2__ by MrJones

GROEPSTEST FEBRUARI 2016

VPN ROUTERS

PRIVACY GEGARANDEERD!

TESTDOSSIER

MEER DAN 25 PAGINA’S M ET T ESTS

NIEUWS, TECHNOLOGIE, ACHTERGROND.

TOPPERS OP DE TESTBANK

WEG MET KABELS ZO VERDWIJNEN ZE UIT HET ZICHT BESTE UPGRADE

SUPERSNELLE 1 TB-SSD’S GETEST WORKSHOP

TEST

W W W. P C M W E B . N L

BOUW EEN DOWNLOAD MEDIAHUB HET BESTE FILMS, MUZIEK EN FOTO’S STREAMEN

NIEUWSGROEPEN

MATERIAAL!

NR 2 | FEBRUARI 2016 • € 6,25

C O M P L E E T T E S T D O S S I E R : M E E R D A N 2 5 PA G I N A ’ S M E T T E S T E N

HYBRIDE LAPTOPS

PLUS: BITLOCKER, STREAMINGTOOLS, WINDOWS CONTINUUM

001 Cover_v3.indd 1

12-01-16 13:45

BESCHERM JE KINDEREN als ze de online wereld verkennen

Geef toegang tot websites en apps die jij geschikt vindt Bepaal hoe lang, welk apparaat gebruikt mag worden Monitor berichten via Facebook en Android-toestellen Houd met GPS de locatie van je kinderen in de gaten Ontvang direct meldingen van onveilige activiteiten

kaspersky.nl

SafeKidsPrintAdvertisement_V2-PCM_230x300.indd 1 Naamloos-1 1

Geschikt voor PC, Mac, iPhone, Ipad en Android toestellen

26-11-15 13:26 8-1-2016 11:06:06

VOORWOORD

NUMMER 07 2015

VOORWOORD NUMMER 02 2016

CES 2016 VOOR...

a ruim 10 jaar gaat het dan een keer gebeuren; ik ga naar de Consumer Electronics Show in Las Vegas. Ik heb veel collega-redacteuren die daar niet meer van opkijken, maar

Murphies Law was me tot drie keer toe voor en moest ik op het laatste moment afhaken. Dat jaar is het pad geëffend en loop ik de eerste week van januari 2016 op de beurs. De CES is hét walhalla voor de techliefhebber en daarmee niet alleen beroepshalve interessant. Met de start van het jaar worden de meeste producten aangekondigd en zie je de nieuwste innovaties. Ik ben er klaar voor en ga je in deel 2 van dit voorwoord vertellen hoe het was.

WOUTER DIEMER Hoofdredacteur Facebook: www.facebook.com/pcmweb Twitter: @PCMnieuws E-mail: mail@pcmweb.nl

CES 2016 NA... Ik ben terug. Het was één groot feest. Niet zozeer omdat Las Vegas de locatie was, maar aan alles merk je dat de CES hét startschot is van het nieuwe techjaar en ontwikkelingen markeert. Ik liep me de blaren op mijn voeten. Ik zag drones, zelfrijdende auto’s, keek door VR-brillen en zag 8K televisies. Geen grootse aankondigingen, maar het is duidelijk dat techniek ik hoog tempo beter wordt. Hoogtepunt? De keynote van de CEO van Intel. Een inspirerende techshow, waarin het bedrijf op het podium de mogelijkheden liet zien van nieuwe sensors en chips, van drones die je automatisch volgen tot sensors zo groot als een vingertopje die realtime en razendsnel allerlei nuttige data kunnen uitlezen. De komende drie jaar worden heel interessant. De CES ging te snel voorbij, het smaakte naar meer. Met een stapel aan ideeën kwam ik terug op de redactie. Binnenkort lees je er meer over in PCM!

WWW.PCMWEB.NL

002 - Voorwoord JW.indd 3

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-1-2016 12:42:57

INHOUD NUMMER 02 2016

KOOPGIDS

BEST GETEST Deze maand staat PCM boordevol tests. Zo hebben we ssd's van 1 TB voor je op de testbank gelegd, bekijken we de allernieuwste hybride laptops, hebben we een overzicht van vpn-routers voor thuis en lees je alles over usenetproviders.

IEDERE MAAND 8

Newsfeed

Dossier

100 Hardwarehoek 122 Colofon en contact

003 - Inhoud_MG.indd 4

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

WWW.PCMWEB.NL

6-1-2016 15:46:06

INHOUD

REVIEWS 46 The Battle: Intel versus Lenovo 49 Informatique inGamer PCGD 2015 50 Kaspersky Internet Security 2016 51 Hands-on: Lenovo Yoga Tab 3 52 Microsoft Continuum

Nummer 02 2016

Hardware

HYBRIDE LAPTOPS Pagina 90

Dankzij gestaag dalende prijzen raken hybride

DOSSIER

laptops ook binnen het bereik van de gewone consument. PCM test zeven van deze 2-in-1-modellen. De resultaten lees je vanaf pagina 90.

Bouw je eigen mediahub

Al je audio en video op ĂŠĂŠn centrale plek

De beste add-ons voor Plex

Zo haal je meer uit de software

28 Tips en trucs voor Kodi 34 De beste streamingtools 38 Alternatieve downloadtools

The Battle

INTEL VS LENOVO

Pagina 46

Intel heeft sinds halverwege 2015 de Compute

TESTS

STREAMEN Vanaf pagina 16

Je verzameling audio en video wil je natuurlijk eenvoudig in je huis kunnen afspelen, het liefst op verschillende apparaten. En met behulp van

66 Ssd's van 1 TB

de juiste software lukt dat zonder problemen.

De vijf nieuwste modellen op de testbank

Wat je daar allemaal precies voor moet doen en

78 Vpn-routers

nodig hebt, lees je vanaf pagina 16.

Stick op de markt; een mini-pc in de vorm van

Zet ook thuis een veilige internetverbinding op

een hdmi-stick. En Lenovo bracht onlangs een

90 Hybride laptops

vergelijkbaar model uit. Wat zijn de verschillen?

Dossier

De beste modellen voor onderweg

102 10 usenetproviders Zo download je snel uit de nieuwsgroepen

Hardware

ACHTERGROND

1 TB SSD'S Pagina 66

De beste manier om je pc of laptop sneller te maken is het installeren van een ssd. De prijzen worden steeds lager, terwijl de opslagcapaciteit

12 56 62 84

De toekomst van e-inkt Update: 3d-printers De toekomst van de ssd Werk al je kabels weg

ssd's met een opslagcapaciteit van 1 TB.

PRAKTIJK 42 Spiceworks

HARDWAREHOEK Pagina 100

Inzicht in je complete (thuis)netwerk

Software op zak

Installeer je besturingssysteem op usb

112 Masterclass: custom Android

ware te halen en de laatste nieuwtjes. Deze

Pagina 56

Enige tijd geleden hebben we in PCM aandacht besteed aan 3D-printing. De afgelopen tijd is er weer veel veranderd op het gebied van techniek en mogelijkheden, en zijn ook veel 3D-printers allemaal verwachten?

Achtergrond

EEN SCHONE LEI Pagina 84

Zo zet je een aangepaste versie op je telefoon

In en om je huis wordt alles steeds verder

116 Workshop: Outlook en Onedrive

draadloos, maar desondanks neemt het aantal

Ontdek alle mogelijkheden

snoertjes, adapters en kabels hand over hand toe. Hoe je orde in die chaos schept lees je

In deze nieuwe rubriek lees je iedere maand over de beste manieren om alles uit je hard-

3D-PRINTING

betaalbaar geworden. Wat kunnen we dit jaar

toeneemt. PCM test deze maand een aantal

Hardware

Update

MINIWORKSHOPS

vanaf pagina 84.

maand alles over het reinigen van (de binnenkant van) je computer en laptop.

WWW.PCMWEB.NL

003 - Inhoud_MG.indd 5

27 Audio van Spotify naar Google 120 Bestanden synchroniseren 121 Accenten typen met HoldKey / NR. 02 - FEBRUARI 2016

6-1-2016 15:45:13

N sa

B ee

VAN EEN BIJ AANSCHAF OF TABLET PC/NOTEBOOK

G! €20,- KORTIN

85,-

Home

Office 365 Home Premium

699,-

Ideaal voor gezinnen die alle Ofﬁce-programma’s op maximaal 5 pc’s of Macs incl. cloud services willen gebruiken. • NL, 1 jaar • www.informatique.nl/M532213

599,*prijs excl. monitor

49,

Informatique inHome Media

Biedt een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding en is altijd uitgerust met de meest moderne hardware. Functionele luxe is waar het om gaat bij deze PC’s, waarbij een plezierige gebruikservaring voor jong en oud centraal staat. Daarnaast kunt u met een gerust hart genieten van uw aankoop, want de inHome-serie heeft standaard 2 jaar garantie. • Intel Core i5-4460 3.2 GHz • Intel HD Graphics 4600 • 8GB DDR3 geheugen • 1TB harddisk • USB 3.0 • Cardreader • HDMI • Gigabit LAN • DVD±RW DL • Windows 10 • 1 jaar GRATIS Kaspersky Internet Security • www.informatique.nl/M201431

De beveiligingsoplossing voor de bescherming van vrijwel elke combinatie van pc’s, Macs, Android-smartphones/tablets met één licentie. • www.informatique.nl/M553185

• • •

Kaspersky Internet Security 2016

” 0 ,3 108

20 19

” 0 ,6 108

20 19

Home

599,-

Home

Acer Aspire E5-573G-35QT

• Intel Core i3-5005U 2.0 GHz • NVIDIA GeForce GT • 4GB DDR3 geheugen • 128GB SSD • DVD±RW DL • Windows 10 • www.informatique.nl/M562479

Ook verkrijgbaar in Titan Gold

www.informatique.nl/M553705

” 080 14x 1

20 19

Home

649,Lenovo Yoga 500-14IBD

• Intel Core i3-5005U 2.0 GHz • Intel HD Graphics 5500 • 4GB DDR3 geheugen • 500GB harddisk • USB 3.0 • Windows 10 • www.informatique.nl/M562194

799,-

ASUS ZenBook UX305CA-FC004T

De ASUS ZenBook UX305CA-FC004T is een dunne en lichte 13,3” laptop, maar dankzij de 128GB SSD ook nog eens ontzettend snel. Met een dikte van slechts 12,3 mm en een gewicht van 1,2 kg is deze laptop ideaal voor onderweg. Of u nou buiten in de tuin zit of in een donkere vergaderruimte het Full HD beeldscherm biedt altijd de meest optimale schermhelderheid. • Intel Core M m3-6Y30 tot 2.2 GHz • Intel HD Graphics 515 • 8GB DDR3 geheugen • 128GB SSD • USB 3.0 • Cardreader • Bluetooth • Webcam • Windows 10 • www.informatique.nl/M553704

De producten op deze pagina’s zijn slechts een greep uit ons assortiment. Kijk voor meer informatie op onze website. Berkel en Rodenrijs

Steenbergen

Archimedesstraat 1 2652 XR BERKEL EN RODENRIJS Tel: 010 51 91 666

Drukkerij 3 4651 SL STEENBERGEN Tel: 0167 820 220

Naamloos-1 2

COMPUTERWINKEL VAN HET JAAR!

2011 - 2012 - 2013 - 2014 - 2015 informatiqueNL

12-1-2016 9:19:34

Naast diverse standaard Informatique PC’s, leveren wij ook maatwerk PC’s. Deze PC’s worden volledig naar uw wensen samengesteld. Snel, stil, ultieme game power... alles is mogelijk. Bel ons op 010-5191666 of mail ons naar verkoop@informatique.nl met uw wensen en wij maken voor u vrijblijvend een offerte. Kijk voor meer informatie op: www.informatique.nl/pc

1ms 144Hz Home

Free Sync

Full HD

849,-

749,-

299,-

*prijs excl. monitor

Informatique inHome Power

iiyama ProLite GB2488HSU-B2 Red Eagle 24” monitor

• Intel Core i5-6500 3.2 GHz • Intel HD Graphics 530 • 8GB DDR4 geheugen • 120GB SSD • 2TB harddisk • USB 3.0 • HDMI • Gigabit LAN • DVD±RW DL • Windows 10 • 1 jaar GRATIS Kaspersky Internet Security • www.informatique.nl/M201432

• 24” (61cm) 1920x1080px Full HD LED scherm • Reactietijd: 1 ms • 144Hz technologie • Ingebouwde speakers • Roteerbaar • In hoogte verstelbaar • FreeSync • DVI, HDMI, DisplayPort • www.informatique.nl/M562646

De Informatique inHome Power is uitgerust met de meest moderne hardware en heeft een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding. Geniet met een gerust hart van uw aankoop want de inHome-serie heeft standaard 2 jaar garantie.

TIP

De ProLite GB2488HSU-B2 is de ideale gaming monitor met een snelle reactietijd en een refreshrate van 144 Hz. De FreeSync technologie maakt een einde aan schokkerige beelden en met de Black-tuner past u gemakkelijk de helderheid en donkere tinten aan.

€50

BACK

CASH

52,95 Logitech MK520 Wireless Desktop

Een comfortabel toetsenbord van normaal formaat en een speciaal gevormde lasermuis en batterijen die lang meegaan. • www.informatique.nl/M461302

299,-

79,95

249,-

*prijs na cashback

Epson EcoTank ET-2550

Deze 3-in-1 inkjetprinter met een printsnelheid tot 9.2 ppm wordt geleverd met genoeg inkt voor 2 jaar en is daarmee de ideale keuze! • www.informatique.nl/M554925

Edifier C2V Multimedia 2.1

Voorzien van een modern ontwerp en uitgerust met RCA en aux-ingangen voor veelzijdige aansluitmogelijkheden. Incl. afstandsbediening. • www.informatique.nl/M554277

NIEUW

69,TP-Link TL-WPA4220KIT Powerline Set

Brengt uw internetverbinding naar elke ruimte in huis via het bestaande stroomnet. Tot 500 Mbps overdrachtssnelheden. • www.informatique.nl/M534322

64,95 Raspberry Pi 2B Starter Kit

Bestaat uit: Raspberry Pi Model 2B 1GB, zwarte behuizing, HDMI kabel, netwerkkabel (1m), 8GB MicroSD kaart en 2 Ampere 5.2V voeding. • www.informatique.nl/M500593

79,95 The Little Black Box V3 Streaming TV Box

The Little Black Box V3 geeft u een prachtige media center omgeving met netwerk ondersteuning. Ondersteunt Full HD 1080p weergave en 3D. • www.informatique.nl/M562882

Microsoft® en Windows® zijn geregistreerde handelsmerken van Microsoft Corporation. Intel®, Intel® logo, Intel® Core™ zijn geregistreerde handelsmerken van Intel® corporatie of van dochterondernemingen in de Verenigde Staten en andere landen. Alle genoemde prijzen zijn in euro’s, inclusief BTW, onder voorbehoud en kunnen wijzigen als gevolg van marktontwikkeling of dollarkoers. Afbeeldingen dienen ter illustratie en kunnen afwijken van het geleverde product. Druk- en zetfouten voorbehouden. Aanbiedingen gelden zolang de actievoorraad strekt.

Informatique raadt Microsoft® software aan. Voor 22:00 uur besteld, morgen in huis!

Naamloos-1 3

12-1-2016 9:20:35

NEWSFEED

AFSLANKEN DOOR YOGA

Nieuws en gadgets

NEWSFEED NIEUWS & GADGETS

Lenovo heeft een nieuwe ultra-

en er is 8 GB werkgeheugen. De

dunne laptop aangekondigd. De

opslag bestaat uit een ssd van 256

Yoga 900S is een zogenoemde

GB. De Lenovo Yoga 900S komt

hybride- of convertible laptop,

naar alle waarschijnlijkheid in

waarvan het toetsenbord he-

maart van dit jaar op de markt en

lemaal kan worden omgeklapt

zal dan voor € 1299,- te koop zijn.

zodat het apparaat ook als tablet

www.lenovo.nl

gebruikt kan worden. De Yoga 900S is slechts 12,8 millimeter dik,

Nieuws van CES 2016

is gemaakt van koolstofvezel en

Begin januari vond de Consumer Electronics Show (CES) plaats

de schermresolutie is 2560 bij

in Las Vegas. In dit jaarlijks terugkerende evenement tonen alle

1440 pixels (qhd) op een 12,5

fabrikanten hun nieuwste producten die in de loop van 2016 zul-

inch scherm, de processor is

len verschijnen. PCM reisde voor je af naar de Verenigde Staten

een snelle Intel Core m7

weegt net geen kilo (999 gram). De specificaties liegen er niet om:

en de redactie heeft een selectie gemaakt van de belangrijkste aankondigingen. Het complete CES-nieuws vind je op onze website: www.pcmweb.nl/ces

NIEUWE ACER CHROMEBOOK

Nieuwe wifi-standaard

Acer heeft op de CES in Las Vegas de

behuizing van de Chromebook is de

Er is op papier een nieuwe wifi-

op een lagere frequentie (900 MHz

Chromebook 11 gepresenteerd. De

kleine laptop bestand tegen een val

standaard ontwikkeld die speci-

in plaats van 2,4 GHz of 5 GHz)

laptop draait op Chrome OS en heeft

van meer dan een halve meter (60 cm)

aal bedoeld is voor Internet of

waardoor minder energie nodig

een 11,6 inch-beeldscherm met een

en moet een gewicht van 60 kilogram

Things-apparaten. De naam van

is, en het bereik is groter. De keer-

resolutie van 1366 x 768 pixels. De

kunnen dragen op de behuizing.

het nieuwe protocol is HaLow en

zijde is wel dat de datadoorvoer

nieuwe Chromebook is stootbestendig

De specificaties van de Chromebook

is – in tegenstelling tot veel pro-

een stuk lager is (maximaal 18

en volgens Acer erg geschikt voor scho-

11 zijn vrij bescheiden. Met een Intel

tocollen – niet door een derde

mb/s) dan bij conventioneel wifi,

lieren. Door de speciale 'nanobedrukte'

Celeron processor, de keuze tussen 2

partij ontwikkeld, maar door de

maar voor IoT-apparaten is vooral

of 4 GB werkgeheugen en een 16 of 32

WiFi Alliance, het consortium dat

de communicatie belangrijk. Het

GB ssd is de Chromebook 11 gemaakt

ook de huidige wifi-protocollen

duurt nog wel even voordat HaLow

voor eenvoudige taken. Verder is de

heeft bedacht. De reden voor

standaard wordt toegepast; pas

Chromebook uitgerust met een hdmi-

de ontwikkeling van een nieuwe

in 2018 kunnen we de eerste appa-

uitgang, een drietal usb 3.0-poorten en

standaard is dat de huidige wifi-

raten die gebruikmaken van deze

een sd-kaartlezer. De accu is voldoende

standaard eigenlijk niet meer

nieuwe wifi-techniek, verwachten.

voor ongeveer 9 uur werktijd. De

toereikend is voor het groeiend

www.wi-fi.org

Chromebook 11 is vanaf februari te koop

aantal apparaten dat op internet

in Nederland en België voor zo’n € 165,-.

is aangesloten. Voor IoT-appara-

www.acer.nl

ten is het huidige wifi-protocol en de verbindingstechniek te onzuinig; om draadloos verbinding te kunnen maken wordt te veel energie verbruikt. Het nieuwe HaLow-protocol werkt ten eerste

WWW.PCMWEB.NL

005 - Newsfeed JW.indd 8

7-1-2016 13:25:47

NEWSFEED

Nvidia-pc stuurt zelfrijdende auto’s aan

Nieuws en gadgets

Nvidia komt met een minuscule computer die krachtig genoeg is om zelfrijdende auto's aan te sturen. De Drive PX2-computer is volgens Nvidia net zo krachtig als 150 Mac-

Nieuwe middenmoters van LG

Book Pro's. De machine bestaat uit 12 cpu-cores die samen 8 teraflops aan rekenkracht leveren. De computer wordt met water gekoeld, wat

LG heeft op de CES twee nieuwe

met een resolutie van slechts 854 bij

aangeeft hoe warm hij kan worden.

smartphones geïntroduceerd, de K7

480. Ook hier is een 1,3 GHz processor

De PX2 kan door andere fabrikan-

te verwerken. Autofabrikanten

en de K10. Beide toestellen zijn mid-

het hoogst haalbare en het interne

ten worden gekocht en in zelfrijden-

kunnen dat zelf doen, maar

denmoters die de L-serie van 2015

geheugen komt uit op 1,5 GB. De

de auto's worden verwerkt. Volvo

bedrijven als Nvidia hebben veel

zullen gaan opvolgen. De K7 en de

accu heeft een capaciteit van 2,125

is de eerste fabrikant die in zijn

meer kennis in huis om krach-

K10 komen in verscheidene configu-

mAh en de camera 8 MP. Met deze

nieuwe modellen gebruik gaat ma-

tige processors te maken. Het

raties uit. Zo zijn er qua specificaties

goedkopere low-spec-toestellen

ken van de PX2. Met de komst van

is overigens niet de eerste keer

en verkrijgbare kleuren verschil-

hoopt LG voornamelijk een jongere

zelfrijdende auto's zijn krachtige

dat Nvidia met autotechnologie

lende edities. De 4G-versie van de

doelgroep aan te spreken, mede

computers steeds harder nodig.

aan de slag gaat. Begin 2015 pre-

K10 is de grootste en krachtigste

door het 'glossy pebble' design en

Door het grote aantal camera's

senteerde het bedrijf al de Tegra

variant. Deze smartphone heeft een

de UX-camerafuncties, waarmee je

en sensoren waarmee informatie

X1, een teraflop-cpu die bedoeld

5,3 inch 720p-scherm, een 1,3 GHz

foto’s kunt maken door middel van

wordt verzameld, is er steeds meer

was om auto's aan te sturen.

quadcore-processor en 2 GB RAM.

handgebaren. Exacte prijzen van

rekenkracht nodig om die gegevens

www.nvidia.com

De accucapaciteit is 2,300 mAh en

de toestellen zijn nog niet bekend

er zit een 13 megapixel-camera op.

gemaakt.

De G7 heeft een 5 inch-touchscreen

www.lg.com

SLIMME KOELKAST VAN SAMSUNG Samsung zou Samsung niet zijn als

deze op zijn. De Samsung-koelkast

het op de CES ook wat Internet of

beschikt over veel meer snufjes: zo

Things-producten aankondigde. Het

kunnen andere familieleden berichten

bedrijft toonde ons in ieder geval

op het scherm achterlaten, waardoor

een slimme koelkast. Het apparaat is

de bekende magneetjes of Post-it-jes

voorzien van een 21,5 inch full-hd-mo-

overbodig zijn. Wil je naar je favoriete

nitor, diverse camera’s aan de

muziek luisteren in de keuken? Ook

binnenzijde en er is een bijbehorende

dat kan: de koelkast heeft ingebouw-

smartphone-app. Met behulp van de

de speakers in de deur, waarnaar je

app of de monitor kunnen eigenaren

vanaf ieder ander apparaat in je huis

van deze koelkast – zonder het te

naartoe kunt streamen. De koelkast

hoeven openen – zien welke pro-

kan daarnaast ook fungeren als

ducten er in liggen. Door de koelkast

controlestation voor verschillende

te koppelen met het internet is het

domotica-producten die voldoen aan

mogelijk om van die producten na te

de SmartThings-standaard, maar

gaan of er bij winkels aanbiedingen

ook andere protocollen zullen in de

te vinden zijn en wanneer bepaal-

toekomst worden ondersteund. Of en

de producten opraken of over de

wanneer deze koelkast op de markt

houdbaarheidsdatum zijn. Samsung

verschijnt, is nog niet bekend; het pro-

experimenteert in Korea momenteel

duct zal naar alle waarschijnlijkheid

met de functie om direct producten

eerst in Korea worden gelanceerd.

automatisch te bestellen wanneer

www.samsung.com

WWW.PCMWEB.NL

005 - Newsfeed JW.indd 9

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

7-1-2016 13:26:09

De beste domeinen tegen de laagste prijzen! nu

van 9,-

5,-

Pak ze vandaag nog op www.mijndomein.nl va

,15

9,-

9,n2

van 39,-

9,-

n2 9,-

19, n va

.online

49,-

19,-

.website

29,-

15,-

.tips

29,-

9,-

.site

39,-

19,-

.club

19,-

9,-

.gratis

29,-

15,-

.nu

29,-

9,-

39,-

n2 9,-

.frl

5,-

19,-

9,-

.nl

39,-

voor

van

, 9 nu

Prijzen zijn incl. BTW en alleen het eerste jaar geldig.

2577 MIJNDO - adv-CMD-460x300-incl-5mm-afloop_DEF.indd 1 Naamloos-1 2

6-1-2016 14:18:28

9, -

29 ,-

9,-

van 3 9,-

19,-

van 49 ,-

19,-

van 2 9,-

15,-

n2 9,-

15 ,-

22-12-15 10:11 Naamloos-1 3

6-1-2016 14:19:08

Upgrade Your PC with G1 SNIPER B7 Fast Onboard Storage with 32Gb/s M.2 GIGABYTE M.2 solution offers considerably faster storage performance and support for both PCIe and SATA interface for M.2 SSD devices.

Realtek ALC1150 115dB SNR HD Audio The ALC1150 is a high-performance multi-channel High Definition Audio Codec that delivers an exceptional audio listening experience with up to 115dB SNR, ensuring users get the best possible audio quality from their PC.

GIGABYTE Exclusive : Upgradable OP-AMP Customizable

+ Users can choose audio quality based on individual listening preferences. + Wide availability of additional OP-AMPs.

Low Cost way to dramatically improve audio quality + Improve audio dynamics and overall sound-quality with little cost. + No need for expensive speakers or high-end audio equipment.

Exclusive onboard 'Gain Boost' selector switches + Select either standard 2.5x or high-amplification 6x mode. + 6x mode is ideal for high impedance speakers and headphones

High End Audio Capacitors GIGABYTE G1™ Gaming motherboards use high end, Japanese branded Nichicon audio capacitors. These professional audio capacitors deliver the highest quality sound resolution and sound expansion to create the most realistic sound effects for professional gamers.

INTEL® GbE LAN with cFosSpeed Intel® GbE LAN features cFosSpeed, a network traffic management application which helps to improve network latency, maintaining low ping times to deliver better responsiveness in a crowded LAN environments.

INTEL® SMALL BUSINESS BASICS With 6th Generation Intel® Core™ Processor Security and Productivity Solution with built in IT New compelling usages in one intuitive Customizable UI

www.gigabyte.co.nl

Naamloos-1 1

Models may vary based on local distribution. All other brands, logos and names are property of their respective owners.

6-1-2016 14:14:48

TEXSPEDITIE E-ink

DE COMEBACK VAN ELEKTRONISCHE INKT Nieuwe mogelijkheden onthuld

Je hoort er weinig over, maar op de achtergrond wordt stilletjes gewerkt aan een hele rits nieuwe toepassingen voor digitale inkt. Met de technologie in je e-reader is namelijk veel meer mogelijk dan je denkt. RENS LIEMAN

ie zijn e-reader aanzet, gaat

Nieuwe rubriek: texspeditie

gevoelsmatig een paar decennia terug in de tijd. Ja, boeken worden

vanuit de moderne cloud gedownload, maar de

In deze nieuwe rubriek Texspedtie – een

omslagen komen haperend en in grijstinten op

combinatie van de woorden Tech en

het scherm tevoorschijn. Het leest heerlijk, maar

Expeditie – gaan we iedere maand op

de technologie achter elektronische inkt of elek-

ontdekkingsreis naar nieuwe technolo-

tronisch papier ligt ver achter op de blockbuster-

gie. We kijken niet in onze glazen bol,

vernieuwingen uit de smartphone- en televisie-

maar naar techniek die we nu al kennen

wereld: 4K, 8K, OLED, Retina. Welke vernieuwing

en veel meer kan dan we weten. We

maakte elektronische inkt door? Het kreeg kleur.

duiken in de materie, zoeken het voor je

Maar het waren fletse kleuren, waar de grote

uit en laten je kennis maken met nieuwe

e-reader-fabrikanten bovendien geen behoefte

mogelijkheden. In deze eerste editie

aan hadden. Elektronische inkt lijkt ten dode

van Texspeditie nemen we je mee in de

opgeschreven, maar niets is minder waar.

mogelijhkeden van elektronische inkt.

Miljoenen microbolletjes Met elektronische inkt wordt al sinds de jaren zeventig geëxperimenteerd, onder meer door

Live data op de neus van een snowboard in e-ink.

Xerox. Eind jaren negentig was er een door-

De elektronen die bovenop de bolletjes zitten, kunnen ieder een positieve of negatieve lading

braak, toen fysicus Joseph Jacobson op het idee

krijgen, waarmee de positie van de pigmentdeel-

kwam van een elektroforetisch scherm. Jacobsen

Review verkozen tot één van de honderd meest

tjes in de bolletjes wordt bepaald. Een positieve

had een doctoraat in natuurkunde en was hoofd

invloedrijke vernieuwers onder de 35.

lading trekt de zwarte deeltjes naar de boven-

van de onderzoeksafdeling moleculaire machi-

Enfin, die microbolletjes dus. Dat is wat we

kant van de capsule, waardoor ze als een zwart

nes van het Media Lab van het Massachusetts

elektronische inkt noemen. Het scherm van je

stipje op het scherm te zien zijn. Een negatieve

Institute of Technology. Zijn onderzoek naar

e-reader is opgebouwd uit miljoenen minuscule

lading doet hetzelfde met de witte deeltjes.

microsferen (microbolletjes) leidde tot het bedrijf

bolletjes. Elk bolletje bevat een doorzichtige

E Ink en de elektronische inkt zoals we die nu

vloeistof waarin positief (zwarte) en negatief (wit-

het elektronische papier te krijgen, maar dankzij

kennen. Daarnaast werd hij door Technology

te) elektrisch geladen pigmentdeeltjes drijven.

een bistabiele toestand blijft de situatie daarna

/ NR. 02 - FEBRUARI

303 - Achtergrond - E-inkt JW.indd 12

2016

Er is dus een beetje stroom nodig om iets op

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 13:04:42

TEXSPEDITIE

E-ink

Een van de bekendste voorbeelden van e-ink is natuurlijk de Kindle.

dat we inmiddels gewend zijn van tv’s en tablets. Amazon en Sony bedankten voor de kleurenoptie. ‘Omdat elektronische inkt een reflecterende

Here to stay

technologie is, zijn de kleuren ingetogen’, legt Macini uit. ‘We kunnen de helderheid niet

Je zou kunnen zeggen dat het verhaal van de

verhogen. We hebben kleuren e-readers serieus

elektronische inkt daar eindigt. En op het eerste

overwogen, maar consumenten die kleur willen,

gezicht heb je dan gelijk. ‘Inderdaad, we hebben

willen dat om video’s te bekijken, websites te

sindsdien geen blockbuster-vernieuwingen

bezoeken of tijdschriften te lezen met prachtige

gepresenteerd’, erkent E Ink's marketingbaas

kleurenfoto’s. Een dergelijk kleurengamma bleek

Giovanni Mancini. Maar achter de schermen

erg moeilijk te bereiken met een kleurenfilter

zitten ze niet stil. Kleur lijkt sinds jaar en dag de

zoals wij die hadden.’

logische volgende stap voor elektronisch papier.

Als Amazon-baas Jeff Bezos in september

Al is het maar om ervoor te zorgen dat het appa-

2012 de handen op elkaar krijgt voor een Kindle

raat minder bejaard voelt. De zwarte tekst mag

Paperwhite met weliswaar een sterker contrast

gerust zwart blijven, maar de virtuele boeken-

en hogere resolutie maar nog altijd dat zwart-

plank ziet er in kleur toch echt fijner uit.

witscherm, concludeert The New York Times te-

Daar wordt al jarenlang aan gewerkt. Sterker nog: ‘In de vroege zero’s, nog vóór de lancering

recht: ‘Black and white Kindles are here to stay.’

zoals hij is. Er is geen stroom meer nodig totdat

van de Sony Librie, bouwden we in ons labora-

Briljante oplossing

er iets nieuws op het scherm getoond moet

torium al kleurenschermen’, zegt Mancini. ‘Ze

In het laboratorium van E Ink hebben ze kleur

worden. Bovendien is pigment een reflecterende

waren alleen nog niet klaar voor de markt. In

nog niet helemaal opgegeven. Macini: ‘Het

stof. Bij voldoende natuurlijk licht hoeft het dus

2010 kwam ons eerste echte kleurenproduct: de

onderzoek is nog altijd gaande en we hebben

niet kunstmatig te worden verlicht, zoals dat bij

E Ink Triton Imaging Film.’

significante vorderingen gemaakt met kleur. Op

led wel het geval is.

Complete boekenkast

E Ink plaatste een rood-groen-blauw-witkleurenfilter bovenop de bolletjes. Het resultaat was een kleurenafbeelding zoals je die in een

de Triton-manier, met een kleurenfilter, maar ook op andere manieren. Ik zeg niet welke.’ De aandacht bij E Ink is echter definitief ver-

Elektronische inkt heeft veel voordelen: het

goedkoop gedrukte krant ziet. Prima, maar be-

legt. Sinds een paar jaar worden vooral andere

vereist nauwelijks energie, het lijkt daadwerkelijk

paald niet de ervaring van een mooie foto in een

toepassingen van elektronische inkt onder-

op gewone inkt op gewoon papier en het heeft

glossy tijdschrift. En het laat zich al helemaal niet

zocht. Zo is er een concept bedacht waarbij met

geen extra lichtbron nodig. Geen wonder dat

vergelijken met het rijke, heldere kleurengamma

elektronische inkt live data op de neus van een snowboard, een digitale snijplank of fietscompu-

ook in de laboratoria van Philips gewerkt werd aan een dergelijke technologie. Vanaf 2003 werkten ze nauw samen met het door Jacobson

In Sidney wordt e-inkt ook toegepast in verkeersborden.

ter wordt weergegeven. Sommige elektronische inktconcepten zijn daadwerkelijk geproduceerd.

opgerichte E Ink, omdat Philips in het bedrijf een ideale kandidaat zag om elektronische inkt in mobiele apparaten te integreren. E Ink was bij de samenwerking gebaat, omdat het hulp nodig had bij het maken van TFT-panelen. Philips’ elektronische inktdivisie zou in 2005 verkocht worden, maar niet voordat deze in 2004 samen met E Ink en Sony de eerste e-reader op de markt bracht: de Librie. Het idee van een complete boekenkast op één mobiel apparaatje met een wekenlange batterijduur, dat bovendien de ervaring van het lezen van een echt boek evenaart, werd met gejuich ontvangen. De groeispurt van e-readers en elektronische inkt kwam echter pas in 2007, toen Amazon de waanzinnig populaire Kindle presenteerde. Volgens het tijdschrift Forbes zouden er tot eind 2013 in totaal 43,7 miljoen Kindle-readers verkocht zijn.

WWW.PCMWEB.NL

303 - Achtergrond - E-inkt JW.indd 13

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-1-2016 13:04:56

TEXSPEDITIE E-ink

Handig: elektronische inkt voor de dienstregeling van de bussen in Ljubljana.

De digitale prijskaartjes bijvoorbeeld, die Media-

1080p AMOLED-scherm en aan de achterkant

E-ink wordt hot

markt onlangs trots in hun winkels installeerden.

een elektronisch inkt-scherm, dat dus nauwelijks

Als dat elektronische papier zo geweldig is,

Vlug aan te passen prijzen moet Mediamarkt en

energie verbruikt. Bij een leeg rakende batterij

waarom zien we het dan nog niet overal om

vergelijkbare winkelketens beter laten concur-

kun je op dat scherm zonder al te veel zorgen

ons heen? Mancini: ‘Het ecosysteem voor al die

reren met webwinkels. De YotaPhone 2 (de 1

blijven e-mailen, appen of instapkaarten voor

nieuwe toepassingen moet nog groeien. Bij de

was een concept, de 2 ging daadwerkelijk de

het vliegtuig tevoorschijn halen. Daarmee bood

e-readers zaten er grote bedrijven als Sony, Ama-

markt op) spreekt meer tot de verbeelding: een

YotaPhone een handige oplossing voor het enige

zon en Barnes & Noble achter. Bij verkeersbor-

smartphone met aan de voorkant een regulier

probleem met smartphones dat zich maar niet

den en prijskaartjes moet die markt nog groeien.’

laat oplossen: batterijen die te snel leeg zijn. De meest interessante toepassing van elek-

Het Sloveense bedrijf Visionect helpt bedrijven elektronische inkt te gebruiken. Ze waren

tronisch papier vinden we misschien wel in de

zowel betrokken bij de bushokjes in Slovenië als

Sloveense hoofdstad Ljubljana. Bushokjes zijn

bij de verkeersborden in Australië. ‘We begrij-

er sinds september mee uitgerust, waardoor

pen van onze partners dat diverse steden in

naast de normale busroute actuele aankomst-

Nederland interesse hebben getoond in e-ink

tijden en eventuele wijzigingen op het ‘papier’

verkeersborden’, laat een woordvoerder weten.

worden getoond. Een paar maanden eerder

Een van die partners in de Benelux is Alcom. De

werden in Sydney al de eerste verkeersborden

productmanager displays, Eric Horenberg, mag

met elektronische inkt-displays geplaatst, een

geen concrete voorbeelden noemen, maar laat

briljante oplossing voor tijdelijke borden waarop

weten dat ‘de grote steden serieus kijken naar

per situatie andere informatie getoond moet

toepassingen van e-ink’. We gaan e-ink binnen

worden. Het kleine beetje energie dat nodig is

nu en een jaar veel om ons heen zien, verwacht

om die informatie te laten veranderen, wordt uit

Horenberg. ‘Denk aan reclameborden, treinsta-

zonlicht gehaald.

tions, bushokjes, metrohaltes. De grote partijen die displays leveren voor deze toepassingen zijn hier concreet mee bezig. Zodra er één project

De YotaPhone bevat aan de achterzijde een display met e-inkt.

/ NR. 02 - FEBRUARI

303 - Achtergrond - E-inkt JW.indd 14

2016

van start gaat, zal het heel snel gaan.’ Van e-ink hebben we het laatste dus nog niet gezien.

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 13:05:14

DOSSIER

Workshop mediahub bouwen

BOUW EEN CENTRALE MEDIAHUB

Films, series en muziek op ieder apparaat Je kunt vrijwel elk apparaat gebruiken om mediabestanden af te spelen. Denk aan smart-tv’s, tablets, gameconsoles, multiroom-apparatuur en pc’s. Het is onpraktisch om overal externe schijven of usb-sticks met leuke films en muziek aan te hangen. Het beste creëer je één centrale mediahub, waarbij de bestanden via het thuisnetwerk voor ieder afspeelapparaat bereikbaar zijn. MAIKEL DIJKHUIZEN

Universal Media Server controleert meteen welke afspeelapparaten er in het netwerk beschikbaar zijn.

oor het bouwen van een centrale mediahub doe je het beste een beroep op een pc of NAS. Deze apparaten staan namelijk in verbin-

ding met het netwerk en beschikken over voldoende opslagcapaciteit om grote hoeveelheden data op te slaan. Bovendien zijn er voor zowel een pc als NAS voldoende geschikte softwarepakketten beschikbaar waarmee je mediabestanden naar netwerkapparaten kunt streamen. In deze workshop leggen we eerst uit hoe je een goede mediaserver op een pc of NAS installeert. Vervolgens gaan we in op het verzamelen van leuke downloads en afspelen van mediabestanden op diverse apparaten.

Universal Media Server Windows beschikt van zichzelf over enkele methoden om mediabestanden met andere apparaten in het netwerk te delen. Zo kun je een gedeelde map aanmaken

en Windows Media Player inzetten als mediaserver. Op

wel nogal wat haken en ogen aan. Je bent om die reden

het gebied van bestandsondersteuning en compatibi-

beter af met een goed softwarepakket van een externe

liteit met afspeelapparaten in het netwerk zitten hier

aanbieder. Het gratis Universal Media Server is in staat

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

506 - Workshop - Bouw je eigen mediahub JW.indd 16

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:02

DOSSIER

Workshop mediahub bouwen

media afspeelt, loont dat de moeite. Een NAS is vergeleken met een pc beter geschikt om uren achtereen ingeschakeld te laten. Dit netwerkapparaat verbruikt doorgaans zeer weinig stroom. Afhankelijk van welk type je gebruikt, voeg je meerdere schijven toe om grote hoeveelheden data op te slaan. Het is daarnaast mogelijk om bestanden gespiegeld op te slaan, zodat je bij een schijfcrash geen films of muziek kwijtraakt. Net als bij een pc heb je op de NAS een programma nodig dat mediabestanden via het dlna-protocol deelt met het netwerk. Ieder bekend merk heeft hiervoor een eigen applicatie ontwikkeld. Gebruik je een exemplaar om de inhoud van mediamappen via het dlna-protocol

van marktleider Synology? Meld je met de browser

welke media-

naar geschikte apparaten te streamen. Een groot

aan bij het bedieningspaneel (DiskStation Manager)

mappen je in

voordeel is dat iedere moderne smart-tv, mediaspeler

en open in het hoofdmenu het onderdeel Package

het thuisnet-

en receiver dlna of het verwante netwerkprotocol UPnP

Center. Ga naar de categorie Multimedia en klik onder

werk wilt delen.

ondersteunt. Ook voor smartphones en tablets zijn

Mediaserver op Installeren.

Geef aan

er gebruiksvriendelijke apps beschikbaar die met een dlna-server kunnen communiceren. Kortom, genoeg reden om met Universal Media Server aan de slag te gaan. Surf naar www.universalmediaserver.com om het programma te downloaden. Naast Windows zijn er ook versies voor OS X en Linux beschikbaar.

Configuratie Tijdens de installatie van Universal Media Server vraagt het programma om extra onderdelen te downloaden. Voor een juiste werking van de freeware stem je daarmee in. Klik tweemaal op Yes om de configuratiewizard te starten. Geef aan wat voor netwerkverbinding je gebruikt, bijvoorbeeld Bedraad (100 Megabit) of Draadloos. Op de vraag of je geavanceerde opties wilt verbergen, antwoord je met No. Na een bevestiging met OK verschijnt er rechtsonder in het systeemvak van Windows een pictogram. Dubbelklik daarop om de

Instellingen

gebruikersinterface van het programma op te roepen.

Na activatie van de applicatie Mediaserver op een

gerenommeerd

In het beginscherm laat Universal Media Server meteen

Synology-NAS, zijn de mappen Music, Photo en Video

NAS-merk

zien welke ingeschakelde afspeelapparaten er via het

in de mappenstructuur zichtbaar. Alle mediabestan-

heeft een eigen

netwerk beschikbaar zijn. Door mediamappen aan het

den die je hierin bewaart, deel je rechtstreeks met

mediaserver-

programma toe te voegen, speel je muziek en videoâ&#x20AC;&#x2122;s

afspeelapparaten in het netwerk. Hoe je films, series

app met dlna-

op deze apparaten af. Klik op het tabblad Navigatie-/

en muziek het beste verzamelt, bespreken we verderop

ondersteuning

Deelinstellingen. Onderaan bij Gedeelde mappen klik

in deze workshop. Belangrijk is om de instellingen van

ontwikkeld.

je op het mappictogram om de juiste mediamap aan

Mediaserver even na te lopen. Open het hoofdmenu

te wijzen op de pc. Herhaal deze taak wanneer je me-

en klik op Mediaserver. Standaard is de menutaal

diabestanden in verschillende mappen op het systeem

Engelstalig, maar dat wijzig je eenvoudig naar Neder-

hebt opgeslagen. Alle overige instellingen in Universal

lands. Je past eventueel de menustijl aan, al is dat niet

Media Server laat je ongewijzigd.

per se noodzakelijk. Bevestig met Toepassen en klik

NAS

Ieder

links op Instellingen voor bladeren. Bij Muziekweergaveformaat bepaal je op welke manier je muziek

In plaats van een pc kun je er ook voor kiezen om van

wilt sorteren, bijvoorbeeld op albumtitel of artiest.

een NAS een mediahub te maken. Zeker als je vaak

Wanneer je het menu op bepaalde afspeelapparaten

WWW.PCMWEB.NL

506 - Workshop - Bouw je eigen mediahub JW.indd 17

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:02

DOSSIER

Workshop mediahub bouwen

Download Station Wie een NAS als centrale mediahub heeft ingericht, doet er goed aan om downloads rechtstreeks op dit netwerkapparaat binnen te halen. Je hoeft de pc dan voor dit klusje niet meer in te schakelen en nieuwe bestanden zijn direct beschikbaar via het netwerk. Synology heeft met Download Station een ideaal tooltje ontwikkeld om films en muziek te downloaden. Open het onderdeel Package Center en klik onder Download Station op Installeren. Na afloop is de applicatie

Sla uitge-

bereikbaar vanuit het hoofdmenu. Een voordeel is dat

pakte mediabe-

Download Station verschillende downloadnetwerken

standen meteen

wilt verfraaien, zet je een vinkje voor Hoesafbeelding

ondersteunt, zoals bittorrent en usenet. Wel is het

op in de juiste

lingen van Me-

voor audio-/videobestanden tonen. In dat geval is

noodzakelijk om hiervoor de juiste instellingen op

mediamap van

diaserver geef

het wel een voorwaarde dat de hoesafbeelding in de

te geven.

je Synology-NAS.

je aan hoe je de

mediamap over een correcte bestandsnaam beschikt,

mediacollectie

bijvoorbeeld cover.jpg of folder.jpg. Neem de overige

in het menu van

instellingen door en bevestig met Toepassen.

In de instel-

het betreffende afspeelapparaat

Mediabestanden downloaden

wilt weergeven.

Nu je een mediahub op je pc of NAS hebt ingericht, is het tijd om de mediamappen te vullen met leuke bestanden. Je kunt hiervoor terecht op bittorrent en usenet (nieuwsgroepen). Vooral laatstgenoemde optie is dankzij de hoge downloadsnelheid en goede bestandskwaliteit een aantrekkelijke optie. Je leest elders in dit PCM-nummer precies hoe je usenet op een pc gebruikt en welke usenetproviders geschikt zijn om omvangrijke videobestanden mee binnen te halen. Je gebruikt hiervoor bijvoorbeeld SABnzbd (www.sabnzbd. org) of Spotnet (www.spotnet.tk). Houd er wel reke-

Het pro-

ning mee dat het downloaden van auteursrechtelijk be-

gramma Spot-

schermde bestanden vanaf bittorrent en usenet illegaal

net brengt het

is in Nederland. Het gebruik van deze downloadnetwer-

media-aanbod

ken is dus op eigen risico. We adviseren je om alleen op

van usenet in

zoek te gaan naar rechtenvrije bestanden, bijvoorbeeld

kaart.

films waarvan het auteursrecht is verlopen.

NAS-downloads organiseren

Het down-

Open op je Synology-NAS Download Station en klik

loadprogramma

linksonder op het tandwieltje om de instellingen te

van Synology

openen. Navigeer naar Automatisch uitpakken en

ondersteunt ook

zet zo nodig een vinkje voor Schakel Automatisch

het gebruik van

uitpakken in voor gedownloade bestanden. Je

usenet.

markeert vervolgens de optie Uitpakken naar en kiest via Selecteren de gewenste opslaglocatie. Kies hier een map die de applicatie Mediaserver in een eerder sta-

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

506 - Workshop - Bouw je eigen mediahub JW.indd 18

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:02

DOSSIER

Workshop mediahub bouwen

Download Station ondersteunt het gebruik van nzb- en torrentbestanden.

dium heeft aangemaakt. Hierdoor zijn bestanden direct

Mediabestanden afspelen

beschikbaar via het netwerk. Om het overzicht te bewa-

Het dlna-protocol transporteert mediabestanden in

ren, is het handig om een vinkje te zetten voor Maak

eerste instantie in het oorspronkelijke mediaformaat

submappen voor uitgepakte bestanden. Selecteer

over het netwerk. Of een film, serie of muziekalbum

verder de optie Archieven verwijderen na het uitpakken. Kies in het menu aan de linkerkant voor Locatie. Download Station bewaakt optioneel een specifieke map. Zodra je een nzb- (usenet) of torrent-bestand (bittorrent) in deze map bewaart, downloadt de applicatie automatisch de betreffende bestanden. Via Selecteren kies je de gewenste map. Ben je van plan om bestanden vanaf usenet te downloaden, dan kies je links voor NZB. Vul alle gegevens in van je usenetprovider, zoals de nieuwsserver, poort, inloggegevens en hoeveelheid verbindingen. Bevestig als laatste met OK.

Downloadtaak starten Je start met Download Station eenvoudig een downloadtaak. Je voegt hiervoor een nzb- of torrent-bestand aan de applicatie toe. Dat kan op twee manieren. Als je hebt ingesteld dat Download Station een map bewaakt, hoef je het nzb- of torrent-bestand alleen maar op deze locatie te bewaren. Het downloadprogramma plukt vervolgens direct de juiste bestanden van usenet of bittorrent. Je kunt er ook voor kiezen om downloads handmatig toe te voegen. Klik op het plusteken en selecteer achter Doel de map waarin je het mediabestand wilt opslaan.

Installeer op

Via Bladeren voeg je vervolgens het nzb- of torrent-

je smartphone

bestand toe. Bevestig met OK om het downloadproces

of tablet een

te starten. Soms weigert Download Station om te be-

app die streams

ginnen met downloaden, terwijl alle instellingen correct

via het dlna-

zijn ingevuld. In de meeste gevallen los je dit probleem

protocol kan

op door je Synology-NAS te herstarten.

ontvangen.

WWW.PCMWEB.NL

506 - Workshop - Bouw je eigen mediahub JW.indd 19

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:02

DOSSIER

Workshop mediahub bouwen

ten en deze vervolgens via het netwerk aan te bieden. Dit proces heet transcoderen. Bedenk wel dat deze taak extra rekenkracht vraagt van het systeem. Zeker op een NAS met een trage processor leidt dat mogelijk tot vertraging. In Universal Media Server open je het tabblad Transcode-instellingen om de eigenschappen weer te geven. Klik links op Algemene transcode-instellingen. Standaard spreekt het programma alle kernen van de processor aan om mediabestanden zo nodig om te zetten naar een ander formaat. Bij snelle processors gebruik je eventueel minder kernen, zodat het systeem ook beschikbaar blijft voor overige taken. Verder vink je desgewenst de functie Geef aan

afspeelbaar is, hangt dus af van de bestandsonder-

Gebruik hardwareversnel-

hoeveel kernen

steuning van het betreffende afspeelapparaat. Een

ling aan, mits de videokaart

je van de pro-

mediaspeler kan bijvoorbeeld met de meeste audio-

deze functie ondersteunt. De

cessor wilt ge-

en videoformaten overweg, maar een smart-tv of

overige opties staan al goed.

bruiken voor het

PlayStation 4 is een stuk kieskeuriger. Door de bronlijst

In de applicatie Mediaser-

transcoderen

op het gewenste afspeelapparaat te openen, maak je

ver op een Synology-NAS

van mediabe-

verbinding met je zelfgemaakte mediahub op een pc of

klik je aan de linkerkant op

standen.

NAS. Als je één van de voorbeelden uit deze workshop

DMA-compatibiliteit. De

hebt gevolgd, zie je Universal Media Server of DiskSta-

beschikbare instellingen

tion staan. Open hiervan de inhoud om de onderlig-

verschillen per NAS-model.

gende mappen en mediabestanden weer te geven. Kies

Je kunt een vinkje zetten

een leuke titel en start de weergave op het betreffende

voor Audiotranscodering

video- en/of audioapparaat.

inschakelen en de gewenste audioformaten selecteren voor je receiver of multiroom-apparatuur. Recente Synology-apparaten zijn ook in staat om videobestanden

Gebruik de

te transcoderen naar een ts- en/of asf-indeling. Sla

app DS down-

eventuele wijzigingen op via Toepassen.

load om met je

DS download

smartphone een nzb-bestand

Wanneer je Download Station op een Synology-NAS

aan je NAS toe

gebruikt, is het slim om DS download op je smartphone

te voegen.

of tablet te installeren. Hiermee geef je op afstand downloadopdrachten aan je NAS door en hoef je De applicatie

Transcoderen

hiervoor geen computer in te schakelen. De toepassing is beschikbaar voor iOS, Android en Windows Phone.

Mediaserver op

Op downloadnetwerken als usenet en bittorrent circu-

Zodra je de app opent, verschijnt er eerst een overzicht

een Synology-

leren talloze mediaformaten. De kans is aanwezig dat

met alle nieuwigheden. Vul de juiste inloggegevens van

NAS heeft

je met een smart-tv of gameconsole een mediabestand

je NAS in en druk op Aanmelden. Gebruik de geïnte-

verschillende

probeert te streamen waarvoor er geen ondersteu-

greerde browser om nzb-bestanden (of torrents) op het

mogelijkheden

ning is. Het afspeelapparaat mist in dat geval de juiste

web te vinden, bijvoorbeeld via www.binsearch.info.

om media-

codecs om de film of serie te decoderen. Gunstig is dat

Zodra je het gewenste nzb-bestand aantikt, vraagt DS

bestanden te

zowel Universal Media Server op een pc als Download

download naar de gewenste opslaglocatie van je NAS.

transcoderen.

Station op een Synology-NAS in staat zijn om het me-

Bevestig met Toevoegen en Download Station gaat

diabestand tijdelijk naar een ander formaat om te zet-

meteen voor je aan de slag.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

506 - Workshop - Bouw je eigen mediahub JW.indd 20

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:02

Intel® Compute StICk

mInImum footprInt. maxImum Computer. D I R EC TO RY

•

WiFi 802.11bgn and Bluetooth* 4.0 for internet access and wireless peripherals

• Cloud access made simple – making it easy to stream data and files • Low power for high energy computing

Connect. Compute. Its that Simple. © Copyright 2015 Intel Corporation. All rights reserved. Intel, the Intel logo, Intel Inside, the Intel Inside logo, Intel. Experience What’s Inside are trademarks of Intel Corporation in the U.S. and/or other countries. *Other names and brands may be claimed as the property of others.

Naamloos-1 1

6-1-2016 14:22:07

17-12-2015 13:02:22

DOSSIER

De beste Plex-add-ons

DE BESTE PLEX-ADD-ONS Deze moet je geïnstalleerd hebben Plex is erg handige software om je media mee op de tv te krijgen. Met extra add-ons voeg je meer functionaliteit toe. Maar welke zijn er beschikbaar? PCM geeft een overzicht van de beste add-ons voor Plex.

melijk op de officiële kanalen, maar nemen we ook een aantal niet-officiële onder de loep. Je vindt de standaardkanalen in Plex door in de software onder de naam van je computer of apparaat te klikken op Kanalen. Om extra kanalen te installeren, klik je op Installeer kanalen en kun je bladeren door de beschikbare kanalen voor Plex.

JOCHEM DE GOEDE

et de mediacentersoftware Plex bekijk je eenvoudig al je content op je tv, laptop, pc of smartphone. Plex kun je downloaden

Officiële kanalen Apple Movie Trailers

van www.plex.tv. De echte kracht van Plex zit ‘m niet

Om op de hoogte te blijven van de nieuwste films, kun

Plex vind je door

alleen in het afspelen van media, maar in de extra

je gebruikmaken van diverse diensten voor het bekij-

links onder je

mogelijkheden die je kunt toevoegen aan de hand van

ken van trailers. Een goede start is Apple Movie Trailers,

Movie Trailers

computernaam

add-ons. Met zogenoemde kanalen kun je bovendien

waar je alle nieuwe trailers (en soms ook wat oudere)

kun je de

te klikken op

extra videofunctionaliteit toevoegen. Voor Plex zijn

van films kunt bekijken, uiteraard in de hoogste 1080p-

nieuwste trailers

Kanalen en

zowel officiële als niet-officiële kanalen beschikbaar.

resolutie. Het kanaal is opgedeeld in Just Added, Exclu-

zo op tv zien in

daarna te kiezen

Die laatste worden dus niet officieel door de makers

sive, Most Popular, Genre en Movie Studios.

1080p.

voor Installeer

ondersteund, maar werken doorgaans wel zonder

kanalen.

enig probleem. In dit artikel richten we ons voorna-

Kanalen in

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

508 - Software - Plex-kanalen JW.indd 22

Met Apple

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:38

DOSSIER

De beste Plex-add-ons

Overige kanalen Er zijn ook kanalen die niet in de Unsupported AppStore zitten, maar toch handig zijn om te installeren, bijvoorbeeld SSPlex. Dit is een verzameling van alle films en tv-series van verschillende uploadsites. Het kiest, in tegenstelling tot Let Me Watch This, automatisch voor jou de beste website. Je downloadt SS Plex vanaf https://github.com/mikew/ss-plex. bundle door te klikken op Download Zip. Pak de .zip uit en hernoem de uitgepakte map, zodanig dat je het einde van –master eraf haalt zodat het bestand eindigt op .bundle. Plaats het vervolgens in de Plex-plug-inmap zoals eerder besproken. Eenmaal geïnstalleerd kun je bladeren door tv-shows en films, op recent uitgebracht of recentst toegevoegd. In onze tests werkte SS Plex prima en kon het vaak sneller dan Let Me Watch This inhoud afspelen. Wel moet je het dan, overigens ook bij de andere

Nederland24

plug-ins, doen zonder ondertiteling.

Dit kanaal is van de Nederlandse Publieke Omroep en

be biedt de laat-

bevat de digitale kanalen daarvan, zoals NPO Nieuws,

ste hoofdpunten

NPO 101, Politiek, Doc en Best. Ook beschikbaar zijn

uit het nieuws

de kanalen NPO 1 en 2. Alle kanalen zijn livestreams

aan als korte

en helaas maar in 480p. Dat komt doordat de streams

nieuwsvideo’s in

rechtstreeks afkomstig zijn van de website npo.nl, en

Plex.

Deredactie.

daar worden streams niet in hd aangeboden. Helaas is het niet mogelijk om deze livestreams te casten naar een Chromecast, omdat Plex die functie niet ondersteunt.

RTL XL Als je programma’s van RTL wilt terugkijken, dan is RTL XL een must have. Het RTL XL-kanaal is niet heel SS Plex laat je de recentst uitgezonden tv-series zien en kan deze direct

intuïtief, zo ontbreken lijstjes met recente en populaire programma’s. De programma’s staan simpelweg op

afspelen.

alfabetische volgorde geordend. Bij RTL XL kun je

Comedy Central

NOS

Het kanaal voor Comedy Central is beschikbaar in Plex

Er is een apart Plex-kanaal beschikbaar voor de nieuwsuitzendingen van

en biedt de mogelijkheid om een gedeelte van het tv-

NOS. Met het NOS-kanaal is het mogelijk om journaalafleveringen terug

aanbod van de site terug te kijken, zoals series als The

te kijken, evenals Nieuwsuur, NOS op 3, Jeugdjournaal, Sportjournaal en

Daily Show, Tosh.0 en Inside Amy Schumer. Helaas is

verschillende sportprogramma’s van de NOS. Je kunt bovendien in de

het aanbod van Comedy Central wel wat beperkt, maar

journaalafleveringen tot drie dagen teruggaan.

vind je een aantal van die series leuk, dan is het een nuttige toevoeging.

Deredactie.be Het kanaal deredactie.be biedt video’s afkomstig van de VRT, de Vlaamse publieke omroep, zoals Het journaal, Terzake, Koppen en Villa Politica. Om deze programma’s terug te kijken, klik je op Programma’s. Bovendien is het mogelijk de laatste nieuwsvideo’s in te zien, door te kiezen voor Nieuws en vervolgens voor een nieuwscategorie. Ook interessant is de optie Uitgelicht en vervolgens Nieuws in beeld, waar je eveneens de meest recente nieuwsvideo’s kunt

In het NOS-kanaal kun je door de recentste journaaluitzendingen bladeren.

terugkijken.

WWW.PCMWEB.NL

508 - Software - Plex-kanalen JW.indd 23

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:38

DOSSIER

De beste Plex-add-ons

maar tot twee dagen gratis een aflevering terugkijken.

vpn-dienst met servers in de Verenigde Staten of

Wil je oudere afleveringen zien, dan moet je betalen.

het Verenigd Koninkrijk, dan is het gewoon mogelijk

Zo zie je dus ook alleen die gratis afleveringen terug

de inhoud van (een deel van) deze kanalen te zien.

in Plex. RTL is overigens de enige Nederlandse tv-

Handige kanalen zijn dan bijvoorbeeld ABC, NBC, BBC

aanbieder die werkt in Plex. Nederland24 en NOS zijn

iPlayer, Syfy, USA Network en CBS. Let op dat een

rikaanse zender

wel vertegenwoordigd, maar bieden geen uitgebreide

aantal van de kanalen niet werken in Google Chrome:

ABC kun je

terugkijkmogelijkheid. Het NPO-kanaal Uitzending

daarvoor heb je een andere browser nodig. Bovendien

bijvoorbeeld de

Gemist is eveneens beschikbaar als Plex-kanaal, maar

is het niet mogelijk om te casten, omdat je pc in dat

populaire serie

deze werkte helaas niet.

geval is verbonden met een vpn en je daardoor geen

Agents of Shield

verbinding kunt maken met de Chromecast.

terugkijken.

SoundCloud

Op de Ame-

SoundCloud is een platform voor muzikanten waar zij hun creaties voor de hele wereld gratis kunnen uploaden. Er is een speciaal kanaal in Plex voor SoundCloud. Het kanaal is opgedeeld in de secties Hot, Latest en My Account. In Hot vind je muziek die nu erg populair is, terwijl in Latest net geüploade muziek staat. In My Account vind je muziek van je eigen account, maar daarvoor moet je wel weer even inloggen, op dezelfde manier als bij Vimeo.

VEVO Hou je van muziek? Dan is VEVO een must have. Je kunt er namelijk zoeken naar muziekvideo’s van (pop)muziek, zonder dat je te veel wordt lastiggevallen

Onofficiële kanalen

door reclame. Het kanaal is ingedeeld in de recentste

Tot nog toe hebben we alleen de officiële, in Plex

en meest bekeken per dag, week, maand en aller

aanwezige kanalen besproken. Er zijn echter ook

tijden. Het aanbod is verder best prima, maar het is wel

kanalen beschikbaar die standaard niet in Plex zitten en

een minpunt dat het niet mogelijk is om de muziek in

wel nuttig kunnen zijn. De handigste plug-in hiervoor

afspeellijsten te plaatsen.

is de zogenoemde Unsupported AppStore voor Plex,

je op CMD +

waarmee je in een keer al die verschillende plug-ins

Shift + G en vul

Vimeo

Op OS X druk

kunt binnenhalen. De Unsupported AppStore kun je

je het pad in

Vimeo is een YouTube-alternatief dat zijn eigen plek

downloaden via dit forumtopic: https://forums.plex.

om direct naar

heeft veroverd op het web. Met het Vimeo-kanaal

tv/discussion/151068/unsupported-app-store-as-

de Plex-map te

kun je video’s op de dienst bekijken. Het kanaal is

in-totally-unsupported-is-currently-offline. Scroll

gaan.

onderverdeeld in My Stuff, Staff Picks, Channels, Featured Channels, en Groups. My Stuff zijn eventueel eigen video’s die je hebt geüpload. Om deze in te zien, moet je je even aanmelden bij Vimeo. Hiervoor klik je op het tandwieltje rechtsboven en vul je je Vimeoaccountgegevens in. Staff Picks zijn video’s gekozen door de beheerders van Vimeo. Hetzelfde geldt voor Featured Channels, maar dan voor kanalen. Met Channels kun je door alle kanalen gegroepeerd op categorie bladeren en met Groups kun je video’s in groepen bekijken.

Buitenlandse kanalen: ABC, BBC iPlayer, Syfy, NBC en CBS Plex biedt ondersteuning voor een grote hoeveelheid buitenlandse kanalen waarvan de inhoud helaas niet in Nederland te bekijken is. Toch is het waard deze kanalen even te noemen. Gebruik je namelijk een

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

508 - Software - Plex-kanalen JW.indd 24

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:38

DOSSIER

De beste Plex-add-ons

Het aanbod van BitTorrent is vergelijkbaar met dat van bijvoorbeeld PopcornTime.

vervolgens naar Download: Plugin.bundle.zip en klik

wordt om te gebruiken, is Bittorrent voor Plex nog altijd

op de link. Pak het gedownloade zip-bestand uit en

een erg fijn kanaal.

verplaats het bundle-bestand dat je daarin vindt naar de volgende map: %LOCALAPPDATA%\Plex Media

CouchPotato, SABnzbd+ en SickBeard

Server\Plug-ins\. Ga in de Windows Verkenner naar

Als je als downloadstack SickBeard, CouchPotato

die map. Voor OS X vind je de map waar je het bestand

en SABnzbd+ gebruikt, dan zijn voor alle drie de

moet plaatsen hier: ~/Library/Application Support/

programmaâ&#x20AC;&#x2122;s kanalen beschikbaar in Plex. Met

Plex Media Server/Plug-ins en voor Linux hier: $PLEX_

SABnzbd+ in Plex kun je de downloadqueue en

HOME/Library/Application Support/Plex Media

-geschiedenis inzien, het downloaden pauzeren, een

Server/Plug-ins. Zodra je het bestand in de plug-in-

snelheidslimiet instellen en SABnzbd opnieuw starten

map hebt gezet, moet je Plex even herstarten om de

of afsluiten. Bovendien kun je per download de

wijzigingen door te voeren.

categorie wijzigen en andere opties instellen.

Nadat je Plex opnieuw hebt gestart, ga je naar

Met SickBeard in Plex kun je afleveringen inzien,

Kanalen onder je computernaam en zie je bij je

zoeken naar afleveringen, updates forceren en de

geĂŻnstalleerde kanalen nu de optie Unsupported

geschiedenis inzien. Voor SickBeard kan het nodig zijn

AppStore verschijnen. Klik erop om er doorheen te

even in Config een gebruikersnaam en wachtwoord

kunnen bladeren.

in te vullen voordat het Plex-kanaal verbinding legt

Bittorrent Bittorrent is een kanaal dat je het beste kunt vergelijken

met je server, of even een API-key aan te maken en te genereren, een optie die je eveneens vindt onder Config door de optie Enable API aan te vinken en te

met PopcornTime voor Plex. Het geeft een lijst met

kiezen voor Generate bij API Key in SickBeard. Herstart

films die je direct kunt kijken. Deze films worden

daarna even Plex en ga opnieuw naar het SickBeard-

binnengehaald door middel van torrents en daarmee

kanaal.

dus gestreamd. Natuurlijk hangt het van het aantal

Voor CouchPotato geldt hetzelfde. Je kunt met dit

seeds af of het lukt om een serie of film te kijken. Dat

kanaal films van CouchPotato inzien, bewerken en

gezegd hebbende: met PopcornTime dat steeds lastiger

nieuwe films toevoegen om te downloaden.

WWW.PCMWEB.NL

508 - Software - Plex-kanalen JW.indd 25

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:39

DOSSIER

De beste Plex-add-ons

gedownloade afleveringen en films weer geïndexeerd door Plex en kun je direct die nieuwe aflevering gaan kijken.

Plex Tools

Met SABznbd+ in Plex

Plex Tools stelt je in staat om voor elke video

Tot slot

kun je de gehele

ondertiteling te downloaden. Hiervoor is het wel

In dit artikel hebben we je een aantal handige kanalen

functies die Plex

applicatie vanuit

nodig een account te hebben op de website

voor Plex laten zien, waarmee je het aanbod van

zelf zou mogen

je luie stoel

OpenSubtitles en die in te vullen in Plex Tools.

media sterk uitbreidt. Van Nederlandse en Belgische

inbouwen: een

beheren.

Daarnaast biedt het programma de mogelijkheid om

bodem zijn enkele interessante kanalen beschikbaar,

manier om de

video’s om te zetten naar mp4, maar daar moet je wel

zoals Nederland24, NOS, deredactie.be en RTL

bibliotheek

FFMPEG voor hebben geïnstalleerd. Dat is bijvoorbeeld

XL. Met een vpn kun je in Plex toegang krijgen tot

vanaf de tv of

handig als het apparaat waarop je de media wilt

de uitzendinggemist-diensten van verschillende

smarpthone te

afspelen de codec van de bron niet ondersteunt en

Amerikaanse en Britse tv-zenders en het geheel wordt

updaten. Met

je Plex-server niet al te krachtig is. Door het om te

helemaal interessant als je onofficiële kanalen gaat

LibraryUpdater

zetten naar mp4 zou het afspelen een stuk soepeler

installeren. Al met al krijg je dan heel veel extra inhoud

kan het.

moeten verlopen.

op je tv.

Een van de

Library Updater Heb je net een nieuwe aflevering binnengehaald, maar Plex ziet die nog niet? Dat kan gebeuren als de bibliotheek nog niet is bijgewerkt. Dat moet je dan handmatig doen door in te loggen op de server, maar dat is natuurlijk niet handig als je lekker op de bank zit. Met de Library Updater maak je hier een einde aan, want hiermee zorg je ervoor dat je met een druk op de knop in de app of op tv de bibliotheek van Plex kunt vernieuwen. Hierdoor worden nieuw

Find Missing Soms kan het voorkomen dat Plex een bepaalde video niet toevoegt. Find Missing is een kanaal dat aangeeft welke bestanden niet door Plex zijn toegevoegd, zodat je er iets aan kunt doen. Heb je het kanaal eenmaal geïnstalleerd, dan zie je de ontbrekende bestanden per categorie door erop te klikken. Vervolgens zie je alle ontbrekende bestanden met het complete bestandspad.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

508 - Software - Plex-kanalen JW.indd 26

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:39

MINIWORKSHOP

Van Spotify naar Google Play

JE MUZIEK VAN SPOTIFY NAAR GOOGLE PLAY Er zijn veel muziekdiensten beschikbaar en het is lastig om door de bomen het bos nog te zien. Helemaal lastig is overstappen, met als grootste drempel dat je je afspeellijsten niet mee kunt nemen van dienst naar dienst. JOCHEM DE GOEDE

volgende maand lees je in PCM hoe je voor de belangrijkste muziekdiensten je playlists kunt overzetten met behulp van Soundiizz.

Daarbij ontbreekt de mogelijkheid om van Spotify naar Google Play over te zetten. Dat bespreken we in deze miniworkshop. De benodigdheden voor het overzetten zijn een actief Spotify Premium-account en een Google Play Music All Access-abonnement. Voor het overzet-

opstarten zet Docker een aantal zaken op, zoals de

ten gebruik je de tool Pyportify. Hiervoor heb je wel

standaard virtuele machine en zal VirtualBox een aantal

bovenaan in

een pc nodig met een processor die is voorzien van

keer om administratorrechten vragen. Het starten van

het groen het

ingebouwde virtualisatie, zoals Intel VT-x, en een 64-bits

de virtuele machine kan even duren. Is die eenmaal

ip-adres van je

versie van Windows. Om Pyportify te draaien, gaan we

gestart, dan vul je het volgende commando in:

virtuele

opensource-software Docker gebruiken.

docker run -t -i --rm -p 3132:3132 rckclmbr/pyportify

machine.

Om Docker te downloaden, ga je naar www.docker.

Wacht vervolgens even totdat de virtuele machine

com/docker-toolbox en klik je op Download (Win-

actief is. Is dat eenmaal gebeurd, dan kun je een browser

dows). Voer het gedownloade bestand uit en volg de

openen en blader je naar de volgende url: http://[ip-

installatiestappen. Zorg ervoor dat je niets wijzigt aan

adres]:3132. Bij ip-adres vul je het adres in dat je in de

de installatie, tenzij je VirtualBox al hebt geïnstalleerd,

Docker-terminal kunt terugvinden (groene regel).

dan kun je dat programma uitvinken.

Het startscherm van Pyportify verschijnt. Klik op

Zodra de installatie is voltooid, moet je nog even een

Get started en vul je inloggegevens van je Google-

wijziging doen aan het hosts-bestand van Windows. Die

account in. Indien je authenticatie in twee stappen

vind je in de map C:\Windows\System32\drivers\etc.

hebt ingeschakeld, maak je een app-wachtwoord aan

Open het bestand via een rechtermuisklik en kies voor

en log je daarmee in. Zorg ervoor dat je je aanmeldt

het openen daarvan met Notepad. Eenmaal geopend

met het account waarop Google Play Music actief is.

voeg je de volgende regel toe:

Klik op Submit en log daarna in met je Spotify-account-

127.0.0.1 localhost

gegevens. In de volgende stap van het proces worden

Direct het bestand in dezelfde map opslaan is niet

je Spotify-afspeellijsten geladen en kun je selecteren

mogelijk, sla het dus eerst op je bureaublad op en

welke afspeellijsten er geïmporteerd moeten worden.

vervolgens kopieer je het bestand weer terug naar de

Als je het proces eenmaal gestart hebt, laat Pyportify

bovengenoemde map en overschrijf je het originele

een teller zien van welke nummers wel en welke niet

bestand. Open nu de Docker Quickstart Terminal vanaf

geïmporteerd kunnen worden. Het resultaat is direct

het bureaublad of het menu Start. Bij de eerste keer

zichtbaar in Google Play Music.

WWW.PCMWEB.NL

517 - Miniworkshop - Spotify naar Google JW.indd 27

Je ziet

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:41

DOSSIER

Tips en trucs voor Kodi

TIPS EN TRUCS VOOR KODI Haal het meeste uit het systeem

Mediaspeler Kodi beschikt over een enorme hoeveelheid opties en de mogelijkheid om de functionaliteit nog verder uit te breiden. Het pakket wordt zeer actief onderhouden en is beschikbaar voor allerlei verschillende hard- en software-omgevingen. PCM heeft de beste tips, trucs en wetenswaardigheden voor je op een rij gezet. RONALD SMIT

odi is niet alleen voor klassieke desktop-be-

mobiele telefoons die draaien op Android. De functiona-

sturingssystemen beschikbaar, maar ook voor

liteit en gebruikersinterface zijn op al deze verschillende

apparaten als mediaspelers, mini-computers als

systemen hetzelfde. Kodi speelt zo ongeveer elk bekend

bijvoorbeeld de Raspberry Pi of een Android-stick en

multimediaal bestandsformaat af, kan overweg met streaming media, speelt dvd’s en blu-ray’s af en meer.

Kodi en Stichting Brein Het is Stichting Brein (www.anti-piracy.nl) een doorn in het oog dat er mediaboxen verkocht worden waarmee (onder meer) illegale streams bekeken kunnen

Een prima pakket dus om een beoogde multimedia-pc (of ander compatibele stick of single board computer) in één klap van alle afspeelmogelijkheden te voorzien.

worden. Zo’n mediabox is in feite een single board computer à la de Raspberry Pi

Jarvis

met daarop (meestal) een versie van Kodi als mediaspeler. Punt is – volgens Brein

In dit artikel gaan we hoofdzakelijk uit van Kodi 16,

– dat deze kastjes het bekijken van illegale streams faciliteren. Vooralsnog heeft de

codenaam Jarvis. Op dit moment gebruiken we Beta 3,

rechter besloten nog geen oordeel te vellen over het door Brein geëiste verbod op de

maar de kans is groot dat de uiteindelijke versie inmid-

kastjes, omdat er nog veel vragen zijn te beantwoorden. Deels ging de zaak ook over

dels te downloaden is op het moment dat deze PCM

het aanbod van Moviestreamer (www.moviestreamer.nl), waarbij het natuurlijk

is verschenen. De meeste tips en trucs in dit artikel

wel erg duidelijk is dat de streams niet bestaan uit gezapige opensource-kanalen.

werken overigens ook op versie 15 van Kodi, codenaam

Precies dat al genoemde faciliteren is Brein – zo valt op de eigen site te lezen – een

Isengard.

doorn in het oog: ‘BREIN gaat tegen dit vonnis in hoger beroep omdat zij van oordeel is dat dit faciliteren zeer schadelijk is, niet enkel omdat het streamen uit illegale

Standaardinstellingen aanpassen

bron faciliteert maar ook omdat het illegale aanbod zelf faciliteert en daarom hoe

Standaard is de interfacetaal van Kodi Engels, maar dat

dan ook onrechtmatig is.’ We zijn er dus nog niet. Wel verontrustend is dat Kodi zelf

kun je eenvoudig aanpassen. De bediening van Kodi

juist door het open karakter natuurlijk altijd in staat zal zijn en blijven om illegale

is gebaseerd op een horizontale menubalk waarin je

streams te onderscheppen. Dat kan als vanzelfsprekend ook met andere stream-

items selecteert door middel van de cursor- en Enter-

spelers als VLC, maar Kodi wordt – onterecht – een beetje de zwartepiet toege-

toetsen op het toetsenbord. Ook muisbediening is

speeld. Je kunt je afvragen wat een eventueel toekomstig verbod op de mediaboxen

mogelijk en zelfs aan ondersteuning voor gamepads is

voor gevolgen gaat hebben voor Kodi en soortgelijke spelers. Hoe dan ook, nu is het

gedacht. Selecteer het item SYSTEM en druk op Enter.

Europees Hof van Justitie aan zet, wordt vervolgd.

In het geopende menu selecteer je dan Appearance gevolgd door een druk op Enter. Kies vervolgens Inter-

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

507 - Tips en Trucs - Kodi JW.indd 28

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:42

DOSSIER

Tips en trucs voor Kodi

Dit is er allemaal nieuw in Kodi 16 Jarvis •

Diverse verbeteringen op het gebied van PVR en livetelevisie, waaronder betere ondersteuning voor het opnemen van series.

•

Digitale geluidsbewerking via add-ons.

•

Non-lineair oprekken van oude 4:3-video’s. Nu zijn je klassieke tv-series zonder vervorming in breedbeeld te bekijken.

•

De gebruikersinterface is op 3D-televisies desgewenst ook in drie dimensies weer te geven.

•

Ondersteuning voor het lang ingedrukt houden van een knop op de afstandsbediening, toetsenbord of gamepad, waardoor je ook secundaire functies aan knoppen kunt toewijzen.

•

H.265 (HEVC) hardware videodecodering voor Linux-gebaseerde besturingssystemen en Android.

•

Verliesvrije softwarematige DTS-HD decodering.

Tv-kijken

Oude 4:3-vi-

Je kunt met Kodi ook livetelevisie via een tv-stick of

deo’s zien er

-kaart bekijken. Daarvoor is echter wel een apart hulp-

dankzij de nieu-

national en wijzig de taal achter Language in Dutch.

programma nodig, want Kodi kan dit nog steeds niet

we niet-lineaire

Dat is een kwestie van het item Language selecteren

uit zichzelf. Wij kiezen voor het gratis NextPVR, dat je

oprekfunctie

en op Enter drukken, waarna een lijst met talen ver-

kunt downloaden van www.nextpvr.com. Nadat je

van Kodi 16 een

de interface van

schijnt waaruit gekozen kan worden. Tegelijk met het

de add-on hebt geïnstalleerd, moet je eerst je tv-tuner

stuk natuurlijker

Kodi Neder-

aanpassen van de taal worden ook regio-instellingen

laten scannen naar beschikbare (DVB-T-)kanalen. Klik

uit.

landstalig.

correct ingesteld.

daarvoor in NextPVR onder Settings (bereikbaar via

Zo maak je

een rechtermuisklik in het programmavenster) op Devices. Selecteer je tv-tuner en klik dan op Device Setup. Selecteer Nederland (of desnoods All Countries) in het selectiemenu achter Country en klik op Scan. Klik na afloop van de scan op OK om de lijst met gevonden kanalen te bewaren en klik ook op OK in het venster Settings. Je kunt NextPVR nu afsluiten.

Geluidsverbetering Veel geluidskaarten en on-board geluidschips beschikken over extraatjes in de vorm van diverse geluidsverbeteringstechnieken. Dat kan iets eenvoudigs zijn als een hoog-laagregeling, maar ook dingen als equalizers en meer geavanceerde opties zijn zeker bij de wat duurdere exemplaren geen uitzondering. Soms moet er – voordat

(Optisch) vervormingsvrij oprekken

Kodi wordt gestart – wel wat aangepast worden voordat je alle mogelijkheden kunt gebruiken. Als voorbeeld noemen we hier de Creative-kaarten met X-Fi ‘Crystalizer’-

Zoals je kunt lezen in het kader met de nieuwe functies,

optie. Primair bedoeld om (sterk) gecomprimeerd geluid een digitale oppepper te

is het nu mogelijk om ‘oude’ video’s met een 4:3-beeld-

geven, maar het werkt ook uitstekend bij

verhouding weer te geven in 16:9-formaat. Hierdoor

streaming geluid zoals ip-radio en het ge-

kun je ook fullscreen genieten van je oude series, zon-

luidskanaal van ip-televisie. Even aanzet-

der dat je last hebt van de zwarte balken aan de zijkant.

ten kan zeker bij stations die in een lagere

Om de 4:3-video’s een 16:9-formaat te geven ga

bitrate uitzenden een duidelijk ander geluid

je naar Video op het hoofdscherm en kies je voor

realiseren. Over het algemeen wordt de

Afspelen. Kies vervolgens bij de opties voor Geef 4:3

‘vercristallizede’ versie als prettiger in het

video’s weer als voor Strekken 16:9 – Niet-lineair.

gehoor liggend ervaren dan het origineel.

Nu zijn oude tv-opnamen en films toch beeldvullend

Kwestie van uitproberen dus.

zonder storende zwarte balken te bekijken op moderne breedbeeldschermen. En dat zonder de zogenoemde

Vooral streams met een lagere bitrate

‘breedbekkikker-effecten’. De truc werkt verbazingwek-

gaan meestal beter klinken wanneer de

kend goed, met name gezichten zien er nu niet meer

Creative Crystalizer is ingeschakeld.

ongezond breed uit.

WWW.PCMWEB.NL

507 - Tips en Trucs - Kodi JW.indd 29

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:43

DOSSIER

Tips en trucs voor Kodi

De kanalenlijst is afkomstig uit NextPVR en inmiddels ook beschikbaar in Kodi. Via de bedieningsknoppen in deze modus is zelfs teletext beschikbaar. Opnemen van liveprogramma’s is mogelijk, waarmee Kodi als mediaspeler helemaal compleet is.

Voor het bekijken van livetelevisie moet je eerst een aparte add-

onaliteit uitbreiden (zoals we inmiddels al gezien hebben

on – bijvoor-

bij het toevoegen van tv-tunermogelijkheden), maar ook

mogelijkheden van Kodi hier in.

beeld NextPVR

Start Kodi en kies onder SYSTEEM voor Instellingen.

streams toevoegen. En om met dat laatste te beginnen:

– configureren.

Kies vervolgens de optie Add-ons en dan Mijn Add-ons

Klik of druk in de navigatiebalk van Kodi onder VIDEO’S

(het kan zijn dat je via de twee puntjes (..) eerst een of

op Add-ons en dan op Meer verkrijgen. Je kunt nu

meer niveaus omhoog moet navigeren). Kies in de lijst

kiezen uit een lange lijst aan streaming stations, om een

PVR cliënten en daarna NextPVR PVR Client. Kies

kanaal toe te voegen aan de lijst van beschikbare video’s

Inschakelen en keer met de terugknop rechtsonder

klik je op een kanaal en daarna op Installeren.

Schakel de tv-

in beeld terug naar het instellingenmenu van Kodi. Schakel onder TV en Algemeen TV de optie achter Geactiveerd in. De overige instellingen hier staan in

Gamepad als remote

principe goed. Druk, klik of zap op de hometoets en je

Als je Kodi gebruikt in combinatie met een standaard pc of notebook en je wilt af en

ziet dat Kodi er in het menu een nieuw item – TV – bij

toe net iets meer bedieningsgemak dan alleen via een toetsenbord of muis, dan kun

heeft gekregen. Selecteer deze optie en kies een zender

je ook een gamepad inzetten voor bediening van Kodi. Kies je voor een draadloze

uit de kanalenlijst (deze is overgeheveld uit de backend

gamepad, dan is dit ook een gebruiksvriendelijke optie en een beter alternatief voor

NextPVR) en kijken maar. Via een dubbelklik op de pre-

een afstandsbediening of draadloos toetsenbord. Op zich hoef je niets aan Kodi te

view schakel je naar volledige schermweergave.

configureren om de gamepad als bedieningsinstrument te gebruiken. Mocht het

Add-ons Add-ons zijn de drijvende krachten achter Kodi. Je kunt

onverhoopt niet werken, check dan onder SYSTEEM, Instellingen, Systeem en Invoerapparaten of de optie Schakel joystick en gamepad ondersteuning in daadwerkelijk is geactiveerd.

door het installeren van een add-on niet alleen de functi-

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

507 - Tips en Trucs - Kodi JW.indd 30

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:43

DOSSIER

Tips en trucs en Kodi

Kodi ondersteunt ook add-ons die geen onderdeel uitmaken van de zogenoemde repository. Garantie over betrouwbaarheid en legaliteit zijn echter niet te geven.

bibliotheek vol add-ons. Ook nu geldt weer dat de officiële Kodi-repository heel netjes is qua inhoud; dat is met andere repositories niet altijd het geval. Een repository voeg je toe door onder SYSTEEM voor Bestandsbeheer te kiezen. Kies (of dubbelklik) dan in het linker paneel (A) voor Locatie toevoegen. Klik in het geopende venster op het veld onder Voer locatie in of blader naar de locaties (standaard staat hier <Geen>). Vervolgens tik je de url van de toe te voegen Als voorbeeld

Add-ons van elders

voegen we de

De eerlijkheid gebied te zeggen dat het standaardaan-

repository

bod van kanalen toch wel erg gezapig is en wat min-

Superrepo toe.

der geschikt voor een avondje televisiekijken. Maar

repository in, als voorbeeld gaan we hier voor Superrepo (https://superrepo.org/). De url van de repository is http://srp.nu, voer dit in en kies voor Klaar. Voer in het onderliggende venster een naam in voor de repository, in dit voorbeeld dus logischerwijs

door met je browser naar een site als bijvoorbeeld https://seo-michael.co.uk/best-live-tv-add-ons-forxbmc-kodi/ te gaan en daar een van de aangeboden

Superrepo: let op de versie

add-ons te downloaden, is er veel meer kijkplezier te

Als je gebruikmaakt van de Superrepo repository, let dan even goed op de versie. Uit

beleven. Ook als je via Google op zoek gaat naar ‘kodi

welke downloadmap je de add-on downloadt, is namelijk afhankelijk van de versie

tv add-ons’ kom je het een en ander tegen. Bedenk

van Kodi die jij hebt: Helix, Isengard of Jarvis. Mocht je nog een gebruiker van versie

echter wel dat bij in het wild gevonden tv add-ons

15 zijn, dan moet je kiezen voor Isengard.

niemand kan garanderen dat de getoonde content legaal gestreamd wordt. Ook bestaat het risico op virussen; goed scannen is het devies. Het installeren van een add-on in gezipte vorm is eenvoudig. Ga naar SYSTEEM en dan Add-ons. Kies Add-ons installeren m.b.v. zipbestand en blader naar de eerder gedownloade add-on (zip-bestand). Selecteer het bestand en klik erop; de add-on wordt geïnstalleerd. Op de genoemde site zijn nog meer links te vinden. Wanneer een bepaalde add-on speciale handelingen vereist, wordt dat netjes uitgelegd.

Repositories Een andere optie om meer add-ons te verkrijgen is

Kies hier de gewenste Kodi-versie, Isengard voor 15 of Jarvis voor 16.

het toevoegen van een extra repository, ofwel een

WWW.PCMWEB.NL

507 - Tips en Trucs - Kodi JW.indd 31

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:43

DOSSIER

Tips en trucs voor Kodi

Streams opnemen

lijst van streaming kanalen. Kies een kanaal en dan

Het opnemen van live-tv is weliswaar mogelijk in Kodi, het opnemen van streams

Installeren en klaar.

kan niet. Toch hoeft dat niet het einde van de wereld te betekenen, want in het vorige nummer van PCM hebben we diverse tools voorgesteld waarmee streams

Ook streaming radio

zijn te onderscheppen en lokaal te bewaren. In dat geval is het ten eerste handig om

We hebben nu gekeken naar het toevoegen van

Kodi even om te schakelen naar vensterweergave middels de sneltoetscombinatie

video-onderdelen, maar ook onder MUZIEK zijn heel

Control + Enter. Start vervolgens een van de in het artikel genoemde schermrecor-

wat streaming stations te vinden. Kwestie van de daar

ders (bijvoorbeeld Movavi Screen Capture Studio, http://www.movavi.com/nl/

beschikbare lijst met add-ons eens rustig doorlopen.

screen-capture/). Stream capture tools als WM Recorder blijken niet te werken,

Onder PROGRAMMA’S en de optie Add-ons vind je

dus is het maken van een schermvideo-opname de enige overblijvende mogelijk-

allerlei add-ons die extra functies aan Kodi (kunnen)

mediaspeler

heid. Audiostreams of ander door Kodi geproduceerd geluid opnemen, gaat erg

toevoegen. Denk aan dingen als bijvoorbeeld Chrome

een complete

makkelijk via Total Recorder (http://www.totalrecorder.com/).

Launcher, Facebook Media, Maps en zelfs spelletjes als

entertainment-

bijvoorbeeld Duck Shot.

console.

Maak van je

Superrepo. Klik of druk op Klaar en daarna – weer te-

Superrepo verschijnt in

rug in het venster Bestanden locatie toevoegen – op

de lijst met be-

OK. Nu wordt het even wat minder logisch. Het adres

standslocaties.

van de repository is al wel toegevoegd, maar de repository zelf nog niet. Om deze alsnog toe te voegen klik

Veilig verstopt

of druk je op de home-knop midden onder in beeld.

Zolang stichtingen als Brein nog altijd jagen op streamaanbieders en kijkers is

Kies nu weer voor SYSTEEM in de Kodi-menubalk en

het niet onverstandig om te kijken via een veilig versleutelde VPN-verbinding.

daarna voor Add-ons. Kies voor Add-ons installeren

Er zijn heel veel verschillende VPN-providers te vinden die allemaal op

m.b.v. zipbestand. In het geopende venster zie je dat

hetzelfde principe zijn gebaseerd: al het dataverkeer vanaf je pc of notebook

in het rijtje met beschikbare bestandslocaties nu ook

wordt stevig versleuteld door een datatunnel naar de provider geleid. Via

Superrepo is te vinden. Druk of klik hierop.

een server ergens op de wereld word je vervolgens aan de cloud gekoppeld.

Kies in het nu voor je staande lijstje voor all en

Vaak kan gekozen worden uit meerdere servers in diverse landen, een extra

dan superrepo.kodi.jarvis.all-0.7.04.zip; wellicht

voordeel naast de versleuteling. Daar waar encryptie ervoor zorgt dat het

is het versienummer in de bestandsnaam alweer

onmogelijk is om na te gaan wat er aan gegevens door de tunnel loopt, zorgt

verhoogd tegen de tijd dat je dit leest. De repository

een ‘uitgang’ elders in de wereld dat lokale content ontsloten wordt. Zo kun

is nu toegevoegd. Overigens geldt dat het uiteinde-

je dan zonder kunst- en vliegwerk de BBC via iPlayer (al dan niet als Kodi

lijke zip-bestand in andere repositories waarschijnlijk

add-on) bekijken. Of kijk je vanuit je hotel in Azerbeidzjan probleemloos

weer in een andere (sub)map is te vinden, lees altijd

naar de livestreams van de Nederlandse publieke omroepen, mits je een

de repository-specifieke functies op de bijbehorende

VPN-server in Nederland kiest. Het is daarbij wel zaak om éérst de VPN-

website. Nu de repository is geactiveerd, werkt deze

verbinding op te zetten en pas daarna een stream in Kodi te starten. Bekende

net als de standaard Kodi-verzamelingen. Om bijvoor-

VPN-providers zijn onder meer https://www.securitykiss.com/, https://

beeld nieuwe add-ons uit Superrepo aan het video-

www.vpnunlimitedapp.com/, https://nordvpn.com/ en https://www.

onderdeel toe te voegen kies je in de Kodi-menubalk

hsselite.com/. Je kunt diverse abonnementen afsluiten; voor veel kijkers zijn

eerst VIDEO’S en dan Video add-ons. Kies Meer

met name de varianten zonder datalimiet interessant.

verkrijgen en je ziet nu een wel heel indrukwekkende

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

507 - Tips en Trucs - Kodi JW.indd 32

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:43

Naamloos-1 1

20-11-2015 13:34:16

DOSSIER Streamingtools

STREAMEN VOOR IEDEREEN De beste streamingtools Het streamen van content zonder dat de data op een pc of apparaat bewaard wordt, is populair. Logisch, want je hebt geen last van lokale opslaglimieten en ook het ontvangen van livegebeurtenissen behoort tot de mogelijkheden. PCM zet de streamingtools die je niet mag missen op een rij.

Allround-tool: Kodi

alles-in-één pakket dat voor bijvoorbeeld het afspelen

ook streams via

RONALD SMIT

van een radiostream op de achtergrond of het even

plug-ins.

e meeste gebruikers zullen hoofdzakelijk als

De meest voor de hand liggende tool om je pc (en andere apparaten) als mediaspeler in te zetten is Kodi. Hiermee kun je eenvoudig mediabestanden vanaf je pc, laptop, NAS of smartphone afspelen op een apparaat elders op het netwerk. Daarnaast kun je Kodi ook zelf configureren als aanbieder van streams, dus je kunt alle kanten op met de software. Het voordeel van Kodi is echter ook meteen het grootste nadeel: het is een

Kodi biedt

snel kijken van een tv-programma wellicht net wat te veel van het goede is.

ontvanger van streams te boek staan. Denk aan het luisteren naar IP-radio, het bekijken

van Uitzendinggemist.nl of het kijken van een serie via Netflix. De aanbieder zorgt voor de video (of audio) en jij consumeert deze. Maar thuis heb je zelf natuurlijk ook films en video’s, bijvoorbeeld op je NAS. Daarbij kun je ook gebruikmaken van de vele mogelijkheden die er zijn om te streamen. De basis van het lokaal streamen via je thuisnetwerk is het protocol dlna, waarmee beeld en geluid in hoge kwaliteit verzonden en ontvangen kan worden. Vrijwel alle NAS’en en streamingsoftware hebben deze functionaliteit aan boord. Het enige dat je hoeft te doen, is aangeven welke mappen audio en/of video

bevatten, waarna alle daarin geplaatste multimediabe-

Foobar2000 als dlna-speler

standen door dlna-compatibele apparaten direct zijn

Het is misschien niet de eerste software waar je aan

af te spelen. Voor smartphones en tablets zijn diverse

denkt als het gaat om afspelen van dlna-streams,

apps verkrijgbaar die als dlna-speler kunnen fungeren,

maar gewapend met de juiste plug-in lukt het prima.

variërend mediasoftware Kodi (www.kodi.tv) tot een

Voordeel van Foobar2000 (www.foobar2000.org) is

scala aan andere software. Zelfs van een eenvoudige

natuurlijk dat het een heerlijk compacte muziekspeler

Raspberry Pi maak je daarmee in een handomdraai een

is zonder overbodige toeters of bellen. Wil je tijdens

mediaspeler van formaat. Ook de Windows-pc is prima

het werk op de achtergrond naar muziek luisteren,

als streamontvanger inzetbaar, daarvoor bestaan

dan kun je hier prima mee uit de voeten. Je zit niet

diverse programma’s.

vast aan een volledige mediaspeler met een bijbe-

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

509 - Software - Streaming tools JW.indd 34

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:44

DOSSIER

Streamingtools

Makkelijk met Windows-apps Hoewel desktopsoftware ofwel dun gezaaid of duur betaald is, kunnen gebruikers van Windows 8 en 10 nu eens goed profiteren van de Windows Store. Hier zijn namelijk wel flink wat radiospelers in app-vorm beschikbaar, grotendeels zelfs gratis. Zo vinden we er TuneIn (maar dan als app) en ook Nederland.FM. Voordeel is dat al deze spelers vrijwel zonder uitzondering lichtgewicht zijn en dus moeiteloos urenlang op de achtergrond kunnen draaien zonder dat ze te veel je systeem belasten. Verder hoef je bij veel van deze apps niet op zoek naar streamadressen, de apps beschikken over een lijst met voorgeprogrammeerde zenders. Deels onderverdeeld in genres en (of) locaties, maar soms is ook simpelweg in alle zenders van een bepaalde regio voorzien. Ook handig voor op horende schermvullende gebruikersinterface, wat

vakantie, zo kun je toch nog gewoon naar je geliefde vaderlandse radio-

Foobar2000 en

ook beter is voor het verbruik van de accu. Daarmee

stations blijven luisteren. Want in tegenstelling tot veel tv-streams zijn

de UPnP/dlna-

is Foobar2000 tevens een mooie oplossing voor het

de radiostreams over het algemeen niet voorzien van een regioblokkade,

plug-in speel je

afspelen van gestreamde muziek op een Windows-

waardoor je ze ook buiten Nederland kunt afspelen.

moeiteloos al

tablet. Na downloaden en installeren van Foobar2000

je netwerkmu-

moet je de plug-in UPnP/dlna Renderer, Server,

ziek af.

Control Point vanaf www.foobar2000.org/compo-

Met

nents/view/foo_upnp downloaden; toevoegen aan Foobar2000 regel je via een dubbelklik op het gedownloade bestand. Na klikken op Apply in Foobar herstart de speler en beschik je in het menu View over de optie UPnP Browser. Klik hierop en je kunt dlna- (en UPnP-)servers op je (thuis)netwerk benaderen. De eerste keer dat je dit doet kan even tijd kosten, daarna werkt het sneller en is al je muziek in gestreamde vorm af te spelen.

Stream What You Hear We blijven nog even bij geluid, maar dan wat betreft het verzenden vanaf de pc naar willekeurige dlna-

Nederland.fm in appvorm, met alvast een groot voordeel: Flash is niet nodig.

ontvangers. Dat kan deels ook via de net besproken Foobar2000-plug-in, maar Stream What You Hear gaat een stukje verder. Deze freeware (www.stream-

via een rechtermuisklik bereikbaar. Standaard hoef

whatyouhear.com) streamt namelijk alles wat je

je niets te configureren, kies op je hifi simpelweg

You Hear is een

op de pc hoort naar een dlna-client. Veel moderne

(bijvoorbeeld) de muziekspeler onder shared media

eenvoudig en

hifi- en home entertainmentsystemen zijn in staat

voor Stream What You Hear en vervolgens een van de

kosteloos tooltje

dlna-streams af te spelen en dat betekent dat je alle

aangeboden streams. Mocht je geen dlna-muziekspe-

om audio van

muziek vanaf je pc zonder extra kabels in topkwaliteit

ler bij de hand hebben, dan kun je de stream zelfs ten

de pc naar dlna-

uit je audioset kunt laten horen. De werking is simpel:

gehore brengen via een webbrowser. Klik daarvoor

ontvangers te

installeer de tool en start deze. Stream What You Hear

met de rechtermuisknop op het pictogram van de tool

streamen.

nestelt zich in de systeemwerkbalk en de opties zijn

en klik in het geopende contextmenu onder Tools op

Stream What

http Live streaming. Tik de getoonde url vervolgens in bijvoorbeeld de mobiele browser van je smartphone of slimme tv in en je kunt ook hier luisteren. Nadeel: er treedt enige vertraging op, dus Stream What You Hear is niet geschikt voor als je de audio van games of films wilt afspelen.

Ip-radio Het aantal niet-commerciële ip-radiospelers is – zeker voor de Windows-desktop – best beperkt te noemen.

WWW.PCMWEB.NL

509 - Software - Streaming tools JW.indd 35

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:45

DOSSIER Streamingtools

Zelf streamen Mocht je na het bekijken en beluisteren van online streams zelf wil-

Tv-kijken

len gaan streamen, dan zijn hiervoor diverse platforms beschikbaar. In

Via je browser kun je de livestreams van de publieke

principe zou je ook rechtstreeks vanaf je eigen pc kunnen streamen, maar

omroep NPO 1, 2 en 3 bekijken (www.npo.nl/live)

dan loop je bij een grotere hoeveelheid luisteraars (en zeker kijkers) al

maar vrijwel iedere televisiezender heeft een soort

snel tegen de grenzen van je eigen internetverbinding aan. Live365.com

terugkijkfunctie op het web. Nadeel is dat veel van deze

(www.live365.com) is al sinds de begindagen van internet (vanaf 1999)

zenders achter een regiolock verborgen zitten. Dat

beschikbaar als provider voor je eigen virtuele radiostation. Gratis is de

betekent bijvoorbeeld dat je de BBC-kanalen niet online

dienst niet, maar met een startbedrag van 4 dollar per maand (zo’n

kunt bekijken. Voor dat soort gevallen komt de app

€ 3,60) zijn de kosten alleszins te overzien. Voor dat bedrag mogen vijf

FilmOn goed van pas, ook weer in de Windows Store

‘basic mode’-luisteraars en vijf 'live mode'-luisteraars aanhaken; het

te vinden en ook in appstores van mobiele apparaten.

aantal vip-luisteraars is onbeperkt. Deze laatste categorie is een groep

FilmOn is volgeladen met een scala aan buitenlandse

betalende luisteraars, en die tellen niet mee bij de limieten. Je kunt

zenders die live zijn te bekijken. Het aardige is dat zo-

uiteindelijk doorgroeien naar een – veel duurder – professioneel radiosta-

wel de app als het kijken van streams in standaarddefi-

tion, maar dan kun je ook geld verdienen. Kortom: voor elk wat wils.

nitie gratis is. Wil je alle zenders ook in hd bekijken, dan

LivOn.tv (http://livon.tv) is iets soortgelijks, maar dan voor video-

moet je een abonnement afsluiten. Ook voor het bekij-

streams. Je kunt hier zelfs gratis beginnen en vervolgens als je de smaak

ken van tv-streams kun je VLC gebruiken, dat werkt op

te pakken hebt een Silver, Gold of Platinum-abonnement afsluiten. De

dezelfde manier als de eerder besproken radiozenders.

klapper op het vlak van zelf radiomaken is waarschijnlijk Radionomy

Zoeken naar streams kan via Google, nadeel is dat veel

(www.radionomy.com), hier kun je gratis streamen. Erg prettig is dat

‘verzamelsites’ met url’s van (al dan niet live) videos-

je qua muziek kunt draaien wat je wilt, Radionomy zorgt voor rechtenaf-

treams vaak over gedateerde links beschikken en je

drachten. Een prima startpunt voor je radi o-avonturen dus en je bent in

daardoor vaak met niet werkende links geconfronteerd

ieder geval verzekerd van een potentieel internationaal publiek.

wordt. Praktischer is de wel goed onderhouden site www.itv.com, hier kijk je rechtstreeks in de browser tv-zenders van over de hele wereld.

Vroeger beschikte Windows Media Player over een heuse ‘tuner’ voor ip-radio, maar die tijd is voorbij.

Kijk, luister en zend uit

Eigenlijk is het meest praktische alternatief om simpel-

Met de genoemde gereedschappen gewapend – en

weg VLC Media Player (www.videolan.org/vlc) voor

daar rekenen we ook de aloude browser toe – gaat

dit klusje in te zetten. Dit betreft eigenlijk een allround

er een wereld aan streamcontent voor je open. Loop

opensource-mediaspeler waarmee ook onder meer

verder eens rustig door de Windows Store heen, hier

live (radio)streams zijn af te spelen. Hiervoor moet je

vind je veel apps voor het ontvangen van radio- en tv-

zonder moeite

wel handmatig een streamadres van het gewenste

streams. Het overgrote deel van de apps is gratis, maar

tv-zenders van

station invoeren. Op de site www.hendrikjansen.nl/

bedenk dat in sommige streamviewers – wederom net

over de grens

henk/streaming.html vind je een lijst met Belgische

als bij FilmOn – abonnementsopties verstopt zitten.

met FilmOn.

Bekijk

en Nederlandse radiostations. Kopieer een gewenst adres vanaf deze pagina en klik vervolgens in VLC in het menu Media op Netwerkstream openen. Plak het adres in het veld onder Geef een netwerk-url op en klik op Afspelen waarna je kunt luisteren. Je kunt met behulp van het kleine naar beneden gerichte driehoekje naast de knop Afspelen ook kiezen voor de optie Aan afspeellijst toevoegen. Mocht je een eenvoudiger tool willen om radio te luisteren dan is er Online Radio Tuner (http://onlineradiotuner.com, zo’n 36 euro). Een nog veel eenvoudiger oplossing bestaat uit het simpelweg starten van je browser en vervolgens naar een pagina als www.nederland.fm, www.listenlive.eu of www.radioguide.fm te gaan. Nadeel is dat je browser op de achtergrond moet blijven draaien en dat er vaak flash nodig is om überhaupt iets te kunnen horen. Staat tegenover dat het gebruiksgemak groot is. Tot slot is ook http://tunein.com/ nog het vermelden waard.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

509 - Software - Streaming tools JW.indd 36

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:45

Bigger is isnâ&#x20AC;&#x2122;tt isn better

Sirius B BLACK CHERRY

Naamloos-1 1

Pocket PCs Mini PCs Mediaplayers

De popul a pocke ire tP nu me C, t hardw 5 are upgra des

Voorzien van Windows 10

Past in je broekzak

Energiezuinig en 100% stil

4 GB RAM

64 GB intern geheugen

Twee USB 3.0 poorten

Cherry Trail x5-z8300 Intel processor

Bluetooth 4.0 en WiFi A-C

1-12-2015 16:17:06

DOSSIER

Alternatieve downloadtools

GOEDE FOUTE DOWNLOADTOOLS Deze mag je niet missen

Kortgeleden maakte Stichting Brein bekend boetes te gaan uitdelen aan mensen die gebruikmaken van de populaire streamingdienst Popcorn Time. Wat bij ons de vraag opriep: wie lopen er nog meer risico? Ofwel: welke andere diensten zou Brein op de korrel kunnen nemen? PCM zet er een aantal voor je op een rij. MAIKEL DIJKHUIZEN

oewel het in Nederland verboden is om

livestreams van wedstrijden uit onder meer de Engelse,

auteursrechtelijk beschermde mediabestanden

Spaanse, Duitse én Nederlandse competitie staan

te streamen of te downloaden, lijkt het illegale

netjes onder elkaar. Het enige dat je hoeft te doen, is

aanbod alleen maar te groeien. Of het nu gaat om

klikken op een link en je kunt kijken. Een klein minpunt-

nieuwe series, livesportwedstrijden of films die nog

je: de streams lopen zo’n dertig seconden achter op de

in de bioscoop moeten verschijnen, voor bijna alles is

live-uitzendingen op televisie. Het is nog maar de vraag

wel een geschikt tooltje te vinden. Aan alle programma’s

of VivoBall een lang leven beschoren is, want betaalzen-

en websites uit dit artikel kleeft een illegaal imago,

ders als FOX Sports en Sport1 zijn ongetwijfeld niet blij

dus pas op met het gebruik. Onlangs maakte

met dit initiatief.

Stichting Brein bekend dat gebruikers van de populaire streamingdienst Popcorn Time risico lopen op schadeclaims van rechthebbenden, wat bijvoorbeeld

Spotnet 2.0 Wie graag kwalitatief hoogstaande mediabe-

in Duitsland al gebeurt. Bij welke andere diensten loop

standen downloadt, vindt in de nieuwsgroepen (usenet)

je soortgelijke risico’s?

genoeg materiaal (zie ook onze groepstest van usenet-

VivoBall Lange tijd verzamelde de website www.ons-

diensten, verderop in deze PCM). Het programma Spotnet laat in een overzichtelijke weergave zien welke films, series en muziek er momenteel in de nieuwsgroe-

ball.net illegale livestreams van voetbalwedstrijden.

pen aanwezig zijn. Voordat je Spotnet kunt gebruiken,

Sinds kort hebben de beheerders gekozen voor een

geef je eerst de gegevens op van een usenetprovider.

andere domeinnaam, namelijk www.vivoball.me. De

Via bijvoorbeeld een Eweka-, Giganews- of Hitnews-ac-

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

504 - Achtergrond - Verboden streamingtools JW.indd 38

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:47

DOSSIER

Alternatieve downloadtools

Spotnet laat duidelijk zien welke mediabestanden er allemaal in de nieuwsgroepen te vinden zijn.

count krijg je dan toegang tot de omvangrijke catalogus. Het aanbod is verdeeld over diverse categorieën,

Popcorn Time

waarin je vrijblijvend kunt rondsnuffelen. Het binnen-

Lange tijd was de populairste illegale streamingdienst zonder twijfel Popcorn Time.

halen van een mediabestand is simpel, want hiervoor

Enkele maanden geleden stond dit programma op zo’n 1,3 miljoen Nederlandse

hoef je ook hier alleen maar op de downloadknop

pc’s geïnstalleerd en vermoedelijk is dat aantal alleen maar toegenomen. Popcorn

te klikken.

Time streamt nieuwe films en series rechtstreeks vanaf het bittorrent-netwerk.

www.spotnet.tk

De oorspronkelijke site van Popcorn Time (www.popcorntime.io) is sinds enige tijd offline, maar van de dienst zijn verschillende zogenoemde ‘forks’ ontstaan. Omdat de Popcorn Time-software zelf opensource is geworden, kun je de software voor de dienst vanaf meerdere plekken downloaden, waarvan www.popcorntime.se ongetwijfeld de populairste is. De software is bovendien beschikbaar voor alle platforms en beschikt over een ingebouwde vpn-dienst, waardoor het nog moeilijker wordt – maar niet onmogelijk – om te achterhalen welke films en tv-series je kijkt.

Aurous ziet er zeer gelikt

Aurous Aurous kun je het beste vergelijken met de

uit en heeft een

audiostreamingdienst Spotify, met als verschil dat het

breed aanbod

muziekaanbod illegaal is. Zo’n beetje alle populaire

aan muziek.

muziek is rechtstreeks beschikbaar in een gebruiksvriendelijke omgeving. Op het moment van schrijven ligt Aurous nadrukkelijk onder vuur bij Amerikaanse auteursrechtenorganisaties, dus het is de vraag hoe

Een belangrijke reden voor de grote populariteit van Popcorn Time is de aantrekkelijke gebruikersomgeving.

lang je de dienst nog kunt gebruiken. Bovendien is

WWW.PCMWEB.NL

504 - Achtergrond - Verboden streamingtools JW.indd 39

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:47

DOSSIER

Alternatieve downloadtools

wegens een gerechtelijke uitspraak de downloadlink van de software van de officiële website verdwenen. Wie echter goed zoekt op internet kan de software nog wel ergens vinden. www.aurous.me

Movie4k Movie4k houdt het al jaren vol als illegale aan-

bieder van nieuwe films en series. Bijna alle internationale titels zijn er te vinden. Houd er wel rekening mee dat de videokwaliteit niet is om over naar huis te schrijven, ondanks de naam van de site. Bovendien vind

te loggen. Om bijvoorbeeld naar een voetbalwedstrijd

SopCast is

te kijken, moet je wel weten bij welk kanaal je hiervoor

een broedplaats

terecht kunt. Voetbalfans delen de juiste kanaalnum-

van illegale

mers op onder meer clubfora en Twitter.

streams van

www.sopcast.org

sportwedstrij-

SABnzbd

den.

Naast Spotnet is er nog een bekend pro-

gramma dat prima in staat is om mediabestanden uit de nieuwsgroepen te vissen: SABnzbd. Het werkt wat ingewikkelder, omdat dit programma geen ingebouwde catalogus met beschikbare films, series en muziek bevat. In plaats daarvan haal je een nzb-bestand bij speci-

Movie4k

je op de pagina’s behoorlijk wat reclame en werken

biedt voor-

niet alle films even goed. Daarnaast is het vanwege de

namelijk links

drukke interface nog een hele kunst om de juiste link

naar andere

te vinden voor een film. Wie een beetje moeite doet,

downloadloca-

komt daar wel uit. Movie4k bewaart overigens zelf geen

ties, de eigen

video’s op de eigen servers, want de website verwijst bij

streamfuncti-

iedere film door naar andere streamingsites.

onaliteit is niet

www.movie4k.to

om over naar huis te schrijven.

fieke websites op, bijvoorbeeld www.binsearch.info.

Geef aan

Door dit nzb-bestand in SABnzbd te laden, downloadt

welke series je

dit tooltje de juiste data uit de nieuwsgroepen. Ten op-

volgt; Sick Beard

zichte van Spotnet heeft SABnzbd meer mogelijkheden

downloadt

om automatisch downloadopdrachten te verwerken en

automatisch de

taken op afstand te beheren.

nieuwste afleve-

www.sabnzbd.org

ringen voor je.

SopCast Met het programma SopCast is het mogelijk

om tv-uitzendingen van andere gebruikers te bekijken. In de praktijk gebruiken veel mensen dit platform om uitzendingen van voetbalwedstrijden en andere sporten te delen. Ook livestreams van Eredivisie-wedstrijden zijn hier veelvuldig te vinden. Zodra je de software voor de eerste keer opstart, vraagt SopCast om accountgegevens. Het is ook mogelijk om anoniem in

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

504 - Achtergrond - Verboden streamingtools JW.indd 40

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:47

DOSSIER

Alternatieve downloadtools

qBittorrent is een gebruiksvriendelijk downloadprogramma zonder overbodige toeters en bellen.

Sick Beard Sick Beard is een ideaal hulpmiddel voor lief-

hebbers van series. Dit tooltje is in staat om automatisch downloadopdrachten aan SABnzbd door te geven. Je geeft aan welke tv-series je volgt en Sick Beard merkt het automatisch op zodra er een nieuwe aflevering in de nieuwsgroepen is gepost. Vervolgens geeft het pro-

Met Torrent-

gramma een seintje aan SABnzbd, waarna de nieuwste

Tunes stream

aflevering automatisch voor je wordt gedownload. Een

je audio recht-

soortgelijk programma is Sonarr (www.sonarr.tv).

streeks vanuit je

www.sickbeard.com

browser, zonder

extra software.

qBittorrent Wie zich begeeft in de wereld van torrentsoft-

lijk om afzonderlijke mp3â&#x20AC;&#x2122;tjes te downloaden, want de

ware komt er al snel achter dat de tooltjes behoorlijk

muziek wordt rechtstreeks in je browser afgespeeld.

vervuild zijn met reclame en in sommige gevallen zelfs

Verder kun je ook eigen playlists maken. Er is een breed

spyware kunnen bevatten. Dat komt de bruikbaarheid

aanbod, maar er zijn weinig artiesten van Nederlandse

zeker niet ten goede. Gelukkig zijn er ook gebruiks-

bodem te vinden.

vriendelijke alternatieven. qBittorrent bijvoorbeeld:

www.torrenttunes.ml

deze tool is reclamevrij en werkt bovendien razendsnel. www.qbittorrent.org

TorrentTunes Net als Aurous is TorrentTunes voornamelijk

Stichting Brein Stichting Brein liet ons weten dat ze vooralsnog niet achter individuele gebruikers van illegale downloaden streamingplatformen aangaan. Wel zou dat in de

bedoeld voor het streamen van muziek. Alle nummers

toekomst kunnen veranderen en staat het rechthebbenden vrij om zelfstandig

die je in TorrentTunes vindt, komen rechtstreeks uit

schadeclaims in te dienen tegen mensen die illegaal downloaden en/of streamen.

het bittorrent-netwerk. Bij deze dienst hoef je geen

Brein richt zich liever op onwettige aanbieders van mediabestanden en het geven

tooltje te gebruiken om muziek te luisteren, want het

van voorlichting aan burgers. Zo treedt de stichting regelmatig op tegen bittorrent-

werkt rechtstreeks vanuit je browser. Je typt de naam

sites waarvan Popcorn Time-streams afkomstig zijn. De organisatie erkent dat er

van een artiest, nummer of album in de zoekbalk en

altijd illegaal aanbod zal blijven, maar dat het wel mogelijk is om het onrechtma-

TorrentTunes gaat voor je op zoek in verschillende

tige gebruik ervan terug te dringen.

torrent-websites. Het is met TorrentTunes niet moge-

WWW.PCMWEB.NL

504 - Achtergrond - Verboden streamingtools JW.indd 41

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:47

WORKSHOP Spiceworks

INZICHT IN JE NETWERK Spiceworks als monitoringtool

In een modern huishouden zijn erg veel apparaten aanwezig. Een desktop, een paar laptops, een paar tablets, wat smartphones en vast ook een NAS. Grip krijgen op de zaak is lastig, maar met het gratis Spiceworks run je je eigen helpdesk vanuit huis. JOCHEM DE GOEDE

SÂ

piceworks stelt je in staat om inzicht te krijgen in je netwerk en nog belangrijker, alle apparaten die zich op je netwerk bevinden. Zo kun je

op Windows-computers inzien hoeveel ruimte op de harde schijf verbruikt wordt en bijvoorbeeld automatisch een e-mailmelding krijgen als de ruimte opraakt. Ook kun je inzicht krijgen in mobiele apparaten, zoals welke apps er zijn geĂŻnstalleerd, maar ook belangrijke zaken zoals of er een pincode is ingesteld om het apparaat te beschermen en controleren of een apparaat is gejailbreakt of niet. In deze workshop laten we je zien hoe je Spiceworks opzet en computers en smartphones ermee kunt verbinden.

Spiceworks installeren Je downloadt Spiceworks vanaf www.spiceworks.com, en klikt vervolgens op Download Now. Zorg ervoor dat je deze installatie uitvoert op de beheer-pc. Dat wordt

dan namelijk de computer waar vanuit je het netwerk

webserver op poort 80 draait, kies dan een andere,

en alle apparaten daarop kunt inzien en controle-

vrije poort, bijvoorbeeld 81. Klik op Next en laat de

en WinPCap

ren. Spiceworks moet een webserver opzetten om je

optie Also install NMap and WinPCap aangevinkt

kan Spiceworks

verschillende apparaten mee in te zien. Geen zorgen,

en klik opnieuw op Next en daarna op Install om de

beter apparaten

zolang je poort 80 niet open hebt staan in je modem

installatie te starten. Klik na de installatie op Continue

in je netwerk

of router, kan niemand er van buiten bij. Als je al een

om Spiceworks te openen. De browser opent zich en

vinden.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

501 - Workshop - Spiceworks JW.indd 42

Met NMap

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:48

WORKSHOP

Spiceworks

Spiceworks moet zich nog even initialiseren. Voordat je het programma kunt gebruiken, moet je eerst nog even een Spiceworks-account aanmaken. Vul dus de gevraagde gegevens in en klik op Create account. Wat je invult bij de velden Company Name en Industry is niet van belang.

Je pc’s configureren Het hoofdscherm van Spiceworks verschijnt nu en van daaruit kun je apparaten toevoegen om te beheren, je netwerk scannen en een helpdesk starten, want de software wordt door kleine bedrijven gebruikt, maar is ook voor thuis geschikt. Begin met de tweede optie door te klikken op Discover My Devices. Daarna kun je

wachtwoord te gebruiken voor verschillende Windows-

kiezen wat je als eerste wilt doen.

pc’s, zodat je het straks maar een keer hoeft in te vullen

op je NAS om

in Spiceworks.

Spiceworks er

Voordat je verdergaat is het nodig om Spiceworks toegang te verlenen tot de computers die je wilt behe-

Je kunt met Spiceworks ook andere computers beheren, bijvoorbeeld een Mac. Om een Mac toe te

Zet SSH aan

toegang toe te geven.

voegen, klik je in OS X op het Apple-logo linksboven en kies je voor Systeemvoorkeuren. Vervolgens maak je een nieuwe gebruikersaccount aan door naar Gebruikers en groepen te gaan en klik je op het slotje om de opties te ontgrendelen. Voer je wachtwoord in en klik op Ontgrendel. Klik nu op het plusje om een nieuw account aan te maken. Kies bij Nieuw account voor Beheerder, vul een accountnaam in, bijvoorbeeld spiceworks, en een wachtwoord dat je makkelijk onthoudt. Kies voor de optie Gebruik afzonderlijk wachtwoord en klik op Maak gebruiker aan. Ga vervolgens nog even naar Delen en vink de optie aan Extern inloggen. Zorg ervoor dat de toegang is toegestaan voor Administrators. Om je NAS ook mee te laten monitoren, is het nodig om SSH in te schakelen. Dit is mogelijk op de meeste NAS’en. Voor Synology DSM open je hiervoor het Configuratiescherm en zoek je op terminal. Klik vervolgens op Terminal en SNMP, de eerste optie bovenaan. Vink ren. Dit kun je doen door op elke computer die je wilt

de optie SSH-service inschakelen aan en klik op Toe-

beginpagina

beheren een gebruikersaccount aan te maken, speciaal

passen. Om een nieuwe gebruiker toe te voegen, keer

van Spiceworks.

voor Spiceworks. In Windows 10 klik je hiervoor op de

je weer terug naar het Configuratiescherm en klik je op

Hier zie je de

startknop en kies je voor Instellingen. Vervolgens ga

Gebruikers. Klik nu op Maken en vul de gevraagde ge-

verschillende

je naar Accounts en kies je voor Familie en andere

gevens in. Zorg ervoor dat je dezelfde accountgegevens

besturings-

gebruikers. Klik hier op Iemand anders aan deze pc

invoert als je eerder bij OS X hebt gedaan.

systemen op

toevoegen, vervolgens op Ik beschik niet over de

je netwerk, de

aanmeldgegevens van deze persoon en daarna op

Spiceworks configureren

antivirusstatus

Gebruiker zonder Microsoft-account toevoegen. Vul

Wij zijn vooral geïnteresseerd in prestaties, dus klikken

en recente

een gebruikersnaam in, bijvoorbeeld Spiceworks, een

we op Network performance and Traffic, maar heel

updates voor

wachtwoord en een geheugensteun en klik op Volgen-

veel verschil maakt het niet wat je hier selecteert. Klik

veelgebruikte

de. Klik daarna op het account en kies voor Account-

op Next. Vul bij Windows de gebruikersnaam en het

software.

type wijzigen. Klik bij Accounttype op Standaardge-

wachtwoord in die je net hebt aangemaakt en bij Mac/

bruiker, kies voor Administrator en vervolgens op de

Linux/Unix vul je die gegevens eveneens in, indien van

OK-knop. Onthoud dit wachtwoord, want je moet het

toepassing. Klik nu op Go to inventory. Klik vervolgens

later invullen bij Spiceworks. Het is handig om hetzelfde

bovenaan op My Network en kies voor Scan. De pc’s

Dit is de

WWW.PCMWEB.NL

501 - Workshop - Spiceworks JW.indd 43

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:48

WORKSHOP Spiceworks

waarop je het gebruikersaccount hebt toegevoegd,

ware om alle geïnstalleerde software te zien. In de

landse taalpak-

verschijnen bij Inventoried en worden doorgenomen.

tabel die nu verschijnt zie je de programmanaam, de

pc te klikken,

ket maakt het

Het scannen kan wat tijd in beslag nemen.

oudste geïnstalleerde versie en de nieuwste geïnstal-

zie je informa-

leerde versie op de pc’s in het netwerk.

tie over die

Het Neder-

Door op een

gebruik van

Voordat je doorgaat, is het handig om eerst even

Spiceworks

het Nederlandse taalpakket te installeren. Die vind je

Handig zijn de e-mailmeldingen, als er bijvoorbeeld

computer, zoals

mogelijk iets

op https://community.spiceworks.com/appcenter/

iets mis is met een van de computers op het netwerk,

de schijfruimte,

makkelijker,

app/language_pack_983. Klik na het downloaden

zoals weinig chijfruimte, een bepaald apparaat dat lang

welke antivirus-

maar let op dat

tweemaal op Install en wacht even tot de installatie is

offline is, antivirussoftware die niet up-to-date is, de

software erop

helaas niet alles

voltooid. Daarna word je doorverwezen naar de taal-

printerinkt die bijna op is en meer. Om dit in te stellen

draait en meer.

is vertaald.

pagina. Kies bij Locale voor de optie nl en klik op Save.

ga je rechtsboven in het menu naar Instellingen en

Als je Spiceworks nu opnieuw opent, is de taal gewijzigd

klik je op Inventory. Vervolgens ga je naar Monitors &

in het Nederlands.

Alerts. Standaard staat al een aantal regels aangevinkt,

Om je apparaten in te zien, ga je opnieuw naar Mijn

is AntiVirus is not up-to-date, daarnaast kunnen mo-

selecteer je een apparaat, door bijvoorbeeld op Work-

gelijk een aantal regels uitgeschakeld worden, geheel

stations te klikken, en vervolgens op de naam van de

naar eigen wens. Klik je op het potloodpictogram bij

computer. Je ziet nu wat informatie, zoals de processor,

een regel kun je nog meer instellingen aanpassen. Zo

het besturingssysteem en de hoeveelheid geheugen

kun je bij Name de regel op alle apparaten of op speci-

in de pc. Klik op het tabblad Configuration om meer

fiek een apparaat toepassen, kun je bij Condition een

inzicht te krijgen in de pc, zoals welke antivirussoftware

andere voorwaarde instellen en bij Applies To instellen

erop draait. Ook zie je hier hoeveel schijfruimte er in

op welke type apparaat de regel van toepassing is,

totaal beschikbaar is en wat er nog vrij is. Je kunt op het

zoals bijvoorbeeld een Server of Workstation, als je niet

tabblad Software klikken om te zien wat er allemaal

al een naam bij Name hebt ingevuld. Klik op Save om

is geïnstalleerd op de pc. Ook zie je hier eventuele

de wijzigingen op te slaan.

productsleutels die gebruikt zijn om de software mee te activeren. Als er onbekende apparaten zijn, te herken-

Android-apparaten toevoegen

nen aan een rood vraagteken, dan kun je deze categori-

Spiceworks kan ook mobiele apparaten in je netwerk in

seren door erop te klikken en te kiezen voor Advanced

de gaten houden, maar dat geldt alleen voor Android.

Options. Klik vervolgens op Edit Device Details en kies

Helaas is het niet mogelijk om iOS-apparaten toe te

bij Apparaat Type om wat voor type apparaat het gaat.

voegen, omdat daarvoor een speciaal Apple-certificaat

Klik op Opslaan om de wijzigingen op te slaan. Dit kan

is vereist en dat wordt niet door Spiceworks onder-

bijvoorbeeld handig zijn bij je router of smart-tv, want

steund.

die kun je niet direct beheren vanuit Spiceworks. Je kunt een lijst van geïnstalleerde software inzien

maar niet alle. Nog een nuttige regel om aan te zetten

netwerk en daarna naar Apparaten. Vervolgens

Om een mobiel apparaat toe te voegen, klik je op Mijn netwerk en ga je naar Mobiele apparaten.

door naar Mijn network te gaan en te kiezen voor

Klik op Get Started, voer een unieke bedrijfsnaam in

Software. Klik op Toepassingen bij Bekijk alle soft-

(maakt niet uit wat) vink aan I agree to the Terms of

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

501 - Workshop - Spiceworks JW.indd 44

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:49

WORKSHOP

Spiceworks

De gebruiker ontvangt een mail met stappen om het

Use en klik daarna opnieuw op Get Started. Je account

is: van jezelf, van een bestaande gebruiker of van een

Om een

apparaat toe

wordt nu aangemaakt; dat proces is zo voltooid. Klik

nieuwe gebruiker. Als het een nieuwe gebruiker is, vul

apparaat toe

te voegen aan

achteraf op Enroll Your First Device om inzicht te krij-

dan de voor- en achternaam in en een e-mailadres en

te voegen aan

Spiceworks.

gen in je mobiele apparaten. Kies van wie dit apparaat

klik op Choose, kies het type apparaat: Android, iOS of

Spiceworks, vul

Windows Phone. Wij kiezen in dit geval voor Android.

je de gebrui-

Klik nu weer op Next. Klik daarna op Send Request

kersgegevens in

om de betreffende gebruiker een e-mail te sturen

en de gebruiker

waarin stappen staan hoe deze gebruiker zijn appa-

ontvangt een

raat kan toevoegen aan het netwerk. Volg de stappen

e-mail met ver-

in de e-mail: open de weblink, installeer de app, vul

volgstappen.

de Corporate Identifier in bij Bedrijfs-id in de app en daarna de passcode bij Toegangs-id, eveneens in de app. Accepteer de voorwaarden en tik op OK. Android kan om toestemming vragen, tik op Accepteren om door te gaan. Terug in de webportal klik je op I have followed these steps and enrolled the device, waarna Spiceworks het apparaat online op gaat zoeken. Het kan even duren voordat het verschijnt in de portal. Om de geïnstalleerde software in te zien, klik je naast Mobile Devices op de knop Dashboard en kies je uit de lijst voor Inventory. Vervolgens zie je bij Software Installed de apps op het apparaat en daaronder bij Storage Over Time de geschiedenis van de hoeveelheid opslagruimte die de tablet of smartphone verbruikt.

Tot slot In deze handleiding hebben we je laten zien hoe je Spiceworks kunt opzetten om je netwerk mee te beheren. Het kost wat werk, maar als je het eenmaal hebt gedaan kun je eenvoudig vanaf een centrale locatie al je apparaten in het netwerk beheren. Daarna heb je er verder – los van het handelen na eventuele meldingen – geen omkijken meer naar. De software meldt automatisch als er problemen zijn, bijvoorbeeld als je NAS offline is, de printerinkt op is of als de antivirussoftware niet up-to-date is.

WWW.PCMWEB.NL

501 - Workshop - Spiceworks JW.indd 45

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:49

THE BAT TLE Intel versus Lenovo

INTEL VERSUS LENOVO In 2015 kwam Intel met de Compute Stick: een minicomputer in de vorm van een usb-stick die je direct op een tv of monitor kunt aansluiten. Andere bedrijven konden natuurlijk niet achterblijven en Lenovo kwam als eerste met een concurrent: de Ideacentre Stick 300. Hoe verschillen de twee van elkaar? MARK GAMBLE

Intel Compute Stick De Intel Compute Stick was de eerste minicom-

Compute Stick heeft een redelijke quadcore

puter in de vorm van een hdmi-stick die was

Intel Atom Z3735F-processor aan boord. Die is

voorzien van een volledige versie van Windows

natuurlijk niet te vergelijken met de modellen

8.1. Er bestaan al enige tijd computers die je

die worden toegepast in laptops, maar meer

rechtstreeks in een hdmi-poort kunt stoppen,

met tablets. Qua het werken met Windows 10

maar die apparaten zijn meer bedoeld als

is er in de praktijk weinig te merken van die

streaming device en werken niet als volwaar-

langzame processor; de software draait name-

dige computer. Het bekendste voorbeeld van

lijk zeer prettig, zolang je maar geen intensieve

is er een enkele usb 2.0-poort waar je – even-

zo’n hdmi-stick is de Intel Chromecast, waarvan

programma’s opstart. Hij is dus prima te

tueel met gebruik van een extra hub – een

de nieuwste versie onlangs is uitgebreid met

gebruiken voor webbrowsen, tekstverwerken,

toetsenbord of muis op kunt aansluiten. Een

extra functionaliteit, zoals ondersteuning voor

foto’s bekijken en video’s afspelen. Verwacht

draadloze muis of toetsenbord kun je natuur-

nieuwe apps, koppelingen met je smartphone

echter geen grafische hoogstandjes, maar dat

lijk ook gebruiken, want de Compute Stick

en verbeterde API’s (koppelingen met externe

is op zich ook niet zo gek voor een computertje

beschikt over een bluetooth 4.0-poort. Qua

programma’s). De Chromecast-stick blijft ech-

met deze afmetingen. De standaard ingebouw-

wifi ondersteunt de Compute Stick alleen de

ter afhankelijk van externe apparaten. De Com-

de eMMC-opslagruimte is maar 32 GB groot

b-, g- en n-standaard. In deze Battle bekijken

pute Stick is daarentegen een volledig zelfstan-

en dat is weliswaar voldoende voor Windows

we het allereerste model, maar ten tijde van

dige computer die niet extern hoeft te worden

10 en een paar programma’s, maar niet om

schrijven is bekend dat Intel binnenkort model-

aangestuurd. Dat heeft zo zijn voordelen, want

er grotere bestanden op te slaan. Daarvoor is

len uitbrengt met een snellere Intel Core M-

eenmaal ingeplugd en ingeschakeld heb je al-

er een extra micro-sd-geheugenslot aanwezig,

processor, meer geheugen en standaard 64 GB

leen nog maar een toetsenbord of muis nodig

waardoor je de opslagcapaciteit kunt uitbrei-

opslag. Ook heeft Intel inmiddels een Compute

om het apparaat te kunnen bedienen. De Intel

den met maximaal 128 GB. Qua aansluitingen

Stick met Linux Ubuntu beschikbaar.

300 - The Battle JW.indd 46

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:50

THE BAT TLE

Intel versus Lenovo

Lenovo Ideacentre Stick 300 Eind 2015 kwam Lenovo met het bericht dat

lastiger. Het enige dat ons tijdens het gebruik

Beide sticks zijn geleverd met Windows 8.1,

ook zij een Windows 10-minicomputer uitbren-

van de hdmi-sticks opvalt, is dat de Lenovo een

maar kunnen worden bijgewerkt naar Windows

gen die je eveneens direct op een hdmi-poort

veel slechtere wifi-module aan boord heeft.

10. Voor die upgrade verschijnt dan ook een

kunt aansluiten. Pas begin dit jaar kregen we

De verbinding was namelijk tergend langzaam.

melding rechts onderin op de taakbalk. Het up-

de beschikking over een testexemplaar van de

Dat is eigenlijk wel vreemd, want qua hardware

graden naar Windows 10 lukt echter niet altijd:

Ideacentre Stick 300. Het allereerste dat ons

en gebruikte onderdelen is er namelijk geen

zowel bij de Compute Stick als de Ideacentre

opvalt, is dat de Lenovo-stick vrijwel even groot

verschil tussen de stick van Intel en Lenovo.

Stick 300 liepen we tijdens het upgradepro-

is als de Compute Stick, maar dat er ook vrijwel

Het enige dat we ons kunnen bedenken is dat

ces tegen problemen aan. Zo liep de update

dezelfde inwendige onderdelen zijn toegepast.

de behuizing van de Lenovo ervoor zorgt dat

regelmatig tegen het einde van het proces vast,

Ook de aan/uit-knop, usb-poort, micro-sd-slot

het wifi-signaal niet sterk genoeg is om hogere

waarna de oorspronkelijke Windows 8.1-instal-

en de ventilatoren zitten op precies dezelfde

snelheden te halen. Tijdens onze test kwamen

latie telkens werd hersteld. Als je echter nu zoâ&#x20AC;&#x2122;n

plek. Hierdoor is de Ideacentre eigenlijk een

we niet uit boven een upload van 1 mbps en

stick zou kopen, is de kans groot dat Windows

kopie van de Compute Stick. Niet dat dat heel

een downloadsnelheid van 2 mbps, terwijl de

10 Home al is geĂŻnstalleerd, dus dat upgrade-

erg is, maar het maakt een vergelijking wat

Intel-stick geen beperkingen kende.

proces zal jou waarschijnlijk bespaard blijven.

WWW.PCMWEB.NL

300 - The Battle JW.indd 47

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:50

THE BAT TLE Intel versus Lenovo

Intel Computer Stick

Lenovo Ideacentre Stick 300

Prijs

€ 179,-

€ 149,-

Website

www.intel.com

www.lenovo.com

Gewicht

786 gram

723 gram

Afmetingen (breedte x hoogte x dikte) in mm

103,4 x 12,5 x 37,6

100 x 15 x 38

Garantie

2 jaar

Besturingssysteem

Windows 10 Home

Processor

Intel Atom Z3735F

Geheugen

2 GB

Opslag

32 GB

802.11b/g/n

Specificaties Algemeen

Systeem

Connectiviteit Wiﬁ LAN

Nee

Bluetooth

4.0

USB

1x USB 2.0 / 1x Micro-usb

1x USB 2.0 / 1x Micro-usb (voor opladen)

HDMI

Micro-SD-slot

Conclusie Zowel de Intel Compute Stick als de Lenovo

te verbinden. Het zal waarschijnlijk niet lang

die van de Intel Compute Stick aanmerkelijk

Ideacentre Stick 300 zijn ideale minicomputers

duren voordat er meer van zulke minicompu-

langzamer is. Hoe dat precies komt, kunnen we

om direct aan te sluiten op een monitor of tele-

ters op de markt verschijnen. Kijken we naar de

niet verklaren, maar het maakt wel dat de keuze

visie. Perfect voor het geven van presentaties,

mogelijkheden van de hier geteste sticks, dan

tussen beide apparaten makkelijker wordt ge-

maar ook om te gebruiken als een portable

kunnen we concluderen dat er qua hardware

maakt. Ware het niet dat de Lenovo Ideacentre

computer die je makkelijk meeneemt en ter

en prestaties nauwelijks verschil is te ontdek-

Stick 300 ook zo’n 30 euro goedkoper is. Voor

plekke alleen maar op een beeldscherm hoeft

ken. Wat ons wel opvalt, is dat de wifi-snelheid

die lagere prijs krijg je dan wel een stick met

aan te sluiten en met een toetsenbord en muis

van de Ideacentre Stick 300 in vergelijking met

een minder goede wifi-verbinding.

300 - The Battle JW.indd 48

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:50

Informatique

BETAALBAAR GAMEJUWEELTJE

Informatique inGamer PCGD 2015

Informatique organiseert ieder jaar de PC Gaming Days, waarbij er een speciale game-pc wordt samengesteld om op het hoofdpodium van dit evenement te demonstreren. Hoewel de inGamer PCGD 2015 probleemloos de nieuwste games kan draaien, is de machine nog redelijk betaalbaar vergeleken met andere powersystemen. Informatique heeft goed gekeken naar de prijskwaliteitverhouding bij het selecteren van alle componenten.

e behuizing van de inGamer

kloksnelheid van 3,4 GHz vormt de

videokaart is capabel genoeg om

PCGD 2015 heeft rondom

motor van deze machine. Hoewel

games op hoge beeldinstellingen te

drie glazen panelen. Je kunt

er in de handel snellere processors

spelen. De samenstellers hebben

hierdoor alle hardware bewonderen,

verkrijgbaar zijn, is er in de praktijk

een behoorlijk zwaar voedings-

Informatique inGamer PCGD 2015

maar tegelijkertijd is de desktop

ruim voldoende rekenkracht aan-

blok van 650 watt ingebouwd om

www.informatique.nl/IngamerPCGD

vanwege het glas ook behoorlijk

wezig om zware applicaties draai-

onder meer de grafische adapter,

Prijs: € 1849,–

breekbaar. Het glas heeft wel als

ende te houden. Ideaal dus voor

opslagschijven en processor van

voordeel dat het geluid dempt. Bij

games! Met 16 GB ddr4-geheugen

voldoende energie te voorzien.

het draaien van zware applicaties

is er verder genoeg capaciteit

horen we de aanwezige ventilatoren

beschikbaar om gegevens tijdelijk

Snel opstarten

nauwelijks. De bovenkant van het

op te slaan.

Bij het inschakelen van de inGamer

systeem bestaat uit geborsteld alu-

Score

Pluspunten

PCGD 2015 verschijnt na ongeveer

• Goede prijs-kwaliteitverhouding

minium. Boven het glas aan de voor-

Prijsbewust gamen

tien seconden Windows 10 op het

• Luxe systeemkast

zijde zijn er drie usb-poorten en een

Als videokaart is er een exemplaar

scherm. Informatique heeft het

• Stil

aan/uit-schakelaar in een strook van

van MSI ingebouwd, namelijk de

besturingssysteem en alle pro-

geanodiseerd aluminium verwerkt.

GeForce GTX 970 met 4 GB geheu-

gramma’s op een ssd van Crucial

Minpunten

We missen een cd/dvd-station, dus je

gen. Met een aanschafprijs van

geinstalleerd met 250 GB opslag-

• Breekbare behuizing

bent aangewezen op downloads om

zo’n 379 euro valt de prijs van dit

ruimte. Voor alle overige data is

• Geen cd/dvd-station

games te installeren. Opmerkelijk ge-

belangrijke component voor game-

er een reguliere harde schijf met

• Geen kaartlezer

noeg zien we dat tegenwoordig vaak

begrippen erg mee. De prestaties

een capaciteit van 2 TB aanwezig.

bij gamemachines, terwijl de meeste

zijn dik in orde en kunnen zich me-

Samenvattend is deze machine zeer

pc-spellen in de winkel gewoon nog

ten met die van menige videokaart

interessant voor gamefanaten die

relatief veel geld, maar daar krijg

op schijf worden verkocht. Verder is

uit een hogere prijsklasse. Sluit via

geen concessies willen doen aan de

je wel een prima machine voor

er ook geen kaartlezer aanwezig.

hdmi, dvi (tweemaal) of DisplayPort

snelheid en beeldkwaliteit, zonder

terug waarmee je nog jaren vooruit

maximaal vier schermen aan en

dat ze hiervoor een overdreven

kunt. Houd er rekening mee dat de

geniet van een flitsende weergave

geldbedrag neer hoeven te leggen.

behuizing geen ruimte biedt om zelf

van veeleisende videospelletjes. De

Uiteraard is 1.849 euro nog steeds

een cd/dvd-station toe te voegen.

Voldoende rekenkracht De Intel Core i7-6700 met een

WWW.PCMWEB.NL

ADV - Informatique JW.indd 49

/ NR. 2 - FEBRUARI 2016

12-01-16 13:06

REVIEW

Kaspersky Internet Security 2016

SLANK BEVEILIGINGSPAKKET Kaspersky Internet Security Multi-Device 2016 Kaspersky ontwikkelt al een kleine twintig jaar antivirussoftware en heeft hierin inmiddels een uitstekende reputatie opgebouwd. De programma’s zijn doorgaans erg gebruiksvriendelijk en scoren steevast hoog in tests van gespecialiseerde antiviruslabs. Kaspersky brengt met Internet Security Multi-Device 2016 een kersvers pakket uit voor Windows, OS X en Android.

n tegenstelling tot veel andere

functies zijn te vinden via een apart

te scannen. Het is wel merkwaardig

aanbieders van antivirussoft-

toolvenster. Na enige tijd haalt de

dat de volledige systeemscan tel-

ware houdt Kaspersky de

software automatisch de nieuw-

kens op 99 procent blijft hangen.

Kaspersky Internet Security Multi-Device 2016 www.kaspersky.com Prijs: vanaf € 52,95

Score

Pluspunten • Erg betrouwbaar

interface van zijn pakket Internet

ste virusdefinities binnen en is de

Security graag sober. Het pro-

pc volledig beschermd. Voor het

Ouderlijk Toezicht

gramma geeft aan wat de veilig-

scannen van de pc biedt Kaspersky

De functie Ouderlijk Toezicht is zeer

heidsstatus van de pc is. Daarnaast

verschillende opties aan. Uiteraard

uitgebreid. Zo kun je de pc op spe-

Minpunten

zijn er in eerste instantie slechts

kun je alle bestanden controleren,

cifieke dagen en tijden blokkeren.

• Soms zware belasting

vier modules bereikbaar, namelijk

maar het is ook mogelijk om alleen

Kaspersky ondersteunt verder het

• Systeemscan blijft hangen

Scannen, Update, Veilig Bankieren

kritische gebieden, specifieke be-

instellen van een leeftijdsgrens en

en Ouderlijk Toezicht. Alle overige

standslocaties of externe apparaten

het blokkeren van websites die bin-

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

401 - Review - Kaskerspy Internet Security 2016 JW.indd 50

• Ouderlijk Toezicht

nen een bepaalde categorie vallen,

geen persoonlijke gegevens achter

zoals webpagina’s met erotische

te laten voor online adverteerders.

of gewelddadige inhoud. Dit werkt

De Android-versie is voor mo-

in de praktijk erg goed. Je stelt ook

biele begrippen erg uitgebreid. Zo

eventueel in dat je kinderen alleen

detecteert de app phishing-links in

met bekende contactpersonen

sms-berichten en is er een realtime

mogen chatten.

beschermingsfunctie actief op het

Veiligheidsfuncties

De systeemscan van Kaspersky blijft keer op keer hangen op 99 procent.

• Gebruiksvriendelijk

mobiele toestel.

Kaspersky Internet Security heeft

Conclusie

een aantal extra functies inge-

Met Kaspersky Internet Security

bouwd voor het veilig gebruiken

haal je een betrouwbaar beveili-

van de pc. Via een browserextensie

gingspakket in huis dat betrekkelijk

voeg je een extra beveiligingslaag

anoniem op je pc functioneert. Dit

toe waarmee je veilig kunt internet-

pakket heeft overigens geen wacht-

bankieren. Je gebruikt bijvoorbeeld

woordmanager en backup-functie

een schermtoetsenbord om keylog-

in huis. Hiervoor kun je eventueel

gers te slim af te zijn. Verder is er

Kaspersky Total Security gebruiken,

een optie om tijdens surfsessies

al betaal je dan wel een meerprijs.

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:51

HANDS-ON Lenovo Yoga Tab 3 Pro

TABLET MET WAT TEKORTKOMINGEN Lenovo Yoga Tab 3 Pro Tablets zijn er in overvloed, maar doorgaans erg saai qua ontwerp. Lenovo heeft met de Yoga Tab 3 Pro een bijzonder product neergezet, maar ik heb wel wat kanttekeningen. MARK GAMBLE

www.lenovo.nl Prijs: € 599,-

e Lenovo Yoga Tab 3 Pro

trapezefunctie: afhankelijk van de

bediening plaatsvindt. Hierdoor heb

is een 10.1 inch-tablet

hoek waarin je de tablet legt zorgt

ik onbedoeld andere apps starten

voorzien van Android 5.1,

deze functie ervoor dat het beeld al-

of er juist eentje afsluiten, terwijl ik

een Intel Atom x5 Z8500 quadcore-

tijd mooi recht wordt getoond. Qua

iets heel anders verwachtte.

processor op 1,44 GHz en 32 GB

audio zit de Lenovo ook goed in el-

opslag. De resolutie van het ips-

kaar: er is gebruikgemaakt van vier

Hardware

scherm is 2560 bij 1600 pixels en

geïntegreerde JBL-speakers en via

De krachtige Intel-processor speelt

heeft een dichtheid van 299 ppi. Het

het Dolby Athmos-systeem wordt

alle video’s moeiteloos af, en

meest opvallende aan deze tablet

geluid surround weergegeven.

zelfs als je de beamer een lange

is de kickstand: dit is namelijk niet

Lenovo Yoga Tab 3 Pro

tijd gebruikt, heeft dit niet veel

Score

Pluspunten • Mooi en helder scherm • Krachtig voor video en games • Ingebouwde beamer

Minpunten • Problemen met de interface

zomaar een standaard waarmee

Software

je de tablet rechtop kunt zetten,

Niet alle meegeleverde Lenovo-

de specificaties kun je er tot zo’n 18

maar deze bevat een heuse DLP-

apps zijn allemaal even nodig, maar

uur mee werken. De tablet zelf is

mini-beamer. Wanneer je de tablet

sommige apps – zoals de Projector-

erg degelijk, maar ook wat aan de

Conclusie

schuin leerlegt op zijn standaard,

software, waarmee je direct films,

zware kant. Dat komt voornamelijk

De Lenovo Yoga Tab 3 Pro is een

kun je die mini-beamer gebruiken

foto’s en documenten kunt ‘be-

door het uitstekende deel waarin

mooi vormgegeven tablet, die

om te projecteren op een muur.

amen’ – zijn wel handig. Toch werkt

de speakers, accu en beamer in zijn

krachtig genoeg is voor vrijwel alle

De kwaliteit van die mini-beamer

de Android-interface niet bepaald

verwerkt, waardoor ik de tablet niet

media. De handige beamer-functie

is goed: met 50 lumen prima te

soepel. Lenovo heeft een eigen schil

heel lang in mijn hand kon houden.

is een mooie extra die goed van pas

gebruiken voor het afspelen van

over het besturingssysteem gelegd

Maar de kickstand is dan ook voor-

kan komen voor bijvoorbeeld het

bijvoorbeeld films, maar ik merk

waarbij er een extra stip op het

namelijk bedoeld om de tablet op

geven van presentaties. Ik ben wat

wel dat de ruimte helemaal donker

scherm verschijnt als je je vinger er

een vaste ondergrond te gebruiken.

minder te spreken over de reactie-

moet zijn om goed beeld te hebben.

overheen beweegt. Die functionali-

Nadeel is wel dat je – wanneer je de

tijd van het scherm van de Yoga Tab

Dankzij de ingebouwde scherpstel-

teit lijkt echter juist roet in het eten

tablet rechtop hebt staan – niet al

3 Pro: het scherm reageert soms te

functie kun je de beamer bijstellen.

te gooien bij de bediening van de

te hard op het scherm moet tikken:

laat, uit zichzelf of helemaal niet op

De maximale schermgrootte die je

tablet. Het kwam bijvoorbeeld vaak

een te harde tik aan de bovenzijde

aanrakingen. Dat is jammer, want

kunt bereiken is 178 cm. Handig van

voor dat de plek waar ik het scherm

kan er namelijk voor zorgen dat de

aan de hardware zelf kan het haast

de beamer vind ik de automatische

aanraakte, niet de plek is waar de

tablet omvalt.

niet liggen.

WWW.PCMWEB.NL

307 -Hands-on - Yoga Tab 3 Pro JW.indd 51

invloed op de accuduur. Volgens

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:53

HARDWARE Continuum

DESKTOP IN JE BROEKZAK

Windows 10 Continuum

Met Windows 10 gaat Microsoft opnieuw de concurrentie aan met Android en iOS. Eén van de meest opvallende features daarbij is Windows Continuum. Een tool waarmee je je smartphone kunt omtoveren tot een volledige computer. We leggen je uit hoe dat precies werkt én waar Continuum eigenlijk voor nodig is.

maar deze keer was de opvolger

TIJS HOFMANS

One. Het grootste voordeel daar-

van Windows 8 niet alleen voor de desktop bedoeld. Windows 10 moet één groot ecosysteem worden voor alle Microsoft-apparaten: smartphones, tablets en de Xbox van is dat het een stuk makkelijker

icrosoft heeft een pro-

het geval, en tot op de dag van

naar huis te schrijven. Veel grote

moet zijn om apps te ontwikkelen

bleem: Windows Phone

vandaag kan Windows Phone maar

apps zoals Facebook en WhatsApp

voor het platform. Een ontwik-

slaat nog niet helemaal

niet aan marktaandeel winnen.

hebben wel een eigen Windows

kelaar zoals Facebook hoeft dan

Phone-variant, maar net zoveel an-

nog maar één app te bouwen, die

dere apps zoals die van Google en

op de desktop hetzelfde werkt als

aan bij het grote publiek. Het mobiele besturingssysteem kwam

Eén groot ecosysteem

in 2010 op de markt en moest

Het probleem heeft een paar

Snapchat zijn in de Windows Store

op mobiele apparaten. Makke-

dé grote concurrent worden van

oorzaken en gevolgen die voorna-

niet te vinden. Dat zorgt ervoor dat

lijker voor de ontwikkelaars dus

het dominerende Android en het

melijk om ontwikkelaars draaien.

veel smartphone-gebruikers liever

én het leidt uiteindelijk tot meer

standvastige iOS. Aanvankelijk leek

Zo heeft Windows Phone veel

kiezen voor Android (1,6 miljoen

apps op je telefoon. Bovendien

er weinig mis te kunnen gaan, want

minder apps dan Android en iOS.

apps) of iOS (1,5 miljoen apps).

heeft Windows 10 op de desktop

de enorme mankracht, de kennis

Niet letterlijk (er staan 700.000

en het geld van techgigant Micro-

apps in de Windows Store), maar

andering in gaan brengen. Het

aan die van mobiele apparaten en

soft konden alleen maar tot succes

de apps die er bestaan voor

besturingssysteem werd vorig

waarin apps direct kunnen worden

leiden, toch? Dat bleek helaas niet

Windows Phone zijn niet om over

jaar in oktober al aangekondigd,

gedownload.

/ NR. 02 - FEBRUARI

306 - Hardware - Continuum JW.indd 52

2016

Windows 10 moet daar ver-

ook een eigen Store, die gelijk is

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:53

HARDWARE Continuum

Extra handig is dat je je telefoon

tie, maar maakt daadwerkelijk een

kunt blijven gebruiken en dat die

nieuwe applicatie. Neem Word, dat

zelfs extra opties biedt. Als je een

er op Lumia-telefoons compleet

app zoals Mail open hebt staan op

anders uitziet dan op de desktop.

je desktop, kun je op je telefoon

Om ruimte op het beeldscherm te

nog steeds sms’jes versturen of

besparen, zitten alle opmaakfunc-

Facebook lezen. Er zijn zelfs apps

ties van Word Mobile onder een

waarmee je de camera van je tele-

menu dat je moet oproepen aan

foon kunt gebruiken als webcam of

de onderkant van een document.

waarmee je de telefoon als mouse-

Ook kun je een speciale menubalk

pad kunt gebruiken.

met documentspecifieke opties

Het doel van Continuum is dat

oproepen vanaf de zijkant. Word

je je Windows 10-computer straks

op de desktop is daarentegen heel

overal mee naartoe kunt nemen en

anders. Daar zitten alle opmaak-

dat je niet meer afhankelijk bent

functies onder verschillende tabbla-

van die ene werkplek. “We noemen

den permanent aan de bovenkant

onze smartphones anno 2015 nog

van het scherm. Als je Continuum

steeds telefoons, terwijl het eigen-

gebruikt, vergroot je telefoon de

lijk computers zijn”, verklaart Micro-

mobiele app tot desktop-app. Op

soft het zelf. Een smartphone met

het grote scherm krijg je dan de

Continuum werkt dan ook net als

tabbladen bovenaan, net als je

een echte computer. Dat past goed

op de gewone desktop-app zou

bij de filosofie die Microsoft voor

hebben.

heel Windows 10 heeft: desktops en

Er zijn veel voordelen van Conti-

telefoons moeten dichter bij elkaar

nuum te bedenken, maar één van

komen. Je kunt dus op een telefoon

de belangrijkste daarvan is Edge.

aan een document of een presenta-

De browser kan namelijk op de

tie werken, maar ook op een pc – en

desktop veel betekenen voor je

als je achter een bureau zit, moet je

productiviteit. Neem een app als

de twee kunnen combineren.

Google Hangouts, waarvan nog geen Windows 10-app is. Dat is ver-

Van telefoon naar desktop (en andersom)

zit een knop naar het startmenu,

Voordelen

maar ook een knop waarmee je

Continuum is geen simpele emu-

probleem. Je gaat dan gewoon naar

Een andere belangrijke feature is

de slimme assistent Cortana kunt

lator. Daarmee zou je de ingewik-

je browser toe en start Hangouts

Continuum, dat van je telefoon een

oproepen. Helaas is Cortana op dit

kelde feature tekort doen. Het

vanaf de site. Je kunt hetzelfde doen

computer maakt en andersom. Je

moment nog niet in het Nederlands

vergroot niet simpelweg de app van

met Netflix. Daarvan is weliswaar

doet dat door een telefoon met

beschikbaar, dus die kun je nu

je telefoon naar een hogere resolu-

gewoon een Windows-app, maar

Windows 10 Mobile aan te sluiten

alleen gebruiken als je de regio op

op een beeldscherm, bijvoorbeeld

Amerikaans zet.

een computermonitor. Windows 10

Continuum heeft ook een aan-

Mobile transformeert dan op het

tal andere functies dat uniek is

scherm tot volwaardige desktop-

voor Windows 10. Vooral de ‘task

omgeving. Er is een startmenu aan-

switcher’ is handig. Daarmee zie je

wezig, al is dat wel net iets anders

in één oogopslag alle openstaande

dan het startmenu op de desktop.

programma’s. Er ontbreken daar-

Het startmenu in Continuum is een

entegen ook een aantal functies,

exacte kopie van het startscherm

zoals het vastpinnen van een app

van de Lumia, met een lijst met alle

aan de zijkant van het scherm zodat

apps nog steeds aan de rechterkant

je twee apps naast elkaar kunt

van het scherm. Daarnaast heb je

draaien.

velend, maar met Continuum geen

onderin een bureaublad en een taakbalk waarmee je kunt wisselen tussen applicaties. In die taakbalk

WWW.PCMWEB.NL

306 - Hardware - Continuum JW.indd 53

Met Continuum heb je een afwijkend startmenu op je monitor.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:54

HARDWARE Continuum

die is nog niet klaar voor Continuum. Je kunt Netflix echter ook in de browser draaien, wat hetzelfde resultaat oplevert.

Beschikbare apps Om Continuum te kunnen gebruiken, moet er wel voldoende ondersteuning komen voor apps. Een applicatie moet speciaal worden gebouwd, zodat het in Continuum-modus ook echt groter wordt; Continuum is immers meer dan alleen een emulator. Op dit moment zijn er nog maar weinig apps die dat ondersteunen. De enige apps die op dit moment echt goed gebruik kunnen maken van Continuum zijn de officiële apps van Microsoft zelf: Office, de Film- en Muziek-apps, Edge en OneDrive. Er zijn tegelijkertijd net zoveel

en dat oudere modellen Continuum

De Display Dock heeft meerdere

een tv. Miracast is een protocol dat

Windows-apps die nog níet met

niet ondersteunen – eerst maar

aansluitingen: drie reguliere usb-

nu ook al in veel telefoons zit om

Continuum werken, en ook grote

eens kijken hoe de verkoop uitpakt.

poorten en één usb-C-poort, een

een scherm te casten naar een tv.

hdmi-poort en een DisplayPort. Die

Het is vergelijkbaar met de Chrome-

extra usb-poorten zijn bedoeld om

cast van Google, maar dan breder

apps zoals Facebook zijn er nog niet klaar voor. Dat heeft er grotendeels

Continuum aan de praat

mee te maken dat de functie pas

Er zijn meerdere manieren om

een toetsenbord of muis aan te

inzetbaar. Omdat Miracast een

sinds eind dit jaar bruikbaar is op

Continuum aan de gang te krijgen,

sluiten op je apparaat, maar je kunt

open protocol is, kunnen fabrikan-

bestaande Windows 10-telefoons,

maar zelf pronkt Microsoft het

er ook een usb-stick op aansluiten.

ten makkelijk hun eigen Miracast-

meest met het Display Dock. Dat

De adapter past in je handpalm en

dongle maken om te concurreren

is een kleine dongle die je via usb

is daarom makkelijk mee te nemen.

met de Chromecast. Miracast zit

aansluit op een monitor of tv.

De Display Dock kost 99 dollar (Eu-

vaak standaard in smart-tv’s, zodat

ropese prijzen zijn nog niet bekend

het makkelijk is om Continuum te

gemaakt).

proberen op een televisie zon-

Naast de adapter is het nog

der de dure en bedrade dongle.

mogelijk om Continuum te ge-

Techjournalisten die Continuum al

bruiken via Miracast. Dat is een

via Miracast hebben geprobeerd,

opensource-protocol van de WiFi

melden wel dat het een stuk schok-

Alliance waarmee je draadloos kunt

keriger verloopt dan met een draad.

streamen vanaf een apparaat naar

Meest recente hardware Het is de vraag wanneer we Continuum echt kunnen gaan gebruiken. Vooralsnog is er slecht nieuws. Want als je nu een telefoon hebt met Windows 8.1 die je wilt upgraden naar Windows 10, of zelfs de wanneer je nu al Technical Previews draait, kun je helaas geen gebruikmaken van Continuum. De functie wordt alleen ondersteund op nieuwe modellen, die standaard

De Lumia 950 XL ondersteunt Continuum.

/ NR. 02 - FEBRUARI

306 - Hardware - Continuum JW.indd 54

2016

met Windows 10 verscheept wor-

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:54

met je telefoon. Bovendien is het Display Dock vrij prijzig (99 dollar),

nog niet

dus is het maar de vraag hoeveel

overstappen op

doorsnee smartphone-kopers Con-

Windows 10 en Conti-

tinuum zó belangrijk vinden dat ze

nuum is bij uitstek een functie

den. Dat komt omdat Continuum

die erbij kopen. De gebruikscijfers

voor het bedrijfsleven. Bovendien

gebruik moet maken van de meest

van Windows 10 tellen ook mee in

is het succes van Continuum afhan-

recente hardware en daarbij mini-

het succes van Continuum. Sinds 29

kelijk van het aantal applicaties dat

een praktische brug te slaan tussen

maal een Snapdragon 808-proces-

juli is Windows 10 110 miljoen keer

ermee werkt, maar dat is weer het

mobiele apparaten en computers,

sor nodig heeft – en dat hebben

geïnstalleerd, een indrukwekkend

klassieke kip-ei-verhaal. Ontwikke-

want de feature maakt van een

bestaande telefoons niet.

aantal, maar met een paar kant-

laars gaan er namelijk pas mee aan

smartphone een volwaardige com-

tekeningen. Zo is Windows 7 met 55

de slag als er genoeg gebruikers

puter. Het succes zal afhangen van

telefoons wel aan de minimale

procent marktaandeel nog steeds

zijn en voor er genoeg Windows

het aantal geschikte apps dat

hardware-vereisten moeten vol-

het grootste besturingssysteem

10 Mobile-gebruikers zijn moeten

er straks beschikbaar komt. Maar

doen, voordat ze gebruik kunnen

voor computers en worden er ook

dergelijke functies goed werken.

zelfs met de standaard Windows

maken van Continuum. En ook dat

nog genoeg laptops en systemen

zal niet op ieder toestel van toepas-

verkocht met dat oude OS. Daar

Tot slot

sing zijn. Er zijn op dit moment twee

komt bij dat bedrijven voorlopig

Continuum heeft de potentie om

Dat betekent ook dat nieuwe

10-apps is Continuum al één van de meest interessante features van Windows 10.

telefoons op de markt waarop de definitieve versie van Windows 10 draait: de Lumia 950 en de grotere Lumia 950 XL. Microsoft heeft daarnaast ook een budgettelefoon aangekondigd, de Lumia 550, maar die heeft niet de juiste hardwarevereisten voor Continuum.

Valkuilen Continuum heeft de potentie om erg groot te worden in de ingewikkelde wereld van smartphones en desktops. Er zijn echter wel een paar valkuilen die de feature compleet onderuit kunnen halen. In de eerste plaats is er bijvoorbeeld de dongle, die je altijd bij je moet hebben als je iets nuttigs wilt doen

WWW.PCMWEB.NL

306 - Hardware - Continuum JW.indd 55

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:54

HARDWARE 3D-printers

3D-PRINTEN De stand van zaken

Na de rage van enkele jaren geleden is het inmiddels wat stilletjes geworden aan het 3D-front. Binnen enkele jaren zou ieder huishouden een 3D-printer hebben staan, maar die doorbraak is er niet gekomen. De printers bleken toch te gebruiksonvriendelijk, veelal te duur en de leercurve te steil. Toch komt er steeds meer keuze. H A N S N I E P OT H

och gebeurt er wel het een

lende prijsklassen. Ook de keuze in

en ander. Vooral vanuit

filament is veel groter geworden.

Azië komen er kwalitatief

Sommige fabrikanten bouwen zelfs

Ultimaker

goede en zeer betaalbare printers.

een 3D-scanner in, hoewel dit nog

Ultimaker was een van de eerste

11,5 cm een stuk kleiner. Door de

Een printer met twee printkoppen

geen succes blijkt. We maakten een

3D-printerfabrikanten in Neder-

kleinere omvang wordt de printer

(dual-extruder genoemd) is geen bij-

(niet uitputtend) overzicht van in

land met een zelfbouwpakket.

als ‘portabel’ in de markt gezet,

zonderheid meer. Veel fabrikanten

Nederland verkrijgbare printers met

De kit kostte 1194 euro en was

maar weegt altijd nog elf kilo. De

hebben hun assortiment verbreed

een prijs tot 2000 euro.

ook geassembleerd te koop voor

Ultimaker 2 Extended is juist veel

1699 euro. In 2013 kwam daar het

groter en kan grotere volumes prin-

kant-en-klare model Ultimaker 2 bij.

ten tot 22,3 x 22,3 x 30,5 cm.

en hebben modellen in verschil-

Steviger van metaal in plaats van

Al met al heeft Ultimaker echter

hout en standaard met printbed-

nog steeds geen dual-extruder-

verwarming. De eerste Ultimaker

model en dat beperkt de mogelijk-

werd hernoemd tot de Original of

heden. Met een dual-extruder kun

de Original+ (inclusief glasplaatver-

je makkelijker met twee kleuren

warming). De Ultimaker 2 kon ook

of met verschillende materialen

omgaan met meer soorten filament

werken. Een dual-extruder maakt

zoals Nylon, LayWood en LayBrick.

het ook eenvoudiger objecten met

De controller met scherm en SD-

overhang te creëren, omdat je met

kaartlezer die bij de Original los

oplosbaar PVA steunbruggen kunt

verkrijgbaar was, is in de Ultimaker

printen die je later weer uitwast. Er

2 geïntegreerd.

wordt weliswaar een experimenteel

Dit jaar heeft Ultimaker 2 twee

dual-extrusion-setje aangeboden

opvolgers gekregen: de Ultimaker 2

voor 236 euro, maar dat wordt niet

Go en de Ultimaker 2 Extended. De

officieel ondersteund of gegaran-

Ultimaker 2 Go is een compactere

deerd. De kans bestaat ook dat

versie van de originele Ultimaker 2

je er een extra mounting-setje bij

en zo’n veertig procent kleiner. Ook

nodig hebt voor nog eens 26 euro.

het bouwvolume is met 12 x 12 x

De specificaties van de Ultimaker zijn in de loop der jaren nagenoeg

De Ultimaker Original.

/ NR. 02 - FEBRUARI

313 - Update - 3D-printing JW.indd 56

2016

dezelfde gebleven: ten opzichte

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:55

HARDWARE 3D-printers

Zortrax M200 Een verrassende nieuwkomer uit Polen is Zortrax, een bedrijf dat

De Ultimaker 2 Go.

Z-glass en glow-in-the-dark Z-hips. Het is bij de Zortrax M200 niet

met crowdfunding van Kickstarter

mogelijk de printtemperatuur in

is opgezet. De Zortrax M200 heeft

te stellen. Deze ligt zeer hoog (tot

een robuuste constructie met een

380 graden Celsius), zodat gebruik

stevig stalen frame, kogellager-

van ander filament ook niet goed

geleiders, stille ventilatoren en is

mogelijk is. Met de add-on Z-temp

uitgevoerd met dubbele stangen

schijnt het wel te lukken, maar een

voor de x/y/z-positionering. De

goed resultaat met bijvoorbeeld

M200 heeft een bouwvolume van

PVA is niet gegarandeerd. Boven-

20 x 20 x 18,5 cm, een precisie

dien verlies je er de garantie mee.

van 1,5 micron op de x/y-as en

De Zortrax M200 werkt met de

1,25 micron op de z-as, en print

eigen Z-Suite slicer-software, maar

in laagdiktes van 90 tot 390

is er nog niet in het Nederlands.

micron. Bijzonder aan de printer

Van de Zortrax-site is wel steeds

is het verwarmde, geperforeerde

de laatste software en firmware

printbed wat kromtrekken van de

te downloaden. De M200 is te

print moet voorkomen. Je hebt er

bedienen met een lcd-schermpje

geen Kapton-tape meer bij nodig.

en SD-kaart, maar een usb-poort

Kapton-tape wordt gebruikt als

ontbreekt. Gelukkig krijg je er

bouwbasis voor een 3D-print,

wel een usb-naar-SD-adapter bij.

zodat het plastic niet blijft plakken

De M200 is kwalitatief een heel

aan het plateau van de printer. De

goede printer, maar een tweede

printer heeft een automatische

extruder is geen optie. Wel kun je

kalibratie wat het instellen uiter-

zijpanelen en een deurtje bestel-

aard vergemakkelijkt.

len om de kast helemaal dicht te

Met enige trots vermeldt

maken.

Zortrax dat computerbedrijf Dell 5000 Zortrax M200-printers heeft van de Original is het printvolume

de groottes 0,25 mm, 0,4 mm, 0,6

besteld voor fabrieken in Azië,

Zortrax M200

van de Ultimaker 2 met 23 x 22,5 x

mm en 0,8 mm. Een groter spuit-

waar ze door ontwerpers worden

https://zortrax.com

20,5 cm een fractie ruimer gewor-

mondje geeft snellere printtijden,

gebruikt voor de vervaardiging

Prijs: € 1899,-;

den (was 21 x 21 x 22 cm), maar

een kleinere juist meer detail, maar

van prototypes van onderdelen.

optionele zijpanelen: € 99,-

de printsnelheden van 30 tot 300

de Olsson-spuitmondjes zijn ook

Een andere bijzonderheid van

mm/s, de minimum laagdikte van

bedoeld voor het gebruik van an-

de M200 is dat de printer alleen

20 micron en x/y-precisie van 12,5

dere materialen. Prijs circa 79 euro

werkt met merk eigen

micron zijn onveranderd. Ook de

inclusief sleutel, maar bij aankoop

ABS-cartridges. Een

standaard grootte van het spuit-

van een printer krijg je ze er vaak

chip in de cassettes

mondje (de nozzle) van 0,4 mm en

gratis bij.

maakt het voor het systeem makkelijk de

gebruik van 2,85 mm-filament zijn

juiste instellingen te

hetzelfde. De Ultimaker wordt nog steeds geleverd met de eigen Cura-

Ultimaker

vinden, wat de kans

software, maar optioneel kun je

www.ultimaker.com

op een goede print

daar het professionele Simplify 3D

Prijs:

verhoogt. Anderzijds

bijkopen voor 165 euro. Daarnaast

Ultimaker Original: € 1203,95,

beperkt dit de

kun je de printer op afstand print-

€ 1445,95 met bedverwarming

keuze in soorten

opdrachten geven met de optionele

Ultimaker 2: € 2295,95

filament. Zortrax

wifi-module Doodle3d. Een aardige

Ultimaker 2 Go: € 1445,95

heeft overigens

nieuwe optie is ook dat je er een

met draagtas

een redelijk groot

Olsson-nozzleblok bij kunt kopen

Ultimaker Extended: € 3139,95

assortiment, waar-

met vier verwisselbare nozzles in

WWW.PCMWEB.NL

313 - Update - 3D-printing JW.indd 57

onder doorzichtige

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:55

HARDWARE 3D-printers

Wanhao Het Chinese Wanhao is een bedrijf

heeft een houten frame, de 4S is

in opmars en brengt degelijke en

geheel van metaal en heeft enkele

betaalbare 3D-printers uit. Het

verbeteringen aan de extruder en

budgetmodel Duplicator i3 is een

de elektronica gekregen. De MK10

kloon van de revolutionaire RepRap

Dual-Extruder is de verbeterde op-

Prusa, nu niet als bouwpakket,

volger van de MK9 in de Duplicator

maar volledig geassembleerd in

4. Met het Black Steel Exoframe is

een open stalen frame compleet

de Duplicator 4S iets kleiner dan de

met filamenthouder en fankoeling.

Duplicator i3. Het bouwvolume valt

De Duplicator i3 heeft een enkele

met 22,5 x 14,5 x 15 cm eveneens

extruder en kan dus slechts met

wat kleiner uit. De specificaties zijn

één filament tegelijk printen, maar

iets beter dan die van de Duplica-

de printer heeft wel printbedver-

tor i3 met een nauwkeurigheid op

warming, zodat ook printen met

x/y-as van 11 micron en 2,5 micron

ABS-filament mogelijk is. De nieuwe

op de z-as. De minimum laagdikte is

MK10 single-extruder moet volgens

hetzelfde met 0,1 mm.

Wanhao naast PLA en ABS ook

Leapfrog

De Leapfrog Creatr Lite.

Als software wordt ReplicatorG

overweg kunnen met vele andere

meegeleverd. Je kunt de printer

soorten filament, zoals NinjaFlex,

via usb aansturen, maar je kunt

Nylon, LayWood, LayBrick, Cop-

ook weer offline printen via een

perFill, BronzeFill en MoldLay. Het

lcd-schermpje en een SD-kaart. De

bouwvolume van 20 x 20 x 18 cm

ingebouwde blauwe ledverlichting

is zeker niet klein en met een mi-

geeft goed zicht op de werkzaam-

nimum laagdikte van 0,1 mm, een

heden.

printsnelheid van 10 tot 100 mm/s en een nauwkeurigheid van 0,012 mm in de x/y-richting en 0,004

Wanhao

Leapfrog staat bekend om zijn

geschikt is voor PVA-filament. De

mm op de z-as zet de Duplicator

www.wanhao3dprinter.com

grote, zware printers en navenant

HS 3d heeft wel twee extruders

i3 goede gemiddelde specificaties

Prijs:

grote bouwvolumes en dit is

en bedverwarming en is daar-

neer. De printer is aan te sturen

Duplicator i3: € 495,-

niet veranderd. Voor de gewone

door geschikt voor meer soorten

met opensource-programma Cura

Duplicator 4: € 849,-

consument heeft Leapfrog nu drie

filament zoals ABS, Nylon en Brick.

en een usb-verbinding, maar je

Duplicator 4S: € 995,-

printers: de originele Creatr 3d,

Anders dan de originele Creatr

kunt ook offline printen via een lcd-

de Creatr HS Lite en de Creatr HS

hebben de HS Lite en de HS 3d

schermpje en een SD-kaart.

3d (HS staat voor High Speed). De

een lcd-schermpje van 4 inch om

single-extruder Creatr 3d heeft

standalone te werken vanaf een

klonen en wel van de Makerbot

De Wanhao

een bouwvolume van 20 x 27 x

usb 3.0-stick. Bovendien krijg je

Replicator Dual. De Duplicator 4

Duplicator 4S.

20 cm, een printsnelheid van 60

er de Simplify 3D-software bij. De

mm/s en een minimum laagdikte

Creatr’s zijn solide printers en de

van 0,1 mm. De HS Lite en de HS

HS-modellen zijn op papier erg

3d hebben zelfs een nog groter

snel. Je kunt je echter afvragen

bouwvolume van 28 x 27 x 18 cm

of de vijf maal hogere snelheid

(13,6 liter). De laatste twee heb-

en een mooi printprogramma de

ben ook hogere specificaties met

forse meerprijs waard zijn.

Ook de Duplicators 4 en 4S zijn

een printsnelheid van 300 mm/s en een minimum laagdikte van 0,02 mm. Alle drie Creatr’s hebben

Leapfrog

wel dezelfde precisie van 0,0169

www.lpfrg.com

mm in het horizontale vlak en 0,02

Prijs:

mm op de z-as.

Creatr 3d: € 1511,29

De Creatr HS Lite is echter een single-extruder en mist bed-

Creatr HS Lite: € 2055,79 Creatr HS 3d: € 2995,-

verwarming, zodat deze alleen

/ NR. 02 - FEBRUARI

313 - Update - 3D-printing JW.indd 58

2016

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:55

HARDWARE 3D-printers

Da Vinci Da Vinci is de merknaam voor de 3D-printers van het Taiwanese XYZprinting. Het bedrijf bestaat pas sinds 2013, maar heeft in korte tijd naam weten te maken met de eenvoudige bediening van hun apparaten en de scherpe prijsstelling. De Da Vinci 2.0A Duo is de opvolger van de eerdere 1.0A, maar kan dankzij de dubbele extruders nu ook met twee kleuren printen. In bouwvolume is de 2.0A er met 15 x 20 x 20 centimeter iets op achteruit gegaan. De overige specificaties zijn vrijwel gelijk gebleven: een laagprecisie van 0,1 mm, maximum printsnelheid van 150 mm/s, verwarmd printbed en een 0,4 mm nozzle voor 1,75 mm-filament. Ook de 2.0A Duo maakt gebruik van hervulbare cartridges en dit heeft zowel voor- als nadelen. Voordeel van het gebruik van cartridges is dat het invoeren van het filament een stuk eenvoudiger is. Na het inschuiven van de cartridge moet je nog wel het filament in de extruder steken, maar daarna stelt de printer zichzelf automatisch in. Nadeel is dat de cartridges relatief duur zijn en de materiaalkeuze beperkt is. XYZprinting heeft op het moment vijftien verschillende kleuren ABS beschikbaar. Met een dual-extruder zijn hier overigens nog altijd 210 verschillende kleurcombinaties mee te maken. Bij het starten van de

zo veilig. De printer is bovendien

SD-kaartje aanleveren. De Da Vinci

print reinigt de nozzle zichzelf en

met een deurtje ook volledig af te

Junior is een single-extruder model,

wordt met de Smart Platform Auto

sluiten. De Junior kent ook auto-

maar voor zijn geld een aardige

De Da Vinci 2.0A Duo.

Calibration de afstand tussen de

in te stellen. De prijs van de Da Vinci

matische kalibratie en bed-leveling,

instapprinter. Ook in het gebruik

nozzle en het printbed automatisch

2.0A Duo ligt op 799 euro en dat is

zodat installeren niet al te moeilijk

is Da Vinci Junior voordelig. Omdat

gekalibreerd. Een ander voordeel

echt heel weinig voor een volledig

kan zijn. In tegenstelling tot de

er geen verwarmd printbed is,

van de Da Vinci is dat het systeem

geassembleerde dual-extruder-

Duo werkt de Junior niet met een

verbruikt de printer slechts 75 watt

gesloten is, wat stof van buitenaf

printer. De Da Vinci 1.0 met een

cartridge, maar met een standaard

aan stroom.

tegenhoudt, de temperatuur con-

enkele extruder is overigens ook

spoel die aan de binnenkant van de

stant houdt en minder lawaaiig is.

nog verkrijgbaar voor 595 euro.

kast wordt geplaatst. De Da Vinci

De printer is via usb aan te sluiten

De goedkoopste printer van

Junior is weliswaar compact, maar

Da Vinci

op de computer en met een lcd-

XYZprinting om voorzichtig mee

je kunt er altijd nog objecten van 15

http://eu.xyzprinting.com

schermpje te bedienen, maar een

te beginnen, is de Da Vinci Junior.

x 15 x 15 cm mee printen. Ook de

Prijs:

SD-kaartslot ontbreekt. Het meege-

De printer heeft geen verwarmd

Junior werkt met de meegeleverde

Da Vinci Junior: € 399,-

leverde printprogramma XYZware is

printbed waardoor je alleen met

XYZware. Je kunt een model via usb

Da Vinci 1.0A: € 595,-

erg simpel. Veel meer dan laagdikte,

PLA kunt printen, maar bij het

naar de printer sturen, maar anders

Da Vinci 2.0A Duo: € 799,-

randen, raft en support valt er niet

gebruik door kinderen is dit wel

dan de Duo kun je dit ook via een

WWW.PCMWEB.NL

313 - Update - 3D-printing JW.indd 59

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:55

HARDWARE 3D-printers

Zelf bouwen De FlashForge Dreamer.

Voor een bedrag tussen de 500 en

475 en 649 euro. Een ander bekend

600 euro bouw je zelf een goede

merk is de Prusa i3, naar gelang het

printer. Heel erg moeilijk is het niet,

Mini- of Megatronics-circuitboard

maar je moet geen twee linker-

voor zo’n 540-565 euro verkrijg-

handen hebben. Vaak moet je ook

baar. Voordeel van zelfbouw is dat

een aansluiting kunnen solderen.

je je machine door en door kent

Een heel goede handleiding is

en problemen snel kunt oplossen.

een vereiste en een hulpje bij het

De meeste onderdelen zijn los te

bouwen is wel zo handig. Reken

koop of optioneel verkrijgbaar. Een

op een bouwtijd, afhankelijk van

single-extruder is bijvoorbeeld vaak

je behendigheid van twaalf tot

simpel te vervangen door een dual-

twintig uur. Zelfbouwkits met goede

exemplaar.

specificaties die in Nederland goed verkrijgbaar zijn, zijn de Velleman K8200 (open behuizing, volume 20 x 20 x 20 cm en 0,2-0,25 mm laagdikte) en de K8400 (gesloten behuizing, optioneel twee printkoppen, volume 18 x 20 x 19 cm en 0,05-0,2 mm laagdikte) voor respectievelijk

De Velleman K8400-zelfbouwkit.

FlashForge Creator Pro De FlashForge is gebaseerd op de

dat standaard wordt meegeleverd,

bekende en veel duurdere Maker-

kun je een print helemaal naar je

bot Replicator 2X. De 3D-printer

hand zetten.

van het Chinese bedrijf Zhejiang

De Prusa i3-zelfbouwkit.

Een iets goedkoper broertje van

heeft een dubbele extruder,

de Creator is de Dreamer. Met

een verwarmd printbed en een

vrijwel dezelfde specificaties, maar

aluminium bouwplateau. Met 22,5

omdat de filamentspoelen aan

x 14,5 x 15 cm is het bouwvolume

de binnenzijde worden geplaatst

echter niet zo heel groot. Verder

een iets kleiner bouwoppervlak.

heeft de Creator Pro met een

Anders dan de Creator beschikt

laagdikte van 100 tot 500 micron,

de Dreamer over een touchpaneel

een precisie van 11 micron (x/y-

om de printer te bedienen en een

as) en 2,5 micron (z-as) en een

wifi-verbinding om modellen over

printsnelheid van 40 tot 100 mm/s

te sturen. De eigen gebruikers-

goede gemiddelde specificaties.

vriendelijke Flashprint-software

De printer werkt met ABS, PLA

maakt de printer beter geschikt

en PVA van 1,75 mm, maar de

voor beginners.

Bowden-extruder (een duwme-

Tot slot

chanisme) kan niet overweg met

Er verschijnen meer gebruikers-

pele stappen werkend moeten heb-

Flex-filament. Je kunt de printer

FlashForge Creator Pro

vriendelijke printers en de ver-

ben. Door beter filament moeten

aansturen via een usb-verbinding

www.ff3dp.com

scheidenheid van de apparaten is

ook vastlopers niet meer kunnen

of een lcd-schermpje en een

Prijs:

toegenomen, maar een algemeen

optreden. Daarbij zullen ze ook een

SD-kaart. Helemaal plug-en-play

Creator Pro: € 1195,-

gebruiksartikel is de 3D-printer nog

stuk sneller moeten worden, maar

is de Creator Pro niet, maar met

Dreamer: € 1095,-

niet. Daarvoor zul je de printer zoals

wat dat laatste betreft gaat het al

een gewone inkjet in een paar sim-

aardig de goede kant op.

ReplicatorG, het slicer-programma

/ NR. 02 - FEBRUARI

313 - Update - 3D-printing JW.indd 60

2016

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:55

seagate.com

TOT 2X DE CAPACITEIT EN SNELHEID VAN ANDERE HARDE SCHIJVEN

EXTERNE HARDE SCHIJF +200GB cloudopslag*

Verkrijgbaar bij o.a.

*Voorwaarden en registratie op seagate.com

Naamloos-1 1

8-1-2016 11:11:42

ACHTERGROND SSD's

SOLID STATE DRIVES

Het verleden, het heden en de toekomst Solid State Drives (ssd’s) braken in 2009 definitief door. Toen nog erg duur en de opslagcapaciteit was ook al niet te groot. Nu liggen de kaarten anders: de opslag is meer dan vertienvoudigd en de prijzen zijn op een acceptabel niveau. Wat gaat de toekomst ons brengen? MICHIEL DE ROODE

e eerste ssd is een stuk ouder dan je denkt. In 1976 introduceerde Dataram de ‘Bulk core’. Deze eerste ssd had een opslagcapaciteit van

2 MB, en dat was in die tijd erg veel. Goedkoop was ‘ie echter niet: voor 9700 dollar was hij voor jou. De Bulk Core werd toentertijd toegepast in minicomputers.

Samsung

In de jaren 80, toen de desktop-pc langzaam zijn

introduceerde

intrede deed, werden daar ook ssd’s voor ontwikkeld.

in 2006 een 32

Deze ssd’s hadden continu stroom nodig om de data

GB ssd met een

op te slaan. Met de komst van het flashgeheugen

pata-aansluiting.

veranderde dit. In het begin van de jaren 90 was flash geheugen schrikbarend duur en zeer zeldzaam. Een 1 GB-exemplaar van het merk DEC kostte toen bijvoorbeeld nog 135.000 (1) dollar. In 2006 kwamen de eerste ssd’s voor

kampten de ssd’s in die tijd ook met andere problemen.

bijvoorbeeld Samsung al met een eerste ssd die was

Het wegschrijven van data ging bijvoorbeeld nog niet

voorzien van een toen in iedere computer aanwezige

zo heel vlot en was soms zelfs langzamer dan een con-

pata-aansluiting. Een jaar later volgde Sandisk met 1,8

ventionele harde schijf. Eind 2008 introduceerde Intel

en 2,5 inch ssd’s voorzien van de nieuwere sata-aan-

de Postville X25-M. Deze was in 80- en 160 GB-uitvoe-

sluiting. Die ssd’s hadden een prijskaartje van 450 euro

ringen verkrijgbaar. Voor de 80 GB variant betaalde je

voor 32 GB opslagcapaciteit.

200 euro.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

310 - Achtergrond - SSD.indd 62

Naast de forse prijs en de lage opslag capaciteit

consumenten(systemen) beschikbaar. In dat jaar kwam

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 13:04

ACHTERGROND

SSD's

De basis: hoe werkt een harddisk? Bij een conventionele harde schijf wordt de data opgeslagen op één of meerdere magnetische schijven, ook wel platters genoemd. Daarnaast beschikt een harde schijf over een aantal Lees en schrijfkoppen. De schrijfkop geeft de magnetische laag op de platter een magnetische lading. De schrijfkop kan deze informatie ook weer uitlezen. Door de magnetische lading wordt bepaald of ergens een 0 of een 1 staat (bits). De hoeveelheid data die in een harde schijf wordt opgeslagen, wordt bepaald door het aantal platters. Daarnaast is de dichtheid waarop de data naast elkaar kan worden opgeslagen van belang, daarmee kan bepaald worden hoe groot de opslagcapaciteit is. De performance van de harde schijf wordt voorname-

De Intel X25-M kende

lijk bepaald door de snelheid waarop de schijf ronddraait. Dit is meestal 5400 of

drie generaties en was een

7200 toeren. Western Digital Raptor harde schijven zelfs 10.000 toeren. Voor de

van beste ssd’s in de peri-

zakelijke markt zijn er ook 15.000 rpm schijven die geschikt zijn voor bijvoorbeeld

ode van 2009 tot 2011.

servers. Hoe sneller de rotatie, hoe sneller de schrijfkop de data kan benaderen. De SLC

MLC

TLC

Bits per cel

Read Latency in microseconden

25 µs

50 µs

100 µs

Write Latency in microseconden

250 µs

900 µs

1500 µs

Erase latency in microseconden

1500 µs

3000 µs

1500 µs

Uithoudingsvermogen (P/E Cycles)

100.000

10.000

5.000

toegangstijd van de harde schijf wordt latency genoemd. en ssd lijkt maar heel weinig op een ouderwetse harde schijf. Een ssd heeft geen draaiende magnetische schijven en dus geen bewegende lees- en schrijfkoppen. Gegevens worden, net als bij een usb-stick, opgeslagen in flash-geheugen. Door het ontbreken van bewegende onderdelen is de toegangstijd tot de gegevens aanzienlijk lager.

Vanaf 2010 ging alles in sneltreinvaart. De op-

Een TLC heeft dus een drie maal zo hoge opslag-

slagcapaciteit is enorm toegenomen en de snelheid

capaciteit dan een SLC. Het voordeel van MLC en TLC

ging omhoog, terwijl de prijzen steeds lager verden.

ten opzichte van SLC is voornamelijk de capaciteit. SLC

Daarnaast is de ssd langzamerhand losgekomen van

haalt zijn voordeel uit snelheid en uithoudingsvermo-

de oude aansluittechnieken voor opslag. In 2015 zagen

gen. De snelheid waarmee de cellen worden uitgelezen,

we bijvoorbeeld de overstap van sata-interface naar

beschreven of gewist zijn bij een SLC sneller dan bij een

PCI-Express. Daarnaast is er ook afscheid genomen van

MLC of TLC. Dit komt omdat de geheugencontroller bij

het ahci-protocol waarmee hard schijven jaren com-

SLC slechts 1 bit hoeft uit te lezen. Bij een TLC zijn er

municeerde met het systeem en vise versa. Voor ssd’s

8 variaties mogelijk waardoor het lezen, schrijven en

is nu het nieuwe NVMe-protocol gangbaar. Een van de

wissen meer tijd kost. Een ander voordeel van SLC is

snelste ssd’s van dit moment maakt gebruik van beide

de levensverwachting, ook wel uithoudingsvermogen

technieken en heeft een opslagcapaciteit van 1,2 TB.

genoemd. Dit wordt uitgedrukt in P/E (Program-erase)

SSD-techniek Bij Flash-geheugen worden de gegevens opgeslagen in

310 - Achtergrond - SSD.indd 63

duurzamer een ssd is.

zogenoemde floating gate-transistors, ofwel geheugen-

3D Na

cellen. Die cellen worden geladen met spanning. Een

Bij een processor is het kleiner maken van het produc-

geladen cel is dan een 0 en een ongeladen cel een 1. Er

tieprocedé vaak een verbetering, maar bij een ssd ligt

bestaan drie verschillende typen flash-geheugen: SLC,

dat net even wat anders. Hoe kleiner het productiepro-

MLC en TLC.

ces, hoe sneller het flash geheugen slijt. Het minimum,

SLC staat voor Single Level Cel, MLC voor Multi Level

WWW.PCMWEB.NL

cycles. Hoe meer cylces het geheugen aan kan, hoe

16nm procedé, is al bereikt. Om toch ssd’s met meer

Cel en TLC voor Triple Level Cel. Het verschil wordt

capaciteit te maken, is 3D NAND-geheugen ontwikkeld.

gemaakt door het aantal verschillende spanningen dat

Samsung produceert dit flashgeheugen met een 40nm

een cel kan vasthouden. Bij SLC is er geen spanning, of

procedé. Dat is een stuk groter, maar het voordeel zit

0,5 V spanning, hierdoor kan er per cel één bit worden

hem in stapelen van het geheugen. 3D NAND wordt

opgeslagen. Bij MLC kan de spanning 0 V, 1,66 V, 3,33 V

daarom ook wel V-NAND (Vertical NAND) genoemd. Het

en 5 V zijn en heb je vier mogelijke waarden: 00, 01, 10,

3D NAND dat in de laatste generatie ssd’s zit, wordt al

11. In een MLC worden er per cel dus twee bits opge-

tot 32 lagen gestapeld. De verwachting is dat het in de

slagen. Bij TLC zijn er acht verschillende spanningen en

loop van 2016 al mogelijk wordt om daar 48 lagen van

waarden mogelijk.

te maken, wat resulteert in ssd’s met een nog grotere

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 13:04

ACHTERGROND SSD's

de geheugencellen en worden ze op een gegeven moment onbetrouwbaar. Een ssd zal niet zo maar crashen, maar sterft van ouderdom als het aantal beschikbare write cycles steeds verder afneemt. Voor zowel een ssd geldt – net als bij een harde schijf – dat je er regelmatig back-ups van moet maken.

SSD vs hdd Een ssd heeft veel voordelen ten opzichte van een harde schijf. Hij is zuiniger, stiller en sneller. En vooral De razendsnelle Intel ssd

opslagcapaciteit. Meer dan 2 TB is daarmee geen enkel

dat laatste punt is voor velen de reden om over te stap-

probleem.

pen naar een ssd. Vooral de snelheid is de voornaamste reden om een ssd in je systeem te hebben: het kan

750 beschikt

Een ssd beschikt, naast het NAND, over een geheu-

over een PCI-

gencontroller voor het lezen, schrijven en wissen van

namelijk zo’n honderd keer sneller je data wegschrij-

Express 3.0 4x

flashgeheugen en DRAM-cache. Deze cache is voor het

ven. Voordelen van conventionele harde schijven zijn

aansluiting en

bufferen van gegevens voordat ze door de geheugen-

er natuurlijk ook nog steeds: zo is de prijs per gigabyte

NVMe protocol

controller worden weggeschreven.

nog steeds erg laag en is vooralsnog grotere opslagca-

Tot slot heb je nog de aansluiting van de ssd. Deze

paciteit mogelijk dan bij ssd’s het geval is. Met name

laatste factor bepaalt hoe snel de data van de harde

voor een NAS blijft een gewone harde schijf nog altijd

schijf naar de rest van het systeem wordt geschreven.

de beste optie. De capaciteit van ssd’s neemt echter

De huidige harde schijven maken veelal gebruik van de

ook steeds meer toe, zeker met de komst van 3D

Sata-600 aansluiting. Dit was tot voorkort ook de aan-

NAND-geheugen. Daardoor zal uiteindelijk ook de prijs

sluiting voor ssd’s. De nieuwste generatie ssd’s maken

per gigabyte steeds verder dalen. Zal de ssd de hdd

gebruik van een PCI-Express 4x-aansluiting. De snelste

uiteindelijk inhalen? Dat is nog lastig te voorspellen:

harde schijven hadden meer dan genoeg aan de band-

de prijzen van beide type schijven zal de komende tijd

breedte van 600 MB per seconde. Voor een snelle ssd

nog blijven dalen en het is de vraag of je voor een ssd

is dat te weinig, de 3,9 GB/s die PCIe 4x (v 3.0) bied is

ooit minder per gigabyte zult betalen dan een hdd. De

voorlopig nog wel ruim voldoende voor de datastroom

verwachting is wel dat de ssd steeds meer een primaire

van een ssd.

rol in de computer zal spelen. Laptops die alleen over een ssd beschikken (of een hybride schijf) zijn al lange

Type aansluiting

Kloksnelheid Bandbreedte

tijd op de markt. zonder HDD en met alleen een ssd zijn

Sata-150 (v 1.0)

1,5 Gb/s

150 MB/s

al een redelijke tijd op de markt.

Sata-300 (v 2.0)

3 Gb/s

300 MB/s

Sata-600 (v 3.0)

6 Gb/s

600 MB/s

PCIe 4x (v 1.0)

8 Gb/s

1000 MB/s

ssd’s de komende jaren flink vergroten. Dit jaar komt

PCIe 4x (v 2.0)

16 Gb/s

2000 MB/s

er al een 48 laags 3D NAND uit en de komende jaren

PCIe 4x (v 3.0)

31,6 Gb/s

3900 MB/s

zal dit doorgroeien naar 96 lagen. Qua performance zal

Wat biedt de toekomst? Ssd blijft in ontwikkeling. 3D NAND zal de capaciteit van

NAND-geheugen de komende jaren niet veel verande-

Slijtage

van zijn snelheid. In de toekomst zal NAND vermoede-

Zowel een harde schijf als een ssd is aan slijtage

lijk worden vervangen door MRAM (Magnetoresistive

onderhevig. Een harde schijf gaat in kwaliteit achteruit

random-access memory) of Phase-change memory.

en krijgt op een geven moment slechte sectoren. Een

Beide geheugenvarianten zijn qua performance een

harde schijf is daarnaast veel kwetsbaarder; een stoot

significant verbeterd, maar zijn nog ver weg van mas-

of val kan funest zijn. Op een ssd kunnen dezelfde blok-

saproductie. Wat gaat er dan wel veranderen aan de

ken niet eindeloos worden gewist en beschreven. Het

ssd? Naast hogere capaciteit en lagere prijs per GB

aantal P/E (Program-Erase)-cycles is namelijk beperkt.

zal ook de snelheid toenemen door het gebruik van

Voor het schrijven van data moet er eerst een hele

efficiëntere geheugencontrollers, grote geheugenband-

pagina worden gewist met relatief hoge voltages. Door

breedte, meer cachegeheugen en verbeteringen van de

het voortdurend wissen en opnieuw beschrijven slijten

protocollen.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

310 - Achtergrond - SSD.indd 64

ren. Dit type geheugen zit nu al zo’n beetje aan de top

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 13:04

Geef jij graag je mening over producten en diensten? Wij zoeken testers en jouw mening is wat waard. Wil jij als een van de eersten in Nederland aan de slag met de nieuwste producten? Geef je op voor het Reshift Testpanel! Jij kiest de productgroepen zoals beeld, geluid, computer of netwerk en als je wordt geselecteerd, leveren wij de producten.

Met behulp van de panelleden willen wij weten wat de meningen en ervaringen van onze lezers en bezoekers zijn met betrekking tot de producten en diensten die wij onderzoeken. De resultaten kunnen worden gepubliceerd op onze websites en in onze bladen (Computer Idee, PCM en Media Totaal). Daarnaast help je dankzij jouw bijdrage in het testpanel andere mensen bij het maken van slimmere keuzes.

GA NAAR RESHIFT.NL/TESTPANEL EN MELD JE AAN.

Naamloos-1 1

7-7-2015 10:36:28

GROEPSTEST Ssd's

SNELLE EN ENERGIEZUINIGE OPSLAG Groepstest ssd’s De belangrijkste voordelen van ssd’s zijn een snellere opstarttijd, vlottere prestaties en minder energieverbruik. En hoewel ssd’s nog duurder zijn dan harddisks, wordt het prijsverschil steeds kleiner en stijgt de opslagcapaciteit. PCM test vijf 2,5-inch ssd’s met een capaciteit van 1 terabyte die zonder verdere aanpassingen in elke moderne laptop of pc passen. J OZ E F S C H I L D E R M A N S

oewel traditionele harde

nog niet, want de Samsung 850 EVO

een hdd. Het verschil kan tientallen

hdd’s. Ze maken geen lawaai, tril-

schijven met bewegende

kost zo’n 800 euro. Dat is meer dan

seconden bedragen. Ssd’s werken

len niet en worden minder warm.

onderdelen verre van

het dubbele van wat je betaalt voor

– afhankelijk van de softwaretaak

Verder verbruiken ze veel minder

verdwenen zijn, groeit het markt-

de 1 TB-versie van dit model die we

– tot wel twee à vier keer sneller

stroom dan een hdd, waardoor de

aandeel van ssd’s gestaag. De

in deze test hebben opgenomen.

dan hdd’s. Stel dat je een bestand

batterij van je draagbare computer

populariteit van hybride laptops en

Een klassieke 2,5-inch harde schijf

van 5 GB wil kopiëren, dan doet

langer meegaat en je desktop min-

ultrabooks verklaart gedeeltelijk die

(hdd) van 2 TB heb je daarentegen

een recente gewone harde schijf

der stroom verbruikt.

groei. Maar ook in gewone laptops

al voor minder dan 100 euro.

daar gemiddeld 130 seconden

Omdat een 1 TB 2,5-inch hdd

over. Met een ssd duurt dezelfde

Upgradekits

omwille van hun veel snellere pres-

bijna hetzelfde kost als de 2 TB

handeling gemiddeld minder dan

Wij testten vijf consumenten-ssd’s

taties. De capaciteit van ssd’s stijgt

variant, zijn 1 TB ssd’s al iets aan-

40 seconden: tel uit je winst. Door

van 1 TB met een ‘klassieke’ 2,5-inch

trouwens al behoorlijk. Zo komen er

trekkelijker. Die kosten gemiddeld

het ontbreken van bewegende on-

sata 3-vorm, dezelfde als die van

binnen niet al te lange tijd ssd’s met

400 euro en zijn daardoor ‘slechts’

derdelen kunnen ssd’s beter tegen

een gewone 2,5-inch harde schijf. Je

een opslagcapaciteit van 4 TB op de

vier tot vijf keer duurder dan een

een stootje dan hdd’s, wat vooral

kunt dit soort ssd’s in vrijwel iedere

markt en liggen de eerste exem-

hdd. Voor die meerprijs krijg je veel

interessant is bij een laptop die je

laptop of desktop installeren. De

plaren van 2 TB al in de winkel.

terug. Een computer met een ssd

overal mee naartoe neemt. Sowieso

sata 3-interface heeft een maximale

Goedkoop zijn die modellen echter

start veel sneller op dan eentje met

leven ssd’s gemiddeld langer dan

bandbreedte van 6 Gbit/s. In de

en desktops zijn ssd’s interessant,

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

314 - Groepstest - SSD JW.indd 66

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:59

GROEPSTEST Ssd's

Testverantwoording Fabrikanten vermelden in hun specificaties vrijwel allemaal de theoretische prestaties gemeten met populaire ssd-benchmarkprogramma’s zoals ATTO of AS SSD Benchmark. Voor de sequentiële lees- en schrijfprestaties wordt de snelheid in MB/s vermeld, terwijl voor de random prestaties de snelheid in IOPS (“input/output operations per second”) wordt gegeven. Als je de specificaties vergelijkt, merk je gauw dat de prestaties van vrijwel alle merken in deze benchmarks heel dicht bij elkaar liggen en ze vrijwel allemaal de theoretisch maximaal haalbare doorvoersnelheden benaderen. Dergelijke cijfers zeggen vrijwel niets over de lees- en schrijfsnelheden die in je de praktijk met deze ssd’s haalt. Wij gebruiken daarom de Intel naspt-benchmark, die de lees- en schrijfprestaties meet aan de hand van twaalf gebruikersscenario’s: hd-video afspelen, 2x hd-vdieo afspelen, 4x hd-video afspelen, hd-video opname, hd-video gelijktijdig afspelen en opnemen, aanmaken van inhoud, kantoorproductiviteit, bestanden kopiëren naar ssd, bestanden kopiëren van ssd, mappen kopiëren naar ssd, mappen kopiëren van ssd en fotoalbum. Voor elke naspt-applicatiebenchmark passen we een weging toe, waarbij we een iets groter belang hechten aan kantoorproductiviteit en kopieersnelheid dan aan multimediadiensten. De Intel benchmark wordt vijfmaal in een batch run uitgevoerd. De opgegeven resultaten zijn het gemiddelde van de vijf benchmarkuitvoeringen. We rekenen de naspt-resultaten om in een snelheidsscore

OCZ Vector 180 www.ocz.com

op 100 punten. Daarnaast berekenen we ook een functionaliteitsscore op 100 punten aan de hand van meer dan tien technische criteria. In de uiteindelijke prestatiescore telt de benchmarkscore voor 60% en de functionaliteitscores

OCZ gebruikt zijn eigen Barefoot

is de enige andere fabrikant in deze

voor 40% mee. We berekenen verder een prijsprestatiescore op 100 waarin de

3 ssd-controller in de Vector 180,

test die dit ook biedt. Van de opge-

prestatiescore en de prijs elk voor de helft meetellen. Voor de prijsberekening

in combinatie met flashgeheugen-

geven capaciteit van 960 GB is na

gebruiken we overigens de effectieve prijs per bruikbare gigabyte. De reden is

chips van Toshiba. Dat laatste is

formattering nog 875 GB over. De

dat niet alle ssd’s dezelfde effectieve opslagruimte bieden na formattering.

overigens niet zo vreemd, want OCZ

Vector 180 wordt geleverd met een

Vermeldingen zoals 1 TB of 960 GB op de verpakking vertellen je dus niets

Storage Solutions is een dochter-

3,5-inch desktopadapter. Acronis

over hoeveel bruikbare ruimte de ssd écht biedt. In dit artikel tonen we de

bedrijf van de Toshiba Group. De

True Image HD kloonsoftware kun

prijsprestatiescore in de vorm van maximaal vijf sterretjes.

Vector 180 is volgens OCZ geschikt

je gratis downloaden. Kopiëren

voor intensieve gra-fische appli-

gaat gemiddeld met 55,75 MB/s.

caties en ‘pro gaming’ en heeft

hd-video opnemen gebeurt met

daarom een opgegeven mtbf (gem-

93,1 MB/s. De gemiddelde gewogen

praktijk betekent dit een over-

gradekits, die naargelang de fabri-

iddelde tijd vóór de schijf stuk gaat)

werksnelheid in de naspt-test is

drachtsnelheid van maximaal rond

kant verder nog schroefjes, kabels

van 2,3 miljoen uren, het hoogst

38,4 MB/s.

de 550 MB/s. Ssd’s worden ‘naakt’ of

en soms zelfs een usb-behuizing

van alle geteste ssd’s. Wat dit in de

als upgradekit verkocht. Voor desk-

bevatten. Soms wordt een code

praktijk betekent, is moeilijk te ze-

topcomputers die nog beschikken

of link meegeleverd voor gratis

ggen, want elke fabrikant gebruikt

over een 3,5-inch sleuf heb je een

kloonsoftware waarmee je eerst

verschillende criteria om die cijfers

OCZ Vector 180

tussenzetstuk of bracket nodig. Bij

een identieke beeldkopie van

te berekenen. Maar OCZ geeft wel

www.ocz.com

laptops kun je de bestaande

je bestaande harde schijf op de

vijf jaar garantie op deze schijf. Als

Gemiddelde prijs: € 454,-

2,5-inch harddisk gewoon vervan-

nieuwe ssd maakt en deze daarna

extra krijg je bij OCZ ook de unieke

Prijs per bruikbare GB: € 0,52

gen door een ssd, maar moet je wel

vervangt. Als je de ssd zonder

ShieldPlus omruilgarantie, waarbij je

rekening houden met de dikte van

extra’s koopt, kun je al die on-

online een garantie-aanvraag indi-

het schijfje. Kies een ssd met de

derdelen natuurlijk ook gewoon

ent en iemand van het bedrijf bin-

juiste dikte (meestal 9 of 7 mm).

apart aanschaffen. Dat geldt

nen 24 uur contact met je opneemt.

Als de ssd dunner is dan de uitspa-

tevens voor de kloonsoftware, die

Als blijkt dat de ssd stuk is, dan

ring, kun je een tussenzetstukje

voor persoonlijk gebruik ook als

verstuurt het bedrijf je binnen 24

• Encryptie

(meestal gemaakt van plastic of

freeware te vinden is. Voorbeel-

uur kosteloos een nieuwe ssd. De

• Vijf jaar omruilgarantie

rubber) plaatsen. Alle ssd’s in

den van goede gratis kloonpro-

oude mag je gratis terugsturen.

• Acronis True Image HD download

dit artikel zijn overigens

gramma’s zijn de persoonlijke

De Barefoot 3-controller heeft een

6,8 à 7 mm dun. Tussenzetstukjes

versies van AOMEI Backupper,

encryptiechip en beveiligt gegevens

en/of 3,5-inch brackets worden

Paragon Backup & Recovery en

zonder prestatieverlies met een

meegeleverd bij de zogenoemde up-

Veeam Endpoint Backup.

aes-256 encryptiesleutel. Samsung

WWW.PCMWEB.NL

314 - Groepstest - SSD JW.indd 67

Score

Pluspunten

Minpunten • Relatief duur

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 12:59

GROEPSTEST Ssd's

BEST

Samsung EVO 850

GETEST

www.samsung.com

BESTE

Patriot Blast

KOOP

FEB 2016

www.patriotmemory.com

FEB 2016

Samsung maakt alle onderde-

3,5-inch adapter mee. Gratis kun je

len van deze ssd zelf, zowel de

Samsung Data Migration kloon-

controller, de firmware als de

software downloaden, die geba-

geheugenchips. De ingenieurs van

seerd is op WinClon 5.0. Daarnaast

het bedrijf slaagden erin om 32

kun je Samsung Magician-software

flashgeheugenlagen op elkaar te

downloaden, waarmee je je ssd

stapelen in één minuscule chip.

kunt optimaliseren voor maximale

Volgens Samsung zijn die eigen

prestaties, maximale capaciteit of

De Blast-ssd van Patriot is gebouwd

schijf wordt kaal geleverd zonder

3D-flashgeheugenchips tweemaal

maximale levensduur. De Sam-

rondom een S10 ssd-controller

extra’s, maar kost ook het minst

betrouwbaarder dan de platte

sung laat op pure snelheid alleen

van het Taiwanese bedrijf Phison

van allemaal. De Blast is een klein

‛2d’-flashgeheugenchips van de

de ssd van Transcend voorgaan,

Electronics. Dezelfde controller

beetje trager dan de rest van het

concurrentie. De SSD EVO 850

maar krijgt toch het meeste

treffen we ook aan in de S80-ssd

testveld, maar het snelheidsverschil

komt dan ook met vijf jaar garan-

punten en de titel van de ssd met

van Silicon Power. Het merk en type

is weinig dramatisch. Kopiëren ge-

tie. De Samsung-chips verbruiken

de beste prestaties vanwege zijn

van het gebruikte flashgeheugen

beurt gemiddeld met een snelheid

verder tot vijftig procent minder

extra functionaliteit. Kopiëren ge-

konden we niet achterhalen. Een

van 53,65 MB/s. Hd-video opnemen

stroom en nemen bij evenveel

beurt op gemiddeld 55,55 MB/s.

dram-cache van 1 GB versnelt de

gaat op 87,3 MB/s. De gemiddelde

capaciteit minder ruimte in beslag,

Hd-video neemt deze ssd op met

gegevensverwerking. Hoewel de

gewogen werksnelheid is 36,9 MB/s.

zodat je in hetzelfde formaat méér

95,4 MB/s. De gewogen gemiddel-

Phison-controller het wel onder-

opslagruimte kwijt kunt. Niet te

de snelheid in de volledige naspt-

steunt, is hardware-encryptie

verwonderen dat Samsung in deze

test bedraagt 38,8 MB/s.

bij deze schijf niet ingeschakeld.

ssd-reeks ondertussen ook een

Andere snufjes, zoals doorgedreven

Patriot Blast

2 TB-exemplaar aanbiedt. Verder

Samsung SSD EVO 850

bescherming van je gegevens, ook

www.patriotmemory.com

is de EVO 850 in andere ssd-form

www.samsung.com

bij plotselinge stroomuitval, zijn

Gemiddelde prijs: € 334,-

factors verkrijgbaar, zoals M.2 en

Gemiddelde Prijs: € 429,-

dat wel. Overigens hebben alle

Prijs per bruikbare GB: € 0,38

mSata. De lees- en schrijfprestaties

Prijs per bruikbare GB: € 0,46

worden opgekrikt door Samsung

andere geteste ssd’s vergelijkbare beveiligingen tegen dataverlies en

Score

het tweede hoogste opgegeven

Pluspunten • Goedkoop

betrouwbaarheidscijfer in deze test (na OCZ). Toch krijg je net zoals bij

Minpunten

Het hiervoor gebruikte energie-

• Vijf jaar garantie

is trouwens ook afkomstig uit de

• Gratis kloonsoftware

Samsung-fabrieken. Hardwarema-

• Aes-encryptie in hardware

• Geen extra’s

tige aes-encryptie is ingebouwd.

maar drie jaar garantie. Van de

• Geen encryptie

Van de 1 TB opgegeven opslag-

opgegeven capaciteit van 960 GB is

• Maar drie jaar garantie

ruimte rest na formattering nog

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

314 - Groepstest - SSD JW.indd 68

Pluspunten

zuinige lpddr2 dram-geheugen

het merendeel van de fabrikanten

na formattering nog 875 GB vrij. De

Score

ingebouwde dram-cache van 1 GB.

een mtbf (gemiddelde uitvaltijd) op van 2 miljoen uren. Dat is

TurboWrite-technologie, wat in feite een chique naam is voor de

is dit dus niets unieks. Patriot geeft

Minpunten • Vrij duur

931 GB. Samsung levert een

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 12:59

GROEPSTEST SSD's

Het belang van garbage collection Alle geteste ssd’s hebben ingebouwde automatische zogenoemde garbage collection, iets wat nog maar vrij recent standaard in een ssd zit. Ssd’s worden trager naarmate ze vaker worden gebruikt. Die vertraging kan op termijn oplopen tot eenzesde à eenvijfde van de snelheid van een ‘verse’ ssd. Zonder garbage collection valt dit alleen te verhelpen door de ssd drive periodiek handmatig te poetsen met een speciaal programma, of het gebruikte besturingssysteem moet trim-ondersteuning hebben, wat alleen bij recente Windows- en Mac OS X-versies het geval is.

De voor- en nadelen van encryptie Bij ssd’s met ingebouwde hardwarematige aes-encryptie met sleutels van 128 of zelfs 256 bit zorgt de controller voor de versleuteling zonder dat dit invloed heeft op de prestaties. De encryptie wordt pas geactiveerd als je een zogenoemd ata-wachtwoord in de bios van je pc instelt. Als de ssd dan uit de pc wordt verwijderd, is de inhoud ervan onleesbaar. Ook is het onmogelijk om een of meer flashchips los te solderen en de inhoud via een gespecialiseerde sonde uit te lezen. Dergelijke ssd’s zijn dus inherent veiliger dan traditionele harde schijven, maar er zit ook een angel aan die ingebouwde encryptie. Als je de schijf verhuist

Silicon Power S80

naar een andere pc dan is de inhoud niet langer leesbaar, tenzij je het ata-wachtwoord kent. Dat is iets om rekening mee te houden bij jouw back-upstrategie. In

www.silicon-power.com

het geval van een rampzalige uitval van een pc kan het immers gebeuren dat de gegevens op de schijf niet terug te halen zijn, ook niet door een gespecialiseerd bedrijf. Een werkende back-up is dus essentieel. Nog een handige tip: een ssd

Deze ssd gebruikt dezelfde

Dit soort betrouwbaarheidscijfers

met encryptie kun je zeer snel ‘veilig wissen’ wanneer je ‘m buiten gebruik neemt.

Phison-controller als Patriot. De

moeten we dan maar met een

Gewoon de encryptiesleutel opnieuw genereren maakt alle informatie op de

flashgeheugenchips zijn van Toshi-

korreltje zout nemen. Deze ssd

schijf voor eeuwig onleesbaar. Het opnieuw genereren van een dergelijke sleutel

ba. In tegenstelling tot de ssd van

presteert even snel als die van

neemt slechts tussen de 3 en de 30 seconden in beslag.

Patriot heeft deze op papier iden-

Samsung en wordt alleen voor-

tieke ssd van Silicon Power geen

bijgestoven door de Transcend.

Een ssd gebruiken met een ‘ouder’ besturingssysteem

dram-cache. Je zou dan denken dat

Zijn gemiddelde kopieersnelheid

Een solid-state disk gebruikt niet-vluchtig flashgeheugen, dat we ook kennen

deze hierdoor iets trager function-

is 55,65 MB/s. Hd-video opnemen

van usb-geheugens en de opslagkaartjes voor digitale camera’s en smart-

eert, maar het omgekeerde is waar.

gebeurt met 96,9 MB/s. De al-

phones. Alleen zitten de flash-chips in dit geval in een kastje dat identiek is aan

Dat ligt wellicht aan het gebruikte

gemene werksnelheid is 38,9 MB/s.

een harde schijf en dat ook dezelfde sata-aansluiting gebruikt. Bij min of meer

type flashchips en daarnaast ook

recente desktops en laptops kun je de gewone harde schijf probleemloos vervan-

aan de firmware, die verschilt van

gen door een ssd en geniet je direct van de voordelen ervan. Een ssd zit technisch

die van Patriot. Het bewijst ten

Silicon Power S80

echter helemaal anders in elkaar dan een traditionele harde schijf. Recente

overvloede dat ssd’s met identieke

www.silicon-power.com

besturingssystemen houden daar rekening mee en passen hun configuratie

controllers toch niet altijd hetzelfde

Gemiddelde prijs: € 399,-

automatisch aan wanneer ze een ssd detecteren. Dat is het geval met Windows

presteren. Fabrikanten hebben im-

Prijs per bruikbare GB: € 0,45

7 SP1 of hoger, Mac OS X 10.10.4 of hoger en Linux 2.6.33 of hoger. Gebruik je een

mers veel invloed op de prestaties door wijzigingen aan te brengen in

ouder besturingssysteem, dan moet je handmatig enkele belangrijke wijzigingen

Score

de firmware en natuurlijk spelen

en zal deze ook sneller slijten. Belangrijk is bijvoorbeeld dat je de automatische

ook andere onderdelen, zoals het exacte type flashchips, een rol. Van de opgegeven opslagcapaciteit van

defragmentatie uitschakelt. Ssd’s mogen en moeten niet gedefragmenteerd

Pluspunten • Goede prestaties

960 GB resteert na formattering evenveel als bij de Patriot-ssd,

aanbrengen in de configuratie. Doe je dit niet, dan werkt je ssd niet optimaal

worden. De automatische indexering van gegevens en eventuele swap-bestanden dienen eveneens uitgeschakeld te worden. Als je dit niet zou doen, dan zou dit de levensduur van de ssd flink verminderen. Verder moet onder Windows

Minpunten

XP Prefetch en onder Windows Vista Superfetch uitgeschakeld worden (via

namelijk 875 GB. Silicon Power

• Geen encryptie

een registeringreep). Bij oudere versies van Mac OS X zijn nog andere ingrepen

geeft een mtbf op van 1 miljoen

• Vrij duur

noodzakelijk, waarover je meer informatie vindt op het internet (zoek naar ‘Mac

uren, dus de helft minder dan Patri-

• Maar drie jaar garantie

OS X ssd trim’).

ot doet voor zijn erg gelijkende ssd.

WWW.PCMWEB.NL

314 - Groepstest - SSD JW.indd 69

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 13:00

GROEPSTEST Ssd's

Transcend SSD370S

ook aan in zogenoemde cost/per-

waardoor de Transcend nipt naast

je systeem. Kopiëren gebeurt met

formance value-ssd’s van andere

het predicaat Best getest grijpt. Zo

gemiddeld 56,2 MB/s. Hd-video

merken zoals Corsair, Crucial en

ontbreekt hardware-encryptie, wat

wordt opgenomen met een vlotte

PNY. Ook deze Transcend wordt

toegegeven een functie is die vooral

104,1 MB/s. En de gemiddelde

in de markt gezet als een goed

in een professionele omgeving van

gewogen werksnelheid is met 40,2

presterende ssd voor een betaal-

belang is. Als je dat minder belan-

MB/s het hoogst van allemaal. Om

bare prijs. Welke wijzigingen Tran-

grijk vindt, dan is deze ssd zeker

dit in perspectief te plaatsen moet-

Transcend gebruikt voor deze

scend precies in de controller heeft

het overwegen waard, ook al gezien

en we er wel bij vertellen dat dit

ssd flashgeheugen van Micron

aangebracht, vertellen ze er niet bij.

de redelijke prijs per bruikbare

niet de beste prestaties zijn die an-

en een eigen ssd-controller, een

Puur op snelheid bekeken is dit de

gigabyte. Je krijgt er een 3,5-inch

dere ssd's in dezelfde naspt-testen

gewijzigde variant van de populaire,

best presterende ssd van deze test.

adapter en schroefjes bij en een

haalden. Een recente Toshiba Q300

en competitief geprijsde SM2246EN

De functionaliteit is echter mind-

downloadlink naar Transcend SSD

Pro ssd klokt af op 58,6 MB/s, maar

van het Taiwanese bedrijf Silicon

er uitgebreid dan de bijna even

Scope software voor het beheer

is op het moment van schrijven nog

Motion. Die controller treffen we

goed presterende Samsung-ssd,

van de ssd en voor het klonen van

niet beschikbaar in een 1 TB-versie.

www.transcend.com

Merk

Samsung

Website

www.samsung.com

Transcend

Type

SSD 850 EVO

Model

MZ-75E1T0

Opslagcapaciteit

1 TB

Gemiddelde prijs

€ 429

€ 399

Prijs per bruikbare GB

€ 0,46

€ 0,42

Garantie (maanden)

Garantiesysteem

Carry-in

Firmware-versie

EXM01B6Q

O0010A

Sata-type

III 6 GB/s

Sata-controller

Samsung 3-core MEX controller (S4LN045X01)

Transcend TS6500 (= Silicon Motion SM2246EN)

Type flashgeheugen

Samsung 3D MLC VNAND

Micron 20 nm MLC NAND

Geformatteerde capaciteit ext4 eenvoudig (GB)

931,51 GB

934,06 GB

Drive-hoogte (mm)

6,8

Gewicht (gram)

Stated sequential read speed mb/s

540

560

Stated sequential write speed mb/s

520

460

Stated 4K (QD32) random read speed IOPS

98000

75000

Stated 4K (QD32) random write speed IOPS

90000

75000

Buffergrootte (MB)

1024

onbekend

Buffer memory type

lpddr2 dram

ddr3 dram

BEST GETEST FEB 2016

www.transcend.com SSD370S TS1TSSD370S

Specificaties

Prestaties

Functies en accessoires

Sata hotplug-ondersteuning

Automatische full disk-encryptie

ja, AES 256-bit

Ja Optioneel

Mtbf (miljoenen uren)

1,5

Shock G/0,5 msec, 3 axis

1.500

Software

Magician Software; Samsung Data Migration Software

Transcend SSD Scope (Smart status, safe erase, update, system clone)

Meegeleverde extra’s

3,5 inch ssd-adapter

3,5 inch ssd-adapter en schroeven

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

314 - Groepstest - SSD JW.indd 70

WWW.PCMWEB.NL

12-01-16 13:00

GROEPSTEST Ssd's

Transcend SSD370S www.transcend.com Gemiddelde prijs: € 398,74 Prijs per bruikbare GB: € 0,42

Score

Pluspunten • Snel • Kloonsoftware

Minpunten • Slechts drie jaar garantie

OCZ Storage Solutions

Silicon Power

Patriot

www.ocz.com

www.silicon-power.com

www.patriotmemory.com

Vector 180

S80

Blast

VTR180-25SAT3-960G

SP960GBSS3S80S26

PBT960GS256SDR

960 GB

geteste ssd’s praktisch gezien

€ 454

€ 399

€ 334

minimaal. Vind je aes-encryptie

€ 0,52

€ 0,45

€ 0,38

OCZ Shield Plus (gratis vervanging)

Carry-in

1.01

SAFM01.5

SAFM11.0

predicaat Best Getest. Is voor

III 6 GB/s

jou de prijs het allerbelangrijk-

OCZ Barefoot 3 M00

Phison 510 Series S10

ste, dan kun je weinig fout doen

Toshiba 19nm MLC NAND

Toshiba MLC NAND

MLC NAND

met de Patriot Blast, onze Beste

875,38 GB

875,37 GB

7,0

115

78,6

BESTE

Conclusie

KOOP

Kijken we naar pure snelheid,

FEB 2016

dan zijn de verschillen tussen de

minder belangrijk dan is de Transcend SSD370S volgens ons de beste keuze. Wil je encryptie én goede prestaties, dan krijgt de Samsung SSD 850 EVO het

Koop. Maar het prijsverschil tussen de Patriot en het duo Samsung/Transcend is niet erg groot, waardoor wij persoonlijk toch voor een van deze twee

550

560

zouden kiezen. Alle ssd’s pres-

530

500

540

teren overigens gewoon goed,

100000

80000

100000

95000

77000

38000

---

1024

komen ook die zeker in aanmer-

---

dram

king voor aanschaf.

hoezeer dit ook als een cliché klinkt. Vind je dus één van de andere merken voor een lagere prijs dan onze testwinnaars, dan

Ja ja, AES 256-bit

Nee

2,3

1,0

2,0

1.000

1.500

Acronis True Image HD

Geen

Patriot SSD Tool Kit

3,5 inch ssd-adapter en schroeven

Geen

WWW.PCMWEB.NL

314 - Groepstest - SSD JW.indd 71

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-01-16 13:00

SOF TWARE

Mobiel besturingssysteem

JE OS ALTIJD OP ZAK

Zo maak je je besturingssysteem mobiel Als je vaak onderweg bent, gebruik je wellicht regelmatig verschillende pc’s. Bijvoorbeeld op je werk, in de bibliotheek of tijdens reizen in een internetcafé. Soms is dat weleens lastig, want je favoriete instellingen en programma’s zijn dan niet altijd binnen handbereik. Door een besturingssysteem op een usb-stick te installeren, gebruik je op ieder systeem je eigen versie van Linux of Windows. MAIKEL DIJKHUIZEN

e maakt je besturingssysteem mobiel via een zelfgemaakte opstartbare usb-stick. Door de pc vanaf dit opslagmedium te laden, lukt het om op

ieder systeem een eigen versie van Linux of Windows

Opstartschijf maken

te draaien. Het enige dat je hiervoor nodig hebt, is een

Gebruik je op de computer momenteel al een versie

usb-stick met voldoende opslagcapaciteit van pakweg

van Ubuntu, dan maak je eenvoudig een opstartbare

16 GB. Wil je meer programma’s meenemen, dan is een

usb-stick. Door je systeem vanaf dit opslagmedium

exemplaar met meer opslagcapaciteit het overwegen

op te starten, kom je in de live-omgeving van Ubuntu

waard. Voor de snelheid is het daarnaast raadzaam om

terecht. Dit betreft geen volwaardige installatie, dus het

een usb 3.0-versie te nemen. Bij een Linux-distributie

gebruik hiervan is beperkt. Zo heb je alleen toegang tot

zijn er meerdere methoden beschikbaar. Je kunt zowel

de standaardprogramma’s en kun je geen eigen apps

vanuit Linux zelf als met een hulpprogramma in

toevoegen. Wel is het mogelijk om persoonlijke docu-

Windows of OS X (UNetbootin) een opstartbare

menten en instellingen op de usb-stick te bewaren.

usb-stick creëren. Windows 10 Enterprise bevat de

Ubuntu creëert hiervoor een aparte map. Verderop

functie Windows To Go om een draagbare versie van

in dit artikel beschrijven we hoe je een volwaardige

Microsofts besturingssysteem vanaf een usb-stick te

versie van Linux op een usb-stick kunt installeren. Wie

draaien. Aangezien de meeste mensen Windows 10

genoeg heeft aan de live-omgeving, doet hiervoor een

Home in bezit hebben, gebruiken we in in deze work-

beroep op het programma Opstartschijf maken. Open

shop het externe tooltje Rufus om een portable versie

dit tooltje in Ubuntu en doe alvast een usb-stick in de

van Windows 10 te maken.

computer.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

407 - Software - OS op zak JW.indd 72

LINUX

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:28:51

SOF TWARE

Mobiel besturingssysteem

Opstartbare usb-stick starten Als je opstartbare usb-stick gereed is, gebruik je het mobiele besturingssysteem van dit opslagmedium op iedere gewenste pc. Wel is het zaak om het systeem vanaf de usb-stick te laden. Hiervoor dien je de opstartinstellingen van de computer te wijzigen. Druk tijdens het opstartproces op de juiste sneltoets om het bios/uefi te openen, bijvoorbeeld F2, F10 of Delete. Geef in het bootmenu aan dat je vanaf de usb-stick wilt opstarten en sluit het bios/uefi vervolgens af. Bij Linux-distributies geef je zo nodig aan dat je de live-omgeving wilt openen.

Gebruik in

Instellingen

Ubuntu de zoek-

Voor het creĂŤren van de opstartbare usb-stick heb je

functie om het

het originele installatiebestand nodig. Wanneer je over

hulpprogramma

een installatie-cd beschikt, stop je die in de computer.

Opstartschijf

In het andere geval surf je eerst naar www.ubuntu.

maken te

com/desktop om het vereiste iso-bestand op te

vinden.

halen. Klik op Overig om dit installatiebestand aan het programma toe te voegen. Onder Te gebruiken schijf controleer je of de correcte usb-stick is geselecteerd. Geef aan hoeveel ruimte je op de usb-stick wilt

Vergeet niet

reserveren voor de opslag van persoonlijke instellingen

om voldoende

en bestanden. Je kunt er uit privacyoverwegingen

ruimte op de

ook voor kiezen om de documenten na het afsluiten

usb-stick te

van Ubuntu automatisch te wissen. Deze optie is

reserveren voor

bijvoorbeeld denkbaar wanneer je gebruikmaakt van

de opslag van

cloudopslag. Kies als laatste voor Maak een opstart-

persoonlijke

schijf om de systeembestanden van Ubuntu op de

data.

usb-stick op te slaan.

Je verandert de opstartvolgorde van de pc om het gewenste besturingssysteem vanaf de usb-stick te openen.

volwaardige installatie. Een groot voordeel van UNetbootin is dat je van praktisch iedere Linux-distributie een opstartbare usb-stick maakt, zoals Linux Mint, Ubuntu en FreeBSD. Surf naar https://unetbootin.github.io om de freeware te downloaden. Naast Windows is UNetbootin ook voor OS X en Linux beschikbaar. Bewaar de gewenste versie op je systeem. Voor Windows is een installatie overigens niet nodig. Voordat je aan de gang gaat met de software, prik je eerst een lege usbstick in het systeem.

Linux-distributie kiezen Zodra UNetbootin is geopend, kies je achter Linuxdistributie het besturingssysteem dat je draagbaar wilt maken. Verder selecteer je de juiste versie. De freeware downloadt met deze optie automatisch het installatiebestand vanaf internet. Wellicht heb je al een image

UNetbootin

WWW.PCMWEB.NL

407 - Software - OS op zak JW.indd 73

van het beoogde besturingssysteem op je pc staan. In dat geval volstaat het om de optie Schijfimage te

Vanuit Windows lukt het eenvoudig om een opstart-

kiezen en vervolgens het iso-bestand in de mappen-

bare usb-stick van een Linux-distributie te maken. Je

structuur te selecteren. Deze optie heeft als voordeel

gebruik hiervoor het tooltje UNetbootin. Overigens

dat je geen tijd kwijt bent met het downloaden van

geeft dit programma je toegang tot de live-omgeving

het installatiebestand. Ben je van plan om persoon-

van bijvoorbeeld Ubuntu of Linux Mint, dus het is geen

lijke bestanden op de usb-stick te bewaren? Geef aan

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-1-2016 11:29:06

SOF TWARE

Mobiel besturingssysteem

UNetbootin creëert van iedere Linuxdistributie een mobiele liveversie.

hoeveel ruimte je voor gebruikersdata wilt reserveren,

vervolgens op een lege schijf. Vanuit Windows 10 werkt

zoals foto’s en documenten. Achter Type kies je voor

dat erg eenvoudig. Doe een lege dvd in de pc en klik

USB-schijf. Controleer of de goede schijfletter is ge-

met de rechtermuisknop op het iso-bestand. Via Schijf-

selecteerd, want UNetbootin kiest vaak uit zichzelf het

kopiebestand branden en Branden voltooi je deze

verkeerde schijfstation. Bevestig met OK om het proces

taak. Doe de usb-stick en de installatieschijf van Ubuntu

te starten. De software installeert op eigen houtje het

in de computer en start het systeem vanaf het cd/

besturingssysteem en voegt hieraan een opstartlader

dvd-station op. Hiervoor wijzig je even de opstartinstel-

toe. Voortaan start je een pc vanaf deze usb-stick om

lingen in het bios/uefi. Na enkele ogenblikken verschijnt

je eigen Linux-versie te draaien. Er verschijnt dan een

de installatiewizard van Ubuntu op het scherm. Kies de

UNetbootin-menu op het scherm. Kies voor Default

Nederlandse taal en bevestig met Ubuntu installeren.

om de live-omgeving te starten.

Eventueel maak je alvast verbinding met het netwerk.

het reguliere

Zet in de volgende stap vinkjes voor Updates down-

installatieproces

loaden tijdens installatie en Deze programma’s van

van Ubuntu

derden installeren.

volledig.

Volwaardige installatie Je kunt natuurlijk ook gewoon een volwaardige versie

Je doorloopt

van Linux op een usb-stick installeren, bijvoorbeeld Ubuntu of Linux Mint. Vervolgens start je een pc vanaf dit opslagmedium op. Het voordeel van deze methode is dat je eigen programma’s installeert en overal mee naartoe neemt. Bovendien lukt het om verse updates te downloaden. Houd er wel rekening mee dat bij gebruik op verschillende computers het besturingssysteem hardware telkens opnieuw moet detecteren. Verder is het raadzaam om geen aparte videodriver te installeren. De stuurprogramma’s die standaard in Ubuntu zitten, kunnen namelijk al met veruit de meeste videokaarten overweg. Hierdoor herkennen populaire Linux-distributies doorgaans automatisch het scherm.

Installatieprocedure Ubuntu Als je een complete Linux-distributie op een usb-stick wilt installeren, is het belangrijk dat je hiervoor de juiste instellingen kiest. We laten dat zien aan de hand van Ubuntu, al werkt het ook probleemloos bij de meeste

andere Linux-distributies. Voordat je aan de slag gaat, is

Doellocatie kiezen

het raadzaam om alle interne schijven uit het systeem

Na een klik op Verder is het nu tijd om de doellocatie

te verwijderen. Anders lukt het in de meeste gevallen

voor Ubuntu aan te wijzen. Wanneer je er zeker van

namelijk niet om de vereiste opstartlader aan de usb-

bent dat er geen interne schijven meer aan de pc zijn

stick toe te voegen. Surf zo nodig naar www.ubuntu.

gekoppeld, selecteer je de optie Wis schijf en instal-

com/desktop en download de nieuwste versie van

leer Ubuntu. Zijn er nog wel andere schijven aange-

het besturingssysteem. Het installatiebestand brand je

sloten? Via Iets anders is het weliswaar mogelijk om

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

407 - Software - OS op zak JW.indd 74

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:29:17

SOF TWARE

Mobiel besturingssysteem

Wanneer je een volledige versie van Ubuntu op een usb-stick gaat installeren, is het verstandig om de overige schijven tijdelijk los te koppelen.

het gewenste schijfstation aan te wijzen, maar voor de

van een stuurprogramma in de meeste gevallen ook

opstartlader is deze keuze helaas niet zo vrij. Zonder

helemaal niet nodig. Met de standaarddrivers herkent

dit onderdeel start Ubuntu niet op vanaf de usb-stick.

Ubuntu veruit de meeste printers, externe opslagdra-

dige versie van

We raden aan om de schijven alsnog te verwijderen en

gers, speakers en printers. Dankzij deze eigenschap is

Ubuntu draait

bovenstaande stappen uit te voeren. Klik op Installeer

Ubuntu bij uitstek geschikt om overal mee naartoe te

probleemloos

nu en Verder om de installatie definitief te starten. Je

nemen! Schroom verder niet om de nieuwste updates

vanaf een usb-

neemt de overige instellingen even door. Selecteer je

van Ubuntu binnen te halen op de usb-stick, zodat je

stick met 16 GB

huidige locatie (stad) en kies de toetsenbordindeling.

altijd met de recentste versie werkt.

opslagruimte.

Een volwaar-

In de laatste stap vul je de naam, computernaam en gebruikersnaam in. Kies een wachtwoord en bepaal of je Ubuntu automatisch wilt aanmelden. Je belandt uiteindelijk in een venster waarin je de installatieprocedure kunt volgen.

Ubuntu inrichten Zodra je Ubuntu vanaf de usb-stick draait, staat het je vrij om het besturingssysteem naar eigen wens in te richten. Zo voeg je via het onderdeel Softwarecentrum allerlei programmaâ&#x20AC;&#x2122;s aan de usb-stick toe. Persoonlijke bestanden bewaar je bovendien op iedere gewenste locatie. Wees terughoudend met het toevoegen van stuurprogrammaâ&#x20AC;&#x2122;s, aangezien je de usb-stick op meerdere plekken gebruikt. Gelukkig is het toevoegen

WWW.PCMWEB.NL

407 - Software - OS op zak JW.indd 75

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-1-2016 11:29:31

SOF TWARE

Mobiel besturingssysteem

Niet ieder iso-bestand van Windows 10 werkt met Rufus, dus het is belangrijk dat je naar de goede downloadlocatie surft.

WINDOWS 10 Voorbereiding

op Confirm om een iso-bestand te downloaden. Je kiest tussen een 32-bits of 64-bits versie van Windows

een usb-stick installeert, neem je eerst enkele voor-

10. In de komende alineaâ&#x20AC;&#x2122;s ga je aan de slag met Rufus

zorgsmaatregelen. Het beste gebruik je een usb-stick

om een draagbare versie van Windows 10 te maken.

die door Microsoft voor gebruik met Windows To Go

Houd er rekening mee dat je uitsluitend vanuit Win-

is gecertificeerd. Het merk Kingston heeft hiervoor

dows 8.1 en 10 hiermee uit de voeten kunt. Bezitters

diverse geschikte producten in zijn assortiment met

van Windows 7 hebben geen toegang tot de vereiste

voldoende opslagcapaciteit. De kans van slagen is

functionaliteit in Rufus.

gebruikt, is het even afwachten of een mobiele versie

Rufus installeren

van Windows 10 vlekkeloos functioneert. Er is dan een

Het freeware-programma Rufus bestaat weliswaar al

grotere kans op vertraging. Op onze testmachine werkt

enige tijd, maar een jaar geleden voegde de ontwikke-

een reguliere usb-stick van SanDisk zonder Microsoft-

laars een interessante functie toe. Naast het maken van

certificaat echter prima. Verder heb je een iso-bestand

installatiesticks is het nu ook mogelijk om een volwaar-

van Windows 10 nodig en een geldige productcode.

dige versie van Windows 10 op een usb-stick te instal-

Lastig is dat niet ieder iso-bestand van Windows 10

leren. Surf naar https://rufus.akeo.ie om de nieuwste

compatibel is met Rufus. Zo ligt het gebruik van de

versie van het programma te downloaden. Prettig is

Media Creation Tool (www.microsoft.com/nl-nl/

dat de makers een portable versie hebben ontwikkeld,

software-download/windows10) bijvoorbeeld voor de

zodat het niet nodig is om extra software in Windows te

hand, maar de image die je hiermee fabriceert, is he-

installeren. Na een dubbelklik op het exe-bestand staat

laas ongeschikt. Surf in plaats daarvan naar www.mi-

Rufus direct voor je klaar. De vraag of het programma

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

407 - Software - OS op zak JW.indd 76

Via Confirm selecteer je de taal Dutch. Klik nogmaals

Voordat je een draagbare versie van Windows 10 op

daarmee het grootst. Indien je een reguliere usb-stick

crosoft.com/en-us/software-download/techbench en kies onderaan bij Select edition voor Windows 10.

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:29:52

SOF TWARE

Mobiel besturingssysteem

periodiek moet controleren op updates, beantwoord

proces weer. Houd er rekening mee dat het een tijdje

je met Ja.

duurt duurt voordat de usb-stick met Windows 10

Configuratie Windows-stick

gereed is.

Zodra je een usb-stick in de computer prikt, herkent

Windows starten

Rufus meteen dit opslagmedium. Controleer onder Ap-

Nadat je Windows 10 vanaf de usb-stick hebt opgestart,

paraat voor de zekerheid of de juiste opslagdrager is

duurt het even voordat er beeld verschijnt. Je gaat

geselecteerd. Als partitie-indeling kies je het beste voor

het besturingssysteem nu configureren. In het eerste

MBR partitie-indeling voor BIOS of UEFI. Belangrijk

scherm kies je de gewenste taal en toetsenbordinde-

is dat je onder Bestandssysteem de optie FAT32

ling. Verder selecteer je de tijdzone. Klik op Volgende

(Standaard) wijzigt in NTFS. De onderdelen Cluster-

en voer de productcode in. Je kunt hiervoor op de

grootte en het wijzigen van de volumenaam sla je over.

verpakking van de Windows-installatieschijf kijken of

Laat alle vinkjes ongewijzigd en klik achter ISO image

wellicht heb je een e-mail van Microsoft ontvangen

op het pictogram om de mappenstructuur te openen.

met de code. Belangrijk is dat de productcode nog niet

Je selecteert daarna het iso-bestand van Windows 10.

‘bezet’ is door een ander systeem. Wanneer je de licen-

Rufus geeft je nu de keuze om van de usb-stick een

tiesleutel niet bij de hand hebt, kies je voor Dit later

installatiemedium of een mobiele Windows-versie te

doen. Windows 10 start in dat geval gewoon op, al zijn

maken. Voor laatstgenoemde optie is het essentieel dat

niet alle functies beschikbaar. Accepteer de gebrui-

je de functie Windows To Go selecteert. Klik op Start.

kersvoorwaarden en geef eventueel het wachtwoord

Wanneer je usb-stick niet door Microsoft voor gebruik

van je draadloze netwerk op. Via Verder en Expresin-

met Windows To Go is gecertificeerd, verschijnt er

stellingen gebruiken vul je de inloggegevens voor de

waarschijnlijk een waarschuwing in beeld. Verder laat

mobiele Windows-versie in, inclusief geheugensteun.

het programma weten dat alle gegevens van de schijf

Het is belangrijk dat je Windows afschermt met een

worden gewist. Bevestig achtereenvolgens met Ja en

wachtwoord, aangezien een usb-stick nogal gevoelig is

OK. Verschijnt er een foutmelding? Koppel de usb-stick

voor verlies. Hierna komt Microsoft met een welkomst-

dan even los en prik de opslagdrager daarna weer in

venster op de proppen.

het systeem. De statusbalk geeft de voortgang van het

Eerste gebruik Windows 10 controleert na het opstarten meteen of er nieuwe stuurprogramma’s beschikbaar zijn. Houd er rekening mee dat je de usb-stick op verschillende systemen gebruikt, waardoor er in de praktijk regelmatig een melding opduikt om stuurprogramma’s bij te werken. Via Start, Instellingen, Bijwerken en beveiliging en Naar updates zoeken werk je Windows 10 direct bij. Doe je dat niet, dan gebeurt dat overigens na ver-

Selecteer

loop van tijd automatisch op de achtergrond. Hoewel

Windows To

er in Windows 10 met Microsoft Defender al standaard

Go om een

antivirusbeveiliging aanwezig is, loont het de moeite

mobiele versie

om hiervoor een gespecialiseerd softwarepakket te in-

van Windows 10

stalleren. Zeker als je de usb-stick op veel verschillende

op een usb-stick

pc’s gebruikt, is de kans op infecties groot. Kies daarom

te bewaren.

een beveiligingsproduct van een gerenommeerd merk als Symantec (Norton), Kaspersky of McAfee. Je voegt naar hartenlust software aan de usb-stick toe, zodat je onderweg altijd beschikt over je favoriete programma’s. Houd wel de schijfcapaciteit van de opslagdrager in de gaten en probeer zware software zoveel mogelijk te mijden. Als je de usb-stick uit het systeem trekt, sluit Windows 10 zichzelf meteen af. Je hoeft dus niet bang te zijn dat andere personen bij je gegevens kunnen komen, wanneer je bijvoorbeeld in een internetcafé een openbare pc hebt gebruikt.

WWW.PCMWEB.NL

407 - Software - OS op zak JW.indd 77

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-1-2016 11:30:02

GROEPSTEST Vpn-routers

PERMANENT VEILIGE VERBINDING Groepstest vpn-routers

In het decembernummer van PCM 2015 heb je kunnen lezen wat je allemaal met een vpn-router kunt en waarom zo’n apparaat interessant kan zijn. Deze maand testen we vijf modellen vpn-routers, die geschikt zijn voor thuis of op kantoor. SANDER ALMEKINDERS

et aanbod van specifieke

gangbare vpn-protocollen, waarbij

kele consumentenrouter mogelijk.

gerichte router deze mogelijkheid

vpn-routers die ook nog

vpn-tunnels die je bijvoorbeeld

Op zich is dat niet zo gek overigens,

wel biedt, is een stuk groter. Ook

eens relatief betaalbaar zijn

opzet tussen een pc in je netwerk

want aan het versleutelen van je in-

hier kun je dit echter niet zomaar

(onder de 200 euro), is niet bijster

en een vpn-dienst buiten je net-

ternetverkeer via vpn-tunnels hangt

aannemen en doe je er goed aan

groot. Dat komt voornamelijk om-

werk, met rust gelaten worden. De

een tamelijk negatief imago. Het

om de specificaties van het betref-

dat het marktsegment waar ze van

mogelijkheid om als vpn-server te

zou ons in ieder geval niet verbazen

fende model goed te bestuderen.

oudsher op gericht zijn – namelijk

fungeren, wordt ook meer en meer

als fabrikanten van consumenten-

Voor de routers die we voor dit

het (klein)zakelijk segment – vaak

gemeengoed, zeker bij high-end-

routers daar bewust niet aan willen

artikel hebben getest, vind je in de

voor producten gaat waar vpn een

routers. Je hebt dan vanaf iedere

beginnen.

tabel terug welke functionaliteit de

onderdeel van is, maar die nog veel

locatie toegang tot je bestanden in

uitgebreider en dus ook duurder

je thuisnetwerk en kan dus bijvoor-

zijn. De nieuwste consumentenrou-

beeld op vakantie films van de NAS

Zakelijke modellen

gerichte router legt de accenten

ters krijgen daarnaast ook steeds

in je thuisnetwerk streamen. De

Zakelijk is het versleutelen van

dus duidelijk anders dan een

meer mogelijkheden op het gebied

router als vpn-client instellen en op

(gevoelige) informatie tussen twee

consumentenmodel. Dat geldt niet

van vpn. Vrijwel alle routers bieden

deze manier al je internetverkeer

punten veel gangbaarder, dus

alleen voor het vpn-gedeelte. Waar

uiteraard vpn-passthrough voor de

versleutelen, is op vrijwel geen en-

de kans dat een op dat segment

je er in de consumentenmarkt op

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

314 - Groepstest - Routers JW.indd 78

routers bieden. Een op de zakelijke markt

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:31:45

GROEPSTEST Vpn-routers

DrayTek heeft een prettige interface ontwikkeld voor de Vigor 2120.

Testverantwoording In deze test hebben we vijf modellen getest die als vpn-router in de markt gezet worden, namelijk de DrayTek Vigor 2120, Linksys LRT214, Sitecom WLR4002B, TP-Link SafeStream TL-ER604W en de Zyxel SBG3300-N. We hebben uiteraard gekeken welke mogelijkheden deze modellen bieden, maar hebben ook een test gedaan om te kijken hoe snel een PPTP-verbinding is. Om dat vast te kunnen stellen, hebben we de routers aangesloten op een lan-poort van een Netgear R6400 en in de interface van de vpn-router de benodigde informatie ingevoerd die nodig is om een dergelijke verbinding op te zetten. Op een lan-poort van de vpn-router hebben we een NAS-apparaat aangesloten en vervolgens een bestand van zo’n 140 MB van de NAS naar een op een lan-poort van de Netgear R6400 aangesloten Windows-pc gekopieerd. Voor het daadwerkelijk opzetten van de vpn-tunnel hebben we de ingebouwde client van Windows gebruikt. Op deze manier hebben we dus de snelheid van de routers

BEST GETEST

overigens wel voor de versie van PPTP gekozen met encryptie. PPTP zonder en-

DrayTek Vigor 2120

cryptie is weliswaar de snelste vpn-verbinding, maar ook erg onveilig. Let wel,

DrayTek is een partij die in het

ondersteuning voor de traditio-

PPTP met encryptie levert relatief lage overdrachtssnelheden op. Je zou dit

(klein-zakelijke segment een

nele protocollen, maar ook voor

kunnen zien als een worst case-test. Uiteraard hebben we bij de modellen die

gerenommeerde speler is. De

ssl vpn (waar OpenVPN ook onder

wifi aanbieden, ook die functionaliteit getest. Dit hebben we gedaan door drie

Vigor 2120 is er in twee uitvoerin-

valt), waarmee een vpn-verbinding

laptops tegelijkertijd draadloos met de router te verbinden en vervolgens zowel

gen, eentje met en eentje zonder

kan worden opgezet vanuit een

de upload- als de downloadsnelheid te meten met behulp van de IxChariot

wifi, waarbij de versie met wifi

webbrowser in plaats vanuit een

testsoftware van Ixia.

dual-band 802.11n biedt. Wij

speciaal stukje software. De Vigor

hebben het model zonder wifi

2120 presteert relatief gezien

getest. Naast vier lan-poorten

erg goed in deze test. Hij weet

getest wanneer die ingezet worden als vpn-server, niet als client. We hebben

FEB 2016

een router van tussen 100 en 200

van het netwerk. De zakelijke inslag

en een wan-poort zien we alleen

via PPTP met encryptie ruim de 7

euro tegenwoordig bijvoorbeeld

komt verder ook bovendrijven als

nog een usb-aansluiting. Die zit er

MB/s te overschrijden. Om eens

blind vanuit kan gaan dat hij over

het gaat om zaken zoals failover

overigens niet alleen op om een

te kijken wat het effect is van de

802.11ac beschikt, zitten er in deze

en load balancing, in het geval een

aangesloten printer of de inhoud

encryptie, hebben we de test bij

test enkele modellen die helemaal

router meerdere wan-interfaces

van een opslagmedium te delen

dit model ook nog eens gedaan

geen draadloze mogelijkheden

heeft. Dit kunnen RJ45-aansluitin-

met het netwerk, maar ook om

zonder encryptie; dan halen we

bieden. De routers die wel beschik-

gen zijn, of een RJ45- en een adsl/

een back-up-dataverbinding via

ruim 20 MB/s.

ken over wifi, gaan niet verder dan

vdsl-aansluiting, of een van deze in

3g of 4g op te zetten door middel

300N. Dat houdt in alleen 2,4 GHz

combinatie met een via usb verbon-

van een dongle. Handig is dat de

bij een maximale bandbreedte van

den 3g/4g-dongle. Terugkomend

lijst met officieel ondersteunde

300 Mbps. Mocht je dus een vpn-

op vpn is het ten slotte ook goed

modems voor deze functie er

router overwegen en ook nog een

om je vooraf goed te realiseren

ook meteen bij is gezet. Over het

snel draadloos netwerk op willen

dat het versleutelen van de data

algemeen zijn de mogelijkheden

kunnen zetten, dan is een model

die dit met zich meebrengt een vrij

zeer uitgebreid en kun je vrijwel

zonder wifi dus helemaal niet zo’n

serieuze hoeveelheid rekenkracht

alles vinden wat je op een router

slecht idee. Dan moet je er natuur-

vereist. Waar je een gigabitverbin-

aan wil treffen. Het is zelfs mo-

lijk nog wel een lekker snel access

ding normaal gesproken makkelijk

gelijk om meerdere subnets aan

point bij kopen, maar kun je zelf

vol kan trekken als je bekabeld

te maken, mocht je een bepaald

bepalen hoe snel dat moet zijn.

bestanden overzet, moet je daar bij

type verkeer willen scheiden van

Op andere vlakken bieden de

een vpn-verbinding zeer zeker niet

de rest. De startpagina van de

vpn-routers die we hier bespre-

op rekenen. Sommige fabrikanten

webinterface geeft lekker veel

ken juist meer mogelijkheden dan

geven in de specificaties netjes aan

informatie en er zijn meerdere

consumentenrouters. Denk hierbij

wat je mag verwachten, bij andere

wizards beschikbaar, waaronder

aan het opzetten van VLAN’s, virtu-

moet je het zelf uitvinden, maar

die voor een vpn-server en -client.

ele lokale netwerken waarmee je

houd in ieder geval rekening met

De helpteksten die worden aange-

bijvoorbeeld eenvoudig het verkeer

doorvoersnelheden (ver) beneden

boden zijn wat ons betreft alleen

van een gastnetwerk of van een

de 100 Mbps.

wat summier. Kijken we naar de

ip-camera kan scheiden van de rest

WWW.PCMWEB.NL

314 - Groepstest - Routers JW.indd 79

vpn-mogelijkheden, dan zien we

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-1-2016 11:32:05

GROEPSTEST Vpn-routers

Sitecom WLR-4002B De ForBusiness-lijn is enkele jaren oud en er lijkt ook een einde aan te komen. Althans, er zijn voor zover wij het kunnen zien al enkele jaren geen nieuwe producten meer op de markt gekomen. De WLR-4002B is dus al een ouder model. Hij is echter nog te koop en past nog

Echt overzichtelijk

altijd goed in deze test. Een groot

vinden we de

voordeel van dit model ten opzichte

interface van

van de andere deelnemers, is dat er

de Linksys

standaard acht netwerkpoorten zijn

LRT214 niet.

aangebracht. Een ervan doet dienst als wan-poort, de andere zeven zijn lan-poorten. Je kunt hier dus lekker

Linksys LRT214

veel apparaten op aansluiten. Ben je bekend met de vroegere inter-

Linksys heeft sinds enige tijd weer

niet bijster uitgebreid. Naast een

worden. Daar zien we namelijk

face van consumentenrouters van

een hele range MKB-producten,

wan-poort en vier lan-poorten, valt

zeer veel mogelijkheden. Alle mo-

Sitecom, dan zal de interface van dit

waaronder ook twee vpn-routers,

alleen de dmz-poort op. Dmz staat

gelijke vormen en protocollen van

de LRT214 en LRT224. De door ons

voor Demilitarized Zone en houdt

vpn worden ondersteund. Linksys

geteste LRT214 is de goedkoop-

in dat je op deze aansluiting een

heeft er met EasyLink vpn nog

ste van de twee, maar verschilt

apparaat kunt aansluiten dat je

een propriĂŤtaire vpn-mogelijkheid

eigenlijk alleen maar van de iets

niet door de firewall van de router

aan toegevoegd, met als doel om

duurdere variant door het ontbre-

wilt laten gaan, maar ongehin-

IPSec-verbindingen eenvoudiger

ken van een tweede wan-poort.

derd toegang wilt laten hebben

op te kunnen zetten. Met de

Qua aansluitingen is het sowieso

tot het internet. Van buiten zijn

verschillende wizards die aange-

de mogelijkheden dus verder

boden worden, is dat overigens

beperkt, maar over de

ook al het geval. Een minpuntje

interface kan dat niet gezegd

aan de webinterface is het gebrek aan overzicht. We hebben het dan niet alleen over de eenvoud van navigeren naar de juiste instellingen, maar ook over de veel te grote paginaâ&#x20AC;&#x2122;s. Op iedere pagina moet je scrollen. Qua prestaties is de LRT214 bij onze tests in ieder geval geen hoogvlieger. We halen via PPTP met encryptie maar net de 1 MB/s.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

314 - Groepstest - Routers JW.indd 80

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:32:22

GROEPSTEST Vpn-routers

BESTE KOOP

FEB 2016

TP-Link SafeStream TL-ER604W model vertrouwd aanvoelen. De

zetten. Ondersteuning voor brow-

Wat ons in eerste instantie opvalt

onder andere poortgebaseerde

kleuraccenten zijn alleen blauw

sergebaseerde vpn (ssl) hebben

aan de TL-ER604W is dat dit een

VLAN’s, die over het algemeen

in plaats van het kenmerkende

we niet kunnen ontdekken. Naast

relatief goedkoop model is, maar

overzichtelijk worden weergegeven.

geel van de consumentenmodel-

bekabelde verbindingen is dit ap-

dat het wel veel te bieden heeft.

Her en der kan er nog wel wat ge-

len. Over het algemeen is dit een

paraat ook in staat om draadloze

Voor zo’n 120 euro levert TP-Link

optimaliseerd worden op dit punt.

overzichtelijke maar niet enorm

verbindingen op te zetten, op de

een vpn-router met single-band wifi

Nu zitten veel functies naar onze

uitgebreide interface, met enkele

2,4 GHz-band. De doorvoersnel-

en is het ook mogelijk om de eerste

smaak net iets te ver weggestopt.

handige wizards. De helpteksten

heden daarvan zijn met name bij

van de vier lan-poorten naast de

De draadloze prestaties zijn wisse-

in die wizards mogen overi-

de belangrijkste downloadtest

wan-poort als tweede wan-poort te

lend. Met name bij de belangrijkste

gens nog wel wat duidelijker en

best goed te noemen voor een

gebruiken. Dat kom je maar zelden

test, die waarin de downloadsnel-

uitgebreider. De browseronder-

oud beestje zoals dit. We noteren

tegen in deze prijsklasse. Naast

heid wordt nagebootst, vallen de

steuning van deze router laat ove-

gemiddeld zo’n 75 Mbps. Ook als

deze bijzondere mogelijkheid zijn

resultaten wat tegen. We komen

rigens behoorlijk te wensen over.

we onze vpn-test op dit appa-

er overigens verder geen aansluit-

dan niet verder dan zo’n 55 Mbps.

Zo kregen we vanuit meerdere

raat loslaten, doet hij het relatief

mogelijkheden te bespeuren. Wel

Kijken we naar de vpn-prestaties,

browsers een interface die was

gezien goed; we komen dan uit op

heeft TP-Link ook op dit zakelijke

dan doet dit apparaat het ook zeker

gerenderd met in vrijwel ieder

ruim 4 MB/s.

model het van consumentenrou-

niet onaardig met 3,6 MB/s. Dat is

ters bekende knopje aangebracht

al een bruikbare bandbreedte. Wat

waarmee de wifi in- of uitgescha-

verder opvalt, is de naar huidige

keld kan worden. Ook deze router is

maatstaven vrij magere wan naar

inzetbaar als vpn-server en -client,

lan-snelheid, dus zonder dat er een

al kunnen we ook bij dit model net

vpn-tunnel is geconfigureerd.

tabblad het woord ‘undefined’. Qua vpn-mogelijkheden is de router als client en als server in te

De interface van Sitecom is niet altijd even goed te gebruiken.

zoals bij de Sitecom ondersteuning voor ssl vpn niet ontwaren. De interface biedt verder overigens wel verrassend veel mogelijkheden,

WWW.PCMWEB.NL

314 - Groepstest - Routers JW.indd 81

De TP-Link TL-ER604W heeft veel te bieden, zeker gezien de lage prijs.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-1-2016 11:32:34

GROEPSTEST Vpn-routers

Zyxel SBG3300-N De Zyxel SBG3300-N is dan welis-

hebben hier gewoon te maken met

waar een van de duurdere model-

versie 2.0, niet 3.0. De SBG3300-N

len in deze test, het is ook een van

wordt daarnaast ook zeer compleet

de meest uitgebreide. Althans, als

geleverd, met een verlengsnoertje

we kijken naar de manieren waarop

voor de usb-aansluiting (mocht je

je dit apparaat met het internet kan

simkaart-dongle niet achter het

verbinden. Er zit een RJ45 wan-

apparaat passen of een slecht sig-

poort op, maar ook een RJ11 adsl/

naal hebben) en beugels (inclusief

vdsl-aansluiting. Alsof dat nog niet

schroefjes) om het apparaat mee

genoeg is, kun je op een van de

op te hangen. Als we de interface

twee usb-aansluitingen ook nog

induiken, dan krijgen we meteen

een 3g/4g-dongle aansluiten voor

een goed overzicht van de stand

ding gedetecteerd wordt. Voor het

je gaat voor een PPTP-verbinding.

een verbinding met mobiel internet.

van zaken op de startpagina. Er ver-

overige is het overzicht iets minder,

Je hoeft hier eigenlijk alleen maar

Overigens moet je je niet laten

schijnt daar ook een overduidelijke

behalve dan bij de vpn-instellingen.

het WAN-adres in te vullen waar de

misleiden door de blauwe uitvoe-

waarschuwing op het moment dat

Dit is de eenvoudigst te configure-

router via vpn verbinding mee moet

ring van die usb-aansluitingen. We

er bijvoorbeeld geen internetverbin-

ren router in deze test, althans als

maken. Je hebt al een gebruikers-

Merk

DrayTek

Linksys

Productnaam

Vigor 2120

Website

www.draytek.com

Gemiddelde prijs

€ 115

BEST GETEST FEB 2016

LRT214 www.linksys.com € 198

Ethernet wan-aansluiting

Dual wan

Nee

Geïntegreerd xdsl-modem Ondersteuning voor 3g/4g-dongle Aantal lan-aansluitingen

Lanpoort-snelheid

1 Gbps

Ondersteuning wifi

Nee

2,4 GHz-band

Nee

5 GHz-band

Nee

PPTP

LT2P

IPSec

Ssl vpn / OpenVPN

Usb-printerserver

Nee

Usb-fileserver

Nee

Doorvoersnelheid wan -> lan

630 Mbps

936 Mbps

Doorvoersnelheid PPTP VPN-tunnel met encryptie

7,2 MB/s

1 MB/s

Stroomverbruik aan

1,5 W

5,1 W

2P lan -> wlan drie notebooks tegelijkertijd 2,4 GHz (gemiddeld)

nvt

2P wlan -> lan drie notebooks tegelijkertijd 2,4 GHz (gemiddeld)

nvt

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

314 - Groepstest - Routers JW.indd 82

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:32:47

GROEPSTEST Vpn-routers

naam en wachtwoord aangemaakt voor de interface. Die kun je ook hiervoor gebruiken. Het is uiteraard ook mogelijk om andere gebruikersaccounts aan te maken als je dat wilt. Ssl vpn behoort bij deze router overigens niet tot de mogelijkheden. De draadloze prestaties zijn het meest constant van de drie modellen in deze test die over wifi beschikken. Zowel de upload- als de downloadsnelheid is een zeer acceptabele 70 Mbps. De snelheid via onze vpn-verbinding valt daarentegen juist weer wat tegen. We

Echt modern oogt de interface van de Zyxel SBG3300-N niet, maar

komen niet verder dan 1,2 MB/s.

met name het opzetten van een vpn-verbinding gaat erg eenvoudig.

Sitecom

TP-Link

WLR-4002B

SafeStream TL-ER604W

www.sitecom.com

www.tp-link.com

€ 156

€ 121

Zyxel

BESTE KOOP

FEB 2016

SBG3300-N

Conclusie

www.zyxel.com

Ben je op zoek naar een rou-

€ 182

Nee

3/4*

1 Gbps

Nee

336 Mbps

164 Mbps

944 Mbps

4,2 MB/s

3,6 MB/s

1,2 MB/s

3,2 W

1,6 W

5,4 W

75 Mbps

55 Mbps

75 Mbps

56 Mbps

71 Mbps

65 Mbps

314 - Groepstest - Routers JW.indd 83

om vpn-verbindingen op te kunnen zetten, dan is er niet veel keuze als je de prijs een beetje binnen de perken wilt houden. Gebaseerd op onze ervaringen en tests, raden we je aan om modellen zonder

WWW.PCMWEB.NL

ter die specifiek is ontwikkeld

wifi niet meteen uit te sluiten. Sterker nog, de DrayTek Vigor 2120 in deze test is onze favoriet. Dat is een router zonder al te veel franje, maar wel eentje die uitstekend presteert, op alle fronten. We roepen de Vigor 2120 dan ook uit tot Best Getest-product. Voor de Beste Koop gaat het tussen de TP-Link SafeStream TL-ER604W en de Zyxel SBG3300-N. Aangezien dit een test is van vpn-routers, kiezen we voor de TP-Link, omdat die het beter doet bij onze tests. Zoek je wat meer een allround-product, dan gaat onze voorkeur uit naar de Zyxel SBG3300-N.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-1-2016 11:33:04

ACHTERGROND Alle kabels weg

OPGERUIMD STAAT NETJES Alle kabels in het gareel

Het lijkt een paradox: in en om ons huis wordt alles steeds verder draadloos, maar desondanks neemt het aantal snoertjes, adapters en kabels hand over hand toe. Hoe krijg je orde in deze chaos? PCM geeft je praktische tips om drie keer kabelchaos aan te pakken: in de meterkast, bij de tv en bij je bureau. E R N S T VA N D E N B O S C H

e kunnen het ons nu haast niet

maar glasvezelkabels voor internet komen

met een 12 volt-aansluiting, terwijl usb-gevoede

meer voorstellen: een huis waar en-

steeds vaker voor.

apparaten zoals tablets en telefoons toekun-

kel stroomaansluitingen aanwezig

Waar we vroeger prima uit de voeten konden

nen met 5 volt. Met alle extra adapters bovenop

waren. Wij weten immers niet beter dan dat een

met 220 volt-wisselspanning door het hele huis

alle bestaande kabels voor tv, netwerk, audio

huis is voorzien van aansluitingen voor stroom,

(wat in de praktijk tegenwoordig 230 volt is, zie

enzovoort is het dus een permanente kabelcha-

telefoon en tv. De telefoon- en/of tv-kabel wordt

kader), hebben we nu allerlei apparaten die

os. Daarom gaan we in dit artikel drie plekken

vaak ook nog voor internettoegang gebruikt,

werken met een zwakstroomvoeding. Sommige

aanpakken waar kabels zich ophopen: in de meterkast, bij de tv en bij je bureau. Hoe kunnen we het slimmer en ordelijker inrichten? En we kijken

Van 220 naar 230 volt

we ook naar de mogelijkheid om de hoeveelheid

Hoewel vrijwel iedereen het nog heeft over 220 volt, is de spanning die op ons elektriciteitsnet in huis staat 230

kabels te beperken: in eerste instantie door het

volt. Hiertoe is in 1985 besloten in het kader van het harmoniseren van de netwerken in Europa: zo hanteerde

bundelen van meerdere stromen door één kabel

Engeland op dat moment nog een spanning van 240 volt! Gedurende een periode van 20 jaar is geleidelijk de

(bijvoorbeeld data en voeding door dezelfde

spanning met 10 volt verhoogd naar 230 volt.

kabel) of door het helemaal draadloos oplossen.

Mocht je zelf eens gaan meten – en doe dat uiteraard voorzichtig en alleen als je weet wat je doet – dan zul je ontdekken dat je waarschijnlijk niet exact 230 volt op je multimeter zult aflezen. De afspraak is gemaakt dat er een marge is van +6% en - 10%. Alles tussen 216 en 243 volt is dus goed. Het verhogen van de netspanning heeft vrijwel alleen voordelen opgeleverd. Zo mag er standaard maximaal 16

De meterkast

De meterkast is de plek waar de nutsbedrijven

ampère stroom door een elektriciteitsader lopen. Het maximale vermogen dat daarmee geleverd kan worden,

hun diensten aanbieden en waar afname door

is 3520 watt (vermogen watt = voltage x ampère). Die 10 volt extra maakt dat we nu gemiddeld 160 watt extra

de consument start. We hebben het dan over

vermogen kunnen aanspreken. Overigens kan onze apparatuur steeds beter omgaan met die verschillende volta-

gas, water en elektriciteit, maar ook de kabel-

ges: op een moderne adapter staat in kleine lettertjes dat deze werkt binnen een bandbreedte van voltage (soms

aansluitingen voor telefoon/tv/internet (in jargon

wel tussen 100 tot 240 volt) en frequenties (tussen 50 tot 60 Hz).

heet dat het AOP: Abonnee Overname Punt).

Bron: http://welke-kiezen-kopen.nl

Een meterkast in een nieuw huis is overzichtelijk ingericht, maar door de jaren heen wordt deze

/ NR. 02 - FEBRUARI

515 - Achtergrond - Kabels wegwerken JW.indd 84

2016

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:34:50

ACHTERGROND

Alle kabels weg

Na verloop van tijd wordt het vaak een rommeltje.

Stopcontacten in de meterkast Standaard wordt vaak één dubbel geaard stopcontact in een meterkast geplaatst. Aangezien we er veel meer zullen gebruiken, is het zaak hierop te anticiperen. Maak gebruik van meervoudige contactdozen die tegen de wand van de meterkast geschroefd worden. Er zijn varianten met tot wel twaalf aansluitingen. Dat lijkt wat overdreven, maar sommige adapters nemen door hun onhandige vorm vaak twee aansluiten in beslag, omdat deze grotendeels over een vrije aansluiting heen valt.

Bundelen Op zich is het geen noodzaak om 230 volt en gelijkspanning gescheiden te bundelen, maar het levert wel een duidelijk onderscheid op tussen deze verschillende type aansluitingen. Iets anders geldt voor de datakabels van bijvoorbeeld tv en telefoon. Hoewel deze vaak al afgeschermd zijn met een mantel in de kabel, is het verstandig om interferentie te voorkomen, dus houdt deze uit de buurt van elektriciteitskabels en bundel deze nooit hiermee samen.

steeds chaotischer. Oorzaak is vaak het wisselen

ook worden voorzien van voeding! Zo verandert

en/of uitbreiden van de diensten die we afne-

een overzichtelijke situatie in een kabelbrei. We

men: de oorspronkelijke tv-aansluiting wordt

geven vijf tips om in de meterkast weer orde op

ten behoeve van sneller internet uitgebreid met

zaken te stellen.

een splitter en verbonden met een kabelmodem, achter het modem zit vervolgens weer een

Extra groepen

wifi-router. En achter die router is de telefoon-

Benut bij nieuwbouw en renovatie de kans

aansluiting in gebruik en benutten we de (bijna

om extra groepen in huis aan te brengen. Een

standaard aanwezige) vier lan-aansluitingen.

moderne keuken vraagt al snel minimaal vijf

Helaas blijkt dat in de praktijk natuurlijk net weer

groepen: meer dan er vroeger standaard in een

één lan-aansluiting te weinig, dus wordt er ook

huis aanwezig waren. Deze extra groepen bieden

Kabelbinders

een gigabitswitch van acht poorten bijgeplaatst.

de kans om de vaatwasser, oven(s), close-in-boi-

Het gebruik van tiewraps lijkt ideaal, maar is dat

Met voldoende lan-poorten kun je immers ook

ler, koel/vriescombinatie en overige apparaten

niet altijd. Naast het risico dat de tiewrap te strak

een in de meterkast geplaatste NAS aansluiten.

allemaal een eigen groep te geven. Zo gaat het

wordt aangetrokken en een kabel beschadigt,

En naast alle datakabels die op deze verschil-

licht in huis niet uit als de frituurpan ingescha-

is het niet mogelijk achteraf een kabel eenvou-

lende apparaten aangesloten worden, moeten ze

keld wordt.

dig toe te voegen of juist te verwijderen. Een

WWW.PCMWEB.NL

515 - Achtergrond - Kabels wegwerken JW.indd 85

Alles gelabeld, nu nog de kabels bundelen.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-1-2016 11:35:11

ACHTERGROND Alle kabels weg

muren of plafond om afstanden te overbruggen. Een kabel van de ene hoek naar de andere kan wellicht eenvoudig via een extra buis onder de vloer, waar je later langs alle plinten (of over de deuren) een speciale kabelgoot moet plaatsen. Denk bij het aanleggen van die loze buizen ook in de hoogte. Het onzichtbaar aansluiten van een surroundspeaker in de hoek van de kamer tegen het plafond is fraai, als je op tijd de juiste voorbereidingen treft. Doe je dat niet, dan blijft later altijd een kabel zichtbaar. Klittenband is een beter

De slimste kabel

alternatief voor tiewraps.

Is er geen sprake van nieuwbouw of renovatie, dan moet je ter plekke oplossingen verzinnen betere oplossing is het gebruik van hersluitbare

Houd hier vooraf alvast rekening mee. Dus bij

om alles overzichtelijk te krijgen. Ontkom je

tiewraps of kabelband met klittenband. Het ka-

nieuwbouw of renovatie: zorg voor voldoende

niet aan het gebruik van kabels, maak dan wel

belband is in diverse kleuren beschikbaar en kan

stroom- en lan-aansluitingen bij de tv. Bedrade

gebruik van de technische mogelijkheden. Hdmi-

eenvoudig losgehaald worden om een aanpas-

internetaansluitingen voor de tv, receiver en de

aansluitingen combineren signaal van audio én

sing te doen.

mediaspeler zijn betrouwbaar en storingsvrij, en

video in één kabel en de nieuwste standaard

hebben de voorkeur boven een wifi-verbinding.

voegt daar ook nog ethernet aan toe. Dat is zo-

Labelen

wel technisch als esthetisch een betere oplossing

Label aansluitingen aan beide zijden. Dat biedt

Loze leidingen

grote voordelen bij het vervangen van appara-

Heb je bij nieuwbouw of verbouwing eenmaal

tuur. Niet alleen trekken we de juiste stekkers

bedacht waar je speakers gaat plaatsen, waar

erop dat de hdmi-aansluiting 90 graden zwenk-

los, we weten ook waar iets start en eindigt. Het

stroom en internet nodig is en waar eventuele

baar is: de tv kan zo dicht op de achterwand ge-

vervangen van een defecte adapter is dan een-

extra coaxaansluitingen handig zijn? Breng

monteerd worden en de av-receiver kan verder

voudiger. Voorzie ook al je elektriciteitsgroepen

indien mogelijk ook extra buizen aan in vloer,

naar achter geschoven worden in het tv-meubel.

dan allemaal losse kabels. Kies verder kabels van de juiste lengte en let

van duidelijke labels.

De televisie

Ooit was het aansluiten van een televisie simpel: coaxkabel erin en stroom erop… klaar. Onze moderne smart-tv’s nemen daar geen genoegen meer mee. Niet alleen wordt er een lan-aansluiting verwacht (draadloos wordt soms ook ondersteund, maar is voor het streamen van beeld vaak een mindere oplossing), ook willen we het geluid van de tv via onze audio-installatie horen tijdens het afspelen van films. Dus moet er een koppeling zijn tussen de tv en de audio/ video-receiver. Hiermee wordt de av-receiver vaak het centrale apparaat waarop aansluitingen van de kabel-settopbox, cd/dvd-speler, gameconsole én surroundspeakers samenkomen. En vergeet ook hier de diverse stroomaansluitingen en -adapters niet. We geven negen tips om de chaos te beperken.

Denk vooruit

Bouw zelf een fraaie multimedia-opstelling, zodat je bijvoorbeeld al rekening kunt houden met de plekken waar

Net als bij de meterkast geldt: de kluwen

kabels moeten komen.

van draden wordt gaandeweg steeds erger.

/ NR. 02 - FEBRUARI

515 - Achtergrond - Kabels wegwerken JW.indd 86

2016

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:35:25

ACHTERGROND

Alle kabels weg

Samen via één draadje Als iets niet draadloos kan, maar het doorvoeren van meerdere kabels naar een punt

Power over ethernet

ook op problemen stuit, zijn er nog andere oplossingen te bedenken. Zo bestaat er

Sommige producten die als ‘draadloos’ worden gepromoot, zijn dat in de praktijk

de mogelijkheid om verschillende type signalen gezamenlijk via één kabel te laten

maar zelden. Het signaal van een ip-camera of draadloze speaker gaat inderdaad

lopen.

door de lucht en niet via een snoer, maar het apparaat zelf is meestal wel via een stroomkabel aangesloten om te kunnen werken. Niet ‘echt’ draadloos dus. Geluk-

Powerline

kig zijn er tegenwoordig ook ip-camera’s die hun spanning via een ethernetkabel

Bekend is het combineren van stroom en netwerkdata via powerline-adapters. In de

kunnen krijgen: ‘power over ethernet’ oftewel PoE. Er is dan nog steeds sprake van

meterkast koppel je een powerline-adapter aan de switch of router en natuurlijk aan

een fysieke aansluiting, maar het blijft er maar één. Bovendien is een datakabel

een stopcontact. Elders in huis sluit je dan op een regulier stopcontact een tweede

betrouwbaarder dan draadloos. Zo’n oplossing vereist natuurlijk wel een investering

powerline-adapter aan (en meer kan ook). Er ontstaan dan ter plekke nieuwe

in de meterkast: de bestaande switch zal een upgrade moeten krijgen naar een versie

lan-aansluitingen. Uitgebreide powerline-adapters bieden (naast hogere doorvoer-

die PoE ondersteunt.

snelheden) ook meerdere lan-aansluitingen per adapter en/of creëren een extra Usb

wifi-toegangspunt.

De laatste combinatie die we noemen, biedt Moka

twee voltages via één aansluiting: een wand-

Ook interessant is het combineren van internet en multimedia via de coaxkabel, ook

contactdoos met een usb-aansluiting. Een

wel Moka of Moca (multimedia over coax) genoemd. Deze oplossing is vergelijkbaar

mooie oplossing waarmee je én een normaal

met powerline, alleen wordt het internetsignaal niet via een stroomkabel, maar via

230 volt-apparaat aansluit én tegelijkertijd een

de coaxkabel geleid. Dit kan een fraaie oplossing zijn om een internetaansluiting

usb-apparaat voeding geeft. We verwachten

in de buurt van de tv te realiseren. Daar is immers vaak al een coaxaansluiting én

dat dergelijke aansluitingen steeds meer de

stroom voorhanden. Hirschmann heeft bijvoorbeeld MOKA 32 als oplossing.

standaard worden in onze huishoudens.

Het bureau

Stroom via usb

worden gecreëerd. Deze kun je wegwerken in

Moderne tv’s hebben vaak ook meerdere usb-

een kabelgoot, maar denk ook eens aan een

aansluitingen. Hierop staat 5 volt spanning en

oplossing via een achterwand. De handige doe-

onze werkplek te organiseren. We hebben het

die kun je gebruiken om bijvoorbeeld een sim-

het-zelver vindt op www.meubelwerktekening.

dan natuurlijk over het bureau waarachter we

pele mediaspeler zoals de Google Chromecast

nl diverse tv-meubels met complete bouwteke-

werken en de randapparatuur die daarbij ingezet

van stroom te voorzien. Deze hang je vervolgens

ningen.

wordt. Een moderne werkplek biedt plaats aan

achter de tv, zonder dat een aparte voedings-

Als laatste geven we tips om de kabelchaos op

een telefoon, computer, toetsenbord, muis en

adapter nodig is. Hiermee voorkom je onnodige

Plinten en kabelgoten

snoeren.

De kabels achter de av-receiver kun je bundelen

ook nog onze smartphone kunnen koppelen

met kabelband met klittenband, zodat aanpas-

en laden. En niet alleen moeten al deze zaken

ARC

een scala aan randapparatuur. Vaak willen we

singen eenvoudig door te voeren zijn. Als kabels

onderling gekoppeld worden, er moet ook ver-

Als de tv aanstaat en je wilt geluid naar je av-

naar speakers getrokken moeten worden, zijn

binding zijn met stroom en internet.

receiver sturen, dan kan dat via dezelfde hdmi-

er fraaie oplossingen voor het wegwerken in de

kabel die normaal gesproken beeld van de re-

plint. Deze ruimte is echter beperkt. Kies daarom

All-in-one

ceiver naar de tv stuurt. De ingang van de tv kan

voor platte audiokabels: deze nemen nauwelijks

De hoeveelheid kabels van een computer kan

als uitgang dienen en de uitgang van de receiver

ruimte in.

beperkt worden door te kiezen voor een all-in-

als ingang. Deze techniek heet ARC en moderne

Voorkom overigens interferentie en houd

one-oplossing. Apple heeft hier natuurlijk fraaie

receivers kunnen hiermee overweg. Het biedt

stroomkabels gescheiden van alle andere kabels,

oplossingen voor, waarbij alle hardware in de

een fraaie oplossing en bespaart het gebruik van

zodat de kans op storing beperkt wordt.

monitor is ondergebracht en de randappara-

een (optische) kabel tussen tv en versterker. Let erop dat je wel hdmi1.4-kabels nodig hebt.

Labelen

tuur (muis, toetsenbord en eventueel trackpad) draadloos verbonden zijn. Gelukkig zijn er ook

Vroeg of laat ga je iets aan je opstelling veran-

vergelijkbare pc-oplossingen: zo bieden onder

deren. Het is handig dat je dan snel kunt zien

meer MSI en HP vergelijkbare oplossingen die

Uiteindelijk ontkom je niet aan het moeten

waar welke kabel voor dient. Gebruik labels of

met Windows werken. Een andere oplossing is

wegwerken van kabels. Zeker tussen de tv en de

verschillende kleuren kabels om dit proces te

om te kiezen voor een minicomputer die je ach-

overige apparatuur zullen verbindingen moeten

vergemakkelijken.

ter de monitor ophangt. De verbindingen tussen

Achterwand

WWW.PCMWEB.NL

515 - Achtergrond - Kabels wegwerken JW.indd 87

/ NR. 02 - FEBRUARI

2016

12-1-2016 11:35:37

ACHTERGROND Alle kabels weg

de mini-pc en monitor zitten dan niet in het zicht;

Omdat de computer niet op de grond staat,

muis en toetsenbord zijn draadloos verbonden.

maak je eenvoudiger onder het bureau schoon.

Er zijn genoeg oplossingen om een kabelchaos rond je bureau te voorkomen.

Bovendien oogt het echt opgeruimder als de

Zwevend

systeemkast niet de grond staat. Overweeg deze

Mocht je de bestaande computer willen houden,

lijn voort te zetten en de monitor(en) aan een

dan is het slim deze hangend aan het bureau

beugel te bevestigen. Het lijkt alsof ze zweven:

te monteren. Doordat de bovenzijde van de

dat ziet er opgeruimd uit en deze beugels heb-

een kunststof kabeldoorvoer. Deze zijn ook los te

computer dan dichtbij het werkblad zit, kun je

ben vaak slimme mogelijkheden om de snoeren

koop en door een doe-het-zelver naderhand te

de snoeren fraai onder het blad wegwerken.

tussen pc en monitor netjes weg te werken.

plaatsen. Slim is om dan een oplossing te kiezen

Printer Een simpele oplossing met snel resultaat.

enkel kabels door te voeren, maar er zijn ook

een all-in-one (printer/scanner/fax) niet op het

varianten die bijvoorbeeld extra usb-poorten bie-

bureau, maar werk deze elders weg. Dat scheelt

den en zelfs een kaartlezer aan boord hebben.

lawaai en warmte.

Kabeldoorvoer

515 - Achtergrond - Kabels wegwerken JW.indd 88

kabelgoten en -korven in de handel. Deze zul je echter wel vaak moeten schroeven en dat kan op problemen stuiten. Er zijn kunststof kabel-

willen aansluiten. Denk aan een tijdelijke

geleiders die je kunt vastplakken. Een erg leuke

verbinding om wat foto’s van je telefoon

oplossing is die van Cablox: het lijkt op uit de

over te zetten of om bestanden op een

kluiten gewassen klittenband waar je snoeren

usb-stick te plaatsen, maar natuurlijk ook

en zelfs adapters kunt ‘vastklitten’. Handig is dat

De wat meer zakelijke bureaus hebben vaak

2016

Rest nog het wegwerken van kabels onder het bureau. Natuurlijk zijn er oplossingen met

Uiteindelijk zul je toch snoeren op je pc

aan de voedingskabels voor de monitor.

/ NR. 02 - FEBRUARI

er zijn basisversies die het mogelijk maken om

Veel randapparatuur kan draadloos werken: zet

niet alleen snoeren rond de werkplek, maar ook

die aansluit bij je eigen specifieke behoeften:

je deze ook weer snel los kunt trekken (www. cablox.com).

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:35:59

NIEUW!

Voor je dagelijkse dosis Apple!

Iedere dag biedt MacWorld.nl het laatste nieuws over de iPhone, iPad en Mac, reviews over nieuwe Apple-producten, handige how to’s en leuke video’s. En verder: » Maak een account aan en discussieer mee » Koop en verkoop je Apple-producten via MacWorld-mResell » Meld je aan voor de wekelijkse GRATIS nieuwsbrief

Ga snel naar MacWorld.nl »

Naamloos-1 Naamloos-1 1 1

27-10-2015 15:51:54 10:21:54 1-10-2015

GROEPSTEST Hybride laptops

LAPTOP, TABLET OF STANDAARD Groepstest hybride laptops

Hybride laptops met aanraakschermen en meerdere gebruiksstanden waren al een tijdje erg populair in de bedrijfswereld. Dankzij gestaag dalende prijzen komen ze nu ook binnen het bereik van de gewone consument. PCM test zeven van deze 2-in-1-modellen met een prijskaartje tussen de 749 en 1.699 euro. J OZ E F S C H I L D E R M A N S

Testverantwoording De prestaties meten we met Futuremark PCMark 8. Dit benchmarkprogramma gebruikt verschillende belastingscenario’s op basis van populaire applicaties (thuis, creatief en zakelijk, alsook schijfprestaties). De grafische

et een hybride laptop heb je een veelzijdig apparaat in handen. Je

kunt ‘m als gewone laptop gebrui-

prestatie meten we met Futuremark 3DMark Professional Edition 1.x. Ook deze benchmark gebruik verschillende

ken, maar door het scherm om te

belastingscenario’s gebaseerd op echte video- en gamefragmenten. Verder houden we rekening met Microsofts

klappen kun je ‘m ook inzetten als

eigen Windows Experience Index (WEI), hoewel die in Windows 10 niet meer automatisch wordt getoond. Maar

tablet. Bij een aantal modellen kun

deze score kunnen we nog wel opvragen door middel van een script. Uit de verschillende benchmarkcijfers

je zelfs het toetsenbord losklikken.

berekenen we een gewogen prestatiescore op 100 punten. Daarin vertegenwoordigen de Futuremark PCMark 8

In deze test hebben we een mengel-

Accelerated Home Score 15%, de PC Mark 8 Accelerated Creative Score 10%, de Microsoft WEI 5%, de PC Mark

moes van hybride laptops, waarbij

8 harde-schijfprestaties 15%, de 3DMark Ice Score Unlimited, Cloud en Skydrive grafische scores elk 10%, het

je bij sommige modellen het

gewicht 10% en de autonomie (berekend met de PC Mark 8 Accelerated Home Battery Score) 15%. Op basis van

toetsenbord los kunt maken of het

deze gewogen prestatiescore berekenen we een eveneens gewogen prijs/kwaliteitscore op 100 punten, waarin

apparaat neer kunt zetten op zijn

de prestaties voor 60% en de prijs voor 40% meetellen. In dit artikel geven we die prijsprestatiescore weer met

standaard of als tent. Bij dat laatste

behulp van maximaal vijf sterren.

staat de laptop als een driehoek op je bureau.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

304 - Groepstest - Laptops JW.indd 90

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:38:54

GROEPSTEST Hybride laptops

Asus Transformer Book T300 Chi

dus gaat, waardoor het soms een

gebruikt. Met de meegeleverde usb-

www.asus.com

seconde of meer duurt voor je er

kabel bereik je alleen usb 2.0-snel-

daarna weer verder mee kunt wer-

heden. Asus levert behalve enkele

ken. Verder is er geen hardware-

hulpprogramma’s geen extra soft-

ondersteuning voor de interface-

ware mee. Je krijgt bij deze 2-in-1

Deze compacte en lichte tablet met

Daarom steken er twee laders in de

moduswisseling tussen tablet en

de standaard Windows 10-ervaring,

een energiezuinige Intel-processor

verpakking, wat niet zo handig is. Bij

laptop in Windows 10. De tabletmo-

weliswaar in de Pro-variant. Rouwig

van de vijfde generatie tover je met

de installatie van Windows 10 werkt

dus moet je dus telkens handmatig

zijn we daar niet om, want dan is er

behulp van het meegeleverde toet-

de koppeling nog niet en moet je

kiezen wanneer je de tablet uit zijn

ook geen bloatware die je systeem

senbord-dock om in een compacte

alles invullen met het on-screen-

dock trekt. De usb-aansluiting van

nodeloos vertraagt.

laptop. De prijs van deze 2-in-1 is

toetsenbord. Daarna moet je tablet

het dock dient uitsluitend voor het

relatief laag mede door het ont-

en dock apart koppelen. Dit staat

laden. Deze 2-in-1 heeft daardoor

breken van een extra batterij in het

wel in de handleiding die je online

maar één micro usb-poort, die

toetsenbord-dock, dat overigens

vindt, maar wordt nergens in de

gelukkig wel usb 3.0 ondersteunt,

wel van goede kwaliteit is. Op de al-

verpakking uitgelegd en is voor een

op voorwaarde dat je een

gehele bouwkwaliteit valt niets aan

onervaren gebruiker misschien niet

(niet-meegeleverde)

te merken. Wij testten de versie met

direct duidelijk. De koppelmodus

usb 3.0-kabel

12,5-inch wqhd ips-aanraakscherm.

schakel je in door het schuiftoetsje

De hoge schermresolutie van 2560

links op het toetsenbord een tijdje

x 1440 pixels zorgt voor een erg

naar rechts te drukken. Dan be-

kleine Windows 10-interface, die

gint het blauwe status-ledje

met wat dikkere vingers niet altijd

te knipperen. Vervolgens

goed te bedienen is. Met de mee-

kies je in Windows Blue-

geleverde actieve Asus Collection

tooth in Instellingen,

stylus lukt het beter. De pen wordt

Apparaten, selecteer je

van stroom voorzien door één

Asus T300CHI Docking

niet-oplaadbare aaa-batterij. Je kunt

en typ je de getoonde

natuurlijk ook de zoominstelling

zescijferige beveili-

van Windows gebruiken, al maakt

gingscode op het

die niet alle interface-onderdelen

toetsenbord om de

voldoende groot. Standaard staat

koppeling te active-

de Windows-zoom trouwens al op

ren. Een minpunt is

150 procent. Het keyboard-dock

dat het toetsen-

waarin de tablet magnetisch stevig

bord wanneer je

vastklikt, heeft lichtjes opstaande

het een tijd niet

‘chicklet’-toetsen. Het wordt

aanraakt in een

draadloos via bluetooth met de

soort slaap-

tablet verbonden. Je laadt het dock

mo-

een traditionele lader

Asus Transformer Book T300 Chi

wordt geladen.

www.asus.com

apart via usb, terwijl de tablet met

Gemiddelde prijs: € 749,-

Score

Pluspunten

BESTE KOOP

FEB 2016

• Licht en compact • Prijs • Actieve stylus

Minpunten • Geen automatische interfaceschakeling • Slechts één (micro-)usb-poort

WWW.PCMWEB.NL

304 - Groepstest - Laptops JW.indd 91

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-1-2016 11:39:08

GROEPSTEST Hybride laptops

Dell Inspiron 13 7000 www.dell.nl Deze compacte 2-in-1-laptop heeft

en heeft led-verlichting, die je

lus werkt volledig passief en heeft

Dell Inspiron 13 7000

een aanraakgevoelig 13,3-inch

optioneel via de F10-toets kunt

dus geen eigen voeding. Wat betreft

www.dell.nl

full hd ips-scherm dat 360 graden

uitschakelen. De Inspiron 13 7000

uitbreidingen heeft deze laptop

Gemiddelde prijs: € 999,-

plooit rond twee stevige, volledig in

is in verschillende configuraties ver-

drie usb-poorten, waarvan twee

het chassis geïntegreerde metalen

krijgbaar vanaf € 679,-. Wij testen

snelle 3.0-versies, een volwaardige

scharnieren. Je kunt het apparaat

de duurste uitvoering, met Intel

hdmi-uitgang die echter in tegen-

op vier manieren gebruiken: als

Core i7 van de zesde generatie, 8

stelling tot bij de Toshiba Radius

laptop, tablet, tent of standaard. De

GB niet-uitbreidbare ram en 256 GB

15 geen 4K-uitvoer ondersteunt,

derde en vierde gebruiksstanden

sata3-ssd van Samsung. De Inspiron

een audiopoort, een sd-geheugen-

• Bouwkwaliteit

(tent en standaard) zijn ideaal om

13 is nauwelijks dikker of zwaarder

kaartlezer en een veiligheidsslot.

• Toetsenbord

respectievelijk te gamen of iets op

dan de Asus Transformer Book

Een vaste netwerkaansluiting kun je

• Gratis McAfee en Dropbox

het scherm te bekijken, bijvoor-

T300Chi, maar heeft wel veel krach-

toevoegen via een apart verkrijg-

beeld een film of presentatie.

tigere hardware. Natuurlijk betaal je

bare usb-adapter. Behalve een

Windows 10 schakelt zijn gebrui-

daar ook voor, maar als je krachtige

Amazon-knop en een probeerversie

kersinterface automatisch tussen

hardware zoekt in een licht, plat en

van Microsoft Office zit er geen

desktop- of tabletmodus, al kun je

toch stevig aanvoelend chassis, dan

overbodige software op deze Dell.

dit automatisme wel uitschakelen.

is deze Dell een 2-in-1 om rekening

Integendeel, in de aankoopprijs zijn

Het chicklet-toetsenbord wordt in

mee te houden. Waar bij de Asus

een jaarabonnement op McAfee

de tabletstand de onderkant van

de pen apart wordt meegeleverd,

LifeSafe antimalware en 20 GB

Dell-hulpprogramma’s op voor

het toestel en is dan uitgeschakeld.

steekt die bij de Dell gewoon in de

gratis Dropbox-opslag inbegrepen.

back-ups, stroom- en videobeheer

Het toetsenbord is spatbestendig

zijkant van het chassis. De Dell-sty-

Verder staan er de gebruikelijke

en automatische updates.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

304 - Groepstest - Laptops JW.indd 92

Score

Pluspunten

Minpunten • Geen

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:39:23

GROEPSTEST Hybride laptops

HP Spectre x2 12-a030nd

Miracast. De meegeleverde actieve

3D-modellen van familieleden en

www.hp.nl

pen wordt van stroom voorzien

vrienden creëren. Je hebt de keuze

door een gewone aaa-batterij. De

tussen het scannen van een buste

HP Spectre x2 heeft een energiezui-

of van een volledig lichaam. Met

nige Intel Core M7 processor van de

(veel) geduld kun je hiermee mooie

Deze 2-in-1 van HP heeft een

In plaats van een klep heeft de x2

zesde generatie. Het werkgeheugen

resultaten bereiken. Dat is leuk,

gelijkaardig ontwerp als de Surface

12 aan de achterkant een alumini-

van 8 GB kun je niet uitbreiden.

maar het is wachten tot er meer

Pro van Microsoft: het is een dunne

um standaard die in het chassis van

Naast een 5 megapixel-webcam aan

nuttige software verschijnt die deze

tablet met geïntegreerde standaard

de tablet wegzinkt, reden waarom

de voorzijde heeft deze tablet ook

veelbelovende RealSense-technolo-

en een afneembare toetsenbord-

het geheel iets dunner is. Je kunt

een Intel RealSense 3D-camera met

gie ondersteunt.

cover. Alhoewel de HP een kleiner

die standaard niet gewoon naar

twee digitale microfoons aan de

scherm heeft van 12 inch, is de

achteren trekken. Daarvoor moet je

achterzijde. Daarmee kun je niet al-

tablet toch wat breder en hoger.

eerst op een knopje aan de linker-

leen objecten in 3D scannen, maar

Daardoor zit er een vrij brede rand

zijkant van de tablet drukken. De

ook je pc en software besturen

HP Spectre x2 12-a030nd

rond het full hd-aanraakscherm,

standaard klikt dan los, waarna je

door middel van handgebaren en

www.hp.nl

waardoor dat er heel wat minder

de tablet traploos in elke gewenste

zonder het scherm aan te raken.

Gemiddelde prijs: € 1499,-

gelikt uitziet dan het scherm van de

positie plaatst. De vaste batterij van

Verder kun je virtuele computer-

Surface Pro. Maar HP’s tablet is wel

de Spectre x2 laad je op via een mi-

beelden integreren met het echte

een heel klein beetje dunner dan

cro-usb-poort aan de rechterkant.

camerabeeld. Momenteel is er nog

die van Microsoft, zelfs in combina-

Links zit er een tweede micro-usb-

niet veel software die deze Intel

tie met de toetsenbordcover. Die is

poort die je voor dataoverdracht

RealSense-technologie ondersteunt.

net zoals de tablet vervaardigd uit

kunt gebruiken. Behalve een 3,5

HP levert een demo-app mee van

• Bouwkwaliteit

één stuk aluminium en voelt degelij-

mm audioaansluiting, overigens

Intel en je kunt ook terecht in de

• Pen

ker aan dan de plastic Type Cover

aanwezig bij alle geteste laptops,

Intel Apps Showcase, maar tijdens

• 3D-camera

van Microsoft. Op de chicklet-toet-

zijn er verder geen in- of uitgangen.

onze test was daar maar één app

sen is het ook aangenamer typen.

Wil je een externe monitor aanslui-

te vinden, namelijk itSeez3D. Met

Bovendien zijn de toetsen verlicht.

ten, dan kan dit alleen draadloos via

deze app kun je fotorealistische

WWW.PCMWEB.NL

304 - Groepstest - Laptops JW.indd 93

Score

Pluspunten

Minpunten • Weinig poorten

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-1-2016 11:39:38

GROEPSTEST Hybride laptops

BEST GETEST

HP Spectre x360 13-4159nd Special Edition

FEB 2016

www.hp.nl Het 13,3-inch full hd-aanraak-

in de standaard-modus of naar

een speciale functietoets. De Intel

scherm van deze compacte

voren in de tent-modus. Toetsen-

Core-i7-processor van de zesde

2-in-1 draait 360 graden rond twee

bord en aanraakvlak worden in de

generatie is dezelfde als die in de

HP Spectre x360 13-4159nd Special Edition

goudkleurige metalen scharnieren

niet-desktopmodus automatisch

Lenovo Yoga 900. Het 8 GB werkge-

www.hp.nl

die volledig in het chassis geïnte-

uitgeschakeld. Naast beide scherm-

heugen kun je blijkbaar niet uitbrei-

Gemiddelde prijs: € 1399,-

greerd zijn en dus niet hinderlijk

scharnieren zijn ook de schermen

den, al ondersteunt de gebruikte

uitsteken. Windows 10 detecteert

laptopranden goudkleurig. De rest

processor tot wel 16 GB werkgeheu-

wanneer je de schermpositie wijzigt

van deze 2-in-1 heeft een zilver-

gen. De x360 heeft een volwaardige

en schakelt zijn interface, als je dat

grijze kleur. De verlichte chicklet-

hdmi-poort en daarnaast nog een

wilt, automatisch tussen de tablet-

toetsen van het toetsenbord zijn

mini-DisplayPort. Verder wordt ook

en desktop-gebruiksstand. Je kunt

lichtjes afgerond, wat de ergonomie

draadloze videoweergave via Mi-

• Bouwkwaliteit

deze laptop uiteraard ook als een

ten goede komt. Ook het extra

racast ondersteund. HP levert een

• Gratis McAfee

tent of standaard gebruiken om te

brede en klikbare HP Control Zone

gratis jaarabonnement mee voor

• Groot aanraakvlak

gamen of naar een film te kijken.

aanraakvlak is ergonomisch verant-

McAfee LifeSafe en dat is al heel

De Bang & Olufsen stereospeakers

woord. De led-verlichting van het

wat beter dan de 30 dagen-versies

bevinden zich aan de onderkant

toetsenbord is helaas niet automa-

die we meestal tegenkomen.

en zenden het geluid naar boven

tisch: je schakelt die in en uit via

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

304 - Groepstest - Laptops JW.indd 94

Score

Pluspunten

Minpunten • Toetsenbordverlichting niet automatisch

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:39:46

GROEPSTEST Hybride laptops

Lenovo Yoga 900

normale usb 3.0- en één veelzijdige

baar geleerd van de ophef die dit

www.lenovo.nl

en extra snelle usb Type-C-poorten.

veroorzaakte, want de Yoga 900 is

Een klassieke video-uitgang ont-

vrij van dit alles. Wel worden allerlei

breekt, maar mits je de juiste kabel

Lenovo-hulpprogramma’s meegele-

bijkoopt, kan de type c usb-poort

verd en zijn ook probeerversies van

Ook dit is een compacte 2-in-1-lap-

solutie van 3200 x 1800 pixels, het

daarvoor dienen. Daarnaast wordt

McAfee LifeSafe en Microsoft Office

top met een scherm dat 360 graden

hoogste van alle geteste laptops.

ook draadloze Intel WiDi-video

geïnstalleerd.

rond een scharnier draait en je toe-

De Windows 10-zoomstand staat

ondersteund. De voedingsaanslui-

laat om de laptop in vier verschil-

standaard op 250%, waardoor

ting is niet het traditionele ronde

lende modi te gebruiken. Windows

tekst, apps en andere items toch

type, maar lijkt op een usb-poort.

10 detecteert zelf wanneer je de

goed zichtbaar blijven. Het scherm

Daardoor is de stroomkabel dik en

Lenovo Yoga 900

desktopmodus verlaat en schakelt

is van goede kwaliteit, al hebben

stug; de stroomaansluiting steekt

www.lenovo.nl

zichzelf al dan niet automatisch

witte kleuren net zoals bij het

ook meer dan drie centimeter uit

Gemiddelde prijs: € 1699,-

om naar de tabletmodus. Maar het

Toshiba-scherm een voor ons sto-

de linkerzijkant. Het is een min-

draaimechanisme van de Lenovo

rende gelige schijn. Lenovo gebruikt

puntje bij het voor de rest prachtige

is niet vergelijkbaar met dat van de

dezelfde processor als die in de HP

design van deze Yoga 900. Lenovo

andere 360 graden-laptops in deze

Spectre x360, namelijk een Intel

kwam een tijdje geleden negatief in

test (Dell, HP en Toshiba). Het is een

Core i7-6500U, maar daarbij krijg

het nieuws omwille van de massa’s

zogeheten horlogebandscharnier

je ook direct 16 GB ram (al bestaan

overbodige en volgsoftware die het

• Hoge resolutie

met meer dan achthonderd stalen

er ook goedkopere versies van

ongevraagd op al zijn computers

• Platste 360-graden 2-in-1

en aluminium onderdelen dat

deze 2-in-1 met ‘maar’ 8 GB ram).

installeerde. Het bedrijf

• Veelzijdige en snelle type c usb-poort

doorloopt over de volle lengte van

Behalve de voedingsaansluiting die

heeft blijk-

het 13,3-inch ips-aanraakscherm.

tegelijk een usb 2.0-poort is, heeft

Of dit effectief duurzamer is dan

het zeer platte chassis

• Geeltint scherm

de klassieke scharnieren van de

nog twee

• Duur

Score

Pluspunten

Minpunten

andere laptops weten we niet, maar het lijkt wel logisch omdat de drukkracht die je uitoefent wanneer je het scherm draait beter wordt verdeeld. De Yoga 900 heeft een qhd+-schermre-

WWW.PCMWEB.NL

304 - Groepstest - Laptops JW.indd 95

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-1-2016 11:39:58

GROEPSTEST Hybride laptops

Microsoft Surface Pro 4 + Type Cover 4 www.microsoft.com Generatie vier van Microsofts

tweede generatie en ook vanzelf

met drie usb 3.0-poorten, twee usb

Surface Pro is beter dan generatie

een beetje schuin staat. Je kunt vlot

2.0-poorten, een Gigabit Ethernet-

drie op een aantal punten, maar

typen op dit chicklet-toetsenbord,

poort, een 3,5 mm audio in/uitgang,

Microsoft Surface Pro 4 + Type Cover 4

de verschillen zijn minder groot

maar de kwaliteit steekt bleek af

een mini-DisplayPort-videouitgang

www.microsoft.com

dan die tussen generatie twee en

bij die van alle andere toetsenbor-

en een sleuf voor een beveiligings-

Gemiddelde prijs: € 1599,-

drie. Het aanraakscherm werd 5%

den in deze test. Bovendien zijn

vergrendeling.

groter, maar veel belangrijker is de

de toetsen niet verlicht. De nieuwe

grotere pixeldichtheid van 267 ppi

versie van de Type Cover heeft

zes verschillende uitvoeringen. De

tegenover 216 ppi voorheen. Dat

een iets groter aanraakvlak met

goedkoopste versie heeft een zesde

is 24% méér scherpte dan bij de

een soepeler vegende glazen in

generatie Intel Core-m3 processor,

derde generatie en dat zie je echt.

plaats van plastic beschermlaag.

4 GB werkgeheugen, Intel HD Grap-

• Actieve pen

De hoge resolutie resulteert wel in

Deze Type Cover 4 werkt overigens

hics 515 en 128 GB opslagruimte.

• Lichtgewicht

kleine schermletters, reden waarom

ook met de derde generatie van

De duurste versie komt met een

de Windows-resolutie standaard

de Surface Pro. Optioneel is een

zesde generatie Intel Core-i7, 16 GB

op 200% is ingesteld. De tablet

duurder toetsenbord met een

ram, Intel Iris Graphics en 512 GB

• Duur

behoudt dezelfde afmetingen, maar

vingerafdruklezer verkrijgbaar,

ssd. Wij testten de versie met Intel

• Toetsenbord kan beter

is wel 0,6 mm dunner en ook enkele

waarvan de beveiliging samen-

Core-i5-6300U cpu, 8 GB werkge-

• Beperkt aantal aansluitingen

grammen lichter dan de vorige

werkt met de standaard aanwezige

heugen, Intel HD Graphics 520 en

generatie uit 2014. Uiterlijk zijn er

tpm-beveiligingschip. In combinatie

256 GB ssd, waarvan nog 179 GB

verder weinig verschillen. Het zilver-

met de toetsenbordcover weegt de

rest. Je krijgt de standaard Windows

kleurige magnesium chassis blijft

Surface Pro 4 nauwelijks meer dan

10 Pro-ervaring. Een dertigdagen-

behouden en de kickstand of uit-

1 kg. Het is daarmee het lichtste ap-

versie van Microsoft

klapbare klep waarmee je de tablet

paraat in deze test. Een actieve pen,

Office is de enige

rechtop zet, blijft traploos regel-

aangedreven door één verwissel-

aanwezige pro-

baar. Daardoor kun je het scherm-

bare aaa-batterij, wordt standaard

beersoftware.

gedeelte in elke gewenste schuine

meegeleverd, maar heeft nu 1.024

positie plaatsen. De Windows-toets

drukniveaus, tegenover 256 bij de

die bij de vorige generaties nog

derde generatie. Daardoor voelt op

rechts van het scherm stond, is bij

het scherm tekenen en schrijven

generatie vier verdwenen. Je kunt

natuurlijker aan. Nog een verbete-

natuurlijk gewoon de on-screen

ring is een hogere 8 MP-resolutie

(of on-keyboard) Windows-toets

van de camera op de achterkant.

gebruiken. Het optionele, maar

Die op de voorkant behoudt de 5

eigenlijk onmisbare Type Cover

MP-resolutie van het vorige model.

4-toetsenbord (€ 149,99) klikt snel

De aansluitingen zijn beperkt tot

en eenvoudig magnetisch vast aan

één usb 3.0-poort en één mini-

de onderkant van de tablet. Dat

DisplayPort. Dit kun je uit-

gebeurt met een knikje, zodat het

breiden door een Surface-

dichter tegen het scherm aanleunt

basisstation te kopen

De Surface Pro 4 is verkrijgbaar in

Score

Pluspunten

Minpunten

dan bij het toetsenbord van de

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

304 - Groepstest - Laptops JW.indd 96

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:40:11

GROEPSTEST Hybride laptops

Toshiba Radius 15 www.toshiba.nl Dit is een brede, maar platte 15,6-

draaihengsels waaraan het scherm

inch laptop met een Intel Core

vastzit, zijn ook van metaal. Ze zien

i5-processor van de zesde genera-

er stevig genoeg uit om veelvuldig

tie. Standaard is 8 GB geïnstalleerd.

gebruik van het draaimechanisme

Het full hd ips-aanraakscherm

te overleven. In de platte basis zijn

kun je 360 graden naar achteren

drie usb-poorten (waarvan twee

plooien. Zo maak je er een grote

3.0), één volwaardige hdmi 2.0-uit-

Windows 10-tablet van. Daarnaast

gang (met 4K-ondersteuning), een

kun je deze laptop ook als tent of

geluidsaansluiting, een veilig-

als standaard gebruiken, twee modi die ideaal zijn voor multimedia- of presentatiegebruik. Hardwaredetectie door Windows 10 van de gekozen modus is aanwezig, zodat er desgewenst geschakeld kan worden tussen tablet- en desktopinterface. Het verlichte chicklet-toetsenbord wordt in de tabletmodus automatisch uitgeschakeld. Deze laptop is breed

heidsslot en een sd-kaartlezer

genoeg, zodat het toetsenbord

geïntegreerd. Zoals bij alle andere

een apart numeriek klavier heeft.

geteste laptops ontbreekt een vaste

Toshiba Radius 15

Positief is ook dat de stereospea-

netwerkaansluiting, maar die kun je

www.toshiba.nl

kers aan de achterkant in de rand

eventueel via een apart verkrijgbare

verwerkt zitten, zodat audio in de

usb 3.0-adapter toevoegen. Toshiba

Should I Remove it. Maar die tools

stand-modus in de richting van de

stopte de Radius 15 helaas vol met

vinden lang niet alles, waardoor je

gebruiker wordt weergegeven. In

overbodige demo’s, zogenoemde

zelf nog veel tijd kwijt bent met het

de laptop-modus wordt audio naar

bloatware (zie ook de tabel). Op de

handmatig verwijderen van deze

achteren gezonden. Als Windows

prestaties in de benchmarks had

tools. Windows 10 herstellen helpt

10-mediaspeler staat deze laptop

de overbodige software weinig

overigens niet, want dan wordt

• Apart numeriek klavier

zeker zijn mannetje. Alleen jammer

invloed, zo blijkt uit onze testen. Op

de bloatware gewoon opnieuw

• 1 jaar gratis schade- en

dat het scherm naar onze smaak

de subjectieve werking des te meer.

geïnstalleerd omdat deze in de

iets te veel weerspiegelt. Ook heeft

Al die apps vragen constant om je

basisinstallatie is geïntegreerd.

het een gelige schijn, waardoor wit

aandacht met pop-ups en geluidjes:

Als je je registreert, geeft Toshiba

niet helemaal wit oogt.

registreer dit, log hier in, gebruik

Nederland op deze laptop een ga-

Minpunten

dat… erg storend dus! Je kunt dit

rantie van drie jaar, met het eerste

• Weerkaatsing scherm

mooi ogend, stevig aanvoelend

alles verwijderen met hulppro-

jaar dekking voor schade en diefstal

• Geeltint scherm

geborsteld aluminium. De twee

gramma’s zoals PC Decrapifier en

(onder voorwaarden).

• Bloatware

Het chassis is vervaardigd van

Gemiddelde prijs: € 999,-

Score

Pluspunten

diefstalgarantie • 4K-videouitgang

Conclusie

aanraakscherm en wil je daaraan

bord met apart numeriek klavier.

een (grote) tablet is, en bovendien

Wil je niet al te veel geld uitgeven

zo weinig mogelijk geld uitgeven,

Ga je voor prestaties, dan komt de

stevig aan de prijs. Ga je voor een

aan een hybride laptop, dan is de

dan bieden zowel de Dell Inspiron

HP Spectre x360 13 als beste uit

model dat je voornamelijk als

Asus Transformer Book T300CHI

13 7000 als de Toshiba Radius

de test. De Microsoft Surface Pro 4

grote tablet wilt gaan gebruiken,

2-in-1 met afneembaar scherm

15 evenveel waar voor hun geld.

presteert ook uitstekend, maar is

dan kun je beter kiezen voor de

een waardige Beste Koop. Kies je

De Dell is heel erg compact en de

een beetje een buitenbeentje om-

HP Spectre x2 12; die heeft een

liever een hybride met draaiend

Toshiba heeft een breed toetsen-

dat het toch op de eerste plaats

betere toetsenbordcover.

WWW.PCMWEB.NL

304 - Groepstest - Laptops JW.indd 97

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-1-2016 11:40:32

GROEPSTEST Hybride laptops

BEST

BESTE KOOP

Merk

Asus

Model en type Productwebsite

FEB 2016

GETEST FEB 2016

Dell

Transformer Book T300CHI-FH024H

Inspiron 13 7000

Spectre x360 13-4159nd Special Edition

www.asus.nl

www.dell.nl

www.hp.nl

Gemiddelde prijs (incl. btw)

€ 749

€ 999

€ 1.399

Garantie

72 maanden

12 maanden extra tegen betaling

Processor

Intel Core M-5Y10c Broadwell (Q4’14)

Intel Core i7-5500U Skylake (Q1’15)

Intel Core i7-6500U Skylake (Q3’15)

Aantal kernen

Aantal threads

Processorfrequentie

800 MHz

2,6 GHz

2,5 GHz

Maximale turbofrequentie

2 GHz

3,1 GHz

Werkgeheugen

8 GB

Type geheugen

DDR3L SDRAM

Aantal usb 2-poorten

Aantal usb 3-poorten

1 (micro)

Specificaties

Hdmi / DisplayPort

Ja (micro) /

Wireless Display-support

Ja, Intel WiDi

Nee

Ja /

Nee

Ja /

Ja, Intel WiDi

Ja, Miracast

Connectiviteit

wifi 802.11ac + bluetooth 4.0 + LE

Batterij en autonomie

31 Whr

Li-Ion 3-cell 43 Whr

Li-Po 56 Whr

Opgegeven autonomie in uren

niet opgegeven

12,5

Gewicht van compleet apparaat

1,45 kg

1,63 kg

1,45 kg

Gewicht tabletdeel

735 gram

nvt

Afmetingen (b x d x h)

317 x 191 x 16 mm

330,12 x 222 x 19,41 mm

325 x 218 x 16 mm

Type

ssd

Interface

M.2 2280

sata3

M.2

Capaciteit

128 GB

256 GB

Grafische chip

Intel HD Graphics 5300

Intel HD Graphics 520

IPS Edge-lit 16:9

Full HD IPS Truelife

Touchscreen

Opslag

Scherm Merk en type Multitouch

Ja, capacitief

Afneembaar scherm

Flip & fold, max. graden

Nee

Ja, capacitief Nee Ja, 360°

Schermdiagonaal

12,5 inch

13,3 inch

Resolutie

2560 x 1440

1920 x 1080

Audio

Realtek, Sonic Master

Realtek, Waves MaxxAudio

Conexant SmartAudio HD, Bang & Olufsen

Toetsenbord

T300 Chi Mobile Dock

Met illumination and spill protection

Backlit

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

304 - Groepstest - Laptops JW.indd 98

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:40:45

GROEPSTEST Hybride laptops

Lenovo

Microsoft

Toshiba

Spectre x2 12-a030nd

Yoga 900-13ISK 80MK004XMH

Surface Pro 4 + Type Cover 4

Satellite Radius 15 P50W-C-10V

www.hp.nl

www.lenovo.nl

wwww.microsoft.nl

www.toshiba.nl

€ 1.499

€ 1.699

€ 1.599

€ 999

12 maanden extra tegen betaling

24 maanden

72 maanden incl. dekking schade en diefstal eerste jaar

Intel Core M7-6Y75 Skylake (Q3’15)

Intel Core i7-6500U Skylake (Q3’15)

Intel Core i5-6300U Skylake (Q3’15)

Intel Core i5-6200U Skylake (Q3’15)

1,2 GHz

2,5 GHz

2,4 GHz

2,3 GHz

3,1 GHz

3 GHz

2,8 GHz

8 GB

16 GB

8 GB

DDR3L SDRAM

niet opgegeven

DDR3L SDRAM

1 (tevens laadpoort)

2 (type C)

3 (2x A / 1 x C met video out)

Nee /

Nee

Nee /

Ja, Miracast

Nee

Nee /

Ja, Intel WiDi

Ja /

Ja, Intel WiDi

Nee

Ja, Intel WiDi

wifi 802.11ac + bluetooth 4.0 + LE

Li-Po 45 Whr

Li-Po 4 cell 66 Whr

niet opgegeven

Li-Ion 3-cell 45 Whr

niet opgegeven

1,19 kg

1,29 kg

1,07 kg

2,25 kg

820 gram

nvt

786 gram

nvt

303 x 209 x 8 (met tb cover: 303 x 209 x 13,1 324 x 225 x 14,9 mm ) mm

292,10 x 201,42 x 8,45 (met Type Cover 4: 295 379,5 x 244,9 x 20,1 mm x 217 x 13,1) mm

ssd

M.2

onbekend

NVMe

M.2

256 GB

Intel HD Graphics 515

Intel HD Graphics 520

BrightView WLED Touch

IPS QHD+

PixelSense

Toshiba TruBrite Full HD IPS 16:9 360 nits

Ja, capacitief Ja Nee

Ja, capacitief Nee Ja, 360°

Ja, capacitief Ja Nee

Ja, capacitief Nee Ja, 360°

12 inch

13,3 inch

12,3 inch

15,6 inch

1920 x 1080

3200x1800

2736 x 1824

1920 x 1080

Conexant SmartAudio HD, Bang & Olufsen

Realtek HD, JBL speakers, Dolby Home Theater

Realtek HD

24-bit stereo, DTS Sound, Harman Kardon

Backlit Cover

Backlit

Type Cover 4

102 keys frameless tile keyboard

WWW.PCMWEB.NL

304 - Groepstest - Laptops JW.indd 99

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

12-1-2016 11:41:02

HARDWAREHOEK De beste tips en trucs

HARDWAREHOEK HANDIGE TIPS EN NIEUWE M O G E L I J K H E D E N M E T J E H A R D WA R E

Je hebt een flinke pc in huis staan, maar dan ben je er nog niet: om die machine optimaal te laten draaien, moet je om de zoveel tijd upgrades uitvoeren of de boel openmaken voor onderhoud. Hoe zorg je ervoor dat je computer in optimale staat blijft? O N D E R R E D A C T I E VA N B A S T I A A N V R O E G O P

Tips tijdens het stoffen Iedere fanatieke computerbouwer weet: het is van essentieel belang om je machine eens in de zoveel tijd helemaal

doet en dat je de ventilator zelf eerst

stofvrij te maken. Hierdoor wordt de computer minder warm, waardoor de ventilatoren minder hard gaan loeien en

losmaakt. En, voordat je ‘m weer in

de boel soepel blijft functioneren. Denk echter niet dat je een stofzuiger tegen de computerkast aan kunt zetten om

je pc stopt, moet je er zeker van zijn

de boel te reinigen. Hieronder een paar tips die je helpen bij het schoonmaken van je pc.

dat hij helemaal droog is. Een grote videokaart is een fikse stofvanger,

Gebruik spuitlucht

Ga alle onderdelen langs

ventilatoren. Het is daarom verstan-

waarvan de meeste viezigheid op

Een (statische) schok op het

Minder ervaren computerbouwers

dig om al deze onderdelen eventjes

onbereikbare plekken gaat zitten.

moederbord van je computer kan

schroeven soms alleen de kast open,

los te maken om ze stuk voor stuk

Ons advies: haal de videokaart uit je

nare kortsluiting met desastreuze

om vervolgens het moederbord

schoon te maken. Heb je een forse

pc en schroef de plastic ventilatoren

gevolgen hebben, dus het gebruik

schoon te spuiten. Handig, maar je

ventilator voor je processor met

hier vanaf. Dan kun je bij de grootste

van een stofzuiger of doekje om de

slaat dan meestal de meest funda-

daaraan een heatsink? Dan is het mo-

stofbalen, waarna je hem weer net zo

boel te poetsen is uit den boze. De

mentele onderdelen over. In een

gelijk om die heatsink los te maken.

makkelijk in elkaar schroeft.

boel schoonblazen met je mond is

beetje game-pc zijn het de videokaart

Je kunt ‘m dan in de afwasmachine

ook gevaarlijk, omdat je computer

en processor die de meeste hitte

doen om hem eens goed schoon te

Denk aan je koelpasta!

dan wellicht vochtig wordt. We

genereren en ook het meeste stof

maken. Let daarbij wel op dat je echt

Voordat je alle onderdelen weer in

hoeven natuurlijk niet meer uit te

opvangen door de daarop bevestigde

alleen het blok zelf in de vaatwasser

elkaar zet, is het verstandig om een

leggen dat water en elektronica slecht met elkaar overweg kunnen. Gelukkig is er een alternatief: een flesje spuitlucht. Die kun je bij

TIJD VOOR EEN NIEUWE KOELER?

een computerwinkel kopen, of

We helpen je al aardig op weg met

herrie als hij tegen de hitte van flink

het geval bij nagenoeg alle gewone

soms zelfs bij een fietsenmaker.

het schoonmaken van je computer,

wat rekenkracht moet vechten. Een

computerkasten. Je zult alleen bij

Met een druk op de knop komt

maar soms is dat niet genoeg: zelfs

grotere ventilator komt vaak samen

kleine behuizingen tegen proble-

hier perslucht uit, waarmee de

een schone pc kan nog een aardig

met een heatsink: een verzameling

men aanlopen. Let er bij het instal-

machine in no-time schoon is.

kabaal maken. Dat kun je vaak

metalen platen en buizen die alle

leren van deze ventilator wel op dat

Let er hierbij echter wel op dat je

oplossen met een nieuwe koeler

warmte verspreiden, waarna de

hij de juiste kant opblaast. Iedere

de fles rechtop houdt. Hangt hij

voor je processor. De meeste pc's

ventilator deze de kast uitblaast. Dat

computerkast heeft zo zijn eigen

ondersteboven, dan kan er stikstof

gebruiken standaard een kleine

is veel efficiënter dan een enkele fan

airflow, waarbij er aan de achterkant

vrijkomen die je computer flink

ventilator die bovenop de proces-

die gericht is op de processor zelf,

lucht naar binnen wordt getrokken,

afkoelt. En ook dat kan het een en

sorchip van het moederbord wordt

al moet je computerkast hier wel

die er aan de voorkant weer uit

ander kapotmaken.

geplaatst, maar die maakt een hoop

plek voor hebben. Dat is gelukkig

wordt geblazen. Zorg er daarnaast

100

007 - Hardwarehoek JW.indd 100

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:41:54

HARDWAREHOEK De beste tips en trucs

Upgraden naar een ssd

Heb je ons advies opgevolgd

om dit toch vooral te doen op je

om een extra harde schijf te

harde schijf. We weten het: vi-

Begint je pc wat traag te worden?

blijven gebruiken? Zorg er dan

deo's kunnen er lang over doen

Dan is er vaak een vrij simpele

ook even voor dat al je be-

om te renderen en het idee van

upgrade die het gehele systeem

langrijke software daar goed

iets snellere laadtijden op een

aanzienlijk kan versnellen. Door

gebruik van maakt. Zet de

ssd lijkt aanlokkelijk. Het ver-

ssd-opslag in je systeem te hangen,

standaard downloadmap van

werken van video vereist echter

start een computer razendsnel op

je webbrowser op de schijf en

ontzettend veel schrijfcapaciteit,

en hoef je zelden te wachten op

stuur de browser hier meteen

waardoor dit een forse aanslag

laadschermen. Er zijn enkele din-

naartoe vanuit de instellingen.

is op de levensduur van een ssd.

gen waar je dan aan moet denken.

Fervent gamer? Duik dan in de

Daarnaast moet je rekening

instellingen van Steam, zodat je

houden met de grootte van veel

nieuwe games op je grote schijf

videobestanden: een beetje

Ssd-opslag is vrij duur vergeleken

worden geïnstalleerd. Door één

rauw materiaal is al snel tiental-

met gewone harde schijven: je hebt

keer een rondje te maken langs

len of honderden gigabytes

voor tegen de 100 euro zo'n 250

alle veelgebruikte programma's,

groot. Daar is amper ruimte voor

GB opslag, terwijl je voor datzelfde

voorkom je in de toekomst een

op een ssd, tenzij je bereid bent

Besturingssysteem op ssd

WIJZIG DE OPSLAGLOCATIE

bedrag terabytes aan klassieke

hoop kopzorgen. Bewerk je veel

om honderden euro's in het

beetje koelpasta aan te brengen

schijfruimte kunt kopen. Het is

video? Dan is het misschien slim

opslagmiddel te investeren.

op alle onderdelen. Hiermee sluit

daarom verstandig om je ssd naast

je het 'gat' tussen de koelers en

je oude harde schijf te gebruiken.

de onderdelen die in een com-

Je ssd hoeft alleen je besturings-

ten. Je kunt op je ssd prima films,

om opties zoals schijfdefragmen-

puter het warmst worden, zodat

systeem te bevatten om je pc

muziek, foto's en games kwijt. Heb

tatie uit te schakelen bij een ssd.

deze warmte de juiste kant op

aanzienlijk sneller te maken. De

je een programma dat je supervaak

De meeste besturingssystemen

wordt geleid. Deze pasta koop je

meeste snelheidsklachten gaan

gebruikt en een gaatje op de ssd?

doen dit inmiddels automatisch,

bij de meeste computerzaken. Je

over het langzaam opstarten van

Dan kun je deze hier alsnog op in-

maar je kunt het bij Windows voor

hebt maar een klein beetje nodig:

een computer, en dat los je op deze

stalleren. Dan start dat programma

de zekerheid checken met een

de pasta bevindt zich tussen de

manier simpel op. Staat Windows

ook net wat sneller op als je 'm

rechtermuisklik op de c:-schijf bij

ventilator en de processor van

10 op je ssd? Dan zijn er op een

gebruikt.

Deze Computer. Daar klik op je

een computer. Daarnaast kun je

moderne machine slechts een

het aanbrengen op een zwaarde-

paar seconden nodig totdat de pc

Stel je ssd goed in

re videokaart voor games, tussen

helemaal is gestart.

Een ssd zit technisch totaal anders

flink wat schrijft en leest op een

de hiervoor bedoelde koelonder-

De oude harde schijf is dan een

in elkaar dan een harde schijf:

ssd is de indexering van Windows.

delen en de chip.

opslagplek voor al je 'domme' be-

de hoeveelheid keren dat je in

Hiermee checkt het besturingssys-

standen, oftewel de programma's

bepaalde sectoren kunt schrijven

teem waar bestanden staan zodat

die niet automatisch

is bijvoorbeeld beperkt, waardoor

je ze snel kunt vinden, maar ook

de levensduur korter kan zijn.

dat heeft effect op de levensduur

met Windows meestar-

Daarom is het verstandig

Eigenschappen en ga je naar het tabblad Extra. Nog een proces wat

van het apparaat. Het is daarom

voor dat je echt warm wordende

aan te raden om indexering uit

onderdelen – de processor, voe-

te schakelen. Dat doe je in het

ding en videokaart – niet te dicht

Configuratiescherm van Win-

op elkaar zitten. Dat is vooral iets

dows, waar je zoekt naar de optie

om bij de videokaart op te letten:

Indexeringsopties. Je zal 'm niet

steek deze niet te laag in het

missen, want door de snelheid

moederbord, want dan zitten de

van een ssd worden bestanden

ventilatoren vaak vlak boven de

sowieso razendsnel gevonden.

hete voedingsbak. En dan wordt

En je gewone harde schijf met je

er alleen maar warme lucht in dit

foto's en andere bestanden kan

onderdeel geblazen.

wel gewoon worden geïndexeerd.

WWWWWW. P . PCCMMWWEEBB. N . NLL

007 - Hardwarehoek JW.indd 101

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

101

12-1-2016 11:42:13

GROEPSTEST Usenetproviders

DOWNLOADEN UIT DE NIEUWSGROEPEN Groepstest usenetproviders Streamen is weliswaar hot, maar daarmee zijn downloads nog lang niet van het toneel verdwenen. Integendeel: het aanbod films, series en muziek in de nieuwsgroepen is overweldigend. Via een goede usenetprovider haal je tegen een bescheiden bedrag razendsnel mediabestanden binnen in de hoogste kwaliteit. Welke usenetprovider biedt het beste waar voor zijn geld? We vergelijken tien aanbieders met elkaar.

Downloaden uit de nieuwsgroepen was lange tijd legaal in Nederland, maar sinds anderhalf jaar geldt er een downloadverbod. Je mag geen mediabestanden downloaden die auteursrechtelijk zijn beschermd. Zoek om die reden alleen naar rechtenvrije bestanden, bijvoorbeeld films waarvan het auteursrecht is verlopen en sommige freeware. Veel gebruikers denken dat ze onbelemmerd nieuwe films en series mogen binnenhalen, omdat ze maandelijks geld overmaken naar een usenetprovider. Dat is echter een misverstand, want deze internetbedrijven dragen geen vergoedingen af aan rechthebbenden. De betaling geeft je alleen recht op toegang tot de nieuwsgroepen, maar je blijft zelf verantwoordelijk voor welke films, series en muziek je downloadt. Het is goed om te beseffen dat usenet-

MAIKEL DIJKHUIZEN

WÂ

Wetgeving

providers geen invloed hebben op

ie de illegale strea-

den. Je hebt hierdoor geen last

de inhoud van nieuwsgroepen. Het

mingdienst Popcorn

van haperingen en je kijkt naar

zijn namelijk andere gebruikers die

Time gebruikt, loopt

films in de beste kwaliteit. Diverse

illegaal mediabestanden op usenet

al gauw tegen vervelende proble-

nieuwsgroepen (oftewel usenet)

posten.

men aan. Zo loopt de ondertiteling

voorzien al jarenlang in deze

bijvoorbeeld niet altijd synchroon

behoefte. Wanneer je mediabe-

met het geluid en zijn er regelmatig

standen uit de nieuwsgroepen wilt

vastlopers. Bovendien is lang niet

downloaden, heb je toegang nodig

iedere titel in de beste kwaliteit be-

tot een geschikte nieuwsserver. Tal-

schikbaar. Verder is het nog maar

loze betaalde usenetproviders voor-

de vraag hoelang er animo voor

zien in deze behoefte. We zetten in

pen nou precies zijn. Nieuwsgroe-

len. Sinds de opkomst van breed-

Popcorn Time blijft bestaan, nu

deze groepstest tien interessante

pen bestaan al sinds 1979 en zijn

bandinternet fungeren nieuws-

zowel ontwikkelaars als gebruikers

aanbieders op een rij.

oorspronkelijk bedoeld als virtuele

groepen vooral als dumpplek voor

ontmoetingsplaatsen voor mensen

mediabestanden. Aangezien de

met soortgelijke interesses. Het

onderliggende techniek van usenet

van de dienst onder toenemende

Het merendeel van alle mediabestanden op usenet is illegaal.

druk staan van auteursrechtorgani-

Nieuwsgroepen

saties en filmmaatschappijen. Door

Voordat we verschillende usenet-

lijkt enigszins op een forum, waarin

alleen geschikt is voor tekstdata,

films, series en muziek te downloa-

providers met elkaar vergelijken,

gebruikers op een digitaal prikbord

wordt een film of muziekalbum als

den, beschik je zelf over de bestan-

leggen we eerst uit wat nieuwsgroe-

tekstberichtjes met elkaar uitwisse-

een heleboel kleine tekstbestand-

102

/ NR. 2 - FEBRUARI 2016

406 - Groepstest - Usenetproviders JW.indd 102

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:44:20

GROEPSTEST Usenetproviders

Nzb-bestanden In een nzb-bestand staan verwijzingen naar het gewenste mediabestand op usenet. Door een nzb-bestand aan een downloadprogramma toe te voegen, weet de software exact welke data het uit welke nieuwsgroep moet ophalen. Vervolgens downloadt het programma talloze tekstbestandjes en maakt hiervan een afspeelbaar audio- of videobestand. Er zijn verschillende manieren om interessante nzb-bestanden te ontdekken. Je gebruikt bijvoorbeeld een gespecialiseerde zoekmachine, zoals www.binsearch. info of www.nzbindex.nl. Wie meer details van nzb-bestanden wil achterhalen, installeert het beste een database op de computer. Je kunt hiervoor terecht bij Spotnet (www.spotnet.tk) of SpotLite (www.spot-net.nl/spotlite). NZBIndex is een goede bron om

Stichting Brein en diverse internationale filmstudio’s jagen de afgelopen maanden op de

nzb-bestanden van films, series en

ontwikkelaars van Popcorn Time. Hoelang houdt deze illegale streamingdienst het nog vol?

muziek te vinden.

providers de inhoud van down-

waardoor dit downloadnetwerk

loads lastiger kunnen detecteren.

geschikt is om grote hoeveelhe-

jes opgeslagen. Gespecialiseerde

er al zijn, bieden ze slechts een

Zonodig geef je hiervoor een ander

den data binnen te halen. In de

downloadprogramma’s als Spotnet

downloadretentie van enkele

poortnummer en serveradres op.

nieuwsgroepen zijn er dan ook

(SABnzbd), GrabIt en NewsLeecher

dagen. In de praktijk levert dat

pikken de juiste tekstbestandjes op

vaak incomplete downloads op.

Voordelen usenet

uit de nieuwsgroepen en fabrice-

Ga dus in zee met een com-

Ten opzichte van bittorrent en

bittorrent is het merendeel van de

ren van deze data een afspeelbaar

merciële aanbieder, oftewel

andere p2p-netwerken heeft usenet

films gecomprimeerd en dat gaat

mediabestand.

een payserver. Op internet zijn

een aantal belangrijke voordelen.

ten koste van de beelden geluids-

er genoeg betaalde usenetpro-

Allereerst download je alle data

kwaliteit. Ten slotte is de catalogus

viders beschikbaar die diverse

van een centrale nieuwsserver. Je

ontzettend uitgebreid met voldoen-

abonnementen aanbieden.

bent voor de beschikbaarheid van

de Nederlands materiaal. Het enige

mediabestanden dus niet afhan-

nadeel van usenet is dat toegang

kelijk van andere gebruikers die de

tot de nieuwsgroepen enkele euro’s

Nieuwsserver Nieuwsgroepen bestaan uit een uitgebreid netwerk van talloze nieuws-

genoeg blurays te vinden met een bestandsomvang van 50 GB. Op

servers die voortdurend data met

Aanmelden

elkaar uitwisselen. Dankzij deze

Zodra je bent aangemeld bij een

data vanaf hun computer delen.

per maand kost, maar daar krijg je

eigenschap is het voor rechtheb-

usenetprovider, kun je direct

Bittorrent-gebruikers moeten maar

dus ontzettend veel voordelen voor

benden zeer lastig om het illegale

aan de slag. Na betaling ontvang

afwachten of er voldoende mensen

terug. Bovendien bieden de meeste

gebruik van nieuwsgroepen in te

je doorgaans een mailtje met

zijn die het bestand delen. Verder

usenetproviders een gratis proefac-

dammen. Hiervoor is het namelijk

alle benodigde informatie.

haal je met het juiste usenetabon-

count aan, zodat je het vrijblijvend

noodzakelijk om nieuwsservers

Deze gegevens voeg je aan de

nement continu een hoge snelheid,

kunt uitproberen.

uit verschillende landen offline te

instellingen van het download-

halen. Iedere nieuwsserver heeft

programma toe. Je typt het

grofweg dezelfde inhoud, al houden

adres van de nieuwsserver, het

Wat heb je nodig?

goede usenetproviders de bestan-

poortnummer en de inloggege-

Veel mensen vinden het lastig om te beginnen met usenet, maar de wer-

den langer vast. Goedkope servers

vens in. Verder geef je het aantal

king valt in de praktijk eigenlijk reuze mee. We hebben voor het gemak

verwijderen bijvoorbeeld na 900 da-

verbindingen naar de nieuws-

een lijstje samengesteld met benodigdheden om mediabestanden uit de

gen mediabestanden, terwijl andere

server op. Hoe meer ‘lijntjes’ er

nieuwsgroepen te downloaden.

aanbieders een downloadretentie

naar de nieuwsserver lopen, hoe

• Computer of laptop met voldoende schijfruimte

hanteren van soms wel zes of zeven

sneller je tot op zekere hoogte

• Snelle internetverbinding

jaar. Logischerwijs is de catalogus

kunt downloaden. Goed om te

• Downloadprogramma (bijvoorbeeld SABnzbd of Spotnet)

hierdoor een stuk uitgebreider.

weten is dat de meeste usenet-

• Toegang tot een nieuwsserver

Het onderhouden van een nieuws-

providers ook ssl-versleuteling

• Nzb-bestand van een film, serie of muziekalbum

server kost geld en daarom zijn er

ondersteunen. Deze encryptie-

nauwelijks gratis aanbieders. Als ze

vorm zorgt ervoor dat internet-

WWW.PCMWEB.NL

406 - Groepstest - Usenetproviders JW.indd 103

(bijvoorbeeld via Spotnet of Binsearch)

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

103

12-1-2016 11:44:34

GROEPSTEST Usenetproviders

Eweka www.eweka.nl Eén van de bekendste usenetpro-

zijn bepaalde series om die

viders van Nederlandse bodem is

reden niet beschikbaar. Met een

Eweka. Het bedrijf werkt al jaren-

standaardaccount maak je vanaf

lang met prepaid-abonnementen.

maximaal acht ip-adressen ver-

Je rekent een bedrag van 7,50 of

binding met de nieuwsserver.

9,60 euro af en je krijgt dertig dagen

Handig voor het geval je een ac-

toegang. Je beschikt dan over een

count met iemand wilt delen of

downloadsnelheid van respectie-

je vanaf verschillende adressen

velijk 50 Mbit/s of 100 Mbit/s. Na

wilt downloaden.

deze periode kun je verlengen of het abonnement laten aflopen. Je zit dus nergens aan vast. Twijfe-

Eweka

laars proberen Eweka eventueel

www.eweka.nl

eerst gratis een week uit. Een groot

Prijs: vanaf € 7,50 p/m

Giganews nl.giganews.com

voer je de datalimiet op tot respectievelijk 10 en 50 GB. Giganews heeft voor twintig of dertig dollar

pluspunt is de beloofde downloadretentie van maar liefst 2663 dagen.

van tien of vijftien dollar per maand

per maand ook abonnementen zon-

Score

Het Amerikaanse Giganews is

der datalimiet. Behoorlijk prijzig dus!

Zodra we een nzb-bestand van ruim

al sinds 1994 actief als usenet-

Met het duurste abonnement leg je

duizend dagen oud toevoegen,

provider en onderhoudt vier eigen

maximaal vijftig verbindingen naar

serverparken. Deze aanbieder heeft

de server en download je anoniem

plukt het downloadprogramma

Pluspunten

de gewenste data moeiteloos van

• Zeer hoge downloadretentie

vijf verschillende pakketten in zijn

via een vpn-server. Pluspunten zijn

de nieuwsserver. Eweka geeft snel

• Account delen

assortiment. Vanaf vijf dollar per

de downloadretentie van ruim zes

gehoor aan zogeheten notice &

• Gratis vpn-server

maand kun je al uit de voeten, al

jaar, onbeperkte downloadsnel-

geldt er dan wel een datalimiet van

heid en een gratis proefperiode van

5 GB. Voor muziekliefhebbers die af

twee weken. Giganews staat het

en toe eens een album downloaden,

niet toe dat je de nieuwsserver met

voldoet dat prima. Tegen een tarief

een vriend of vriendin deelt, want

takedown-verzoeken van voornamelijk Amerikaanse auteursrechtorganisaties om beschermde content van de nieuwsserver te halen. Soms

Minpunten • Gelimiteerde downloadsnelheid

slechts één ip-adres heeft toegang. Bijzonder is dat Giganews bij ieder pakket een eigen downloadprogramma meelevert en een adequate klantenservice heeft.

Giganews nl.giganews.com Prijs: vanaf $ 4,99 (ca. € 4,60) p/m

Score

Pluspunten • Betrouwbare nieuwsserver • Hoge downloadretentie • Vpn-server

Minpunten • Account niet deelbaar • Erg duur

104

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

406 - Groepstest - Usenetproviders JW.indd 104

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:44:46

Hitnews www.hitnews.com Hitnews biedt diverse prepaidabonnementen aan die variëren van 2,95 tot 9,95 euro per maand. Hierbij gelden er verschillende snelheden met een maximum van 200 Mbit/s. Er is ook een dalurenabonnement van 4,75 euro per maand. Desgewenst probeer je de dienst drie dagen vrijblijvend uit, waarbij je in tegenstelling tot veel andere aanbieders, geen betaalgegevens hoeft achter te laten. Houd er rekening mee dat na ontvangst

binnen die ruim duizend dagen

van de usenetgegevens het nog

geleden op usenet zijn gepost.

even duurt voordat het gratis

NewsXS www.newsxs.nl

account actief is. De prijzen van deze aanbieder zijn erg betaalbaar,

Hitnews

al zijn er prijsvechters die lagere

www.hitnews.com

tarieven hanteren. Hitnews biedt

Prijs: vanaf € 2,95 p/m

Bij NewsXS heb je keuze uit maar

tot 12.00 uur op een ongelimiteerde

liefst tien verschillende accounts.

snelheid. De downloadretentie van

De aanbieder maakt hierbij on-

NewsXS beperkt zich volgens de

er weinig aan om zijn usenetabon-

derscheid tussen ongelimiteerde

website tot z’n 900 dagen. Dat klopt

nementen aan de man te brengen.

abonnementen en zogeheten

wel ongeveer, want het lukt niet

blockaccounts. Met laatstge-

om oude usenetposts van duizend

een downloadretentie van ‘slechts’ 1100 dagen. Deze aanbieder doet

Zo is de Engelstalige website erg

Score

Pluspunten

sober en al jaren niet meer bijge-

• Dalurenabonnement

noemde optie download je net

dagen oud binnen te halen. Net

werkt. Wie niet te veel wil betalen

• Proefaccount zonder betaalgegevens

zo lang totdat de datalimiet is

als Eweka honoreert NewsXS vlot

bereikt met een maximum van

notice & takedown-verzoeken, dus

een jaar. Voor 1,70 euro mag je

sommige titels zijn niet beschik-

en interesse heeft in een betrouwbaar usenetpakket, kan desalniet-

Minpunten

temin prima bij Hitnews terecht.

• Beperkte downloadretentie

bijvoorbeeld 5 GB data uit de

baar. Nieuwsgierig? Probeer deze

De dienst doet wat het belooft en

• Account niet deelbaar

nieuwsgroepen plukken. Handig

dienst gratis veertien dagen uit.

haalt in de praktijk moeiteloos data

voor als je usenet sporadisch gebruikt. NewsXS biedt daarnaast ook blockaccounts aan met een datalimiet van 10, 50, 100 en 500 GB. De maandabonnementen

NewsXS

variëren van 6,50 tot 10,50 euro

www.newsxs.nl

en hebben geen datalimiet. De

Prijs: vanaf € 3,25 p/m

abonnementen verschillen van elkaar in het aantal toegestane

Score

verbindingen naar de nieuwsserver en de downloadsnelheid. Het duurste abonnement

Pluspunten

ondersteunt vijftig verbindingen

• Blockaccounts

en de downloadsnelheid is onge-

• Goedkoop nachttarief

limiteerd. Een interessante optie

• 14 dagen uitproberen

is het nachtabonnement voor slechts 3,25 euro per maand. Hiermee download je van 0.00

WWW.PCMWEB.NL

406 - Groepstest - Usenetproviders JW.indd 105

Minpunten • Matige downloadretentie

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

105

12-1-2016 11:44:59

GROEPSTEST Usenetproviders

Pure Usenet www.pureusenet.nl Pure Usenet is een ware prijsvechter in de drukbezette markt van usenetproviders. Het duurste abonnement kost 8,29 euro per maand en kent geen limieten. Deze aanbieder bewaart bestanden 1100 dagen op zijn server en biedt twaalf verbindingen. Er zijn ook vijf goedkopere abonnementen beschikbaar die lagere downloadsnelheden hebben en minder verbindingen ondersteunen. Als je bereid bent om op jaarlijkse basis te betalen, is er een behoorlijke reductie mogelijk. Het duurste Pure XXL-abonnement kost dan omgerekend 6,63 euro per

Pure Usenet

maand. Verder ondersteunt deze

www.pureusenet.nl

usenetprovider het delen van je

Prijs: vanaf € 2,29 p/m

SnelNL www.snelnl.com

account met vrienden. Pure Usenet lost de verwachtingen in, want we

Score

bereiken een zeer constante down-

SnelNL is nogal karig. Zo is het even

loadsnelheid en halen met gemak data van drie jaar oud binnen.

De informatie op de website van zoeken naar belangrijke informatie,

Pluspunten

zoals de downloadretentie en het

Hoewel er aanbieders zijn met een

• Goedkoop

toegestane aantal ip-adressen. In

langere downloadretentie, vinden

• Account delen

de praktijk testen dan maar. Vanaf

we de prijs-kwaliteitverhouding van

• Proefaccount zonder betaalgegevens

de nieuwsserver lukt het eenvoudig

Pure Usenet uitstekend. Voor de gratis proefperiode van een week

om een muziekalbum van 1015 da-

Minpunten

gen oud op te halen. Je hebt keuze

hoef je geen betaalgegevens achter

• Beperkte downloadretentie

uit drie abonnementsvormen met

te laten.

• Beperkte helpdesk

wisselende snelheden. Het duurste abonnement kost een tientje per maand en hanteert een maximale downloadsnelheid van 180 Mbit/s.

SnelNL

Voor de abonnementen geldt geen

www.snelnl.com

datalimiet. Bijzonder is dat SnelNL

Prijs: vanaf € 4,95 p/m

gebruikmaakt van eigen downloadsoftware. Tijdens de installatie

Score

geef je de inloggegevens op van je account. Vervolgens schotelt het programma diverse vindplaatsen

Pluspunten

van nzb-bestanden voor. Fijn is dat

• Eigen downloadsoftware

je een account kunt delen, want je

• Account delen

maakt vanaf meerdere ip-adressen

• Proefaccount zonder betaalgegevens

verbinding met de nieuwsserver.

• Hoge downloadretentie

Je probeert SnelNL drie dagen uit, waarbij het niet nodig is om betaalgegevens achter te laten.

106

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

406 - Groepstest - Usenetproviders JW.indd 106

Minpunten • Gebrekkige informatie website

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:45:19

GROEPSTEST Usenetproviders

SunnyUsenet www.sunnyusenet.com SunnyUsenet is net als Pure Usenet

Zo mag je de dienst zeven dagen

onderdeel van het Britse moe-

uitproberen zonder betaalgegevens

derbedrijf Highwinds Technology

op te geven en is het toegestaan

Management, een concern dat via

om een account te delen.

allerlei dochterondernemingen een groot deel van de usenetmarkt in handen heeft. Het betreft wederom

SunnyUsenet

een prijsvechter. Sterker nog, de

www.sunnyusenet.com

tarieven liggen nog lager dan bij

Prijs: vanaf € 1,79 p/m

Pure Usenet het geval is. Het duurste abonnement kost 7,79 euro per

Score

maand en kent geen limieten. Daarentegen is er wel een belangrijk verschil, want de downloadretentie is

Pluspunten

met ongeveer 900 dagen een stuk

• Zeer goedkoop

korter. Toch lukt het ons om ook

• Account delen

een film van duizend dagen oud te

• Proefaccount zonder betaalgegevens

downloaden, al is er wel reparatie van de data noodzakelijk. Voor de

Minpunten

Supernews www.supernews.com

graag simpel. Er is slechts één abonnement beschikbaar, waarvoor je twaalf dollar per maand neertelt. Supernews is dus niet bepaald een goedkope aanbieder. Gelukkig krijg

Supernews is een oude rot in

je daar goede eigenschappen voor

usenetland, want deze aanbie-

terug. De nieuwsserver bewaart

rest lijkt SunnyUsenet erg op de

• Matige downloadretentie

der is al sinds 1995 actief. Het

mediabestanden ruim zes jaar en

eerder besproken usenetprovider.

• Beperkte helpdesk

Amerikaanse bedrijf houdt het

er zijn geen limieten. Verder deel je het account probleemloos met andere personen. Je probeert Supernews gratis drie dagen uit, maar hiervoor dien je wel creditcardgegevens achter te laten. Vergeet je tijdig op te zeggen, dan brengt deze usenetprovider kosten in rekening. Andere betaalmogelijkheden zijn helaas niet beschikbaar.

Supernews www.supernews.com Prijs: $ 11,99 (ca. € 11,05) p/m

Score

Pluspunten • Betrouwbare nieuwsserver • Account delen • Hoge downloadretentie

Minpunten • Duur • Alleen betalen per creditcard

WWW.PCMWEB.NL

406 - Groepstest - Usenetproviders JW.indd 107

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

107

12-1-2016 11:45:30

GROEPSTEST Usenetproviders

TweakNews www.tweaknews.eu Prijs: vanaf € 2,50 p/m

Score

Pluspunten • Aantrekkelijke blockaccounts

Minpunten • Duur • Beperkte downloadretentie • Account niet deelbaar

tegoed niet binnen een jaar op te maken. Wie TweakNews graag eens snelheidslimiet is usenetprovider

counts zijn een stuk interessanter.

uit wil proberen, krijgt vrijblijvend

TweakNews vrij prijzig. Zeker wan-

Voor een eenmalig bedrag van 45

tien dagen toegang met een data-

neer je bedenkt dat de download-

euro mag je 500 GB downloaden

limiet van 10 GB. Het achterlaten

retentie van ongeveer drie jaar niet

op een snelheid van 100 Mbit/s.

van betaalgegevens is niet nodig. In

buitensporig hoog is. Ondanks de

De prijzen hiervan liggen iets lager

plaats daarvan dien je voor de veri-

hoge tarieven, mag je een account

vergeleken met die van NewsXS,

ficatie wel een telefoonnummer op

Met een maandprijs van 12,95

bovendien niet delen met andere

een andere aanbieder van blockac-

te geven, waarna je een sms-bericht

euro voor een abonnement zonder

personen. De aangeboden blockac-

counts. Verder hoef je het data-

met een toegangscode ontvangt.

Usenetprovider

Eweka

Giganews

Hitnews

NewsXS

Website

eweka.nl

nl.giganews.com

hitnews.com

newsxs.nl

Gevestigd in

Nederland

Verenigde Staten

Nederland

Nee

Nee 900 dagen

TweakNews www.tweaknews.eu

Ssl-versleuteling

Inclusief vpn-server

Ja (IPVanish)*

Ja (VyprVPN)**

Opgegeven downloadretentie (binair)

2663 dagen

2367 dagen

1100 dagen

Nee

Account delen Maximaal aantal connecties

Blockaccounts

50** Nee

Betalen met iDEAL / PayPal / creditcard

Ja /

30**

Nee Ja /

Nee /

Nee*** 50**

Nee Ja /

Ja /

Ja Ja /

Ja /

Proefabonnement

7 dagen

14 dagen

3 dagen

14 dagen

Snelheidslimiet goedkoopste abonnement

50 Mbit/s

Onbeperkt

2,5 Mbit/s

Onbeperkt

Datalimiet goedkoopste abonnement

Onbeperkt

5 GB

Onbeperkt

Maandprijs goedkoopste abonnement

€ 7,50

$ 4,99 (ca. € 4,60)

€ 2,95

€ 3,25

Snelheidslimiet duurste abonnement

100 Mbit/s

Onbeperkt

200 Mbit/s

Onbeperkt

Maandprijs duurste abonnement

€ 9,60

$ 29,99 (ca. € 27,65)

€ 9,95

€ 10,50

Ja /

Nee

* Bij betaling van 90 dagen of meer ** Bij duurste abonnement *** Blockaccounts ondersteunen wel het gebruik van meerdere ip-adressen **** Tegen extra betaling

108

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

406 - Groepstest - Usenetproviders JW.indd 108

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:45:41

GROEPSTEST Usenetproviders

Conclusie Slechte usenet-providers zijn we eigenlijk niet tegengekomen. Ieder mediabestand wordt op onze testmachine compleet binnengehaald, zolang de data maar binnen

XS Usenet

de downloadretentie valt. In de drukbezette usenet-markt is er voor

www.xsusenet.com

iedereen wat wils. Het hangt sterk van de beschikbare bandbreedte en de dataconsumptie af welk account

XS Usenet is een vreemde eend

abonnement prima, bijvoorbeeld

XS Usenet

het beste bij je past. Wie op grote

in de bijt. Dit is namelijk de enige

voor het downloaden van mp3’tjes.

www.xsusenet.com

schaal downloadt, is het beste af bij

usenetprovider die een gratis ac-

Wie het serieuzer wil aanpakken,

Prijs: vanaf € 0,-

Eweka. Deze usenet-provider garan-

count zonder datalimiet aanbiedt

kiest uit één van de andere prepaid-

voor een onbeperkte periode.

abonnementen. Voor een tientje

Verwacht overigens niet te veel

per maand download je met 120

van de specificaties. De snelheid is

Mbit/s via maximaal vijftig connec-

beperkt tot 1 Mbit/s en er is geen

ties. De downloadretentie is met

ssl-versleuteling mogelijk. Verder

1100 dagen redelijk. Helaas is het

• Gratis abonnement

prijzen liggen hier een stuk hoger. Bij

bedraagt de retentie slechts tien

niet toegestaan om een account

• Geen datalimiet

Eweka zijn de tarieven zeer scherp

dagen en mag je maximaal twee

met iemand anders te delen. Tegen

verbindingen naar de nieuwsserver

extra betaling van 2,99 euro per

gebruiken. Voor het binnenhalen

maand download je desgewenst via

• Beperkte downloadretentie

via een vpn-server en deel je het

van kleine bestanden voldoet dit

een vpn-server.

• Account niet deelbaar

account probleemloos met vrienden.

deert een indrukwekkende down-

Score

loadretentie van ruim zeven jaar, waardoor de catalogus ontzettend groot is. Giganews is de enige aan-

Pluspunten

bieder die hierin meegaat, maar de

voor hetgeen je ervoor terugkrijgt.

Minpunten

Zo download je zonder extra kosten

Kortom, een absolute aanrader!

Pure Usenet

SnelNL

SunnyUsenet

Supernews

TweakNews

XS Usenet

pureusenet.nl

snelnl.com

sunnyusenet.com

nl.supernews.com

tweaknews.eu

xsusenet.com

Verenigd Koninkrijk

Curacao

Verenigd koninkrijk

Verenigde Staten

Nederland

Zweden

Nee

1100 dagen

2250 dagen

900 dagen

2357 dagen

1100 dagen

Nee

12**

Nee Ja /

20**

Nee Nee /

Ja /

Nee Ja /

Nee

Ja /

Ja (Bandito VPN)****

40*** Nee

Nee /

50** Nee

Ja Nee /

Ja /

7 dagen

3 dagen

7 dagen

3 dagen

10 dagen

4 Mbit/s

5 Mbit/s

Onbeperkt

1 Mbit/s

Onbeperkt

€ 2,29

€ 4,95

€ 1,79

$ 11,99 (ca. € 11,05)

€ 2,50

Gratis

Onbeperkt

180 Mbit/s

Onbeperkt

n.v.t.

Onbeperkt

120 Mbit/s

€ 8,29

€ 9,95

€ 7,79

n.v.t.

€ 12,95

€ 9,99

WWW.PCMWEB.NL

406 - Groepstest - Usenetproviders JW.indd 109

Ja /

Nee

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

109

12-1-2016 11:46:02

mydlink Home

MYDLINK HOME

Een slimmer huis met mydlink Home Overweeg je om je huis van een domotica-systeem te voorzien? Vijf lezers gingen je voor met een set van mydlink Home en delen hun ervaringen. Doe-het-zelf domotica: liever niet aan beginnen of slimme en prijsgunstige verbetering van je huis?

D-Link mydlink Home www.dlink.com

Pluspunten • Eenvoudig te installeren • Mooie vormgeving • Zeer veel mogelijkheden • Goede app

Minpunten • Nog geen buitensensoren

• iOS-app voor iPad kan beter

e markt voor domotica-

door losse schakelaars, sensoren of

eerst zien. Azem: “Het is allemaal

oplossingen waarmee je

andere zaken toe te voegen. Lezers

smaakvol verpakt. Wel is Engels de

huis ‘slimmer’ wordt, zit

• Handleiding wat summier

Rob Hammers, Piet Luca, Azem

hoofdtaal, dus een beetje Engelse

behoorlijk in de lift. Verwacht wordt

Hendriks, Alex Grendelman en

talenkennis is handig.”

ten of het ook draadloos kan, druk

dat dit segment jaarlijks met zo’n

Marco Vermeulen mochten aan de

Het hart van dit systeem wordt

ik op de wps-knop. Ook dit gaat

30 procent zal groeien. En dat merk

slag met een pakket met daarin een

gevormd door de Connect Home

zonder problemen. Daarna heb ik

je al wanneer je in de winkel kijkt,

Connected Home Hub, Water Sen-

Hub, dat de schakel is tussen het

met de app de QR-code gescand en

want het aanbod is enorm. Wie zelf

sor, Battery Motion Sensor, Door

bestaande draadloze netwerk en

klaar.” Rob: “Direct na de installatie

aan de slag wil, kan vaak relatief

and Window sensor en een Siren.

de mydlink Home-apparaten. Deze

wordt eerst de firmware geüpdatet

dient dan ook als eerste te worden

en kunnen we met het volgende onderdeel aan de slag.”

voordelig een starterkit kopen. Hierin zitten een aantal basiscomponen-

Uitpakken en installeren

aangesloten, liefst in de buurt van

ten, waarmee je een goed begint

Het testteam is overwegend posi-

de modem of router. Alex: “De

kunt maken en later eenvoudig kan

tief wanneer ze de verschillende

installatie gaat heel simpel met een

Onderdelen

worden uitgebreid, bijvoorbeeld

doosjes met componenten voor het

netwerkkabel. En omdat ik wil we-

Daarna installeert Rob de Battery Motion Sensor. En ook Marco probeert de verschillende modules één voor één te installeren en zet bij het testen van de Siren het huis op zijn kop. “Haha, mijn kinderen schrikken zich een hoedje. De Siren brengt een fiks aantal decibellen voort!” Het niveau kan gelukkig worden ingesteld. Piet: “Leuk detail: het viel me op dat de Siren een rood led licht afgeeft wanneer hij wordt geactiveerd en dat is natuurlijk ook handig voor slechthorenden.” Hij

110

ADV - Mydlink.indd 110

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:46:49

mydlink Home

en is het allemaal eenvoudig te be-

Conclusie

dienen? En wat kan er eventueel be-

Nadat de leden van het testpanel

ter? Ook hier speelt de Connected

mydlink Home drie weken lang

Home Hub en vooral de app een

thuis hebben kunnen testen, zijn

centrale rol. In deze laatste is pre-

we erg benieuwd naar hun mening.

cies te zien welke sensoren zijn aan-

Azem: “Alle apparaten werken zoals

gesloten en geeft de mogelijkheden

beloofd. Wel ervaar ik overlapping

deze verder te configureren.

binnen de producten.” Marco ziet

Rob: “Voor het sirenealarm kun je kiezen uit noodsitu-

vooral grote voordelen in het plaatsen van sensoren: “Aangezien ik

atie, brand, ambulance en

zeer recent ben vergeten mijn dak-

politie (allemaal oorver-

raam te sluiten en mijn hele zolder

dovend) de overige twee

's nachts behoorlijk nat is geworden,

alarmgeluiden zijn deurbel

heb ik wel een idee voor een plekje

en pieptoon. Voor de duur van het alarm kun je kiezen voor 30, 60, 90 seconden en 3 minuten.”

voor de Door & Window sensor.” Over de app meldt hij het volgende: “Veel plaatjes, veel kleuren en weinig tekst. Ondanks de eenvoud wel voldoende functionaliteit om de ap-

De werking van de Battery Motion

paraten aan te sluiten in te stellen,

heeft daarentegen wel wat perike-

Sensor en de Home and Door Sen-

acties en tijdschema's te definiëren.”

len met het aan de praat krijgen

sor is ongeveer hetzelfde en bieden

Piet concludeert dat het systeem

van de Water Sensor. Bij vrijwel

uitgebreide configuratiemogelijkhe-

goed in de praktijk is te gebruiken

niemand zijn er noemenswaar-

den, bijvoorbeeld door een exacte

en dat er voor elke gezinssamenstel-

dige problemen bij het werkend

tijdsspanne in te geven waarin deze

ling wel producten geschikt zijn. “Ik

krijgen van de Door and Windows

sensoren al of niet moeten worden

ga zeker alle producten gebruiken

Sensor en de meesten hebben alle

geactiveerd. Voordeel is dat beide

en zal nog meer willen aanschaf-

onderdelen van mydlink Home

sensoren op batterijen werken

fen zoals buitencamera's en meer

binnen een half uur aan de praat.

waardoor er geen stopcontact in

slimme stopcontacten.”

Rob vat het samen: “De installatie is

de buurt hoeft te zijn. In de app

letterlijk een fluitje van een cent en

verschijnt bij beweging een melding

alles spreekt voor zichzelf. Slechts

met de exacte tijd. Ook is af te lezen

in één geval moest ik terugvallen

wat het niveau is van de batterij.

op een handmatige instelling, maar ook dat was betrekkelijk eenvoudig.

Alex test de Water Sensor met een

Over mydlink Home

Iedereen, ook zonder kennis van

kopje water: “Binnen 3 seconden

mydlink Home is een serie producten waarmee het heel eenvoudig

computers moet hiertoe in staat

heb ik een melding op mijn telefoon

wordt om uw woning veiliger te maken en meet comfort te creë-

zijn.”

dat er water is geconstateerd. Dit

ren. Vanuit een de mydlink Home app zijn allerlei zaken in huis te

werkt super goed.” En hoe presteert

automatiseren, te monitoren en te beheren. Het systeem is flexibel

de app in dit alles? Piet: “De app

en kan naar eigen inzicht worden uitgebreid met tal van sensoren,

Nu alles werkend is, wordt het tijd

werkt uitstekend moet ik zeggen. Ik

slimme stekkers, camera’s, sirenes maar ook onderdelen waarmee

om eens kritisch te kijken naar de

heb vele combinaties uitgeprobeerd

je naar elke plek in huis muziek kunt streamen. Meer weten? Kijk

functionaliteit en het gebruiksge-

en geen storingen kunnen ontdek-

dan eens op www.dlink.com/nl/.

mak. Werken alle accessoires goed

ken.”

Gebruik en instellingen

WWW.PCMWEB.NL

ADV - Mydlink.indd 111

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

111

12-1-2016 11:47:03

MASTERCLASS Custom Android

INSTALLEER EEN CUSTOM ROM Je eigen persoonlijke Android Veel fabrikanten installeren Android met een eigen, aangepaste interface en extra apps waar je vaak niet veel aan hebt. Om die reden hebben verschillende ontwikkelaars zogenoemde custom roms uitgebracht; aangepaste versies van Android zonder overbodige opsmuk. In deze masterclass laten we je zien hoe je zo’n custom rom installeert.

maken. Het maken van een goede back-up is dus een

D I R K J A N VA N I T T E R S U M

heeft alles te maken met licenties. Voor het vinden van

de voordelen van custom roms is dat ze geen bloatware bevatten, ofwel overbodige apps. Dit in tegenstelling tot de smartphones van bekende merken als Samsung, LG of Sony, waar standaard al allerlei apps op zitten waar je misschien helemaal geen behoefte aan hebt. Een nadeel van een custom rom kan zijn dat de standaard Google-apps – zoals YouTube, Gmail, Maps en Street View, niet worden meegeleverd. Dat de bekende Google-apps (zoals Google Maps en Gmail)

et voordeel van Android is het open karakter.

kun je gebruikmaken van een zogenoemd Gapps-

Iedereen kan ermee aan de slag en dat wordt

pakket voor je custom rom.

enthousiast gedaan. Ontwikkelaars geven

een eigen draai aan Android met zogeheten custom

Batterijtijd

roms. Dit soort aangepaste Android-versies kun je gratis

Een custom rom moet niet verward worden met een

downloaden en er is niets illegaals aan. Maar om ze te

launcher. Ook daarmee wijzig je hoe het toestel werkt,

installeren, is wel de nodige handigheid en doorzettings-

maar dan door software bovenop de oorspronkelijke

vermogen nodig. Let wel: niet alle fabrikanten onder-

Android te draaien. Als je een custom rom installeert,

steunen het installeren van een custom rom; het kan

vervang je daarmee de oorspronkelijke software.

hierdoor invloed hebben op je garantie. Een reparatie

Daarmee zijn dus ook ingrijpender wijzigingen mogelijk,

aan een smartphone die is vastgelopen door een cus-

zoals de manier waarop het systeem omgaat met de

tom rom, zal dus vaak niet worden vergoed. Sommige

batterij. Zo zijn er bijvoorbeeld custom roms die uitblin-

andere fabrikanten – zoals Sony – hebben geen pro-

ken in batterijtijd. De installatie van een custom rom

bleem met custom roms, en bieden zelf tools aan om je

is een ingewikkeld klusje. In deze masterclass laten we

smartphone geschikt te maken voor custom roms.

je de bassistappen zien, maar het kan zijn dat dit niet

Vastlopen

112

vereiste als je geen gegevens wilt kwijtraken. Eén van

opgaat voor jouw specifieke Android-toestel: het installeren gaat op ieder toestel net iets anders. De exacte

Het installeren van custom roms is niet zonder risico.

stappen voor jouw toestel kun je vaak alleen vinden na

In theorie kun je je smartphone namelijk onbruikbaar

het nodige uitzoekwerk.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

511 - Masterclass - Custom Roms voor Android JW.indd 112

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:48:04

MASTERCLASS

Custom Android

Root-toegang

naam. De telefoon wordt vervolgens opnieuw opgestart

Om de telefoon te kunnen voorzien van nieuwe soft-

en het back-upproces begint. Houd er rekening mee

ware, is het noodzakelijk om deze eerst te rooten. Daar-

dat het tussen de 10 en 20 minuten duurt voordat de

mee krijg je toegang tot het volledige systeem. Hoe dat

back-up is voltooid, en dat is afhankelijk van de grootte

in zijn werk gaat, hangt af van de versie van Android die

van de opgeslagen data.

op jouw telefoon of tablet is geïnstalleerd. Voor oudere Android-versies kun je gebruikmaken van verschillende

Mocht Clockwork Mod ROM Manager niet (goed)

tools, waaronder Towelroot, Kingo Root en KingRoot.

werken met jouw telefoon, dan kun je een alternatief proberen: TWRP Manager. Ook met deze tool kun je

In deze masterclass maken we gebruik van een LG

back-ups maken en terugzetten van de rom van je

G3-telefoon en de tool Android Root. Die software

telefoon. TWRP Manager kun je vinden in de Google

download je vanaf www.kingoapp.com. Kies voor de

Play Store.

Windows-versie van Android Root en installeer deze op je systeem. Vervolgens sluit je je telefoon aan via

Custom rom installeren

de usb-kabel. Op je telefoon stel je vervolgens in dat

Voor het installeren van een custom rom op je tele-

Android in de zogenoemde Usb Debugging Modus ge-

foon gebruik je dezelfde app die je hebt gebruikt voor

zet moet worden. Dat doe je via Instellingen, Over de

het maken van de initiële back-up van de oorspron-

telefoon, Software informatie. Klik nu zeven keer op

kelijke rom. Zowel TWRP Manager als Clockwork Mod

het item Build nummer. Na die zeven keer verschijnt

ROM Manager gebruiken een uitgebreide versie van

de melding ‘U bent nu ontwikkelaar’. In het menu van

de herstelprocedure van Android. Normaal gesproken

de instellingen vind je nu een extra optie genaamd

is die bedoeld om de telefoon weer in oorspronkelijke

Ontwikkelingsopties. Ga daar naartoe en kies voor

staat terug te brengen (de fabrieksinstellingen). Er

Debugging Modus inschakelen. Het kan zijn dat

wordt dan een kopie gebruikt van het oorspronkelijke

Windows nu een melding geeft dat er extra stuurprogramma’s geïnstalleerd moeten worden.

Maak een back-up van je apps en gegevens

Android Root zal nu verbinding maken met je telefoon,

Het installeren van een custom rom heeft een zodanige invloed op je

waarna de smartphone kan worden geroot met een

apparaat dat je al je gegevens (en de apps) beter veilig kunt stellen. Om

druk op de knop. Het proces van het rooten kan enkele

een back-up te maken kun je het beste gebruikmaken van een aparte

minuten duren. Dit trucje werkt overigens het best met

app, die dat helemaal voor je kan regelen. Titanium Back-up en Helium

smartphones die zijn voorzien van Android 5.0 of lager.

zijn daar voorbeelden van.

Belangrijk: back-uppen!

der root-toegang, waardoor het

Bij het rooten van een telefoon bestaat de kans dat het

tooltje wat laagdrempeliger is.

proces niet helemaal verloopt zoals je zou verwachten.

Dat heeft echter ook een nadeel:

Daarom is het belangrijk om een back-up te maken van

Helium kan hierdoor niet van alle

de huidige rom van je toestel. Mocht de boel in de soep

apps een back-up maken, maar

lopen, dan kun je altijd nog terugkeren naar de huidige

voor de meeste apps werkt het

systeemsoftware. Installeer daarvoor Clockwork Mod

prima. Ook handig is dat Helium

ROM Manager (www.clockworkmod.com). Je moet er

de data behorend bij de app, kan

wel rekening mee houden dat je met deze app niet van

opslaan. Back-ups van je apps

alle Android-telefoons een back-up kunt maken. Een

kunnen worden opgeslagen in

volledige lijst met toestellen die ondersteund worden

Google Drive. Een andere functie

vind je op de genoemde website.

is dat je met Helium ook naar

Helium kun je installeren zon-

een ander toestel kunt backInstalleer de app Clockwork Mod ROM Manager vanuit

uppen; dat kan handig zijn als je

de Google Play Store. In de app vind je de optie

tijdelijk even een ander toestel

Backup Current ROM, onderaan in de lijst met

moet gebruiken.

functies. Let op, voor sommige telefoons moet je ook eerst de functie ClockworkMod Recovery installeren.

Helium is een gebruiksvriendelijke

Als dat zo is, krijg je daarvan een melding en kun je de

app om back-ups van apps en bijbe-

extra functie direct vanuit de app downloaden en instal-

horende gegevens te maken.

leren. Start nu de back-upfunctie en geef je back-up een

WWW.PCMWEB.NL

511 - Masterclass - Custom Roms voor Android JW.indd 113

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

113

12-1-2016 11:48:20

MASTERCLASS Custom Android

Android 5.1 of 6 rooten

Android-systeem. Maar door een

De hier uitgelegde trucs werken het best met toestellen voorzien van

ander herstelbestand te selec-

Android 5.0 of lager. Heb je een Android 5.1- of 6-toestel, dan werkt deze

teren, is het mogelijk om een

root-methode niet. Er komt namelijk wat meer bij kijken. In dat geval

ander systeem erop te zetten. De

raden we je aan om een kijkje te nemen op het forum van XDA Develo-

algemene stappen om een custom

pers: www.xda-developers.com, daar vind je meer informatie en de

rom te installeren zijn als volgt:

benodigde tools om je Android 5.1- of Android 6-toestel te rooten.

Download eerst een custom rom naar keuze in de vorm van een zip-bestand. Dat zip-bestand pak je niet uit, dat gebeurt straks automatisch door de tool. Sluit je smartphone aan op je computer en kopieer het zip-bestand naar je telefoon. Koppel je telefoon weer los van je computer. Herstart nu je smartphone in de herstelmodus via de eerdergenoemde tools TWRP of ROM Manager. Eenmaal aangekomen in de herstelmodus van die tool kun je vervolgens

Op het forum van XDA Developers vind je meer informatie over hoe je een Android 5.1- of Android 6-toestel kunt rooten.

de custom rom die je eerder op je telefoon hebt gezet, selecteren. Na de selectie en

Met ROM

bevestiging van je update worden alle gegevens van

Manager kun je

je smartphone verwijderd. Als laatste stap wordt je

back-ups maken

telefoon opnieuw opgestart en heb je de beschikking

de rom van je

over je nieuwe geïnstalleerde custom rom.

smartphone.

Let wel: de hier besproken handelingen zijn algemeen: het kan zijn dat de procedure voor jouw specifieke Android-telefoon afwijkt. Het is daarom zeker de moeite waard op om het forum XDA Developers te kijken hoe de procedure voor jouw telefoon verloopt. Ook vind je op die site specifieke custom roms voor vrijwel alle Android-smartphones.

Met behulp van Kingo Root is het vrij eenvoudig om een toestel te rooten.

Hier vind je de beste roms

die de ontwikkelaars misten in de

Op internet zijn tal van custom

oorspronkelijke Android-versie. Met

roms te vinden. PCM heeft de

behulp van thema’s kun je het uiterlijk

populairste custom roms voor je op

van het systeem wijzigen. Verder zijn

een rijtje gezet:

er uitgebreide privacy-instellingen. CyanogenMod wordt door veel andere

Geslaagd! Met Kingo Root hebben we hier een LG G3 geroot.

114

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

511 - Masterclass - Custom Roms voor Android JW.indd 114

1. CyanogenMod

rom-ontwikkelaars gebruikt als basis.

Dit is waarschijnlijk de bekendste

Het systeem is beschikbaar voor veel

custom rom. Wie CyanogenMod

toestellen, waardoor je ook oudere

installeert, krijgt een systeem dat erg

telefoons van een nieuwe Android-

lijkt op de standaard Android. Er ont-

versie kunt voorzien, zélfs als de fabri-

breken overbodige apps (bloatware)

kant geen updates meer uitbrengt.

en er zijn enkele functies toegevoegd

www.cyanogenmod.org

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:48:33

MASTERCLASS

Custom Android

Uitgebreider: Titanium Back-up Het alternatief voor Helium is Titanium Back-up. Deze app werkt alleen als er root-toegang is. Op het eerste gezicht ziet Titanium Back-up er wat minder gebruiksvriendelijk uit dan Helium. Met deze tool kun je ook al je apps met de bijbehorende gegevens back-uppen. Daarnaast is het ook mogelijk om systeemgegevens op te slaan en kun je wifi-wachtwoorden en bookmarks back-uppen.. Overigens is het met Titanium ook mogelijk om de volledige rom te back-uppen. Verderop in dit artikel leggen we uit hoe dit gaat met twee andere apps, maar ook met Titanium Back-up kun je een zip-bestand maken waarmee je een vastgelopen telefoon kunt herstellen. Hiervoor is wel de betaalde versie vereist. Handig is verder de optie om automatisch op gezette tijden een back-up te maken. Het maken van backups in de cloud is ook mogelijk, maar alleen met de betaalde pro-versie. Ook met ROM Manager

TWRP Manager is een uitbreid

is het mogelijk om een

pakket voor het maken van back-ups

custom rom op je telefoon

en het installeren van custom roms.

te installeren.

Titanium ziet er wat minder toegankelijk uit, maar de mogelijkheden zijn uitgebreid.

2. SlimRom

3. AOKP

4. MIUI

De naam verraadt al dat het gaat

Ook hier is het woord â&#x20AC;&#x2DC;lichtgewichtâ&#x20AC;&#x2122;

De fabrikant Xiaomi brengt smart-

om een compacte versie van An-

zeker van toepassing. Deze custom

phones op de markt met daarop

droid, waardoor SlimRom vooral

rom draait prima op oudere toe-

MIUI, een zelf ontwikkeld systeem

interessant is voor bezitters van

stellen. Er is geen bloatware. Wel

op basis van Android. Met name in

oudere, tragere smartphones. Deze

hebben de ontwikkelaars wat extra

China zijn de toestellen populair.

lichtgewicht rom is lekker snel. Er

mogelijkheden toegevoegd: onder

Maar ook als je geen MIUI-telefoon

zijn veel instelmogelijkheden, onder

meer een lint waarmee de gebrui-

hebt, kun je deze software op je

meer voor de te gebruiken kleuren,

ker apps kan starten vanuit ieder

smartphone zetten. De custom rom

maar ook voor privacy.

scherm. Ook bijzonder is de naviga-

van MIUI is beschikbaar voor veel

www.slimroms.net

tiering waarmee tot maximaal vijf

telefoons.

apps snel zijn te starten.

en.miui.com/forum.php

www.aokp.co

WWW.PCMWEB.NL

511 - Masterclass - Custom Roms voor Android JW.indd 115

Het Chinese MIUI; de taal kan uiteraard ook Engels of Nederlands zijn.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

115

12-1-2016 11:48:53

WORKSHOP Outlook en Onedrive

PRIMA ONLINE ALTERNATIEF Haal alles uit Outlook en OneDrive OneDrive van Microsoft wordt op de achtergrond telkens verbeterd. De afgelopen maanden zijn er weer wat nieuwe functies aan toegevoegd, waardoor er meer mogelijk is. Met de tips in dit artikel haal je het meeste uit OneDrive en Outlook.com. D I R K J A N VA N I T T E R S U M E N M A R K G A M B L E

icrosoft bleef zich lange tijd richten op de dekstopsoftware. Het bedrijf verdiende tenslotte veel geld met de verkoop van Of-

fice en Outlook op de bekende zilveren schijfjes. Maar de ontwikkeling richting webgebaseerde software was onvermijdelijk. Microsoft heeft daarmee de laatste jaren grote stappen gezet. Er is inmiddels sprake van een volwaardig online alternatief voor beide programma’s. Wie wil mailen maakt gebruik van Outlook.com

te bijkopen, zie ook het kader ‘Betalen’. Daarnaast is er

(www.outlook.com) en voor het maken en opslaan van

de mogelijkheid om een agenda bij te houden en er is

en tools heb je

(Office-)bestanden is OneDrive (www.onedrive.com)

een overzicht van contactpersonen.

tot je beschik-

beschikbaar. In de gratis versie is er 15 gigabyte opslagruimte beschikbaar, maar je kunt ook extra opslagruim-

Ruim voldoende Voor het maken van bestanden stelt Microsoft ver-

Deze apps

king in de online omgeving van Microsoft.

schillende web-apps beschikbaar. Voor het werken in

Betalen?

documenten gebruik je gewoon de online versie van

Natuurlijk wil Microsoft geld verdienen met zijn diensten. Toch zijn de

Word. Qua werking en interface verschilt de allernieuw-

meeste onderdelen gratis te gebruiken. Wel zijn er af en toe advertenties

ste versie eigenlijk niet van de ‘offline’ versie van Word

te zien. Wie daar een hekel aan heeft of meer wil, kan een betaalde

2016. Zo heb je de keuze uit tal van sjablonen om direct

variant nemen in de vorm van Office 365 Home. Die is er al vanaf 10

mee te beginnen, kun je documenten openen (alleen

euro per maand. Voor dat bedrag krijg je ook toegang tot volwaardige

vanaf je eigen OneDrive-omgeving, niet vanaf je hard-

Office-software, zoals het onlangs verschenen Office 2016, die je dan op

disk) en opslaan, zowel lokaal op je harde schijf als in

maximaal vijf apparaten tegelijk mag installeren.

de cloud. Bovendien bevat Word Online ook vrijwel alle toolbars en functies die ook in de gewone versie van

116

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

510 - Workshop - Alles uit OneDrive JW.indd 116

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:49:54

WORKSHOP

Outlook en Onedrive

Mocht je toch liever een online document afmaken in de gewone versie van Word? Dan kies je voor ‘Bewerken in Word’ vanuit de werkbalk van Word Online.

De online versie van Word

Word 2016 aanwezig zijn. Uitgebreide functies als het

heeft een tref-

maken van adresbestanden en -etiketten door afdruk-

fende gelijkenis

ken samen te voegen, ontbreken, evenals het gebruik

met de desktop-

van macro’s. Toch zijn er voor de meeste toepassingen

variant.

ruim voldoende mogelijkheden.

porten en nieuwsbrieven. Het is ook een leuk hulpmid-

Gebruik de

del om verslagen te maken van persoonlijke avonturen,

nieuwe Micro-

zoals bijvoorbeeld een reisverslag.

soft-dienst Sway

Erg handig is dat je vanuit Sway – in tegenstelling tot

om persoonlijke

Word Online of Excel Online – wel degelijk een lokaal

of bedrijfspre-

opgeslagen PowerPoint-bestand kunt openen. Sway is

sentaties te

den voor het gezamenlijk werken aan een document.

overigens alleen maar online te gebruiken, er bestaat

maken.

Zo kun je met meerdere personen aan een document

geen desktopversie van, maar je kunt wel bestanden

werken, waarbij je de veranderingen direct ziet gebeu-

tussen Sway en PowerPoint uitwisselen.

Bovendien heeft de online versie fraaie mogelijkhe-

ren en zelfs met elkaar kunt overleggen via chat. Voor

De werking van Sway lijkt wat ingewikkelder – het is

Sway biedt

het maken van spreadsheets is er de browserversie

zeker anders dan PowerPoint – maar met wat kennis

zeer uitgebreide

van Excel en wie presentaties wil maken, kan de online

van zaken kun je er toch zeer uitgebreide presentaties

functies, zoals

variant van PowerPoint gebruiken. Ook hier zijn niet

mee maken. Je kunt je presentatie tussentijds testen

het insluiten van

alle mogelijkheden aanwezig van de desktopsoftware,

door op de knop Afspelen bovenin de werkbalk te

(online) video en

maar het is ruimschoots voldoende voor de meeste

klikken.

audio.

gebruikers.

Nieuw: Sway Een nieuw onderdeel in OneDrive is Sway. Je kunt het ’t best vergelijken met PowerPoint. Sway richt zich voornamelijk op het maken van presentaties, met als grootste verschil dat de presentaties gemaakt in Sway, geschikt zijn voor alle soorten schermen. Bovendien werkt het direct op elke computer met een browser (Internet Explorer, Egde, Firefox, Chrome, Safari en wat al niet meer). De weergave van je Sway-presentatie wordt namelijk automatisch aangepast aan het schermformaat, en daarbij maakt het niet uit of het een beamer,

Natuurlijk zijn er ook apps beschikbaar voor de

laptop, desktop of smartphone is. Sway is niet alleen te

Microsoft-diensten. De meeste apps zijn er zowel

gebruiken voor bedrijfsmatige doeleinden, zoals rap-

voor Android, iOS als Windows Mobile (hoe kan het

WWW.PCMWEB.NL

510 - Workshop - Alles uit OneDrive JW.indd 117

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

117

12-1-2016 11:50:14

WORKSHOP Outlook en Onedrive

Vanaf nu worden alle foto’s die je hebt gemaakt, meteen geback-upt in je OneDrive-omgeving. Als extra ‘beveiliging’ heb je zelfs de mogelijkheid om ervoor te kiezen dat je foto’s alleen worden geüpload als je telefoon is verbonden met wifi; zo word je niet onnodig op kosten gejaagd.

Opgeslagen bestanden insluiten Bestanden in OneDrive kun je niet alleen daar bekijken, maar het is ook mogelijk om de in de cloud opgeslagen bestanden in te sluiten in bijvoorbeeld een blogbericht. Dat kan niet alleen met een foto, maar ook met Word-, Excel- en PowerPoint-bestanden. Om een bestand te kunnen insluiten op een andere locatie, bijvoorbeeld je blog, moet je een speciale code laten genereren door OneDrive. Klik met rechts op het bestand dat je wilt in-

Met de app

Vanuit

sluiten en kies uit het menu voor Insluiten. Vervolgens

OneDrive kun je

opent een popup-venster, waarin je een preview ziet

heel eenvoudig

van het bestand en de knop Genereren. Hiermee kun

een bestand

je een html-code laten aanmaken, waarna je die code

insluiten op een

kopieert naar je blog. Het bestand zelf blijft dus op je

andere locatie,

eigen OneDrive staan, er wordt slechts vanaf de blog of

bijvoorbeeld

andere locatie naartoe verwezen.

een blog.

anders). Bijzonder aan de Outlook.com-app is dat je

van Outlook.

er niet alleen Outlook.com-mail mee kunt checken,

com voor je

maar ook andere mailaccounts. Hierdoor kan al het

smartphone

mailverkeer binnenkomen in een app, inclusief mails

kun je mails

naar een Gmail-adres, provideradres of (indien er

binnenhalen

Exchange of imap-toegang is) een werkmailadres. Met

van meerdere

dezelfde app is het mogelijk toegang te krijgen tot

diensten.

de opslagdienst van Microsoft en zelfs bestanden in Dropbox en Box.

Met de OneDrive-app

Automatische back-ups van je foto’s

kun je automa-

Met de OneDrive-app heb je altijd de beschikking

tisch foto’s laten

over je bestanden. Een extra functionaliteit van de

back-uppen

OneDrive-app voor Android, Windows Phone en iOS is

naar je cloud-

dat je de foto’s die je hebt gemaakt met je smartphone,

omgeving.

automatisch kunt laten uploaden naar de opslagdienst. Die optie zet je aan via het instellingenmenu. Ga naar

Synchroniseer je bestanden

Opties en tik op Uploaden vanaf camera. Vervolgens

Bestanden die zijn opgeslagen in OneDrive kun je ook

zet je het schuifje aan bij Uploaden vanaf camera.

op andere manieren benaderen dan via de browser. Er is namelijk een speciale synchronisatietool beschik-

Haal het maximale uit OneDrive en Outlook.com

baar, de OneDrive-client. Deze app is beschikbaar voor Windows (standaard al aanwezig in Windows 8.1 en

Het is duidelijk: Microsoft biedt met Outlook.com en OneDrive een

Windows 10) en Mac OS X. Danzij deze tool kun je de

volwaardig alternatief voor de Google-diensten. En met de tips in dit

bestanden die je in je OneDrive hebt gezet automatisch

artikel haal je er nog veel meer uit. De OneDrive-app bijvoorbeeld, die is

synchroniseren op je pc. Andersom werkt ook: alle

nu beschikbaar als een enkele app voor zowel de zakelijke als persoon-

bestanden die je in het mapje op je pc zet, worden

lijke versie van OneDrive.

dan weer automatisch geüpload naar je OneDrivecloudomgeving.

118

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

510 - Workshop - Alles uit OneDrive JW.indd 118

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:50:37

WORKSHOP

Outlook en Onedrive

Alle opgesla-

Je bij OneDrive opgeslagen bestanden zijn niet

Benader je pc vanuit OneDrive

gen bestanden

alleen te benaderen via de browser. Er is ook gratis

Door de software van OneDrive te installeren, kun je zelfs op afstand toe-

zijn te vinden

software om een OneDrive-mapje op de pc te krijgen.

gang krijgen tot de bestanden op je pc. En dat is handig als je onderweg

in de Windows

Zo heb je direct toegang tot alle bestanden via

bent en ineens een bestand lijkt te missen die niet is gesynchroniseerd,

Verkenner dank-

de Window Verkenner. Alles wat je erin zet, staat ook

maar waarvan je wel weet dat deze op je computer staat. Let wel: deze

zij de OneDrive

meteen in de cloud. In Windows 8.1 en 10 is

functie werkt alleen met Windows 8.1 en Windows 10.

synchronisatie-

OneDrive al automatisch aanwezig. Ook voor de Mac is

tool.

er OneDrive-software.

In de instellingen kun je aangeven dat je op afstand toegang wilt krijgen tot de bestanden op je pc via OneDrive.

Oude versies opvragen Net als op de desktop kent ook de cloudomgeving versiebeheer. Dat betekent dat er van bijvoorbeeld een Word-document meerdere versies worden opgeslagen. Op die manier kun je eenvoudig terugkeren naar een vorig document als je een fout hebt gemaakt en niet helemaal opnieuw wilt beginnen.

Extra authenticatie Om hackers buiten de deur te houden, is het ook in OneDrive mogelijk om gebruik te maken van tweestapsverificatie. Kijk dan op account.microsoft. com en klik door naar Beveiliging en privacy, Mijn recente activiteit weergeven. Als je daar ziet dat er bijvoorbeeld vanaf onbekende locaties op je

Met de

OneDrive-omgeving wordt geprobeerd om in te loggen,

Pincode voor mobiele app

recente activiteit

dan is het zeker aan te raden om dubbele authenticatie

Gebruik je de mobiele app van OneDrive? Dan heb

kun je precies

in te stellen.

je de mogelijkheid om het gebruik van de tool af te

zien waar en

schermen met een pincode. Natuurlijk heb je dat ook

wanneer is

getracht is om in te loggen op je systeem. Zo zie je de

al voor je smartphone ingesteld bij het startscherm,

geprobeerd in

browserversie, computertype (desktop of smartphone

maar het kan geen kwaad om ook de OneDrive-tool

te loggen op

en besturingssysteem) en het ip-adres waar vanaf is

zelf te beveiligen. Ga in de app naar het instellingen-

jouw Microsoft-

getracht in te loggen. Ook wordt er in sommige geval-

menu, kies voor Wachtwoordcode en typ tweemaal

account,

len zelfs een locatie via Microsoft Bing getoond, zodat

een viercijferige code in om de app te beschermen.

inclusief locatie

je tot op tientallen meters kunt zien waarvandaan is

Je kunt de time out voor het intypen van de code ook

tot op tientallen

geprobeerd in te loggen op je account.

nog opgeven: 5, 10, 30, 60 of 120 seconden.

meters nauw-

Je krijgt veel informatie te zien van de manier waarop

keurig.

WWW.PCMWEB.NL

510 - Workshop - Alles uit OneDrive JW.indd 119

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

119

12-1-2016 11:50:49

MINIWORKSHOP Syncen zonder cloud

BESTANDEN SYNCHRONISEREN ZÓNDER DE CLOUD Als je een usb-stick wilt gebruiken om bestanden automatisch over te zetten, kun je daarvoor een handige tool gebruiken. FreeFileSync bijvoorbeeld: zo kun je bestanden synchroniseren zonder dat je daar de cloud voor nodig hebt. JOCHEM DE GOEDE

reeFileSync (freefilesync.org/download.php) heeft de mogelijkheid om twee mappen te vergelijken en deze bij te werken. De tool is gratis

beschikbaar en werkt onder Windows, Linux en OS X. Voer het gedownloade bestand uit en volg de installatiestappen. De standaardinstellingen zijn prima. Let op dat er tijdens de installatie een extra programma kan worden aangeboden, die kun je beter uitvinken. Open achteraf het programma vanuit het menu Start. Klik in het hoofdscherm op de knop Browse. Dit is de bronmap waarin de bestanden staan die je wilt

naar een andere map wordt verplaatst. Klik op Browse

kopiëren naar een andere, (externe) locatie. Selecteer

om de map te kiezen waar deze oude versies worden

lingen van een

de betreffende map. Klik vervolgens op Browse bij het

bewaard en kies bij Naming convention voor Replace,

synchronisatie-

rechterscherm en selecteer nu de doelmap.

waarbij maximaal één vorige versie wordt bewaard,

opdracht met de

of Time stamp, waarbij oneindig veel vorige versies

keuze voor de

tandwiel klikken naast de knop Synchronize <- Two

worden bewaard.

variant en hoe

way -> om een aantal instellingen te configureren. Zo

Zodra je alle instellingen goed hebt gezet, klik je op

je om wilt gaan

kun je bij Select a variant instellen of je de bestan-

OK om de wijzigingen op te slaan. Klik vervolgens op

met verwijderde

den wilt synchroniseren, dus zowel vanaf bron- naar

Synchronize <- Two way -> om het synchroniseren te

bestanden.

doelmap wilt kopiëren als andersom, of alleen wilt

starten en klik op Start om daadwerkelijk te beginnen.

spiegelen, waarmee de doelmap een exacte kopie is

Je ziet de voortgang van het proces. Klik op Close om

van de bronmap. Selecteer hiervoor de optie Mirror ->.

het te sluiten. Je kunt de huidige job opslaan door op

Een andere optie is om de map alleen te updaten: dat

File en dan Save as te klikken. Nu is het natuurlijk fijn

betekent dat nieuwe en bijgewerkte bestanden steeds

als dit automatisch gebeurt. Dat kan ook: klik hiervoor

aan de doelmap worden toegevoegd en dat er niets

opnieuw op File en daarna op Save as batch job. Bij

wordt verwijderd. Dit is de optie Update ->.

Handle errors kies je nu voor Ignore. Vink ook Run

Zodra de mappen goed staan, kun je op het groene

120

Daaronder bij Delete files staat wat je wilt doen

minimized aan, haal het vinkje bij Save log weg en klik

met te verwijderen bestanden. Je kunt ervoor kiezen

op Save as. Sla het batch-bestand op een makkelijk te

om deze permanent te verwijderen of ze in de Prul-

bereiken locatie op. Ga nu naar het menu Start en zoek

lenbak (Recycle bin) te stoppen. Of je kunt Versioning

op RealtimeSync. Open het, klik op File en Open en

toepassen, waarbij in het geval dat een bestand wordt

blader naar het batch-bestand. Klik vervolgens op Start

overschreven of verwijderd, het origineel als back-up

om de realtime-synchronisatie te starten.

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

518 - Miniworkshop - Syncen zonder cloud JW.indd 120

De instel-

WWW.PCMWEB.NL

12-1-2016 11:51:15

MINIWORKSHOP

Accenten typen met HoldKey

EENVOUDIG ACCENTEN TYPEN Het typen van accenten is altijd lastig op Windows. Elke keer weer even zoeken naar waar de apostrof zit en dan de letter. En dan zul je zien dat de toetsenbordindeling net verkeerd staat en het niet werkt. Holdkey maakt hier voor eens en altijd een einde aan. JOCHEM DE GOEDE

HÂ

annuleren, druk je op een andere toets dan een van de cijfers. Er zijn nog meer handige instellingen, daarvoor ga je naar het tabblad Settings. Zo kun je bij Holdkey speed instellen hoe snel de letters met accenten verschijnen. Hoe hoger het getal, hoe langer het duurt. De Repeat delay stelt in hoe lang je een letter vast moet houden voordat deze herhaald wordt. Je kunt de kleur van de balk en de vorm ervan instellen bij Holdkey info bar color and size setting. Met Use

oldkey introduceert een andere manier

caps lock as shift key zorg je ervoor dat Caps Lock

om accenten te typen. In plaats van eerst

alleen de eerste letter als hoofdletter schrijft. Ten

de apostrof te typen en dan de letter, stelt

slotte schakel je nog de optie Enable multiple

Holdkey je in staat om een accent te typen door de

monitor support in als je gebruikmaakt van meer-

letter ingedrukt te houden. Vervolgens verschijnen de

dere beeldschermen, zodat de balk ook correct op het

balk met de

accenten die mogelijk zijn boven de letter, waarbij elk

secundaire beeldscherm verschijnt.

vreemde tekens

accent is gemarkeerd met een getal. Je drukt nu op het

De complete lijst van alle vreemde tekens

De blauwe

waaruit je heel

respectievelijke getal op je toetsenbord om het accent

die Holdkey ondersteunt, vind je op holdkey.eu/

eenvoudig ac-

te typen. Deze werkwijze is vergelijkbaar met hoe het

quickref.php. De Pro-versie bevat daarnaast nog

centen en ook

werkt op iOS en OS X.

tekens in combinatie met de Windows-toets, maar die

vreemde tekens

versie kost vijf dollar.

kunt kiezen.

Je downloadt Holdkey vanaf holdkey.eu door op Download te klikken en te kiezen voor Download bij de Basic-versie. Op het moment van schrijven is versie 3 de nieuwste versie. In onze test blokkeerde Chrome de download: klik dan op het pijltje en kies voor Behouden. Het programma is niet schadelijk, zoals Chrome wel beweert. Voer het uitgevoerde bestand uit en volg de installatiestappen door een aantal keer op Next te klikken en de licentieovereenkomst te accepteren. Klik ten slotte op Finish om het programma te starten. Na korte tijd verschijnt het hoofdscherm en kun je aan de slag. In de Test box kun je oefenen met het programma. Om een accent te typen houd je de betreffende toets ongeveer een halve seconde vast, waarna je het accent kunt kiezen vanuit de blauwe balk die erboven verschijnt. Holdkey bevat niet alleen accenten, maar ook vreemde tekens en symbolen. Zo zit onder de e bijvoorbeeld ook het euroteken. Om een letter vaker te typen, houd je deze simpelweg iets langer ingedrukt. Na korte tijd verdwijnt het menu van Holdkey en wordt de letter herhaald. Om de actie te

WWW.PCMWEB.NL

512 - Miniworkshop - Accenten typen met HoldKey JW.indd 121

/ NR. 02 - FEBRUARI 2 0 16

121

12-01-16 11:59

LEZERSSERVICE

ABONNEMENTEN PCM verschijnt 12 maal per jaar. Een jaarabonnement kost € 71,50 (inclusief gratis special t.w.v. € 9,95). Een los nummer kost € 6,25. Voor verzending buiten Nederland worden extra kosten gerekend. Je hebt de keuze uit verschillende abonnementen:

PCM WEBSITE ELKE DAG: nieuws, reviews, workshops, tips en koopwijzers. Bezoek ons op www.pcmweb.nl

PCM NIEUWSBRIEF ELKE DAG: de gratis PCM nieuwsbrief met nieuwe hard- en software, nieuws, workshops en discussies. Aanmelden via www.pcmweb.nl/nieuwsbrief

Abonnementsvormen

Prijs per jaar*

Prijs per periode* Aantal edities

Prijs per editie

Betaling per

Jaarabonnement

€ 71,50

€ 5,96

Jaar

Halfjaarabonnement

€ 73,50

€ 36,75

€ 6,13

Half jaar

Maandabonnement

€ 75,-

€ 6,25

Maand

* Deze prijzen gelden bij automatische incasso. Voor het toezenden van een acceptgirokaart wordt € 2,50 extra in rekening gebracht Equrion Services B.V. verzorgt de financiele afhandeling voor Reshift Digital B.V. Een nieuw abonnement wordt gestart met de eerst mogelijke editie voor een bepaalde duur. Na de eerste abonnementsperiode wordt het abonnement stilzwijgend voortgezet voor onbepaalde tijd en betaal je de reguliere abonnementsprijs. Vanaf dat moment is het abonnement opzegbaar met inachtneming van een opzegtermijn van 1 maand. Abonneren? www.pcmweb.nl/abonneren

OPZEGGEN

PCM FACEBOOK ELKE DAG: de meest interessante nieuwtjes, foto's, prijsvragen en discussies over PCM op onze Facebook-pagina. Surf naar facebook.com/pcmweb

Na de omzetting voor onbepaalde duur, kan op ieder moment, per wettelijk voorgeschreven termijn van één maand, worden opgezegd. Je opzegging ontvangen wij bij voorkeur telefonisch. Je kunt de klantenservice bereiken op werkdagen van 10:00 tot 14:00 uur via +31 (0)23 - 536 44 01.

VERHUIZING, BEZORGKLACHTEN EN VRAGEN Ga hiervoor naar www.mijnreshift.nl, de digitale klantenservice van Reshift Digital. Nadat je je hebt geregistreerd, kun je voortaan inloggen met je e-mailadres en wachtwoord. Schrijven kan naar Reshift Digital B.V. ter attentie van Klantenservice, Richard Holkade 8, 2033 PZ Haarlem. Equrion Services B.V. verzorgt de financiële afhandeling van abonnementen voor Reshift Digital B.V.

PERSOONSGEGEVENS Wij nemen je gegevens, zoals naam, adres en telefoonnummer op in een gegevensbestand. De verwerking van je gegevens is aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens in Den Haag door Reshift Digital B.V., de verantwoordelijke voor je gegevens. De gegevens worden gebruikt voor de uitvoering van met jou gesloten overeenkomsten, zoals de abonnementenadministratie. Daarnaast kunnen wij je gegevens gebruiken om je op de hoogte te houden van interessante informatie en/of aanbiedingen. Jouw gegevens kunnen aan door ons zorgvuldig geselecteerde partijen ter beschikking worden gesteld. De gegevens kunnen, samen met hun informatie over jou, worden geanalyseerd om de aanbiedingen en/of informatie zoveel mogelijk op je interesses af te stemmen. Je kunt bij het opgeven van je gegevens bezwaar maken tegen beschikbaarheidstelling van je gegevens aan derden. Ook kun je je eigen gegevens opvragen en verzoeken ze te corrigeren of te verwijderen. Stuur hiertoe een kaartje aan Reshift Digital t.a.v. Klantenservice, Richard Holkade 8, 2033 PZ Haarlem.

COLOFON Personal Computer Magazine (PCM) is een uitgave van Reshift Digital B.V., Richard Holkade 8, 2033 PZ Haarlem. Tel. +31 (0)23 - 543 00 00, e-mail: mail@pcmweb.nl (niet voor persberichten) Website: www.pcmweb.nl Persberichten naar: press@pcmweb.nl

REDACTIE

PCM TWITTER ELKE DAG: het laatste nieuws op IT-gebied. Hardware, software, internet, trends en ontwikkelingen hou je bij met de Twitterfeed op twitter.com/pcmnieuws

HOOFDREDACTEUR: Wouter Diemer EINDREDACTIE: Mark Gamble en Janin Wensink REDACTIE: Tijs Hofmans en Randolf Bouwma VORMGEVING: LEFT Graphic Design MEDEWERKERS: Sander Almekinders, Ernst van den Bosch, Toon van Daele, Maikel Dijkhuizen, Jochem de Goede, Dirkjan van Ittersum, Hans Niepoth, Michiel de Roode, Jozef Schildermans en Bastiaan Vroegop UITGEVER EN EDITORIAL DIRECTOR: Remco de Graaf MARKETING MANAGER: Marjolein Sturk: marketing@reshift.nl

ADVERTENTIES ACCOUNTMANAGER: Tom Schoen: tschoen@reshift.nl ONLINE SALES: online@reshift.nl TRAFFIC: Marco Verhoog: mverhoog@reshift.nl

DRUK & DISTRIBUTIE DRUK: Senefelder, Doetinchem DISTRIBUTIE: Betapress (Nederland) / Imapress (België)

PARTNER Wanneer je boven een artikel het Partner-logo ziet staan, is dit artikel niet gemaakt door de redactie van PCM, maar door de Partner-redactie van Reshift Digital. Dit redactieteam opereert apart van de reguliere redactie. Zowel de onderwerpkeuze als de inhoud van artikelen met dit logo komen tot stand in overleg met commerciële partners. Reshift Digital vindt het belangrijk dat deze artikelen als zodanig herkenbaar voor je zijn.

DISCLAIMER Hoewel uiterste zorg is besteed aan PCM, aanvaardt de redactie noch de uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in het blad, online of enig andere digitale versie van PCM.

122

004 - Colofon.indd 122

/ NR. 02 - FEBRUARI 2016

WWW.PCMWEB.NL

6-1-2016 15:43:56

Slimme thermostaat

regelt ook uw ventilatie

spIDer, een slimme klimaat thermostaat voor een gezonde en comfortabele woning Als een spin in het web regelt u met dit slimme platform uw ventilatie, verwarming, warmwater en elektrische apparaten, zoals verlichting. Waar en wanneer u maar wilt. Ook buiten de deur, met de speciale app op uw smartphone of tablet. U heeft op elk gewenst moment inzicht in uw verbruik, zodat u precies weet hoeveel u verbruikt en hoeveel dat kost. Zo verliest u nooit de controle. Zodat u zelf bepaalt wat comfortabel is. De rest regelt spIDer. - EĂŠn slimme thermostaat voor ventilatie, verwarming, warmwater en elektrische apparaten - Bediening op afstand â&#x20AC;&#x201C; altijd en overal, ook buitenshuis met de spIDer-app op smartphone of tablet - Energieleverancier-onafhankelijk. Geen abonnement of vast contract nodig

Kijk op onze website voor meer informatie:

www.ithodaalderop.nl/spider

COR 098.026 Naamloos-1 1 SpIDer advertentie 230x300.indd 1

17-11-15 16:04 27-11-2015 10:53:24

™

KABELLOSES GITARRENCONTROLLER

™

rockband.com | madcatz.com Naamloos-1 1

9-12-2015 9:13:55