilijk van de grond, omdat de munten overschaduwd werden door de ‘echte’ Bitcoin.

De toekomst De nieuwe Bitcoin-fork staat daarom voor een Herculische opdracht: het moet zorgen dat een meerderheid van de Bitcoin-gebruikers overstapt. Dat gaat bij de gratie van de miners: de gebruikers die actief Bitcoins minen met hun computers of servers. Zij zullen straks moeten besluiten om bij het oude protocol te blijven of toch de nieuwe munten te gaan mijnen. In Bitcoin XT zit een stukje code dat ieder uur controleert hoeveel Bitcoin-mine-nodes aangesloten zijn op het nieuwe protocol. Zodra dat er 75% zijn, kan het protocol ook echt in werking gaan. Op dit moment

Het blijft gissen of

is slechts een kleine 13% van de gebruikers over op het

dit de oprichter van

Uitvinder of niet?

nieuwe systeem. Maar wat niet is, kan nog komen.

Bitcoin is.

De illustere oprichter van de Bitcoin heeft zichzelf enkele

Nieuwe problemen

maanden geleden bekend gemaakt. Het zou de Australische ondernemer Craig Wright zijn, die vorig jaar ook al werd genoemd

Bitcoin heeft nog een ander probleem, dat zit in de me-

in een onderzoek van Wired en Gizmodo naar de identiteit van de

mory pool (‘mempool’) van de munt, die op sommige mo-

oprichter. De identiteit van de originele ontwikkelaar van de Bit-

menten helemaal vol zit. Daardoor komen andere Bitcoin-

coin is al jaren een groot raadsel. De oprichter gaat schuil achter

transacties in een rij te staan, en hoe langer die rij wordt,

het pseudoniem ‘Satoshi Nakamoto’, maar de echte identiteit

hoe langer het duurt voordat transacties worden doorge-

was altijd een raadsel. Tot de Australische Craig Wright zelf naar

voerd. De mempool van Bitcoins bestaat uit transacties die

de media stapte om te zeggen dat hij de Bitcoin-oprichter is. Kort

zijn gedaan, maar nog niet zijn doorgevoerd. De precieze

daarop volgden diverse ontwikkelaars en Bitcoin-bezitters die

grootte van zo’n mempool verschilt per Bitcoin-node, maar

grote vraagtekens zetten bij de claims van Wright en beweren dat

ligt over het algemeen rond de 40 MB. Het probleem is dat

de onthulling een leugen is. Het mysterie blijft vooralsnog.

Bitcoin-transacties te groot beginnen te worden, waardoor de mempool het groeiende aantal transacties niet aankan. In de architectuur van Bitcoin zitten dus nog zwakke plekken.

Anoniem of niet

Nog meer concurrentie Onlangs kwam een nóg andere nieuwe Bitcoin-concurrent om de hoek kijken, Ethereum, al blijkt dat geen onverdeeld succes

In tegenstelling tot wat algemeen gedacht wordt: als je be-

te zijn. Ethereum was een paar weken dé nieuwe concur-

taalt met Bitcoins ben je niet zo anoniem als velen denken.

rent voor de Bitcoin, waarvan fans van de digitale munt veel

Hoewel je data niet op straat liggen, concludeerden onder-

verwachtten. Ethereum werkt op een iets andere manier dan

zoekers in 2014 dat de IP-adressen van Bitcoin-betalers

Bitcoin, al gaat het ook daar om een digitale cryptovaluta die

makkelijk te achterhalen zijn. Met hooguit enkele goedkope

opensource beschikbaar is. Net als de Bitcoin werkt Ethereum

computers en servers kan het dataverkeer van de Bitcoins

met een blockchain, al is die met ‘ethers’ (de Ethereum-

worden achterhaald. Dat gebeurt vanuit de entry-node:

munteenheid) wel anders. In de eerste plaats wordt Ethereum

de eerste stap waarmee de computer van de gebruiker

vaker ververst: iedere 12 seconden, in plaats van 10 minuten.

verbinding legt met de server van het Bitcoin-netwerk. Met

Dat betekent dat transacties een stuk sneller worden doorge-

een brute-force-aanval kunnen die entry-nodes worden

voerd bij Ethereum-overschrijvingen, waar je bij Bitcoins nog

achterhaald, zodat het IP-adres van de gebruiker te vinden

redelijk lang moet wachten.

is. Dat lukt makkelijk in 60% van de gevallen, volgens de

De onderliggende cryptografie van Ethereum is een stuk

onderzoekers. Wanneer dat stiekem moet, bijvoorbeeld

robuuster dan die van de originele Bitcoin. Verder is de

wanneer de onderzoekers niet mogen worden opgemerkt,

programmeertaal van Ethereum uniek: die is namelijk ‘Turing-

kon dat in 11% van de gevallen.

complete’, wat betekent dat Ethereum alle mogelijke program-

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_012-015_Texspeditie Bitcoin (TS).indd 14

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 19:58

TEXPEDITIE Bitcoin

meertalen ondersteunt. Daardoor kunnen ontwikkelaars zelf hun eigen applicaties schrijven voor Ethereum-technologie, wat mede zorgt voor de populariteit ervan. Ethereum

Bitcoin-mining

kan bijvoorbeeld makkelijk ingebouwd worden in applica-

In theorie kan iedereen met een computer Bitcoin minen,

ties voor bijvoorbeeld smartphones of websites. Waar je

maar om dit efficiënt te doen heb je inmiddels een

bij Bitcoins nog afhankelijk bent van handelsbeurzen met

speciale mining-computer nodig. In China zijn ze daar in

hun eigen blockchain-koppeling, kan iedere ontwikkelaar

gespecialiseerd en de BBC heeft één van deze Bitcoin-

een eigen koppeling met de Ethereum-blockchain maken,

mines gefilmd in 360 graden. In de video kun je zodoende

zonder van externe partijen gebruik te hoeven maken. Een

rondkijken in één van de loodsen waar honderden compu-

stuk makkelijker én voordeliger, en het maakt Ethereum

ters Bitcoins aan het minen zijn. Bekijk de video via de link

ook toegankelijk voor kleinere ontwikkelaars.

www.tiny.cc/bcmine.

Een aantal grote bedrijven zette al kleine stapjes richting Ethereum-blockchains, al staat de technologie nog in de kinderschoenen. Ethereum is vooral interessant omdat je er naast betalingen ook notariële contracten mee kunt

een ‘token’ voor transacties meerdere keren kon worden

opstellen die in de blockchain worden opgenomen. Dat

ingezet. Op die manier was het mogelijk dezelfde transactie

maakt het behouden van zulke contracten een stuk veiliger

meerdere keren uit te voeren en een bedrag aan ethers toe

en stabieler.

te voegen aan een privéadres. Een tweede exploit zorgde

Hack Tot begin juni leek Ethereum de gedoodverfde concurrent van de Bitcoin. De prijs van ‘ethers’ ging in razend tempo

ervoor dat de bestaande ethers in de originele blockchain bleven staan, waardoor de hacker munten creëerde die niet zouden moeten bestaan.

omhoog: in een week werd één ether ruim 1600% meer

Vertrouwen kwijt

waard dan de week ervoor. Het leek slim om ethers te

Sinds de hack is de koers van Ethereum hard gevallen. Die

kopen, de Bitcoin-gemeenschap wist niet hoe het moest

is nu nog maar een fractie waard van wat het eerst was.

omgaan met deze concurrent, maar dat veranderde toen

Belangijker is dat veel ontwikkelaars hun rotsvaste vertrou-

een grote hoeveelheid munten werd gehackt.

wen in gedecentraliseerde valuta in het algemeen verliezen.

Meer dan 3 miljoen ethers werden gestolen door twee

De blockchain van de Bitcoin is weliswaar opensource en kan

simpele fouten in de blockchain-technologie van Ethe-

makkelijk gecontroleerd worden, net als die van Ethereum,

reum. Een hacker wist een exploit uit te buiten waardoor

maar dat wil niet automatisch zeggen dat het systeem waterdicht is. Zeker bij nieuwe technologieën, zoals Ethereum, is het maar de vraag hoe fraude- en hackgevoelig het is.

Ethereum werd snel populair, maar verdween

Wat brengt de toekomst?

net zo snel.

Bitcoin en andere cryptovaluta hebben nog een heel lange weg te gaan. Alle discussies van het afgelopen jaar, de heftige koersschommelingen en enkele schandalen doen de munt geen goed. Tegelijkertijd is het potentieel van een cryptovaluta zoals Bitcoin gigantisch en is de ontwikkeling ervan – hoe stormachtig ook – alleen maar aan te moedigen als veilig en open alternatief voor de huidige valuta en betaalmiddelen.

Net zoals de bekende logo’s van betaaldiensten herken je aan dit logo of je ergens kunt betalen met Bitcoin.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_012-015_Texspeditie Bitcoin (TS).indd 15

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 19:58

DOSSIER Slimme apparatuur

UPGRADE JE HUIS Slimme lampen, gordijnen, stofzuigers en meer Om je huis of apparaten in je huis ‘smart’ te maken, zijn er verschillende mogelijkheden. Je kunt het zo groot of klein aanpakken als je zelf wilt. PCM kijkt naar vijf oplossingen waarmee je delen van je huis een stuk slimmer en zuiniger kunt maken. JOCHEM DE GOEDE

e kunt je thuisnetwerk upgraden (pagina

een fitting in elke normale bureaulamp of lam-

30), maar je kunt ook een stapje verder

penkap passen. Hue gebruikt een basisstation

gaan en je huis upgraden! Wat denk je van

dat met de lampen communiceert, waarmee de

slimme verlichting, koffieapparaten, gordijnen,

lampen in- en uitgeschakeld kunnen worden. De

stofzuigers en deurbellen? Lekker lui vanaf je

lampen kunnen allerlei kleuren licht weergeven

smartphone te bedienen, of – liever nog – te au-

en daarmee mooie scènes maken. Bovendien is

tomatiseren via scripts of IFTTT. We bespreken

het cool dat Hue een open API heeft. Als je het

van maximaal 3 uur, die je ook buiten op een

wat er op dit moment mogelijk en handig is.

IP-adres van de Hue aanroept op een bepaalde

terras of balkon kunt gebruiken.

Lampen

poort, kun je allerlei commando’s naar je lam-

Met de app van Philips Hue heb je de keuze uit een aantal scenes.

pen sturen. Dat maakt bijvoorbeeld integratie

LIFX

met andere diensten zoals IFTTT mogelijk, maar

Een alternatief voor Philips Hue wordt ge-

Het eerste onderdeel wat we onder de loep ne-

je kunt er ook zelf mee aan de slag, bijvoorbeeld

maakt door LIFX. Wat betreft functies zijn beide

men, zijn lampen. Om je lampen slim te maken,

in combinatie met een Raspberry Pi. Dan kun je

platformen sterk vergelijkbaar. De LIFX-lampen

heb je inmiddels behoorlijk wat opties. Dit is

denken aan bepaalde commando’s om als je een

bereiken wel een hogere helderheid en hogere

namelijk een markt die al enige tijd bestaat.

film start in Kodi of Plex, automatisch het licht

kleurtemperatuur, wat resulteert in beter wit

te dimmen. Voor een starterkit van Philips Hue

licht. Ook de werking van LIFX is wat anders.

betaal je ongeveer 170 euro, waarvoor je drie

Waar de Hue gebruikmaakt van ZigBee voor

Een van de populairdere en bekendere platfor-

‘slimme’ lampen krijgt en een basisstation om

communicatie tussen lampen onderling, doet

men voor slimme lampen is Philips Hue. Philips

die lampen mee te bedienen. Philips heeft ook

LIFX dat over wifi. Hierdoor hoef je voor de

maakt voor dit platform slimme lampen die met

draagbare Hue Go-lampen met een batterijduur

lampen van LIFX geen apart basisstation aan te

Philips Hue

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_016-022_Dossier - Slimmer huis (ES).indd 16

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 17:19

het een vrij gesloten ecosysteem is, met alleen

den met gebaren. Zo kun je de helderheid van

ondersteuning voor Samsung SmartThings.

de lamp instellen door je hand boven de lamp

Speakers

te houden en omlaag of omhoog te bewegen, ook de lamp met een veeg aan of uit te zetten.

Een nieuwe trend in slimme lampen is om er

Bovendien is er een ingebouwde sensor die

ook speakers in te integreren. Een leuk idee,

omgevingslicht detecteert, waardoor de lamp

helaas leveren deze producten niet zo’n goede

automatisch aan kan gaan als het donker is in

geluidskwaliteit. Het bekendste voorbeeld is

de kamer. Roome heeft ingebouwde usb-poor-

Sengled Pulse. Je hebt met deze lamp-speakers

ten, zodat je eenvoudig je smartphone eraan

alleen wit licht en een bluetoothspeaker die

kunt hangen om deze ’s nachts op te laden. Met

weliswaar van JBL komt, maar die dus niet

de app van Roome kun je bepaalde functies van

zo’n geweldig geluid levert. Je betaalt voor de

de lamp instellen. De Roome wordt verkocht

Sengled Pulse zo’n 50 euro. Er zijn ook andere

voor 69 dollar, omgerekend zo’n 61 euro, wat

fabrikanten die deze lamp-speakers maken,

gezien de functies een koopje lijkt. Hij wordt al in

zoals Awox met de StriimLIGHT Wi-Fi en MiPow

augustus verwacht, het Kickstarter-project vind

met de PLAYBULB Color, maar ook hier is het

je op www.tiny.cc/ksroome.

geluid niet echt best. Voorlopig is het beter om deze twee functies gescheiden te houden.

Roome

Raspberry Pi Wil je zelf een slimme lamp bouwen? Dat is prima mogelijk met een Raspberry Pi. Je hebt

Een recent project op Kickstarter introduceert

dan een relais nodig, dat je al voor een tientje

een nieuwe vorm van een slimme lamp. De

kunt aanschaffen, waar je de lamp en de Pi

Roome: een (nacht)lamp die een ingebouwde

samen mee verbindt. Daarvoor moet je wel de

bewegingssensor heeft. Dat is natuurlijk niets

aansluiting van de lamp openmaken, zodat de

schaffen. Met LIFX kun je dus gewoon een losse

nieuws, maar de uitvoering is dat wel. Roome

kabels binnenin tevoorschijn komen. Daarna

lamp kopen en ermee aan de slag gaan. Een

gaat bijvoorbeeld automatisch aan als je ’s

kun je de kabels aansluiten op het relais en de

losse lamp kost zo’n 90 euro. Let wel op dat LIFX

nachts wakker wordt. Ook kan deze aanspringen

Raspberry Pi programmeren. Je kunt met zo’n

geen ondersteuning biedt voor Apples HomeKit,

op basis van een hard geluid. Best leuk, maar

relais alleen de lamp aan- en uitzetten, maar

dat lijkt alleen voorbehouden aan Philips Hue.

nog handiger is dat de lamp bediend kan wor-

hebt dan wel heel veel mogelijkheden hoe je dat

LIFX levert lampen met een hogere helderheid en kleurtemperatuur dan Hue.

wilt doen. Je kunt bijvoorbeeld WhatsApp op je

Een ander alternatief is nog WeMo van Belkin. WeMo is wat goedkoper dan Hue en biedt toch nog goede kwaliteit. Het nadeel van WeMo is dat

De Roome is een slimme nachtlamp met een hoop handige functies.

Raspberry Pi zetten, zodat je de Pi kunt appen om je lampen in of uit te schakelen, Ook kun je zelf een website maken voor je lampen.

Koffiezetten Zou het niet handig zijn als je koffiezetapparaat automatisch, als je wakker bent of op andere vaste tijden, koffie voor je zet? En hoe fijn zou het zijn als je niet elke dag opnieuw de bonen bij moet vullen, maar dat je een week lang vooruit kunt met de bonen in de machine. Daarnaast zou het prettig zijn als het koffiezetapparaat ‘weet’ welke bonen er in de machine aanwezig zijn en zichzelf daar automatisch op afstelt, door bijvoorbeeld de druk te regelen en de duur van doorlopen aan te passen. Dat is de droom van het echt slimme koffiezetapparaat … een droom waarvan de werkelijkheid helaas nog ver weg is.

Semi-slimme koffiezetter Een ‘slimme’ koffiezetter kun je bedienen met

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_016-022_Dossier - Slimmer huis (ES).indd 17

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 17:19

DOSSIER Slimme apparatuur

een app en op vaste tijden koffie laten zetten.

Voltaire

Ook is het zo mogelijk om bijvoorbeeld als je

Een apparaat dat probeert de

vanuit werk vertrekt alvast koffie op te laten

puzzel van slimme koffie op te

zetten, zodat je je bij thuiskomst direct weer

lossen, is de Voltaire dat in juni

kunt overgeven aan je cafeïneverslaving. Heb je

op Kickstarter een campagne

hier wel oren naar? De Smarter Coffee Machine

is gestart. De Voltaire is een

(www.smarter.am/coffee) is voor zo’n 250

slimme, draagbare koffiemaler

euro verkrijgbaar in Nederland. Dit apparaat

met ingebouwde accu die je

brouwt overigens filterkoffie, uit de pot haal

met internet kunt verbinden.

je maximaal 12 kopjes koffie. De Smarter-app

De onderscheidende functie

leert je routines en zal op bepaalde tijden aan

van de Voltaire is dat het de

je vragen of je misschien een kopje koffie wilt.

kwaliteit van de bonen in de

De koffiezetter maakt een kopje koffiedrinken

gaten houdt. In de bonenhou-

zelfs sociaal, waarbij vrienden en familie via de

der zijn namelijk een aantal

weet je altijd of je bonen nog vers zijn.

app kunnen vragen om langs te komen voor een

sensoren aanwezig waarmee

Je kunt de versheid eenvoudig inzien via

kopje koffie. Het apparaat is ook compatibel met

gedetecteerd wordt of de

bijbehorende app.

IFTTT en Apple HomeKit.

bonen oudbakken zijn. De sen-

Met de koffiemaler van Voltaire

soren houden, volgens de makers, de

hele dag aan, zelfs als daar voor langere tijd geen

temperatuur, luchtvochtigheid, massa, volume,

gebruik van wordt gemaakt. Met een slimme

‘gasconcentratie’ en meer in de gaten. Hoe de

koffiezetter zou deze automatisch in slaapstand

versheid van de bonen precies berekend wordt,

of zelfs helemaal uit kunnen gaan en op de juiste

is niet duidelijk. Voltaire belooft een SDK en

tijden automatisch weer aan kunnen gaan.

API uit te brengen en de software grotendeels

Dat is precies het doel geweest van de

opensource te maken, zodat ontwikkelaars op

MORElab-onderzoeksgroep van de Spaanse

het koffiemaalplatform kunnen voortbouwen.

universiteit Deusto Institute of Technology. Er is

Deze slimme koffiemaler zal te koop zijn vanaf

een manier ontwikkeld om de gebruikspatronen

omgerekend zo’n 250 euro, waarbij het ‘sensing

van een koffieapparaat in een werkomgeving te

platform’ om te bepalen of de bonen nog vers

analyseren (wanneer wordt koffie gedronken, en

zijn al ingebouwd is (de variant zonder het

op welke tijden kan het apparaat dus gewoon

slimme platform kost zo’n 200 euro). De makers

uit?). Het koffieapparaat wordt met internet

verwachten de eerste Voltaire-machines in

verbonden via een Arduino met ethernet. Met

maart 2017 te verschepen, mits de campagne

de Arduino wordt het stroomverbruik gemeten,

zijn doel haalt. Binnen een week haalden de

op basis waarvan het gebruik van het apparaat

makers al meer dan de helft van het doelbedrag

in het algemeen afgeleid kan worden. Er in een

op, dus dat zal wel goed komen.

grafiek aangegeven hoeveel energie verspild is

Efficiëntie Erg leuk voor persoonlijk gebruik natuurlijk,

in vergelijking met een dag eerder. Het MORElab bouwde een koffiezetapparaat met een

maar is er nog een (betere) reden om het koffie-

Arduino. De koffiezetter geeft aan hoeveel energie giste-

zetapparaat slim te maken, namelijk efficiëntie.

ren en vandaag verspild is en geeft advies of het apparaat

Op het werk staat de koffieautomaat vaak de

aan of uit moet.

Met Smarter Coffee zet je eenvoudig tot 12 kopjes koffie via de app.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_016-022_Dossier - Slimmer huis (ES).indd 18

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 17:19

DOSSIER Slimme apparatuur

Door deze gegevens van een maand te verza-

de Smart Shades kunt kopen. Je hangt de Smart

melen en combineren, kan de koffiezetter advies

Shades eenvoudig op aan de muur met de, op

geven om energie te besparen, door instructies

het apparaatje aanwezige, dubbelzijdige tape. Je

aan de gebruiker te geven om het apparaat in

kunt het apparaatje overigens nog steeds kopen

of uit te schakelen (dit gebeurt nu dus nog niet

op IndieGoGo via www.tiny.cc/smartshades.

automatisch). De onderzoekers hopen dat die

Met HomeWizard zet je een motor in de gordijnrails.

bewustwording helpt om de energie-efficiëntie

Gordijnrails

van dit soort apparaten te vergroten.

Andere oplossingen voor slimme gordijnen

dus er is veel mogelijk. Daarnaast

werken vanuit de gordijnrails. In Nederland

zouden de motoren in de rails erg stil

zijn veel van dat soort systemen te koop, maar

zijn, maximaal 30 dB. Je bent zo’n 25

helaas zijn veel van die oplossingen nog gewoon

tot 90 euro kwijt, aanzienlijk minder

met een afstandsbediening in plaats van dat

dan als je dezelfde oplossing direct

’s Avonds niet meer opstaan om de gordijnen

ze integratie bieden met smartphones en

in Nederland aanschaft. Je vindt

dicht te doen? De gordijnen automatisch laten

smarthomeplatformen. Een oplossing die wel je

meer slimme gordijnen op het Chi-

sluiten als de zon op het raam staat? Het kan!

gordijnen daadwerkelijk ‘slim’ maakt, is die van

nese www.alibaba.com. Zo biedt bij-

HomeWizard. Je kunt bij HomeWizard een op

voorbeeld het bedrijf Curtain Times een oplos-

maat gemaakte gordijnrails kopen die automa-

sing aan (www.tiny.cc/curtain) die verbinding

Als je je gordijnen slim wilt maken, dan heb je

tisch gordijnen kan openen en kan sluiten. Deze

kan maken met wifi. Deze oplossing kost

verschillende mogelijkheden. Een zo’n mogelijk-

rails is beschikbaar vanaf 269 euro voor een rails

ongeveer hetzelfde als die van EBDEL.

heid is Smart Shades, begin vorig jaar voor het

van 60 cm en kan stijgen tot een prijs van 519

eerst verschenen in een crowdfundingcampag-

euro voor 595 cm. Dat is wel een erg hoge prijs

Toekomst

ne op Indiegogo. Dat project heeft maar liefst

in vergelijking met bijvoorbeeld de oplossing van

Slimme gordijnen komen ook uit een andere,

bijna negen keer zoveel als het oorspronkelijk

Smart Shades voor rolgordijnen.

misschien onverwachtere, hoek, namelijk vanuit

Gordijnen Smart Shade

gevraagde bedrag op weten te halen. Smart

De app van HomeWizard ziet er best goed uit

de wetenschap. Het gaat dan letterlijk om

Shades werkt op een slimme manier met je

en de gordijnen bieden integratie met andere

slimme gordijnen, niet om een oplossing met

bestaande rolgordijnen. De enige vereiste is

platformen en sensoren, weliswaar ook van

een motor in de gordijnrails. Onderzoekers aan

dat er zich aan de zijkant van je rolgordijn een

HomeWizard. De app biedt de mogelijkheid om

de universiteit van Californië en Berkeley heb-

trekkoord bevindt. Dat trekkoord hang je in het

de gordijnen automatisch op bepaalde tijden te

ben daadwerkelijk slimme gordijnen gemaakt

apparaatje van Smart Shades. Je kunt daarna

openen en te sluiten, en na het instellen kunnen

van een stof die bij licht automatisch inkrimpt.

je gordijnen automatiseren door dagelijkse of

de gordijnen geheel zelf opereren. Je kunt ze

De gordijnen zijn gemaakt van gelaagde

wekelijkse schema’s in te stellen. Je kunt elke

gelukkig ook nog gewoon openen dichtdoen

koolstof nanotubes bovenop een plastic poly-

kamer apart automatiseren door middel van de

door je handen te gebruiken.

carbonaat membraan. Als er licht op schijnt,

apps die beschikbaar zijn voor Android en iOS.

Als je liever op een goedkopere manier je

absorberen de nanotubes het licht en zetten ze

Gelukkig is het ook nog gewoon mogelijk om zelf

gordijnen wilt digitaliseren, dan zul je verder

het om naar hitte. Die hitte wordt overgedra-

je gordijnen open of dicht te doen. Het apparaat

moeten kijken, bijvoorbeeld naar het Chi-

gen naar het membraan, dat vervolgens uitzet.

heeft een formaat van 5,5 bij 7,5 cm en is vol-

nese EBDEL. Dat platform biedt integratie met

De nanotubes zetten echter niet uit, waardoor

gens de makers zeer stil. Het werkt op een bat-

andere ‘home-automationplatformen’, maar

het materiaal buigt en de gordijnen opgerold

terij (1500 mAh), maar om te voorkomen dat je

welke dat precies zijn, laat de fabrikant in het

worden. Dat hele proces gebeurt in een paar

de Smart Shades steeds op moet laden, is er ook

midden. EBDEL heeft gordijnrails beschikbaar

seconden. De gordijnen bieden veel voordelen.

een zonnepaneel dat je als bundel samen met

voor lengtes van 200 cm tot en met 550 cm,

Zo zijn de gordijnen goedkoop om te produceren, reageren ze snel en gaan ze lang mee. Dit

De app laat je per kamer alle rolgordijnen bedienen.

Met de zonnepanelen hoef je de Smart Shades nooit op te laden.

onderzoek is echter gepubliceerd in 2014 en hoewel het dus veel voordelen bracht, hebben we helaas nog geen echt slimme gordijnen buiten het laboratorium gezien. Overigens is het de vraag hoe lang we nog gordijnen nodig hebben. Onderzoekers van de universiteit van Harvard hebben een techniek ontwikkeld waarmee ramen automatisch ondoorzichtig kunnen worden. Dat was al langer mogelijk, maar de vooruitgang geboekt door Harvard, is dat de oplossing voor het grote publiek een stuk dichterbij komt en goedkoper

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_016-022_Dossier - Slimmer huis (ES).indd 19

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 17:19

DOSSIER Slimme apparatuur

wordt om te produceren. Daarnaast wordt er gewerkt aan ramen die automatisch het licht kunnen scheiden van de hitte, wat nog een reden minder is voor gordijnen. Recent onderzoek maakt het mogelijk voor dit slimme raam om zich binnen enkele minuten aan de omgeving aan te passen. Bovendien is er een ‘hittemodus’ waarmee de ramen juist hitte afgeven.

Stofzuiger Tot nu toe hebben we onze lichten, ons koffiezetapparaat en zelfs onze gordijnen slimmer gemaakt. De stofzuiger is ook een van die ap-

waren. Meestal kun je de robotstofzuiger door

paraten die nu al grotendeels geautomatiseerd

middel van een smartphoneapp bedienen. Je

eerste Roomba met wifi-

Met de app van iRobot

kan worden en iets wat op den duur nog beter

kunt dan de robotstofzuiger aan- en uitzetten

verbinding in combinatie

kun je de slimme Roomba

zal worden. Vandaag de dag bestaat er al een

en het schema voor schoonmaken instellen.

met een app.

980-stofzuiger bedienen.

reeks slimme stofzuigers, zoals de Roomba,

Sommige robotstofzuigers brengen je kamer

Neato Botvac en de Infinuvo CleanMate. Daar-

in kaart en gebruiken dat om optimaal schoon

naast hebben bedrijven als LG, Samsung en

te maken. Wat betreft functies kunnen veel ap-

Miele inmiddels ook slimme stofzuigers in hun

paraten zowel droog als nat schoonmaken, zijn

productlijnen. De bekendste van de slimme

er meerdere modi voor schoonmaken en maken

stofzuigers is de Roomba.

ze weinig geluid.

Automatisch schoon

Roomba 980, die een ingebouwde wifi-verbin-

Een slimme stofzuiger gaat op vaste tijden erop

ding heeft. iRobot noemde dit zijn belangrijkste

uit om je huis schoon te maken. De stofzuiger

product sinds de eerste Roomba uit 2002. Zo’n

heeft een ingebouwde accu, maar als je huis te

Roomba kost 999 euro, dus dat is behoorlijk

groot is en de accu tijdens het schoonmaken

duur. Daarvoor krijg je een stofzuiger die volau-

leegraakt, keren sommige robotstofzuigers ge-

tomatisch werkt en met je wifi-netwerk verbindt,

woon weer terug naar het basisstation om op te

waarna je ‘m via een app kunt bedienen. Deze

laden en daarna door te gaan waar ze gebleven

Roomba heeft verder een ingebouwde camera,

De Roomba 980 is de

Een van die slimme stofzuigers is de iRobot

Sap en wijn Deze apparaten konden we je niet onthouden. Als eerste hebben we een sappenmaker genaamd

De slimme wijnfles waarvandaan je meteen nieuwe wijn kunt bestellen.

Juicero, die met wifi is verbonden. Het apparaat ziet er erg futuristisch uit. Je kunt er alleen kant-enklare sapzakken afkomstig van Juicero zelf in plaatsen met verse groenten en fruit. Op elke zak bevindt zich een QR-code. Als je die scant, kun je de herkomst zien van je groente en fruit, tot op de boerderij nauwkeurig. De Juicero zelf scant elke zak ook en past daarop de duur en kracht van het persen aan. Daarnaast wordt de houdbaarheidsdatum gecontroleerd. Is die verstreken, dan kun je geen sap meer met die zak persen. Zonder internet kun je overigens sowieso geen sap maken, want een internetverbinding is noodzakelijk. De prijs van de Juicero is echter wel waanzinnig hoog, maar liefst 700 dollar, omgerekend zo’n 620 euro. Een ander opmerkelijk apparaat is de slimme wijnfles van Kuvée. Eigenlijk is het meer een wijnhouder die met internet verbonden in. Op de wijnhouder is een aanraakscherm aanwezig en er zit een accu in. Je vult de (als wijnfles vormgegeven) wijhouder met metalen wijnflessen. De wijnhouder weet dan welke wijn je hebt gekocht. Daarna kun je gewoon schenken en wijn drinken. Op het aanraakscherm kun je feitjes en informatie van de wijn inzien, bijvoorbeeld waar die vandaan komt en uit welk jaar. Ook kun je direct nieuwe wijn bestellen. Voordeel is dat de wijn die je bestelt tot dertig dagen houdbaar blijft. De Kuvée is te koop voor omgerekend zo’n 177 euro.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_016-022_Dossier - Slimmer huis (ES).indd 20

Met de Juicero kun je sappen maken en de herkomst inzien, behalve als je geen internet hebt.

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 17:19

DOSSIER Slimme apparatuur

Met het board van RooWifi maak je eenvoudig een oude Roomba slim. Een alternatief voor RooWifi is de Thinking Cleaner, die alleen werkt voor de Roomba 500/600.

kan je huis in kaart brengen en obstakels detec-

eigenlijk de RooWifi) met wifi

teren. De Roomba komt met zogenaamde Vir-

kunt verbinden en kunt instel-

tual Walls, dat zijn kleine apparaatjes waarmee

len. Je kunt vervolgens de app

je de Roomba in een bepaalde ruimte kunt hou-

van RooWifi gebruiken om de

den. Handig om te voorkomen dat de Roomba

Roomba te bedienen of via een

de voedselbakken van je huisdier omver rijdt.

computer inloggen op je stofzuiger, want het

Wil je iets goedkoper een slimme stofzui-

board heeft gewoon een ingebouwde webser-

Doorbell Cam

ger, dan moet je kijken naar de Neato Botvac

ver. Er is zelfs een API beschikbaar waarmee je

Belangrijk bij een slimme deurbel is dat je bij je

Connected. Deze kost ongeveer 750 euro en

zelf aan de slag kunt om je eigen applicaties te

voordeur goed wifi-bereik hebt. Bij veel huizen

is ook verbonden met wifi. De Roomba heeft

bouwen voor de Roomba. Bovendien heeft de

zal dat geen probleem zijn, omdat de router

een ronde vorm, terwijl de Neato een D-vorm

app de mogelijkheid om direct de controle over

vaak bij de meterkast staat en de meterkast

heeft. Deze is daardoor beter geschikt om in de

te nemen van je Roomba, zodat je deze zelf kunt

dicht bij de voordeur is. Is dat niet het geval, test

hoeken schoon te maken. De Neato gaat, net als

besturen. RooWifi kost 67,50 euro (exclusief 6,70

dan je internetsnelheid bij je voordeur, waarbij

de Roomba 980, in een patroon van rechte lijnen

euro verzendkosten), de app is gratis.

je vooral let op de uploadsnelheid, omdat de

door je kamer, wat handig en efficiënt is. Dom-

Eenzelfde oplossing komt uit Nederland in de

camera videobeelden het netwerk op moet kun-

mere slimme stofzuigers kiezen een willekeurige

vorm van de Thinking Cleaner. Dat is een iets

route, totdat ze een obstakel tegenkomen en

meer afgewerkt product. De Thinking Cleaner

waarna ze een weer een willekeurige richting

is alleen beschikbaar voor de Roomba 500/600.

deurbel denken aan een prijskaartje van rond de

kiezen en doorgaan.

Helaas haalde de Kickstarter-campagne voor

twee- tot driehonderd euro. Een populair merk

een Thinking Cleaner voor de Roomba 700 en

is August, dat de Doorbell Cam aanbiedt, maar

800 het doel niet. De Thinking Cleaner is wel iets

die is wel alleen beschikbaar in de Verenigde

Leuk is de uitbreiding RooWifi voor je iRobot

duurder dan de RooWifi, namelijk 99 euro, maar

Staten. Met de Doorbell Cam is het mogelijk om

Roomba, gemaakt door een derde partij. De ou-

volgens velen werkt deze wel een stuk beter dan

via bluetooth of wifi verbinding te maken. Zodra

dere (en goedkopere) modellen van de Roomba

het RooWifi-board, dus is het toch het overwegen

iemand op de bel drukt, krijg je een melding op

hebben geen ingebouwde wifi en daardoor ook

waard als je een ondersteunde Roomba hebt.

je smartphone of tablet. Er is verder een camera

RooWifi & Thinking Cleaner

geen slimme functies. Dat is pas eind 2015 toegevoegd aan het duurste model. Met de RooWifi kun je ook andere, oudere Roomba’s slimmer

Deurbel

nen sturen. Je moet over het algemeen voor een slimme

ingebouwd in het apparaatje die met een hoek van 140graden-video opneemt in HD-kwaliteit. De camera heeft bewegingssensoren inge-

maken. RooWifi heeft ondersteuning voor heel

Een slimme deurbel is er een die verbinding

bouwd, zodat je nog voordat iemand aanbelt

veel Roomba-modellen, je vindt ze allemaal op

maakt met internet en zo wat extra functies met

al weet dat er iemand voor de deur staat. Er is

de website www.roowifi.com.

zich meebrengt. De belangrijkste functie is dat

natuurlijk ook een microfoon en speaker zodat

je een melding op je smartphone krijgt als er

je met diegene kunt praten. De Doorbell Cam

gen SCI-poort, waarmee de robot bediend kan

iemand voor de deur staat, en je vanaf afstand

heeft integratie met Apples HomeKit. Handig is

worden. RooWifi levert een board dat compati-

kunt zien wie er aanbelt. De markt voor slimme

dat August meer producten heeft, bijvoorbeeld

bel is met die aansluiting en dat je daarop kunt

deurbellen is wel nog vrij nieuw en lang niet zo

een Smart Lock voor de voordeur, waardoor

aansluiten. Dat is zo gebeurd. Het board start

ontwikkeld als de rest van de apparaten die we

beide met elkaar samen kunnen werken.

direct in hotspotmodus, zodat je de Roomba (of

tot nu toe hebben besproken.

Elke Roomba heeft bovenaan een verbor-

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_016-022_Dossier - Slimmer huis (ES).indd 21

Om zo’n slimme deurbel te installeren, moet

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 17:19

DOSSIER Slimme apparatuur

je reeds een bestaande, mechanische deurbel hebben die werkt op 16 tot 24 volt. Met wat gereedschappen kun je de bel vervolgens eenvoudig ophangen.

In Nederland te koop Een bel die wel in Nederland wordt verkocht, is de SkyBell HD. Deze deelt bijna alle functies met die van August. Handig aan de SkyBell is dat deze met veel diensten van derden integreert, zoals IFTTT, Nest Protect (voor als je een Nestcamera hebt), Philips Hue en Samsung SmartThings. Met IFTTT is het bijvoorbeeld mogelijk om automatisch een e-mailbericht te ontvangen op het moment dat er iemand voor de

De August Doorbell is helaas niet in Nederland te koop, maar is wel de mooiste.

Slimme fiets Alle apparaten die we in dit artikel bespreken, bevinden zich in je huishouden. Maar weet je dat je ook bijvoorbeeld je fiets slimmer kunt maken? Dat kan met een klein apparaatje als de SmartHalo, dat eenvoudig op je stuur is te monteren. Het is een rond apparaatje met ingebouwde ledjes die kunnen oplichten. Het apparaat heeft handige functies ingebouwd voor navigatie (in combinatie met je smartphone). Als je linksaf moet, licht de linkerhelft van de ring op zodat je weet dat je die kant op moet. Verder kun je de locatie bijhouden zodat je weet waar je fiets geparkeerd is en zijn er ingebouwde antidiefstalmaatregelen om je fiets te beschermen. Met de ledlamp van 200 lumen die automatisch aanspringt als het donker wordt, kan iedereen je ook ’s avonds zien. Andere grappige toevoegingen zijn notificaties van telefoonoproepen en sms’jes en een weeralarm. Verder worden van elke fietsreis gegevens opgeslagen, zoals de afstand, tijd en een kaart van de route. De SmartHalo is in mei 2016 aan de eerste backers van de Kickstarter-campagne geleverd en op dit moment kun je een pre-order plaatsen voor zo’n 125 euro waarna die in september verschijnt. Een alternatief voor de SmartHalo is de Helios. Dat is geen mini-apparaatje, maar een heel (race)stuur met dezelfde mogelijkheden als de SmartHalo. De Helios is echter wel een stuk duurder, namelijk omgerekend zo’n 250 euro. De SkyBell HD is een goed alternatief en heeft veel integratie met andere diensten.

deur staat. SkyBells nieuwste model heeft een De Helios doet veel hetzelfde als de SmartHalo, maar wordt in de vorm van een stuur geleverd.

HD-camera en is compatibel met bestaande mechanische deurbellen, net als de August. SkyBell heeft ook een ingebouwde bewegingssensor die een melding geeft zodra iemand langer dan tien seconden bij de voordeur staat. Het laatste alternatief is de Ring Video Doorbell. Handig bij de Ring – die verder vergelijkbaar is met de SkyBell – is dat deze functies heeft om video in de cloud op te slaan, zodat je de beelden langer terug kunt kijken. Ook is deze iets

De SmartHalo is onopvallend

eenvoudiger te installeren dan de SkyBell. De

en voegt een aantal handige

Ring Video Doorbell heeft als enige van de drie

functies toe aan je fiets.

een ingebouwde accu, zodat je deze ook zonder stroom kunt gebruiken.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_016-022_Dossier - Slimmer huis (ES).indd 22

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 20:00

MINIWORKSHOP Nachtmodus

NACHTMODUS VOOR JE MOBIEL Als je je tablet of smartphone net voor het slapen gebruikt, kan dat invloed hebben op hoe goed je slaapt. Het blauwe licht vlak voor het slapengaan kan je nog lang wakker houden. Met een nachtmodus voor Android en iOS haal je dat licht weg en slaap je beter.

Twilight-app Alle andere Android-toestellen kunnen bijvoorbeeld de (gratis) app Twilight gebruiken. Die vind je in de Google Play Store. In de app stel je de kleurtemperatuur en -intensiteit in. Hoe lager de kleurtemperatuur, hoe meer rood en hoe beter voor je ogen. De tijden waarop gefilterd moet worden, stel je onderin in. Handig is dat

JOCHEM DE GOEDE

tik op OK. Kies voor Kleur en uiterlijk / Nachtmodus

en zet de optie aan.

dat automatisch van zonsondergang tot -opkomst kan. Je

De nachtmo-

pple heeft sinds iOS 9.3 een modus waarmee

kunt ook eigen tijden instellen met Aangepast of je ge-

dus van Android

het blauwe licht uit het scherm wordt gefil-

bruikt je ingestelde alarmen als trigger. Met de pauzeknop

N Preview regelt

terd. Hoewel helaas niet alle iOS-apparaten

rechtsboven zet je het effect tijdelijk uit (als je bijvoorbeeld

alles zelf.

deze nieuwe functie ondersteunen. Om de nacht-

even een filmpje gaat kijken). Desgewenst maak je voor

modus van iOS te activeren, open je de Instellingen-

specifieke apps een uitzondering voor de nachtmodus,

app en ga je naar Beeldscherm en helderheid. Tik

onderaan via de optie Meer instellingen / Pauzeren bij

voor Android

op Night Shift. Je schakelt dit direct in door op het

specifieke apps. Wel moet je dan ook de Twilight-optie

zet je een

schuifje Zet handmatig aan tot morgen te tikken.

inschakelen in het menu Toegankelijkheid.

nachtmodus op

Met Twilight

Het is ook mogelijk om het via een planning in te

huidige Android-

schakelen, waarvoor je het schuifje bij Gepland omzet.

toestellen.

Vervolgens kies je de Van- en Tot-tijd waarop je de functie aan wilt hebben. Het beste zet je Night Shift een paar uur voordat je normaal gaat slapen aan, tot de volgende ochtend, zodat je niet verblind wordt door het blauwe licht als je â&#x20AC;&#x2122;s nachts even snel je telefoon checkt. Onderaan staat een schuifregelaar waarmee je de intensiteit instelt. Hoe verder naar rechts, hoe roder of warmer het beeld en dus hoe minder blauw licht, waardoor het effect sterker zou moeten zijn. Dat kan wel ten koste gaan van je accuduur. Je kunt de schakelaar even vasthouden om een voorbeeld te zien.

Android N Google heeft aan de preview van Android N een vergelijkbare functie toegevoegd, zij het verborgen. Als je gebruikmaakt van de N-preview, dan schakel je de nachtmodus als volgt in: open het notificatiemenu en klap het snelmenu uit. Houd het tandwiel ingedrukt totdat de telefoon trilt. Laat de knop los waarna de Instellingen-app automatisch opent. Onderaan bij Systeem staat nu de optie Systeem-UI-tuner. Tik erop en

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_023_Miniworkshop - Nachtmodus voor je smartphone (TS).indd 23

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 13:00

ACHTERGROND Grafische upgrade

GRAFISCHE UPGRADE-OPTIES Voor laptops en desktops

De grafische prestaties van een pc of een laptop vallen vaak tegen, zeker als je games wilt spelen zonder beperkingen. Reden om eens te kijken naar de upgrade-mogelijkheden. In dit artikel nemen we door wat je kunt doen om de prestaties te verbeteren en tegen welke prijs. H A N S N I E P OT H

Op de site van UserBenchmark kun je zien hoeveel sneller een upgrade voor je uitpakt, en wat je dat gaat kosten.

lk systeem, wat voor desktop-pc of laptop het ook is, heeft een grafische kaart. Nu is ‘kaart’ soms een groot woord, want bij

steeds meer systemen is de grafische processor ingebakken ín de gewone processor (zie paragraaf ‘Geïntegreerde grafische chip’). De systemen waarbij de grafische kaart het makkelijkst te upgraden is, zijn desktop-pc’s en dan bij voorkeur diegene waarvan de systeemkast groot genoeg is om een fatsoenlijke maat grafische kaart te plaatsen.

Losse grafische kaart Hoeveel beter de geïntegreerde gpu’s ook zijn geworden de laatste jaren, wie zonder beperkingen een 3D-game wil spelen, kan niet om een losse grafische kaart met een eigen processor en eigen videogeheugen heen. Dit wordt in het Engels ook wel een ‘discrete graphics card’ genoemd. De verscheidenheid aan losse De prestaties van de grafische kaart moeten

niet veel op vooruit gaan. Maar daarboven lopen

prestaties en prijs. De kracht van een grafische

ook in verhouding zijn met de cpu. Het heeft niet

de prestaties snel op. Zie de afbeelding voor een

kaart hangt behalve van de gpu af van het type

veel zin een supersnelle grafische kaart naast

voorbeeld: een NVIDIA GeForce GTX 750 van ca.

geheugen (GDDR5 VRAM of DDR3) en het aantal

een oude Core 2 Duo te zetten, omdat dan de

107 euro blijkt driemaal zo snel als de HD Grap-

PCI Express-lanes (PCI Express-verbindingen) dat

cpu de bottleneck wordt. Op de site http://gpu.

hics 4400 in onze test-pc. En een GT 730 biedt

wordt gebruikt. Verder is de fysieke omvang van

userbenchmark.com/comparison kun je chec-

voor 54 euro zo’n 40 procent snelheidswinst.

de kaart van belang. Sommige bezetten twee PCI

ken hoeveel snelheid je wint met welke grafische

Ook met een AMD Radeon zijn grote verbeterin-

Express-sleuven, hebben een groot koelblok of

kaart, met daarbij een inschatting van de prijs.

gen te boeken: een Radeon R7 370 (125 euro) is

hebben zelfs een eigen voeding nodig.

Met een kaart van minder dan 50 euro zul je er

zesmaal zo snel als de HD 4400.

kaarten is enorm, met aanzienlijke verschillen in

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_024-029_Dossier - Grafische upgrade (TS).indd 24

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 20:01

ACHTERGROND Grafische upgrade

HD Graphics Control Panel Ook al zijn geïntegreerde gpu’s krachtiger dan

opties. Kies allereerst Geavanceerde modus om

Anti-aliasing uit te zetten. Ook dit maakt een

ooit, er valt wel wat te tweaken om de maximale

alle instellingen weer te geven. Selecteer dan

game iets sneller, maar randjes worden iets

prestaties te bereiken. Allereerst raden we aan

het icoon 3D en ga naar Algemene Instellingen.

rafeliger.

altijd de meest recente drivers te installeren.

Vink daar vervolgens Prestaties aan en klik op

Onder Energie heb je de mogelijkheid meer

Voor de Intel HD Graphics doe je dit het best

Toepassen. Dit geeft je bij gaming meer frames

prestaties te krijgen in ruil voor minder accu-

door de Intel Driver Update Utility te downloa-

per seconde, maar levert iets in op de beeldkwa-

duur. In het rijtje met energiebeheerschema’s

den (www.tiny.cc/inteldu). Om de prestaties

liteit. In oudere versies van dit Control Panel zie

selecteer je de optie Maximale prestaties. Geef

verder te verbeteren, biedt het Intel HD Grap-

je een schuifbalk die je naar rechts kunt slepen

je helemaal niet om accuduur, dan schakel je

hics Control Panel (meegeleverd met bijna elk

voor meer prestaties. In nieuwere versies van het

onder het tabblad Accuvoeding de optie Ver-

systeem dat HD Graphics bevat) verschillende

Control Panel heb je nog de optie Multi-sample

lengde accuduur voor het spelen van games uit. Dit kost uiteraard meer energie en de accu is eerder leeg. Verwacht geen wonderen van deze prestatieopties, maar games kunnen er beter speelbaar mee worden. De voorbeelden hebben betrekking op Intel Graphics, maar werk je met een AMDapu, dan biedt de tool Catalyst Control Center nagenoeg dezelfde opties.

De instellingen voor de 3D-weergave van de Intel HD Graphics-chip.

Hier schakel je de verlengde accuduur uit, zodat je laptop beter presteert tijdens het spelen van games.

Geïntegreerde grafische chip

ook voor vergelijkbare cpu/gpu’s van AMD.

geheugen gedeeld wordt, kun je achterhalen

Het nadeel van zo’n geïntegreerde gpu is

door met rechts op het bureaublad te klikken

gere en kleinere desktop-pc’s, is de grafische pro-

dat de gpu het werkgeheugen moet delen met

en te kiezen voor Beeldscherminstellingen

cessor geïntegreerd in de cpu. In beide gevallen

de cpu. Afhankelijk van het totaal beschikbare

/ Geavanceerde beeldscherminstellingen /

wordt voor de weergave van het beeld gebruik-

geheugen en de grafische adapter wordt er bij

Eigenschappen van beeldschermadapter. In

gemaakt van een in de cpu ingebakken grafische

het opstarten een deel van het geheugen voor

het venster dat verschijnt zie je de regels Toege-

processor in plaats van een losse grafische kaart.

de grafische processor beschikbaar gesteld.

wezen videogeheugen en Gedeeld systeem-

Dit is een heel goedkope oplossing. Vanaf de

Slechts een klein deel daarvan heeft de video-

geheugen. De regel Systeemvideogeheugen

Haswell-generatie processors zijn de grafische

processor uitsluitend voor zichzelf, namelijk

stamt nog van inmiddels verouderde chipsets

prestaties van de Intel HD Graphics krachtig

het toegewezen videogeheugen (ook bekend

zoals Intels 4-serie Express of de Radeon 8730.

genoeg voor het dagelijkse werk zoals browsen,

als Dedicated Video Memory). Het overige deel

Intel zoekt met een technologie genaamd

bewerkingen in Office-programma’s, video’s kij-

(het Shared System Memory) wordt gedeeld

Dynamic Video Memory Technology (DVMT)

ken en wat simpele 2D-games. Dit geldt natuurlijk

door het besturingssysteem en de gpu. Hoeveel

steeds een optimale balans tussen de hoeveel-

In de meeste laptops, maar ook in de eenvoudi-

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_024-029_Dossier - Grafische upgrade (TS).indd 25

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 20:01

ACHTERGROND Grafische upgrade

heid systeem- en videogeheugen. Hierbij krijgt

Diep verborgen in de beeldscher-

een programma voor 2D/3D-beeld dynamisch

minstellingen vind je de gegevens

extra geheugen toegewezen zolang dit nodig is,

van je videokaart.

waarna het weer wordt teruggegeven aan het inmiddels nog maar op twee

besturingssysteem.

formaten te letten: MXM 3.0

In oudere BIOS’en is het toegewezen videogeheugen soms instelbaar via een optie als Grap-

type A (70 x 82 mm) en het

hics configuration, waar je een waarde tussen

langere MXM 3.1 type B (105 x

32 MB en 512 MB kunt instellen. Dat was bedoeld

82 mm). Nieuwe MXM-kaartjes

om sommige spellen meer geheugen te geven,

worden meestal uitgebracht

maar volgens Intel is het een ‘legacy setting’ die

als kitje met X-brackets, pas-

je beter ongemoeid kunt laten. In nieuwere BIOS-

sende schroefjes, thermische

systemen ontbreekt de instelling dan ook.

pasta en mogelijk een nieuwe koeler, mocht dat nodig zijn

MXM-laptops

voor de warmteafvoer. Zoek

De wat duurdere gaming-laptops hebben vaak

je een MXM-kaartje om te

wel een eigen grafische chip, zoals een NVIDIA

upgraden, dan kun je eerst de

GeForce GTX 960m, maar deze zit vastgesoldeerd

laptopfabrikant zelf checken,

en is niet te vervangen. Alleen laptops met de

maar zelfs op eBay of op websites als www.eurocom.com

mogelijkheid voor een zogenoemde Mobile PCI Express Module (MXM) bieden upgrademoge-

door NVIDIA met de bedoeling laptops mak-

(klik op Upgrades) en www.mxm-upgrade.com

lijkheden. De meeste laptopfabrikanten leveren

kelijker van een ‘dedicated’ grafische kaart te

– op deze site moet je goed zoeken, want het

voor gamers en 3D-professionals dergelijke high-

voorzien. De MXM-kaartjes hebben een eigen

lijkt onterecht of er niets meer verkocht wordt –

end-modellen aan. Zo heeft HP de Elite-serie, Dell

PCI Express-connector, eigen geheugen en een

zijn MXM-kaartjes te vinden. Goedkoop zijn ze

de Precision-laptops en MSI de GT- en GS-serie.

eigen koeling. Aanvankelijk was van compatibili-

allerminst. De prijzen lopen van 300 tot meer

Zelfs sommige goedkopere merken – zoals Me-

teit weinig sprake en elke fabrikant bedacht zijn

dan 1000 euro, zodat je je kunt afvragen of het

dion –hebben inmiddels een MXM-model.

eigen formaat en connector. Gelukkig hoef je

de investering nog wel waard is.

Bij een MXM-laptop zit de tweede grafische processor niet op het moederbord gesoldeerd, maar op een apart printplaatje. Deze Mobile PCI Express Module werd in 2004 geïntroduceerd

Een vastgesoldeerde videochip kun je niet upgraden.

Een los MXMkaartje van NVIDIA.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_024-029_Dossier - Grafische upgrade (TS).indd 26

Met een upgradekit kun je bij een MXM-laptop de videochip upgraden, maar goedkoop is het niet.

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 20:01

ACHTERGROND Grafische upgrade

Externe grafische kaart

met specifieke Alienware-laptops,

In laptops is er altijd een precaire balans tussen

want de Graphics Amplifier

ruimte, stroomverbruik en vermogen. En hoewel

wordt met een merkei-

de gpu op de MXM-kaartjes een eigen ventila-

gen kabel voor usb en

tor heeft, is er een grens aan de hoeveelheid

PCI Express op de laptop

warmte die kan worden afgevoerd. Daarom is

aangesloten. De kabel biedt

een externe grafische kaart een goed alternatief

vier PCI Express 3.0-lanes en

voor de MXM-upgrade. Dit is een externe behui-

dat lijkt vrij weinig, maar toch

zing met een aparte grafische kaart, een eigen

blijkt er flinke winst te behalen.

voeding en koeling. De PCI Express-sleuf in de

Volgens diverse benchmarks

kast biedt meestal ruimte aan elke grafische

van website GPUBoss (www.

kaart die je ook in een desktop-pc kunt gebrui-

gpuboss.com) ben je met een up-

ken, dus de keuze is groot.

grade van een NVIDIA GeForce GTX

Het concept is niet nieuw. Sony probeerde het in 2011 al eens met het optische Light Peak en in 2008 stoeide AMD met XGH External

De Alienware Graphics Amplifier is

Graphics. XGH bleek echter veel te traag en

een externe grafische kaart speciaal

werd slechts in een enkele Fujitsu-laptop

bedoeld voor gaming-laptops.

geĂŻmplementeerd. Een echte standaard is nooit van de grond gekomen, terwijl een standaardverbinding niet zo ingewikkeld hoeft te zijn. Om de nodige bandbreedte te bereiken, is een Thunderboltverbinding (40 Gbit/s) of tweemaal een usb3.1verbinding (20 Gbit/s) nodig. Er de laatste tijd veel aangekondigd, maar nog steeds komen fabrikanten elk met een eigen oplossing.

Alienware Graphics Amplifier Zo brengt Dell voor de Alienware 13/15/17-lap-

De videopoorten zijn van de grafische kaart, de usbaansluitingen van de Amplifier zelf.

tops de Alienware Graphics Amplifier uit. De Graphics Amplifier heeft een behuizing van

960m naar een GTX 890Ti tweeĂŤnhalf keer zo

zwart plastic, is veertig cm lang en achttien cm

snel. De prijs van de Alienware Graphics Amplifier

breed en aan alle kanten rijkelijk voorzien van

is 272 euro, waar de kosten voor de grafische

luchtroosters. De kast heeft een voeding van 375 watt en een PCI Express 3.0 x16-sleuf voor

kaart nog bij komen.

een lange videokaart als de NVIDIA GeForce

Andere fabrikanten

GTX 980. Aan de achterkant zit een stroom-

Het bedrijf Razer heeft voor zijn Razer

aansluiting, een speciale laptop-connector, de

Blade-gaming-laptops de Razer Core

videopoorten van de grafische kaart en vier

aangekondigd als externe behuizing

usb3.0-aansluitingen die van pas kunnen komen

voor videokaarten. De kast moet 499

als je een (mechanisch) toetsenbord en een

dollar gaan kosten (europrijzen zijn nog

muis wilt aansluiten. Zodra je wilt gamen, sluit je

niet bekend) exclusief de videokaart, en in

de Amplifier aan, waarna de interne gpu wordt

combinatie met een Razer-laptop is de prijs 399

uitgeschakeld en je verder werkt met de kaart

dollar. De Core-behuizing heeft een voeding

in de Amplifier. Vooralsnog werkt het alleen

die maximaal 375 watt kan leveren en een PCI

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_024-029_Dossier - Grafische upgrade (TS).indd 27

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 20:01

ACHTERGROND Grafische upgrade

Express x16-sleuf voor nagenoeg alle recente

Cpu-upgrade (mobiel)

videokaarten van NVIDIA en AMD. De Razer

Een laptop upgraden is niet makkelijk:

Core wordt met Thunderbolt 3 op de Razer

mobiele processors hebben een andere

Blade- en Blade Stealth-laptops aangesloten.

soort socket dan de desktopuitvoering.

Met AMD’s XConnect-driver moet het heel

De Haswell-desktop-processors hadden

eenvoudig worden te switchen tussen het

bijvoorbeeld socket LGA1150, terwijl de

laptopscherm en een grote monitor.

mobiele Haswell-processors beschikbaar

MSI bracht vorig jaar de GS30

zijn in een micro-PGA-package compatibel

Shadow uit, een dockingstation voor

met socket G3 en in een BGA-uitvoering

de GS30-laptop, waarbij onder meer

(die altijd vastgesoldeerd zit). Vastge-

de interne Iris Pro-graphics worden

soldeerde cpu’s kunnen sowieso niet

vervangen door een NVIDIA GeForce

vervangen worden.

GTX 980. Dit was echter een dure uit-

De mobiele processors die wel

breiding voor één specifieke laptop.

vervangen kunnen worden, zijn verder

Inmiddels heeft ASUS op zijn beurt

moeilijk te vinden en meestal ook duur.

de ROG XG Station 2 aangekondigd

Je moet uitrekenen of een cpu-upgrade

voor zijn ROG-gaming-laptops. De

de investering wel waard is. In de

kast moet lange en dubbeldikke

toekomst lijkt een cpu-upgrade op de

videokaarten van zowel NVIDIA

laptop al helemaal niet meer mogelijk:

als AMD kunnen huisvesten. De

alle mobiele cpu’s uit de Skylake-generatie

verbinding tussen de ROG XG2 en de laptop liep aanvankelijk via twee usb-C-verbindingen voor PCI Express 3.0 x4-snelheid, maar

verschijnen nu alleen als BGA. De ROG Station 2 biedt ruimte voor grotere modellen videokaarten.

daar is ook nog een Thunderbolt-verbinding aan

Maar stel: je stapt over van bijvoorbeeld een Pentium 3550M naar een Core i5-4210M, dan verruil je ook de ingebakken HD Graphics (type

toegevoegd. Bijzonder aan de ROG XG2 is dat

GT1) met 10 execution units voor HD Graphics

hij tegelijkertijd ook een laptop kan opladen. De

heid en aantal rekenkernen, maar ook de geïnte-

4600 (type GT2) met 20 execution units, goed

ROG XG2 moet dit najaar verschijnen, over de

greerde gpu’s verschillen. Zo bestaan er binnen

voor 432 gigaflops bij 1,35 GHz. Krachtig genoeg

prijs is nog niets bekend.

de Haswell-processorgeneratie zes verschillende

voor het weergeven 4K-resoluties op 60 Hz via

HD Graphics, van HD 4200 tot HD Iris Pro 5200.

HDMI 1.4 of DisplayPort 1.2.

Op de desktop is het vervangen van de processor relatief eenvoudig. De LGA1150-socket van

Meer geheugen

de Haswell-generatie wordt gebruikt door tiental-

Meer intern geheugen maakt computers bijna

len Celerons, Core i3’s, i5’s en i7’s. Keuze genoeg

altijd sneller. Meer RAM betekent immers dat

dus. Kun je een oude Haswell-cpu vervangen

er met name bij multitasking minder hoeft te

Als je de grafische prestaties van je systeem

door een Broadwell-chip met Iris Pro Graphics

worden geswapt naar het virtuele geheugen

wilt verbeteren, dan is het upgraden van de

6200 en eDRAM-cache? Dan maak je grafisch

op de harde schijf. Meer RAM betekent ook dat

grafische kaart of chip uiteraard de meest

gezien een reuzensprong (van +236% volgens de

er meer videogeheugen kan worden toege-

directe manier. Maar er zijn ook indirecte up-

eerder genoemde UserBenchmark). Overigens:

wezen voor betere 3D-rendering en games.

grades die je kunt doen, die toch enig positief

hoewel Broadwell dezelfde architectuur heeft als

Vaak gebruiken games niet alleen videoge-

effect hebben op de grafische prestaties, denk

Haswell (met een die-shrink naar 14 nm) en ook

heugen, maar ook veel werkgeheugen voor de

aan een andere processor of meer intern ge-

socket LGA1150 gebruikt, zijn beide toch niet ge-

ondersteunende taken. Beschikt je systeem

heugen. Dit heeft overigens alleen echt zin als

heel compatibel. Om te kunnen upgraden moet

over 2 GB intern geheugen, dan moet je zeker

het plaatsen van een losse grafische kaart niet

de chipset op het moederbord van de 9-serie

upgraden naar 4 GB. Voor videobewerking en

mogelijk is.

zijn (Z97, H97) met een nieuw type voeding om

games is zelfs 8 GB wenselijk. Als het mogelijk

een Broadwell-cpu op een Haswell-moederbord

is, plaats je twee gelijke modules in dual-

te prikken. Op de site van www.newegg.com

channel-modus. Dit maakt het geheugen zo’n

Soms is de processor te vervangen, maar deze

kun je een overzicht maken met compatibele

15 procent sneller. Anders kun je de bestaande

moet wel in dezelfde socket passen. Vaak

processors door te selecteren op type socket,

module vervangen door een sneller exemplaar

verschijnt er met een nieuwe processor ook

core-naam, type cpu en fabrikant.

met meer capaciteit. Je moet wel checken

Indirecte upgrades

Cpu-upgrade (desktop)

een nieuwe socket met een andere pin-lay-out,

Ben je geïnteresseerd in de upgrade-mogelijk-

maar binnen een generatie passen verschillende

heden dan is http://ark.intel.com de beste site

cpu’s, zoals een Celeron, een Core i3 of i5 in

om informatie te vinden over alle Intel-proces-

dezelfde socket. De cpu’s verschillen in kloksnel-

sors en hun eigenschappen.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_024-029_Dossier - Grafische upgrade (TS).indd 28

welke snelheden DDR3- of DDR4-geheugen de cpu ondersteunt. Sommige laptops hebben aan de onderzijde een klepje waarachter je de geheugenslots

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 20:01

ACHTERGROND Grafische upgrade

vindt. In sommige laptops is nog een slot vrij

onderzijde weer losgemaakt worden, maar in

voor een extra SO-DIMM. Het wordt wat lastiger

een gewoon systeem is de harde schijf meestal

die toch enig positief effect hebben op de grafische

als je de hele onderzijde moet losschroeven,

goed bereikbaar en kun je met een bracket de

prestaties, denk aan een andere processor, meer intern

maar echt moeilijk is het niet. Wel komen we

SSD gewoon inbouwen. Het maken van een

geheugen of een SSD.

ook hier steeds vaker het fenomeen tegen dat

image met het besturingssysteem en de data

het geheugen in laptops is vastgesoldeerd.

en het terugzetten is de meest tijdrovendste

SSD

klus.

Er zijn ook indirecte upgrades die je kunt doen,

grafische prestaties kunnen er zo’n tien procent sneller mee worden. Als je de instellingen aan-

Verder zou je een upgrade naar een SSD kun-

Overklokken

nen overwegen, dat maakt elk systeem immers

Een losse grafische kaart voor in desktop-pc’s

doet, je kunt je systeem er onbruikbaar mee ma-

sneller. Het vervangen van de harde schijf door

biedt meestal de mogelijkheid tot overklok-

ken. Het overklokken van een laptop raden we

een SSD is op zich niet moeilijk. In het geval

ken. MSI levert er zelfs de Afterburner-software

helemaal af: de cpu en/of gpu kan veel te warm

van een laptop moet hiervoor waarschijnlijk de

voor. Hierin kan de snelheid van de gpu, het

worden zonder dat de koeling dat bijbeent. En

geheugen en de ventilator verhoogd worden

doorgebrande chips betekenen meestal het

en kunnen ook voltages worden aangepast. De

einde van het moederbord.

Core i5-cpu’s met verschillende HD Graphics

past in het BIOS, moet je heel goed weten wat je

Tot slot Voor de desktop-pc zijn de mogelijkheden het meest uitgebreid: losse grafische kaarten zijn er van dertig tot vele honderden euro’s. De portemonnee én de ruimte in de behuizing zijn hier de beperkende factoren. De mogelijkheden een laptop te upgraden, blijken vrij beperkt. Een processor-upgrade met een betere gpu is slechts in bepaalde gevallen mogelijk. Heeft je laptop een MXM-kaartje, dan is dit te vervangen door een sneller exemplaar, maar het is een erg dure upgrade. Verreweg de goedkoopste upgrade blijft meer geheugen (als dat bij jou laptop überhaupt mogelijk is), waar zowel de cpu als de video van profiteren. Externe grafische kaarten zijn nu nog vaak merkgebonden, maar als er meer laptops met usb3.1-en Thunderbolt-aansluitingen verschijnen en de kasten goedkoper worden, kunnen de externe grafische kaarten zich ontwikkelen tot een breed gedragen uitbreiding.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_024-029_Dossier - Grafische upgrade (TS) V2.indd 29

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

04-07-16 14:37

DOSSIER Optimaal thuisnetwerk

CONTROLEER JE THUISNETWERK Overal in huis een snelle verbinding Nu steeds meer apparatuur in huis is voorzien van een netwerkaansluiting, wordt de snelheid van het thuisnetwerk steeds belangrijker. Optimaliseer en maximaliseer de doorvoersnelheid en maak volop gebruik van de bandbreedte.

Is de router met langzame ethernetpoorten van

RONALD SMIT

ren, dan kun je je provider ook vragen om puur

je internetprovider, waag dan zonder meer eens een belletje naar dit bedrijf. Wellicht kun je daar voor niks of een klein bedrag een nieuwe en meer up-to-date router regelen. Lukt het niet om op deze manier een nieuwe router te organiseen alleen een modem. Voordeel daarvan is dat

e snelheid en betrouwbaarheid van

ook. Dat heeft te maken met afnemende sig-

je daaraan zonder problemen een eigen router

een thuisnetwerk zijn afhankelijk van

naalsterkte door muren en vloeren, maar ook

naar keuze kunt hangen. Verder geldt dat een

allerlei factoren, waarbij de gebruikte

door een kakofonie aan draadloze netwerken

modem veel minder gevoelig is voor veroudering

hardware uiteraard een belangrijke rol speelt.

in de buurt die storing veroorzaken op je eigen

dan een router.

De centrale spil van een thuisnetwerk is de

wifi-netwerk.

router. Een goed thuisnetwerk is altijd een

Als je zelf een nieuwe router gaat kopen, hoeft dat je niet heel veel te kosten: een router

combinatie van netwerkkabels en wifi. Hierbij

Gigabit-router

sluit je alles wat je bekabeld kunt aansluiten

De basis van je netwerk wordt dus gevormd

en honderd euro, afhankelijk van het model.

ook daadwerkelijk met een netwerkkabel aan.

door het bekabelde gedeelte en moet uiteraard

Uiteraard heb je voor dat geld niet de nieuw-

Wifi gebruik je alleen voor mobiele appara-

zo snel mogelijk zijn. Gebruik je een oudere

ste draadloze technieken. Wil je nog minder

met 1Gbit/s-poorten kost tussen de vijftig

tuur als je laptop, smartphone en tablet of

router, controleer dan of deze is voorzien van

uitgeven, dan kun je ook een gigabit-switch

apparaten die enkel wifi ondersteunen, zoals

gigabitpoorten. Heb je nog een ouder model met

achter je router hangen. Deze switch maak

een slimme thermostaat. Ondanks indrukwek-

100Mbit/s-poorten (Fast Ethernet), dan is je net-

je vervolgens tot centrale punt in je netwerk,

kende marketingtermen als AC5400 is een

werk niet echt geschikt voor het snel werken met

waarna je hele thuisnetwerk geschikt is voor gi-

bedrade netwerkverbinding altijd veel sneller

bestanden op een NAS of

en stabieler dan welke wifi-

streamen van video

variant

in 4K-kwaliteit.

gabit. Sluit dan behalve de switch niets anders op je router aan.

Stap over naar 802.11ac Naast de netwerkpoorten is uiteraard ook het wifi-gedeelte van belang. Wifi-standaarden volgen elkaar snel op en een recente smartphone of laptop ondersteunt bijvoorbeeld 802.11ac. Heb je een 802.11n-router die zowel overweg kan met de 2,4GHz- als de 5GHz-band, dan hoef je die nog niet per se te vervangen. Je apparatuur met 802.11ac kun je dan via de

Hang een gigabit-switch achter je router en upgrade je

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_030-035_Dossier - Optimaal netwerk (TS).indd 30

5GHz-band verbinden, wat al zorgt voor een

netwerk naar gigabit zonder een nieuwe router te hoeven

snellere verbinding. Heb je een router die enkel

kopen.

overweg kan met de 2,4GHz-band, dan zouden

WWW.PCMWEB.NL

30-06-16 16:40

DOSSIER Optimaal thuisnetwerk

wij een nieuwe router overwegen. Een goede router uit de middenklasse kost je rond de honderdvijftig euro (soms zelfs wat minder in een aanbieding). Wil je een moderne router, koop er dan eentje met de aanduiding AC1750 of AC1900. Je krijgt dan een router voorzien van 802.11ac, die geschikt is voor drie datastromen en op de 2,4GHz-band via 802.11n een theoretische maximumsnelheid van 450 Mbit/s heeft. Controleer voor aanschaf van je modem wat voor cpu er

precies in zit, sommige routers zijn voorzien van een dualcore-processor. Daarmee blijft je router, ook als deze het stevig voor z’n kiezen krijgt, soepel draaien. Een duurder model dan een

De ASUS RT-AC5300 oogt

AC1900-router is natuurlijk ook goed, maar het

monsterlijk snel, maar biedt vooral

hangt van je gebruik af of je daar echt iets van

voordelen als je met veel draadloze

terugziet. Een duurdere ac-router zal in ieder ge-

apparaten tegelijkertijd werkt.

val niet voor een beter bereik zorgen. Wel zijn de duurdere modellen geschikter als je met veel apparaten tegelijkertijd wilt gebruikmaken van wifi.

achterhaal welk IP-adres aan je eigen router

router vastzetten door een IP-reservering.

Dat mindere bereik van de 5GHz-band zorgt er

is toegekend. Zoek in de webinterface naar de

Zoek naar een optie als Static Lease, DHCP

overigens voor dat je goed moet nadenken over

opties voor DMZ en vul hier het IP-adres in dat

Binding of DHCP Reservering. Hier kun je een

de plaatsing van je router. Verstopt in de meter-

is toegekend aan je eigen router. Om helemaal

MAC-adres (het unieke, in de fabriek toege-

kast zal geen enkele router goed presteren.

zeker te weten dat dit altijd goed gaat, kun

kende adres) vastkoppelen aan een IP-adres.

je het IP-adres dat is toegekend aan je eigen

Je router hangt nu direct aan internet en je

Router achter router Wil je helemaal breken met de modem-router van je internetprovider, dan is dat veelal moeilijk

DHCP en wifi uit

tot onmogelijk. En eigenlijk ook nergens voor no-

Het is verstandig om – indien mogelijk –

dig, want je kunt een router achter de provider-

de DHCP-server in je providerrouter uit

router hangen. In dat geval moet je wel op een

te schakelen en de tweede router van

paar dingen letten. Je hebt dan namelijk twee

een vast IP-adres te voorzien. Dat houdt

routers achter elkaar hangen, met elk apparaat

het qua configuratie overzichtelijk. Het

bijvoorbeeld zijn eigen firewall. Je eigen router

vervelende is dat routers totaal verschil-

kan hierdoor niet direct met internet communi-

lende webinterfaces gebruiken, dus je

ceren, doordat hij wordt geblokkeerd door de

zult even moeten zoeken waar dit soort

router van je internetprovider.

zaken te configureren is. Zoals bij het

Gelukkig zijn hier een paar oplossingen voor.

kopje 'Router achter router' te lezen is,

Het mooist is het als je je provider-router via de

kun je het best schakelen naar bridging,

webinterface of door te bellen met de helpdesk

dat scheelt je een extra port-forwarding-

als ‘bridge’ kunt configureren. Simpel gezegd

ronde. Wil je interne netwerkapparaten

maak je daarmee van de router een modem

überhaupt niet via de cloud bereikbaar

zonder routerfunctionaliteit. Helaas kan dat lang

maken, dan zijn er eigenlijk helemaal

niet bij alle internetproviders.

geen ingewikkelde router-naar-router-

De oplossing die dan het beste werkt, is de

zaken te verwachten. Meestal is het ge-

DMZ (demilitarized zone) van de router van je

noeg om de tweede router aan te sluiten,

internetprovider. Een apparaat dat in de DMZ

waarna alles naar behoren zou moeten werken. Je kunt je dan

hangt, is direct bereikbaar vanaf internet zon-

volledig concentreren op het configureren van je tweede router.

uit in je providerrouter en

der dat daar nog een firewall tussen zit. Dat is

Met één kleine kanttekening: schakel wifi uit op je providerrou-

voorzie de tweede aangesloten

in het geval van je eigen router geen probleem.

ter! Daarmee voorkom je twee elkaar storende wifi-netwerken.

router van een vast IP-adres.

Schakel DHCP bij voorkeur

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_030-035_Dossier - Optimaal netwerk (TS).indd 31

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

04-07-16 14:25

DOSSIER Optimaal thuisnetwerk

hoeft dus alleen in je eigen router een poort te forwarden. Heeft de router van je internetprovider geen DMZ, dan zul je voor toepassingen die direct bereikbaar moeten zijn vanaf internet ook in de router van je internetprovider een port moeten forwarden. Stel dat het adres van je NAS 192.168.1.130 is, dan maak je een port-forwarding-regel in je tweede ‘extra’ router op de gebruikelijke manier. Ofwel: stuur port 22 (SFTP) vanaf 192.168.1.130 door naar de buitenwereld.

Hier forwarden we port 22 in de tweede aangesloten router.

En nu nogmaals dezelfde port forwarden vanuit de providerrouter naar de extra aangesloten router.

NAS als hotspot Wifi-dekking kun je nooit genoeg hebben. Heb

van compatibele sticks.

mooi. Wil je een wifi-stick voor dit doel aan-

je toevallig een NAS van Synology, dan kun je

Niets staat je in de weg om een exemplaar dat

schaffen, kies dan bij voorkeur een stick met een

die inzetten als wifi-accesspoint. Hiervoor stop

toevallig rondslingert op het bureau even te

fatsoenlijke (externe) antenne als je je alterna-

je een relatief goedkope usb-wifi-adapter in de

proberen; als het blijkt te werken, is dat alvast

tieve hotspot een beetje bereik wilt geven.

NAS. Dat kan een handig middel zijn om ook op zolder of in de kelder een goed wifi-signaal te realiseren, zeker als je NAS daar toch al staat. Sluit de NAS via een netwerkkabel aan, schakel via de webinterface het wifi-accesspoint in en klaar! Het is wel goed om te weten dat niet álle wifi-sticks naadloos werken met – in dit geval – Synology NAS-apparaten. Sommige sticks blijken alleen in staat tot het verbinden met een bestaand wifi-netwerk. Aardig als je per se je NAS draadloos met het thuisnetwerk wilt verbinden, maar ongeschikt om de stick als toegangspunt te gebruiken. Op de site van je NAS-provider vind je ongetwijfeld een overzicht In het configuratiemenu van een Synology zijn diverse wifi-opties beschikbaar. Niet elke adapter is compatibel met alle beschikbare functies. In dit voorbeeld kunnen we geen draadloos netwerk opzetten. Koppelen aan een bestaand wifi-netwerk kan wel.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_030-035_Dossier - Optimaal netwerk (TS).indd 32

WWW.PCMWEB.NL

30-06-16 16:40

DOSSIER Optimaal thuisnetwerk

De categorie staat altijd vermeld op de netwerkkabel, in dit geval Cat6.

ROUTER INSTELLEN

Omdat de internetkant van de tweede router

nog beter geschikt voor gigabit-netwerken

is gekoppeld aan je providerrouter, moet het

en zelfs 10Gbit-netwerken. Is het je puur om

trucje worden herhaald. Je providerrouter ziet

een gigabitthuisnetwerk te doen, dan merk je

Als je netwerk qua hardware voorzien is, dan

jouw tweede router namelijk als een intern net-

geen verschil tussen Cat5e en Cat6a of beter.

wordt het tijd om de instellingen van je router

werkapparaat. Het adres van die tweede router

Ga je echter je huis ingrijpend verbouwen,

door te lopen. We laten wat voorbeelden zien

kun je meestal in het statusscherm van een van

dan kun je overwegen om voor Cat6a of Cat7

aan de hand van het opensource-routerbestu-

beide routers achterhalen. Stel het adres van je

te kiezen. Er zijn ook nog Cat6-kabels, deze

ringssysteem DD-WRT (zie kader), maar dat is

tweede router is 10.0.0.1, dan maak je een port-

kun je beter niet kiezen. Ze zijn duurder dan

slechts als leidraad bedoeld. Vrijwel elke router

forwarding-regel in je providerrouter om (nog

Cat5e, maar nog steeds bedoeld voor gigabit.

beschikt over een andere webinterface en

steeds) poort 22 te forwarden, maar nu naar

Alleen Cat6a is echt voor 10 gigabit bedoeld.

specifieke mogelijkheden. Toch is er een aantal

adres 10.0.0.1.

Op onze website lees je via http://tiny.cc/

overeenkomsten te zien, maar die zijn – hoe

pcmkabel een uitgebreid artikel over het

kan het ook anders? – nergens op dezelfde plek

aanleggen van netwerkbekabeling.

te vinden.

daarden vormen kabels nog altijd de onmisbare

Switch

Wifi-beveiliging instellen

backbone van je thuisnetwerk. Voor optimale

Onmisbaar in vrijwel elk thuisnetwerk zijn de

Bij een optimaal functionerend netwerk hoort

prestaties moet je natuurlijk wel voor goede

switches. Hiermee splits je één netwerkaan-

natuurlijk ook gewoon wifi. Maar draadloos

kabels zorgen. Dat zit hem vooral in het feit of

sluiting in diverse netwerkaansluitingen.

moet vooral worden gebruikt als communica-

er wel echt koper is gebruikt. Helaas zijn er ook

Handig, want het betekent dat je maar één

tiemiddel voor mobiele appraten als smart-

kabels te koop die zijn gemaakt van aluminium

netwerkkabel van je router naar de woon-

phones en tablets. De kans op onpraktisch

of ijzer. Het is daarom altijd goed opletten als

kamer of zolder hoeft te trekken. Door daar

fluctuerende en lagere snelheden naarmate de

je kiest voor meters kabel van onduidelijke her-

een switch aan te sluiten krijg je toch weer de

afstand tussen router en apparaat toeneemt,

komst. Merkkabels zijn voorzien van de correcte

beschikking over meer netwerkaansluitingen.

maakt wifi minder geschikt voor bijvoorbeeld

afscherming, echt koperen aders en een fatsoen-

Switches voor thuisgebruik beschikken veelal

het efficiënt overzetten van grote bestanden

lijke buitenmantel. Ga dus niet zomaar voor de

over vier tot acht ethernetpoorten, maar

tussen pc’s of tussen pc en NAS. Ook het aspect

goedkoopste aanbieding op Marktplaats of eBay,

veel meer is zeker mogelijk. Als je echt veel

veiligheid speelt natuurlijk een rol, maar dat

maar koop je kabels bij een gewone webwinkel.

poorten op een bepaalde plek in huis nodig

kun je oplossen door WPA2-beveiliging in je

Let op, als je kabels op een rol koopt om zelf

hebt, maar je wilt niet al te veel geld uitgeven,

router in te stellen, of in geval van een ouder

te verwerken, zijn er twee soorten kabels: solid

dan is een tweedehands professionele switch

systeem WPA. Uiteraard voorzie je deze bevei-

(vast) en stranded (soepel). De solid-variant is

van bijvoorbeeld Marktplaats of eBay ook

liging van een sterk wachtwoord bestaande uit

bedoeld om vast te verwerken in bijvoorbeeld

een goede keuze. Uiteraard geldt dat je ook

een mix van hoofd- en kleine letters, cijfers en

de muur en monteer je af met een wandcon-

nu weer voor een gigabit-switch kiest.

tekens als #, $ en @.

Zorg voor goede kabels Ook in deze tijd van steeds snellere wifi-stan-

tactdoosje of patchkastje. De stranded-variant

Extra voordeel van een switch is dat ‘lokaal’

Combineer deze beveiliging met MAC-adres-

is bedoeld om zelf patchkabels van te maken.

netwerkverkeer – meestal – ook lokaal blijft.

filter. Door in je router alleen toegang tot wifi-

Dit zijn de kabels die je gebruikt om je pc,

Ofwel: het kopiëren van een serie grote

koppeling aan apparaten voorzien van toegesta-

NAS, router en switch op elkaar aan te sluiten.

bestanden van je pc naar een NAS die in één

ne MAC-adressen te geven, zorg je in combinatie

Netwerkkabels zijn te koop in verschillende

kamer op dezelfde switch zijn aangesloten,

met WPA(2) en wachtwoord voor een nog betere

snelheidsklassen die worden aangeduid met Cat

belast het netwerk elders in huis niet. Tegelij-

beveiliging. De kans dat iemand een met een

gevolgd door een cijfer. Voor gigabitsnelheden

kertijd sluist een switch verkeer naar andere

MAC-filter geactiveerde en van WPA met stevig

heb je minimaal Cat5e nodig. Dus controleer

apparaten in huis natuurlijk ook moeiteloos

wachtwoord voorziene router binnendringt, is

dat even als je je netwerkkabels al jaren hebt.

door. Dus je kunt ervoor kiezen om per ka-

nihil. Je hoeft dan ook je SSID ofwel de naam

CAT6a-kabels zijn dankzij de extra afscherming

mer één switch toe te passen.

van je wifi-netwerk niet te verbergen. Handig,

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_030-035_Dossier - Optimaal netwerk (TS).indd 33

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

30-06-16 16:40

DOSSIER Optimaal thuisnetwerk

want sommige draadloze apparaten kunnen niet koppelen aan een toegangspunt met verborgen SSID. Gebruik – indien beschikbaar – vooral ook de 5GHz-band; die is nog altijd verrassend laag bezet in veel buurten. Wifi-instellingen verschillen weer per router; let op Wireless security, SSID (meestal onder Basic Settings of iets dergelijks) en het wifi-kanaal.

Wifi-kanaal instellen Wifi is opgedeeld in kanalen, maar helaas zijn dat er niet bijster veel. Het betekent dat je vaak een kanaal moet delen met anderen, wat tot storingen en vertraging zorgt. Veel routers staan standaard ingesteld op kanaal 11 in de 2,4GHz-band, een reden om zonder meer eens een ander kanaal te proberen. Op de 2,4GHzband kun je kiezen uit dertien kanalen. Kies echter niet zomaar een willekeurig kanaal, maar beperk je tot de kanalen 1, 6 of 11. De dertien kanalen delen namelijk een kleine frequentieruimte en alleen die drie kanalen hebben onderling geen overlap. Daarom kiezen routers vaak automatisch voor een van die drie kanalen. Op de 5GHz-band kun je probleemloos een van de opties kiezen, al heb je vaak maar

wifi-kanalen in de buurt. Kies een vrij kanaal of

Kies alleen voor kaneel 1, 6 of 11 om overlap te voor-

vier keuzes.

– indien dat onmogelijk is – een kanaal met het

komen. Helaas heeft één gebruiker zijn router op kanaal

zwakste signaal.

9 ingesteld.

op de 2,4GHz-band, doordat een 5GHz-signaal

QoS

overig internetverkeer bijna niet meer mogelijk

een kleiner bereik heeft. Via een wifi-scanner

QoS staat voor Quality of Service en is in som-

is. Streamen van online HD-content gaat dan

kun je achterhalen op welk kanaal de draad-

mige gevallen een onmisbare functie op je

eigenlijk niet meer of slechts met veel horten

loze netwerken bij jou in de buurt zitten. Voor

router. Hiermee tem en reguleer je namelijk

en stoten. Door een QoS-regel in te stellen

Android en Windows is er de app Wifi Analyzer

het netwerkverkeer op je thuisnetwerk. Feitelijk

die bepaalt dat downloaden de minst hoge

(eigenlijk zijn er meerdere, maar daar kom je

is QoS een soort van verkeersregelaar. Stel

prioriteit heeft, los je dat probleem op. Als er

vanzelf wel achter na een zoekopdracht in de

dat je een fervent torrentdownloader bent.

geen of weinig overig netwerkverkeer is, wordt

app store). Installeer zo’n app en na het starten

Normaal gesproken trekt een serie lopende

de volledige downloadbandbreedte gepakt.

zie je in één oogopslag alle in gebruik zijnde

downloads je netwerk volledig dicht, waardoor

Zodra er echter ander netwerkverkeer wordt

Overigens is de invloed van andere draadloze netwerken op de 5GHz-band al minder dan

gedetecteerd, krijgt dat voorrang en wordt het downloaden op een lager pitje gezet. Combineer dat bijvoorbeeld door een videostream

OpenWRT en DD-WRT

de hoogste prioriteit te geven en je bent altijd

Voor een aantal routers zijn twee opensource-

te installeren dien je goed de instructies te

verzekerd van een optimale streamkwaliteit.

besturingssystemen beschikbaar: OpenWRT

lezen; het kan soms een wat gecompliceerd

Het is maar een van de voorbeelden die met

(https://openwrt.org) en DD-WRT (www.

proces zijn. Maar áls een van beide routerbe-

QoS is te realiseren.

dd-wrt.com). Of een router geschikt is voor

sturingssystemen eenmaal draait, beschik je

een van beide alternatieve besturingssyste-

over heel veel nieuwe functionaliteit. Extra

dan kun je QoS gerust uitzetten. Soms zorgt dat

men is meestal duidelijk op de verpakking

voordeel is dat je niet meer afhankelijk bent

zelfs voor een hogere snelheid. Instellen van

aangegeven of wordt vermeld op de site van

van de meestal slechts mondjesmaat aange-

QoS werkt op elk merk of type router anders.

de fabrikant. Ook kun je de lijsten op beide

boden firmware-updates voor je router, als

Als voorbeeld gebruiken we DD-WRT. Onder

genoemde websites even doorlopen. Om deze

deze überhaupt worden uitgebracht.

alternatieve op Linux gebaseerde firmware

Zijn er maar weinig gebruikers op je netwerk,

de tab NAT / QoS vind je hier de tab QoS. Via een selectiemenu onder in het blokje Services Priority kun je via het menu achter Add uit

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_030-035_Dossier - Optimaal netwerk (TS).indd 34

WWW.PCMWEB.NL

30-06-16 16:40

DOSSIER Optimaal thuisnetwerk

Wifi-bandbreedte instellen Het is raar maar waar: niet alle wifi-adapters – in stickvorm, ingebouwd of als insteekkaart – zijn optimaal ingesteld. Je kunt namelijk kanalen combineren, waardoor een flink hogere bandbreedte wordt gerealiseerd. Standaard staan veel wifi-adapters ingesteld op de al even standaard kanaalbreedte van 20 MHz, terwijl 40 MHz beschikbaar is. Om te beginnen ga je op je computer of laptop naar Apparaatbeheer (in Windows 10 snel bereikbaar via een rechtermuisklik op de startknop). Klik dan met je rechtermuisknop in het overzicht met apparaten onder Netwerkadapters op je wifiadapter. Zoek op het tabblad Geavanceerd naar een item met daarin de kanaalbreedte van Wifi-N. Klik hierop en zorg dat onder Waarde het item Automatisch is geselecteerd. Standaard staat hier maar al te vaak 20 MHz geselecteerd! Ook in de router moet je de juiste bandbreedte instellen. Waar deze instelling is te vinden, hangt weer van je router af; vaak is dit onder

band alleen maar onnodig voor storingen, doordat

Stel zowel in Windows de bandbreedte van je

de kop Basic Settings. Kies achter Chan-

op de drukke band in de praktijk enkel 20 MHz mo-

netwerkadapter op automatisch in, zodat ook 40

nel Width of iets soortgelijks wederom voor

gelijk is. In de praktijk wordt zeker op de 2,4GHz-

MHz mogelijk is.

automatisch. Dwing in je router 40 MHz indien

band daarom vrijwel altijd voor een kanaalbreedte

mogelijk niet af; dat zorgt zeker op de 2,4GHz-

van 20 MHz gekozen.

Test de snelheid van je internetverbinding.

een lange lijst voorgedefinieerde datatypen kiezen. Heb je een type toegevoegd, dan kun je de datastroom van en naar deze toepassing (of toepassingen) reguleren. Kies daarvoor in de kolom onder Priority de gewenste prioriteit, bijvoorbeeld Premium voor Skypegesprekken. Als je tegelijkertijd http op Express instelt en bittorrent op Bulk, dan zul je zien dat ongeacht hoe stevig je aan het downloaden bent, er altijd bandbreedte genoeg voor – in dit voorbeeld – browsen en skypen overblijft. Tegelijkertijd geldt dat je van een maximale doorvoersnelheid qua torrents bent verzekerd als er geen (of weinig) ander netwerkverkeer is, bijvoorbeeld in de nachtelijke uren. Het kan zijn dat je de maximale up- en downloadsnelheid van je internetverbinding moet opgeven (zoals in ieder geval bij DDWRT het geval is), vul hier ófwel de gegevens in die je kent van je abonnement of voer even een snelheidstest uit op www.speedtest.net.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_030-035_Dossier - Optimaal netwerk (TS).indd 35

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 20:15

ACHTERGROND Schijnveiligheid

DE 4 GROOTSTE BEVEILIGINGSMYTHES Computersecurity is soms schone schijn Computerbeveiliging is een noodzakelijk kwaad. Ja, het maakt pc’s trager en compliceert inloggen, communiceren en meer. Toch is het nodig om gevaren te vermijden. Echter, security is makkelijker gezegd dan gedaan. PCM belicht de gevaren van schone schijn. JASPER BAKKER

“

Het was vroeger duur om dingen publiek te

Kevin Mitnick

maken en goedkoop om ze privé te houden.

was ‘most

Tegenwoordig is het duur om dingen privé te

wanted’ door de

houden en goedkoop om ze publiek te maken.” Deze al

FBI toen hacken

wat oudere wijsheid komt van de Amerikaanse auteur

een intellectuele

en professor Clay Shirky. De internetkenner heeft het

uitdaging voor

hier eigenlijk over privacy, maar zijn inzicht is ook van

nerds was.

toepassing op ICT-beveiliging. Vroeger waren computers nauwelijks via netwerken verbonden. Vroeger viel er niet veel te halen op pc’s. Vroeger waren mobiele telefoons voor gesprekken en korte tekstberichtjes. En, niet onbelangrijk, vroeger was hacken een uitdaging voor intelligente techneuten.

Andere tijden Tegenwoordig is een offline computer voor veel mensen nutteloos. Tegenwoordig is ons digitale leven omvangrijk: pc’s bevatten informatie en herinneringen (zoals foto’s) van ons analoge leven. Tegenwoordig zijn smartphones multifunctionele en haast onmisbare middelen voor het moderne leven. Tegenwoordig is het hacken gekaapt door geldbeluste criminele bendes. Het is een trend, heeft oerhacker Kevin Mitnick jaren terug al gewaarschuwd; hackers kraken syste-

men met het oog op winst, in velerlei vormen. In de tijd

was, ging het om de intellectuele uitdaging en de jacht

dat de jonge Mitnick ‘s werelds meest gezochte hacker

op kennis en sensatie.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_036-041_Achtergrond - Schijnveiligheid (JP).indd 36

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 12:51

ACHTERGROND Schijnveiligheid

Logisch dus dat er veel aandacht is voor de bevei-

huidpatronen op vingertoppen zijn per persoon

liging van computers, smartphones, opgeslagen data

verschillend. Bovendien hebben mensen dit identifi-

en digitale communicatie. Er zijn nog maar weinig

catiemiddel altijd bij zich en hoeven ze hiermee geen

mensen die zeggen echt zonder antivirus te kunnen, of

moeilijke wachtwoorden te onthouden.

die bewust alle updates voor hun besturingssysteem of webbrowser blokkeren. Toch zijn er nog genoeg

Oog voor hebben

mensen onveilig bezig op de computer. Soms is dat

Een opkomende variant van vingerafdrukscans is het

door bugs die nog onbekend zijn. Soms is dat door

detecteren van irissen, die net als vingerafdrukken

onveilig gedrag. En soms is dat door schijnveiligheid.

uniek zijn per persoon. Ook dit is altijd aanwezig en

PCM rekent af met vier misvattingen op het gebied van

maakt beveiliging gemakkelijk. Helaas staan beveili-

computerveiligheid.

ging en gemak op gespannen voet met elkaar. Dat is al jaren zo, ook wat betreft analoge beveiliging zoals toegangscontrole voor gebouwen. Zo blijkt het niet

alleen mogelijk, maar zelfs makkelijk om vingerafdrukken te bemachtigen en na te maken. Zoals in een klassieke spionagefilm kan een vastgehouden glas al voldoende zijn om een origineel in handen te

â&#x20AC;&#x2DC;BIOMETRIE IS PER DEFINITIE VEILIGERâ&#x20AC;&#x2122;

krijgen. Vervolgens volstaat een printer om een kopie te maken. Duitse hackers wisten de Touch ID al binnen 48 uur na zijn introductie te kraken. De Chaos Computer Club drukte namelijk met een gewone laserprinter de kopie

Biometrie voor ICT-beveiliging is de toepassing van

van een vingerafdruk af en transformeerde die met

biologische kenmerken voor het herkennen en bijvoor-

latexmelk tot een scanbaar exemplaar. Sindsdien is het

beeld inloggen van gebruikers. Bekende praktijkvoorbeelden zijn het gebruik van vingerafdrukken om je aan te melden op je werk-laptop of op je smartphone. Apple heeft het voortouw genomen in de brede invoer van vingerafdrukscanners door die standaard op te nemen in zijn smartphones. Bepaalde zakelijke laptops hadden al jaren zulke scanners, maar breed gebruik bleef uit. Sinds de iPhone 5s in 2013 is uitgekomen, hebben Apple-smartphones het zogeheten Touch ID ingebouwd in de bekende Thuis-knop voor de toestelbediening. Veel andere smartphonemakers hebben dit voorbeeld gevolgd en bieden in bepaalde modellen ook vingerafdrukscanners. Klinkt als een goed idee voor betere beveiliging. Immers, de complexe kleine

2D-scans van Steeds meer

vingerafdrukken

smartphones

zijn gemakkelijk

(van allerlei

te modelleren

merken) hebben

op een rubbe-

tegenwoordig

ren 3D-vinger-

een vingeraf-

dopje.

drukscanner ingebouwd. Ook iPads laten je inloggen met je vingerafdruk.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_036-041_Achtergrond - Schijnveiligheid (JP).indd 37

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 12:51

ACHTERGROND Schijnveiligheid

een spel van haasje-over geweest tussen de makers

overheidsmedewerkers, inclusief geheim agenten.

van vingerafdrukscanners en de krakers daarvan.

Daaronder ook de vingerafdrukken van zeker 5,6

Zo gekiekt

miljoen personen. Eigenlijk zijn vingerafdrukken, irissen en andere

Dankzij vooruitgang in cameratechnieken is het niet

biometrische kenmerken dus helemaal niet zo geschikt

eens meer nodig om à la James Bond een glas met

als wachtwoorden. Beter is om die in te zetten als

vingerafdrukken te bemachtigen. Het simpelweg met

gebruikersnamen. Waarbij dan alsnog een goed – dus

hoge resolutie fotograferen van bijvoorbeeld de Thuis-

krachtig én makkelijk te onthouden – wachtwoord is

knop kan al voldoende zijn om een bruikbare vingeraf-

vereist. Apple heeft voor zijn Touch ID dan ook enkele

druk in handen te krijgen. Handiger nog is dat dat dan

beperkingen ingesteld. Na een toestel-reboot of na

gelijk de goede vinger is.

verloop van 48 uur is voor inloggen weer de numerieke

Dit fotografievoordeel speelt niet alleen op lokaal

toegangscode vereist. Toch is het afzien van biometrie-

niveau, waar een kraker dan toegang of direct zicht

gebruik niet geheel een volledige keuze voor de

heeft op de vingers van het slachtoffer. Nog geen twee

gebruiker. Je bent afhankelijk van wat leveranciers je

jaar terug hebben hackers van de Chaos Computer

aanbieden en gebruiksgemak blijft verleidelijk.

Club gedemonstreerd hoe zij vingerafdrukken hebben gelicht van persfoto’s van de Duitse minister van

Defensie. Standaardsoftware analyseerde vervolgens de vingerafdruk op de foto. Hetzelfde is gedaan met de ogen van bondskanselier Angela Merkel. Hi-res foto’s zijn tegenwoordig de norm, net zoals zoekmogelijkheden om dergelijk beeld te vinden.

Tien vingers is tien wachtwoorden Bovendien wordt er met biometrie een fundamentele fout gemaakt, juist doordat biometrische kenmerken Zijn

‘WISSELEN VAN WACHTWOORDEN LEIDT TOT BETERE BEVEILIGING’

uniek – en vooral onveranderbaar – zijn. Wat is een be-

biometrische

langrijk advies wanneer er wachtwoorden zijn gestolen,

Een tweede geval van schijnveiligheid is het aloude

gegevens niet

gelekt en gekraakt? Het zo snel mogelijk veranderen

wachtwoord. Tenminste, hoe we in de dagelijkse prak-

beter geschikt

van die nu gecompromitteerde wachtwoorden. Dat is

tijk omgaan met die klassieke vorm van accountbe-

als vervanging

echter voor de meeste mensen maximaal tien keer te

veiliging. We hebben tegenwoordig te maken met een

van de gebrui-

doen voor vingerafdrukken en twee keer voor irissen.

enorme hoeveelheid apps, websites, online diensten

kersnaam, in

In de praktijk blijkt dit namelijk wel degelijk nodig

en andere systemen die elk een inlog vereisen. Vaak

plaats van het

te zijn. De geruchtmakende digitale inbraak vorig jaar

gebruiken we dan dezelfde gebruikersnaam, want

wachtwoord?

bij het Office of Personnel Management, een soort

dat is toch wie we zijn. Helaas hanteren we ook vaak

Veranderen kan

afdeling P&O voor de Amerikaanse overheid, heeft

hetzelfde wachtwoord!

immers niet.

de dieven gegevens opgeleverd van zo’n 21,5 miljoen

Als een wachtwoord dan ergens uitlekt, lopen meteen alle accounts van getroffen gebruikers gevaar. Maak nu niet de denkfout dat dit hergebruik van wachtwoorden hooguit iets is voor digibete senioren. Facebook-baas Mark Zuckerberg zag laatst zijn accounts op sociale netwerken Twitter en Pinterest gekaapt worden. De oppergeek van ’s werelds grootste sociale netwerk bleek namelijk één en hetzelfde wachtwoord te gebruiken voor de microblogdienst, de prikbordsite en LinkedIn. Laatstgenoemde is in 2012 al gehackt en van die diefstal is dit jaar ineens meer informatie naar buiten gekomen.

Advies: regelmatig verschonen LinkedIn heeft zijn gebruikers in mei nog een waarschuwingsmail gestuurd. Daarin adviseerde het bedrijf om je wachtwoord regelmatig te veranderen. “Als je dezelfde of soortgelijke wachtwoorden gebruikt

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_036-041_Achtergrond - Schijnveiligheid (JP).indd 38

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 12:51

ACHTERGROND Schijnveiligheid

vinden van een oplossing die voor hen bruikbaar is, maar die niet per definitie veilig(er) is. Ze verzinnen een wachtwoord dat wel een variant is van het oude en dat toch langs de keuring komt. Of ze nemen een wachtwoord dat ze ergens anders gebruiken en wisselen zo af tussen diverse diensten.

Misplaatst vertrouwen Waarom app-makers, websites, online diensten en bedrijven dan toch vasthouden aan de (schijn)veiligheid van wachtwoordwijzigingen? Deels vanwege achterhaald geloof of naïef vertrouwen in gewone gebruikers. Deels vanwege inertie; het vereist namelijk nogal wat om een beter systeem in te voeren dat veilig en ook nog eens gebruiksvriendelijk is. Daarbij speelt de gebruiker een centrale rol: hij of zij moet worden geholpen naar betere beveiliging, maar moet doordrongen zijn van het belang. Het valt te betwijfelen of de Facebook-CEO zijn accounts bij semi-concurrenten Twitter, Pinterest en LinkedIn wel waardevol (genoeg) achtte. Zijn wachtwoord daar was namelijk het nogal zwakke ‘dadada’. Kortom, wachtwoorden an sich kunnen een schijnveiligheid zijn en het – al dan niet regelmatig – wisselen op andere online diensten, raden we je aan om ook

van wachtwoorden kan dit ook zijn. Het is dus zaak

belangrijk om

nieuwe wachtwoorden voor die accounts in te stellen.”

om per app, site, dienst, systeem enzovoort apart een

unieke wacht-

Bepaalde beheerders van ICT-systemen en online

uniek wachtwoord in te stellen. Dat wachtwoord moet

woorden voor

diensten dwingen soms zelfs verse wachtwoorden af.

dan krachtig zijn qua lengte en complexiteit, niet mak-

verschillende

Bijvoorbeeld om de maand een nieuwe, die niet eens

kelijk te raden en ook nog eens kunnen worden verwis-

diensten te

altijd valt in te stellen wanneer je thuis werkt.

seld. Geen gemakkelijke opgave. Een psychologisch

Het is

hanteren, weet

Op zich is wachtwoordwijziging een zinnig advies,

trucje dat kan helpen, is het gebruik van wachtzinnen

Facebook-CEO

of een zinnig dwangmiddel. Alleen komt hier een

in plaats van wachtwoorden, eventueel gecombineerd

Mark Zucker-

subsoort van deze schijnveiligheid om de hoek kijken.

met ‘versleuteling’ zoals cijfers en leestekens op de

berg nu zelf

Mensen blijken moeite te hebben om krachtige wacht-

plek van letters.

ook.

woorden te onthouden, laat staan om telkens nieuwe complexe wachtwoorden te verzinnen en onthouden. Dus wat gebeurt er? ‘Wachtwoord01’ wordt veranderd in het oh zo logische ‘Wachtwoord02’. Of het veel te veel gebruikte ‘123456’ wordt het wat langere, maar

niet bepaald betere ‘12345678’. Of een wel krachtig wachtwoord krijgt een makkelijk maandnummer er achteraan geplakt.

Bekende mythe

‘ENCRYPTIE IS DE HEILIGE GRAAL VAN BEVEILIGING’

Het is een bekende mythe dat het wisselen van wacht-

Versleuteling is hiervoor al even genoemd in de

woorden automatisch leidt tot een betere beveiliging.

kinderlijk eenvoudige vorm van cijfers die de plaats

Het kan de veiligheid zelfs flink verminderen. Sommige

van bepaalde letters innemen. De basale en makkelijk

beheerders bestrijden dit dan door er meer techno-

herkenbare uitvoering hiervan heet l33tsp34k, wat

logie tegenaan te gooien. Het systeem dat een nieuw

is afgeleid van hoe de (zelfbenoemde) elite-hackers

wachtwoord eist, verbiedt dan hergebruik inclusief

onderling spreken via tekst-chat (‘elite-speak’). Serieuze

wachtwoordvarianten die al te veel lijken op de oude

versleuteling is vanzelfsprekend veel complexer, niet

inlogcode.

door mensen te lezen en indien goed uitgevoerd ook

Gebruikers blijken dan verrassend inventief in het

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_036-041_Achtergrond - Schijnveiligheid (JP).indd 39

niet door computers te kraken.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 12:51

ACHTERGROND Schijnveiligheid

Encryptie heeft tegenwoordig bij veel mensen de reputatie dat het de heilige graal is van beveiliging. Of WhatsApp

dat nu is voor opgeslagen data of voor de versleute-

gebruikte sleutels voor het coderen. Hoe meer bits een sleutel heeft, hoe beter de versleuteling kan zijn.

heeft na uitge-

ling van communicatie via bijvoorbeeld WhatsApp.

Lengte doet er deels toe

breid voorwerk

Die chatdienst annex social netwerk heeft eerder dit

Een langere en dus krachtigere sleutel staat echter niet

end-to-end

jaar end-to-end encryptie doorgevoerd voor al zijn

gelijk aan betere of onkraakbare beveiliging. Zo neemt

encryptie door-

gebruikers. Dat zijn ruim 1 miljard mensen wereldwijd

computerkracht steeds toe en wordt kraaksoftware

gevoerd voor al

die WhatsApp maandelijks actief gebruiken.

alsmaar verder ontwikkeld. Hierdoor is encryptie die een paar jaar terug nog praktisch onkraakbaar was,

zijn gebruikers.

nu in luttele tijd te ontcijferen. Daarvoor zijn niet eens supercomputers nodig. Gekoppelde grafische kaarten of per uur te huren rekenkracht van cloudsystemen brengen kraakmogelijkheden binnen ieders bereik. Daarnaast is er de kwestie van willekeur: goede encryptiesleutels zijn gebaseerd op willekeurige (random) getallen. Dit moet voorkomen dat de sleutel achteraf valt te raden, waardoor de versleutelde informatie valt te ontcijferen. Soms blijkt random niet echt random te zijn, wat dus encryptie ondermijnt. Eventuele onwillekeurigheid kan een gevolg zijn van ingebouwde beperkingen om het aanmaken van sleutels en het coderen van data wat sneller te laten verlopen. Daarnaast kan onwillekeurigheid ook een doelbewuste actie zijn om encryptie te ondermijnen, wat bijvoorbeeld de Amerikaanse inlichtingendienst NSA al heeft gedaan om een eigen achteringang (‘backdoor’) te verkrijgen.

iPhone van terrorist Verder is er nog een reeks aanvullende zaken. Zo kunnen extra (onzin)data oftewel ‘salt’ worden toegevoegd voordat de versleuteling plaatsvindt, zodat achterhalen verder wordt bemoeilijkt. Maar al de eerder genoemde encryptiekracht vervalt als er simpelweg een derde partij is die een sleutel in handen heeft. Digitale diefstal, elektronisch aftappen of juridisch sommeren kan dan een buitenstaander encryptiesleutels geven om zo

Niet 1, 2, 3 gedaan

Vandaar ook dat bedrijven als WhatsApp, Apple

De door Facebook overgenomen chatdienst heeft in

en vele andere zijn overgegaan op encryptie waarbij

2013 encryptie al deels doorgevoerd. Dit was zowel

zij geen sleutel in handen hebben voor de data die

voor versleutelde verbindingen als voor gecodeerde

hun gebruikers versleutelen. Dit geldt zowel voor

berichten. Eind 2014 heeft WhatsApp het breder

een hoofdsleutel (loper) die brede toegang geeft, als

gebracht, maar alleen voor Android. iPhone-gebruikers

ook voor individuele sleutels die dan per gebruiker,

moesten langer wachten. Waarom? Omdat encryptie

bestand of chatsessie gelden. Deze encryptie-ontwik-

– goede encryptie – complex is, zeer complex. Als een

keling kan in de ogen van wetshandhavers wel een

app, site, sociaal netwerk, dienst, programma of orga-

gevaarlijke keerzijde hebben. De betere beveiliging

nisatie encryptie gebruikt, geeft dat nog geen garantie.

geldt namelijk ook voor criminelen en terroristen.

Zo is er de kritieke vraag wat voor encryptie-algoritme

makkelijk toegang te krijgen tot de veilig geachte data.

De Amerikaanse federale politie FBI heeft daarover

wordt gebruikt. Het algoritme is de wiskundige formule

begin dit jaar een rechtszaak gevoerd tegen Apple,

die bepaalt hoe een bericht of bestand wordt gecodeerd.

om toegang te krijgen tot de iPhone van een terrorist.

De e vervangen door het cijfer 3, of de E vervangen

Deze juridische strijd is door de FBI plots afgeblazen,

door de volgende letter in het alfabet is een eenvoudige

nadat men hulp van buiten kreeg om de versleutelde

manier. Belangrijk bij algoritmes is de lengte van de

iPhone te kraken. De gebruikte methode is geheim,

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_036-041_Achtergrond - Schijnveiligheid (JP).indd 40

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 12:51

ACHTERGROND Schijnveiligheid

maar waarschijnlijk zijn zwakke plekken in de encryp-

Mac-gebruikers nog de gedachte dat ze inherent veilig

tiemethode benut. Encryptie kan dus heel goede bevei-

zijn en dus geen extra maatregelen hoeven te nemen.

liging bieden, maar bij fouten in ontwerp en uitvoering

Dit kan hen juist meer in gevaar brengen. Bijvoorbeeld

kan het juist veel schade berokkenen.

wanneer ze vol vertrouwen programma’s downloaden en installeren, of wanneer ze denken onkwetsbaar te zijn voor drive-by aanvallen door middel van besmette websiteadvertenties. Feit is dat ook Apples browser Safari geregeld kwetsbaarheden heeft, zoals gedemonstreerd op hackwedstrijden zoals Pwn2Own. Voor die gaten worden dan vervolgens patches uitgebracht. Een alternatief platform zoals macOS staat of valt qua beveiliging met regelmatige updates. Die moeten dan door de maker worden uitgebracht én door de gebruiker worden geïnstalleerd. In de praktijk schort het daar wel eens aan, mede gevoed door de mythe dat Macs van zichzelf al veilig zijn. Bijblijven is het devies.

Linux en bijblijven Hetzelfde gaat op voor Linux. Dat alternatieve besturingssysteem heeft weliswaar een gedegen

Vaak falen én

daarvan leren, is de sleutel tot succes,

beveiligingsmodel ingebouwd, maar het is niet onkwetsbaar. Grote virusuitbraken en malwarecampagnes zijn niet aan de orde, maar ook in

weet Facebook

Linux worden kwetsbaarheden ontdekt en ge-

die voor het

patcht. Daarbij is het wederom aan gebruikers

overgenomen WhatsApp volledige encryptie

‘LINUX EN DE MAC ZIJN VEILIG’

en beheerders om die updates wel toe te passen. Het gebruik van Linux voor servers waar bijvoorbeeld websites op draaien, maakt dit makkelijker gezegd dan gedaan. Toch is het schokkend te noe-

heeft aangezet.

Een hardnekkige vorm van schijnveiligheid is het vermij-

men dat grote, geruchtmakende beveiligingsgaten als

den van veelgebruikte platformen en programma’s. De

ShellShock en Heartbleed soms maanden na de open-

gedachte daarachter is dat populariteit niet alleen geldt

baring nog open blijken te staan op veel systemen.

voor gebruikers maar ook voor aanvallers, of dat nou

De Heart-

cybercriminelen zijn, hackende hangjongeren of over-

Updategebrek Android

bleed-bug heeft

heidsinstanties. Veelgebruikt komt in deze redenatie

Een gerelateerd geval van schijnveiligheid voor de mas-

aangetoond dat

neer op veelgeplaagd. Terwijl hier zeker een kern van

sa is dat Linux de ondergrond is voor het veelgebruikte

ook Linux niet

waarheid in zit, betekent dat niet dat een minder ge-

smartphone-platform Android. Het gedegen Linux

per definitie

bruikt platform of programma dus per definitie veilig is.

geeft hier geen garantie voor veiligheid, juist vanwege

veilig is.

Mac-computers zijn van oudsher minder groot qua

updates. Eigenlijk: gebrek aan updates. De geschiedenis

gebruikersaantallen dan Windows. Apples computerbe-

van het relatief jonge Android zit vol met patchproble-

sturingssysteem OS X (onlangs herdoopt tot macOS) en

men, mede doordat grote, bekende toestelfabrikan-

oudere versies daarvóór zijn ook minder groot qua virus-

ten updates lang niet altijd doorgeven. Soms komen

sen, malware, ransomware en andere digitale dreigingen.

patches voor Android laat uit voor de verschillende

Het platform is daarmee echter niet gevrijwaard van ge-

smartphones en tablets, soms blijven ze geheel uit.

vaar. Recent is er zelfs kersverse ransomware opgedoken

De onveilige reputatie van Windows, de veiligheids-

die specifiek is gemaakt voor Macs om daarop kostbare

mythe van Macs, de niche van Linux en de massa van

bestanden te versleutelen om dan losgeld te eisen.

Android maken naast elkaar gezet duidelijk dat bevei-

Mac-mythe

liging niet zwart-wit is. De massa mijden kan neerkomen op onveiligheid vermijden, maar dat hoeft dus

MacOS is wel voorzien van ingebouwde voorzieningen

niet. Veel hangt af van welk alternatief er dan wordt

voor betere beveiliging, net zoals Windows dat inmid-

gekozen en hoe dat dan wordt bijgehouden. Je hebt

dels ook alweer enkele jaren heeft. Toch leeft bij veel

daarbij helaas niet altijd zelf het stuur in handen.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_036-041_Achtergrond - Schijnveiligheid (JP).indd 41

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 12:51

ACHTERGROND Dit deel jij online

WEET WAT JE DEELT En wat je ertegen kunt doen Over het beschermen van je privacy wordt allang niet meer zo lacherig gedaan als een jaar of tien geleden. We weten dat het om allerlei redenen belangrijk is om onze persoonlijke gegevens te beschermen en we verdiepen ons tegenwoordig meer in privacy-instellingen van diensten en software dan vroeger. Maar de grote vraag is natuurlijk: welke informatie delen we precies met software en diensten? En garanderen de privacy-instellingen echt onze privacy? MARTIN GIJZEMIJTER

aten we met de deur in huis vallen:

informatie wordt gebruikt. En juist daar gaat het

helemaal beschermd ben je nooit.

nog regelmatig mis.

Bedrijven hebben informatie over je

Windows houdt behoorlijk wat informatie van je bij, maar je hebt daar gelukkig ook veel controle over.

nodig om hun diensten te kunnen verbeteren

Windows 10

en deels is dat natuurlijk prima. Het probleem

We beginnen direct met één van de grootste

de app Foto’s, welke zoekopdrachten je hebt uit-

zit hem echter in de grijze gebieden en dan

‘boosdoeners’, namelijk Windows 10. Boosdoe-

gevoerd (mits in Bing), welke spraakopdrachten

vooral de gebieden waarin jouw informatie

ner tussen aanhalingstekens, omdat Microsoft

je hebt gegeven aan Cortana (daar hebben wij in

wordt gebruikt om geld te verdienen. Ook dát

weliswaar een belachelijke hoeveelheid infor-

Nederland nog niet zo veel last van) enzovoort.

is niet altijd erg; een advertentie van iets dat je

matie over je verzamelt wanneer je Windows

interesseert (dus afgestemd op bijvoorbeeld

10 gebruikt, maar deze informatie voornamelijk

verzameld en niet gebruikt voor advertenties.

je surfgedrag) is nog altijd fijner dan een

(maar niet uitsluitend) gebruikt om je Windows-

Sterker nog, in een verklaring heeft Microsoft

advertentie waar je niet op zit te wachten.

ervaring te verbeteren. Met de standaardinstel-

onlangs laten weten: “We gebruiken wat je zegt

Maar belangrijk daarbij is dat jij de controle

lingen weet Microsoft werkelijk álles wat je bin-

in e-mail, chat, videogesprekken, of voicemail,

hebt en dat het volledig duidelijk moet zijn

nen Windows doet: hoelang je bent ingelogd, wat

de inhoud van je documenten, foto’s of andere

welke informatie je wel en niet deelt en hoe die

je hebt gedaan, hoeveel foto’s je hebt bekeken in

persoonlijke bestanden nooit om persoonlijke

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_042-046_Achtergrond - Dit deel je (TS).indd 42

Die informatie wordt echter anoniem

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 13:01

ACHTERGROND Dit deel jij online

Google heeft tegenwoordig één centrale plek waar je al je privacy-gerelateerde zaken kunt regelen (en dat zijn er nogal wat).

advertenties te serveren.” Daarnaast biedt Windows je veel controle over je privacyinstellingen. Er zijn wel advertentie-instellingen in Windows 10, maar die zet je eenvoudig uit. Klik op Start / Instellingen / Privacy. Schakel de bovenste optie (reclame-id) uit. Open vervolgens je browser en surf naar https:// choice.microsoft.com/nl-nl/opt-out. Op deze site zet je alle schakelaars uit om nooit meer gepersonaliseerde advertenties via Microsoft

Start je browser en surf naar https://

te ontvangen. Klik wederom op Start / Instel-

privacy.google.com. Op die pagina vind je

mercieel wordt ingezet, en dáár zit je natuurlijk

lingen / Privacy en klik nu door alle tabbladen

een uitgebreid overzicht van de informatie die

niet altijd op te wachten. Deels is het niet te

heen. Nu zie je welke informatie waarvoor mag

Google over je verzamelt, met rechtsboven de

voorkomen; immers, je gebruikt een dienst en

worden gebruikt, met een schakelaar om dit te

knop Mijn account. Klik hierop en vervolgens

je betaalt er geen cent voor. Maar Facebook is

verhinderen. Zelfs nadat je al deze tabbladen

op Uw persoonlijke informatie en privacy.

zoals ieder ander bedrijf aan regels gebonden,

hebt doorlopen, zal Windows nog steeds infor-

Je komt nu op een zéér uitgebreide pagina

dus je hebt wel degelijk controle over wat er

matie over je gebruiksgedrag verzamelen, dat is

terecht waarop je vrijwel alles kunt aanpas-

wordt gedeeld.

niet helemaal te voorkomen, maar commercieel

sen wat Google over je verzamelt. De snelste

zal die informatie niet worden gebruikt.

manier om dit aan te passen is door te klikken

Stel dat je hebt geklikt op Vind ik leuk bij een

op Privacycheck. Deze check loodst je stap

bericht. Dan kan die informatie worden gebruikt

voor stap door alle opties van de vorige pagina

in een advertentie (die advertentie zegt dan

Zoekgigant Google heeft op z’n zachtst gezegd

heen, met de mogelijkheid om ze aan te pas-

bijvoorbeeld tegen een Facebook-vriend van je:

nogal een imagoprobleem als het gaat om pri-

sen. Mocht je kiezen voor de privacycheck,

‘*jouw naam* en 13 anderen vinden Coca-Cola

vacy. Het bedrijf verzamelt heel veel informatie

onthoud dan wel dat Google probeert om de

leuk’). De kans is groot dat je helemaal niet

van zijn gebruikers en scant (niet te verwarren

zaken zo positief mogelijk te presenteren.

wilt dat jouw informatie op die manier wordt

met leest) de inhoud van Gmail om de juiste

Bijvoorbeeld: ‘Maak advertenties relevanter voor

gebruikt, en gelukkig heeft ook Facebook tegen-

advertenties te kunnen serveren aan gebrui-

u’ wil zoveel zeggen als: ‘Geef ons toestemming

woordig een centrale plek voor het beheren van

kers. Of Google het nu goed bedoelt of niet, de

om je surfgedrag, kijkgedrag op YouTube, en

je privacy-instellingen. Je vindt die door, na het

gigantische hoeveelheid informatie die het be-

zoekgedrag te monitoren, zodat we advertenties

inloggen op Facebook, te klikken op het picto-

drijf verzamelt is zorgwekkend, en het is geen

zo relevant mogelijk kunnen serveren’. Het is

gram met het slotje rechtsboven en vervolgens

overbodige luxe om dat wat in te perken. Voor-

niet per definitie slecht, maar zet wel even een

op Meer instellingen. In dit gedeelte van de

heen was het beheren van privacy-instellingen

kritische pet op terwijl je door deze opties loopt.

instellingen kun je niet alleen aangeven wie jou

Google

bij Google een nachtmerrie, maar sinds enige

Oh en zet je schrap, want tijdens het doorlo-

betekent dus letterlijk dat je informatie com-

Maar waaraan moet je dan precies denken?

op kan zoeken op Facebook en wie kan zien wat

tijd zijn al die instellingen gelukkig verzameld

pen van deze instellingen kom je bijvoorbeeld

je plaatst (nu en in het verleden), maar je kunt

op één centrale plek.

tot de ontdekking dat Google al jaren je locatie

ook bepalen of men je mag taggen enzovoort.

in kaart brengt (hetgeen je kunt uitschakelen

En advertenties? Die zitten stiekem weer op een

en wissen) en dat die zoekopdracht naar een

andere plek, namelijk onder het kopje Adver-

ontklede Jennifer Lawrence van twee jaar te-

tenties linksonder binnen de instellingen. Hier

Wanneer je (veelvuldig) gebruikmaakt van Gmail,

rug, ook gewoon is gearchiveerd (wederom, uit

kun je voorkomen dat je advertenties krijgt op

Google Docs enzovoort, dan is de kans groot dat je

te schakelen en te wissen).

basis van je Facebook-gedrag, maar ook dat

Log ook eens uit standaard bent ingelogd met je Google-account.

de dingen die je doet op Facebook dienen als

Dat is begrijpelijk, maar om privacyredenen niet

Facebook

zo handig. Want, zoals je onder het kopje Google

Ook Facebook is (in toenemende mate) een

Het aanpassen van deze instellingen betekent,

kunt lezen, volgt het bedrijf nogal wat van je,

bedrijf dat een grijs gebied betreedt als het gaat

zoals bij vrijwel alles wat we hier bespreken, niet

inclusief al je zoekopdrachten. Het is dan ook

om privacy. De reden daarvoor is dat het bedrijf,

dat Facebook niets meer over je zal verzamelen.

verstandiger om gewoon uit te loggen bij Google

net als Google, een gratis dienst biedt en zijn

Het bedrijf mag die gegevens alleen niet meer

als je geen reden hebt om ingelogd te zijn.

geld verdient met behulp van advertenties. Dat

inzetten voor commerciële doeleinden.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_042-046_Achtergrond - Dit deel je (TS).indd 43

advertentiemateriaal voor je Facebook-vrienden.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 13:01

ACHTERGROND Dit deel jij online

Account? Waarom? We vinden het tegenwoordig eigenlijk vrij vanzelfsprekend dat we een account moeten maken voor de diensten die we gebruiken. Maar het is goed om je ervan bewust te zijn dat een account lang niet altijd noodzakelijk is. Op Facebook kun je zonder account niets zien, maar op Google kun je gewoon zoeken zonder account en ook op Twitter kun je zonder in te loggen de Tweets van anderen lezen (je kunt alleen niet reageren).

Advertenties personaliseren op basis van informatie van advertentiepartners. Je kunt deze dus uitschakelen. Interessant is echter dat dit gaat om advertenties op Twitter zelf, je kunt dus niet uitschakelen dat Twitter je tweet-gedrag gebruikt om op andere plekken op internet persoonlijke advertenties te tonen. Al met al vinden we dat we op Twitter maar bitter weinig controle hebben.

LinkedIn Wat Facebook van je bijhoudt kun je niet bepalen,

Om je privacy-instellingen aan te passen in

Een speciale vermelding in dit artikel krijgt

Twitter klik je na het inloggen op je profielfoto

LinkedIn, zeg maar het zakelijke broertje van

en vervolgens op Instellingen / Beveiliging

Facebook. Op zich is privacy op een site als

en privacy. Hier kun je aangeven wat derden

LinkedIn een heel ander vraagstuk, omdat de

van jou kunnen zien op Twitter, wie je kunt

site voornamelijk zakelijk wordt gebruikt en

Waar we met z’n allen heel achterdochtig zijn

toevoegen, taggen, aan wie je berichten kunt

daardoor minder gevoelige informatie bevat.

over het verzamelgedrag van Facebook, lijkt die

sturen enzovoort. De optie waarin we zijn

Sterker nog, mensen zitten op LinkedIn om te

zorg bij Twitter veel minder te bestaan. Onte-

geïnteresseerd, staat bijna helemaal onderaan:

worden gezien en gevonden door potentiële

maar wél hoe die informatie wordt gebruikt.

Twitter

recht, want hoewel Twitter een veel minder uitgebreid advertentiemodel heeft dan Facebook, experimenteert het bedrijf wel degelijk met advertenties. En wanneer je het privacystatement van Twitter leest (www.twitter.com/privacy), zul je merken dat er toch behoorlijk wat informatie over je wordt verzameld. Ten eerste natuurlijk alle persoonlijke informatie die je invult tijdens het aanmaken van je account, maar daarnaast ook al je activiteiten op Twitter, zoals wie jij volgt, wie jou volgt, in wat voor zaken je interesse hebt (advertentie-alert!), op welke locatie je je bevindt en niet te vergeten alle informatie die je Twitter geeft door je Twitter-account te gebruiken als login voor andere diensten. Daar heeft het bedrijf geen problemen mee, sterker nog, het privacystatement bevat een interessante zin: “De meeste informatie die je ons verstrekt via de Twitter Services, is informatie die je via ons openbaar wilt maken.” Begrijpelijk, maar ‘de meeste informatie’ is natuurlijk wel een beetje vaag geformuleerd.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_042-046_Achtergrond - Dit deel je (TS).indd 44

Twitter biedt je maar weinig controle over hoe je persoonlijke informatie wordt gebruikt.

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 13:01

ACHTERGROND Dit deel jij online

Wellicht herinner je je nog de rel uit 2014, toen ING bekendmaakte dat het de betaalgegevens van zijn klanten wil gaan analyseren, om ze zo in de toekomst in samenwerking met andere bedrijven persoonlijke aanbiedingen te kunnen doen. Dat viel natuurlijk niet in goede aarde, ook al gaf ING in de dagen na de aankondigingen tot in den treure aan dat het zou gaan om een test waarvoor mensen zich expliciet konden aanmelden. De test werd op de lange baan geschoven, maar maakte wél iets heel erg duidelijk: de bank heeft meer gegevens over je dan je je realiseert. Ze weet niet alleen hoeveel geld je hebt, maar ook waar je dat geld uitgeeft, of je een trouwe betaler bent, of je vaak rood staat enzovoort. Die informatie mag de bank natuurlijk niet zomaar gebruiken, echter, je kunt helemaal niets doen om te voorkomen dat die gegevens worden verzameld. Heb je daar écht problemen mee? Dan kun je natuurlijk een paar jaar terug in de tijd, en LinkedIn is overgenomen door Microsoft, een goede reden om nog eens door je privacy-instellingen heen te lopen.

gewoon zo veel mogelijk contant betalen.

nieuwe werkgevers en opdrachtgevers, dus

Internetbankieren

Supermarkten

het delen van informatie is hier meer gewenst

Je staat er waarschijnlijk niet bij stil, maar ook

Het leven wordt steeds makkelijker, voor bood-

dan op andere platforms. Wat wel irritant is op

de bank verzamelt informatie over je wanneer

schappen hoeven we niet eens de deur meer uit.

LinkedIn: de eigenaar van een profiel kan zien

je gebruikmaakt van internetbankieren. In de

Dat is heel handig, online boodschappen bestel-

dat je op zijn profiel hebt gekeken en iedereen

regel gaat dit vooral om basale informatie, zoals

len, maar vergis je niet in hoeveel informatie je

kan zien hoe hoog je ‘ranking’ is (met name

welke browser je gebruikt, of je liever mobiel

over jezelf prijsgeeft. Dat begon natuurlijk al een

vervelend als die vrij laag is). Dit kun je allemaal

bankiert of via je desktop enzovoort. Dit is nut-

beetje met de introductie van loyaliteitskaar-

aanpassen door je muis over je profielfoto te

tige informatie, waarmee je gebruikservaring

ten, zoals de Bonuskaart, vermomd als mooie

bewegen en te klikken op Privacy & Settings,

daadwerkelijk kan worden verbeterd. Maar blijft

manier om korting te scoren, maar uiteraard

tabblad Privacy. Ook vind je daar een tabblad

het daarbij? Helaas niet.

bedoeld om koopgedrag in kaart te brengen.

genaamd Data privacy and advertising, waar je kunt aangeven of je gegevens mogen worden gedeeld met derden (belangrijk!) en of er gepersonaliseerde advertenties aan je mogen worden getoond. De speciale vermelding verdient LinkedIn echter dankzij het feit dat Microsoft bekend heeft gemaakt het zakelijke netwerk over te nemen. Om even advocaat van de duivel te spelen: wat als je toekomstige werkgever kan zien dat je helemaal geen abonnement op Office hebt, maar je wel beweert dat je dit pakket dagelijks gebruikt? Zo’n vaart zal het (hopelijk en waarschijnlijk) niet lopen, maar het is maar een voorbeeld van waarom je wilt minimaliseren wat derden van je kunnen zien.

Je realiseert het je misschien niet, maar je bank weet heel erg veel over je.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_042-046_Achtergrond - Dit deel je (TS).indd 45

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 13:01

ACHTERGROND Dit deel jij online

Gebruik leidt tot sporen Wellicht is je iets opgevallen tijdens het lezen van dit artikel. Vrijwel alle diensten bieden je de mogelijkheid om te bepalen welke informatie zichtbaar is voor andere gebruikers en hoe de informatie die over je wordt verzameld, wordt gebruikt. Op Google na is er echter geen enkele dienst die je de mogelijkheid biedt om überhaupt te voorkomen dat er informatie over je wordt verzameld. Dat is ergens natuurlijk ook wel logisch, want zoals gezegd, bedrijven hebben nu eenmaal (anonieme) gebruikersinformatie nodig om hun diensten te verbeteren. Het is ook geen ramp, het gaat om massa-informatie over gebruik die doorgaans niet wordt (of kan worden) herleid tot een individu. Dit betekent dat je informatie over je gebruik van Facebook vergelijkbaar is met: ‘Elke dag zitten twintigduizend mensen in de trein tussen Alkmaar en Amsterdam.’ Over het verzamelen van dat soort informatie (hetgeen we dus niet kunnen uitschaCookies worden massaal ingezet voor het volgen van je internetgedrag. Schakel ze uit of browse in Privacy-modus.

kelen) hoeven we dus niet zo panisch te doen. Gaat het echter over commerciële informatie, zoals je in-

Online gaat dat natuurlijk nog veel verder.

opnieuw toevoegen, en er is een mooi overzicht

teresses, surfgedrag en zoekgedrag, dan wil je daar

Neem Albert Heijn. Wanneer je daar je

van de producten die je het meest bestelt zodat

absoluut de controle over nemen. Of die informatie

boodschappen bestelt, worden die bestellingen

je die eenvoudig opnieuw kunt toevoegen. Maar

dan ook écht nergens wordt opgeslagen? Dat is

keurig bewaard in je account. Heel handig, want

vergeet niet: dat overzicht heb jij niet alleen,

natuurlijk lastig te bewijzen, waarmee maar weer

zo kun je oude boodschappenlijstjes eenvoudig

maar Albert Heijn ook. Dat merk je bijvoorbeeld

eens duidelijk wordt dat je best voorzichtig mag

wanneer je bij je boodschappen zomaar ineens

zijn met wat je allemaal online doet.

Smartphones

een leuk gratis babyproduct krijgt of een pak amandelmelk. Toeval? Zeker niet, want aan de

Als het gaat om privacy, denken we vaak aan de

hand van je koopgedrag kan de supermarkt zien

in kaart gebracht bij elke website die je bezoekt.

instellingen die we hier bespreken, zoals de instel-

dat je jonge kinderen hebt en toevallig net met

Daar heeft men iets aan proberen te doen met

lingen in je browser (cookies), privacy-instellingen

een zuivelvrij dieet bezig bent. Denk je eens in

de cookiewet, door een melding te verplichten

op Facebook enzovoort. Hoewel het waar is dat

hoe ver die kennis potentieel kan gaan. Albert

op iedere website, maar dat heeft er slechts toe

die instellingen op dezelfde manier worden toe-

Heijn weet je naam, je adres, je gezinssamen-

geleid dat we allemaal geïrriteerd op OK klikken,

gepast op je smartphone, wordt maar al te vaak

stelling, wat je lekker vindt, of je ergens last

wanneer de site in kwestie meldt dat er cookies

vergeten dat je smartphone zelf ook een enorme

van hebt (medicijnen kun je immers ook online

worden gebruikt en de site zonder cookies niet

berg aan informatie kan bijhouden. Zo was er een

bestellen) en kan ook nog eens goed inschatten

goed zal werken.

paar jaar geleden een flinke rel toen bleek dat Ap-

hoeveel je te besteden hebt.

ple ‘stiekem’ allerlei locatie-informatie over zijn

Wat je daartegen kunt doen? Je kunt er op de

Betekent dit dan echt dat je cookies (met alle trackinggevolgen van dien) dan altijd maar moet

gebruikers bijhield, aan de hand van de wifi-to-

AH-site voor kiezen om je Bonuskaart niet te

accepteren om een site te kunnen gebruiken?

rens waarmee de smartphones verbinding maken.

koppelen aan je Albert Heijn-account, zodat je

Absoluut niet. Op www.youronlinechoices.

Maar naast de locatie wordt er natuurlijk nog veel

aankopen niet meer worden geanalyseerd. Dan

com kun je op één centrale plek zien welke

meer informatie bijgehouden. En als je je beseft

loop je heel wat kortingen mis, maar privacy

bedrijven er allemaal gebruikmaken van jouw

dat één van de grootste besturingssystemen

heeft dan ook een prijs. Van alle supermarkten

surfgedrag om advertenties te verkopen, en

(Android) in handen is van Google, dan wil je dat

die thuis bezorgen, is het raadzaam het privacy-

kun je dit direct voor een paar (of alle) bedrijven

natuurlijk wel beperken. Het is dan ook raadzaam

beleid te lezen op de website.

uitschakelen.

smartphone en te zoeken naar het kopje Privacy,

niet van je wordt bijgehouden, schakel dan over

en daar zo veel mogelijk zaken uit te schakelen.

Tot slot nog even een algemeen privacyvraag-

op Privacy-modus in je browser. Edge, Internet

Het is echt niet zo dat deze informatie noodza-

stuk: cookies. Want je kunt nog zo goed je instel-

Explorer, Firefox en Chrome hebben zo'n modus

kelijkerwijs wordt misbruikt, maar het is in veel

lingen bij Facebook, Google enzovoort beheren,

allemaal. Ook dan ben je natuurlijk nooit vol-

gevallen totaal niet nodig om die informatie te

als je je browser toestemming geeft om cookies

ledig anoniem, maar je geeft in ieder geval een

delen, dus waarom zou je het risico dan nemen?

op te slaan, wordt er alsnog informatie over je

stuk minder informatie prijs.

om een kijkje te nemen in de instellingen van je

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_042-046_Achtergrond - Dit deel je (TS).indd 46

Wil je zeker weten dat dit soort informatie

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 13:01

SUPER DEAL!

van € 79,95

voor € 29,99

bekijk, bestel en download powered by:

McAfee ad.indd 1

05-07-16 11:53

GROEPSTEST Antivirussoftware

7 ANTIVIRUSD PAKKETTEN OP EEN RIJ

e kwaliteit tussen virusscanners verschilt onderling niet meer zo erg als

pakweg twintig jaar geleden. Wanneer we de cijfers van twee decennia geleden erop naslaan, zien we dat er toen zelfs virusscanners bestonden die nauwelijks meer dat de helft van alle infecties detecteerden. Tegenwoordig is zoâ&#x20AC;&#x2122;n laag percentage ondenkbaar.

Welke virusscanner is de beste?

Sterker nog, als we de cijfers van

Bij het kiezen van een antiviruspakket is de keuze enorm. Tegenwoordig bieden fabrikanten slimme bundels aan waarmee je zowel computers, tablets als smartphones beveiligt. We zetten bundels van zeven bekende merken op een rij en vertellen je hoe ze ten opzichte van elkaar presteren. Uiteraard kijken we hierbij ook naar gebruiksvriendelijkheid, functionaliteit en prijs.

veel meer uit welk antiviruspakket

MAIKEL DIJKHUIZEN

wogen keuze kunt maken.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_048-053_Groepstest - Antivirussoftware (TS).indd 48

het onafhankelijke antiviruslab AV-TEST mogen geloven, maakt het voor de veiligheid niet zo gek je kiest. Zelfs de gratis programmaâ&#x20AC;&#x2122;s houden nagenoeg alle bedreigingen moeiteloos buiten de deur. Wel is er veel verschil in functionaliteit en prijs. In deze groepstest lees je in hoeverre zeven bekende pakketten van elkaar verschillen, zodat je een welover-

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 12:54

GROEPSTEST Antivirussoftware

Bitdefender Total Security Multi-Device 2016

BEST GETEST AUG 2016

Bitdefender biedt met Total

keer te detecteren en een module

Security beveiliging voor Win-

voor ouderlijk toezicht, waarin

dows, OS X en Android aan. Het

je ook kunt zien welke personen

startvenster van de 2016-versie

er contact zoeken met je kind via

oogt gestroomlijnder dan die van

bijvoorbeeld Facebook. Met be-

de vorige edities. Bij de installatie

hulp van het gebruiksvriendelijke

voert Bitdefender direct een scan

online beheerpaneel houd je alles

uit. Wil je het systeem nogmaals

nauwlettend in de gaten. Safepay

controleren, dan kun je kiezen

is eveneens de moeite waard. Je

tussen een snelle en een volledige

regelt hiermee in een sandboxom-

scan. Opvallend is dat dit antivirus-

geving bankzaken en betalingen.

pakket tijdens scantaken nauwe-

Andere functies in dit uitgebreide

lijks systeembronnen aanspreekt

pakket zijn een wachtwoordmana-

en je pc dus nauwelijks vertraagt.

ger, bestandsvernietiger, versleu-

Via een widget op het bureaublad

telde bestandskluis, antidiefstal-

Multi-Device Security omhelst het

Wie interesse heeft in andere

houd je continu de beveiligingssta-

functie en opruimtool. Het enige

programma Smart Security 9 en

extra’s - zoals een back-upmodule,

tus van het systeem in de gaten.

dat we in dit aangename pakket

de Android-app Mobile Secu-

bestandsvernietiger en wacht-

missen, is een back-upfunctie.

rity. De gebruikersomgeving van

woordmanager - is bij ESET niet

Smart Security is als vanouds erg

aan het juiste adres.

Vooral de ontwikkeling van ransomware (gijzelingssoftware)

ESET Multi-Device Security

overzichtelijk. Het menu bestaat uit

sten de laatste jaren een flinke

Bitdefender Total Security Multi-Device 2016

slechts enkele onderdelen, terwijl

no-nonsense beveiligingspakket

opmars. Het probleem is vaak

www.bitdefender.nl

het beginscherm alleen berichten

waarin je vanwege de eenvou-

dat antivirusproducten nieuwe

Prijs: € 69,95 (5 licenties)

vermeldt die op dit moment rele-

dige navigatiestructuur niet snel

vant zijn. Een belangrijk speerpunt

zult verdwalen. Een verademing

is de antidiefstalfunctie voor zowel

wanneer je de ellenlange menu’s

computers (laptops) als mobiele

van veel andere virusscanners in

apparaten. Door middel van

ogenschouw neemt. De software

webcamfoto’s, schermopnames en

reserveert continu zo’n 150 MB

maakt dankzij de hoge opbreng-

agressieve code niet tijdig herkennen. Bitdefender heeft daarom

Score

zelflerende algoritmen ontwikkeld om kwaadaardige patronen automatisch te herkennen en deze

Pluspunten

Multi-Device Security is een

gegevens te delen met andere

• Moderne interface

locatiegegevens spoor je het ap-

werkgeheugen op een Windows-

Bitdefender-gebruikers.

• Vereist weinig systeembronnen

paraat mogelijk weer op. Jammer is

pc. Dat is weliswaar iets meer dan

• Zelflerend mechanisme

dat ESET geen iOS-app met de anti-

we van ESET gewend zijn, maar op

diefstalfunctie heeft uitgebracht.

een moderne machine levert het

Naast de gebruikelijke antivirusopties zijn er nuttige extra’s ingebouwd. Er is een verbeterde firewall om verndacht netwerkver-

Minpunten • Geen back-up-functie

Voor het controleren van je

geen vertraging op.

systeem kun je kiezen tussen een volledige en een aangepaste sys-

ESET Multi-Device Security

teemscan, waarbij de software op

www.eset.com

onze testmachine probleemloos

Prijs: € 54,99 (3 licenties)

diverse bedreigingen detecteerde. Wanneer je de scanmodule regel-

Score

matig uitvoert, neemt deze taak slechts enkele minuten in beslag. Om die reden vindt ESET het niet

Pluspunten

nodig om een snelle scanmodule

• Simpele gebruikersomgeving

apart te integreren. Vergeleken

• Antidiefstalfunctie voor pc’s en

met andere aanbieders van antivirussoftware valt het aantal

mobiele apparaten • Vlotte scanmodule

extra functies tegen. Alleen een ouderlijk toezicht-module en be-

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_048-053_Groepstest - Antivirussoftware (TS).indd 49

Minpunten

veiligde browser voor bankzaken

• Geen iOS-app

zijn in Smart Security beschikbaar.

• Weinig extra functies

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 20:18

GROEPSTEST Antivirussoftware

McAfee LiveSafe 2016

Kaspersky Internet Security Multi-Device 2016 In tegenstelling tot veel andere

cookies bieden.

Met een jaartarief van zo’n negen-

gramma van McAfee zitten diverse

tig euro vraagt McAfee behoorlijk

nuttige functies, zoals ouderlijk

wat geld voor zijn uitgebreidste

toezicht, een bestandsvernietiger

antivirusoplossing. Voordeel is wel

en een opruimtool.

dat je een onbeperkt aantal pc's,

Met de iOS-versie van McAfee

laptops, smartphones en tablets

kun je verloren apparaten terug-

kunt beschermen. De beveili-

vinden, bestanden bewaren in een

gingsfuncties van LiveSafe zijn erg

(online) privékluis en wachtwoor-

uitgebreid. Naast een virusscanner

den opslaan via True Key. Nadeel

bevat het pakket een spamfilter,

is dat je voor deze functies drie

firewall, webfilter en spywarebe-

verschillende apps moet instal-

veiliging. Voor het controleren van

leren. De Android-app richt zich

de pc voer je een volledige, aange-

nadrukkelijker op het bestrijden

paste of snelle scan uit. In dat laat-

van malware. Voor andere functies

ste geval checkt het programma

dien je net als bij iOS diverse

aanbieders houdt Kaspersky de

De Android-versie is voor mo-

alleen de gevoeligste delen van het

apps te installeren. Ondanks het

interface van zijn pakket Internet

biele begrippen erg uitgebreid. Zo

systeem, al is niet precies duidelijk

gebruik van diverse tooltjes is

Security sober. Het programma

detecteert de app phishing-links

welke locaties dat zijn.

McAfee een uitstekend pakket dat

geeft aan wat de veiligheidsstatus

in sms-berichten en is er een real-

van de pc is. Daarnaast zijn er in eerste instantie slechts vier modules beschikbaar (Scannen, Update,

McAfee biedt onder de naam

vanwege de ongelimiteerde licen-

time beschermingsfunctie actief

True Key een gebruiksvriendelijke

tie interessant is wanneer je veel

op het mobiele toestel.

methode om je snel toegang tot

apparaten wilt beveiligen.

Met Kaspersky Internet Security

webdiensten te geven. Je hoeft

Veilig Bankieren en Ouderlijk

haal je een betrouwbaar beveili-

hierbij geen wachtwoorden te ont-

Toezicht). Voor andere functies is

gingspakket in huis dat betrekke-

houden, maar gebruikt simpelweg

McAfee LiveSafe 2016

er een apart toolvenster. Voor het

lijk anoniem op je pc functioneert.

je gezicht of vingerafdruk om in te

www.mcafee.com

scannen van de pc biedt Kaspersky

Er verschijnen geen vervelende

loggen. Uiteraard kun je ook een

Prijs: € 89,95 (onbeperkt aantal

verschillende opties aan. Uiteraard

meldingen in beeld. Dit pakket

hoofdwachtwoord instellen. Je

licenties)

kun je alle bestanden controleren,

heeft overigens geen wachtwoord-

moet voor deze functie wel aparte

maar het is ook mogelijk om alleen

manager en back-upfunctie in

software of een app downloaden.

kritische gebieden, specifieke be-

huis. Hiervoor kun je eventueel te-

standslocaties of externe appa-

recht bij Kaspersky Total Security,

download je desgewenst een

raten te scannen. Tijdens scanta-

dan betaal je wel een meerprijs.

app waarmee je data in de cloud

ken eist het softwarepakket wel

Score

Vanuit het online beheerpaneel

Pluspunten

bewaart. Net als bij True Key,

• Veelzijdig pakket

Kaspersky Internet Security Multi-Device 2016

heb je ook voor deze functie een

• Slimme wachtwoordmanager

op. Bovendien is het merkwaar-

afzonderlijk programma nodig,

• Versleutelde cloudopslag

dig dat de volledige systeemscan

www.kaspersky.com

namelijk McAfee Central. Hiermee

soms op 99 procent blijft hangen.

Prijs: € 52,95 (1 licentie)

heb je toegang tot de clouddienst

behoorlijk wat processorcapaciteit

Kaspersky Internet Security heeft een aantal extra functies

Personal Locker. McAfee maakt

Score

het met al die

ingebouwd. Er is een ouderlijk-toe-

losse tooltjes

zicht-module en via een browse-

wel erg on-

Pluspunten

rextensie voeg je een extra bevei-

overzichtelijk.

ligingslaag toe waarmee je veilig

• Erg betrouwbaar

Na aanmel-

kunt internetbankieren. Verder is

• Gebruiksvriendelijk

ding bewaar

er een optie om tijdens surfsessies

• Veel functies

je eigen

geen persoonlijke gegevens achter

bestanden

Minpunten

te laten aan online adverteerders;

in de cloud,

overbodig omdat alle bekende

• Soms zware belasting

tot maximaal

browsers van zichzelf ook al een

• Systeemscan blijft hangen

1 GB. In het

soortgelijke functie tegen tracking

• Duur

desktoppro-

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_048-053_Groepstest - Antivirussoftware (TS).indd 50

Minpunten • Diverse apps/programma’s

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 12:54

GROEPSTEST Antivirussoftware

Norton Security Premium Norton Security Premium is

De prestatietools in dit software-

beschikbaar voor Windows, OS X,

pakket hebben dus eigenlijk geen

Android en iOS. Het programma

toegevoegde waarde.

kent verschillende scanmodules

Fijn is dat Norton Security

om het systeem te controleren op

Premium 25 GB opslagruimte in

bedreigingen. Je kunt het scanpro-

de cloud biedt, zodat je belangrijke

ces zelfs versnellen door Norton

bestanden online kunt bewaren.

Insight te gebruiken. Deze functie

Er is hiervoor een eenvoudige mo-

identificeert vertrouwde bestan-

dule om kopieën van waardevolle

den en slaat ze tijdens volgende

bestanden periodiek op te slaan.

scans over. Een pluspunt is dat de

Van ieder schijfstation geef je aan

antivirussoftware tijdens scantaken

welk type bestanden je wilt bewa-

Met zijn gratis software, weet

nauwelijks systeembronnen belast.

ren, bijvoorbeeld foto’s, muziek en

Panda wereldwijd behoorlijk wat

nodige extra’s. Met Oudercontrole

Naast de scanmodules is het

administratiebestanden. Je kunt

gebruikers te trekken. Voor een

zie je welke websites je kinde-

pakket voorzien van een firewall,

ook zelf bestandslocaties aanwij-

completere beveiliging van de pc

ren frequent bezoeken en met

spamfilter en browserbeveiliging.

zen. Qua prijs is Norton Security

en mobiele apparaten, heeft deze

Antidiefstal bepaal je de locatie

Premium misschien wel de interes-

Spaanse antivirusbouwer betaalde

van verloren apparaten. Panda

een slimme wachtwoordmanager

santste optie binnen dit deelne-

versies. GOLD Protection 2016 is

biedt ook datasynchronisatie via

bedacht die tijdens surfsessies

mersveld: voor 59,95 euro beveilig

het uitgebreidste pakket, met ver-

cloudopslag aan, zonder extra kos-

automatisch accountgegevens

je maximaal tien apparaten.

sies voor Windows, OS X, Android

ten bewaar je 20 GB op een online

verzamelt en bewaart in een

en iOS. Tijdens de installatiepro-

server. Voor het versleutelen van

versleutelde kluis. Omdat Norton

cedure voor Windows probeert de

data, beheren van wachtwoorden

Met Identify Safe heeft Symantec

Panda GOLD Protection 2016 Deze GOLD-versie biedt de

Security deze gegevens in de cloud

Norton Security Premium

software je browser te vervuilen

en vernietigen van bestanden

bewaart, heb je met ieder apparaat

www.norton.com

met onderdelen van Yahoo, dus

ben je eveneens aan het juiste

toegang tot je accountgegevens via

Prijs: € 59,99 (10 licenties)

wees hier waakzaam. Tijdens

adres bij dit veelzijdige pakket. De

scantaken eist Panda maximaal

Android-versie beschermt mobiele

180 MB op van het werkgeheugen,

apparaten tegen malware.

een hoofdwachtwoord. De functie werkt in de praktijk feilloos.

Score

Norton Security bevat ook een

al is de belasting meestal lager.

onderdeel om de prestaties van je systeem te verbeteren. Er is onder

Pluspunten

andere een defragmentatiefunc-

• Veel functies

tie, om bij elkaar horende data

• Beïnvloedt systeemprestaties

dichter bij elkaar te zetten. Het nut van deze taak is in Windows 10

nauwelijks • Aantrekkelijke prijs

uiterst twijfelachtig. Ook de functie Bestandsopruiming is beperkt,

Minpunten

Een minpunt is dat Panda voor

Desalniettemin hebben de meeste

iedere licentie een forse meerprijs

softwarefabrikanten de systeem-

berekent. Niet meer van deze tijd,

belasting beter voor elkaar.

aangezien een gemiddeld huishou-

Opvallend is dat een spamfilter ontbreekt. Overigens niet zo’n

den behoorlijk wat pc’s, laptops en mobiele apparaten heeft.

ramp, want webmaildiensten en internet- en hostingproviders zijn

Panda GOLD Protection 2016

prima in staat spam te weren.

www.pandasecurity.com Prijs: € 62,99 (1 licentie)

aangezien het programma alleen

• Prestatietools nutteloos

Zodra je de overige werkbladen

zoekt naar tijdelijke bestanden van

• Beperkte iOS-app

van GOLD Protection bekijkt, merk

Windows en Internet Explorer. Als

• Geen bestandsvernietiger

je dat dit antiviruspakket verder

Score

laatste verkort

zeer compleet is. Zo scant Panda

je de opstart-

automatisch externe opslagdra-

tijd van de pc

gers en wifi-netwerken. De functie

door diverse

Gegevensbescherming komt goed

• Fraaie gebruikersinterface

opstartitems

van pas tegen ransomware. Met

• Zeer veel functies

uit te scha-

deze optie geef je aan welke pro-

• 20 GB cloudopslag

kelen. Een

gramma’s er toegang hebben tot

functie die

privacygevoelige bestanden, zodat

in Windows

cybercriminelen deze gegevens

• Duur

standaard al

niet kunnen onderscheppen via

• Geen spamfilter

aanwezig is.

een geïnfecteerd programma.

• Systeembelasting

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_048-053_Groepstest - Antivirussoftware (TS).indd 51

Pluspunten

Minpunten

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 12:54

GROEPSTEST Antivirussoftware

Trend Micro Maximum Security 10 Hoewel Trend Micro ruim 25 jaar

virusscanner is dat eigenlijk onac-

actief is in het ontwikkelen van

ceptabel. Maximum Security biedt

beveiligingssoftware, behoren

zijn klanten de nodige extra’s. Van-

de producten nog altijd tot de

uit het startvenster heb je toegang

onderste laag van het prijssegment.

tot onder meer een privacyscanner

Een relevante vraag hierbij is of het

voor sociale netwerken, antidief-

prijsverschil invloed heeft op de

stalfunctie, bestandsvernietiger, be-

kwaliteit van de beveiliging. AV-TEST

veiligde gegevenskluis en ouderlijk

vindt in ieder geval van niet, want

toezicht-module.

op het gebied van malwarebescher-

Trend Micro kan op gebied van

ming krijgt Maximum Security al

aanvullende functies gemakkelijk de

jarenlang de maximale score.

concurrentie aan met de bekende

Het startvenster ziet er over-

machthebbers. Daarbij houdt het

zichtelijk uit, zodat je niet snel zult

pakket moeiteloos bedreigingen

verdwalen. Zodra je een functie

buiten de deur. Hopelijk lukt het

opent, verschijnt er een korte

Trend Micro om in de nabije

animatie in beeld. Mooi om te

toekomst de systeembelasting

zien, maar tegelijkertijd zorgt het

terug te dringen, zodat Maximum

wel voor wat vertraging. Een forse

Security kan uitgroeien tot een

Conclusie

Symantec (Norton) en Kaspersky

scanknop vormt het middelpunt

prijsvriendelijke topper.

Als we kwaliteit, gebruiksvrien-

volgen op gepaste afstand. Bij

delijkheid, functionaliteit en prijs

Norton zijn de systeemoptimali-

met elkaar vergelijken, dan steekt

satietools nutteloos en is er geen

snelle scan uitvoert. Via een klein

Trend Micro Maximum Security 10

Bitdefender Total Security boven

bestandsvernietiger. Daarentegen

pijltje aan de zijkant is er ook een

www.trendmicro.nl

het maaiveld uit. Dit pakket is met

is de vraagprijs van zes tientjes

volledige systeemscan mogelijk.

Prijs: € 45,47 (3 licenties)

zeven tientjes voor vijf licenties re-

voor tien licenties wel weer erg

delijk betaalbaar en je krijgt er een

aantrekkelijk. Bovendien heb je

van het startvenster, waarmee je binnen luttele seconden een

Aan de bovenzijde bevinden zich

Score

zeer compleet beveiligingspakket

de beschikking over maar liefst 25

bruikte functies. Het is vervelend

voor terug dat nauwelijks een be-

GB cloudruimte voor online back-

dat Trend Micro je al snel lastigvalt

roep doet op de systeembronnen

ups. Kaspersky Internet Security

van de pc. Testlab AV-TEST geeft

Multi-Device heeft als nadeel dat

tabbladen met overige veelge-

Pluspunten

met programma-updates, waarvoor een hertstart van het systeem

• Aantrekkelijke prijs

de software ook op ieder aspect

de systeembelasting vrij hoog is

vereist is.

• Uitstekende bescherming

de maximale score. In tegenstel-

tijdens scantaken, maar verder is

• Veelzijdig pakket

ling tot sommige concurrenten

het een prima pakket.

De beveiliging voor pc’s is in versie 10 uitgebreid. Zo is er bescher-

mist dit Bitdefender-product wel

Minpunten

ming tegen ransomware toege-

een back-upfunctie.

Panda, Trend Micro en ESET bezetten op onze ranglijst de

Wanneer je het maken van

onderste posities. Het uitgebreid-

• Herstart bij updates

back-ups belangrijk vindt, kun je

ste pakket van Panda is erg prijzig

• Systeembelasting

McAfee LiveSafe overwegen. Dit

en er is geen spamfilter aanwezig.

Micro levert verder een

pakket presteert eveneens prima

Trend Micro biedt weliswaar de

firewall, linkscanner en

en biedt de mogelijkheid om be-

goedkoopste virusscanner in dit

spamfunctie mee. Hoewel

langrijke bestanden naar de cloud

overzicht, maar vereist vergeleken

de bescherming prima in

weg te schrijven. De keerzijde is

met andere aanbieders nogal veel

elkaar steekt, is deze virus-

dat je hiervoor wel zo’n negentig

rekencapaciteit van de pc. Het

scanner tijdens scantaken

euro betaalt, al kun je daarmee

uitgebreidste antiviruspakket van

wel een veelvraat. Het

wel een onbeperkt aantal appara-

ESET biedt naar onze mening te

programma slokt dan na-

ten beveiligen. Verder is het een

weinig extra functies, terwijl dat

melijk continu zo’n 200 MB

nadeel dat je losse programma’s

niet aan de vraagprijs is te zien.

van het werkgeheugen op,

en apps nodig hebt om alle func-

Zo ontbreekt een back-upmodule,

met uitschieters tot zelfs 1

ties te benutten.

bestandsvernietiger en wacht-

voegd. Daarnaast scan je zo nodig

• Korte animaties

online bestanden die bij Microsoft OneDrive zijn ondergebracht. Trend

GB. Voor een hedendaagse

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_048-053_Groepstest - Antivirussoftware (TS).indd 52

De antiviruspakketten van

woordmanager.

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 12:54

GROEPSTEST Antivirussoftware

BEST GETEST AUG 2016

Pakket

Bitdefender Total Security Multi-Device 2016

McAfee LiveSafe 2016

Norton Security Premium

Kaspersky Internet Security Multi-Device 2016

Panda GOLD Protection 2016

Trend Micro Maximum Security 10

ESET Multi-Device Security Pack

Website

www.bitdefender.nl

www.mcafee.com

www.norton.com

www.kaspersky.com

www. pandasecurity.com

www.trendmicro.nl

www.eset.com

Windows, OS X, Android

Windows, OS X, Android, iOS

Windows, OS X, Android

Windows, OS X, Android, iOS

Windows, OS X, Linux, Android, Windows Phone, Symbian

Jaarlicentie 1 apparaat

€ 52,95

€ 62,99

Jaarlicentie 3 apparaten

€ 74,95

€ 90,99

€ 45,47

€ 54,99

Jaarlicentie 5 apparaten

€ 69,95

€ 95,95

€ 132,99

€ 51,97

€ 87,-

Jaarlicentie 10 apparaten

€ 79,95

€ 89,95*

€ 59,99

€ 158,95

€ 195,99

€ 104,95

Score Nederlandstalig Malwarescanner Snelle scan Firewall Spamfilter Linkscanner Ouderlijk toezicht Wachtwoordbeheerder Diefstalpreventie mobiele apparaten Lokale back-ups maken Online back-up Bestanden vernietigen

* Licentie voor onbeperkt aantal apparaten

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_048-053_Groepstest - Antivirussoftware (TS).indd 53

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 12:54

REVIEW

Veeam Endpoint Backup

BACK-UPPEN ZONDER ZORGEN Veeam Endpoint Backup

Veeam Endpoint Backup

De beste bescherming tegen dataverlies is en blijft een betrouwbare backup. Zo’n back-upklus gebeurt het best zeer regelmatig en het liefst geheel geautomatiseerd. Idealiter zit je complete schijf – inclusief systeem en applicaties – in zo’n back-up geprakt, maar kun je geback-upte data wel selectief terugzetten. Veeam Endpoint Backup verenigt al deze kwaliteiten in een gebruiksvriendelijke en solide tool.

www.veeam.com

TO O N VA N D A E L E

• Zeer betrouwbaar en gebruiks-

Prijs: Gratis Taal: Engels OS: Windows 7/8/10

Score

Pluspunten vriendelijk

a aanmelding bij Veeam,

opvullen: Veeam werkt namelijk

back-upmedium (zoals een usb-

• Selectieve hersteloperaties

kun je de back-uptool

met incrementele back-ups op

schijf) is aangesloten. Vrees je voor

• Mogelijkheid tot herstelmedium

gratis downloaden. Met-

blokniveau, zodat alleen daadwer-

ransomware, dan kun je Veeam

een na de installatie dringt Veeam

kelijk gewijzigde sectoren in een

zo instellen dat je verwijderbare

Endpoint Backup Free aan op het

back-upimage terechtkomen.

back-upmedium na de gedane taak

maken van een herstelmedium

Je kunt uiteraard naar lokale

Minpunten • Download vereist aanmelding

wordt uitgeworpen. Je kunt jezelf

naar een cd, dvd of usb-stick. Een

schijven back-uppen, maar net zo

ook een e-mail laten sturen met de

verstandig advies, want wanneer

goed naar gedeelde netwerkmap-

status van de back-upklus.

Windows crasht kan dit herstelm-

pen op bijvoorbeeld je NAS. Een

edium je redding zijn.

ingebouwde taakplanner maakt

Herstellen

dat je back-ups perfect kunt timen,

Veeam slaat de back-ups in een

bladeren om specifieke bestanden

bijvoorbeeld dagelijks op een

eigen bestandsformaat op. Het

terug te zetten. Overigens onder-

bepaald tijdstip of zodra het juiste

programma kan die bestanden als

steunt Veeam ook een ‘bare-metal

Back-uppen Veeam Endpoint Backup biedt

een virtuele schijf koppelen, waarna je vanuit de ingebouwde backupbrowser door zo’n image kunt

aardig wat mogelijkheden en dus is

recovery’, waarbij je een image

de eenvoudige en uitnodigende in-

naar een toestel zonder (werkend)

terface een aangename verrassing.

besturingssysteem terugzet. Daar-

Voor het configureren van de back-

voor heb je dan natuurlijk wel het

upklus kun je uit drie modi kiezen:

herstelmedium nodig.

je volledige computer, een of meer schijfvolumes, of specifieke

Conclusie

mappen en bestanden. De makers

Veeam is een stevige naam in

zelf raden de eerste optie aan en

bedrijfsomgevingen met virtuele

daarin kunnen we hen wel volgen.

servers. Met Veeam Endpoint Bac-

Immers, ook vanuit zo’n compleet

kup Free brengen de makers een

schijfimage blijkt het nog mogelijk

gebruiksvriendelijke, betrouwbare

selectief bepaalde bestanden terug

en flexibele back-upoplossing nu

te zetten. Je hoeft ook niet bang

ook naar het thuisfront. We zijn zo

te zijn dat regelmatige back-ups

gecharmeerd van deze software,

van je volledige systeem je schijf binnen de kortste keren zullen

dat we er op pagina 55 mee aan de Een statusvenster toont je hoe het met de recentste back-ups is gesteld.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_054_Review - Veeam Backup (TS).indd 54

slag gaan.

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 20:19

WORKSHOP Automatische back-ups

GRATIS AUTOMATISCHE BACK-UPS Stel je data, programma’s én Windows veilig! Iedereen weet nu zo langzamerhand wel dat back-ups de beste garantie zijn tegen dataverlies. Met het gratis programma Veeam Endpoint Backup maak je betrouwbare back-ups. Deze tool huldigt het ‘set-and-forget’-principe en blijkt bovendien solide en flexibel. Een uitgebrei-

TO O N VA N D A E L E

de handleiding gidst je desge-

e kans is groot dat je nog nooit van Veeam

wenst door alle

Endpoint Backup of zelfs van Veeam hebt

ins en outs.

gehoord. Tenzij je als netwerkbeheerder met

potige, gevirtualiseerde servers werkt, want in zo’n

complete systeem naar dezelfde of naar andere

omgeving geniet de back-uptool van Veeam een ijzer-

hardware hersteld. Heel wat mogelijkheden dus, zoals

sterke reputatie.

ook de bijhorende handleiding van 167 pagina’s al

De gratis variant mikt echter op de gewone machi-

doet vermoeden (download via www.veeam.com/

nerie, ook van eindgebruikers. Het doelt met name op

nl/endpoint-backup-resources.html). Desondanks

Windows-desktops en -laptops. Je kunt er op gezette

blijkt de tool erg gebruiksvriendelijk.

tijden volautomatisch back-ups mee uitvoeren, zowel van een complete pc als van specifieke partities en

Installatie

bestanden. Handig is ook dat Veeam incrementele

Je vindt Veeam Endpoint Backup Free via www.

back-ups ondersteunt, waarbij alleen datablokken

veeam.com/nl/endpoint-backup-free.html. Om de

worden gekopieerd die sinds de laatste back-up zijn

software te downloaden, dien je je eerst bij Veeam

gewijzigd. Veeam blijkt ook erg soepel als het om

aan te melden. Dat kan met een specifiek account (e-

het terugzetten van data gaat: dankzij een hersteli-

mailadres en wachtwoord) maar ook met een Google

mage kun je back-ups ook terugzetten als Windows

Plus-, Facebook- of LinkedIn-account. Nadat je het zip-

niet goed meewerkt, je kunt individuele bestanden

bestand hebt uitgepakt, start je de installatie met een

terughalen uit een schijfimage en zelfs bare-metal-

dubbelklik. Deze installatie getuigt al van de gebruiks-

hersteloperaties zijn mogelijk. Hierbij wordt je

vriendelijke insteek: veel meer dan een klik op Install

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_055-059_Workshop - Back-uppen met Veeam (TS).indd 55

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 12:55

WORKSHOP Automatische back-ups

(en een portie geduld) is er niet nodig. Na afloop krijg

Het dialoogvenster van Veeam blijkt verrassend

je wellicht de vraag of je naar een externe usb-schijf

weinig opties te bevatten, maar vergis je niet: on-

wilt back-uppen. In dat geval kun je die meteen inplug-

derhuids is het een uitgebreide tool. Via het tabblad

gen, waarna het programma al in de nodige back-

Update kun je snel nog even nagaan of je wel degelijk

upconfiguratie kan voorzien. Wij kiezen hier echter

over de meest recente versie van Veeam beschikt. Op

voor Skip this, I will configure backup later. In het

het tabblad Settings vind je enkele instellingen terug

volgende venster verschijnt Run Veeam Recovery Me-

die in principe al correct staan ingesteld. Met name

dia creation wizard en dat is een absolute aanrader.

Disable backup over metered connection en Throt-

Hiermee creëer je namelijk een opstartbaar medium

tle backup activity when system is busy laat je het

van waaruit je Veeam kunt opstarten mocht Windows

best ingeschakeld staan. De eerste zorgt ervoor dat je

er zelf ooit de brui aan geven. Overigens kun je deze

geen back-updata gaat doorzetten over een (overigens

wizard achteraf ook nog vinden via Alle apps / Veeam

niet zo vaak voorkomende) verbinding waarvoor extra

/ Create Veeam Recovery Media.

kosten worden gerekend. De tweede optie verlaagt

Herstelmedium Eerst even een zijsprongetje naar het herstelmedium dus. Zorg dat het medium waarop je het bootimage

automatisch de prioriteit van de back-uptaak wanneer blijkt dat andere applicaties de systeembronnen (zoals de harde schijf) ook hard nodig hebben.

wilt plaatsen – dat kan bijvoorbeeld een usb-stick, SD-

Eerste back-up

kaart of dvd zijn – is aangesloten en start de wizard op.

Je bent nu klaar om je eerste back-up te maken en de

Duid het gewenste medium aan en laat de twee vinkjes

daaropvolgende back-ups in te plannen. Dat doe je

hier bij voorkeur staan, zodat ook allerlei drivers van

vanuit het tabblad Status, waar je momenteel alleen

je apparaat mee naar het bootmedium gaan. Bevestig

maar de mededeling “backup settings are not configu-

met Next en Create, in het volle besef dat alle even-

red” te lezen krijgt. Daar wil je dus iets aan doen en dat

tuele gegevens op dat medium verwijderd zullen wor-

kan via Configure backup.

den. Na afloop klik je op Finish en is het herstelmedium klaar. Je doet er

Met de optie

loopt heel wat

wel verstandig aan zo snel mogelijk

‘entire compu-

stappen bij het

te proberen of je het systeem inder-

ter’ heb je echt

samenstellen

daad ook vanaf dit medium kunt op-

wel alles mee.

van je herstel-

starten. In de laatste paragrafen van

medium.

dit artikel komen we hierop terug.

Veeam door-

Er verschijnt een dialoogvenster waarin je allereerst de Backup Mode moet selecteren. Er zijn drie mogelijkheden: Entire computer, Volume level backup en File level backup. In de kadertekst 'Volume- en bestandsback-up' lees je meer over de laatste twee opties. We gaan nu voor het complete plaatje en kiezen dus de eerste optie – die overigens ook het predicaat

Instellingen

recommended meekrijgt. Dat hoeft overigens niet zo te verbazen: bij elke volgende back-up worden alleen maar

Je kunt nu de eigenlijke back-uptool opstarten: open

de gewijzigde datablokken meegenomen én je kunt ook

het startmenu van Windows, tik veeam in en voer

bij deze back-up nog selectief partities of bestanden

Veeam Endpoint Backup uit.

en mappen herstellen (zie ook de paragrafen ‘Volume-

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_055-059_Workshop - Back-uppen met Veeam (TS).indd 56

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 12:55

WORKSHOP Automatische back-ups

herstel’ en ‘Herstellocatie’). Bevestig je keuze met Next,

Volume- en bestandsback-up

zodat je automatisch bij de volgende rubriek belandt.

In de meeste gevallen zul je met Veeam een back-up willen maken van

Opslagmedium

je volledige systeem, temeer omdat je ook langs deze weg individuele partities en bestanden kunt terugzetten. Veeam heeft ook de mogelijk-

Geef aan op welk medium je back-ups terecht moe-

heid om back-ups van specifieke volumes of bestandslocaties te maken,

ten komen. Dat kan een lokaal en al dan niet extern

voor momenten dat jij dat handiger vindt. In dit geval kies je respec-

opslagmedium zijn, maar net zo goed een gedeelde

tievelijk voor Volume Backup of voor File Level Backup. Houd er wel

map op een NAS of één of andere dataserver. De derde

rekening mee dat deze laatste methode behoorlijk traag werkt als je

optie (Veeam Backup & Replication repository) laten

veel bestanden in deze back-up opneemt. Via de knop Advanced kun je

we hier buiten beschouwing, gezien je daar andere

hier ook inclusie- en exclusiemaskers toevoegen (zoals *.docx of *.tmp)

software voor nodig hebt. Wijzelf kiezen voor Shared

om bepaalde bestanden wel of juist niet mee te nemen.

folder, gezien onze NAS staat te popelen om die backupdata te ontvangen. Via de Browse-knop tonen we Veeam de weg naar de bedoelde map. We plaatsen ook nog even een vinkje bij This share requires access credentials, om alle machtigingen voor die map goed voor elkaar te hebben. Ook niet onbelangrijk: bij Backups Je kunt je

to retain geef je aan hoeveel dagen je de back-ups wilt

Specifieke

back-ups ook

behouden (en bij herstel dus terug in de tijd wilt kunnen

bestanden back-

gewoon kwijt op

gaan). Het voorgestelde aantal van veertien dagen lijkt

uppen kan ook,

een NAS.

ons voldoende en we bevestigen met Next.

maar werkt een stuk trager.

voorbeeld om de twee dagen moet worden geback-upt (Back up no more often than every 2 Day). Andere mogelijkheden zijn nog: een automatische back-up wanneer je Windows vergrendelt (Lock) of wanneer je je afmeldt bij Windows (Log off). Druk op Create zodra je alles naar wens hebt ingesteld. Je krijgt nog even een overzicht van de ingestelde opties. Plaats een vinkje bij Run the job when I click Finish en rond af met een druk op de knop Finish.

Informatie Op het tabblad Status verneem je dat Veeam al meteen aan de slag is gegaan met je eerste back-up en kun je de voortgang volgen. Een klus die een hele poos kan duren, zeker de eerste keer aangezien er dan een

Inplannen

volledige back-up wordt gemaakt. De daaropvolgende back-ups worden in ditzelfde overzichtsvenster weer-

Over naar de volgende rubriek, Schedule, waar je

gegeven: een groene kleur als de back-up succesvol

duidelijk maakt wanneer en hoe vaak je de gevraagde

is verlopen, een roze kleur als er zich een probleem

back-up wilt uitvoeren. Veeam stelt standaard een dagelijkse back-up voor, waarbij je zelf het tijdstip kunt kiezen. Desnoods maakt Veeam je pc zelf wakker

Incrementele back-ups

voor de ingeplande back-uptaak. Bij de vraag wat de

We kunnen ons best voorstellen dat je je zorgen maakt om de ruimte die

computer hoort te doen na het maken van de back-up,

de automatische back-ups van Veeam na verloop van tijd nodig heb-

kun je kiezen tussen Shutdown, Keep running, Sleep

ben. Dat valt echter best mee aangezien Veeam incrementele back-ups

en Hibernate.

maakt. Hierbij worden alleen de datablokken in de back-up meegeno-

Vind je een dagelijkse back-up toch iets te veel van

men die sinds de laatste back-up nieuw gecreëerd of gewijzigd werden.

het goede, verwijder dan het vinkje bij Daily, plaats

Bovendien kun je bij het instellen van de back-up aangeven hoeveel

een vinkje bij When backup target is connected,

dagen je in je back-ups wilt kunnen terugkeren. Oudere back-ups worden

waarbij je meteen aangeeft dat er niet vaker dan bij-

dan automatisch verwijderd.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_055-059_Workshop - Back-uppen met Veeam (TS).indd 57

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 12:55

WORKSHOP Automatische back-ups

Veeam geeft je gedetailleerde informatie over elke backupoperatie.

heeft voorgedaan zoals een back-upmedium dat niet beschikbaar was. Wil je meer details over een back-up, dan hoef je de bijhorende balk maar aan te klikken. Je

len. Standaard zal Veeam de geselecteerde volumes

leest dan onder meer van welke volumes er hoeveel

terugplaatsen op hun originele locaties. In de volgende

data tegen welke overdrachtssnelheid zijn overge-

paragraaf lees je hoe je dat kunt bijsturen mocht dat no-

pompt en hoelang elke fase heeft geduurd.

dig zijn. Zodra je dan met Yes en met Restore bevestigt,

Volumeherstel Stel, Murphy heeft toegeslagen en een van je datavolu-

worden de originele locaties van de aangeduide volumes met de gekozen back-upversie overschreven.

mes heeft de geest gegeven; je opgeslagen data blijken

Herstellocatie

niet meer bereikbaar. Gelukkig beschik je over een

Wanneer je een of meer volumes wilt herstellen, zal

recente back-up met Veeam.

Veeam de geselecteerde volumes zelf aan de overeen-

Je kunt nu op verschillende manieren een herstel-

komstige (corrupte?) volumes trachten te koppelen.

operatie uitvoeren. Ofwel klik je in het Status-venster

Mocht je een volume bijvoorbeeld naar een andere

de (balk van de) back-up aan en druk je onderaan op

partitie willen terugzetten, dan moet je in het venster

de knop Restore Volumes, ofwel ga je in het Windows-

van Disk Mapping op Customize disk mapping klik-

uiteraard even

startmenu op zoek naar Veeam / Volume Restore. In

ken. Klik je hier met de rechtermuisknop bijvoorbeeld

aangeven

beide gevallen kom je in hetzelfde dialoogvenster uit.

een Unallocated partitie aan (die dus nog niet is gefor-

welke back-up

Hier selecteer je de gewenste back-up – de meest recen-

matteerd) dan kun je zelf kiezen welk volume je naar

je precies wilt

te wellicht – en druk je op Next. Door middel van vinkjes

deze partitie wilt terugzetten (Restore). Klik je een

terugzetten.

geef je vervolgens aan welk(e) volume(s) je wilt herstel-

reeds geformatteerde partitie aan, dan kun je vanuit

Je moet

het contextmenu aangeven dat je die wilt verwijderen

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_055-059_Workshop - Back-uppen met Veeam (TS).indd 58

Liever een

(Remove) of kleiner maken (Resize), zodat je ruimte

volume naar

creëert om het geselecteerde volume terug te kunnen

een andere par-

plaatsen. Je moet natuurlijk wel goed weten wat je

titie terugzet-

doet wil je systeemcorruptie vermijden!

ten? Dat kan!

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 12:55

WORKSHOP Automatische back-ups

Bestandsherstel

Hersteltools

Ook al heb je een back-up van je complete systeem

Het menu van het Veeam-herstelmedium bevat naast de optie Bare Me-

gemaakt en heeft Veeam die in een gecomprimeerd

tal Recovery alvast ook Windows Recovery Environment. Die voert je

schijfimage-bestand ondergebracht, je hoeft niet dit

naar de in Windows ingebouwde mogelijkheid om een eerder gemaakte

hele image terug te zetten. Het is ook mogelijk om

systeemkopieschijf terug te zetten. Interessant is echter ook de optie

selectief bestanden en mappen terug te halen. Net als

Tools. Dat is een gereedschapskist die je onder meer toelaat naar de

bij volumeherstel kun je deze module op twee manieren

opdrachtregel te gaan (Command Prompt), het wachtwoord van het

bereiken: ofwel vanuit het Status-venster waar je een

administrator-account te ‘resetten’ (Reset Password), en drivers aan

back-up aanklikt en de knop Restore Files indrukt, als

het herstelmedium toe te voegen voor als je opslagmedia of netwerk

vanuit het Windows-startmenu, via Veeam / File Level

niet bereikbaar blijken. Nuttige tools dus wanneer er behoefte aan is!

Restore. Veeam zal nu de geselecteerde back-up als een virtuele schijf koppelen, die je vervolgens met de ingebouwde Backup Browser kunt doorbladeren, net zoals je in Windows Verkenner doet. Data die je wilt terughalen hoef je maar te selecteren (waarbij het ook mogelijk is multi-selecties te maken door gebruik te maken van de Shift- of de Ctrl-toets) waarna je in het contextmenu van je selectie de gewenste optie selecteert. Kies je hier voor Restore, dan heb je twee opties: Overwrite en Keep. In dit laatste geval worden de al bestaande bestanden op de originele locatie niet overschreven, maar wordt er een kopie Een gekop-

bewaard die met de bestandsnaam ‘RESTORED_’ begint.

peld back-up-

Wil je de herstelde data op een andere locatie bewaren,

image: navige-

selecteer dan in het contextmenu Copy To en verwijs

ren zoals in de

naar de gewenste doellocatie. Na afloop vertelt Veeam

te plaatsen en precies daar dient het herstelmedium

Verkenner.

je of de hersteloperatie succesvol verlopen is.

voor dat we in de paragraaf ‘Herstelmedium’ al heb-

medium bevat

ben aangemaakt. Je start je computer dus op van dit

een reeks nut-

medium. Na enige tijd (!) verschijnt een menu met drie

tige extra’s.

Het herstel-

opties: Bare Metal Recovery, Windows Recovery Environment en Tools. Wij focussen hier op het bare-metal-herstel. In eerste instantie zal Veeam zelf proberen back-ups te detecteren op lokaal aangesloten media. Bevinden je back-ups zich op een netwerklocatie, zoals een gedeelde map op een NAS, kies dan Network storage en klik op Next (2x).

Bare-metal-herstel Als het goed is, heeft Veeam de juiste netwerkdrives opgenomen in het herstelmedium en kun je via Browse de juiste netwerklocatie aanwijzen of je tikt zelf het UNC-pad naar die locatie in (iets als \\nas\map\...). Mocht het toetsenbord verkeerd staan ingesteld, dan

Bare-metal Veeam biedt ook nog de mogelijkheid je complete sys-

krijg je het wellicht nog goed via de toetscombinatie Shift+Alt. Vervolgens duid je de gewenste back-up en het herstelpunt aan en geef je aan welke herstelmodus

teem terug te zetten. Veeam zelf noemt dat een ‘bare

je verkiest: Entire computer, System volumes only

metal recovery’ (letterlijk: herstel naar ‘naakt metaal’),

of Manual restore (Advanced). Wij gaan hier voor de

omdat je dat ook kunt doen naar een computer waar

eerste optie en bevestigen met Next en Restore. Een

geen besturingssysteem op draait, of althans geen

spannend moment nu, want Veeam gaat meteen aan

werkend of betrouwbaar OS.

de slag. Na afloop krijg je een detailoverzicht van wat

Dan moet je natuurlijk wel een manier zien te vinden om je machine opgestart te krijgen en de back-up terug

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_055-059_Workshop - Back-uppen met Veeam (TS).indd 59

de tool precies heeft uitgevoerd. Na een herstart van je systeem … lacht Windows je hopelijk weer netjes toe.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 17:23

WORKSHOP VPN

EEN VEILIGE VPN-VERBINDING Via externe of eigen VPN De dreiging voor individuele downloaders neemt vanuit de filmindustrie toe, dus kiezen steeds meer mensen voor een veilige VPN-verbinding. Misschien heb je al zoâ&#x20AC;&#x2122;n dienst draaien en wil je de verbinding optimaliseren. Lees dan vooral verder! Daarnaast zijn er ook mensen die op vakantie regiobeperkingen willen omzeilen en onderweg graag veilig surfen via de internetverbinding thuis. Dat kan prima door een eigen VPN-server op te tuigen. PCM neemt je mee op sleeptouw en schotelt je slimme opties voor. MAIKEL DIJKHUIZEN

Usenetproviders Veel usenetproviders vinden het belangrijk om de privacy van hun klanten te beschermen. Naast het gebruik van SSL-encryptie bieden sommige aanbieders ook een VPN-verbinding aan als extra service. Vaak is dit wel alleen het geval bij de duurdere abonnementen. De Nederlandse usenetprovider Eweka werkt hiervoor bijvoorbeeld samen met IPVanish. Wanneer je voor negentig dagen afrekent, krijg je als dank een externe VPN-dienst cadeau. Wie een Diamond- of Platinum-abonnement bij Giganews afsluit, heeft zonder extra kosten toegang tot de VPN-server van VyprVPN.

Externe VPN

eel downloadfanaten halen hun mediabestan-

Welk VPN-protocol?

den via een VPN-verbinding binnen. Een logi-

Bij de meeste VPN-aanbieders heb je keuze tus-

sche keuze, want auteursrechtwaakhonden,

sen verschillende protocollen om de verbinding te

filmproducenten en andere belanghebbenden willen

versleutelen, namelijk PPTP, L2TP/IPsec, OpenVPN en

maar al te graag weten welke bestanden je downloadt.

SSTP. Laat PPTP vooral links liggen, want dit protocol

Sommige filmproducenten verzamelen zelfs al IP-adres-

is niet volledig veilig en bovendien een gewild doelwit

sen van overtreders en proberen bij internetproviders

voor hackers. De overige drie bieden wel een sterke

de bijbehorende namen te ontfutselen. Gelukkig gaan

encryptie tot 256 bit. L2TP/IPsec werkt probleemloos

internetproviders zonder gerechtelijk bevel niet zomaar

op de meeste platformen, maar vereist wel wat meer

overstag, maar dat kan in de toekomst natuurlijk ver-

rekenkracht van het systeem. Bovendien werkt dit

anderen. Een degelijke VPN-verbinding is tegenwoordig

protocol niet met iedere router soepel samen. Verder

dan ook van groot belang. PCM leert je om kritisch naar

doen er geruchten de ronde dat de Amerikaanse in-

je eigen VPN-verbinding te kijken. Staan alle instellingen

lichtingendienst NSA L2TP/IPsec kan kraken. OpenVPN

optimaal ingesteld? En waarom geld betalen als je met

biedt een snelle verbinding en kan ook met de meeste

een beetje computerkennis zelf een VPN-server kunt

platformen overweg. Daarnaast levert de configuratie

optuigen? We leggen uit hoe je dat op een NAS van Sy-

voor de meeste routers geen problemen op, omdat

nology voor elkaar krijgt en hoe je je eigen VPN-server

je elke netwerkpoort kunt gebruiken. Ook Microsofts

vervolgens vanaf meerdere clients benadert.

SSTP is een veilig VPN-protocol dat geschikt is voor

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_060-064_Workshop - VPN voor experts (ES).indd 60

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 20:22

WORKSHOP VPN

Biedt jouw

afstand tussen jouw systeem en de VPN-server. Verder

VPN-program-

gebruikt TCP bekende netwerkpoorten waar de firewall

ma meerdere

van je router waarschijnlijk geen bezwaar tegen maakt.

protocollen aan om de

VPN camoufleren

verbinding te

In landen waar censuur heerst, is het gebruik van

versleutelen?

een VPN-verbinding zeer begrijpelijk. Hiermee is alle

Kies dan bij

informatie op internet tenslotte gewoon beschikbaar.

voorkeur voor

Uiteraard is het dan wel zo slim om de VPN-verbinding

OpenVPN.

te camoufleren. Dankzij OpenVPN in combinatie met TCP is dat een fluitje van een cent. Veel websites beveiligen tegenwoordig de verbinding met SSL-encryptie en bereiken via netwerkpoort 443 je pc. Je herkent deze

Bij de client

websites aan het hangslotje in de adresbalk van je

van Invisible

browser. Als je voor de configuratie van OpenVPN de-

Browsing VPN

zelfde netwerkpoort gebruikt, ziet het netwerkverkeer

wijzig je een

er identiek uit aan een reguliere SSL-verbinding. Helaas

systeembestand

bieden veel VPN-clients binnen de interface niet de

om een Open-

mogelijkheid om deze poort zelf te kiezen. Navraag bij

VPN-verbinding

diverse VPN-aanbieders leert dat je hiervoor gegevens

via netwerk-

in een systeembestand op de pc kunt wijzigen. Vraag

poort 443 te

hierover informatie op bij je VPN-aanbieder.

configureren.

snel netwerkverkeer. Dit type functioneert uitsluitend op systemen met Windows. Op pc’s met Windows, OS X en Linux raden we OpenVPN aan. Dit protocol biedt de meeste voordelen op het gebied van veiligheid, stabiliteit en snelheid.

UDP en TCP Bij OpenVPN heb je in sommige VPN-programma’s ook nog de keuze tussen de verbindingsprotocollen UDP en TCP. Wil je via de VPN-verbinding video’s streamen of online gamen, kies dan voor UDP. Wie liever een stabiele en betrouwbare VPN-verbinding gebruikt, kan TCP overwegen. Dit type is namelijk in staat om automatisch fouten in de verbinding te corrigeren, zodat er minder kans op is op haperingen. Vanwege deze extra controlelaag die in dit verbindingsprotocol is verwerkt, ligt de overdrachtssnelheid wel iets lager. De werke-

Zonder clientsoftware

lijke snelheid is onder meer afhankelijk van de fysieke

Het is niet per se nodig om de meegeleverde software van jouw VPN-aanbieder te gebruiken. Vanuit Windows maak je als alternatief rechtstreeks verbinding

Privacy

met een VPN-server. Ga hiervoor in de instellingen naar Netwerk en internet / VPN / Een VPN-ver-

Wanneer je met een commerciële VPN-provider in zee gaat, kunnen me-

binding toevoegen. Bij VPN-provider kies je voor

dewerkers van deze dienst theoretisch zien wat je op internet doet. Om

Windows (ingebouwd). Geef de verbinding ook een

die reden is het belangrijk om een betrouwbare partij te zoeken. Uiteraard

naam. Het serveradres vraag je op bij je VPN-provi-

weet je nooit helemaal zeker aan wie je privégegevens toevertrouwt en is

der. Deze informatie achterhaal je meestal door even

er dus altijd sprake van een zeker risico. Zoek in ieder geval een aanbieder

in te loggen op de website van de betreffende VPN-

die duidelijk belooft geen surfgegevens van klanten te bewaren. Gebruik

aanbieder. Bij VPN-type geef je aan via welk protocol

je liever geen VPN-server van een externe partij? Ga dan zelf aan de slag

je de verbinding wilt opzetten. Uit veiligheidsover-

met een OpenVPN-server, zoals je in dit artikel leest.

wegingen ligt L2TP/IPsec voor de hand, want PPTP

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_060-064_Workshop - VPN voor experts (ES).indd 61

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 20:22

WORKSHOP VPN

heeft jammer genoeg nogal wat gaten. Helaas is het

Andere besturingssystemen

OpenVPN-protocol zonder aanvullende software niet

Ook andere besturingssystemen zijn in staat om zonder clientsoftware

beschikbaar in Windows. Je vult de gebruikersnaam

verbinding met een externe VPN-server te maken. Zo heb je op een

en het wachtwoord van je VPN-provider in. Bevestig

Mac keuze tussen de protocollen L2TP, IPSec en PPTP. In de meeste

met Opslaan.

Linux-distributies, zoals Ubuntu en Linux Mint, zet je rechtstreeks een VPN-verbinding op. Fijn is dat er hierbij ondersteuning is voor het OpenVPN-protocol. Wel is het noodzakelijk om een aanvullend package te installeren. De mobiele platformen Android en iOS zijn eveneens geschikt om zonder extra apps een VPN-verbinding te realiseren.

Verifieer bij je VPN-provider welke extra protocollen je moet toestaan.

Bekijk in je persoonlijke account van je VPN-provider welke serveradressen er beschikbaar zijn. Ook zonder software van je VPN-aanbieder maak je verbin-

Smart-DNS

ding met een

Veel VPN-providers bieden als

externe VPNserver.

Verbinding maken

extra dienst smart-DNS aan. In plaats van het toegangs-

Voordat je verbinding maakt met de VPN-server, klik je

punt van je router gebruik

onderaan eerst nog even op Adapteropties wijzigen.

je in dat geval een externe

Klik daarna met de rechtermuisknop op de VPN-ver-

DNS-server. Het doel van

binding die je zojuist hebt toegevoegd en kies voor Ei-

deze methode is om regio-

genschappen. Op het tabblad Beveiliging selecteer je

restricties van buitenlandse

onder Gegevensversleuteling de optie Versleuteling

gemist-diensten te foppen.

verplicht. Je klikt daarna op Geavanceerde instellin-

De aanvrager (jij dus) stuurt

gen waarbij je doorgaans een unieke sleutel van jouw

via deze DNS-server een vals

VPN-provider dient in te vullen. Verder is het in de

IP-adres mee, waardoor je

meeste gevallen nodig om de protocollen Challenge

probleemloos toegang krijgt.

Handshake Authentication Protocol en MS-CHAP

In tegenstelling tot VPN is je

v2 toe te staan. Sluit de dialoogvensters en probeer

oorspronkelijke IP-adres nog

verbinding met de VPN-server te maken. Zodra dat is

wel zichtbaar en is de verbin-

gelukt, controleer je via www.whatismyipaddress.

ding niet versleuteld. Dit komt

com of je een ander IP-adres te zien krijgt.

de snelheid ten goede.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_060-064_Workshop - VPN voor experts (ES).indd 62

Geef aan vanuit welk land je smart-DNS wilt gebruiken.

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 20:22

WORKSHOP VPN

Eigen VPN opzetten Eigen server

VPN-server op router Als jouw router een dergelijke functie ondersteunt, gebruik je het beste dit netwerkapparaat voor de VPN-server. Je hoeft dan namelijk niet zoveel instellingen te wijzigen, zoals het openzetten van poorten. De configuratie is daardoor relatief vlot geregeld. In PCM 05 van de huidige

In plaats van een abonnement bij een commerciële

jaargang lees je vanaf pagina 34 hoe je een VPN-server instelt op een

VPN-dienst af te sluiten, kun je ook thuis een VPN-server

router van ASUS, NETGEAR, AVM en D-Link.

opzetten, bijvoorbeeld op een pc of NAS. Weet wel dat deze server herleidbaar is naar jouw IP-adres, en dus

De meeste

niet bruikbaar is om je IP-adres te verbergen wanneer

uit de meeste routers wijzen automatisch dynamische

je mediabestanden downloadt of een omstreden strea-

IP-adressen aan netwerkapparaten toe middels een

mingdienst als Popcorn Time gebruikt. Wel is een eigen

DHCP-server. Belangrijk is dat je niet alle beschikbare

VPN-server een nuttig hulpmiddel wanneer je onderweg

IP-adressen aan de DHCP-server toewijst, dus beperk

veilig wilt internetten via een wifi-hotspot. Je maakt dan

zo nodig het bereik. Zoek in je router naar een moge-

vanaf de hotspot eerst verbinding met je eigen inter-

lijkheid om een statisch IP-adres toe te wijzen aan het

netverbinding voordat je het web op gaat. Daarnaast

netwerkapparaat waarop je de VPN-server wilt instal-

omzeil je in het buitenland ook lastige regiobeperkin-

leren. Hierbij koppel je het MAC-adres van je computer

gen van NPO Gemist en RTL XL, zodat je probleemloos

of NAS aan een vast IP-adres dat doorgaans buiten het

Nederlandse tv-programma’s terugkijkt.

DHCP-bereik ligt. Het MAC-adres is een unieke reeks

Statisch IP-adres

met karakters, en wordt vaak als sticker achter op een pc, laptop of NAS geplakt. Is dat niet het geval, dan zoek

routers bieden

Wanneer je thuis een VPN-server instelt, is het belang-

je hiervoor even in de systeeminstellingen van het appa-

de mogelijkheid

rijk dat het IP-adres van dit apparaat niet continu wijzigt.

raat. Op een Synology-NAS klik je hiervoor achtereenvol-

om een statisch

Je stelt dus een statisch IP-adres voor jouw computer

gens op Configuratiescherm / Infocenter / Netwerk.

IP-adres in te

of NAS in. Duik hiervoor in de instellingen van je router

stellen.

door het beheerpaneel in een browser te openen. Ver-

NAS Naast een router (zie kader) is een NAS vanwege het lage energieverbruik ook een prima netwerkapparaat om als VPN-server te dienen. Bijkomend voordeel is dat je meteen veilig toegang hebt tot de opgeslagen bestanden. De meeste fabrikanten bieden een aparte

Synology

VPN-module aan, zo ook marktleider Synology. Je hoeft

biedt met het

hiervoor alleen maar het pakket VPN Server aan je NAS

pakket VPN

toe te voegen. Je hebt keuze uit de protocollen PPTP,

Server een

L2TP/IPSec en OpenVPN. In de volgende alinea’s lees je

gebruiksvrien-

op welke wijze je een VPN-server op basis van OpenVPN

delijke configu-

realiseert op een NAS van Synology.

ratietool.

Snelheid eigen VPN-verbinding Houd er rekening mee dat de uploadsnelheid van je internetverbinding thuis een bepalende factor is voor de snelheid van je eigen VPN-verbinding. De uploadsnelheid die veel internetproviders bieden, is meestal niet al te hoog. Bovendien heeft de rekenkracht van het apparaat waarop de VPN-server is geïnstalleerd veel invloed op de beschikbare downloadsnelheid.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_060-064_Workshop - VPN voor experts (ES).indd 63

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 20:22

WORKSHOP VPN

OpenVPN-server

Portforwarding In je router is een firewall actief die de meeste poorten standaard

Zodra je VPN Server op je Synology-NAS hebt opge-

blokkeert voor inkomende netwerkverbindingen. Op die manier ben je

start, klik je aan de linkerkant onder Instellingen op

beschermd tegen hackers, maar tegelijkertijd zorgt het er ook voor dat de

OpenVPN. Je zet hierbij een vinkje voor OpenVPN-

VPN-server op je NAS niet bereikbaar is buiten het thuisnetwerk. Daarom

server inschakelen. Je koppelt de VPN-server nu aan

is het belangrijk om voor de gebruikte netwerkpoort portforwarding in te

een dynamisch IP-adres. Op basis hiervan kiest de

stellen. Duik hiervoor in de instellingen van je router en zet de juiste net-

VPN-server een reeks virtuele IP-adressen om clients

werkpoort open om buitenshuis verbinding met de VPN-server te maken.

op afstand met jouw NAS te verbinden. In de meeste

Vul hiervoor het IP-adres van je NAS in. Is er ook op je NAS een firewall

gevallen laat je het standaard-adres probleemloos

actief? Stel dan ook op dit apparaat portforwarding in.

staan, mits dat geen conflicten met overige netwerkapparaten oplevert. Je stelt desgewenst het maximaal aantal verbindingen naar de VPN-server in. Verder geef

Clients

je aan via welke netwerkpoort je inkomend netwerkver-

Via een OpenVPN-client maak je buitenshuis verbinding

keer naar de VPN-server wilt doorsturen. Je hebt hierbij

met je VPN-server thuis. Surf naar www.openvpn.net/

keuze tussen de eerder besproken verbindingsproto-

index.php/open-source/downloads.html om de juiste

collen TCP en UDP. Standaard verloopt het verkeer via

software te installeren. Na de installatie start je OpenVPN

poortnummer 1194 via het UDP-verbindingsprotocol.

GUI op. Het aangepaste openVPN.oVPN-bestand sla je op

Activeer de optie Compressie op de VPN-koppeling

in C:\Program Files\OpenVPN\config. Doe datzelfde voor

inschakelen om de overdrachtssnelheid te verhogen.

het ca.crt-bestand. Zo nodig geef je hiervoor administra-

Overigens vereist deze instelling wel meer rekenkracht

torrechten op. Je dubbelklikt vervolgens in het systeem-

van het systeem. Daarnaast vink je ook de optie Clients

vak op het logo van OpenVPN GUI. Vul de inloggegevens

toegang geven tot de LAN-server aan. Bevestig met

van je Synology-NAS in en bevestig daarna met OK.

Toepassen om de OpenVPN-server in te schakelen.

Wellicht protesteert de firewall van Windows middels een pop-upscherm. Kies hierbij voor Toegang toestaan. Als het goed is, verschijnt er in Windows direct een melding

Op een Synology-NAS

dat je bent verbonden met de VPN-server. Het logo van

activeer je

OpenVPN GUI in het systeemvak is nu groen. Via Verbro-

simpel een

ken schakel je de VPN-verbinding weer uit. Naast Windows-machines bestaan er ook voor

OpenVPN-

andere apparaten geschikte clients om verbinding met

server.

de OpenVPN-server te maken. Voor OS X doe je hiervoor een beroep op Tunnelblick (www.tunnelblick. net). Na het openen van dit programma geef je aan dat je al over configuratiebestanden beschikt. Via

Configuratie exporteren

OpenVPN Configuration(s) voeg je ze vervolgens toe. Voor Linux-distributies zijn er eveneens verschillende

Wanneer je bijvoorbeeld op reis gaat, heb je op locatie

geschikte clients beschikbaar. Op iOS- en Android-

de juiste informatie nodig om vanaf de client verbin-

apparaten kun je uit de voeten met de app OpenVPN

ding met je eigen VPN-server te maken. Hiervoor is het

Connect. Ook hierbij is het weer noodzakelijk om de

slim om bruikbare gegevens op te slaan. Klik in VPN

configuratiebestanden van de OpenVPN-server toe te

Server van je Synology-NAS op Configuratie expor-

voegen. Je geeft hiervoor bijvoorbeeld een cloudlocatie

teren en bewaar het zip-bestand bijvoorbeeld ergens

op of importeert ze vanuit mail of een SD-kaart.

in de cloud of op een usb-stick. Pak het zip-bestand uit. De inhoud bestaat onder meer uit een crt- en

Via de gebrui-

oVPN-bestand. Dankzij deze bestanden maak je vanaf

kersnaam en

een willekeurige pc, smartphone of tablet eenvoudig

het wachtwoord

verbinding met de VPN-server thuis, al is het nog wel

van je NAS heb

noodzakelijk om enkele gegevens aan te passen. Open

je op afstand

het bestand openVPN.oVPN in Kladblok en vervang

toegang tot de

Your_SERVER_IP door het publieke IP-adres van jouw

VPN-server.

NAS of internetverbinding. Verwijder voor de regel redirect-gateway def1 het hekje. Sla het bestand ten slotte op.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_060-064_Workshop - VPN voor experts (ES).indd 64

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 20:22

MINIWORKSHOP Installeertruc lettertypen

INSTALLEERTRUC LETTERTYPEN daarna op Installeren. Het platform wordt nu gekopi-

Wanneer je geen adminrechten hebt op een pc, is eerd naar de locatie die je hebt opgegeven. dat meestal om te voorkomen dat je het bestuMap aanmaken ringssysteem om zeep helpt. Je kunt zelfs geen Wanneer de installatie klaar is, klik je op Voltooien om lettertypen installeren zonder toestemming van het programma te starten. Het programma zelf laten we even voor wat het is, in plaats daarvan open je de administrator. Maar wat nu als die even niet Windows Verkenner en blader je naar de map waarin beschikbaar is en je moet écht even een bepaald je zojuist het PortableApps.com-platform geïnstalleerd fontje installeren omdat er haast bij is? Dan is daar hebt. Navigeer binnen deze map naar PortableApps. com\Data en maak een map aan genaamd Fonts. In de een trucje voor. map Fonts die je hebt aangemaakt, sleep (of kopieer) MARTIN GIJZEMIJTER

PortableApps.com installeren

je vervolgens de lettertypen die je wilt gebruiken. Hiermee omzeil je dus het systeem waarmee je lettertypen installeert via de officiële Fonts-map in Windows.

Het eerste dat je moet doen, is PortableApps.com installeren. Dit is een platform waarmee je software kunt gebruiken zonder het daadwerkelijk te installeren (en om die reden heb je ook geen administratorrechten nodig). Download het installatiebestand van http:// portableapps.com/download en start de installatie. Kies voor Nieuwe installatie en klik op Volgende. Klik vervolgens op Aangepaste locatie selecteren en Maak de map

wederom op Volgende. Klik op Bladeren om een lo-

Fonts aan in de

catie te selecteren voor de ‘installatie’. Kies een locatie

map Data en

waarvoor geen administratorrechten nodig hebt, zoals

kopieer de let-

Documenten of Downloads (je kunt daarin ook een

tertypen daarin.

submap aanmaken als je wilt). Klik nu op Volgende en

Lettertypen gebruiken

Sluit Porta-

Je hebt de lettertypen nu geïnstalleerd in het Porta-

bleApps.com

bleApps.com-platform, maar hoe gebruik je ze nu in

af en start het

andere applicaties? Dat is eenvoudiger dan je denkt,

programma

want het enige dat je hoeft te doen is de PortableApps-

opnieuw: je let-

com-applicatie te sluiten en vervolgens opnieuw te

tertypen zijn nu

starten. Zodra je dit hebt gedaan, kun je de lettertypen

geïnstalleerd.

die je gekopieerd hebt, gebruiken binnen elke willekeurige applicatie binnen Windows. Let op: het kan zijn dat je de betreffende applicatie even moet herstarten als je deze open had toen je de lettertypen aan het installeren was. Natuurlijk moet je de volgende keer dat je deze lettertypen wilt gebruiken, ook het PortableAppstooltje weer starten.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_065_Miniworkshop - Lettertypen installeren zonder admin (TS).indd 65

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 13:03

LINUX-NIEUWS In samenwerking met Linux Magazine www.linuxmagazine.nl

Diverse opensource-community’s roeren zich. Dat levert leuk en goed nieuws op! Wij verzamelden in samenwerking met Linux Magazine het laatste nieuws. KO E N V E R V LO E S E M

Nextcloud 9 maakt enterprisefuncties opensource Enkele maanden geleden kon-

Android-app beschikbaar, die

digde een groep ontwikkelaars

gratis in de appwinkels Google

van ownCloud aan dat ze een

Play en F-Droid te vinden is. Er

fork van het project creëer-

komt ook een app voor iOS aan.

den. Nextcloud heeft nu al

www.nextcloud.com

een nieuwe versie uitgebracht, waarin het de broncode vrijgeeft van enterprisefuncties. Bij de aankondiging van Nextcloud twee weken geleden maakten de ontwikkelaars van het opensource-cloudopslagpakket al duidelijk dat ze meer aandacht aan de community wilden besteden. Dat blijkt nu ook bij

OPENWRT-FORK LEDE BELOOFT MEER OPENHEID

de eerste release, die er sneller is dan verwacht. Die release is gratis te downloaden op de website van Nextcloud. Next-

OpenWrt is populaire alternatieve

uit onvrede over een aantal al lang

cloud 9 voegt een alleen-schrij-

firmware voor draadloze routers.

lopende problemen die de ontwik-

ven-uploadmogelijkheid toe.

Door de opensource-firmware op

kelaars niet vanuit het OpenWrt-

Anonieme gebruikers kunnen

je router te installeren, geef je die

project zelf konden oplossen. Ze

dan bestanden uploaden naar

meer mogelijkheden dan de stan-

willen de ontwikkeling nieuw leven

een map, zonder dat ze andere

daardfirmware op veel modellen

inblazen door een community te

bestanden in die map kunnen

biedt. Een belangrijk deel van de

creëren met een sterke focus op

zien of downloaden. De eige-

meest actieve ontwikkelaars van

transparantie, samenwerking en

naar van de map heeft toegang

OpenWrt hebben zich nu afge-

decentralisatie. Alle communicatie-

tot alle bestanden en krijgt ook

splitst in LEDE (Linux Embedded

kanalen van LEDE zijn publiek, een

notificaties van nieuwe uploads.

Development Environment). Dit

deel read-only voor niet-leden.

Voor Nextcloud 9 is ook een

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_066-067_Linux-nieuws (TS).indd 66

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 17:17

LINUX-NIEUWS

DEBIAN

Krita ondersteunt animaties in versie 3.0

Enkele jaren geleden ontstond er

Debian blijft, maar zonder dat

onder de ontwikkelaars van de

je verplicht bent om systemd

populaire Linux-distributie Debian

te gebruiken. Het heeft wat

discussie over de omschakeling

langer geduurd dan verwacht,

op basis van een naamschema.

naar systemd als init-systeem.

maar uiteindelijk is er nu de

3.0 uitgebracht. De codenaam

De hele animatie die je in Krita

Alle grote distributies waren al

eerste bètaversie van Devuan.

van deze nieuwste versie is ‘Ani-

maakt, is ook te exporteren

overgeschakeld en Debian besloot

Het project heeft images online

mation Release’ en het heeft dan

als een reeks afbeeldingen

na een lange discussie om daarin

gezet voor amd64, i386, het

ook nu ingebouwde animatieon-

voor verwerking in een ander

mee te gaan. Niet alle ontwik-

cloudplatform OpenNebula

dersteuning. Krita is een grafisch

programma.

kelaars waren daar even gelukkig

en allerlei ARM-computers,

mee. Een aantal onder hen be-

waaronder de Raspberry Pi 2,

Na een jaar ontwikkeling is Krita

programma dat ontstaan is in de

Gebruikers hebben in Krita

schoot van de opensource-desk-

3.0 ook toegang tot instant

sloot toen om Debian te ‘forken’:

Banana Pi, BeagleBone Black,

topomgeving KDE. Het opensour-

previews voor een groot

met Devuan wilden ze een dis-

CubieBoard2 en CubieTruck.

ce Photoshop-alternatief draait

canvas, waardoor ze beter op

tributie ontwikkelen die dicht bij

www.devuan.org

niet alleen op Linux, maar ook op

een groter canvas met grote

Windows en – hoewel voorlopig

penselen kunnen tekenen.

met beperkingen – op macOS

Ook onder de motorkap zijn er

(voorheen OS X genoemd).

verbeteringen gedaan. Zo is het

Een groot deel van de ontwik-

programma geport naar Qt 5 en

keling is gesponsord door de

KDE Frameworks 5, waardoor

Kickstarter-campagne van 2015.

het in de toekomst makkelijker

De Krita-core ondersteunt nu

te onderhouden is. Lees voor

frame-per-frame-animaties. Je

een volledig overzicht van alle

kunt elke reeks afbeeldingen als

vernieuwingen de release notes

een geanimeerde laag impor-

van Krita 3.0.

teren, automatisch gesorteerd

www.krita.org

Ubuntu’s snap draaien op distributies Snap, het nieuwe pakketformaat van Ubuntu, wordt door heel wat andere Linux-distributies gebruikt. Dat moet het voor ontwikkelaars eenvoudiger maken om softwarepakketten te

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_066-067_Linux-nieuws (TS).indd 67

verspreiden die op alle Linux-

werken om snap als universeel

distributies werken. Een snap is

pakketformaat voor Linux-

een pakket dat Linux-software en

software te gebruiken. Niet alleen

al zijn dependency’s bevat, zoals

draait snap al op Ubuntu, Debian,

softwarebibliotheken en andere

Fedora en Arch Linux, binnen-

benodigde software. Daardoor

kort komen daar ook CentOS,

is een snap-pakket eenvoudig te

Elementary, Gentoo, Linux Mint,

installeren zonder conflicten met

openSUSE, OpenWrt en Red Hat

andere software. Canonical pusht

Enterprise Linux bij. Het enige

snap al een tijdje als alternatief

wat een distributie moet doen

pakketformaat om naast deb

om snaps te kunnen gebruiken, is

te gebruiken, het traditionele

de daemon snapd ondersteunen.

formaat voor software in Debian

Het project krijgt ook onder-

en Ubuntu. Canonical kondigt

steuning van Dell, Samsung, de

nu aan dat ontwikkelaars van

Linux Foundation, The Document

diverse Linux-distributies samen-

Foundation en Krita.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 13:07

APPS Expert-apps

APPS VOOR EXPERTS Apps die iedere ‘heavy user’ moét hebben De app-stores staan vol met specialistische apps waarmee je net wat meer uit je smartphone kunt halen dan met de standaard apps. Denk bijvoorbeeld aan apps om je server te beheren, taken te automatiseren of systemen te bewaken. In dit artikel zetten we, in verschillende categorieën, de 25 handigste apps voor de heavy user op een rijtje. G E R TJ A N G R O E N

Taken automatiseren Workflow

kun je als icoontje op het start-

Tasker

Voer je regelmatig de-

scherm zetten. Om inspiratie op

Tasker is de auto-

zelfde handelingen uit

te doen kun je talloze voorbeelden

matiseringstool voor

op je iPhone of iPad dan is het veel-

in de galerij van de app bekijken.

Android bij uitstek en de app mag

geprezen Workflow een aanrader.

Gebruik je ook diensten als Google

hier natuurlijk niet ontbreken. In

Deze uitgebreide app kan allerlei

Maps, Dropbox en Evernote, dan

het begin is de app wat lastig te

handelingen via een soort script

kun je dankzij de sterke integratie

doorgronden, maar Tasker is wel

automatisch uitvoeren. Daar hoef je

met Workflow nog meer uit deze

bijzonder flexibel en daardoor

niet voor te kunnen programmeren.

diensten halen.

erg breed inzetbaar. Kenmer-

Feitelijk sleep je gewoon de blokjes

Prijs: € 2,99

kend is dat Tasker inhaakt op

met de gewenste acties naar het

allerlei gebeurtenissen zoals het

hoofdscherm. Er zijn al meer dan

leegraken van de accu, aanzetten

tweehonderd acties beschikbaar.

van de smartphone, inloggen op

Zo kun je bijvoorbeeld een script

een specifiek wifi-netwerk, het

maken om direct naar huis te bellen

ontvangen van een sms-bericht

of een script dat automatisch alle

of het verlaten van een bepaalde

modus activeren of het volume

afbeeldingen van een bepaalde

locatie, om er maar een paar te

wijzigen. Je moet in het begin even

internetpagina verzamelt. Ook leuk:

noemen. Bij zo’n gebeurtenis kun-

puzzelen om de app te begrijpen,

een script om een serie foto’s van

nen automatisch bepaalde acties

maar wie er wat energie insteekt,

de camera automatisch om te zet-

worden uitgevoerd. De lijst met

kan met Tasker veel meer controle

ten in een geanimeerd gif-bestand

alle mogelijke acties is al even uit-

over zijn smartphone krijgen. Krijg

en als bijlage per e-mail te verstu-

gebreid. Zo kun je een bepaalde

je er geen genoeg van, dan kun je

ren. Je kunt de fantasie de vrije loop

app starten, een sms-bericht ver-

ook alternatieven als Automate en

laten, want vrijwel alle acties zijn

sturen (desgewenst met enkele

MacroDroid eens proberen.

te combineren. Je gemaakte script

variabelen daarin), de vliegtuig-

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_068-073_Apps - Apps voor specialisten (JP).indd 68

Prijs: € 2,99

WWW.PCMWEB.NL

30-06-16 15:37

APPS Expert-apps

Trigger

IF by IFTTT

Met de app Trigger kun

Het is bijna als

je eenvoudig verschillen-

koken, deze app

de acties uit laten voeren bij bepaal-

IF, beter bekend als IFTTT (If

de gebeurtenissen oftewel ‘triggers’.

This, Then That). Aan de hand

Een beetje zoals Tasker, maar wat

van zogenaamde recepten kun

simpeler doch gebruiksvriendelijker.

je hiermee talloze handelin-

Maak je bijvoorbeeld verbinding met

gen automatiseren. Wil je je

de carkit in de auto via bluetooth,

Instagram-foto’s of bijlagen in

dan kun je automatisch Google Maps

Gmail automatisch in Dropbox

op laten starten. Ook het maken of

bewaren? Een melding per e-

verbreken van de verbinding met

mail ontvangen zodra er regen

een bepaald wifi-netwerk kun je als

wordt verwacht? Een automa-

trigger gebruiken. Daarmee ‘weet’

tische LinkedIn-invitatie sturen

de app of je bijvoorbeeld thuis of

aan nieuwe Twitter-volgers? Of

op je werk bent aangekomen. De

een e-mail ontvangen bij een

leukste feature is het gebruik van

gemist telefoongesprek? Aan de

een NFC-label als trigger. Heb je in de

hand van recepten kun je allerlei

slaapkamer een NFC-label geplaatst,

internetdiensten aan elkaar kop-

dan kun je de smartphone ’s avonds

baar, maar die vereisen wel een Pro-

pelen. Om inspiratie op te doen

van dingen in huis. Denk aan het

automatisch op stil zetten en het

upgrade. Let wel op voordat je tot

zijn veel standaardrecepten

aanzetten van de lichten zodra je

alarm activeren door het toestel

aanschaf overgaat: sommige functies

in de app beschikbaar. Je kunt

thuiskomt of het verlagen van een

tegen het NFC-label te houden. Er zijn

van deze app vereisen root-toegang.

er alle kanten mee op, ook als

Nest-thermostaat bij vertrek.

meerdere soorten triggers beschik-

Prijs: gratis of € 2,19 voor Pro

Prijs: gratis

Bewaking en beveiliging

DO Button by IFTTT Vind je IF wat ingewik-

het gaat om het automatiseren

Camera en DO Note overigens.

keld, dan is DO Button van dezelfde

Vooral nieuwe gebruikers van

makers een alternatief. Net als DO

deze handige automatiseringstool

tinyCam Monitor Wie een uitge-

worden met deze drie apps snel op

breide app zoekt voor het

weg geholpen. In DO Button kun

bewaken van zijn IP-camera’s

je tot drie acties/recepten plaat-

in het netwerk, hoeft niet

sen. Tik op één van die recepten

verder te zoeken: tinyCam

en je krijgt een grote knop om de

Monitor ondersteunt een zeer

bijbehorende actie uit te voeren.

groot aantal IP-camera’s en

DO Camera gebruik je om direct

biedt alle belangrijke features

een nieuwe foto te verwerken

om de streams te bekijken en

volgens het ingestelde recept, zoals

beheren. De Pro-versie geeft

uploaden naar Flickr. DO Note kan

veel mooie extra’s, zoals audio

notities verwerken. Een aardig

in twee richtingen, bewegings-

detail is dat DO Button ook geschikt

detectie, gezichtsdetectie en

is gemaakt voor Apple Watch, zodat

opnames. De opnames kun je

je de smartwatch kunt inzetten om

op het toestel zelf bewaren,

recepten uit te voeren.

maar ook op onder meer een

Prijs: gratis

ftp-server of in Dropbox. De ingebouwde webserver maakt het op afstand bekijken van opnames erg eenvoudig. Prijs: gratis of € 3,95 voor Pro

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_068-073_Apps - Apps voor specialisten (JP).indd 69

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

30-06-16 15:37

APPS Expert-apps

Cerberus

Home Security Camera Alfred

De officiële app Android-apparaatbe-

Hiermee maak je van

heer geeft je functies om bijvoor-

een (oude) Android-smartphone

beeld je smartphone of tablet op

in een handomdraai een bewa-

afstand te traceren, wissen en

kingscamera. Gebruik één toestel

vergrendelen. Dat kan via een an-

om een bepaalde ruimte te

der toestel, maar ook met de hulp

bewaken, en een tweede toestel

van een browser. De app Cerberus

om naar de beelden te kijken.

gaat nog een stap verder en biedt

Desgewenst kun je bij beweging

een grondigere diefstalbescher-

direct een melding krijgen samen

ming. Er zijn volop functies om de

met enkele foto’s van de situatie.

gegevens op je toestel te bescher-

Erg praktisch is dat je je met een

men en de dief te ontmaskeren.

Google-account kunt aanmelden.

Zo kun je je toestel en SD-kaart op

Doe dat op beide toestellen, en

afstand wissen, een foto opvra-

je hebt direct verbinding zonder

gen van de camera (om de dief te

aanvullende instellingen te hoe-

ontmaskeren) of een melding ont-

ven doen. Heb je geen tweede

vangen zodra de simkaart wordt

toestel? De beelden kun je ook via

verwisseld. Veel commando’s kun

een browser bekijken op https://

je uitvoeren met een browser of

com/get. Je kunt ook commando’s

beta.my-alfred.com, al werkt dat

je meerdere toestellen toevoegen.

met de app Client Cerberus. Deze

per sms geven vanaf een ander

op dit moment alleen met een

Verder kun je camerabeelden delen

app is als apk-bestand te down-

toestel.

Firefox-browser. Voor een uitge-

met een ander Google-account.

loaden via www.cerberusapp.

Prijs: gratis (+ in-app-aankopen)

breider bewakingssysteem kun

Server & Website Monitor

DS Cam Gebruik je een NAS van

browser gebruiken. Helaas wordt

Synology? Met Surveil-

de ondersteuning voor de hiervoor

Prijs: gratis (+ in-app-aankopen)

Met deze monitor-

lance Station bieden de producten

vereiste NPAPI-plugin door veel

app kun je eenvoudig servers

van dit merk een erg uitgebreid

browsers afgebouwd. Gelukkig is

en websites bewaken. Ook kun

pakket voor camerabewaking.

de app DS Cam een goed alterna-

je eenvoudig controleren of bij-

Vrijwel iedere netwerkcamera

tief. Je kunt hiermee de streams

voorbeeld je website of blog nog

kun je hiervoor gebruiken. Handig

van je camera’s bekijken – ook

bereikbaar is. Enkele websites

als je veel opnames maakt: die

meerdere tegelijkertijd – en de

en servers zijn al als voorbeeld

worden natuurlijk direct op de NAS

gemaakte opnames, snapshots en

toegevoegd, waaronder de

bewaard. Voor het bekijken van

meldingen inzien.

zoekpagina en DNS-server van

beelden en opnames kun je een

Prijs: gratis

Google. Voeg met het plusteken je eigen servers of websites toe. In één handig overzicht zie je direct aan tekst en kleur of de status normaal is. Standaard wordt iedere vijf minuten een controle uitgevoerd. Via de instellingen kun je de interval naar wens aanpassen, net als de time-out. Prijs: gratis of € 2,23 advertentievrij

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_068-073_Apps - Apps voor specialisten (JP).indd 70

WWW.PCMWEB.NL

30-06-16 15:37

APPS Expert-apps

Internet

Slack Wie samenwerkt met professionals in een

Instabridge

team heeft een goede communi-

Dankzij een

catietool nodig. Slack is een ideaal

‘crowdsourced’ da-

hulpmiddel dat ook op de redactie

tabase geeft deze app toegang

van PCM veel wordt gebruikt. Het

tot meer dan 3 miljoen wifi-

is vooral een goede chatoplossing

netwerken wereldwijd. Goede

voor het voeren van discussies met

kans dat je in een restaurant of

collega’s. Dit kan het e-mailverkeer

hostel snel toegang tot internet

drastisch inperken. Ook biedt Slack

krijgt via deze app. Ook veel

mogelijkheden voor het uitwisselen

bekende locaties met gratis wifi,

van bestanden zodat je alles wat bij

zoals McDonald’s en Starbucks,

een project hoort, netjes bij elkaar

zijn in de database opgenomen.

hebt. De integratie met diensten als

Grappig is dat je via deze app

Dropbox en Google Drive zorgt er-

ook de toegang tot je eigen wifi-

voor dat je ook direct naar bestanden

netwerk kunt delen. Bezoekers

in de cloud kunt verwijzen. Er zijn

kunnen dan toegang krijgen

apps voor diverse platforms beschikbaar. Daarnaast kun je Slack op een

via Instabridge zonder dat je ze het wachtwoord zelf hoeft te

hangt van jouw router af in hoe-

desktop of in de browser gebruiken.

abonnementen met extra functies

geven. Nog mooier en veiliger

verre dat mogelijk is.

In kleine teams en voor evaluatie-

om er meer uit te halen.

is natuurlijk het opzetten van

Prijs: gratis

Prijs: gratis + betaalde abon-

gratis versie. Er zijn verschillende

een gast-wifi-netwerk, maar het

FolderSync

nementen

1Blocker

Als je genoeg ruimte

mappen van je toestel één-

hebt op je smartphone

op-één te synchroniseren met

is het wel zo handig om bepaalde

doeleinden heb je genoeg aan de

Last van trage of haperende

bijvoorbeeld een netwerkschijf

websites? Het blokkeren

of je Dropbox-account. Je hebt

van scripts kan de oplos-

dan geen internettoegang

sing zijn, net als het weg-

meer nodig om de bestanden

filteren van advertenties

te openen en kunt dus echt

– waar deze app primair

offline werken. Naderhand

voor is gemaakt. Sterk aan

werk je de bestanden weer

1Blocker is dat je alles tot

bij door opnieuw te synchro-

in detail kunt instellen.

niseren. De synchronisatie is

Zo kun je advertenties

ook in één richting mogelijk.

en trackers helemaal

Zo kun je op je smartphone

uitschakelen, maar ook al-

een kopie bewaren van de

leen een selectie op basis

bestanden uit een cloudmap,

van regels. Ook kun je

of andersom de foto’s die je

specifieke url’s, cookies en

met je smartphone hebt ge-

zelfs specifieke elementen

maakt naar de cloud of je NAS

op een pagina blokkeren

overbrengen.

(op basis van een zelf te kiezen

iPhone of iPad. Zoek je een wat

css-selector). Wie helemaal los wil

eenvoudigere app om advertenties

gaan, kan zijn eigen ‘pakket’ met

te blokkeren, dan is Purify Blocker

blokkeerregels samenstellen via

een mooi alternatief.

Prijs: gratis of € 2,85 volledige versie

een browser op http://my.1blocker. com en daarna ophalen op de

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_068-073_Apps - Apps voor specialisten (JP).indd 71

Prijs: gratis of € 2,99 onbeperkt gebruik

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

30-06-16 15:37

APPS Expert-apps

Referentie

Wachete Wachete biedt een flexibel inzetbare dienst voor het volgen van wij-

Stack Exchange

zigingen van internetpagina’s.

We zijn er dol op:

Zo kun je bijvoorbeeld op de

de community Stack

hoogte worden gebracht als de

Overflow, een website waarop

een internetpagina niet meer

voor alle programmeerproble-

beschikbaar is, als de content

men wel een oplossing te vinden

op een website wordt gewijzigd

is. Het overkoepelende Stack

of als de inhoud van een binair

Exchange biedt meer dan 130

bestand is gewijzigd. Zo weet je

vraag-en-antwoord-websites,

het als eerste als een bepaald

vooral op het gebied van

programma een update heeft

technologie. Goede voorbeel-

gekregen, als een prijs of

den naast Stack Overflow zijn

dienst is gewijzigd of als een

bijvoorbeeld Server Fault en

nieuwe vacature is geplaatst

Ask Ubuntu. Maar ook over

op een bepaalde bedrijfswebsite.

gebruiken en meldingen per e-mail

bijvoorbeeld koken, fotografie,

Je kunt zelfs een klein deel van een

ontvangen. De app is een stuk han-

games, wiskunde of fietsrepa-

internetpagina in de gaten houden.

diger: je kunt alle regels beheren en

raties kun je je vragen kwijt aan

Als dat een getal is, kun je wijzigin-

ontvangt notificaties bij wijzigingen.

experts. De beste antwoorden

goed werkt. Met de app kun je alles

gen zelfs als grafiek bekijken. Voor

Je kunt Wachete gratis proberen

staan dankzij stemmen van

prima vanaf een smartphone of

het gebruik van de dienst kun je

voor maximaal tien pagina’s.

medegebruikers altijd boven-

tablet volgen.

de website of browserextensies

Prijs: gratis (+ in-app-aankopen)

aan, een systeem dat opvallend

Prijs: gratis

ElectroDroid

iFixit Is het glas van je iPad

zogenaamde ‘digitizer’ vervan-

gebroken? Grote

gen moet worden. Voor een

Waar zitten de pinnen op een usb-

kans dat het lcd-scherm zelf nog

paar tientjes vind je op eBay een

poort en hoe zitten de draden

onbeschadigd is, maar alleen de

vervangend exemplaar, maar dan

voor een cross-over utp-kabel?

ben je er nog niet. Je hebt wat

ElectroDroid bevat heel veel

gereedschap nodig en wat tijd en

informatie voor liefhebbers van

geduld, want het is niet de mak-

elektronica. De informatie is

kelijkste klus. De handleidingen

handig opgedeeld in tabbladen.

van iFixit kunnen een prima hulp

Zo vind je onder calculators

zijn. Op de website en in deze

bijvoorbeeld een methode om

app zijn talloze handleidingen

de waarde van een weerstand

opgenomen om zelf apparatuur

te berekenen aan de hand

te repareren. Niet alleen de (veel

van de kleurcode. Onder pin-

bezochte) reparaties aan het

schema’s vind je aansluitingen

scherm staan erin, ook lees je hoe

van bekende connectoren. Het

je bijvoorbeeld de harde schijf in

tabblad Hulpmiddelen bevat

je laptop kunt upgraden, de olie

handige tabellen en specifica-

in je auto ververst of een lekke

ties. Ook kun je de mogelijk-

band herstelt. Een handige gids

heden nog verder uitbreiden

om altijd bij de hand te hebben.

met de hulp van plug-ins. Van

Via een account heb je direct toe-

ElectroDroid is ook een Pro-

gang tot je favoriete gidsen.

versie beschikbaar waarin je

Prijs: gratis

geen advertenties. Prijs: gratis of € 3,25 voor Pro

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_068-073_Apps - Apps voor specialisten (JP).indd 72

WWW.PCMWEB.NL

30-06-16 15:37

APPS Expert-apps

Science-journal Een leuke app van

experimenteren met de senso-

Google met weten-

ren in je telefoon. Met Science-

schappelijke insteek die je laat

Toestel

journal kun je onder meer

Parallel Space

geluid, licht en beweging meten,

Wil je twee WhatsApp-

afhankelijk van de beschikbare

accounts op één

sensoren in je smartphone. Ook

Android-toestel gebruiken? De

externe sensoren worden on-

Android-app Parallel Space maakt

dersteund. De gemeten waardes

dit mogelijk. De app maakt een

worden getoond in een grafiek.

soort virtuele machine, waarbin-

Je kunt projecten opzetten voor

nen je allerlei apps kunt draaien.

uitgebreidere experimenten,

De ‘kopie’ van de app wordt bin-

waarbij je resultaten kunt ver-

nen Parallel Space geopend, al

gelijken met eerdere metingen.

kun je er wel gewoon een icoontje

Tijdens de meting kun je notities

voor op je startscherm zetten. De

toevoegen. Als voorbeeld

app werkt los van het origineel,

noemt Google een windmeter,

met zijn eigen instellingen en

maar met wat fantasie zijn veel

bestanden en dus ook zijn eigen

leuke andere experimenten te

account. Volgens de makers kun

bedenken.

je vrijwel alle apps (99 procent) op

Prijs: gratis

deze manier gebruiken. Zo kun je een extra installatie van WhatsApp

tweede Facebook-app of een

toevoegen met een ander num-

kopie van je favoriete game.

mer maar ook bijvoorbeeld een

Clavis Keyboard

Launcher

Een toetsenbord

Maak je nog niet heel

op je tablet, precies

Prijs: gratis

vaak gebruik van de

zoals op de pc? Het alternatieve

widgets in iOS die beschikbaar

Android-toetsenbord Clavis

zijn sinds iOS 8? Launcher brengt

Keyboard komt een heel eind.

wat nieuwe mogelijkheden naar je

Heel praktisch is vooral de

notificatiescherm. Je kunt de app

mogelijkheid voor sneltoetsen,

als widget gebruiken met daarin

waarmee je snel veelgebruikte

iconen naar je favoriete apps:

teksten kunt invoeren. Via de

een handige manier om apps die

App Volume Control

phone of tablet nu echt? En

instellingen kun je sneltoetsen

je vaak gebruikt snel te kunnen

Android kent een

hoe presteert hij in vergelijking

instellen voor verschillende

starten. Ook kun je er iconen

aparte volumeregeling voor

met concurrerende toestellen?

toetscombinaties. Zo kun je

met handelingen bij zetten, zoals

bijvoorbeeld beltoon en media,

AnTuTu Benchmark is een uitge-

onder Ctrl+0 bijvoorbeeld je

het bellen naar een bepaalde

maar wie nóg meer controle wil

breide tool om de capaciteiten

e-mailadres invoeren, handig

contactpersoon of het opvragen

over het volume, kan App Vo-

van je toestel te meten, zoals de

als je dit vaak handmatig moet

van een routebeschrijving naar

lume Control proberen. Hiermee

processor, het geheugen en de

invullen. De gratis versie geeft

huis in Google Maps. Ook kun je

kun je per app een specifiek

grafische prestaties. Via een apart

een goede indruk van de wer-

vanuit Launcher een Workflow

volume instellen. Er is zelfs een

onderdeel worden ook de 3D-

king. Voor meer mogelijkheden

starten, de automatseringstool

aparte instelling voor een aange-

prestaties getoetst. Verder geeft

is een upgrade naar de Pro-

die elders in dit artikel aan bod

sloten koptelefoon of bluetooth-

het zeer uitgebreide specificaties

versie aan te raden. De app is

komt. Wie nog een stapje verder

apparaat. Ook kun je instellen

over je toestel. Onlangs is een

vooral bedoeld voor gebruik op

wil gaan in het automatiseren van

hoe hard het geluid moet zijn bij

Stress Test toegevoegd waarmee

een tablet, op een smartphone

handelingen, kan Launch Center

het starten van een app en bij

je de stabiliteit kunt testen.

krijg je erg kleine toetsen.

Pro overwegen.

het afsluiten van die app.

AnTuTu Benchmark Hoe snel is je smart-

Prijs: gratis

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_068-073_Apps - Apps voor specialisten (JP).indd 73

Prijs: gratis of € 3,99 voor Pro

Prijs: gratis of € 2,99 voor Pro

Prijs: gratis of € 0,99 voor Pro

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2 016

01-07-16 20:34

THE BATTLE HTC versus Huawei

HTC 10 VERSUS HUAWEI P9 Grote merken zoals Apple en Samsung kennen we allemaal wel, maar hoe zit het met de wat minder bekende smartphonefabrikanten? Om eens te kijken wat de concurrentie te bieden heeft, zetten we hier de HTC 10 en de Huawei P9 tegenover elkaar. SANDER ALMEKINDERS

HTC 10 Het eerste wat opvalt aan de HTC 10 is dat

de iPhone 6s (Plus). Daarnaast is het scherm

zoals een UltraPixel-camera, maar gewoon

het een behoorlijk robuuste telefoon is. De

niet buitengewoon helder, wat het lezen lastig

een rechttoe-rechtaan exemplaar. Dit keer

schermdiagonaal van 5,2 inch is weliswaar niet

maakt als je met dit scherm in de volle zon staat.

is gekozen voor dezelfde sensor als die in de

overdreven fors, maar de behuizing maakt hem

De kleurtemperatuur is tot slot aan de hoge

Nexus 5X en 6P zit. Dat betekent goede tot zeer

relatief groot en dik. HTC heeft voor dit model

kant, wat een blauwe kleurzweem oplevert. Het

goede prestaties, zowel overdag als bij mindere

op meerdere vlakken het roer omgegooid. Zo

contrast is wel gewoon prima in orde.

lichtomstandigheden. Jammer genoeg zorgt de

is HTC tot het inzicht gekomen dat een scherm

Onder de motorkap heeft HTC gekozen voor

gebruikte lens ervoor dat fotoâ&#x20AC;&#x2122;s niet tot in de

van 2560 x 1440 pixels tegenwoordig echt de

de Qualcomm Snapdragon 820, een chip met

hoeken scherp zijn. HTC heeft ervoor gekozen

norm is. Vorig jaar werd nog stellig beweerd dat

vier rekenkernen die door Qualcomm helemaal

om een vrijwel kale versie van Android Marsh-

Full HD ruimschoots voldoende was voor dit

zelf gebouwd wordt. De prestaties zijn uitste-

mallow op het toestel te installeren.

formaat. Maar als je een toestel voor 749 euro

kend. Echt zuinig is de HTC 10 niet overigens;

in de markt zet, boven bijvoorbeeld de Samsung

zowel in onze accutests als in de praktijk loopt

Galaxy S7 en de LG G5, dan moet je op dit punt

hij sneller leeg dan we graag zouden willen, al

wel mee met de concurrentie. Het schermpaneel

kom je er de dag nog wel mee door.

is van een goede kwaliteit, maar niet zo goed als dat van bijvoorbeeld de Galaxy S7 (edge) of

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_074-076_The Battle - Smartphones (TS).indd 74

Verder is HTC gestopt met experimenteren met de camera. Geen rare fratsen meer

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 13:19

THE BATTLE HTC versus Huawei

Huawei P9 Huawei heeft met de P9 een toestel op de markt

genomen scherper, maar op het paneel van de

in plaats van de twaalf in de Samsung. De ac-

gebracht dat meteen opvalt vanwege de ronduit

P9 kun je ook al geen afzonderlijke pixels meer

cuduur is behoorlijk goed.

indrukwekkende bouwkwaliteit. Het aluminium

onderscheiden. Kwalitatief doet het scherm niet

toestel is daarnaast ook erg fraai afgewerkt en

onder voor dat van de HTC 10.

Het meest onderscheidende onderdeel van de Huawei P9 is de camera, of eigenlijk camera’s. Er

Intern heeft Huawei een chip geplaatst uit de

zijn er namelijk twee naast elkaar geplaatst: één

druklezer bij de HTC onder het scherm zit, is hij

fabrieken van dochteronderneming HiSilicon. De

voor de kleuren en één voor het contrast (zwart/

bij de P9 achterop aangebracht. Wat prettiger is,

Kirin 955 is een system-on-a-chip (SoC) met acht

wit) en de scherpte. De lenzen zijn gemaakt in

zal grotendeels persoonlijk zijn.

rekenkernen. In tegenstelling tot de Snapdragon

samenwerking met Leica. Je kunt enkele speciale

ligt zeer prettig in de hand. Waar de vingeraf-

in de HTC, is er op deze chip niets gedaan met

dingen met de camera, bijvoorbeeld spelen

als resolutie en dus is de P9 voorzien van een

het referentie-ontwerp voor de Cortex-A72-

met de scherptediepte of betere zwart-witfoto’s

paneel met 1920 x 1080 pixels. Zeker gezien

kernen van ARM. Deze rekenkernen zijn niet zo

maken. Gebruik je hem voor alledaagse foto’s,

de relatief lage prijs van 549 euro is deze

krachtig als die op de Snapdragon 820, maar er

dan is de kwaliteit goed, maar niet bijzonder. We

keuze begrijpelijk. Het verschil tussen de twee

zijn er wel meer van. De gpu is traditiegetrouw

hadden eigenlijk liever één enkele echt goede

resoluties is op dit formaat (5,2 inch) nagenoeg

het zwakkere onderdeel van een Kirin-SoC, zo

combinatie van sensor en lens gezien. In tegen-

niet te zien. Natuurlijk maken meer beeldpun-

ook hier. Het is dezelfde gpu als in de Samsung

stelling tot HTC blijft Huawei volharden in een

ten op eenzelfde oppervlak de weergave strikt

Galaxy S7, alleen zijn er vier rekenkernen actief

zeer zware schil over Android.

Huawei gelooft nog altijd niet in 2560 x 1440

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_074-076_The Battle - Smartphones (TS).indd 75

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 13:19

THE BATTLE HTC versus Huawei

Specificaties

HTC 10

Huawei P9

Gemiddelde prijs

€ 749,-

€ 549,-

Besturingssysteem

Google Android 6.0

Werkgeheugen

4096 MB

3072 MB

Opslaggeheugen

32 GB

Geheugenkaart

microSD

Schermdiagonaal

5,2 inch

Schermresolutie

2560 x 1440 pixels

1920 x 1080 pixels

Processor / SoC

Qualcomm Snapdragon 820

HiSilicon Kirin 955

ARM-architectuur

ARMv8

Aantal cores

Gpu

Adreno 530

ARM Mali-T880

Cameraresolutie

12 megapixel

Voedingsaansluiting

usb-C

Accucapaciteit

3000 mAh

802.11ac

bluetooth 4.2

Lengte

146,1 mm

145 mm

Breedte

72,7 mm

70,9 mm

Dikte

10,4 mm

6,95 mm

Gewicht

162 gram

144 gram

Kleuren

zilver, grijs en goud

zilver en grijs

Geekbench 3 Score - Single-Core Score (cpu)

2309

1751

Geekbench 3 Score - Multi-Core Score (cpu)

5191

6527

GFXBench 3.0 T-Rex (gpu)

52 fps

43 fps

Piekhelderheid wit

424,8 cd/m²

567 cd/m²

Kleurtemperatuur

8557 K

7327 K

Contrast

1296:1

1319:1

4G Wifi-standaard (hoogste) Dualband-wifi Bluetooth-versie Near Field Communication (NFC)

Conclusie Huawei levert met de P9 een scherp geprijsd

uitgevoerd. Op het gebied van rekenkracht zul je

toestel, dat op vrijwel geen enkel vlak onderdoet

in de praktijk weinig merken van de verschillen.

voor de HTC 10. En dat voor 200 euro minder. De

Hetzelfde geldt voor het verschil in schermre-

bouwkwaliteit van de P9 is wat ons betreft zelfs

solutie. De accuduur van de P9 is wel merkbaar

beter. De camera van de HTC is intrinsiek beter

beter. Al met al zouden we – zeker gezien het

dan die van P9, maar die is niet helemaal goed

verschil in prijs – voor de Huawei P9 kiezen.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_074-076_The Battle - Smartphones (TS).indd 76

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 13:19

REVIEW

Spin Remote

FUTURISTISCHE AFSTANDSBEDIENING Spin Remote Dat steeds meer apparaten in je huis slimmer worden, is niet alleen handig en leuk. Het is ook moeilijk ze allemaal gelijktijdig te bedienen. Sommige gadgets doen een dappere poging dat probleem op te lossen en de Spin Remote is er daar één van. TIJS HOFMANS

ingewikkeld maken. Deels begrijpelijk, want de Spin Remote kan veel verschillende apparaten bedienen, maar het aantal manieren waarop dat kan en de

Spin Remote

mogelijkheden die dat biedt, zijn

www.spinremote.com

erg verwarrend. Voorbeeld: je kunt

Prijs: € 99,99

e Spin Remote is een klei-

je verliest de verbinding regelmatig,

het apparaat draaien, maar dat kan

ne, ronde gadget die je in

zeker als je de Spin Remote koppelt

op drie verschillende manieren. Je

de lucht kunt draaien alsof

aan meerdere telefoons en tablets.

kunt op de bovenkant tikken, en

het een echte knop is. Je gebruikt

De Spin Remote zit op dit moment

op de onderkant zit een touchpad

hem om je lampen, muziekspeler

nog in de bètafase en dat merk je

waar je van boven naar beneden

en televisie in één keer te bedienen.

goed. Het apparaatje ondersteunt

én van links naar rechts kunt

• Indrukwekkende technologie

Er zit zelfs haptische feedback in:

nog maar weinig domotica (op dit

scrollen. Al die mogelijkheden kun

• Ziet er stijlvol uit op je salontafel

hij trilt iedere keer als je het volume

moment alleen nog Hue-lampen,

je koppelen aan apparaten die al-

één standje omhoog of omlaag

Sonos-apparatuur en tv’s). Het is

lemaal een eigen bediening nodig

doet, zodat je je volume nauwkeurig

de bedoeling dat er in de toekomst

hebben: je kunt er één lamp mee

• (Te) complex om te gebruiken met

kunt instellen. Je kunt apparaten op

ook Nest-thermostaten en nog veel

bedienen óf drie tegelijk, je kunt

te veel verschillende mogelijke han-

verschillende manieren bedienen:

meer dingen op worden aange-

met de ene actie de helderheid ver-

delingen

door in de lucht te draaien of de

sloten. Het probleem met zo’n

anderen en met een andere actie

• Verliest vaak verbinding en is dan

Spin Remote te draaien terwijl hij

afstandsbediening is dat het aan

de kleur veranderen. En dan kun

niet te gebruiken

op tafel staat. Dat werkt wonder-

de makers van Spin Remote is om

je apparaten bedienen met weer

baarlijk en voelt erg futuristisch.

ondersteuning toe te voegen voor

andere acties óf juist weer met

Eerlijk is eerlijk, als je het concept

andere apparaten, maar moeten

dezelfde, maar die dan weer een

voor het eerst ziet, verwacht je niet

maar nét de modellen zijn die je

ander doel hebben ... snap je het

Conclusie

dat je überhaupt iets kunt bedie-

thuis hebt. Wel komen de makers

nog? De bedieningsmogelijkheden

De Spin Remote is indrukwekkend,

nen door het ding door de lucht te

met een open API, zodat fabrikan-

van de Spin Remote zijn een wir-

en lost het afstandsbediening-

zwaaien, maar dat doet het wél.

ten zelf ondersteuning kunnen

war aan opties waarvan zeker 75

probleem van domotica ook echt

toevoegen. Of dat ook gebeurt, is

procent overbodig is voor wat je op

op. Omdat dat probleem echter

dan natuurlijk wel de vraag.

dit moment met de Remote kunt.

complex is, is de besturing van de

In de praktijk gebruik je er slechts

Spin Remote ook erg complex. Dat

Geen verbinding Je gebruikt je smartphone om de

Score

Pluspunten

Minpunten

Spin Remote in te stellen én om ver-

Ingewikkelde besturing

een paar van. Maar: we mogen niet

maakt hem nogal eens lastig in

binding te houden met je appara-

Toch is het vooral de bediening die

vergeten dat de Spin Remote nog

gebruik. Bovendien kampt hij nogal

ten. Dat gaat echter nogal eens mis:

deze afstandsbediening nodeloos

in de bètafase zit.

eens met verbindingsproblemen.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_077_Review - Spin Remote (TS).indd 77

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

30-06-16 15:07

REVIEW Oculus Rift

EERSTE RELATIEF GOEDE VR Oculus Rift Voor wie het principe achter de Oculus Rift in de afgelopen jaren heeft gemist, zetten we het nog even op een rij: dit is een virtualrealitybril met een beeldscherm voor ieder oog en met ingebouwde bewegingssensoren. Deze sensoren merken welke kant jij je hoofd precies op beweegt, zodat de virtuele omgeving geprojecteerd op de beeldschermen met jouw bewegingen meebeweegt. Een externe camera zorgt ervoor dat een beweging naar voren, achteren of opzij ook wordt geregistreerd.

Oculus Rift www.oculus.com Prijs: € 699,- (exclusief verzendkosten)

Score

BASTIAAN VROEGOP

Pluspunten e Rift heeft voor ieder oog

kelijker van elkaar onderscheiden.

van de Rift zo mooi als we anno

• Beste beeldkwaliteit voor VR van het

een paneel van 1080 bij

De schermresolutie zorgt er in de

2016 kunnen verwachten. De enige

moment

1200 pixels met een ver-

praktijk voor dat je een soort ‘hor-

vertekening waar wij bij gebruik

• Camera en sensoren registreren

versingssnelheid van 90 Hz. Samen

deur’ over alle virtuele omgevingen

last van hadden, werd dan ook niet

alle natuurlijke bewegingen

beslaan deze schermpjes zo’n 110

ziet. Dit flinterdunne raster valt in

veroorzaakt door het scherm, maar

• Voelt licht op je hoofd, zodra je hem

graden van je blikveld, waardoor

de eerste minuten op, maar je ver-

juist door de lenzen. Bij sommige

goed hebt afgesteld

je het idee hebt door bijvoorbeeld

geet hem gelukkig snel als je door

interface-elementen zagen wij

een skibril te kijken. In de praktijk

een game, video of programma

namelijk duidelijk zogeheten ‘god

zorgen deze specificaties ervoor dat

bent afgeleid. Het horeffect is geluk-

rays’. Als kleine, lichte objecten op

• Lastig te dragen in combinatie met

de Rift nét weet te bereiken wat wij

kig niet meer zo duidelijk aanwezig

het scherm in de Rift-lens terecht-

grote brillen

graag in een premium VR-bril zien.

als bij developerkits van de Oculus

komen, ontstaat er af en toe een

• Technische probleempjes laten de

Vergis je niet: de resolutie lijkt mis-

Rift, maar zolang VR nog niet in 4K

soort van waas. De objecten zijn

Rift aanvoelen als bètaproduct

schien vrij hoog, maar voor virtual

beschikbaar is, zullen we hier een

nog wel duidelijk te zien, maar het

• Nog geen bijbehorende bewegings-

reality is dit ongeveer de norm om

tijd mee moeten leven.

lijkt alsof ze zijn omringd door een

controllers

een wereld gedetailleerd genoeg

Minpunten

vage, meebewegende kleur. Een

in beeld te krijgen. Je ogen zitten

‘God rays’

enkele centimeters van de beel-

Het scherm toont mooie, diepe

veel hebt gehad. In het begin is

in techdemo’s voorbijkomen. Het

den verwijderd, waarbij de lenzen

zwarte kleuren en heeft daardoor

dat ietwat vervelend – later kun je

is iets waar ontwikkelaars in de

ervoor zorgen dat je ogen op zo’n

een hoog contrast. Hoewel het met-

er af en toe hoofdpijn van krijgen.

komende jaren waarschijnlijk reke-

korte afstand alsnog een scherp

een al duidelijk is dat VR-schermen

Gelukkig heeft lang niet iedere VR-

ning mee moeten houden bij het

beeld zien. Maar omdat je zo dicht

zich in de komende jaren nog flink

game of video er last van. Wij zagen

kiezen van bepaalde kleuren voor

op de pixels zit, kun je ze ook mak-

moeten ontwikkelen, is het display

het alleen bij een paar schermpjes

VR-ervaringen.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_078-080_Review - Oculus Rift (ES).indd 78

beetje alsof je net een glaasje te

WWW.PCMWEB.NL

30-06-16 16:38

REVIEW

Oculus Rift

bril ruw tegen ons hoofd aange-

Camera

duwd en kwamen er vlekken op te

Ontwikkelaarskits van de Oculus

zitten, waardoor het gehele proces

Rift hielden alleen draaibewe-

weer opnieuw moest. Zit de Rift

gingen van je hoofd bij, maar de

wat te laag? Dan beslaat het glas

consumentenversie wordt samen

van je eigen bril vrijwel meteen

met een speciale infraroodcamera

als je door je neus ademt. Daar

geleverd. Hierdoor ziet de bril ook

komt nog eens bij dat een groot

wanneer je bijvoorbeeld bukt, iets

brilmontuur bij ons het bescherm-

naar voren kijkt of een stap opzij

schuim van de Rift deels kapot

zet. Dat was bij onze tests van deze

heeft getrokken. Een beschadiging

Rift misschien wel de meest indruk-

die met wat lijm snel was verhol-

wekkende toevoeging. In een vlak

pen, maar het is vrij bizar hoe snel

van ongeveer twee bij twee meter

een VR-bril van 700 euro kapotgaat

konden we relatief vrij rondlopen,

als je toevallig een redelijk groot

waarbij iedere stap in games en

formaat bril op je neus hebt staan.

tech-demo’s werd geregistreerd.

Een probleem dat voor sommigen

Het lijkt een klein detail, maar het

op te lossen is door lenzen in te

voelt ontzettend bijzonder om

doen, maar helaas kan niet ieder-

daadwerkelijk een stapje richting

een lenzen dragen.

de rand van een wolkenkrabber te

Na een dikke week hebben we alsnog een dik kwartier nodig om

Een scherm voor ieder oog zorgt ervoor dat je de volledige VR-wereld ziet.

Brilgate De daadwerkelijke headset is voor-

een gat voor je neus dat verdraaid

je hem goed passend kunt maken

veel opvalt als je overdag de Rift

voor jouw hoofd. Wij merken dat

gebruikt. Je hoeft maar even naar

hij het comfortabelst zit als je het

beneden te kijken om de bui-

‘achterstel’ van de band laag op

tenwereld te zien – tenzij je een

je achterhoofd bindt, omdat het

buitensporig grote neus hebt die

gewicht van de Rift dan over je vol-

dit gat helemaal vult. Wij merkten

ledige hoofd wordt verdeeld. In de

dat we daarom het liefst ’s nachts

hoofdband zitten twee oorschelpen

de Rift gebruikten. Dan was de

verwerkt die je ook een paar cen-

kamer immers net zo zwart als de

timeter van je oren ‘omhoog’ kunt

rest van de bril zijn behuizing.

zetten. Dat blijkt ideaal: op deze

Er is één pijnlijk nadeel waar

manier hoor je wel duidelijk het

we bij de Rift helaas wel last van

geluid, maar ook wat er om je heen

hadden: de VR-bril leent zich

gebeurt. Wel zo handig als je visueel

totaal niet voor het dragen van

helemaal van de buitenwereld bent

een (grote) bril. Probeerden wij de

afgeschermd.

headset op te zetten, dan werd de

PCM08_078-080_Review - Oculus Rift (ES).indd 79

oog staat met een digitale alien.

de Rift samen met een bril op te

Het is deze camera die ervoor

zetten zonder dat er vlekken op

zorgt dat je echt naar een virtuele

komen te zitten. Kleinere montu-

wereld wordt getransporteerd.

ren hebben volgens Oculus minder

Goedkope headsets zoals Google

last van problemen, dus we

Cardboard hebben ons al een paar

hebben daarom maar alvast een

keer laten spelen met VR, maar

nieuw brilletje besteld. In de tus-

daarbij had je duidelijk door dat

sentijd wachten we tot de eerste

je naar een smartphone in een

lenshouders voor VR-brillen buiten

brilletje zat te turen. De Rift houdt

Kickstarter te koop zijn (http://vr-

je echter daadwerkelijk voor de

lens-lab.com).

gek. Die wolkenkrabber waarbij

Aan de onderkant van de bril zit

zien van drie bandjes, waarmee

WWW.PCMWEB.NL

zetten, of te bukken zodat je oog in

De camera van de Rift registreert lichaamsbewegingen in een veld van 2 bij 2 meter.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

30-06-16 16:38

REVIEW Oculus Rift

je naar beneden kijkt, zal je echt hoogtevreesklachten opleveren. Wij begonnen zelfs te zweten toen een dino eens in ons gezicht kwam grommen. De Rift fopt je zintuigen waardoor je echt wordt getransporteerd – iets waardoor je Oculus meteen de technische beperkingen vergeeft.

Beetje bèta Hoewel we dol zijn op onze vroege ervaringen met de Oculus Rift, voelt de bril op dit moment toch nog aan als een vroeg bètaproduct. We zeiden het eerder al: de Rift werkt niet goed met brillen. Daarnaast zijn de beloofde Oculus Touch-controllers er nog niet en hebben bepaalde VR-ervaringen last van ‘god rays’. Daar komen nog wat technische

een paar jaar al onze media consu-

De HTC Vive klinkt hierdoor

Oculus Home exclusief voor de Rift

mankementjes bij waar we ook

meren. Maar op dit moment zijn er

haast als de betere keuze, maar

te maken, waardoor je games zoals

af en toe tegenaan liepen. Bij het

wel erg veel kleine probleempjes.

er zijn een paar redenen waarom

Lucky’s Tale er niet op kunt spelen.

aansluiten van de Rift moeten we

Dat zou bij een gadget van 200

je wellicht alsnog voor de Rift zou

Alle Steam VR-spellen zijn daaren-

vaak een paar keer beide kabels

euro misschien nog te rechtvaardi-

kiezen. Ten eerste is ie een stuk

tegen gewoon op zowel een Rift als

lostrekken en weer vastmaken, an-

gen zijn, maar voor de Rift betaal je

goedkoper. Voor een Vive betaal

een Vive te spelen. Sommigen zullen

ders gaat het scherm automatisch

700 euro – plus nog eens 1000 voor

je in Nederland nog eens 200 euro

zich principieel tegen Oculus keren

op stand-by.

de benodigde pc.

meer, al krijg je dan wel de bewe-

om deze beperking, maar in de prak-

Dergelijke kleine problemen

gingscontrollers van HTC erbij. Het

tijk heb je met een Rift toegang tot

maken het lastig om de Oculus

schermcontrast van de Rift schijnt

meer software. En dat is zo vroeg in

Rift zomaar aan iemand aan te

beter te zijn, terwijl de Vive een

de komst van VR hartstikke belang-

raden. Begrijp ons niet verkeerd:

betere kijkhoek heeft.

rijk om rekening mee te houden.

het is fantastisch om in een virtuele

Het grotere verschil is het bijbe-

wereld te staan! Dit wordt zonder

horende softwareplatform. Oculus

Conclusie

twijfel de manier waarop we over

doet er alles aan om zijn software op

Iedereen die onnodig veel geld te besteden heeft, zal vast al een Rift of Vive hebben besteld. Twijfel je? Dan heb je daar goed aan gedaan. Een beetje geduld is prima op z’n plaats – de volgende VR-brillen worden vast nog een stuk beter. Het voelt wat vroeg om nu al een premiumbril voor virtual reality te kopen. De Rift voelt echt aan als een bètaproduct, ondanks dat de uitwerking vele malen beter is dan bij de eerder verschenen ontwikkelaarskit. Kleine pijnpuntjes en een gebrek aan software zorgen ervoor dat je de Rift vooral zult gebruiken om VR te demonstreren – het is nu immers nog geen must-have. Maar vet is ie zeker wel.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_078-080_Review - Oculus Rift (ES).indd 80

WWW.PCMWEB.NL

30-06-16 16:38

REVIEW

Lenovo Yoga 900S

PERFECT VOOR ONDERWEG Lenovo Yoga 900S We kijken er amper meer van op, maar het is eigenlijk best bijzonder dat fabrikanten zo veel functionaliteit en snelheid in een relatief klein apparaat weten te proppen. Een mooi voorbeeld daarvan is de 2-in-1-laptop van Lenovo, de Yoga 900S.

Lenovo Yoga 900S www.lenovo.com

MARK GAMBLE

Prijs: € 1.399,-

Score

e Lenovo Yoga 900S is

neer je een zware taak op de tablet

aansluiting. Een netwerkaansluiting

een hybride laptop die je

uitvoert. En daar is deze Lenovo ook

is niet aanwezig, maar kan worden

eenvoudig kunt omtoveren

prima geschikt voor: alle taken wor-

gerealiseerd door middel van een

tot tablet door het scherm hele-

den soepel uitgevoerd. Daar helpt

verloopkabeltje op één van de

maal dubbel te klappen. Nadat het

ook zeker de ingebouwde 8 GB ge-

usb-poorten. Dat kabeltje wordt

• Prettig toetsenbord

scherm 180 graden is omgedraaid,

heugen bij, een redelijk unicum, om-

overigens niet meegeleverd. Het

• Lange accuduur

wordt het toetsenbord vanzelf-

dat dergelijke dunne laptops vaak

12,5inch-touchscherm is van goede

• Goede prestaties

sprekend uitgeschakeld en heb je

met slechts 4 GB geheugen worden

kwaliteit en heeft 2560 bij 1440

een prettige tablet in handen, die

uitgerust. Het door ons geteste

pixels (QHD).

overigens met zijn 1 kg prima is vast

model heeft een Samsung-SSD van

De Yoga 900S kun je bij aanschaf

te houden. Toegegeven: er zijn lich-

256 GB ingebouwd (NVMe-model

gedeeltelijk zelf samenstellen. Hij is

tere modellen beschikbaar, zoals de

met het snelle NVRAM-geheugen,

verkrijgbaar met een Core m5- of

Microsoft Surface Pro 4, maar het is

aangesloten op de PCI-Express-bus).

Core m7-processor en 256 GB of

bij deze Lenovo juist prettig dat je er

De accu gaat overigens erg lang

512 GB SSD. Andere configuraties

Conclusie

een degelijk toetsenbord bij krijgt. Bij

mee, volgens de specificaties is dat

zijn niet mogelijk en het vastgesol-

De Lenovo Yoga 900S is een prettige

deze Yoga 900S kun je het toetsen-

10,5 uur bij volledige belasting, wij

deerde geheugen is standaard 8 GB.

2-in-1-laptop om mee te werken.

bord niet losklikken, maar ook dat is

konden ruim anderhalve dag met

De Yoga 900S is in feite het kleinere

Alles wat je ervan mag verwach-

juist weer een voordeel: je kunt hem

het apparaat werken voordat hij

broertje van de Yoga 900. Die is zo’n

ten, werkt zoals het hoort en ook

in een zogeheten tentmodus zetten,

weer moest worden opgeladen.

300 gram zwaarder, maar daar krijg

in tabletmodus is het een prima

je wel veel betere specificaties voor

apparaat voor op je schoot of in

terug, zoals een Core i-processor,

je handen. Ietwat vreemd is dat je

Ondanks het slanke ontwerp – hij

meer opslag, en een 4K-scherm van

voor het 900S-model, dat lagere

is slechts 12,8 mm dik – zitten er

13,3 inch. Vreemd is dat de meest

specificaties heeft, meer betaalt dan

De Lenovo Yoga 900S is voorzien

voldoende aansluitingen op, met

eenvoudige Yoga 900 met een Core

voor de grotere Yoga 900. Lichter is

van een Intel Core M7 6Y75-proces-

een usb2.0-poort die tevens als

i5-processor op 2,3 GHz en 256GB-

dus duurder. Wil je graag een com-

sor op 1,2 GHz, die in turbomodus

oplaadpunt dient, een usb3.0-poort

SSD, zo’n 270 euro goedkoper is dan

pact model, dan is deze Yoga 900S

op 1,5 GHz draait, bijvoorbeeld wan-

aan de andere kant én een usb-C-

de door ons geteste 900S-variant.

wel een goede keuze.

waarbij het apparaat dan ook stevig blijft staan.

Prestaties

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_081_Review - Lenovo Yoga (TS).indd 81

Ontwerp en specs

Pluspunten

Minpunten • Prijsverschil ten opzichte van Yoga 900

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

30-06-16 15:09

GROEPSTEST All-in-ones

PRINTEN, SCANNEN EN KOPIËREN Zes all-in-one-printers

Met een multifunctionele printer kun je ook scannen, kopiëren en soms zelfs faxen. Deze alles-in-één-apparaten heb je al in een netwerkversie voor minder dan 220 euro. Maar hoe zit het met de snelheid en de kwaliteit? En betaal je je niet blauw aan inkt? PCM test zes betaalbare multifunctionele printers van vier verschillende fabrikanten.

Paginakostprijs De door ons berekende paginakostprijs voor zwarte prints en kleurenprints houdt uitsluitend rekening met de prijs van de cartridges en de door de fabrikant opgegeven levensduur ervan. De werkelijke kostprijs van een afdruk ligt iets hoger, want in de praktijk moet je ook rekening houden met de kostprijs van het apparaat, van het gebruikte papier en met de levensduur van het apparaat. Omdat die elementen zo sterk variëren en soms ook moeilijk te voorspellen zijn (bijvoorbeeld de levensduur) houden we er geen rekening mee in onze berekeningen. In feite is de door ons berekende paginakostprijs dus de minimale paginaprijs!

J OZ E F S C H I L D E R M A N S

oor zowel intensief thuis-

test gebruiken we een verzameling

papierdekking in zwart-wit, een

van maximaal honderd punten

gebruik of in een klein

testdata, waarmee we beoordelen

testdocument in kleur uit de test-

weegt de eigenschappenscore voor

kantoor kan een multi-

hoe secuur de afdruk is, hoe hoog

standaard ISO/IEC 24735 (2009) en

veertig procent, de snelheidsscore

functionele printer (ook wel mfp)

de resolutie is en of er afwijkingen

een zakelijke pdf van vier pagina’s

voor vijfentwintig procent en de

een uitkomst zijn. Zeker als je veel

zijn. Deze kwaliteitstest voeren we

die we dubbelzijdig afdrukken.

kwaliteitsscore voor vijfendertig

afdrukt, maar ook vaak documen-

uit met de printer, scanner en kopi-

Ook meten we hoelang de printer

procent mee. We berekenen ver-

ten moet kopiëren, scannen of

eerfunctie ingesteld op de hoogste

erover doet om een A4-kleurenfoto

der nog een prijs-prestatiescore op

faxen, loont het de moeite om te in-

kwaliteit en de hoogste resolutie.

zonder randen af te drukken in de

een honderdpunt-schaal. Daarin

vesteren in een goede all-in-one die

Bij de gemiddelde kwaliteitsscore

hoogste kwaliteit. De kopieersnel-

telt de prestatiescore mee voor

al deze klusjes voor je kan klaren.

met een maximum van honderd

heid meten we volgens de ISO/IEC

vijftig procent, de door ons bere-

In deze groepstest bekijken we de

punten hechten we evenveel

29183 ‘medium job’-testmethode.

kende gemiddelde paginakostprijs

mogelijkheden van een zestal van

belang aan de resolutiescore, de

De scansnelheid meten we met een

voor zwart en kleur voor vijfen-

deze multifunctionele apparaten.

monochrome kwaliteitsscore, de

A4-kleurendocument dat we in 300

dertig procent en de gemiddelde

kleurenkwaliteitsscore en de zoge-

dpi naar pdf-formaat scannen en

internetprijs van het apparaat

heten verwerkte documenten-kwa-

een A4-kleurenfoto die we in 300

voor vijftien procent mee. Het

Onze testmethode heeft drie

liteitsscore. Voor het benchmarken

dpi naar jpg-formaat scannen. We

apparaat met de hoogste pres-

hoofdonderdelen: kwaliteitstest,

van de printsnelheid gebruiken

geven ook punten voor meer dan

tatiescore krijgt van ons de Best

snelheids-benchmark en pun-

we verschillende documenten die

zestig technische eigenschappen

Getest-award. Dat met de hoogste

tentoekenning voor technische

we in ‘normale’ kwaliteit printen:

van het geteste apparaat.

prijs-prestatiescore verdient de

eigenschappen. Voor de kwaliteits-

een zakelijke brief met vijf procent

Testmethode

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_082-089_Groepstest - Multifunctionals (ES).indd 82

In de uiteindelijke prestatiescore

Aanrader-award.

WWW.PCMWEB.NL

30-06-16 16:29

GROEPSTEST All-in-ones

Canon PIXMA MG7700 Series De Canon PIXMA MG7700 is een

ChromaLife100 en claimt een le-

relatief compacte, 7,9 kg zware

vensduur tot twintig jaar, afhanke-

mfp van 435 x 370 x 148 mm. De

lijk van het gebruikte papier.

A4-flatbedscanner heeft geen

Canon verkoopt inktcartridges

De mobiele app van Canon.

vanaf Dropbox, Google Drive of

automatische documentinvoer

in de maten standaard en XL. De

Microsoft OneDrive. Met de Canon

en de papieruitvoerlade klapt pas

printer geeft bij een leeg inktpa-

PRINT Inkjet/SELPHY-app voor

open wanneer je iets afdrukt. Dit

troon door middel van een rode

Android en iOS print en scan je

gebeurt met het nodige geweld,

knipperende led aan welke je moet

draadloos (via wifi) van/naar je

laat dus aan de voorkant van het

vervangen: handig! Het 3,5inch-

mobiele apparaat, dat je via de

apparaat voldoende ruimte vrij. De

kleurenaanraakscherm (8,8 cm)

bovenaan ingebouwde NFC-chip

papierinvoerlade biedt plaats voor

biedt een Nederlandstalig menu

eenvoudig met deze mfp verbindt.

maximaal 125 vellen A4 of kleiner.

dat je op een smartphoneachtige

Erboven zit een kleinere lade voor

manier bedient. Bij elke handeling

en fotolade zit een zwarte, verwij-

enveloppes en fotopapier. Weer

verschijnt er uitleg en hulp op het

derbare houder waarin je een cd-

daarboven bevindt zich een klep

scherm. Trek je bijvoorbeeld één

rom, dvd of blu-ray kunt stoppen.

met erachter de geleider voor de

van de papierlades uit, dan vraagt

Om die te bedrukken, gebruik je

disclade (hierover later meer). Deze

de mfp je direct welke soort en

Canons Windows- en macOS-soft-

mfp gebruikt zes inktcassettes, die

welk formaat papier je in de lade

ware My Image Garden, die je vindt

je allemaal apart kunt verwisselen:

legt en past het overeenkomstig

op de Canon-website. Je kunt ook

pigment zwart (voor tekst), zwart

zijn instellingen aan. De cloud-

direct een foto van een geheugen-

(voor foto’s), cyaan, magenta, geel

functies zijn erg uitgebreid, met

kaart op een schijfje printen zonder

sen. Deze mfp maakt tijdens het

en grijs. Die laatste kleur zorgt er in

ondersteuning voor alle populaire

tussenkomst van een computer. Na

printen, scannen en kopiëren vrij

combinatie met Canon-fotopapier

sociale netwerken en opslag-

het bedrukken van tien schijfjes na

veel lawaai. Als je de ‘stille modus’

voor dat foto’s niet snel vervagen.

systemen. Je kunt bijvoorbeeld

elkaar, moet je verplicht een pauze

instelt vermindert het lawaai, maar

Canon noemt deze technologie

direct scannen naar of printen

van minstens drie minuten inlas-

werkt het apparaat wel trager.

Op de onderkant van enveloppe-

Canon PIXMA MG7700 Series www.tiny.cc/mg7700 Straatprijs: € 143,Paginakostprijs zwart: 2,42 eurocent Paginakostprijs kleur: 36,91 eurocent

Score

Pluspunten • Compact • Gebruiksvriendelijk • Uitstekende cloud-ondersteuning

Minpunten • Volledig van plastic • Cloudfuncties alleen met echte Canon-inkt in de mfp • Maakt veel lawaai

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_082-089_Groepstest - Multifunctionals (ES).indd 83

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

30-06-16 16:29

GROEPSTEST All-in-ones

Canon PIXMA MX925 Op de voorkant van de scannerklep

en XL-inktcassettes ook een zwarte

printopdrachten bezig met myste-

thuiskantoren en de MX925 is

bevinden zich daardoor heel wat

XXL-cartridge in de printer kunt

rieuze interne onderhoudswerk-

daarvan het huidige topmodel. Me-

meer toetsen dan bij de MG7700,

steken. Die is volgens Canon goed

zaamheden. Je hoort hem dan wel

chanisch is deze blinkend zwarte

zoals aparte tiptoetsen voor de

voor duizend A4'tjes. Daarmee

bezig, maar het apparaat print een

mfp grotendeels identiek aan de

kopieer, faxen scan-functies. Het

halveert de paginakostprijs voor

hele tijd niks. In plaats van gemid-

MG7700 Series, aangevuld met

werkt allemaal net iets omslachti-

zwarte afdrukken tegenover de

deld twintig seconden voordat het

extra’s zoals een ingebouwde fax

ger dan het aanraakscherm van de

XL-cartridge.

eerst blad in de lade ligt, duurt het

en een automatische papierinvoer

MG7700. Ook bij deze mfp klapt de

(adf, automatic document feeder)

papieruitvoerlade met veel geweld

breekt, maar vooraan is er wel een

hebben er geen rekening mee ge-

voor de vakbladscanner die een

open zodra je een printopdracht

usb-poort aanwezig. De cloud-func-

houden bij de snelheidsberekening,

capaciteit heeft van vijfendertig A4-

start. De invoerlades zijn dezelfde

ties zijn minder uitgebreid dan bij

maar het gebeurt vaker dat het

bladen. De MX925 is omwille van

als bij de MG7700. De onderste

de MG7700, maar belangrijke dien-

de algemene printsnelheid in een

de in de scannerklep geïntegreerde

papierlade is wel iets hoger en

sten zoals Apple AirPrint of Google

‘echte’ omgeving flink omlaag haalt.

adf groter en zwaarder dan de

kan 250 vellen A4 bevatten. Deze

Cloud Print zijn wel aanwezig.

Het is ook irritant omdat je de mfp

MG7700: hij is 491 x 396 x 231 mm

mfp gebruikt vijf in plaats van zes

Verder wordt Canons eigen PIXMA

van alles hoort doen, zonder dat je

groot en weegt 11,7 kg. Je bedient

apart verwisselbare inktcassettes.

Cloud Link ondersteund. Ook deze

daar enige informatie over krijgt.

hem zoals de MG7700, maar het

De nadruk ligt bij deze mfp meer

mfp maakt vrij veel lawaai tijdens

Misschien kan nieuwe firmware

lcd-scherm is kleiner (7,5 cm) en

op normale (document)afdrukken,

het printen en scannen. Om de

daar in de toekomst nog wat aan

bovendien niet aanraakgevoelig.

reden waarom je naast standaard-

zoveel tijd lijkt de mfp tussen twee

verhelpen.

Canons MX-serie is bedoeld voor

Een geheugenkaartlezer ont-

dan soms één à twee minuten. Wij

BEST GETEST AUG 2016

Canon PIXMA MX925 www.tiny.cc/mx925 Straatprijs: € 161,Paginakostprijs zwart: 2,90 eurocent (XXL: 1,45 eurocent) Paginakostprijs kleur: 28,07 eurocent

Score

Pluspunten • Goede printkwaliteit • Grote papierlade • XXL-cartridge (zwart)

Minpunten • Irritante pauzes tussen printopdrachten • Geen aanraakscherm • Volledig van plastic

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_082-089_Groepstest - Multifunctionals (ES).indd 84

WWW.PCMWEB.NL

30-06-16 16:29

GROEPSTEST All-in-ones

HP Envy 5540

HP Envy 5540 www.tiny.cc/envy5540

HP’s Envy-serie van mfp’s bestaat

een plastic lade van ca. negen cen-

speciale tiptoets kunt oproepen.

Straatprijs: € 90,75

uit drie alles-in-één-modellen

timeter die ervoor zorgt dat prints

Sommige functies, zoals hoe je de

Paginakostprijs zwart: 4,96 eurocent

met een opgegeven printsnelheid

niet op de grond belanden. De lade

inktcartridges vervangt, worden

Paginakostprijs kleur: 28,31 eurocent

die varieert van zeven tot negen

moet je handmatig weer induwen

gedemonstreerd door middel van

pagina’s per minuut. Deze mfp’s

als je de printer uitschakelt, want

eenvoudige animaties. Trek je

gebruiken slechts twee afzonderlijk

dit gebeurt niet automatisch. In

de papierlade open om papier te

verwisselbare inktcartridges: één

de papierlade met plaats voor 125

vervangen, dan vraagt deze HP je

voor zwart en één voor de drie

A4-vellen bevindt zich een kleinere

standaard wat voor soort papier je

basiskleuren cyaan, magenta en

invoerlader voor enveloppen, kaar-

gebruikt en past het zijn instel-

• Gebruiksvriendelijk

geel. Deze cartridges bestaan in ge-

ten en fotopapier. De 5540 heeft

lingen automatisch aan. Je kunt

• Goede printkwaliteit

wone versies en XL-versies. Andere

geen automatische papierinvoer.

printen en scannen van en naar

• Print zelfstandig formulieren en

gemeenschappelijke kenmerken

Deze mfp heeft als enige in deze

een e-mailadres dat uniek is voor

zijn de gebruiksvriendelijke bedie-

test geen vaste netwerkaansluiting

elke Envy en dat je via het menu

ning via een aanraakscherm en

en werkt uitsluitend via wifi of

kunt opvragen. Daarnaast worden

de mogelijkheid om automatisch

lokaal via usb. Het 2,2-inch (5,5 cm)

ook Apple AirPrint, WiFi Direct

• Volledig van plastic

dubbelzijdig te printen.

monochrome aanraakscherm heeft

Print en HP ePrint ondersteund;

• Vrij traag

een Nederlandstalig menu. Het is

de ePrint-app is er voor mobiele

model in de serie, qua gewicht

in twee stukken verdeeld, met in

besturingssystemen Android, iOS,

en formaat vergelijkbaar met de

het midden grotere pictogrammen

Windows 10 Mobile en Blackberry.

kaas-en-eieren, checklists, gelijnd

Canon PIXMA MG7700. Wel heeft

voor hoofdfuncties zoals kopiëren,

Met de HP All-in-One Remote-app

papier, grafiekpapier, muziekpapier

de Envy vooraan een traditionele

scannen en configureren en onder-

beheer je printtaken en print en

en faxvoorbladen. Ook leuk voor

in plaats van een openklappende

aan kleinere pictogrammen voor

scan je draadloos vanaf je mobiele

de kids zijn de HP kleurplaten die

uitvoerlade, die permanent en-

minder vaak gebruikte functies

apparaat. Een leuk extraatje zijn de

je rechtstreeks vanuit de cloud

kele centimeters uit het van zwart

zoals controle van de netwerk-

snelformulieren die je via het menu

kunt printen. HP geeft standaard

kunststof vervaardigde chassis

configuratie en het inktniveau.

kunt printen. Je hebt keuze uit

maar één jaar garantie. Wil je dit

steekt. Het enige wat tijdens het

Interessant is de geïntegreerde

verschillende kalenders, sudoku’s

verlengen tot drie jaar dan betaal je

printen automatisch uitschuift, is

hulpfunctie die je steeds via een

en andere spelletjes zoals boter-

24 euro extra.

De Envy 5540 is het middelste

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_082-089_Groepstest - Multifunctionals (ES).indd 85

Score

Pluspunten

spelletjes

Minpunten

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

30-06-16 16:29

GROEPSTEST All-in-ones

HP Envy 7640 Dit iets duurdere model in HP’s

voerlade, gebruikte inktcassettes,

Envy-serie van all-in-ones is zowel

ondersteunde papiersoorten en

mechanisch als qua bediening

software-ondersteuning zijn iden-

HP Envy 7640

vrijwel identiek aan de Envy 5540.

tiek aan de goedkopere Envy. De

www.tiny.cc/envy7640

We verwijzen je dan ook naar de

7640 heeft hetzelfde menusysteem

Straatprijs: € 179,-

bespreking van dat model. De op-

als de 5540, maar het lcd-scherm

Paginakostprijs zwart: 4,96 eurocent

gegeven printsnelheid is iets hoger

is in kleur en bovendien 8,89 cm

Paginakostprijs kleur: 28,31 eurocent

en deze mfp heeft extra’s zoals een

groot. Dat maakt dat je het menu

vaste netwerkpoort, een ingebouw-

net iets gemakkelijker en sneller

de fax, een usb-poort voor een

kunt doorbladeren en bedienen

extern geheugen en een automa-

dan het kleinere monochrome

tische documentinvoer met plaats

scherm van de Envy 5540. Links

voor 25 vellen A4. Het blijft niette-

van het scherm zit een ronde klep

• Gebruiksvriendelijk

min een erg compact apparaat, dat

waarachter de geheugenkaartlezer

• Print zelfstandig formulieren en

even lang en breed is als zijn kleine

en usb-poort schuilgaan. Het is een

broer, maar wel een stukje hoger

beetje priegelen om een SD-kaartje

(193 mm tegenover 156 mm). De

in de lezer te steken: de ruimte is

Envy 7640 is daardoor heel wat

krap en de beschermende ronde

• Volledig van plastic

nieuwe cartridges die je online of

compacter dan de vergelijkbare

klep zit – ook wanneer deze open-

• Vrij traag

in de winkel koopt. Vaak bevat-

Canon PIXMA MX925. Printlade, uit-

gedraaid is – in de weg.

• SD-kaart plaatsen lastig

ten de meegeleverde sets met

Score

Pluspunten

spelletje

Startinkt Alle fabrikanten leveren hun mfp’s met inktcartridges die

Minpunten

minder vol met inkt zitten dan de

‘startinkt’ cartridges een derde of zelfs de helft minder inkt dan de normale inktcartridges. Eigenlijk is dit misleidend, want in de praktijk moet je de kostprijs van een nieuwe verzameling inkt optellen bij de aankoopprijs van een mfp, de startinkt is immers vrij snel op. We hebben er in onze kostprijsberekeningen omwille van praktische redenen geen rekening mee gehouden, maar besef dus dat alle all-in-oneprinters in feite duurder zijn dan hun winkelprijs doet voorkomen. Alle fabrikanten verkopen standaarden XL-inktcartridges. Sommige verkopen ook nog XXLinktcartridges. Als je echt veel print, dan ben je met de (X)XLcartridges die meer inkt bevatten goedkoper uit. Print je minder vaak dan kies je best de standaardcartridges, want inkt blijft niet eeuwig goed en een cartridge kan uitdrogen als hij niet vaak genoeg gebruikt wordt.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_082-089_Groepstest - Multifunctionals (ES).indd 86

WWW.PCMWEB.NL

30-06-16 16:29

GROEPSTEST All-in-ones

BESTE

Brother MFC-J5320DW

KOOP

AUG 2016

Brother Web Connect.

De zwarte kast, die volledig uit

ingebracht worden. Rechts is er een

kunststof bestaat, heeft geen on-

klep die je opentrekt en die direct

derdelen die uit het chassis steken.

toegang geeft tot de inkt. De Bro-

Hij kan printen op A3-formaat,

ther Innobella-inkt geeft volgens

Brother MFC-J5320DW

maar automatisch dubbelzijdig

de fabrikant de beste resultaten op

www.tiny.cc/j5320dw

printen en kopiëren/scannen kan

Brother Innobella-papier, maar dat

Straatprijs: € 187,-

alleen tot A4-formaat. Ondanks de

hebben we niet getest.

Paginakostprijs zwart: 1,21 eurocent

ondersteuning voor A3-afdrukken,

Brother iPrint & Scan-app.

Ook deze mfp heeft allerlei

Paginakostprijs kleur: 14,16 eurocent

is dit een vrij compacte alles-in-

cloud-functies en ingebouwde

één die iets breder en hoger, maar

apps, vergelijkbaar met de Canon

minder diep is dan de functioneel

PIXMA MG7700 Series. De klep

vergelijkbare Canon PIXMA MX925.

waarin het bedieningsscherm

Het compacte formaat is te danken

is verwerkt, kun je naar boven

aan het omkeren van de printtrein.

opentrekken, zodat je het scherm

bijvoorbeeld foutloos omgezet in

• Compact voor een A3-mfp

De papierlade biedt plaats aan 250

gemakkelijker kunt bedienen

een doorzoekbare computertekst.

• Gebruiksvriendelijk

vellen papier. De papieropvang van

wanneer je recht vóór de printer

ongeveer 20 cm, die geïntegreerd is

staat. De clouddiensten dien je

drukt de MFC-J5320DW deze

in de papierlade en die je manueel

eerst te activeren via de Brother

5%-testbrief echter abnormaal

uittrekt, heeft een capaciteit van

Web Connect-website. Daar krijg

traag af, met lange, niet te verkla-

• Volledig van plastic

vijftig vellen. Achteraan is er nog

je voor elke dienst een pincode

ren pauzes tussen de prints in. We

• Onverklaarbare pauzes tijdens

een uitklapbare invoerlade voor

die je dan binnen de 24 uur dient

probeerden dit zowel via computer

individuele vellen en A4-fotopapier.

in te tikken op het lcd-scherm van

als via cloud en zowel in rtf- als

De automatische documentinvoer

de mfp. Je hoeft dus niet zoals bij

in docx-formaat. Dit mankement

voor 35 vellen van de flatbedscan-

Canon je inloggegevens in te tikken

haalt de gemiddelde snelheids-

interne geheugen soms vol loopt,

ner gaat verscholen achter een klep

op het mfp-display zelf. Dit gaat

score van deze mfp flink omlaag.

waardoor we er bijvoorbeeld niet

die je naar achteren trekt en dan

sneller, maar je moet uiteraard wel

Ook andere documenten en zelfs

in slaagden om onze A4-testfoto

een centimeter of vijf schuin uit

een computer bij de hand hebben

foto’s print deze mfp met horten en

vanaf OneDrive af te drukken.

de mfp steekt. Een slimmigheidje

om de connect-dienst te kunnen

stoten, met rare, vrij lange pauzes

Het geheugen liep zelfs vol bij

is het geïntegreerde kabelgelei-

gebruiken. Interessant is de inge-

in het midden van een print. Heeft

een poging om via het app-menu

dingssysteem voor de netwerken

bouwde ocr-app: je kunt een docu-

dit te maken met de omgekeerde

enkele ingebakken sjablonen zoals

telefoonkabels, zodat je deze mooi

ment scannen naar een doorzoek-

printtrein? Wie weet. In elk geval

‘rekensommen’ of ‘muziekpapier’ te

kunt wegwerken. Een ander han-

bare pdf. Dit werkt uitstekend: onze

haalden we tijdens onze eigen

downloaden en te printen. We mo-

digheidje is de manier waarop de

testbrief met een papierbedekking

benchmarks bij lange na niet de

gen rustig stellen dat Brother nog

vier apart verwisselbare inktpatro-

van vijf procent die we tijdens de

door Brother opgegeven printsnel-

wel wat werk heeft aan de firmware

nen (1x zwart en 3x basiskleuren)

snelheidstesten gebruiken, werd

heid. Een ander probleem is dat het

voor deze all-in-one.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_082-089_Groepstest - Multifunctionals (ES).indd 87

Score

Pluspunten

Om de één of andere reden

• Uitstekende cloud-ondersteuning

Minpunten

printen • Traag

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

30-06-16 16:29

GROEPSTEST All-in-ones

Epson Workforce WF-7610DWF De WF-7610DWF is het middelste

Epson Workforce WF7610DWF

model uit het Workforce ‘wide

www.tiny.cc/wf7610

format’-scala van Epson. Hij kan

Straatprijs: € 220,-

printen, scannen en kopiëren

Paginakostprijs zwart: 2,78 eurocent

tot A3-formaat. Omwille van de

(XXL: 1,33 eurocent)

ingebouwde A3-flatbedscanner

Paginakostprijs kleur: 22,75 eurocent

en bijbehorende A3-adf met een

Score

capaciteit van 35 vellen papier, is dit de grootste machine in de test.

XXL-inktcartridge, die de afdrukkos-

het A3-papierformaat te selecteren

Hij past met zijn gewicht van 18,5

ten tot zelfs de helft laten dalen ten

of om de printkwaliteit apart van

kg en afmetingen van 567 x 486

opzichte van de XL-cartridge. Op

het gekozen papiertype te wijzigen.

x 340 mm nog net op een ste-

het grote kleurenaanraakscherm

Epson beweert op zijn website dat

• Volledige A3-ondersteuning

vige werktafel. De papierlade met

van 10,9 cm, dat geïntegreerd is in

deze mfp compatibel is met Win-

• Groot lcd-scherm

geïntegreerde manuele uitvoerlade

de schuin omhoog staande bedie-

dows 10 indien je de Universal Print

• XXL-cartridge (zwart)

kan tot 250 vellen papier bevatten.

ningsrand, passen alle bedienings-

Driver installeert, maar Windows 10

Aan de achterzijde is er een klep

pictogrammen op één scherm. De

build 14342_rs1 weigert de recentste

voor speciale papierformaten zoals

belangrijkste functies hebben iets

versie (v2.64) van de Epson-driver.

• Beperkte Windows 10-driver

enveloppen, etiketten, dikker papier

grotere pictogrammen dan minder

Deze mfp werkt verder wel gewoon

• Traag

of fotopapier. Deze mfp gebruikt

vaak gebruikte functies (zoals instel-

onder Windows 10, maar niet alle

• Volledig van plastic

Epson DURABbrite Ultra Ink met

lingen of ecomodus). Het werkt alle-

mogelijkheden van het apparaat zijn

een geclaimde levensduur voor

maal logisch en gebruiksvriendelijk.

via de standaarddriver te gebruiken.

fotoafdrukken van 105 jaar. Naast

De automatisch gedetecteerde

Vanaf externe opslag (SD-kaart,

Pluspunten

Minpunten

om te printen en te scannen van en

standaarden XL-versies heeft

Windows 10-driver is functioneel

Memory Stick Duo, usb-stick)

naar een mobiel apparaat. Je moet

Epson voor deze printer een zwarte

beperkt. Zo is het niet mogelijk om

kunnen alleen afbeeldingen

hiervoor wel de Epson Connect-

geprint worden. Scannen naar

dienst inschakelen, door naar het

externe opslag in pdf, jpg of tiff

webadres van de mfp te surfen

is wel mogelijk. Ocr is niet in het

en het apparaat te registreren. De

apparaat geïntegreerd zoals bij

mfp krijgt na aanmelding een eigen

Brother, maar op cd levert Epson

e-mailadres waarnaartoe je kunt

wel het ocr-programma Presto!

printen. De mfp print na registratie

webbeheer

Page Manager 9 mee. De Epson

een informatieblad met het unieke

van de Epson

iPrint-app voor iOS en Android of

e-mailadres en een QR-code die

Workforce WF-

Print and Scan-app voor Windows

je met de Epson-app scant om te

7610DWF.

10 Mobile maakt het mogelijk

verbinden met het apparaat.

Ingebouwd

Conclusie Alle geteste apparaten scoren in

wat groter. De A3-printers van

score die nipt boven de negentig

lage paginakostprijs. Heb je geen

de kwaliteitstesten minstens tach-

Brother en Epson zijn – door hun

procent uitstijgt. Het is ook veruit

behoefte aan een A3-printer met

tig procent. Het zijn dus allemaal

bredere printtreinen – vrij traag,

de snelste mfp die we hier testen

lage afdrukkosten (en dit alleen

behoorlijk goede printers, zowel

maar ook beide HP Envy’s zijn in

en dus de winnaar van onze

op voorwaarde dat je vrij veel

voor documenten als voor foto’s.

vergelijking met de twee Canon’s

award Best Getest. De Brother

print), dan biedt de Canon PIXMA

Op het gebied van uitrusting en

traag. De Canon PIXMA MX925 is

MFC-J5320DW wint de Aanrader-

MX925 het meeste waar voor zijn

snelheid zijn de verschillen heel

de enige mfp met een kwaliteits-

award vooral omwille van de erg

geld.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_082-089_Groepstest - Multifunctionals (ES).indd 88

WWW.PCMWEB.NL

30-06-16 16:29

GROEPSTEST All-in-ones Model

Brother MFCJ5320DW

Canon PIXMA MG7700 Series

Canon PIXMA MX925

Epson WorkForce WF-7610

HP Envy 5540

HP Envy 7640

Straatprijs

€ 187,00

€ 161,00

€ 143,00

€ 220,00

€ 91,00

€ 179,00

Berekende paginakostprijs bij 5% bedekking (zwart)

1,21 cent

2,90 cent

2,42 cent

2,78 cent

4,96 cent

Berekende paginakostprijs bij 5% bedekking (kleur)

14,16 cent

28,07 cent

36,91 cent

22,75 cent

28,31 cent

Straatprijs inkt zwart / kleur (XXL indien beschikbaar)

€ 28,10 / € 52,-

€ 14,64 / € 73,50

€ 14,70 / € 59,10

€ 30,40 / € 73,10

€ 29,70 / € 32,30

Oordeel

Garantie (maanden)

Beschikbare functies

Scannen / Printen / Kopiëren / Faxen

Scannen / Printen / Kopiëren

Scannen / Printen / Kopiëren / Faxen

Scannen / Printen / Kopiëren

Scannen / Printen / Kopiëren / Faxen

---

Aansluiting voor antwoordapparaat Aantal inktcartridges

Soorten cartridges (S=Standaard; S, XL XL=XL; XXL=XXL)

---

S, XL

S, XL, XXL

S, XL

nvt

---

Automatische papierinvoer (adf) Capaciteit adf (A4-pagina’s)

nvt

Dubbelzijdige adf Dubbelzijdig printen

--Y, ook A3

, niet A3

Printen cd/dvd Dubbelzijdig scannen Randloos printen Max. documentgrootte print / scan&kopie

A3 / A4

A4 / A4

A3 / A3

A4 / A4

Levensduur zwarte inkt XL (pag.)

2400

500

620

1100

600

Levensduur kleureninkt XL, cmygemiddelde (pag.)

1200

650

690

1100

415

Optische scannerresolutie

1200x2400

2400x4800

1200x2400

1200x1200

Printerresolutie

1200x6000

9600x2400

4800 x 2400

4800x1200

Opgegeven kopieersnelheid zwart (ppm)

7,7

8,4

Opgegeven document afdruksnelheid (kleur / zw ppm - ISO)

20 / 22

10 / 15

10 / 18

8 / 12

9 / 14

NFC / PictBridge / AirPrint / Wireless Direct Printing (WDP)

Cloud/e-mail-printing Printen vanaf usb-stick Geheugenkaartlezer Max. stroomverbruik (gemeten)

26 W

34 W

35 W

31 W

26 W

20 W

Gemiddeld stroomverbruik (opgegeven)

---

15 W

17 W

19 W

13,95 W

---

Gewicht (kg)

10,8 kg

7,9 kg

11,7 kg

18,5 kg

6,82 kg

7,67 kg

Afmetingen (w x d x h) mm

589 x 368 x 362

435 x 370 x 148

491 x 396 x 231

567 x 486 x 340

454 x 410 x 156

454 x 410 x 193

Ondersteunde besturingssystemen

Windows XP en hoger / macOS 10.7 en hoger

Windows 7 en hoger / macOS 10.7.5 en hoger

Windows 7 en hoger / macOS 10.6.8 en hoger

Windows XP en hoger / macOS 10.5.8 en hoger

Windows 7 en hoger / macOS 10.8 en hoger

Windows 7 en hoger / macOS 10.7 en hoger

Ondersteunde mobiele besturingssystemen

iOS / Android / Windows 10

iOS / Android

---

iOS / Android / Windows 10

iOS / Android / Windows 10 / Blackberry

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_082-089_Groepstest - Multifunctionals (ES).indd 89

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

30-06-16 16:29

HARDWAREHOEK De beste tips en trucs

HARDWAREHOEK HANDIGE TIPS EN NIEUWE M O G E L I J K H E D E N M E T J E H A R D WA R E

IS ZO’N KAART Het is makkelijk om in de specificaties van het nieuwe aanbod

Is dit hét moment om een nieuwe videokaart te kopen? Vlak voor gamebeurs E3 van start ging, pakten de grote hardware-fabrikanten al grootschalig uit. Zowel AMD als NVIDIA kondigden nieuwe videokaarten aan, die vele malen krachtiger én goedkoper zijn dan de vorige generatie grafische chips. Is dit dan toch echt het moment om te investeren in zo’n nieuwe grafische kaart, of kun je beter toch nog eventjes wachten? We helpen je deze maand in de Hardwarehoek om die keuze een stukje makkelijker te maken.

te verdrinken – zowel AMD als NVIDIA verkopen hardware waarmee je moderne games kunt draaien terwijl je het systeem op de achtergrond ook nog eens vrolijk bijvoorbeeld een video laat exporteren. Er is nog maar weinig software die alles uit deze nieuwe generatie videokaarten kan pompen. Omdat er nog maar weinig

O N D E R R E D A C T I E VA N B A S T I A A N V R O E G O P

Twee giganten De videokaartmarkt is inmiddels

hoge benchmarkscores. Met een

al aardig opgesplitst. Alleen AMD

prijskaartje van 260 euro is hij een

en NVIDIA concurreren nog met

stuk betaalbaarder dan eerdere

elkaar, waardoor er maar weinig

hardware.

reden is om naar andere chipma-

NVIDIA trapt deze generatie

kers te kijken. AMD verkoopt vanaf

van videokaarten af met de GTX

eind juni de RX 460, RX 470 en RX

1070 en GTX 1080. Beide kaarten

480 – kaarten met een Polaris-chip

zijn wat duurder dan wat AMD op

die vanaf 199 euro in de winkels ko-

het oog heeft – de GTX 1070 zal

men te liggen. Hoe hoger het ver-

voor rond de 400 euro worden

sienummer, hoe beter de kaart. Zo

verkocht. Hardware-technisch zijn

is de RX 460 een kaart die voor een

ze ook een flink stuk sterker dan

budgetprijs verkocht zal worden en

NVIDIA’s eerdere hardware. Zowel

eSporters moet aanspreken, terwijl

de GTX 1070 als GTX 1080 zijn

de RX 470 alle moderne games in

gemaakt om gigantisch hoge reso-

1080p met 60 fps kan afspelen. De

luties aan te kunnen, waardoor ze

RX 480 wordt de grote krachtpat-

ook games kunnen renderen voor

ser, met 8 GB geheugen en flink

virtualrealitybrillen.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_090-092_Hardwarehoek (JP).indd 90

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 13:06

HARDWAREHOEK De beste tips en trucs

1. Je bouwt een compleet nieuwe pc

ECHT NODIG?

Heb je nog geen krachtige game-pc

games en programma’s ge-

in huis staan? Dan is dit een prima

bruikmaken van deze nieuwe

moment om te investeren in de

rekenkracht, kun je afvragen of

nieuwe generatie videokaarten. Je

je het ook wel echt nodig hebt.

begint immers bij nul, waardoor je

Want waarom zou je in dure,

nog geen oude hardware hebt die

nieuwe kaarten investeren, als

nog prima werkt. Daarnaast is het

je huidige hardware nog prima

bij de bouw van een nieuwe compu-

zijn werk lijkt te doen? Lang niet

ter vaak verstandig om vast goed te

iedereen heeft een reden om

investeren. Een pc met bijvoorbeeld

te upgraden, maar we kunnen

een NVIDIA GTX 1070 kan zomaar

wel vijf smoesjes, of uh, goede

vijf jaar lang de nieuwste games af-

redenen bedenken om dit wél

spelen. Met een oudere videokaart

te doen.

moet je na twee of drie jaar wellicht

klein, dus je betaalt hoogstens 100

al een upgrade overwegen. Het

euro meer dan je anders zou doen.

om flink te investeren in de nieuwe gene-

prijsverschil tussen een oude en

Of zelfs nog minder, mocht je voor

ratie videokaarten.

een nieuwe kaart is bovendien vrij

een AMD-kaart gaan.

Zowel

Een compleet nieuwe pc is hét moment

2. Je zet volledig in op virtual reality

AMD als

AMD en NVIDIA hebben hun video-

headset en ben je van plan die de

maar zijn wel in staat om spellen op

NVIDIA zetten

kaarten grotendeels met het oog op

komende tien jaar te gebruiken? Dan

recente VR-brillen te draaien. Het

flink in op hoge

virtual reality ontworpen. Door hoge

is het zeker een goed idee om in zo’n

is wat zonde om te upgraden als je

resoluties voor

resoluties te ondersteunen, kun-

nieuwe videokaart te investeren.

één van deze kaarten hebt, want het

virtual reality.

nen de nieuwe modellen makkelijk

Tenminste … als je dat recentelijk

3D-omgevingen voor de meerdere

niet al hebt gedaan. Heb je namelijk

schermen van een VR-bril renderen,

een VR-bril gekocht, dan is de kans

zonder dat er buitensporig veel van

groot dat je hebt geïnvesteerd in bij-

je pc wordt gevraagd. Heb je zo’n

voorbeeld een NVIDIA GTX 970 of een AMD R9 290 – beide videokaarten worden namelijk

verschil tussen deze twee generaties is wat klein. Sta je op het punt een VR-bril te kopen en heb je nog niet die eerder aangeraden kaarten, dan zouden we direct een stapje

voor virtual reality aangera-

verder gaan en de

den. De twee zijn inmiddels

nieuwere modellen

een generatie ouder dan het nieuwe aanbod,

in huis halen. Deze videokaarten zijn immers meer ‘futureproof’ – de

De nieuwste GeForce GTX1080 kan zonder moeite 4K weergeven.

kans dat ze met toekomstige versies van Oculus Rift en HTC Vive (en mogelijk andere merken) werken is een stuk groter. En bij de aanschaf van zo’n VR-kaart wil je nu eenmaal het liefst op de lange termijn inzetten.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_090-092_Hardwarehoek (JP).indd 91

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

01-07-16 13:06

HARDWAREHOEK De beste tips en trucs

3. Je hebt al héééél lang geen upgrade meer gehad Een spelcomputer upgrade je als

kunt dan beter nog een paar

er een nieuwe generatie verschijnt,

generaties wachten, totdat soft-

maar bij videokaarten hoef je niet

ware zo zwaar is geworden dat

iedere keer weer naar de winkel

je huidige apparatuur het niet

te lopen. Een kaart die je twee of

meer aankan.

drie generaties terug hebt gekocht,

Weet je niet zeker of je inmid-

4. JE HEBT AL OP ANDERE MANIEREN JE SNELHEID GEPROBEERD TE VERHOGEN Een videokaart is goed voor de

taak wel goed gedaan krijgt. Wordt

grafische prestaties van je com-

je pc traag bij veel open tabbladen?

draait moderne games nog steeds

dels toe bent aan een upgrade?

puter, maar er zijn uiteraard nog

Wellicht is het tijd voor wat meer

prima. Voordat je voor het nieuwe

Duik dan je favoriete games in,

veel meer manieren om je pc te

intern geheugen.

aanbod gaat, moet je je daarom

zet ze op een hoge grafische

versnellen. Heb je last van lange

eerst eens héél goed afvragen hoe

standaard en schakel de frame-

laadtijden? Dan kan het vervangen

wordt pas een vereiste als je tijdens

hard je dat nieuwe speeltje nodig

teller in. Hangt de hoeveelheid

van een harde schijf door een

het gamen duidelijk last hebt van

hebt. Zit de hiervoor genoemde

frames rond de 60, dan heb je

SSD veel meer betekenen dan het

een verlaagd aantal frames, of als je

GTX 970 of R9 290 al in je pc? Dan

nog lang geen nieuwe hardware

installeren van een nieuwe video-

systeem de gewilde grafische instel-

gaan de GTX 1070 of RX 480 er niet

nodig. Met je huidige pc kun je

kaart. Werk je veel met video’s die

lingen niet langer aankan. Doe dus

voor zorgen dat je ineens totaal

dan immers alles wat je nodig

maar niet renderen bij het expor-

eerst even onderzoek of AMD dan

andere games kunt afspelen. Je

hebt er al uit trekken.

teren? Denk dan eens na over een

wel NVIDIA echt jouw problemen

krachtigere i7-processor, die de

kan verhelpen.

Het upgraden van een videokaart

Alle soorten en maten

5. Je wilt de stap naar 4K maken

De videokaartmarkt kan wat

warmer, andere ventileren harder

verwarrend zijn. Niet alleen

en maken meer geluid. En dan zijn

moet je kiezen tussen allerlei

er nog kaarten die superstil zijn,

modellen van AMD en NVIDIA,

maar iets slechter te overklokken

maar je moet vervolgens ook

zijn. Flink wat factoren om rekening

nog eens kiezen van welke fabri-

mee te houden.

kant je deze kaart wilt. Zo kun

Ons advies: probeer de kaart die je

je een NVIDIA GTX-kaart kopen

koopt te laten afhangen van de kast

van MSI, maar ook van ASUS of

die in huis staat. Heb je een pc-toren

een 4K-scherm heb

Gigabyte.

die vrij dicht kan en daarom niet

je de juiste video-

De kaarten van deze fabrikan-

snel geluid maakt? Dan is een gpu

kaart nodig.

ten bevatten allemaal dezelfde

met wat sterkere ventilatoren handi-

grafische processor van ofwel

ger. Door de isolatie van je pc merk

Om te gamen op

Langzaamaan beginnen we onze

grade naar de nieuwe generatie

AMD ofwel NVIDIA, maar zijn net

je toch niets van het iets hardere

1080p-schermen in te wisselen voor

hardware wat zijn. Wij zouden

wat anders in elkaar gezet. Zo

geluid en zul je ook harder moeten

indrukwekkende 4K-monitoren.

dan wel gelijk duur inspringen –

heeft de ene kaart een snellere

koelen. Waait je pc lekker door? Dan

Zo’n 4K-scherm kan echter niet

voor 4K lijkt de RX 480 van AMD

ventilator, koelt de ander op

kun je weer kiezen voor een stillere

zomaar alles in de juiste resolutie

of de GTX 1080 van NVIDIA het

een net wat andere manier en

kaart. Uiteraard is dat allemaal

draaien. Wil je een game met zoveel

handigst, simpelweg omdat je

worden de prestaties soms zelfs

alleen relevant als je ventilatoren

kracht draaien? Dan zul je daar

graag wat speelruimte wilt hier-

ietwat beperkt om oververhitting

gebruikt. Ben je een waterkoelings-

de juiste videokaart voor moeten

voor. Een kaart die dit nog maar

tegen te gaan. Het zorgt ervoor

koning? Dan heb je vermoedelijk

hebben. Indien je nog niet de juiste

nét aankan is vaak immers net

dat iedere kaart anders reageert

allang een idee hoe je de boel koud

kaart daarvoor hebt, kan een up-

niet wat je zoekt.

op warmte. Sommige worden

houdt zonder al te veel geluid.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_090-092_Hardwarehoek (JP).indd 92

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 13:06

GA METEEN AAN DE SLAG!

Benieuwd naar het energieverbruik van een apparaat of wilt u lekker knutselen met de Raspberry Pi 3? Wij hebben een aantal scherp geprijsde aanbiedingen voor je. Dan kun je gelijk goed aan de slag! Voor deze aanbiedingen geldt: inclusief btw, exclusief verzendkosten, op = op. Deze aanbiedingen gelden zolang deze editie van PCM in de winkel ligt.

D-LINK DSP-W215 MYDLINK HOME SMART PLUG SLIMMER METEN, WETEN EN SCHAKELEN De lekker handzame en superhandige myDlink Home Smart Plug is een klein kastje dat je aansluit op een stopcontact. De installatie is erg makkelijk: met een druk op de knop op de voorkant synchroniseer je ‘m met je draadloze thuisnetwerk. SLIM SCHAKELEN Je kunt via de bijbehorende myDlink Home-app (iOS & Android) een aangesloten apparaat aan- of uitzetten, maar ook het energieverbruik in de gaten houden en bij een bepaalde limiet die je instelt, schakelt hij het aangesloten apparaat zelf uit. En ben je in alle haast vergeten de tv of het koﬃezetapparaat uit te zetten? Via de app zet je ‘m dankzij de Home Smart Plug gewoon uit (of incl. verzendkosten! aan). Dat is nog eens slim schakelen!

€ 39,95

RASPBERRY PI 3 COMPLEETSET IDEALE BASSISSET VOOR ELK PROJECT!

RASPBERRY PI 3 ADVANCED MEDIAPLAYERSET SPEEL AL JE MEDIA MOEITELOOS AF!

€ 69,99

De nieuwe Raspberry Pi 3 Model B past in dezelfde behuizing als zijn voorgangers, maar is intern aanzienlijk verbeterd. Hij is veel krachtiger en heeft geïntegreerde bluetooth en wiﬁ. De nieuwe Pi is hiermee een volwaardige netwerkcomputer geworden. DE RASPBERRY PI 3 COMPLEETSET BEVAT: * Raspberry Pi 3 Model B * Netadapter 5 volt, 2,5 ampère * Originele behuizing * 16 GB microSD-kaart met SD-adapter * HDMI-kabel (1,5 meter) * Netwerkkabel (2 meter)

€ 99,DE RASPBERRY PI 3 ADVANCED MEDIAPLAYERSET BEVAT: * Raspberry Pi 3 Model B * Netadapter 5 volt, 2,5 ampère * Originele behuizing * 8 GB microSD-kaart met SD-adapter en Mediacenter-software voorgeïnstalleerd * HDMI-kabel (1,5 meter) * Netwerkkabel (2 meter) * Stereokabel * Handig mini-toetsenbord met touchpad t.w.v. € 29,99 * Batterijen

GA SNEL NAAR WWW.HUBBIT.NL Hubbit enkele pagina (JP).indd 20

4-7-2016 11:40:33

ACHTERGROND Alles over streaming

STREAMEN VAN A TOT Z Alles wat je moet weten

Als je zelf thuis aan de slag gaat met het streamen van video, dan struikel je over de termen die je kunt tegenkomen. En ga je je eigen thuisbioscoop opzetten, dan moet je op nog veel meer dingen letten. Tijd dus om alles even helder te krijgen en PCM helpt je daarbij met dit overzicht! JEROEN BOER EN MARK GAMBLE

Beeld 720p (HD)

Ultra HD

Standaard HD-filmmateriaal wordt vaak aange-

Videobeelden die in 4K zijn geschoten hebben 3840 bij 2160 pixels en voor 8K-video is dat 7680 bij

duid als 720p, wat staat voor een resolutie van

4320 pixels. Beide resoluties vallen onder de noemer Ultra HD. Los van de hoge resolutie zijn UHD-

1280 x 720 pixels met progressive scanning (zie

beelden ook voorzien van een hogere framerate (tot wel 120 frames per seconde) waardoor beeld

Progressive). De term 720p of HD zegt niet direct

nog soepeler wordt weergegeven. 4K-content is nog lang niet overal verkrijgbaar en het zal voor

iets over de beeldkwaliteit, want die wordt naast

tv-uitzendingen sowieso nog wel een tijd duren voordat 4K gemeengoed is in Nederland en België,

de resolutie ook sterk bepaald door de bitrate.

op 8K zullen we waarschijnlijk nog wel langer moeten wachten, maar het hang mede af van welke

Films zijn doorgaans 720p/24, wat betekent dat

standaard de televisie- en filmindustrie kiest. Streamingdiensten als Netflix gebruiken al 4K voor

het beeld progressive is met 24 beelden per

een aantal series.

seconde. Oudere televisies werden vroeger nog wel eens aangeduid met een HD Ready-logo, maar dat stond voor zowel 720p als 1080i, en niet – zoals veel mensen dachten – alleen 720p. Dit logo wordt tegenwoordig niet meer gebruikt, aangezien alle tv’s Full HD ondersteunen.

1080p (Full HD) Full HD-filmmateriaal wordt doorgaans aangeduid als 1080p, wat staat voor een resolutie van 1920 x 1080 pixels met progressive scanning. De term 1080p of Full HD zegt niet direct iets over de beeldkwaliteit, want die wordt naast de resolutie ook sterk bepaald door de bitrate. Films zijn doorgaans 1080p/24, wat betekent dat het beeld progressive is met 24 beelden

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_094-099_Achtergrond - Streaming van A tot Z (JP).indd 94

WWW.PCMWEB.NL

30-06-16 15:28

ACHTERGROND Alles over streaming

per seconde. Naast 1080p kom je op downloadnetwerken ook 1080i-materiaal tegen. Dit zijn doorgaans opgenomen televisie-uitzendingen die gebruikmaken van interlaced scanning (zie Interlaced).

H.264 H.264 of AVC (Advanced Video Coding) is een codec voor het comprimeren van videomateriaal. Het is één van de codecs die gebruikt wordt op blu-ray en tegenwoordig vrijwel de standaard. Doorgaans maken HD- of Full HD-

FIELD 2

FIELD 1

films die je kunt downloaden, gebruik van deze codec. Op downloadnetwerken wordt H.264 ook vaak aangeduid als x264, de naam van een

FRAME Bij interlaced scanning

populaire encoder voor deze codec. H.264 was

worden eerst de even

ooit een zware codec om af te spelen, maar te-

beeldlijnen opgebouwd

genwoordig hebben processors, gpu’s en SoC’s

gevolgd door de oneven

ingebouwde decoders voor H.264, waardoor

lijnen.

zelfs een Raspberry Pi dit formaat afspeelt. Deze decoders werken probleemloos met video’s tot en met 1080p. H.264 kan ook gebruikt worden voor 4K UHD-video, maar dat wordt doorgaans niet ondersteund door minder krachtige afspeelapparaten als mediaspelers of smart-tv’s.

H.265

Bij progressive scanning wordt het beeld in één keer ververst.

H.265 of HEVC (High Efficiency Video Coding) is de opvolger van H.264. Het grote voordeel ten opzichte van H.264 is dat de compressie twee keer zo hoog kan zijn, zonder verlies van beeldkwaliteit. De codec wordt daarom gebruikt voor Ultra HD-video. De moderne 4K-televisies bieden allemaal ondersteuning voor H.265 en Netflix gebruikt deze codec ook voor het streamen van 4K-materiaal. Heb je een nog wat oudere mediaspeler, dan is de kans vrij groot dat deze bestanden gecodeerd in H.265 niet kan

FRAME 1

FRAME 2

mediaspeler door die update misschien wel

betekent dat deze televisies doorgaans meer

velden: de even en de oneven beeldlijnen. Bij

H.265 kan afspelen.

frames per seconde kunnen weergeven dan

de weergave van beelden worden eerst de even

dat de beschikbare videocontent dat zelf kan.

beeldlijnen in één keer ververst, gevolgd door

Boven de 200 Hz kun je dat eigenlijk niet eens

de oneven beeldlijnen. Er wordt dus nooit een

Hertz – vaak afgekort met Hz – is een frequentie-

waarnemen, het verschil wordt steeds lastiger te

volledig beeld ververst. In de begintijd van de

aanduiding voor een gebeurtenis per seconde.

zien. Gewone tv-beelden worden met 50 of 60

beeldbuistelevisie was dit nodig omdat het niet

Het wordt zowel voor audio als video toegepast.

Hz uitgezonden.

mogelijk was om in één keer een volledig beeld te

afspelen, maar sommige fabrikanten brengen regelmatig updates uit, dus controleer of jouw

Bij die laatste staat Hz voor het aantal beelden

verversen. HD-televisie wordt maximaal in 1080i

per seconde, overeenkomend met de framerate.

Interlaced

Een video met 60 frames per seconde kan dus

HD-formaten worden aangeduid met een getal

te vereist. Het nadeel van interlaced scanning is

ook worden aangeduid als 60 Hz. Bij televisies

gevolgd door een letter, bijvoorbeeld 1080i. De i

dat het beeld in theorie minder scherp is. Moder-

wordt juist de term Hz heel veel gebruikt, zo zijn

staat voor interlaced scanning (of interliniëring)

ne HD-televisies (lcd, plasma of oled) gebruiken

er televisies van 100, 200 en zelfs 1200 Hz. Dat

en betekent dat het beeld is opgedeeld in twee

progressive scanning (zie Progressive) en moeten

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_094-099_Achtergrond - Streaming van A tot Z (JP).indd 95

uitgezonden, omdat 1080p veel meer bandbreed-

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

30-06-16 15:28

ACHTERGROND Alles over streaming

16:9

21:9

4:3

ondersteunt surroundgeluid, maar in de praktijk is het bijna onmogelijk om via AAC surround uit een surroundreceiver te krijgen. Een op Plex of Kodi gebaseerde mediaspeler kan AAC realtime omzetten naar Dolby Digital, zodat je toch surroundgeluid uit je surroundreceiver krijgt.

Audio offset (Lip-sync) In sommige filmbestanden loopt het geluid niet helemaal synchroon met het beeld. Als de video en de audio perfect gesynchroniseerd zijn, dan noemen we dat lip-sync. Heb je problemen met asynchrone films, dan loopt het beeld meestal iets achter op de audio. Soms zit het synchronisatieprobleem in de film zelf. Gebruik je een losse surroundreceiver, dan kan het probleem ook veroorzaakt worden door je complete beeldketen en hoeft het niet per se door de film zelf te komen. De audio wordt het interlaced-signaal omzetten naar een progres-

(1.77:1) wordt ook wel breedbeeld genoemd

dan sneller door je receiver verwerkt dan door

sive-signaal. Dit moet zorgvuldig gebeuren, omdat

en is de standaard voor moderne HD-

je televisie. Surroundreceivers bieden door-

je anders kunt zien dat er informatie van twee

televisies. De vierkante televisies die vroeger

gaans de optie om het geluid iets te vertragen,

verschillende frames wordt samengevoegd. Bij de

gebruikelijk waren, hadden een beeldverhou-

dit heet audio offset of lip-sync-correctie. Ook

eerste generatie lcd- en plasma-televisies was dit

ding van 4:3 (1.33:1). Oudere films en series

softwarematige mediaspelers als Kodi hebben

soms het geval. Bij moderne televisies gaat het

worden doorgaans aangeboden in 4:3, waar-

doorgaans een mogelijkheid om het geluid te

eigenlijk uitstekend, waardoor het in de praktijk

door je op je HD-televisie links en rechts van

vertragen en op de betere hardwarematige

qua scherpte niet veel uitmaakt. Dat televisie-

het beeld een zwarte balk ziet. Naast deze

mediaspelers en sommige televisies bestaat

uitzendingen doorgaans toch zichtbaar minder

twee beeldverhoudingen zijn er ook bredere

deze mogelijkheid ook.

scherp ogen dan blu-ray, komt eerder door een

beeldverhoudingen zoals 1,85:1, 2,35:1 en

lagere bitrate en hogere compressie dan door het

2,39:1 die in de bioscoop gebruikt worden.

Dolby Digital (AC-3)

verschil tussen interlaced of progressive scanning.

Bij weergave op een breedbeeldtelevisie zie

Dolby Digital (ook wel AC-3) is één van de

je dan een zwarte strook boven en onder

bekendste codecs die 5.1-surroundgeluid

het beeld. Zie je zwarte balken in beeld, ga

mogelijk maakt. Dolby Digital is één van de

Bij Progressive – aangeduid met een p – wordt

deze dan niet weg proberen te halen met de

standaardcodecs voor dvd-video en ook voor

het beeld juist frame voor frame compleet ver-

beeldformaattoets op je afstandsbediening.

blu-ray-video wordt het nog gebruikt. Dolby

Progressive

Digital ondersteunt maximaal zes kanalen (5

verst, in plaats van de even en oneven beeldlijnen. Dit resulteert in een scherper beeld, omdat er daadwerkelijk 24, 25 of 30 hele beelden per seconde worden weergegeven. De keerzijde

Geluid

surroundkanalen plus een subwooferkanaal). Een Dolby Digital-geluidstrack wordt vaak afgekort tot DD met het aantal kanalen erachter.

daarvan is dat de verwerking van de beelden

AAC

veel meer rekenkracht kost en dus ook band-

AAC staat voor Advanced Audio Coding en is

2.0 stereogeluid is. Gebruik je de mediaspeler

breedte. Dat is de reden dat er voor tv-beelden

een formaat voor gecomprimeerd geluid, ver-

van een smart-tv die je hebt aangesloten op

juist wordt gekozen voor Interlaced.

gelijkbaar met mp3. Bij dezelfde bitrate bied

een surroundreceiver, zorg er dan voor dat je

AAC een hogere geluidskwaliteit dan mp3. Het

films (indien je een keuze hebt) voorzien zijn

Beeldverhouding

formaat wordt gebruikt door veel diensten en

Bij films die je kunt downloaden of streamen,

fabrikanten. Voorbeelden zijn de digitale ra-

vind je vaak informatie over de beeldverhou-

diostandaard DAB+, digitale televisie, YouTube

ding. De beeldverhouding geeft aan hoe breed

en Apple. AAC-geluid kom je vaak tegen bij

het beeld is. Een beeldverhouding van 16:9

films die je koopt als digitale download. AAC

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_094-099_Achtergrond - Streaming van A tot Z (JP).indd 96

DD 5.1 staat voor surroundgeluid, terwijl DD

WWW.PCMWEB.NL

30-06-16 15:28

ACHTERGROND Alles over streaming

van een Dolby Digital-geluidstrack. Je hebt dan de grootste kans dat er via HDMI of S/ PDIF daadwerkelijk surroundgeluid wordt doorgegeven van je televisie naar je surroundreceiver.

Dolby Digital Plus (E-AC3) Dolby Digital Plus (ook wel Enhanced AC-3) is een verbeterde versie van Dolby Digital met ondersteuning voor 7.1-geluid en een hogere bitrate. Dolby Digital is daarnaast efficiënter, het maakt dezelfde kwaliteit als Dolby Digital mogelijk met een lagere bitrate. In de praktijk wordt Dolby Digital Plus bij streaming daarom juist voor 5.1-geluid gebruikt. Netflix gebruikt bijvoorbeeld Dolby Digital Plus als geluidscodec. Hoewel niet helemaal correct, is Dolby Digital Plus in de praktijk compatibel met het normale Dolby Digital.

Dolby TrueHD Dolby TrueHD is de opvolger is van Dolby Digital

ondersteuning voor zowel Dolby Digital als DTS

Surroundgeluid (5.1 en 7.1)

en in de praktijk maakt het dan ook niet zoveel uit

Surroundgeluid is ruimtelijk geluid waarbij

welk geluidsformaat je gebruikt. Gebruik je echter

meerdere luidsprekers worden gebruikt voor

een ingebouwde mediaspeler in een smart-tv, dan

de ruimtelijke effecten. Bij 5.1-surroundgeluid

heeft Dolby Digital de voorkeur. Er zijn name-

worden er zes geluidskanalen gebruikt. Hiervan

lijk geen televisies die DTS in surround kunnen

zijn vijf kanalen voor normale luidsprekers (twee

doorgeven aan een surroundreceiver. In plaats

voorkanalen links en rechts, een middenkanaal

daarvan wordt DTS omgezet naar stereogeluid.

voor en twee achterkanalen links en rechts) en

en Dolby Digital Plus. Het grote voordeel ten op-

wordt er één kanaal gebruikt voor een sub-

zichte van zijn voorgangers is dat Dolby TrueHD

woofer. Bij 7.1-geluid worden er twee extra

lossless compressie gebruikt. Hierdoor is de

achterkanalen toegevoegd voor een ruimtelijker

geluidskwaliteit veel hoger. Daarnaast worden

geluidsveld.

er acht geluidskanalen ondersteund waarmee je 7.1 geluid kunt weergeven. Het is één van de geluidsformaten die gebruikt wordt op blu-ray

Aansluitingen

en je komt het geluidsformaat op downloadnet-

DTS-HD Master Audio

werken dan ook tegen bij geripte blu-ray-films.

DTS-HD Master Audio (DTS-HD of DTS-HD MA) is

ARC

TrueHD vereist meer bandbreedte dan Dolby

de opvolger van DTS en heeft als groot voordeel

ARC staat voor Audio Return Channel en houdt

Digital en kan daarom alleen over HDMI gebruikt

dat het een lossless geluidsformaat is. Het is

in dat geluid vanuit de televisie naar een sur-

worden. Doorgaans wordt een Dolby TrueHD-

dan ook de tegenhanger van Dolby TrueHD.

roundreceiver over dezelfde HDMI-kabel kan als

audiotrack altijd vergezeld van een normale

Het geluidsformaat wordt gebruikt op blu-ray-

de kabel die gebruikt wordt om het beeld in de

Dolby Digital-audiotrack.

films en in de praktijk wordt hierbij 7.1-geluid

televisie in te voeren. Je kunt zo dus het geluid

ondersteund. Je hebt een surroundreceiver en

van je televisie (live-televisie of de apps in de

mediaspeler met HDMI nodig om het geluidsfor-

slimme omgeving) naar je surroundreceiver stu-

maat weer te geven. Heb je geen geschikte ap-

ren. Je hoeft zo maar één HDMI-kabel tussen je

paratuur voor DTS-HD Master Audio, dan wordt

HD-tv en surroundreceiver aan te sluiten. Deze

het geluid omgezet naar het kwalitatief mindere

geeft het beeld van de op de surroundreceiver

DTS via S/PDIF of HDMI.

aangesloten bronnen door aan de televisie en

DTS DTS is een tegenhanger van Dolby Digital. In de praktijk is er weinig verschil. DTS zou in potentie

het geluid van de televisie zelf aan de surroundreceiver.

een iets hogere geluidskwaliteit bieden, maar het

HDMI

is maar de vraag in hoeverre dat echt zo is. Net als

HDMI (High-Definition Multimedia Interface) is

Dolby Digital wordt DTS doorgegeven over S/PDIF

een digitale aansluiting voor audio- en video-

of HDMI. Vrijwel iedere surroundreceiver heeft

signalen. Het is de standaardaansluiting om

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_094-099_Achtergrond - Streaming van A tot Z (JP).indd 97

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

30-06-16 15:28

ACHTERGROND Alles over streaming

apparatuur aan te sluiten op een HD-televisie.

is geschikt voor surroundgeluid in het normale

met Googles Chromecast, een

HDMI is er in verschillende versies, vanaf versie

Dolby Digital of DTS. Wil je beter geluid, dan kun

HDMI-mediaspeler zonder ei-

1.3 worden de hoge resolutie geluidscodecs

je gebruik maken van HDMI.

gen interface. In een geschikte app zoals Netflix of Plex zoek

Dolby TrueHD en DTS-HD Master Audio ondersteund. HDMI 1.4 is nodig voor ARC (zie ARC) en 3D-weergave. De huidige 4K UHD-televisies zijn uitgerust met HDMI 2.0, dat nodig is voor

Streaming

je op je smartphone of tablet uit wat je wilt kijken, waarna de opdracht naar de Chromecast wordt gestuurd die de weergave

4K UHD-weergave met 60 beelden per seconde.

AirPlay

Officieel mogen de versienummers niet meer

AirPlay is een streamingproto-

casten vaak ook in combinatie met de Netflix-

gebruikt worden om een kabel aan te duiden. In

col van Apple waarmee onder

afspeel-app op je smart-tv of spelcomputer.

plaats daarvan worden kabels aangeduid met

andere audio en video ge-

Deze afspeel-app wordt herkend door de Netflix-

een snelheidsgraad, bijvoorbeeld High Speed of

streamd kunnen worden tus-

app op je smartphone of tablet, zodat je films of

Standard. Een Standard-kabel kan overweg met

sen apparaten. AirPlay-servers

series kunt casten naar je afspeelapparaat.

maximaal 1080i of 720p, terwijl je met een High

zitten ingebouwd in iTunes (OS X en Windows)

Speed-kabel juist weer 1080p, 4K en 3D-beelden

en iOS. Voor audio via AirPlay is er veel keuze.

DLNA

kunt doorsturen. En dan is er van beide kabels

Er zijn luidsprekers met AirPlay-ondersteuning,

DLNA (Digital Living Network Alliance) is een

ook nog een Ethernet-variant: hierbij deze kabel

losse ontvangers met een geluidsuitgang, Apples

standaard om mediabestanden te delen over

ook geschikt voor netwerkverkeer. Koop je een

AirPort Express en mediaspeler Apple TV. Wil je

verschillende apparaten. DLNA werkt met

nieuwe HDMI-kabel, dan doe je er eigenlijk altijd

AirPlay gebruiken voor beeld, dan is er maar één

servers, spelers en controllers. Een DLNA-server

goed aan om te kiezen voor een High Speed

keuze: de mediaspeler Apple TV, waarmee je

draait op bijvoorbeeld je NAS of pc en indexeert

with Ethernet-kabel, dan ben je voorbereid

films vanaf je Mac, pc met iTunes, iPhone of iPad

je films en muziek. Een DLNA-speler is bijvoor-

op de toekomst. Laat je niks wijsmaken door

op je televisie kunt afspelen.

beeld ingebouwd in je mediaspeler of smart-tv

winkels die je proberen een hele dure kabel aan

zelfstandig start. Gebruik je Netflix, dan gaat het

en kan verbinding maken met de DLNA-server

te smeren, een High Speed with Ethernet-kabel

Bitrate

hoeft niet meer dan 10 euro te kosten.

Bitrate drukt uit hoeveel data een stream of

aangeboden films en muziek. Een controller is

mediabestand gebruikt in megabit/s. In de basis

afspeelsoftware waarmee je de inhoud van een

geldt dat hoe hoger deze bitrate is, des te hoger

DLNA-server kunt zien en deze inhoud vervol-

de kwaliteit van het beeld is. Uiteraard is een

gens afspeelt op een speler. Dit is in de praktijk

directe vergelijking tussen twee bestanden alleen

een DLNA-app op je smartphone waarmee je

mogelijk als dezelfde codec gebruikt wordt. De

bijvoorbeeld films op je smart-tv of mediaspe-

bitrate van een stream hangt uiteraard af van de

ler afspeelt. De smart-tv of mediaspeler maakt

resolutie, maar er is geen directe relatie. Ook de

vervolgens zelf contact met de DLNA-server.

kwaliteit of de mate van compressie speelt mee.

Functies kunnen ook gecombineerd worden,

Vergelijk het met een jpeg-afbeelding van 1920 x

een DLNA-app kan vaak ook dienstdoen als

1080 pixels. Afhankelijk van de jpeg-compressie

DLNA-server. DLNA is heel handig voor het

S/PDIF

waarbij je een menu te zien krijgt met alle

die je instelt, kan diezelfde afbeelding 1,3 mega-

streamen van video en audio binnen je thuisnet-

S/PDIF staat voor Sony/Philips Digital Interface

byte of slechts 111 kilobyte innemen. De resolutie

werk. Je zet je films op je NAS of pc en je kunt

Format. Het is een digitale geluidsaansluiting om

van de afbeelding is hetzelfde, de kwaliteit ver-

ze op je mediaspeler of smart-tv eenvoudig uit

bijvoorbeeld je televisie of mediaspeler op een

schilt sterk. Bij Full HD-video is dit niet anders. Een

een bibliotheek kiezen. In de praktijk is het zeker

surroundreceiver aan te sluiten. De aansluiting

Full HD-film op een blu-ray heeft een bitrate tus-

in combinatie met een smart-tv lastiger, omdat

is beschikbaar in een coaxiale variant die aan-

sen de 25 en 40 Mbit/s, terwijl een Full HD-stream

het per mediaspeler of smart-tv verschilt welke

gesloten wordt met een koperen kabel of een

op Netflix zo’n 7 Mbit/s vereist. In beide gevallen

bestandsformaten kunnen worden afgespeeld.

optische variant (ook wel TOSLINK genoemd)

wordt een H.264-codering gebruikt. Kijk je kritisch

Zo is het prima mogelijk dat mkv qua beeld en

die aangesloten wordt met een glasvezelkabel.

naar het beeld, dan is het verschil tussen een blu-

geluid werkt, maar dat ondertiteling niet wordt

Qua mogelijkheden maakt het niet uit of je voor

ray (of een blu-ray-rip) en een streamingdienst als

weergegeven. Een oplossing hiervoor is een

de coaxiale of optische variant kiest, al hebben

Netflix zeker zichtbaar.

DLNA-server die zelf beelden kan transcoderen.

televisies doorgaans de optische variant. S/PDIF

Casten

DLNA is nauwverwant aan UPnP en is op mediagebied tegenwoordig hetzelfde.

Casten is het geven van een afspeelopdracht aan je mediaspeler, waarna de mediaspeler zelfstandig de stream van een streamingdienst start. In de praktijk geef je de opdracht met je smartphone of tablet, die vervolgens niet heel de tijd aan hoeft te staan. Casten is nauw verbonden

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_094-099_Achtergrond - Streaming van A tot Z (JP).indd 98

WWW.PCMWEB.NL

30-06-16 15:28

ACHTERGROND Alles over streaming

MKV

tels hebben de extensie .sup en zijn afkomstig

Transcoderen

van een blu-ray. Deze ondertitels kunnen in een

Transcoderen is het converteren van een me-

mkv-container gestopt worden en worden in VLC

diabestand naar een ander formaat. In relatie

op de pc prima weergegeven. Op een hardware-

tot streaming wordt met transcoderen tegen-

matige mediaspeler of de ingebouwde media-

woordig realtime transcoderen bedoeld. Hierbij

video- en ondertitelings-

speler van een smart-tv worden deze ondertitels

wordt een film realtime omgezet naar een

tracks gecombineerd

vaak niet weergegeven. Er zijn ook mkv-films

formaat dat het afspeelapparaat ondersteunt.

kunnen worden. Een mkv-container ondersteunt

waarin het ondertitelingsspoor een srt-bestand

Het voordeel van realtime transcoderen is dat

eigenlijk alle beelden geluidscodecs. Er is dus

is. Deze wordt via DLNA vaak wel weergegeven.

je films maar in één formaat hoeft te bewaren,

niet zoiets als één mkv-filmformaat en je kunt

Dat verklaart waarom de ene mkv met onderti-

terwijl je ze af kunt spelen op al je apparatuur

dus niet zeggen dat je mediaspeler geschikt is

tels wel werkt en de andere niet. Je kunt onder-

waaronder je smartphone en tablet. Transcode-

voor mkv. In de praktijk is er wel een ‘standaard’

titelingsproblemen via DLNA ondervangen via

ren vereist veel kracht en je hebt er dan ook een

voor Full HD-mkv-bestanden die je terugvindt op

transcoderen, hierbij brandt de DLNA-server de

pc of speciale NAS (zoals Synology’s DS214play)

de downloadnetwerken. Hierbij wordt H.264 ge-

ondertiteling in de video waardoor het wel werkt.

voor nodig. Op de pc is PS3 Media Server een

bruikt als videocodec en Dolby Digital of DTS als

Ook kun je ondertitels omzetten naar een ander

bekende mediaserver met transcodeerfunctio-

audiocodec. Dergelijke mkv-bestanden kunnen

formaat en weer integreren in je mkv-bestand,

naliteit. Een andere bekende mediaserver is Plex

door veel mediaspelers afgespeeld worden.

maar dat is een hoop werk.

(zie Plex).

Ondertitels

Plex

UPnP

De wens om films met ondertitels te streamen,

Plex is een DLNA-mediaserver met ondersteu-

UPnP staat voor

zorgt voor de meeste problemen. De weergave

ning voor transcoding die je kunt gebruiken in

Universal Plug

van codecs voor video en audio is doorgaans

combinatie met alle DLNA-mediaspelers. De

and Play en maakt

niet zo’n probleem, maar ondertitels is een stuk

Plex-mediaserver kun je draaien op een pc, NAS

het mogelijk voor

lastiger. Bij betaalde streamingdiensten als Net-

en zelfs een Raspberry Pi. Omdat de kracht van

netwerkappara-

flix werken ondertitels overigens probleemloos

Plex in het transcoderen zit, raden we je voor het

tuur om elkaar te

en ook bij de completere afspeeloplossingen als

afspelen van video’s echter wel een pc aan. De

zien en verbinding te maken. In relatie met het

Popcorn Time, Plex of Kodi is het weergeven van

echte kracht van Plex krijg je pas in combinatie

afspelen en streamen van films en muziek is

ondertitels geen probleem. Lastiger wordt het

met Plex’ eigen afspeel-apps die beschikbaar zijn

UPnP eigenlijk hetzelfde als DLNA, want dat is in

als je vanaf je NAS direct wilt streamen naar een

voor smartphone, tablets, pc, smart-tv’s, Googles

feite een laag bovenop het UPnP-protocol (zie

mediaspeler of smart-tv. Er zijn verschillende

Chromecast en spelcomputers. Je kunt dan via je

verderop) om apparaten video en audio te laten

factoren die voor problemen zorgen. Ondertitels

smartphone in een fijne interface films ‘cas-

besturen. DLNA vereist certificering, iets dat niet

kunnen in het videobestand zijn verwerkt, bij-

ten’ naar je televisie. Plex is grotendeels gratis,

alle apparatuur of software heeft.

voorbeeld in de mkv-container, of extern, waarbij

maar sommige mogelijkheden kosten geld. Wil

een los ondertitelingsbestand wordt meegele-

je bijvoorbeeld video lokaal afspelen op een

VPN

verd met je gedownloade film. Doorgaans krijg je

smartphone of tablet, dan moet je eenmalig 4,99

VPN staat voor Virtual Private Network en is een

dan een srt-bestand, maar ook andere formaten

euro betalen om de afspeel-app te kopen of een

manier om netwerkverkeer tussen twee plaatsen

als .sup of .sub kun je tegenkomen. Mediaspe-

abonnement op Plex hebben (Plex Pass, € 4,99

te versleutelen. VPN kun je hierdoor onder

lers op de pc pakken deze externe ondertitels

per maand, € 39,99 per jaar of € 149,99 levens-

andere gebruiken om anoniem te surfen met een

automatisch op als ze voor de extensie dezelfde

lang). De smartphone of tablet gebruiken als

IP-adres van een VPN-aanbieder. Voor de buiten-

bestandsnaam als de film hebben en ook op

afstandsbediening om te casten naar een ander

wereld gebruik je dat andere IP-adres, waardoor

hardwarematige mediaspelers werkt dit meestal.

afspeelapparaat is dan weer gratis. Helaas zijn

netwerkverkeer voor derde partijen (naast jou

Helaas werken externe ondertitels via DLNA vaak

niet alle apps op afspeelapparaten gratis. De app

en de VPN-aanbieder) niet aan jou te koppelen

niet. Heb je een losse mediaspeler en NAS met

op de Chromecast is sinds enige tijd gratis, maar

is. Dit kun je gebruiken voor meer privacy, maar

films, dan kun je als alternatief streamen vanaf

voor de afspeel-apps op smart-tv’s, PlayStation

ook om landrestricties te omzeilen door een VPN-

een gedeelde map op je NAS, waarbij je op de

3 en 4 en Xbox One heb je Plex Pass nodig. Plex

aanbieder te kiezen die IP-adressen levert uit

mediaspeler door de mappenstructuur bladert

is een mooi platform, maar zoek dus wel eerst

het land waarvan jij content wilt kijken. Zo kun je

en de juiste film kiest. Op een smart-tv is dat

even uit wat gratis kan en waarvoor je moet

bijvoorbeeld de Amerikaanse variant van Netflix

doorgaans niet mogelijk en heb je via het net-

betalen, om teleurstellingen te voorkomen.

bekijken (hoewel Netflix dat steeds moeilijker

Mkv (Matroska Multimedia Container) is een multimediacontainer waarin één of meerdere audio-,

{}

werk enkel de keuze voor DLNA. Mkv-films met

maakt). Popcorn Time heeft een ingebouwde

geïntegreerde ondertitels werken vaak wel via

VPN-aanbieder die je verkeer versleutelt en je

DLNA, maar ook weer niet altijd. Dat komt door-

via een ander IP-adres laat streamen. Overigens

dat er in de basis twee soorten ondertitels zijn:

kan de VPN-aanbieder wel weten wie jij bent, en

pure tekst en ondertitels die eigenlijk afbeeldin-

heeft in ieder geval je echte IP-adres, waardoor

gen zijn. De op afbeeldingen gebaseerde onderti-

complete anonimiteit lastig is.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_094-099_Achtergrond - Streaming van A tot Z (JP).indd 99

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

30-06-16 15:28

KOOPGIDS 4K-monitoren

RETINA OP JE BUREAU Aandachtspunten bij aanschaf van een Ultra-HD-monitor

Met alsmaar dalende prijzen en steeds meer keuze, is het logisch om bij aanschaf van een nieuw beeldscherm te denken aan een Ultra HD-exemplaar. Wat houdt dat precies in en waarop moet je dan letten? D AV I D VA N D A N T Z I G

eel mensen geven liever niet te veel

tonen. Kortom, het is de moeite waard om te

geld uit aan een beeldscherm. Oude

investeren in een nieuw en kwalitatief beter

is een voorbeeld van

exemplaren blijven in gebruik tot ze

beeldscherm dan de absolute instapmodellen.

een Ultra HD-monitor van

stukgaan en een nieuwe mag bij voorkeur niet

Ben je daartoe bereid, dan komen tegenwoor-

De Acer CB241HQK

24 inch die al voor minder

meer kosten dan zo’n 100 à 200 euro. Het is be-

dig ook monitoren met een veel grotere hoe-

grijpelijk dat we op de kleintjes willen letten, maar

veelheid pixels in zicht. Deze zogenaamde 4K- of

toch is het verstandig niet te veel te bezuinigen

Ultra HD-schermen kostten bij introductie in de

beginnen: 4K is de overkoepelende aanduiding

op een beeldscherm. Het is immers het onder-

markt een paar jaar geleden nog duizenden eu-

voor beeldschermen met een horizontaal aantal

deel waar je letterlijk het meest tegenaan kijkt.

ro’s, maar tegenwoordig zijn ze tussen de 300 en

beeldpunten van rond de 4000. Ultra HD, ook

Of het nu gaat om het hoofdbeeldscherm van

400 euro al te vinden. De meest luxe modellen

wel afgekort als UHD, is een variant daarvan,

een desktop-pc of een extra (groter) beeldscherm

zijn niet eens zo heel veel duurder, alleen voor

met 3840 x 2160 beeldpunten: exact vier keer

bij een laptop: een monitor met een voldoende

specialistische doeleinden is het nodig meer dan

zoveel als het inmiddels alweer jaren ingebur-

helder, contrastrijk en kleurecht beeld is een stuk

pakweg 700 euro uit te geven. Dat is natuurlijk

gerde Full HD. Een andere variant is DCI 4K, een

prettiger om mee te werken. Een recent exem-

een fors bedrag, maar als je bedenkt dat een

standaard voor weergave van videomateriaal.

plaar van wat hogere kwaliteit is in deze opzich-

monitor makkelijk tien jaar kan meegaan plus

Deze telt 4096 x 2160 beeldpunten, en heeft dus

ten vele malen beter dan een model dat een paar

je het al aangehaalde belang en voordeel van

een beeldverhouding van 17:9 in plaats van 16:9.

jaar oud is. Moderne schermen zijn voorzien van

goed beeld in gedachten houdt, dan is een wat

Dit jaar nog moeten ook zogenaamde UWQHD+-

technologie om beeldflikkeringen – veroorzaakt

hogere investering zeker te verantwoorden.

monitoren op de markt komen, met 3840 x 1600

door de helderheidsregeling – te voorkomen.

dan 400 euro te koop is.

beeldpunten. UW staat hierbij voor ultra wide.

Ze zijn zuiniger in zowel gebruik als stand-by,

Wat is 4K?

en beschikken over meerdere aansluitingen om

Ben je eenmaal een 4K- of Ultra HD-beeldscherm

vallen technisch gezien ook in het 4K-segment.

bijvoorbeeld tegelijkertijd een computer en een

aan het overwegen, dan wil je allicht weten waar

Hoewel soms wel zo door fabrikanten aangege-

gameconsole of settopbox aan te sluiten. Luxere

je op moet letten. En wat betekent 4K eigenlijk?

ven, geldt dit expliciet niet voor al bestaande (U)

modellen kunnen zelfs tegelijk meerdere signalen

Wat is het verschil met Ultra HD? Om daarmee te

WQHD-monitoren met 3440 x 1440 beeldpunten.

100

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_100-103_Overzicht Koopgids - Monitoren (ES).indd 100

Deze schermen met een verhouding van 2,4:1

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 20:24

32 inch (81 cm). Daarnaast biedt een klein aantal

pixeldichtheid van 92 ppi, en dat is niet geheel

merken ook nog grotere modellen aan, met een

toevallig de waarde waar bij de meeste software

diagonaal van circa 40 inch (102 cm). Alleen in

vanuit wordt gegaan om deze leesbaar weer

formaten kleiner dan 24 inch zien we – althans

te geven op een normale werkafstand. Deze

bij aparte beeldschermen – nog geen toename

scherpte stamt al uit een behoorlijk grijs verle-

in resolutie. Op laptops is dat overigens wel het

den, zo komt 1024 x 768 op 14 inch ook overeen

geval, er is een groeiend aantal notebooks met

met 92 ppi. Een Ultra-HD-monitor van 24 inch

UHD-schermen.

heeft een exact twee keer zo hoge pixeldicht-

Die extra pixels hebben zowel voordelen als

heid van 184 ppi. Omdat we het eigenlijk heb-

nadelen, de balans daartussen wordt in grote

ben over vierkante inches, wordt software dan

mate bepaald door de afmetingen van het

ook standaard vier keer zo klein weergegeven

scherm. Om met het eenvoudigste voordeel

dankzij de kleinere pixels.

te beginnen: Ultra HD biedt aanzienlijk meer werkruimte dan Full HD, tot wel vier keer zoveel. Anders gezegd: op een UHD-beeldscherm kun

4K biedt aanzienlijk meer werkruimte dan oudere resoluties.

je evenveel informatie weergeven als op vier Full-HD-beeldschermen. Dat is handig voor wie met veel verschillende toepassingen tegelijk werkt, maar ook voor bijvoorbeeld weergave van meerdere videobeelden tegelijk, zoals bij videobewaking.

Meer werkruimte De essentie van 4K is dat een beeldscherm

Echter, inherent aan een toename van de hoeveelheid beeldpunten op hetzelfde oppervlak, is dat die beeldpunten kleiner worden. En dat

(veel) meer pixels oftewel beeldpunten

betekent dat ook alles dat uit die beeldpunten is

bevat dan eenzelfde model met

opgebouwd, kleiner wordt. Een handige eenheid

Full-HD-resolutie. Inmiddels zijn er Ultra-HD-monitoren in

om een indicatie te hebben van hoe beeldschermen zich op dit vlak tot elkaar verhouden, is

vrijwel alle diagonalen, van

de pixeldichtheid, uitgedrukt in pixels per inch

24 inch (61 cm) tot en met

(ppi). Een Full-HD-monitor van 24 inch heeft een

Met een beeldscherm met Ultra HD zijn ook bij kleinere afbeeldingen veel meer details zichtbaar, wat bijvoorbeeld nuttig is voor het bekijken van beeld van een groot aantal videocamera’s tegelijk.

Schaling Als alles vier keer zo klein is, dan is dat natuurlijk niet werkbaar. De praktijkoplossing heet schaling. Hierbij wordt software groter weergegeven dan de 100%-standaard die is afgestemd op 92 ppi. In Windows zijn hier al sinds Windows 7 vrij goede voorzieningen voor, De Acer XR382CQK

maar het is pas sinds Windows 10 dat we vanuit

moet voor eind 2016 op

Microsoft een vrijwel vlekkeloze werking zien.

de markt komen en heeft

Software waarbij schaling niet goed werkt,

een resolutie van 3840 x

wordt ‘vervormd’ weergegeven: beeldelemen-

1600 beeldpunten.

ten staan niet op de juiste plek of vallen zelfs ‘buiten beeld’, symbolen vallen van knoppen

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_100-103_Overzicht Koopgids - Monitoren (ES).indd 101

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

101

01-07-16 20:24

KOOPGIDS 4K-monitoren

etc. Tot voor kort was er in veel software zelfs

beter mee te werken is bij 100%-scha-

geheel geen ondersteuning voor schaling, zoals

ling, al zijn ook dan beeldelementen

in wat oudere versies van de Adobe-beeldbe-

duidelijk kleiner.

werkingspakketten. Sinds dit jaar zien we dat de meeste gangbare software netjes schaalt, al zijn

Het beste van twee werelden

er wel verschillen in kwaliteit. Wanneer goed

Op een Ultra-HD-monitor van 24

geïmplementeerd, worden de extra beschikbare

inch is 200% schaling vermoedelijk

pixels gebruikt om kleurovergangen subtieler

voor veel mensen de prettigste

weer te geven, wat resulteert in fraaiere lijnen

instelling. Dat betekent wel dat je

en tekst. Een primitievere vorm van schaling

effectief net zoveel werkruimte hebt

verdubbelt simpelweg het aantal beeldpunten

als op een Full-HD-scherm: effectief

in de hoogte en breedte en gebruikt vier pixels

1920 x 1080 pixels. Alles ziet er

voor elke ‘echte’ pixel. Dat werkt ook, maar ziet

alleen veel beter uit: tekst, schuine

er minder fraai uit.

en ronde lijnen (waaruit nogal wat

Helaas gaat nog lang niet alle software echt

beeldelementen van programma’s

Schaling aanpassen in Windows 10 is eenvoudig.

goed om met beeldschaling, en dat is wel iets om

zijn opgebouwd), maar ook foto’s, miniaturen

rekening mee te houden. Gebruik je exotische of

in Windows Verkenner of bijvoorbeeld je foto-

specialistische toepassingen, dan doe je er goed

beheerder. De extra pixels zorgen voor extra

aan eens te kijken hoe goed deze schaalt wanneer

detail en dat betekent een veel mooiere beeld-

lijk om een minder sterke schalingsmodus te

je de instellingen in Windows aanpast. Dat moet

weergave. De eenvoudigste vergelijking is het

kiezen, bijvoorbeeld 150%. Dat betekent dat je

ongeacht de resolutie altijd goed gaan. Is dat niet

verschil tussen een eerste/tweede generatie

2560 x 1440 beeldpunten effectief overhoudt als

het geval, dan raden we aan om in elk geval een

iPad en een derde of latere generatie: ‘Retina’-

werkruimte, wat vanaf een diagonaal van zo’n 27

wat grotere Ultra-HD-monitor te overwegen, met

modellen hebben vier keer zoveel beeldpun-

inch prima werkbaar is, en bij 24 à 25 inch nog

dus een wat lagere pixeldichtheid. Op een 32inch-

ten en de voordelen daarvan merk je bij alle

wel bruikbaar is. Uiteraard worden ook hier de

scherm is die dichtheid 138 ppi, waar een stuk

toepassingen, van het lezen van tekst tot het

extra pixels gebruikt voor meer detail. Doordat

bewerken van foto’s. Op een wat groter beeldscherm is het moge-

de pixels zo klein zijn, is het ook niet storend om het scherm niet in de ‘native’ oftewel inherente resolutie te gebruiken. Je hoeft je geen zorgen te maken over vervaagde lijnen. Zo biedt een wat groter Ultra-HD-scherm het beste van twee werelden.

Wat heb je nodig? Als je hebt gecheckt of je meest gebruikte software beeldschaling ondersteunt, zijn er

Bij 100% schaling worden de bedieningselementen in veel software bij 4K resoluties érg klein.

Met beeldschaling blijft het voordeel van meer detail in afbeeldingen, maar zijn bedieningselementen weer van gewoon bruikbaar formaat.

102

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_100-103_Overzicht Koopgids - Monitoren (ES).indd 102

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 20:24

KOOPGIDS 4K-monitoren

Indien je dan toch een ander beeldscherm

Een 34 inch grote 3440 x 1440 UWQHD-monitor zoals deze Iiyama ProLite XUB3490WQSU is een interessant

nodig hebt, zijn er zeker wat alternatieven te

alternatief voor een UHD-monitor.

overwegen. Zo is er een groeiend aantal betaalbare WQHD-monitoren, met een resolutie van 2560 x 1440. Dat is al 70 procent meer werkruimte dan Full HD biedt, en het is bruik-

nog wat zaken om rekening mee te houden. In de eerste plaats heb je een tamelijk recente

baar op formaten vanaf 24 inch. De kleinere

videokaart nodig om Ultra HD met 60 Hz

WQHD-schermen hebben doorgaans een goede beeldkwaliteit door de gebruikte

aan te sturen. Dat is nodig voor een soepele Voor het spelen van games in de ‘native’ re-

techniek, terwijl de prijzen al onder de 300

niet in de laatste plaats de muiscursor. Beperk

solutie van het scherm, moet je rekening hou-

euro starten. Grotere modellen in die prijs-

je je uitsluitend tot kantoortoepassingen, dan

den met een forse investering. Zelfs de snelste

klasse zijn voorzien van een TN-paneel, maar

zijn de eisen wat minder hoog, want middels

videokaart van dit moment, de Nvidia GeForce

ook die kunnen prima voldoen. Voor nog wat

HDMI 1.4 kan je een Ultra-HD-scherm met 30 Hz

GTX 1080, is in slechts een paar titels snel

meer geld zijn er grote modellen met goede

aansturen – dat is werkbaar. De meeste aparte

genoeg om bij de hoogste kwaliteitsinstellin-

beeldkwaliteit, maar die benaderen Ultra HD

videokaarten bieden dit al enige jaren, maar

gen een 3D-game met 60 beelden per seconde

wel in prijs – je krijgt dus wat minder beeld-

bij Intels geïntegreerde videokaarten werkt het

weer te geven. Met twee van die videokaarten

punten voor je geld.

vanaf de Haswell-generatie, dus de processors

gaat dat beter, maar dan hebben we het wel

Wil je wel veel werkruimte maar is Ultra HD

waarvan het typenummer met een 4 begint.

over een investering van 1500 euro of meer.

voor de software die je gebruikt geen haalbare

Voor games geldt dus dat je rekening moet

kaart, dan is een 34inch-UWQHD-monitor met

DisplayPort 1.2 ofwel HDMI 2.0 vereist. Dat

houden met een compromis op het gebied van

3440 x 1440 pixels zeker het overwegen waard.

laatste is ook op aparte videokaarten relatief

kwaliteitsinstellingen, framerate of resolutie.

Deze schermen zijn qua hoogte vergelijkbaar

weergave van bewegende zaken op het scherm,

Voor een optimale werking is echter ofwel

nieuw, maar DisplayPort 1.2 wordt al langer on-

met 27inch-modellen (die tegenwoordig al niet

dersteund. Via DisplayPort 1.1 ben je overigens

Alternatieven

beperkt tot 30 Hz. Heb je een laptop, dan is het

Gezien de vereisten kan het zijn dat je nog even

door de dunnere randen), maar wel een stuk

dus zaak om goed te kijken of deze modern

de kat uit de boom wilt kijken, in plaats van nu

breder. Met een pixeldichtheid van 110 ppi is

genoeg is qua aansluitingen, want anders kan

al een Ultra-HD-monitor aan te schaffen. Ook

er zonder beeldschaling prima mee te werken,

die het scherm alleen in een lagere resolutie

is het mogelijk dat de prijs van het formaat dat

maar wel met een zee aan werkruimte. Vooral

aansturen, wat natuurlijk zonde is. Heb je een

je op het oog hebt, je nog wat te hoog is. Of je

ideaal voor het bewerken van documenten,

desktop-pc dan geldt hetzelfde, maar in dat

software werkt gewoon niet goed met beeld-

spreadsheets, foto’s en films, en bovendien ook

geval kun je eventueel de videokaart upgraden

schaling, waardoor je alleen op 100% schaling

erg geschikt voor het kijken van films met een

indien je bestaande exemplaar niet volstaat.

kunt werken.

2,39:1-verhouding.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_100-103_Overzicht Koopgids - Monitoren (ES).indd 103

gek veel groter zijn dan 24-inch exemplaren

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

103

01-07-16 20:24

GROEPSTEST Monitoren Ultra HD

ULTRA HIGH DEFINITION 17 UHD-monitoren vergeleken

Er valt meer dan ooit wat te kiezen op de markt van monitoren. De keuze is niet langer beperkt tot Full HD in meerdere maten. Nee, in allerlei verhoudingen zijn er allerlei resoluties te koop, en dan hebben we het nog niet gehad over gebogen beeldschermen en verschillende paneeltechnieken. Voor de meeste mensen is een Ultra-HD-beeldscherm in toenemende mate de logische keuze als opvolger van een Full-HD-model dat aan vervanging toe is.

24 inch 24inch-UHD-monitoren zijn qua diagonaal wat te klein om in de native resolutie te gebruiken, maar met schaling is bijvoorbeeld 2560 x 1440 prima haalbaar. De extra pixels zorgen verder voor een gestoken scherp beeld. De prijs in deze klasse valt doorgaans mee.

Acer CB241HQK De CB241HQKbmjdpr – zoals hij

wat een goed teken is. De kleur-

voluit heet – is een strak vormgege-

temperatuur is met 6093 K wel wat

ven scherm dat Acer vooral voor de

aan de lage kant. De gemiddelde

zakelijke markt maakt. Dat is te zien

grijsafwijking is met 3,48 netjes.

aan de ergonomische voet, waarop

Het gamma is met 2,11 iets aan de

het scherm kan worden gekanteld,

lage kant, maar nog altijd ruim vol-

gedraaid en in hoogte versteld. Een

doende. De kijkhoeken zijn prima

portretstand behoort ook tot de

en verticaal zelfs opmerkelijk goed,

mogelijkheden. Acer heeft voorzien

zowel qua resterende helderheid

in HDMI 2.0, DVI en DisplayPort

als qua kleurafwijking. De uniformi-

1.2. Een usb-hub is niet aanwezig,

teit is prima en ook het contrast is

luidsprekers zijn wel ingebouwd.

keurig. Afgesteld op 150 cd/m² zien

Het IPS-paneel is heel behoorlijk

we een nette zwartwaarde van 0,16

afgesteld door Acer, wat te zien

cd/m² en een zeer bescheiden ver-

is aan een bescheiden kleuraf-

bruik van minder dan 20 watt. De

wijking van 2,67 op basis van de

responstijd is voldoende snel dat

CIE2000-norm. We zien geen grote

we dit scherm ook nog als geschikt

uitschieters in de deelmetingen,

voor games zouden kwalificeren.

BESTE

D AV I D VA N D A N T Z I G

KOOP

AUG 2016

ltra HD biedt vier keer zoveel beeldpunten, dus meer scherpte én meer werkruimte. Zo’n aankoop zorgt ervoor

dat je weer jaren vooruit kunt. Of je het nu houdt bij een bescheiden 24inch-scherm of toch een of

Pluspunten

meer maten groter kijkt en of het nu goedkoop

• Goede kleurechtheid en kijkhoeken

moet of wat mag kosten, de markt biedt tegen-

• Goed contrast en zwartwaarde

woordig keuze te over. Wij nemen 17 verschillende modellen in vier verschillende categorieën voor je

Minpunten

onder de loep. Meer informatie over Ultra HD met

• Standaard kleurtemperatuur aan de lage kant

een keuzehulp vind je op pagina 100.

• Geen usb-hub

104

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_104-115_Groepstest - UHD Monitoren (TS).indd 104

WWW.PCMWEB.NL

04-07-16 14:58

GROEPSTEST Monitoren Ultra HD

Benq BL2420U De Benq BL2420U is gericht op de

gemiddelde kleurafwijking is met

zakelijke gebruiker en maakt ge-

een waarde van 1,99 heel netjes en

bruik van een AHVA-paneel. Dat is

ook de deelmetingen vertonen geen

vergelijkbaar met IPS, maar afkom-

noemenswaardige uitschieters. Het

stig van AU Optronics, het moeder-

scherm is dan ook prima geschikt

bedrijf van Benq. De BL2420U heeft

voor fotobewerking; het keurige

een sober ontwerp, maar is van alle

gamma van 2,24 en de grijsafwijking

ergonomische gemakken voorzien.

van 2,16 dragen daar ook aan bij.

Ook heeft het alle wenselijke mo-

Vermeldenswaardig is nog de uitste-

derne aansluitingen, inclusief HDMI

kende uniformiteit van 89%. De res-

2.0 en een usb-hub. De prijs van dit

ponstijden zijn nog net acceptabel

scherm ligt wat hoger dan die van

voor games, maar de BL2420U is in

Acer en Samsung, maar onder die

dit opzicht geen snelheidsmonster.

van ASUS.

Het verbruik is relatief hoog, maar

Bij de testresultaten valt een wat

in absolute zin zal de stroomreke-

lage kleurtemperatuur van 6055

ning niet noemenswaardig hoger

K op. Dat is nog net binnen de ac-

uitvallen dan bij de vergelijkbare

ceptabele marge, maar liever zien

concurrenten.

we het wat dichter bij 6500 K. De

ASUS MG24UQ Het 24inch-model van ASUS is wat

sneller. Opvallend op het gebied

duurder dan de schermen met

van aansluitingen is dat het scherm

dit formaat van Acer, Benq en

drie HDMI-ingangen heeft. Voor

Samsung. Het is als ‘MG’-model

FreeSync is momenteel DisplayPort

voor de gamer bedoeld en heeft

vereist, dat ook aanwezig is. In de responstijden zien we

dan ook wat rode accenten. De bediening van het menu gaat met

niet dat de MG24UQ bijzonder

een rood pookje aan de achter-

snel is, maar de meerwaarde van

zijde, dat werkt net wat handiger

FreeSync laat zich natuurlijk niet

dan de standaardtoetsen. De voet

meten. Gelukkig biedt ASUS meer

is volledig ergonomisch, wat ons

voor de vraagprijs. Zo is de gemid-

betreft een pluspunt. Het paneel is

delde kleurafwijking een zeer

voorzien van FreeSync, waardoor

geringe 2,02 en vertonen ook de

geschikte (AMD-)videokaarten de

deelwaardes amper uitschieters.

verversingsfrequentie kunnen aan-

De grijsafwijking is met 2,31 even-

passen aan de door de videokaart

eens zeer laag. Daarbij zorgen ook

aangeleverde framerate, mits die

de uitstekende kijkhoeken en een

tussen de 40 en 60 beelden per

nette uniformiteit van 83% ervoor

seconde bedraagt. Hierdoor is de

dat dit scherm ook voor niet-ga-

weergave van games soepeler en

mers een heel goede keuze is.

Pluspunten

BEST GETEST AUG 2016

Pluspunten

• Zeer goede kleurechtheid en kijkhoeken

• Uitstekende uniformiteit, zwartwaarde en contrast

• FreeSync en 3 HDMI-aansluitingen

• Zeer goede kleurechtheid en kijkhoeken

Minpunten

• Niet bijzonder snel voor gaming

• Responstijden niet bijzonder snel

• Relatief duur

• Energieverbruik relatief hoog

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_104-115_Groepstest - UHD Monitoren (TS).indd 105

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

105

04-07-16 14:58

GROEPSTEST Monitoren Ultra HD

Samsung U24E590D Samsung leverde als enige een

aandacht besteed aan een goede

scherm voor de consumentenmarkt

afstelling: de meetwaardes zijn

aan. De U24E590D is wat speelser

weliswaar net iets minder dan die

vormgegeven dan de concurrenten,

van de andere 24inch-modellen,

maar mist helaas wel een ergo-

maar zeker niet slecht. Zo is de

nomische voet. Ook zijn zaken als

gemiddelde kleurafwijking met

een usb-hub en zelfs luidsprekers

3,52 heel goed te noemen, net

achterwege gelaten. Daar staat

boven de grens van wat met het

tegenover dat Samsung wel onder-

menselijk oog zichtbaar is. Ook de

steuning biedt voor FreeSync (tus-

gemiddelde grijswaarde is goed.

sen de 40 en 60 Hz) en HDMI 2.0 en

Het gamma is met 1,86 wel veel te

DisplayPort 1.2 beide voorhanden

laag, wat voor detailverlies in lichte

zijn. De prijs valt bovendien mee,

delen van het beeld kan zorgen.

het is samen met Acer het goed-

De kleurtemperatuur is met 6680

koopste 24inch-model in de test.

K dan weer keurig en ook het con-

Samsung gebruikt voor dit

trast en de uniformiteit zijn prima.

model de eigen PLS-technologie,

Eizo CG248-4K

De kijkhoeken zijn wat minder

die vergelijkbaar is met IPS. Geluk-

dan bij de concurrentie, maar heel

kig heeft de Koreaanse fabrikant

groot is dit verschil niet.

De deelnemer van Eizo is een vreemde eend in de bijt, want de CG248-4K heeft een fors prijskaartje van ruim boven de 2000 euro. Het is dan ook een scherm voor de professionele gebruiker. Dan zien we terug in zaken als de ondersteuning voor de AdobeRGBkleurruimte en de ingebouwde colorimeter, waarmee het scherm zichzelf kan kalibreren. Dat garandeert altijd correcte kleurweergave en afstelling. Voor doorsneegebruikers is dit scherm te duur, maar pro’s in de grafische sector zullen smullen van de mogelijkheden van de CG248-4K. Qua aansluitingen is het niet het modernste scherm, want we missen HDMI 2.0. DisplayPort 1.2 is uiteraard wel voorhanden en een usb-hub is aanwezig. Dat dit scherm een professionele doelgroep heeft, zien we ook in de testresultaten. We noteren een zeer lage gemiddelde kleurafwijking van 1,85 en een extreem lage variatie in de deelmetingen. De grijsafwijking is met 1,6 ook uitzonderlijk laag en de kleurtemperatuur is vrijwel exact de gewenste 6500 K. De uniformiteit bedraagt een formidabele 92%. De responstijden zijn niet echt voldoende voor games, maar daar is dit scherm ook niet voor bedoeld. Het energieverbruik is ook behoorlijk hoog, maar dat is inherent aan het backlight dat voor de grotere kleurruimte zorgt.

Pluspunten • Ingebouwde hardware kalibratie • Uitstekende beeldkwaliteit

Pluspunten • Prima kleurtemperatuur en kleurechtheid • Zeer goede uniformiteit, contrast en responstijden

Minpunten • Geen HDMI 2.0 • Energieverbruik relatief hoog

Minpunten • Kijkhoeken wat minder • Gammawaarde veel te laag

106

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_104-115_Groepstest - UHD Monitoren (TS).indd 106

WWW.PCMWEB.NL

04-07-16 14:58

ANDROID MASTER VAN BEGINNER TOT LEERMEESTER!

NU 9 , 5

â&#x201A;¬9

NU TE KOOP IN DE WINKEL! OF BESTEL 'M OP

RESHIFTSTORE.NL/ANDROID 0516 Android 1Master Naamloos-1 Naamloos-1 1 ad 230x300.indd 24

26-5-2016 11:45:16 5-7-201616:51:45 11:14:24 14-6-2016

GROEPSTEST Monitoren Ultra HD

27 inch Ultra-HD-monitoren van 27 inch hebben doorgaans een hoogwaardig IPS-paneel (of vergelijkbaar) met goede kleurweergave. Ze zijn beduidend duurder dan 24inch-modellen, maar beeldschaling is minder snel nodig. Een effectieve resolutie van 2880 x 1620 is uitstekend bruikbaar (125% schaling).

Acer S277HK De Acer S277HK (volledig: S277H-

gemiddelde kleurafwijking van

Kwmidpp) is een bijzonder scherm.

slechts 1,55 en een gemiddelde

Door de asymmetrische voet valt dit

grijsafwijking van 0,71. De gam-

model direct op, de zilverkleurige

mawaarde is met 2,17 ook prima.

afwerking en dunne rand dragen

De sRGB-kleurruimte wordt keurig

daar nog meer aan bij. Die voet is

gedekt, sterker nog: overtroffen –

helaas slechts beperkt verstelbaar,

hierdoor zijn de kleuren een heel

alleen de kantelhoek kan je aanpas-

klein beetje oververzadigd, maar

sen. Afgezien van luidsprekers zien

aan de testresultaten is te zien dat

we weinig extra’s, maar HDMI 2.0

het geen naam mag hebben. Het

en DisplayPort zijn voorhanden. De

beeld is gewoon heel erg goed.

prijs valt mee, deze monitor moet

Ook de uniformiteit is bovenge-

zo rond de 600 euro opbrengen.

middeld. Valt er dan niets te kla-

Meer dan meevallen doen de

gen? Het contrast is wat lager dan

testresultaten, die zijn gewoon

bij sommige concurrenten, maar

heel erg goed. Acer heeft gezorgd

nog altijd acceptabel. En het ver-

voor een nagenoeg perfecte kleur-

bruik had wat minder mogen zijn.

ASUS MX27UQ

temperatuur van 6509 K, een

Afgezien daarvan is de S277HK

De ASUS MX27UQ is een scherm

afstelling is grotendeels in orde.

een echte aanrader in zijn klasse.

dat gezien mag worden, met een

Direct opvallend is de zeer grote

zilverkleurige ronde voet, ranke lij-

horizontale kijkhoek van het AH-

nen en een dunne omlijsting. ASUS

IPS-paneel, maar ook de uniformi-

vraag er wel zo’n 700 euro voor,

teit en het contrast zijn erg goed

waarmee het een van de duurdere

– het contrast is zelfs een van de

27inch-modellen in deze test is. De

hoogste in de test. De kleurafwij-

MX27UQ is wel voorzien van Free-

king is met 3,11 gewoon goed,

Sync (met een range van 40 tot 60

ruim voldoende voor fotobewer-

Hz) en beschikt naast DisplayPort

king. De gemiddelde grijsafwijking

1.2 over HDMI 2.0. Luidsprekers

is 4,14, eveneens lang niet slecht,

zijn ingebouwd, andere extra’s

maar de concurrentie doet het

moeten we missen, ook een in

veelal net wat beter. De gemiddel-

hoogte verstelbare, ergonomische

de kleurtemperatuur van 6575 K is

voet is er helaas niet bij.

keurig en de responstijden zijn laag

BEST GETEST AUG 2016

Kijkend naar de testresultaten

Pluspunten

genoeg voor de meeste gamers.

heeft ASUS niet alleen zijn best

Bovendien heeft ASUS het verbruik

gedaan op het uiterlijk, ook de

netjes laag weten te houden.

Pluspunten

• Extreem goede kleurweergave

• Zeer goede horizontale kijkhoeken en contrast

• Prima responstijden (geschikt voor een spelletje)

• Prima responstijden en verbruik

Minpunten

• Energieverbruik relatief hoog

• Grijsafwijking kan beter

• Contrast wat laag

• Geen ergonomische voet

108

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_104-115_Groepstest - UHD Monitoren (TS).indd 108

WWW.PCMWEB.NL

04-07-16 14:58

GROEPSTEST Monitoren Ultra HD

LG 27UD68P LG heeft als voordeel dat een

aanwezig. Daar komt bij dat ook de

ander deel van het bedrijf IPS-

Dell Professional P2715Q Hoewel de inzending van Dell voor

maar ook bij dit ‘Professional’-mo-

onze test er eentje voor de zake-

del heeft het zijn best gedaan. Het

lijke markt is en dus wat prijziger

hoge contrast is daarbij in de eerste

is, kunnen we de P2715Q niet duur

plaats vermeldenswaardig, 1194:1

noemen, zeker niet als je kijkt naar

meten we. De zeer lage zwartwaar-

de uitrustig. Zo staat het paneel

de wanneer we het in een voor

op een ergonomische, in hoogte

gewoon gebruik zinnige helderheid

verstelbare voet en is het van

van 150 nits instellen, zal daaraan

bijna alle wenselijke aansluitingen

bijdragen. De uniformiteit is prima,

voorzien. HDMI 2.0 is beschikbaar

de kleurweergave is goed maar niet

en ook een usb-hub ontbreekt

fenomenaal. Zo is de kleurtempera-

niet. Dat geldt wel voor luidspre-

tuur 6207 K, de kleurafwijking 3,19

kers, die Dell liever los verkoopt

en de grijsafwijking 3,01. Vergele-

voor wie er behoefte aan heeft.

ken met een instapmonitor is dat

Het design is tamelijk ingetogen,

fantastisch, in dit testveld is het

maar dit is zeker niet het saaiste

genoeg voor een ‘ruim voldoende’.

zakelijke model.

De responstijden lenen zich niet

Dell bewaart de hoogste kwaliteit voor zijn ‘UltraSharp’-modellijn,

Pluspunten

panelen maakt. Daar kan de mo-

beeldkwaliteit uitstekend is. Een

nitorentak van profiteren: de LG

zeer goed contrast van 1078:1,

27UD68P heeft een zeer concur-

een uniformiteit van 86% en een

rerende prijs, het scherm wisselt

zwartwaarde van 0,14 cd/m². De

al voor 550 euro van eigenaar. De

kleurtemperatuur is een nette

in hoogte verstelbare voet ziet er

6705 K, nog iets dichter bij de 6500

fraai uit, de monitor staat op een

K was mooi geweest. De gemid-

halve cirkel en oogt daardoor wat

delde kleurafwijking is met 1,76 ex-

eleganter dan veel zakelijke mo-

treem goed en de fluctuaties in de

dellen. Qua specificaties houdt LG

deelmetingen zijn bovendien zeer

het simpel: HDMI 2.0 en Display-

laag. De gemiddelde grijsafwijking

Port 1.2 zijn beschikbaar, FreeSync

van 1,21 is eveneens indrukwek-

zorgt voor soepele weergave van

kend en de gammawaarde van

games bij framerates tussen de 40

2,16 is keurig. Over de kijkhoeken

en 60 Hz en daar houdt het mee

valt evenmin iets te klagen en het

op. Niet bijzonder veel extra’s dus,

verbruik is heel netjes. Een dijk van

maar alles wat echt nodig is, is

een scherm.

BESTE KOOP

AUG 2016

voor een spelletje, maar dat liet zich in de naam al raden.

Pluspunten

• Uitstekend contrast, prima kijkhoeken

• Zeer goede kleurechtheid en kijkhoeken

• Goede kleurweergave

• Verrassend lage prijs voor deze specificaties en resultaten

Minpunten

• Matige responstijden

• Niet veel extra’s qua aansluitingen

• Afstelling had beter gekund

• Responstijden niet bijzonder hoog

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_104-115_Groepstest - UHD Monitoren (TS).indd 109

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

109

04-07-16 14:58

GROEPSTEST Monitoren Ultra HD

28 inch Hoewel net een inch groter dan de 27inch-klasse, zijn 28inch-UHDmonitoren veelal goedkoper. Dat komt door het gebruik van betaalbare TN-panelen, die zich kenmerken door zeer goede responstijden,

ASUS MG28UQ

maar wat minder goede resultaten qua kleurweergave.

Hoewel hij slechts één cijfer

beetje tegenvallen. Om met de

verschilt van de MG24UQ, is

positieve kant te beginnen: voor

de 28inch-versie toch een heel

een TN-paneel is de gemiddelde

andere monitor. Dat begint al

kleurafwijking van 2,96 lang niet

met de gebruikte schermtechniek

slecht en ook de grijsafwijking van

(hier TN). ASUS heeft dit model

3,42 valt alles mee. De kijkhoek

wel voorzien van een usb-hub,

naar links laat echter een fors hel-

het staat op een in hoogte ver-

derheidsverlies zien (naar rechts is

stelbare, ergonomische voet en

dan weer prima), de kleurtempe-

FreeSync is aanwezig. HDMI 2.0 en

ratuur is met 6050 K aan de lage

DisplayPort 1.2 zijn beide ook van

kant en de uniformiteit van 81%

de partij. De prijs van 589 euro is

is voldoende, maar niet meer dan

niet veel hoger dan die van het

dat. Erger is dat de responstijden

kleinere familielid, maar binnen

van grijs-grijs-overgangen behoor-

de 28inch-klasse is dit toch wel

lijk hoog uitvallen, dat zouden we

een stevig bedrag.

niet verwachten van een gaming-

BESTE KOOP

AUG 2016

Daarbij helpt het niet dat de testresultaten overwegend een

scherm. Gelukkig is van input-lag dan weer geen sprake.

AOC U2879VF Bij AOC kun je er doorgaans van

rende helderheid links een stuk

uitgaan dat je veel waar voor je

minder dan rechts. Opvallend,

geld krijgt, de U2879VF is hierop

want de uniformiteit is met 84%

geen uitzondering. Het scherm

lang zo slecht niet. Het contrast

is gebaseerd op hetzelfde, prima

is met 859:1 in de uitdagende

TN-paneel dat we vorig jaar ook

checkerboard-meting ook ruim

al bij heel wat aanbieders zagen.

voldoende, maar de zwartwaarde

AOC heeft het voorzien van elke

bij 150 nits helderheid had nog

denkbare aansluiting, inclusief

wel wat lager mogen zijn, we

zelfs VGA, maar HDMI 2.0 waar-

meten 0,19 cd/m². De kleurweer-

deren we meer. Bovendien is ook

gave is voor een TN-scherm heel

FreeSync ondersteund, met een

behoorlijk, maar kan toch zeker

range van 40 tot en met 60 Hz. Een

nog beter. Zo is de kleurtempera-

prima complete basis dus, maar

tuur met net geen 7000 K aan

hoe zit het met de prestaties?

de hoge kant en de gemiddelde

Die zijn vooral wisselend.

grijsafwijking van 6,17 ronduit

Een TN-paneel heeft doorgaans

hoog. Vervelender is dat we 16 ms

minder goede kijkhoeken dan IPS,

input-lag meten, voor gamers is

maar bij de U2879VF is de reste-

dat echt een minpunt.

Pluspunten

• Complete uitrusting voor aantrekkelijke prijs

• Prima kleurweergave voor een TN-scherm

• Vlotte responstijden en FreeSync

• FreeSync en zeer snelle zwart-wit-reactietijd

Minpunten

• Kleurweergave en kijkhoeken niet de beste

• Zeer langzame grijs-grijs-reactietijd

• 16 ms input-lag niet ideaal voor games

• Matige kijkhoeken en kleurtemperatuur

110

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_104-115_Groepstest - UHD Monitoren (TS).indd 110

WWW.PCMWEB.NL

04-07-16 14:58

GROEPSTEST Monitoren Ultra HD

Iiyama G-Master Gold Phoenix GB2888UHSU-B1 Iiyama positioneert zijn gaming-

responstijden en op dat vlak stelt

schermen tegenwoordig her-

de GB2888UHSU in elk geval niet

kenbaar in een G-Master-lijn en

teleur. Bovendien meten we geen

voorziet ze van een welluidende

input-lag. Omdat het oog ook wat

naam. Het scherm heeft genoeg

wil, is het prettig dat de kleurafwij-

te bieden. Naast de vele aan-

king met 3,47 binnen de perken

sluitingen (waaronder zelfs VGA)

blijft, de grijsafwijking (4,56) kan

inclusief HDMI 2.0, is daarbij de

beter, maar hebben we ook in deze

FreeSync-ondersteuning met een

test slechter gezien. De kleurtem-

range van 35 – 60 Hz het vermel-

peratuur van 6285 K is voldoende

den waard, evenals de ergonomi-

en dat geldt ook voor het contrast

sche voet. Een portretmodus is

van 850:1. De uniformiteit van 77%

niet beschikbaar, maar dat zien we

is een zwak punt, maar de prijs van

niet als een gemis bij dit formaat.

dit scherm maakt veel goed. Wie

Van een gaming-scherm verwachten we fatsoenlijke

voordelig op 4K wil gamen, moet de GB2888UHSU beslist overwegen.

BEST GETEST AUG 2016

Samsung U28E590D Samsung had vorig jaar met de

zijn gelukkig heel behoorlijk, als

U28D590D een ware klapper. Dit

we tenminste de gebruikte tech-

was de eerste gunstig geprijsde

niek in overweging nemen. Van

Ultra-HD-monitor op de markt, die

een TN-scherm verwachten we

bovendien prima uit de test kwam.

prima responstijden en die heeft

We waren dan ook benieuwd naar

Samsung ook, al gaat deze wel ge-

de opvolger, met een E in plaats

paard met fikse overdrive-artefac-

van een D in de naam. De basis is

ten. Van input-lag is gelukkig geen

grotendeels hetzelfde, maar het

sprake. De kleurweergave is goed

scherm is nu wel voorzien van

qua kleurechtheid, de afwijkin-

HDMI 2.0 en FreeSync. Daarvoor

gen vallen mee (3,07 voor kleur,

heeft Samsung wel een vreemde

2,48 voor grijswaardes). Wel is de

range ingesteld, van 54 tot 64 Hz.

sRGB-dekking aan de beperkte

In de praktijk heb je daar niet heel

kant, zoals bij meer monitoren in

veel aan. Ook treffen we net als bij

deze klasse, wat resulteert in wat

de voorganger weinig extra’s: geen

fletse kleuren. De kleurtempera-

ergonomische voet, geen usb-hub,

tuur is met 6940 K aan de hoge

geen speakers.

kant, maar het kan er nog mee door. Contrast en uniformiteit zijn

Het moet dus met name op de

voldoende.

testresultaten aankomen en die

Pluspunten

• Zeer snelle responstijden, geen input-lag

• Vlotte responstijden

• Voldoende kleurweergave en contrast

• Prima kleurechtheid

Minpunten

• Matige uniformiteit

• FreeSync-range niet zinvol

• Kijkhoek links matig

• Wat fletse kleuren door beperkt gamut

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_104-115_Groepstest - UHD Monitoren (TS).indd 111

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

111

04-07-16 14:58

GROEPSTEST Monitoren Ultra HD

32 inch en groter Gebruik je programma’s die nog niet goed overweg kunnen met schaling of zoek je gewoon heel veel werkruimte, dan is een 32inch- of zelfs nog groter Ultra-HD-scherm de juiste keuze. Deze monitoren zijn wel fors duurder, al valt de prijs voor een 43inch-model nog mee …

ASUS PA329Q

BESTE KOOP

De Pro Art-modellen van ASUS zijn

beRGB zelfs nog beter dan in de

bestemd voor beeldbewerkers en

standaarden sRGB-modi. Echter,

de PA329Q is zo’n beetje het sum-

ook direct uit de doos is het beeld

mum dat het merk te bieden heeft.

van de PA329Q al indrukwekkend

Deze monitor is verre van goed-

accuraat, met een gemiddelde

koop (ca. 1500 euro), maar heeft

kleurafwijking van 2,09 en een

dan ook een grote AdobeRGB-

gemiddelde grijsafwijking van

kleurruimte en uitstekende testre-

2,13. De deelmetingen vertonen

sultaten. Het is mogelijk het scherm

bovendien weinig variatie, getuige

hardwarematig te kalibreren,

de zeer lage standaarddeviaties.

waarbij het kalibratieprofiel dus in

Het gamma is met 2,11 net iets

de monitor wordt opgeslagen. Qua

aan de lage kant, maar eenvoudig

aansluitingen is uiteraard voorzien

te corrigeren. ASUS biedt daarvoor

in HDMI 2.0 en DisplayPort. Het

uitgebreide mogelijkheden. Het

scherm staat op een in hoogte

contrast is uitstekend en zelfs de

verstelbare voet, waarop het zeer

responstijden zijn nog best goed,

grote IPS-paneel zelfs kan roteren.

al is dit scherm natuurlijk niet pri-

Benq BL3201PT

Bij de testresultaten vallen de

mair voor gamers ontworpen. Het

Zoek je een groot Ultra-HD-scherm

zeer goede kijkhoeken op. Ook de

verbruik ten slotte valt beslist mee

dat toch niet te veel mag kosten,

BL3201PT spreken voor zich: een

afstelling is erg goed, in Ado-

voor een AdobeRGB-monitor.

dan is de Benq BL3201PT beslist

uitstekende kleurtemperatuur van

een zeer interessante optie. Met

6522 K, een gemiddelde kleuraf-

wat zoeken vind je deze monitor al

wijking van slechts 1,66 en een

voor minder dan 900 euro, maar

gemiddelde grijsafwijking van 1,67.

qua compleetheid en kwaliteit

Bovendien zijn de afwijkingen van

kan hij zich meten met aanzienlijk

de deelmetingen waarop deze ge-

duurdere modellen. De kleur-

middeldes gebaseerd zijn, bijzonder

ruimte is beperkt tot sRGB, maar

klein. Het contrast en de zwartwaar-

dat kan hij uitstekend weergeven.

de zijn nog twee sterke punten. De

HDMI 2.0 is niet aanwezig, Display-

uniformiteit en de kijkhoeken zijn

Port 1.2 wel, en de voet is keurig

wat minder dan die van de beste

ergonomisch instelbaar. Handig

modellen en ook de responstijden

is de bedrade afstandsbediening

houden niet over: voor games is dit

om door het on-screen menu te

scherm duidelijk niet bedoeld. Het

navigeren en snel voorkeursinstel-

verbruik valt echter alles mee, zeker

lingen te selecteren.

gezien het formaat.

BEST GETEST AUG 2016

Pluspunten

AUG 2016

De testresultaten van de

Pluspunten

• Uitstekende kleurweergave, hardware-kalibratie

• Handige afstandsbediening

• Relatief laag stroomverbruik

• Uitstekende kleurweergave, contrast en zwartwaarde

Minpunten

• Uniformiteit in standaardmodus kan beter

• Uniformiteit en kijkhoeken kunnen beter

• Niet goedkoop

• Responstijden te hoog voor snelle games

112

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_104-115_Groepstest - UHD Monitoren (TS).indd 112

WWW.PCMWEB.NL

04-07-16 14:58

GROEPSTEST Monitoren Ultra HD

LG 31MU97Z De LG 31MU97Z is wat bijzonders:

misleidend, want dat zijn die van de

het is de enige 4K-monitor in

standaardmodus hoe het scherm

deze test die ‘echt 4K’ is: de native

uit de doos komt. LG heeft ook een

resolutie van 4096 x 2160 komt

sRGB- en een AdobeRGB-stand

overeen met de DCI 4K-standaard.

ingebouwd en daarin presteert de

Daarmee is dit scherm ideaal voor

monitor beter. Omwille van de ver-

4K-videobewerking. Een tweede

gelijking geven we bij alle modellen

bijzonderheid is de ondersteuning

echter de standaardwaardes aan.

voor de AdobeRGB-standaard, het

Wie dit scherm koopt, zal het allicht

heeft dus een aanzienlijk grotere

eerder in een van de andere modi

kleurruimte tot zijn beschikking.

gebruiken. In de standaardweer-

Philips BDM4350UC

LG heeft het IPS-paneel van eigen

gave is de kleurtemperatuur (veel)

Wil je het echt groots zien, dan kun

voldoende en we meten maar

makelij op een ergonomische voet

te laag, we meten dan 5487 K in

je bij de 43 inch grote Philips BD-

liefst 32 ms input-lag. Voor gamers

gezet, maar HDMI 2.0 nog niet in

plaats van de wenselijke 6500 K.

M4350UC terecht (meer dan een

is dit geen goede keus. Ook voor

de aansturing verwerkt. Display-

Een lichte roodzweem is het gevolg.

meter diagonaal!). Deze monitor is

beeldbewerking zouden we hem

Port 1.2 is wel voorhanden.

Ook vallen de kleuren grijsafwij-

gebaseerd op IPS-techniek. Philips

niet echt aanraden. We meten een

kingen relatief hoog uit. Die zijn dus

heeft HDMI 2.0 ingebouwd, even-

kleurtemperatuur van 7395 K: een

een stuk beter in de andere modi.

als een usb-hub en speakers. Een

lichte blauwzweem is dus zicht-

ergonomische voet is er niet bij,

baar. De gemiddelde kleurafwij-

maar het is qua formaat dan ook

king van 3,86 valt mee en ook de

eerder een tv dan een monitor.

gemiddelde grijsafwijking van 3,92

De prijs voor dit alles valt met zo’n

kan ermee door, maar de kleinere

700 euro erg mee, zeker in verge-

concurrentie presteert overwe-

lijking met de testdeelnemers van

gend beter. Vervelender is dat de

32 inch of meer.

kijkhoeken, juist van belang bij zo’n

De testresultaten van de 31MU97Z in de tabel zijn wat

groot scherm, wat tegenvallen. Als

Deze gigant zet redelijkenette

Pluspunten

testresultaten neer. Het contrast

voordelige keus op groot formaat

is met 966:1 zeker niet slecht,

kan deze Philips interessant zijn,

maar de responstijden zijn hooguit

want de prijs blijft aantrekkelijk.

Pluspunten

• DCI 4K-resolutie

• Heel veel scherm voor een bescheiden bedrag

• Goede testresultaten in sRGB en AdobeRGB

• Goed contrast en goede zwartwaarde

Minpunten

• Instelling van standaardmodus laat te wensen over

• Matige responstijden, 32 ms input-lag

• Kijkhoeken kunnen beter

• Matige kijkhoeken

Conclusie Er is heel veel te kiezen als je op zoek bent

dan komen we wederom uit bij Acer en wel

meest aantrekkelijke model: de GB2888UHSU

naar een Ultra-HD-monitor. Welke je moet

bij de S277HK, die voor een bescheiden prijs

is een prima allround-scherm dat bovendien

nemen, hangt primair af van je budget en

keurige prestaties biedt. De LG 27UD68P is

voor gamers heel interessant is. De AOC

wensen. Bij de 24inch-modellen zijn we zeer

nog wat goedkoper en heeft net wat andere

U2879VF is een voordelig alternatief.

gecharmeerd van de Acer CB241HQK, maar

accenten – beide zijn echte aanraders. De Acer

de Benq BL2420U is de beste keuze van de

heeft de beste kleuren, de LG is qua prijs-

is de ASUS PA329Q het beste scherm, met

‘betaalbare’ modellen. De Eizo CG248-4K is

prestatieverhouding de nummer één.

indrukwekkende prestaties en een navenant

in deze categorie alleen een aanrader voor professionals met een flink budget. Zoek je het een maatje groter op 27 inch,

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_104-115_Groepstest - UHD Monitoren (TS).indd 113

Nog wat groter en een stuk goedkoper door

In de grootste klasse van meer dan 32 inch

prijskaartje. De Benq BL3201PT is voor de

het andere paneel zijn de snelle 28inch-mo-

meeste gebruikers afdoende en een stuk

nitoren. Iiyama heeft hier wat ons betreft het

goedkoper.

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

113

04-07-16 14:58

GROEPSTEST Monitoren Ultra HD

MODEL

BEST

BESTE

AUG 2016

27 inch

24 inch

UHD-monitoren

KOOP

GETEST

BEST GETEST AUG 2016

EIZO CG248-4K

BENQ BL2420U

ASUS MG24UQ

ACER CB241HQKBMJDPR

SAMSUNG U24E590D

ACER S277HKWMIDPP

ASUS MX27UQ

DEL SIO

Gemiddelde prijs

€ 2.318

€ 479

€ 549

€ 420

€ 601

€ 699

€6

Schermgrootte

23,8 inch

23,6 inch

27 inch

27 i

Resolutie

3840 x 2160

384

Pixeldichtheid

185 ppi

187 ppi

163 ppi

163

Type TFT-panel

IPS

AHVA

IPS

PLS

IPS

AH-IPS

IPS

Oordeel

FreeSync / G-Sync FreeSync max. & min. frequentie

/ -

VGA / DVI / HDMI / DP Hoogst ondersteunde HDMI-versie

/ -

1.2

/ 40 Hz - 60 Hz

2.0

Usb-hub / luidsprekers

In hoogte verstelbaar / portretmodus

40 Hz - 60 Hz /

2.0

/ 40 Hz - 60 Hz

2.0

TESTRESULTATEN Helderheid wit minimaal / maximaal

39 / 305 cd/m²

34 / 296 cd/m²

40 / 319 cd/m²

38 / 299 cd/m²

15 / 317 cd/m²

60 / 250 cd/m²

29 / 296 cd/m²

Helderheid zwart maximaal

0,41 cd/m²

0,30 cd/m²

0,33 cd/m²

0,34 cd/m²

0,33 cd/m²

0,27 cd/m²

0,3

Fullscreen helderheid zwart 150 cd/m²

0,19 cd/m²

0,15 cd/m²

0,16 cd/m²

0,17 cd/m²

0,19 cd/m²

0,14 cd/m²

0,13

Contrast maximale helderheid

743:1

986:1

968:1

918:1

933:1

757:1

1096:1

1194

Contrast checkerboard 150 cd/m²

858:1

969:1

906:1

969:1

783:1

1107:1

1143

Uniformiteit wit

92%

89%

83%

84%

87%

84%

83%

Kijkhoeken 45° links / rechts rest. helderheid

43% / 41%

40% / 38%

41% / 43%

43% / 44%

39% / 42%

41% / 42%

53% / 45%

45%

Kijkhoeken 45° links / rechts gem. kleurafwijking ∆E 2000

17,6 / 18,2

18,8 / 19,3

18,4 / 17,6

18,5 / 17,5

20 / 18,5

16,1 / 15,4

13 / 16,2

16,5

Kijkhoeken 45° boven / onder rest. helderheid

29% / 30%

33% / 32%

36% / 32%

36% / 33%

25% / 23%

29% / 28%

28%

Kijkhoeken 45° boven / onder gem. kleurafwijking ∆E 2000

22,8 / 22,3

19,3 / 19,7

17,5 / 18,9

18 / 19,4

18,5 / 19,5

26,5 / 27,6

21,3 / 22,2

22,

Kleurtemperatuur wit (150 cd/m²)

6530 K

6055 K

6440 K

6093 K

6680 K

6509 K

6575 K

620

Afwijking van ideale kleurtemperatuur

30 K

445 K

60 K

407 K

180 K

75 K

293

Dekking kleurruimte

98,80%

100%

110%

109,80%

99,50%

108,90%

99,80%

99,

Gem. kleurafwijking ∆E 2000

1,85

1,99

2,02

2,67

3,52

1,55

3,11

3,19

SD* kleurafwijking ∆E 2000

1,02

0,85

1,11

1,04

3,18

1,58

1,33

Gemiddeld gamma

2,09

2,24

2,07

2,11

1,86

2,17

2,29

2,0

Afwijking gamma (van 2,2)

0,11

0,04

0,13

0,09

0,34

0,03

0,09

0,17

SD* gamma

0,25

0,07

0,09

0,06

0,23

0,06

0,1

0,12

Gem. grijsafwijking ∆E 2000

1,6

2,16

2,31

3,48

3,45

0,71

4,14

3,0

SD* grijsafwijking ∆E 2000

0,48

1,04

0,61

1,19

1,02

0,18

1,85

1,31

Reactietijd OD opt. (0%-100%-0%)

14,3 ms

11,7 ms

12,2 ms

12,3 ms

9,8 ms

10,4 ms

14,1 ms

19,2

Reactietijd OD opt. (20%-80%-20%)

19,1 ms

16 ms

13,5 ms

12,6 ms

13,7 ms

13,8 ms

15,2 ms

22,

Input-lag **

16 ms

Energieverbruik 150 cd/m² wit / zwart

58 W / 54,4 W

27,9 W / 21,1 W

15,9 W / 17,2 W

19,2 W / 19,3 W

21,1 W / 21,4 W

39,5 W / 33,8 W

28,8 W / 22,5 W

27,8

Energieverbruik max. wit / zwart

88,9 W / 85,3 W

54,2 W / 49,5 W

31,5 W / 32 W

32,9 W / 33 W

37,3 W / 37,5 W

56,6 W / 51,4 W

39,5 W / 33,3 W

49,

Energieverbruik stand-by / uit

6,6 W / 6,6 W

0,3 W / 0,1 W

0,3 W / 0,2 W

0,2 W / 0,2 W

0,6 W / 0,5 W

0,4 W / 0,3 W

0,4

* SD = Standaarddeviatie, fluctuatie in de deelmetingen. Lager is beter ** In verhouding tot een crt-beeldbuis, die een input-lag van 0 heeft

114

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_104-115_Groepstest - UHD Monitoren (TS).indd 114

WWW.PCMWEB.NL

04-07-16 14:58

Monitoren Ultra HD

KOOP

BESTE

BEST

AUG 2016

KOOP

AUG 2016

31+ inch

BESTE

28 inch

GROEPSTEST

GETEST

BEST

BESTE

AUG 2016

KOOP

GETEST

DELL PROFESSIONAL P2715Q

LG 27UD68P-B

AOC U2879VF

ASUS MG28UQ

IIYAMA G-MASTER GOLD PHOENIX GB2888UHSU-B1

SAMSUNG U28E590D

LG 31MU97Z-B

ASUS PA329Q

BENQ BL3201PT

PHILIPS BDM4350UC

€ 659

€ 549

€ 399

€ 589

€ 439

€ 441

€ 1.199

€ 1.499

€ 949

€ 713

27 inch

28 inch

31 inch

32 inch

43 inch

3840 x 2160

4096 x 2160

3840 x 2160

163 ppi

157 ppi

149 ppi

138 ppi

102 ppi

IPS

AHVA

IPS

40 Hz - 60 Hz /

2.0

40 Hz - 60 Hz

2.0

40 Hz - 60 Hz

2.0

35 Hz - 60 Hz

2.0

54 Hz - 64 Hz

2.0

1.4

2.0

1.4

2.0

/ /

49 / 462 cd/m²

61 / 298 cd/m²

40 / 278 cd/m²

35 / 265 cd/m²

61 / 264 cd/m²

16 / 367 cd/m²

68 / 309 cd/m²

58 / 376 cd/m²

59 / 318 cd/m²

97 / 367 cd/m²

0,39 cd/m²

0,28 cd/m²

0,34 cd/m²

0,31 cd/m²

0,44 cd/m²

0,34 cd/m²

0,41 cd/m²

0,32 cd/m²

0,38 cd/m²

0,13 cd/m²

0,14 cd/m²

0,19 cd/m²

0,18 cd/m²

0,19 cd/m²

0,16 cd/m²

0,17 cd/m²

0,15 cd/m²

1194:1

1078:1

819:1

854:1

850:1

834:1

909:1

916:1

982:1

966:1

1143:1

1027:1

859:1

801:1

818:1

829:1

636:1

903:1

912:1

902:1

83%

86%

84%

81%

77%

81%

83%

81%

79%

45% / 45%

46% / 43%

38% / 54%

36% / 51%

38% / 49%

47% / 55%

39% / 40%

43% / 45%

39% / 39%

26% / 26%

16,5 / 16,5

16 / 17,3

19,7 / 13,4

20,3 / 14,9

19,4 / 14,5

16,8 / 14

18,7 / 18,3

14,7 / 14,6

16,2 / 16,6

25,6 / 25,8

28% / 26%

29% / 28%

22% / 28%

21% / 26%

23% / 29%

26% / 28%

31% / 31%

26% / 25%

23% / 22%

22,7 / 23,7

22,1 / 22,5

13,9 / 40,8

16 / 43,6

15,6 / 42,3

13,5 / 41,6

24,3 / 23,2

23,9 / 23,9

26,4 / 27,2

25,4 / 25,5

6207 K

6705 K

6988 K

6050 K

6285 K

6940 K

5487 K

6631 K

6522 K

7395 K

293 K

205 K

488 K

450 K

215 K

440 K

1013 K

131 K

22 K

895 K

99,40%

99,80%

94,80%

86,50%

81,30%

80,40%

99,80%

99,70%

108,40%

94,60%

3,19

1,76

4,08

2,96

3,47

3,07

4,02

2,09

1,66

3,86

1,33

0,83

2,01

1,41

1,52

1,08

1,99

1,15

0,95

1,61

2,03

2,16

2,34

2,1

2,23

2,25

2,12

2,11

2,24

2,1

0,17

0,04

0,14

0,1

0,03

0,05

0,08

0,09

0,04

0,1

0,12

0,08

0,1

0,06

0,07

0,08

0,26

0,06

0,15

3,01

1,21

6,17

3,42

4,56

2,48

5,06

2,13

1,67

3,92

1,31

0,33

1,95

1,37

1,47

0,76

2,62

1,07

0,58

1,88

19,2 ms

16,5 ms

5,8 ms

5,4 ms

5 ms

4,9 ms

13,5 ms

14,7 ms

13,8 ms

22,1 ms

17,4 ms

8,1 ms

19,6 ms

8,9 ms

8,1 ms

13,5 ms

14 ms

20,1 ms

16 ms

32 ms

27,8 W / 21,8 W

26,1 W / 20,5 W

26,8 W / 26,2 W

27,5 W / 26,6 W

29,4 W / 28,2 W

22,8 W / 22,5 W

57,2 W / 48,5 W

40,3 W / 34,9 W

35,8 W / 29,9 W

39 W / 38,8 W

49,8 W / 45,3 W

39,3 W / 32,7 W

40,7 W / 40,3 W

40,4 W / 40,1 W

42,4 W / 42 W

37 W / 36,3 W

80,8 W / 72,1 W

71,2 W / 65,5 W

56,5 W / 51,5 W

91,1 W / 90,8 W

0,4 W / 0,4 W

0,3 W / 0,1 W

0,3 W / 0,2 W

0,5 W / 0,4 W

0,4 W / 0,4 W

0,2 W / 0,2 W

0,9 W / 0,5 W

0,6 W / 0,4 W

0,3 W / 0,3 W

9 W / 0,5 W

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_104-115_Groepstest - UHD Monitoren (TS).indd 115

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

115

04-07-16 14:58

ACHTERGROND Google-tools

10 GOOGLEGEHEIMEN Meer dan een zoekmachine

Het dienstenpakket van Google omhelst veel meer dan alleen een zoekmachine, kaartendienst en webmailclient. De Amerikaanse multinational onderhoudt op de achtergrond namelijk nog allerlei tooltjes die zeer de moeite waard zijn, zoals een digitaal notitieblok, webdesigner en gepersonaliseerde nieuwsbron. Hoog tijd om tien minder bekende diensten eens nader te belichten. MAIKEL DIJKHUIZEN

De mo-

Maps, Drive en Agenda. Via de Meer-knop zijn ook

nl) zie je alleen berichten die jij interessant vindt. Zodra

nieuws-apps

clouddiensten als Vertalen, Blogger, Documenten en

je de website bezoekt, bevindt zich bovenaan een

overbodig.

Hangouts bereikbaar. Stuk voor stuk bekende namen

selectie met de belangrijkste nieuwsarti-

die de meeste lezers ondertussen wel kennen. Maar er

kelen van dit moment. Scrol je een stukje

odra je de zoekmachine van Google bezoekt, heb je via de menuknop rechtsboven toegang tot onder meer Gmail, Google+, YouTube,

Gepersonaliseerde nieuwsbron

biele versie van

Vergeet Twitter, Nu.nl en alle overige nieuwsbron-

Google Nieuws

nen. Met Google Nieuws (https://news.google.

maakt andere

is meer! Via www.google.nl/intl/nl/about/products

omlaag, dan zijn de artikelen verdeeld

vind je tientallen diensten die wat minder op de voor-

over verschillende categorieĂŤn. Klik op

grond treden en daarom voor veel mensen onbekend

Personaliseren om de indeling naar

zijn. PCM geeft de interessantste diensten een podium,

eigen wens te wijzigen. Via de schuifknop

zodat je die beter leert kennen.

bepaal je in hoeverre je het betreffende onderwerp interessant vindt. Door middel van het prullenbakje laat je een onder-

Google Labs

werp zelfs helemaal vallen. Geef verder ook aan uit welke nieuwsbronnen Google

Voorheen beheerde Google onder de naam Labs een technologische

Nieuws moet putten. Je voegt eventueel

speeltuin. Nieuwe projecten waren voor iedereen beschikbaar en gebrui-

zelf verse onderwerpen en nieuwsbron-

kers gaven feedback. Vooral voor mensen die graag nieuwe tooltjes wilden

nen toe. Handig wanneer je bijvoorbeeld

uitproberen, was het een leuke online plek. Onder meer Gmail en Google

graag berichten over regionale onderwer-

Maps waren voor het eerst beschikbaar in Labs. Helaas trok Google in 2011

pen wilt lezen. Je kunt ook nog de volg-

de stekker uit het platform, waardoor verse uitprobeersels van de zoekma-

orde van de nieuwspagina wijzigen door

chinegigant niet meer op het web zijn te vinden.

de onderwerpen te verslepen. Google Nieuws bevat een sectie met berichten die

116

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_116-120_Achtergrond - Experttools van Google (JP).indd 116

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 17:21

ACHTERGROND Google-tools

Geflopte diensten Google kent natuurlijk de nodige grote successen, maar het bedrijf heeft ook miljoenen geĂŻnvesteerd in projecten die veel minder geslaagd zijn. Wie herinnert zich bijvoorbeeld Wave, Buzz, Notebook en Glass nog? Verder bestaat het sociale netwerk Google+ nog wel, maar mensen zijn hierop veel minder actief dan bij concurrenten als Facebook, Instagram en Snapchat. Desalniettemin heeft Google+ op papier een enorm ledenaantal, aangezien Android op veel punten is gekoppeld aan het netwerk. Toch gebruikt bijna niemand Google+ om statusupdates te delen. Hoewel Google+ niet lijkt aan te slaan bij het grote publiek, voert Google nog

op jouw interesses zijn afgestemd. Via de knop met de

regelmatig wijzigin-

invloed op de

drie puntjes beheer je eenvoudig je interesses, zodat de

gen door aan het

berichten die in

berichtgeving nog beter aansluit bij je wensen. Via de

ontwerp.

Google Nieuws

mobiele app van Google Nieuws ontvang je desgewenst

verschijnen.

pushberichten van belangrijke gebeurtenissen.

Je hebt veel

Boeken doorzoeken Google heeft een behoorlijke digitale biblio-

Google Play Books om de boeken onderweg te lezen.

theek opgebouwd met voornamelijk weten-

Je downloadt het e-book vooraf naar je smartphone of

schappelijke boeken. Het betreffen voor het overgrote

tablet, zodat je onderweg geen internet nodig hebt.

deel Engelstalige uitgaves, maar de database bevat ook

wat Nederlandstalig materiaal. Bijzonder is dat Google de complete inhoud van boeken heeft geĂŻndexeerd. Doorzoek de inhoud van boe-

Vooraanstaande universiteiten zoals Harvard, Oxford en Stanford werken aan het project mee. Via specifieke trefwoorden op https://books.google.

Eigen zoekmachine Websitebeheerders kunnen met behulp van Google een eigen zoekmachine maken (https://

Heb je een

cse.google.nl). Nuttig voor het geval je de inhoud van

zoekmachine

de website doorzoekbaar wilt maken voor bezoekers,

nodig voor een

diepgravende

nl vind je boeken die voor jou wellicht relevant zijn. Zo-

bijvoorbeeld bij een blog met honderden artikelen. Na

website? Via een

informatie over

dra je in de resultaten een boek opent, is het betreffen-

het invoeren van enkele instellingen ontvang je een pro-

programmeer-

een bepaald

de trefwoord op alle bladzijden geel gemarkeerd. Wil je

grammeercode waarmee je een zoekbalk op de website

code voeg je

onderwerp

een interessante uitgave opslaan? Kies dan voor Aan

integreert. Je geeft allereerst aan welke website(s) je wilt

een exemplaar

nodig hebt.

mijn bibliotheek toevoegen. Gebruik de mobiele app

indexeren en selecteert vervolgens de taal. Verder hoef

van Google toe.

ken wanneer je

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_116-120_Achtergrond - Experttools van Google (JP).indd 117

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

117

01-07-16 17:21

ACHTERGROND Google-tools

je de zoekmachine alleen nog maar een naam te geven om de programmeercode te genereren. Werp na het aanmaken van de code ook nog even

Plaatsonafhankelijke prints Met Cloudprinter (www.google.com/ cloudprint) heeft Google een mooie oplos-

een blik op de menuopties. Hiermee kun je onder

sing bedacht om op afstand printopdrachten te

meer het uiterlijk van het zoekveld wijzigen. Bepaal

verzenden. Dit werkt zowel binnen als buiten het

verder ook of je afbeeldingen op de website wilt

thuisnetwerk. Je hebt hiervoor alleen een smartpho-

indexeren en of je spraakinvoer wilt activeren. Houd er

ne, tablet of computer met internetverbinding nodig

rekening mee dat de gratis versie van deze aangepaste

en uiteraard een printer. Een voorwaarde is dat je de

zoekmachine boven in de resultaten advertenties laat

printer aan je Cloudprinter-profiel koppelt. Sommige

zien. Als je een jaartarief van honderd dollar betaalt,

printers zijn in staat om rechtstreeks verbinding met

hebben je bezoekers daar geen last meer van.

Cloudprinter te maken. Is dat niet het geval, dan regel

je de verbinding via je pc. Typ in de adresbalk van de

Trends ontdekken

Chrome-browser chrome://devices. Je hebt hier ge-

Ben je benieuwd naar de onderwerpen die

legenheid om een klassieke printer toe te voegen. Via

momenteel populair zijn op het web? Google

de website van Cloudprinter upload je een bestand

geeft met Trends (www.google.nl/trends) inzicht in

naar de server, waarna de printopdracht wordt uit-

de meest gezochte zoektermen van de afgelopen 24

gevoerd. Als alternatief heeft Chrome een functie om

uur. Hierbij is het zoekgebied standaard beperkt tot

cloudopdrachten te verwerken. Op Android gebruik

Nederland, maar het staat je ook vrij om een ander

je hiervoor de Google Cloudprinter-app. Een slimme

land te selecteren. Verder is het mogelijk om te filteren

functie is dat je printers gemakkelijk deelt met andere

op categorie. Op die manier verschijnen er bijvoor-

personen, zodat ook zij op afstand kunnen printen.

beeld alleen trends op het gebied van entertainment,

Een voorwaarde is wel dat de genodigden over een

sport, gezondheid en wetenschap in beeld. Je klikt op

Gmail-account beschikken.

een trend om bijbehorende artikelen te vinden. Je ziet daarnaast in een grafiek op welke tijdstippen er op dat

Voeg

Is je netwerk-

onderwerp is gezocht. Er verschijnt zelfs een landkaart

printer niet

waarin je kunt zien in welke provincies de zoekterm

compatibel met

het vaakst wordt ingevoerd.

Google Cloud-

In Trends vraag je ook eenvoudig grafieken op van een

printer? Via de

maximaal vijf

zelfgekozen trefwoord. Gebruik hiervoor de zoekbalk

computer voeg

zoektermen aan

boven aan de pagina. Fijn is dat je zo nodig meerdere

je ook klassieke

de grafiek toe

zoektermen invult, zodat je de grafieken met elkaar kunt

printers toe.

en vergelijk de

vergelijken. Hierbij ga je zelfs enkele jaren terug, want

onderwerpen

Trends presenteert gegevens sinds 2004. Je bekijkt ech-

met elkaar.

ter net zo gemakkelijk de trends van het afgelopen uur.

Allo en Duo Onlangs lanceerde de Amerikaanse zoekmachinegigant de communicatieapps Allo en Duo. Deze toepassingen zijn de opvolgers van Hangouts. Allo is een regelrechte concurrent voor WhatsApp en biedt enkele slimme functies om met vrienden te communiceren. Zo is er een privacyknop waarmee je data versleutelt. Daarnaast verdwijnen de berichten na een bepaalde tijd uit het gesprek. Google wil WhatsApp te slim af zijn door intelligente functies toe te voegen. Zo verschijnen er antwoordsuggesties in beeld waarmee je het gesprek voor een deel automatiseert. Ook wanneer je fotoâ&#x20AC;&#x2122;s krijgt toegezonden, analyseert Allo de inhoud en krijg je een automatische reactie voorgeschoteld. Opvallend is dat Allo ook wat simpele spelletjes bevat. Wie geĂŻnteresseerd is in videogesprekken, kan uit de voeten met de nieuwe app Duo.

118

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_116-120_Achtergrond - Experttools van Google (JP).indd 118

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 17:21

ACHTERGROND Google-tools

Vlugge website Google Sites (https://sites.google.com) is

Google Doodles

vooral interessant wanneer je binnen enkele

Als je de zoekmachine van Google bezoekt, is je vast weleens een aangepast

minuten een website in elkaar wilt zetten voor een

logo opgevallen. Deze zogeheten Google Doodle bevat altijd een speciaal

beperkte doelgroep. Denk hierbij aan het publiceren

thema. Vaak is er een animatie in het logo zichtbaar. Tijdens feestdagen

van wedstrijdverslagen van een sportteam of project-

en bekende evenementen verzorgt een apart ontwikkelteam meestal een

site van een afdeling binnen een bedrijf. Het voordeel

aangepast logo. Ook bij verjaardagen van personen die belangrijk zijn

is dat je geen programmeerkennis nodig hebt om een

(geweest) in de wereld, staat Google regelmatig stil. Zodra je op de Doodle

bescheiden website op te tuigen.

klikt, kom je op een pagina met resultaten over dat onderwerp of die per-

Je selecteert eerst een sjabloon. In de galerij is er van

soon terecht. Wil je meer weten over de achtergrond van de speciale logo’s?

alles beschikbaar, van zakelijke templates tot hob-

Surf dan eens naar www.google.com/doodles. Klik op een logo en zie in

byachtige ontwerpen. Naast een sjabloon kies je ook

welke landen de betreffende Doodle actief is.

nog een leuk thema met een passende kleurstelling. Verder stel je de url in, maar bedenk hierbij wel dat het webadres altijd met https://sites.google.com/site/ begint. Meer instellingen hoef je niet te creëren om een eigen website aan te maken. Klik rechtsboven op

Google verrast

Pagina bewerken om teksten toe te voegen. Hierbij

zijn bezoekers

heb je een uitgebreide werkbalk tot je beschikking, dus

graag met aange-

Als je niet

ook op het gebied van tekstopmaak is er voldoende

paste logo’s.

veeleisend bent,

variatie mogelijk. Eventueel voeg je een afbeelding,

flans je met

tabel of hyperlink toe en kies je voor een indeling met

Google Sites

diverse kolommen. Tevreden met het resultaat? Maak

vliegensvlug

de website via Delen dan voor iedereen beschikbaar.

een website in

Hierbij nodig je vrijblijvend andere personen uit om de

elkaar.

website te bewerken.

Gebruik Google Keep om bijvoorbeeld een checklist te

aanwezig wanneer je notities via internet naar iemand

maken.

wilt verzenden. Google Keep bevat ook een functie om herinneringen in te stellen. Naast een tijdstip ontvang je desgewenst ook een notificatie wanneer je

Digitaal notitieblok

bij een specifiek adres aankomt. Nuttig voor het geval je de aantekeningen bij thuiskomst uit je werk wilt

Wanneer je achter de pc regelmatig aante-

bijwerken. Als je diverse notities beheert, wijzig je de

keningen maakt, kun je Google Keep eens

volgorde door de kaders te verslepen.

uitproberen. Op de website https://keep.google.

Voor Chrome is er ook een nuttige extensie beschik-

com beheer je met een Google-account namelijk een

baar. Hiermee koppel je vlot notities aan webartikelen.

digitaal notitieblok. Je maakt korte aantekeningen en

Gelukkig heeft Google ook apps van Keep ontwikkeld,

voorziet de tekstkaders eenvoudig van een kleur-

zodat je de notities met meerdere apparaten synchro-

tje. Handig is dat je ook labels en afbeeldingen kunt

niseert. Met je smartphone leg je aantekeningen snel

toevoegen. Je gebruikt zelfs selectievakjes, zodat je vol-

vast via spraakopdrachten. Een uitkomst, zeker als je

tooide zaken direct afvinkt. Verder is er een deelfunctie

haast hebt.

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_116-120_Achtergrond - Experttools van Google (JP).indd 119

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

119

01-07-16 17:21

ACHTERGROND Google-tools

Discussies volgen Google beheert onder de noemer Discussiegroepen een enorm forum over talloze on-

derwerpen. Heb je een specifieke interesse en ben je

Interesses delen Wat Discussiegroepen is voor een breed publiek, is Spaces

(https://spaces.google.com)) voor een

benieuwd of er gelijkgestemden zijn? Grote kans dat je

select groepje. Via dit platform klets je

kunt kiezen uit verschillende topics. Wel is de voertaal

met personen die zijn geïnteresseerd in

bij de meeste onderwerpen Engels. Surf naar https://

hetzelfde onderwerp. De bedoeling is

groups.google.com en voer een zoekopdracht uit. Je

dat je media met elkaar deelt. Een groot

bekijkt in de resultaten of er interessante discussies

verschil met WhatsApp en Facebook

zijn en je laat vrijblijvend een reactie achter. Klik achter

Messenger is dat je rechtstreeks toegang

je profielnaam op Wijzigen om een Google-account

hebt tot diverse Google-diensten, zoals de

te verbinden. In dat geval staat er bij iedere reactie

zoekmachine, YouTube en een browser.

een profielfoto afgebeeld. Als je de voortgang van de

De lijntjes naar online artikelen, video’s en foto’s zijn dus erg kort, zodat je dergelijke media snel kunt delen. Verder voeg je

Doe mee aan discussies over

ook teksten toe. Nadat je een groep hebt

je favoriete

gestart, nodig je anderen uit via e-mail of

onderwerp.

Facebook. Voor de desktopversie heb je overigens wel een Chrome-extensie nodig. Verder zijn er apps voor Android en iOS. De app oogt

De vorm-

zeer gelikt, waardoor het extra leuk is om onderling me-

geving van de

dia uit te wisselen over gemeenschappelijke interesses.

mobiele Spaces-

app is fraai

Enquêtes maken

uitgewerkt.

Google Docs is heel bekend, maar weinig mensen weten dat je hiermee ook mooie

enquêtes kunt maken. Je gebruikt hiervoor Google

Google Mijn Bedrijf

Formulieren (https://docs.google.com/forms). Via het plusteken creëer je verschillende meerkeuzevragen.

Zelfstandigen doen er goed aan om de Google-functies voor bedrijven eens

Je kunt hierbij ook afbeeldingen en video’s toevoegen

onder de loep te nemen. Met name Google Mijn Bedrijf (https://business.

om vragen te verduidelijken. Kijk ook even naar de

Formulieren

google.com) is de moeite waard. Hiermee kun je je eigen onderneming clai-

instellingen. Hier geef je bv. aan dat respondenten

biedt een snelle

men en bedrijfsgegevens aanpassen die onder meer in de zoekmachine en

slechts eenmaal antwoord mogen geven en typ je een

methode om

Google Maps zichtbaar zijn. Denk hierbij aan contactgegevens, de website

persoonlijk bevestigingsberichtje dat na afloop van de

online enquêtes

en de openingstijden.

enquête verschijnt. Je geeft respondenten naderhand

af te nemen.

Als je de eerste keer inlogt, is het nodig om het account te verifiëren. Google

de mogelijkheid om de reacties te bewerken. Geef bij

stuurt in dat geval binnen twee weken een verificatiecode per post, zodat

lange enquêtes een voortgangsbalk weer. Je verspreidt

je voortaan zonder beperkingen bedrijfsgegevens aanpast. Als dat eenmaal

de enquête via e-mail, Google+, Facebook of Twitter,

is geregeld, voeg je onder meer foto’s toe en reageer je op reviews van

desgewenst via een verkorte url.

Google

klanten. Verder publiceer je via Google advertenties voor potentiele klanten op basis van hun zoekgedrag.

discussie graag wilt volgen, voeg je de groep toe aan je favorieten. Je klikt hiervoor op het sterretje. In plaats van het gebruik van trefwoorden kun je ook door de groepen bladeren. Je sorteert het aanbod bijvoorbeeld op onderwerp of regio, al werkt deze functie op het moment van schrijven helaas niet zo goed. Indien je een bepaalde groep mist, start je simpelweg een nieuwe discussie. Je stelt hierbij naar eigen inzicht de rechten van bezoekers in.

120

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

PCM08_116-120_Achtergrond - Experttools van Google (JP).indd 120

WWW.PCMWEB.NL

01-07-16 17:21

MINIWORKSHOP Software uitrollen

SOFTWARE UITROLLEN MET PDQ DEPLOY Je hebt veel pc’s en laptops in je netwerk van familie en kinderen. Het is behoorlijk wat werk om elke pc handmatig te updaten. Met de gratis versie van PDQ Deploy kun je op een slimme manier op afstand software uitrollen en updaten.

Windows\CurrentVersion\Policies\Software. Klik op Bewerken / Nieuw / DWORD (32-bits)-waarde. Typ LocalAccountTokenFilterPolicy en zet de waarde op 1.

Pc toevoegen Om een computer toe te voegen, maak je het eerder gemaakte admin-account ook aan op die pc. Vervol-

JOCHEM DE GOEDE

sleutel HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\

gens ga je in PDQ Deploy naar Target List en geef je et de gratis versie van PDQ Deploy (er zijn

bij Name de lijst met pc’s een naam. Bij Targets vul je

ook betaalde versies) installeer je exe-,

de naam van de pc’s in (je vindt de pc-naam via Confi-

msi- en msp-bestanden op andere pc’s in

guratiescherm / Systeem en beveiliging / Systeem)

je netwerk. Je downloadt het via www.adminarsenal.

en klik je op Add Computer. Om een softwarepakket

com/download-pdq-deploy. Vul de gevraagde gege-

uit te rollen, klik je op New Package. Vul een naam in

vens in, klik op Submit en daarna op de download-

en ga naar Step 1. Klik bij Install File op het instal-

knop. Installeer PDQ eerst op de pc die de andere pc’s

latiebestand dat je wilt uitrollen. Klik op Save en klik

gaat beheren. Pak het gedownloade zip-bestand uit en

daarna bij het package (rechts) op Deploy. Kies voor

start het exe-bestand. Doorloop de installatie en klik op

Deploy Once. Klik op Choose Targets / Target List en

deze instellingen

Finish om PDQ te openen. De wizard verschijnt, klik op

kies de net aangemaakte lijst met computers. Kies bij

hebt, zodat je

Next. We gebruiken de Free mode, dus klik opnieuw

Run As voor Local System. Klik op Deploy Now om de

direct een instal-

op Next. PDQ heeft een administratoraccount nodig

software uit te rollen. Je kunt beperkt wat software vin-

latiebestand

en dit account moet hetzelfde zijn op alle pc’s waarop

den bij Package Library, maar het handigste is om zelf

naar meerdere

je PDQ gaat gebruiken, inclusief deze beheer-pc. Het

installatiebestanden te zoeken van bekende software

pc’s kunt uitrol-

beste maak je een apart account voor PDQ.

en uit te rollen.

len.

Zorg dat je

Account In Windows 10 ga je daarvoor naar Instellingen / Accounts / Gezin en andere personen / Iemand anders aan deze pc toevoegen. Klik op Ik beschik niet (...) en daarna op Gebruiker zonder Microsoftaccount toevoegen. Vul de gegevens in en klik op Volgende om de gebruiker toe te voegen. Klik op de nieuwe gebruikersnaam, waarna de optie Accounttype wijzigen verschijnt. Klik daarop en kies daarna bij Accounttype voor Administrator. Klik op OK om de wijzigingen door te voeren. Ga terug naar PDQ Deploy, vul hier het net gemaakte account in en klik op Finish. Er ook een registerwijziging nodig: ga naar het startmenu, typ regedit en druk op Enter. Blader naar de

WWW.PCMWEB.NL

PCM08_121_Miniworkshop - Software uitrollen met PDQ Deploy (TS).indd 121

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

121

30-06-16 15:09

LEZERSSERVICE

ABONNEMENTEN PCM verschijnt 12 maal per jaar. Een jaarabonnement kost € 71,50 (inclusief gratis special t.w.v. € 9,95). Een los nummer kost € 6,25. Voor verzending buiten Nederland worden extra kosten gerekend. Je hebt de keuze uit verschillende abonnementen:

PCM WEBSITE ELKE DAG: nieuws, reviews, workshops, tips en koopwijzers. Bezoek ons op www.pcmweb.nl

PCM NIEUWSBRIEF ELKE DAG: de gratis PCM-nieuwsbrief met nieuwe hard- en software, nieuws, workshops en discussies. Aanmelden via www.pcmweb.nl/nieuwsbrief

Abonnementsvormen

Prijs per jaar*

Prijs per periode* Aantal edities

Prijs per editie

Betaling per

Jaarabonnement

€ 71,50

€ 5,96

Jaar

Halfjaarabonnement

€ 73,50

€ 36,75

€ 6,13

Half jaar

Maandabonnement

€ 75,-

€ 6,25

Maand

* Deze prijzen gelden bij automatische incasso. Voor het toezenden van een acceptgirokaart wordt € 2,50 extra in rekening gebracht Equrion Services B.V. verzorgt de financiele afhandeling voor Reshift Digital B.V. Een nieuw abonnement wordt gestart met de eerst mogelijke editie voor een bepaalde duur. Na de eerste abonnementsperiode wordt het abonnement stilzwijgend voortgezet voor onbepaalde tijd en betaal je de reguliere abonnementsprijs. Vanaf dat moment is het abonnement opzegbaar met inachtneming van een opzegtermijn van 1 maand. Abonneren? www.pcmweb.nl/abonneren

OPZEGGEN

PCM FACEBOOK ELKE DAG: de meest interessante nieuwtjes, foto's, prijsvragen en discussies over PCM op onze Facebook-pagina. Surf naar www.facebook.com/pcmweb

Na de omzetting voor onbepaalde duur, kan op ieder moment, per wettelijk voorgeschreven termijn van één maand, worden opgezegd. Je opzegging ontvangen wij bij voorkeur telefonisch. Je kunt de klantenservice bereiken op werkdagen van 10:00 tot 14:00 uur via +31 (0)23 - 536 44 01.

VERHUIZING, BEZORGKLACHTEN EN VRAGEN Ga hiervoor naar www.mijnreshift.nl, de digitale klantenservice van Reshift Digital. Nadat je je hebt geregistreerd, kun je voortaan inloggen met je e-mailadres en wachtwoord. Schrijven kan naar Reshift Digital B.V. ter attentie van Klantenservice, Richard Holkade 8, 2033 PZ Haarlem. Equrion Services B.V. verzorgt de financiële afhandeling van abonnementen voor Reshift Digital B.V.

PERSOONSGEGEVENS Wij nemen je gegevens, zoals naam, adres en telefoonnummer op in een gegevensbestand. De verwerking van je gegevens is aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens in Den Haag door Reshift Digital B.V., de verantwoordelijke voor je gegevens. De gegevens worden gebruikt voor de uitvoering van met jou gesloten overeenkomsten, zoals de abonnementenadministratie. Daarnaast kunnen wij je gegevens gebruiken om je op de hoogte te houden van interessante informatie en/of aanbiedingen. Jouw gegevens kunnen aan door ons zorgvuldig geselecteerde partijen ter beschikking worden gesteld. De gegevens kunnen, samen met hun informatie over jou, worden geanalyseerd om de aanbiedingen en/of informatie zoveel mogelijk op je interesses af te stemmen. Je kunt bij het opgeven van je gegevens bezwaar maken tegen beschikbaarheidstelling van je gegevens aan derden. Ook kun je je eigen gegevens opvragen en verzoeken ze te corrigeren of te verwijderen. Stuur hiertoe een kaartje aan Reshift Digital t.a.v. Klantenservice, Richard Holkade 8, 2033 PZ Haarlem.

COLOFON Personal Computer Magazine (PCM) is een uitgave van Reshift Digital B.V., Richard Holkade 8, 2033 PZ Haarlem. Tel. +31 (0)23 - 543 00 00, e-mail: mail@pcmweb.nl (niet voor persberichten) Website: www.pcmweb.nl Persberichten naar: press@pcmweb.nl

REDACTIE

PCM TWITTER ELKE DAG: het laatste nieuws op IT-gebied. Hardware, software,

HOOFDREDACTEUR: Wouter Diemer EINDREDACTIE: José Pauty, Emke Slijkerman, Theske Slijkerman en Jaap de Wreede REDACTIE: Jeroen Boer, Mark Gamble, Tijs Hofmans en Joris Peterse MEDEWERKERS: Sander Almekinders, Jasper Bakker, Randolf Bouwma, Toon van Daele, David van Dantzig, Maikel Dijkhuizen, Martin Gijzemijter, Jochem de Goede, Gertjan Groen, Hans Niepoth, Jozef Schildermans, Ronald Smit, Koen Vervloesem en Bastiaan Vroegop VORMGEVING: LEFT Graphic Design

internet, trends en ontwikkelingen hou je bij met de Twitter-

UITGEVER EN EDITORIAL DIRECTOR: Remco de Graaf

feed op www.twitter.com/pcmnieuws

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE EN MARKETING ACCOUNTMANAGERS: Marco Roubos, Raymond Ullers en Tom Schoen MAREKTING: Leontien Boere, Joep Preijde, Marjolein Sturk (marketing@reshift.nl) ONLINE SALES: online@reshift.nl TRAFFIC: Marco Verhoog (mverhoog@reshift.nl)

DRUK & DISTRIBUTIE DRUK: Senefelder, Doetinchem DISTRIBUTIE: Betapress (Nederland) / Imapress (België)

PARTNER Wanneer je boven een artikel het Partner-logo ziet staan, is dit artikel niet gemaakt door de redactie van PCM, maar door de Partner-redactie van Reshift Digital. Dit redactieteam opereert apart van de reguliere redactie. Zowel de onderwerpkeuze als de inhoud van artikelen met dit logo komen tot stand in overleg met commerciële partners. Reshift Digital vindt het belangrijk dat deze artikelen als zodanig herkenbaar voor je zijn.

DISCLAIMER Hoewel uiterste zorg is besteed aan PCM, aanvaardt de redactie noch de uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in het blad, online of enig andere digitale versie van PCM.

122

Colofon 08 (JP).indd 122

/ NR. 08 - AUGUSTUS 2016

WWW.PCMWEB.NL

4-7-2016 14:50:44

NU TE KOOP!

NU ,95

â&#x201A;¬9

NU IN DE WINKEL OF GA NAAR:

RESHIFTSTORE.NL/TURBO Naamloos-1 1

0516 Turbo ad 215x285.indd 24

5-7-2016 11:15:44

15-06-16 15:14

Naamloos-1 1

5-7-2016 10:38:59