Mp 2014 01

PRIVREDNIK Magazin na srpskom jeziku grupe listova „MOST“

1/2014

Mađa r s k i

Privredni odnosi Mađarske i Srbije, Crne Gore, Makedonije, Bosne i Hercegovine Aktivnosti komore

Pomoć u biznisu

O poljoprivredi Mađarske

MAĐARSKI PRIVREDNIK

Magazin na srpskom jeziku grupe listova „MOST“ 1/2014 Izdavač: ©Feliciter Kiadó Kft. www.feliciter.net feliciter@felciter.hu http://issuu.com/mprivrednik Sva prava su zadržana!

Odgovorni izdavač: dr Judit Kovač Urednik: Deneš Kovač Prevodilac: Tibor Mačai Saradnici: Žofia Danko, Maria Dulicki, Fružina Kotan, Anita Kotranji, Viktor Kovač, Klara Šohacki, Ildiko Sanji, Silvia Teški Grafika/dizajn: Šandor Talpaš Štampa: Grafit Nyomda “R” Kft.

Poštovani Čitaoče!

Od sada će se publikacija na srpskom jeziku MAĐARSKI PRIVREDNIK, magazin grupe listova „HID“ Izdavačke kuće „Feliciter“ izlaziti u novom obliku. Ova publikacija namenjena je privrednicima u više zemalja i izlazi dva puta godišnje: u prvom i u drugom polugodištu.

Naš magazin želi igrati ulogu mosta između Vaše zemlje i Mađarske. Želimo da pomognemo razvoju trgovine i da pospešimo ulaganja, stoga objavljujemo one informacije, pomoću kojih ćete – bar se nadamo – steći šire informacije o našoj zem­ lji odnosno o bilateralnoj privrednoj saradnji. Smatramo svojom važnom misijom i da predstavimo one mađarske firme, koje ili žele uspostaviti nove, ili ojačati partnerske odnose s inostranim preduzećima.

Nije isključeno, da će upravo Vaša

2 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

firma naći partnera iz Mađarske u našoj privrednoj publikaciji, s kojim ćete uspostaviti dugoročnu i uspešnu pos­lovnu saradnju. Molimo Vas, pogledajte našu ponudu! Ako nađete firmu, koja Vam deluje interesantnom, pišite e-mail, telefonirajte, stupite u kontakt s njom.

Organizacije, koje su predstav­ ljene u našem magazinu takođe su u službi razvoja privredne saradnje, pa želim hrabriti sve cenjene Čitaoce, da se upozna i s njima, uspostavite kontakt, jer ćete na taj način steći brojne informacije i poslovna saznanja.

Naši stručnjaci-diplomate u spoljnoj privredi, Nacionalni ured za spoljnu privredu (HITA), Mađarsko-srpska trgovinska i industrijska komora, Mađarsko-srpski i Mađarsko-crnogorski poslovni savet, subotička i novosadska kancelarija Poslovne

mreže Karpatske regije, Mac-Line Hungary Kft. (d.o.o.) i druge organizacije koje sarađuju s Izdavačkom kućom „Feliciter“ imaju zajednički cilj: pomoći u uspostavljanju najrazličitijih oblika privredne saradnje Vaše i firmi odnosno organizacija u Mađarskoj.

Mađarska je zainteresovana za dalji razvoj saradnje u oblasti privrede, trgovine i ulaganja i s Vašom zem­ljom. Mi činimo napore u tom pravcu, pa Vas molimo da i Vi budete naš partner u tome!

Uspešne poslove i što šire privredne odnose s Mađarskom želi Vam: Deneš Kovač glavni urednik

Mađarska Srbiju i nadalje smatra jednim od svojih najvažnijih političkih i privrednih strateških partnera. Bilateralni odnosi su sa više aspekta u uzlaznoj liniji, a to dokazuje da su 2013. predsednici republika, Janoš Ader i Tomislav Nikolić zajedno odali poštu mađarskim i srpskim žrtvama drugog svetskog rata.

Važno je napomenuti, da Mađarska u punoj meri podržava Srbiju u njenoj EU-integraciji, i upravo zbog toga smatramo naročito važnim što su početkom 2014. godine počeli pregovori o pridruživanju između Srbije i EU. Izvanredni odnosi – nadamo se – imaće uticaja i u oblasti privrede. Za to postoje sve šanse, pošto među susednim zemljama, Mađarske i Srbije postoje mnoga područja u kojima postoje ozbiljne mogućnosti za napredak. Osnove daljeg razvoja privrednih odnosa postoje, ugovorni odnosi između dve zemlje su uređeni, pošto su u zadnjih desetak godina potpisani bilateralni sporazumi o regulisanju međusobnih odnosa: sporazum o privrednoj saradnji (2005), sporazum o izbegavanju dvojnog oporezivanja (2003), o pospešivanju i uzajamnoj zaštiti investicija (2005).

Bilateralni odnosi su trenutno najintenzivniji u oblasti spoljne trgovine. To potvrđuje činjenica, dva glavna grada, a od 30. marta 2014. će da je Mađarska 5. najveći izvoznik u Srbiju (posle Italije, Nemačke, Rusije i Kine). Prema statis- avion svakog dana u nedelji saobraćati između Budimpešte i Beograda. Počeli su pregovori o rekonstrukciji železničke pruge Budimpešta-Beograd sa ciljem da se vreme vožnje sa sadašnjih 8 sati smanji na 3 sata.

U sledećem periodu najveće su šanse za razvoj bilateralnih privrednih, trgovinskih i poslovnih odnosa u energetici, zaštiti prirode, u poljoprivredi, građevinarstvu i turizmu. U energetici najaktivnija su mađarska preduzeća u oblasti obnovljivih izvora energije i zbog toga tičkim podacima Republičkog zavoda za statistiku Srbije mađarski izvoz u Srbiju 2013. godine traže potencijalne partnere iz Srbije za projekte iznosio je 761,2 miliona evra, što je povećanje od 4,9% u odnosu na isti period prethodne godine. u oblasti biomase, hidroelektrana i geotermal2013. izvoz Srbije u Mađarsku pokazivao je intenzivan rast, i zahvaljujući povećanju od 23,0% ne energije. Važna je energetska efikasnost, iznosio je 302,3 miliona evra. Međutim, i pored znatnog rasta izvoza Srbije u Mađarsku, Mađar- pošto u toj sferi mađarska preduzeća rasposka još uvek raspolaže velikom aktivom u bilateralnoj trgovini sa Srbijom. Analizirajući strukturu lažu s ozbiljnim iskustvima. Napredovanjem u roba u spoljnotrgovinskom prometu Mađarske i Srbije možemo reći, da se mađarski izvoz može EU-integracijama za Srbiju će biti sve važnija smatrati savremenim, jer u značajnoj meri učestvuju prerađeni proizvodi (36,7%), odnosno ma- pitanja iz oblasti zaštite okoline. Mađarska se šine i mašinska oprema (19,8%). U izvozu Srbije u najvećoj meri su prisutni energenti, koji čine pre nekoliko godina nalazila u sličnoj situaciji, pa tadašnja iskustva Mađarske mogu biti skoro polovinu srpskog izvoza.

Nivo uzajamnih ulaganja zadnjih godina nažalost zaostaje za očekivanjima i mogućnostima, izuzetno korisna za Srbiju. U oblasti turizma firodnosno i dalje prikazuje asimetričnu sliku. U Srbiji nažalost malo je firmi, koja su u međunarod- me iz Mađarske bi najviše učestvovale u rekonnim okvirima sposobne za značajan izvoz kapitala – a ciljne zemlje ovih malobrojnih firmi su bivše strukciji postojećih i izgradnji novih termalnih jugoslovenske republike – pa nije iznenađujuće, što direktna ulaganja kapitala (FDI) iz Srbije u banja u Srbiji. Naravno Mađarsku imaju zanemarujuću vrednost. Iz Mađarske je mnogo više FDI stigao u Srbiju. Prema ne smemo zaboraviti podacima Narodne banke Srbije u periodu između 2005. i 2011. sa blizu 350 miliona evra direktnih na poljoprivredu, odneto ulaganja Mađarska je 11. na listi zemalja sa najviše ulaganja u Srbiji. Moramo međutim nosno na prehrambenapomenuti, da najveće mađarske firme (npr. Mol, OTP) su od sredine 2000-tih godina prisutne u nu industriju, pošto u Srbiji, pa zadnjih godina ulaganja iz Mađarske zaostaju za uobičajenim nivoom iz prethodnih go- Srbiji raširenih ruku dina. Vredi međutim spomenuti da je Mađarska u periodu januar-novembar 2013. sa 45,3 miliona dočekuju strance koji evra neto FDI bilansom četvrti najveći ulagač u Srbiji iza Holandije, Belgije i Nemačke. žele investirati u ove Očekuje se da će 2014. godine mađarske firme učestvovati na više sajmova u Srbiji. Najveće grane. Preduzeća iz Duško Karagić interesovanje se tradicionalno pokazuje prema Sajmu poljoprivrede i hrane u Novom Sadu, pa se dve zemlje trebala bi Ekonomski savetnik i ove godine na ovoj sajamskoj manifestaciji može računati na najveći broj preduzeća iz Mađar- dati veći naglasak na ske. Firme iz oblasti ekološke industrije iz godine u godinu pokazuju sve veće interesovanje za saradnju za zajedničEkonomska kancelarija Srbiju, pa je beogradska stručna izložba Ecofair ušla u krug sajmova koje podržava Nacionalni ki nastup na trećim Ambasade Mađarske ured za spoljnu ekonomiju. Zbog značajne mađarske manjine za Mađarsku je važan Međuna- tržištima, pošto spora11000 Beograd, rodni i regionalni sajam privrede u Subotici, na kojem takođe u lepom broju učestvuju izlagači zumi o slobodnoj trgoBraničevska 13/3. iz Mađarske. 2014. godine izlagači iz Mađarske će učestvovati na Sajmu građevinarstva u Beo- vini, koje je potpisala Tel.: +381/11 344 7046 gradu, pa ona preduzeća iz Srbije, koja u oblasti građevinarstva traže partnere, svakako bi trebali Srbija (npr. rusko-kaFax: +381/11-344-7169 posetiti nacionalni štand Mađarske. zahstanska-beloruska E-mail: belgrade@hita.hu Sa aspekta poslovnih odnosa važnu ulogu igra razvoj saobraćajne infrastrukture. Na tom pla- carinska unija, Turska, nu u zadnje vreme postignuti su brojni pomaci. 2013. godine je otvoren granični prelaz između CEFTA) nude izvanredAšothaloma i Bačkih Vinograda, koji će naročito u letnjem vršnom opterećenju olakšati održa- ne mogućnosti za navanje kontakata privrednika. Od prošle godine ponovo postoji direktna vazdušna linija između stup na tim tržištima.

U uzlaznoj liniji Mađarsko-srpski privredni i trgovinski odnosi

MAĐARSKI PRIVREDNIK d 3

Mađarsko-srpska trgovinska i industrijska komora (MSTIK) iza sebe ima veoma dinamičnu, aktivnostima ispunjenu godinu. O aktivnostima i ovogodišnjim planovima govori nam Mikloš Jojart, izvršni potpredsednik MSTIK. – Protekle godine su dokazale, da domaća MSP uvek pokazuju veliko interesovanje za izlaganje, predstavljanje, mogućnost B2B u Srbiji odnosno Vojvodini (vezanih za sajmove, stručne izložbe). U prvom kvartalu čekalo nas je završetak i finansijski obračun dva IPA projekta.

Otvaranje vojvođanskih kancelarija Pos­ lovne mreže Karpatske regije je proizvelo – zahvaljujući dosadašnjoj saradnji – i podelu poslova, ali i jačanje raspoloživih resursa. Za nas je bilo od posebne važnosti raspisivanje konkursa za spoljnu ekonomiju Mađarske trgovinske i industrijske komore, na koji smo uspešno aplicirali sa 6 projekata. Analizirali smo potrebe domaćih i srpskih partnerskih MSP, odnosno razmotrili smo koji su nam unutrašnji i spoljni resursi potrebni za njihovu realizaciju.

– Iz 2013. koje stručne programe biste posebno istakli?

– IPA projekte INNOINFO i GATE TO EUROPE smo završili prema predviđenoj dinamici. U tim projektima naši uspešni partneri su bili Trgovinska i industrijska komora županije Čongrad, Regionalna privredna komora Subotica kao i lokalna samouprava opštine Mali Iđoš.

Sa aspekta mađarsko-srpskih privrednih odnosa u februaru smo imali važnu priredbu u Sekešfehervaru: bila je to stručna konferencija, mini izložba i B2B za dobavljače auto industrije. Takođe u februaru smo imali zajedničku konferenciju Nacionalnog ministarstva za privredu, MTIK, HITA i MSTIK sa predstavnicima privrednik komora iz Srbije i Vojvodine, uz učešće predstavnika MSP iz Mađarske i Srbije. Tada smo uz konferenciju organizovali takođe i uspešnu mini izložbu i B2B. Od programa u inostranstvu vredi spomenuti putovanje mađarskih dobavljača i proizvođača auto delova u Kragujevac. To putovanje je predstavljalo sledeći korak u uspostavljanju saradnje dobavljača auto delova iz Mađarske i Srbije. Povod tome su bili predlozi o potrebi saradnje u oblasti proizvodnje saobraćajnih sredstava izrečeni na sednici Mešovite komisije za privredu, a ova manifestacija 15. i 16. maja je bila u službi snimanja potreba i uzajamnih mogućnosti. Na međunarodnom sajmu u Novom Sadu imali smo svoj informativni štand, pod naslovom „Dan mađarske privrede“ organizovali smo stručnu konferenciju i susret B2B. Veliko interesovanje dokazuje činjenica, Laslo Kovač da je samo iz TIK županije Čongrad na manifestaciju koja je održana 23. maja, posebnim autobusom doputovalo više od 30 privrednika.

Među sajmovima svakako treba spomenuti i junski Međunarodni sajam u Subotici. U sklopu toga održali smo stručnu konferenciju u Gradskoj kući, koja ugošćuje učesnike najznačajnijih sajamskih programa. U Zrenjaninu, na izložbi Inocoop 2013. takođe smo imali Mikloš Jojart mađarski informativni štand, a stručnu konfewww.mszkik.hu

renciju „Dan mađarske privrede“ smo održali 30. avgusta. Naš štand je posetio i na konferenciji pozdravnim rečima učestvovao je Ištvan Pastor, predsednik Skupštine APV, ističući važnost mađarsko-srpskih privrednih odnosa. Izložba preduzetnika Mađarske i „Dan mađarske privrede“ je 2013. u Senti bila dvodnevna manifestacija, koja je privukla jednu od najbrojnijih delegacija MSP. Među izlagačima bilo je 40 preduzeća iz Mađarske, a bilo je izraženo veliko interesovanje i od strane preduzetnika iz Sente i okoline. Privredna konferencija održana 18. oktobra u svečanoj većnici gradske kuće odvijala se uz 120 registrovanih učesnika.

– Mislim da time niste stigli do kraja u nabrajanju najvažnijih aktivnosti...

– U pravu ste – kaže Mikloš Jojart.

– Za one privrednike, koji se interesuju za tržište Srbije pripremili smo publikaciju „Priručnik za preduzeća koja žele u Srbiju 2014.“, sa prilogom u vidu DVD-ja. Ova knjiga u pojednostavljenom obliku informiše MSP o onim stvarima koja im kasnije mogu biti od koristi i to kroz brojne primere, a DVD može pružiti dodatne informacije i pomoć zainteresovanim preduzetnicima. Našim učešćem u radu Poslovne mreže Karpatske regije, i to putem poslovnih razgovora, programa kružoka „Wekerle“, predavanja, razmene iskustava među firmama, komorama i lokalnim samoupravama, aktivnosti su se tokom cele godine odvijale u Subotici i u Novom Sadu.

Preko 100 MSP je izrazilo dokumentovano interesovanje za tržište Srbije i Mađarske (u odnosu 80:20%), na našim manifestacijama bilo je preko 500 registrovanih učesnika, a njihov broj raste iz godine u godinu.

U bazi podataka humanih resursa nalazi se pedesetak mladih, koji bi rado radili na poslovima u mađarsko-srpskim relacijama, svi znaju jezike, a većina ima visokoškolsku spremu. Naši odnosi sa Vojvodinom i Srbijom pokrivaju čitav komorski sistem i one „aktivne“ lokalne samouprave, koji su partneri u jačanju bilateralnih privrednih odnosa. S radoš­ ću mogu izjaviti, da je naša komora u znak priznanja za višegodišnju uspešnu saradnju zaslužila Diplomu Privredne komore Kikinde.

Najvažniji oslonac naše baze podataka je naša web stranica – www.maszkik.hu – koju neprekidno ažuriramo i postavljamo najnovije vesti i informacije. Našim članovima izdajemo Mesečni Vesnik.

Imamo ozbiljnu bazu podataka preduzetnika, koja ima i portal otvorenog tipa, a to je web stranica realizovana u okviru IPA projekta INNOINFO i kojoj je pristup besplatan: http://www.innoinfohu-srb.eu.

Od 2014. godine očekujemo mnogo, a jedan od glavnih pravaca naše aktivnosti biće proslava našeg jubileja, 5 godina postojanja (ne zaboravljajući stručne aktivnosti koje su tome prethodile u trajanju od 10 godina). Nastavićemo pružanje pomoći i podrške MSP u njihovim namerama za pojavljivanje na tržištima druge zemlje, i to korišćenjem sopstvenih sredstava i sredstava koje ćemo obezbediti putem raznih konkursa – završio je svoje izlaganje Mikloš Jojart, izvršni potpredsednik Mađarsko-srpske trgovinske i industrijske komore.

Aktivnosti komore

4 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

MAĐARSKI PRIVREDNIK d 5

Otvaranjem novih graničnih prelaza, realizacijom sve više infrastrukturnih ulaganja, izgrad­ njom pruge za velike brzine između Budimpešte i Beograda, ulaganjima u razvoj privrede Srbija i Mađarska sve više učvršćuje privrednu saradnju. Sada, kada naš južni sused stoji na pragu priključenja Evropskoj uniji, preduzetnicima obe strane je od suštinskog interesa produbljivanje poslovnih odnosa – rečeno je u februaru na konferenciji malih i srednjih preduzeća i mini izložbe u organizaciji Mađarsko-srpske trgovinske i industrijske komore, u sedištu županije u Segedinu.

Pre početka konferencije komora je potpisala sporazum o saradnji sa Mađarsko-srpskim poslovnim savetom, koji okuplja najveća mađarska preduzeća koja ulažu u Srbiji. Ova sa-

Konferencija o zajedničkim interesima

Otvaranjem novih graničnih prelaza, realizacijom sve više infrastrukturnih ulaganja, izgradnjom pruge za velike brzine između Budimpešte i Beograda, ulaganjima u razvoj privrede Srbija i Mađarska sve više učvršćuje privrednu saradnju.

radnja će pomoći u uspostavljanju što povoljnijih poslovnih odnosa mađarskih firmi sa preduzetnicima u Srbiji, a u tome posebnu ulogu imaju MSP iz Mađarske. Sporazum o saradnji je potpisan od strane predsednika komore, Mikloša Kovača, i sekretara poslovnog saveta, Imrea Varge.

Predsednik Regionalne privredne komore Subotica, Slobodan Vojinović je naglasio: „Sad, kada se počevši svoje priključenje Evropskoj uniji Srbija vratila na veliku scenu politike“, moći će veoma dobro da iskoristi pozitivna iskustva, koja je stekla Mađarska u procesu ulaska u EU. Kako je Mađarska uspela iskoristiti pogodnosti dobrosusedskih odnosa sa Austrijom, tako bi Srbija mogla isto tako preuzeti pozitivna iskustva Mađarske. Susreti predsednika republika i vlada, saradnja komora, razmena mišljenja privrednika doneli su veoma povoljne rezultate. Sada isključivo od aktera privrednog života, od preduzetnika, privrednika zavisi, da li će znati iskoristiti stvorene mogućnosti: i nema izgovora, ako im to ipak ne uspe. Vujinović je podsetio i na to, da tržišta bivših sovjetskih republika – zahvaljujući sporazumima o bescarinskoj trgovini – mađarskim preduzetnicima Srbija nudi na tacni. I zemlje CEFTE spadaju u ovaj red, pa je predsednik pozvao mađarske firme na smeliji, hrabriji nastup.

kako je rekla: ima prostora za dalji napredak.

Pre pet godina, kada je osnovana komora, nadali smo se, da će Srbija pre ili kasnije postati deo Evropske unije i da će početi pregovore o pridruživanju, što će značiti nove mogućnosti za preduzeća iz Mađarske i za privrednu saradnju, započeo je svoj govor Las­ lo Kovač, predsednik Mađarsko-srpske trgovinske i industrijske komore. Od tada mnogo toga se promenilo, sada već dobijaju ogromnu podršku od obe vlade i države. Predsednik je izrazio nadu, da će i mađarski preduzetnici dobiti značajnije iznose iz sredstava unije.

Imre Varga, sekretar Poslovnog saveta Mađarske i Srbije je rekao, da su od 21. janu-

Zamenik sekretara pokrajinskog sekretarijata za privredu, Balint Juhas je govorio o tome, zašto vredi ulagati u ovu pokrajinu Srbije. Izrazio je nadu, da će se ubuduće iskazati sve veće interesovanje za privredne mogućnosti koje pruža Vojvodina. Kako je rekao, preduzeća, koja budu ulagala u Vojvodini, i dalje mogu računati na efikasnu pomoć i podršku vlade.

Zamenica načelnika odeljenja Ministarstva za nacionalnu privredu, Karmen Bilo je govorila o tome, da ohrabruje činjenica stalnog povećanja izvoza Mađarske u susedne zemlje, ali

ara nastale stvarno povoljne promene u odnosima ove dve zemlje. To znači, da je na dohvat ruke članstvo Srbije u EU. Kako je rekao Varga, sebičan mađarski interes je da Srbija što pre postane zemlja članica, jer je Srbija susedna zemlja, zemlja od ključnog značaja

6 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

iz bivše Jugoslavije. Pošto je tada bilo dosta otežano prenošenje roba na granici, zvali su ih da otvore prodavnicu u Rumuniji, u Srbiji. Činilo se najjednostavnijim nastanjenje u susedstvu, kako bi stalnim mušterijama robu doneli na noge. Tako je pao izbor na Srbiju. Nije se pokajao, uzeo je kredite, proširivao je svoju firmu, izgradio novi poslovni centar, i na opšte zadovoljstvo od tada uspešno radi i deluje Elzett Certa d.o.o. u Subotici.

Atila Terek iz Feketića bavi se pčelarstvom. U ovoj porodičnoj firmi sa tradicijom od preko 40 godina proizvode više vrsta meda i za mađarsku privredu i za razvoj mađarskog društva. Uživaćemo u pčelarskih proizvoda. Deo meda od lipe prerađuju u desertno vino, istim pogodnostima, kao u slučaju Rumunije, Slovačke ili nedavno medovinu. Med se ne dodaje osnovnom vinu, nego se fermentira, pa priključene Hrvatske. Regiji velike južne ravnice, a naročito severnom je proces dugotrajniji. U Mađarskoj se ta vrsta pića ne može često delu Vojvodine pruža se istorijska šansa za veliki naći, pa Atila Terek vidi šansu da s ovim proiiskorak, smatra sekretar Poslovnog saveta. U inzvodom koji prodaje već 10 godina, može usĐerđ Terek se tenzivnom periodu priključenja pogranična regija pešno pojaviti na tržištu Mađarske. Oseća da uživa tradicionalnu prednost zahvaljujući politici vredi pokušati u Mađarskoj, jer u Vojvodini je nije pokajao, EU, pa zbog našeg geografskog položaja možemo med donekle jeftiniji, iako u zadnje vreme sve uzeo je kredite, računati na konkretnu pomoć u vidu finansijske više se smanjuje ta razlika. proširivao je svo- Unichem Kft. iz Kišteleka je već nekolipodrške. Tako je bilo i u toku mađarskog priključenja Evropskoj uniji, kada su tri naše zapadne ju firmu, izgradio ko godina prisutno na tržištu Srbije. Želeli bi županije, koje se graniče sa Austrijom, mogle otvoriti firmu sa više prodavnica, steći nove novi poslovni realizovati veoma ozbiljnu podršku. Sporazum o poslovne partnere, kupce – objašnjava Mar­ centar, i na opš- cel Majer, menadžer prodaje. Unichem je u slobodnoj trgovini, koji je potpisan između Srbije i Rusije mogla je postati prilika za značajan iskorak Mađarskoj 1991. godine prvi započeo proite zadovoljstvo mađarskih preduzetnika, međutim ta mogućnost zvodnju BOPAC®, bazičnog polialuminijumod tada uspešno -hlorida i njegovo uvođenje u postupak treni izbliza nije iskorišćena. radi i deluje Eltmana vode za piće. Oni su prvi uveli primenu Ekonomski savetnik Ambasade Mađarske u Beogradu, Duško Karagič je rekao, da pored razvozett Certa d.o.o. polialuminijum-hlorida u flokulaciji pitke vode. Gospodin Majer ima pozitivna iskustva. ja privredne saradnje barem toliko važno bi bilo u Subotici.

U cilju uspostavljanja novih poslovnih veza širenje saradnje i u oblasti kulture. Tom cilju će žele učestvovati na više poslovnih manifestaslužiti i Institut mađarske kulture, koji će se uskocije, jer to su zapostavili u proteklom periodu. ro otvoriti u Beogradu, kojim se želi proširiti saradnja dve zemlje u nauci i u drugim oblastima, stvarajući moguć- Osnivač i vlasnik firme Hemodom iz Sremske Kamenice, Jovan nost predstavljanja i firmama, preduzetnicima. Uspešnoj privrednoj Velja je rekao, da su manje-više uspešno prisutni na domaćem trsaradnji potrebna je i prohodnost granica, pa je od istaknute važnos- žištu. Prema sopstvenoj tehnologiji proizvode brojna hemijska sredti otvaranje novih graničnih prelaza. Značajno je i to, da je ponovo stva za čišćenje, pranje i dezinfekciju, a u njihovoj ponudi nalazi se uspostavljen direktan avionski saobraćaj između Budimpešte i Beo- brojni pribori, sredstva za održavanje higijene, koje proizvodi širom grada, i uskoro će početi rekonstrukcija železnice između dva glavna Evrope poznata firma iz Danske Vikan. Kod njih se mogu naći svi ingrada, što će skratiti vreme putovanja sa dosadašnjih 8–9 sati na strumenti, uređaji i sredstva koja se koristi za pranje i dezinfekciju u svega 3 sata. Raduje nas činjenica, da trgovinski promet dve zemlje prehrambenoj industriji, u mlekarama, industriji mesa, u proizvodnji neprekidno raste u zadnjih 10 godina. (Članak ekonomskog savetnika alkoholnih i bezalkoholnih pića i u veterinarstvu. Dosad se nisu iskuo bilateralnim odnosima možete pročitati na 3. strani ove publikacije – šali na tržištu Mađarske i upravo zbog toga su došli u Segedin, da nađu prvenstveno strateškog partnera, koji bi izvršio analizu tržišta i Urednik.)

Dve vojvođanske kancelarije Poslovne mreže Karpatske regije koji bi se prihvatio plasmana njihovih proizvoda. Jovan Velja se nada rade u Subotici i u Novom Sadu, a njihov rad je prezentirao Robert uspešnom nastupu na mađarskom tržištu. Čore, šef kancelarije u Novom Sadu. (Članak o kancelarijama nalazi se na 8–9. strani – Urednik.)

Mišljenja izlagača Đerđ Terek, direktor Elzett Certa d.o.o-a, koji se bavi prometom sigurnosnih brava, katanaca, uložaka za brave, okovom za prozore i vrata je rekao, da su na tržištu Vojvodine i Srbije prisutni već 14 godina. U ono vreme bio je hrabar korak otvoriti prodavnicu u Subotici, jer kod našeg južnog suseda tada poslovno okruženje nije baš pogodovalo tržišnim aktivnostima. On je bio prvi strani ulagač, i nisu baš znali šta da rade s njim. Organi vlasti još nisu imali adekvatnu praksu o tome kako treba postupati u ovakvim slučajevima. Prodavnicu gospodina Tereka u Segedinu posećivali su brojni poslovni partneri iz Srbije, MAĐARSKI PRIVREDNIK d 7

Pomoć u biznisu O aktivnostima kancelarije Poslovne mreže Karpatske regije u Subotici i u Novom Sadu U svetskoj privredi koji se sve više globalizuje lokalne veze dobijaju na vrednosti. Privredna saradnja u makro regijama može pomoći u prilagođavanju tržišnom okruženju koje se dinamično menja, i u značajnoj meri doprinose očuvanju konkurentnosti. To pokazuju i primeri razvijenih zemalja zapadne i severne Evrope, koje su mogle prikazati izvanredan i trajan razvoj, kada su učinili iskorak u privrednim integracijama.

Cilj Poslovne mreže Karpatske regije je, da pomogne u međusobnom otvaranju privreda zemalja srednje i istočne Evrope, i da doprinese tome, da ovaj prostor postane priznata, povezana i jaka privredna regija i u evropskim okvirima. Mreža raspolaže kancelarijama za razvoj biznisa, koje stvarajući most među MSP Karpatskog basena pomažu u izgradnji prekograničnih trgovinskih i ulagačkih odnosa.

(Daljnje informacije: www.crbnet.eu).

Preduzetnicima iz Mađarske najčešće su potrebni poslovni partneri i lokalne informacije. Dešavalo se da od nas traže kontakte stručnih prevodilaca, knjigovođa i carinskih stručnjaka. Uz našu pomoć neki od tih preduzetnika već su otvorili firmu u Srbiji.

Uz naše posredovanje jedna mađarska firma, koja je već prisutna i na međunarodnom tržištu i koja se bavi proizvodnjom električne industrijske opreme, potpisala je ugovor o saradnji s jednom firmom iz Vojvodine, a jedno preduzeće za proizvodnju poljoprivrednih proizvoda započelo je postupak pribavljanja dozvola, koje su neophodne za plasman njihovih proizvoda na tržištu Mađarske. Jedno poljoprivredno preduzeće iz Mađarske smo povezali s relevantnim vojvođanskim organizacijama, s kojima su već potpisali i ugovor.

2013. godine smo organizovali brojne manifestacije i učestvovali smo na više sajmova, izložbi.

Od naših programa istakli bismo „Program ubotička kancelarija mladih preduzetnika Karpatske regije“ koji je organizovan u saradnji Ministarstva nacioKancelarija Poslovne mreže Karpatske regije nalne privrede i z.a.d. Poslovne mreže Karu Subotici počela je sa radom 4. juna 2012. patske regije. U sklopu programa 10 mladih U ovih godinu i po dana iz Vojvodine su proveli 4 meseca u uspešnim našoj kancelariji obratili mađarskim firmama, takozvanih mentorskih su se predstavnici više firmi, gde su se upoznali sa savremenim postotina preduzeća, firmi, slovnim i tehnološkim tokovima, a dobili su i koji su tražili pomoć u stručnu obuku, učestvovali na raznim maninajrazličitijim temama. festacijama, itd.

S

Laslo Đeniže šef kancelarije i Aniko Leko Flajšman, asistent 24000 Subotica, Korzo 7/b Tel./Fax: +381/24-521-551 Mobil: +381/63-85-151-57 laszlo.gyenizse@ crbnetwork.eu

8 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

Novosadska kancelarija U kancelariji Poslovne mreže Karpatske regije u Novom Sadu rad smo započeli 29. novembra 2012. i od tada smo pružili pomoć stotinama preduzeća. Glavna aktivnost kancelarije je neprekidno kontaktira­ nje s preduzećima i pružanje pomoći u nalaženju odgovarajućih partnera, pošto je to ključ poslovnog uspeha. Preduzetnicima iz svih oblasti privrede u njihovom dolasku na tržište Srbije veliku pomoć pruža široka informisanost i stručno iskustvo naših saradnika.

Preduzetnike koji nam se obraćaju najviše interesuju specifičnosti tržišta u Srbiji, informacije o raznim poreskim, knjigovodstvenim i zakonskim pitanjima, ali su česta obraćanja i u vezi carina, povraćaja PDV-a i u vezi izdavanja raznih dozvola.

Onima, koji su zainteresovani za izvoz određenog proizvoda, pomažemo u nalaženju poslovnih partnera, u uspostavljanju kontakata, u nalaženju mogućnosti ulaganja, informacija o raznim konkursima, u njihovom pojavljivanju na sajmovima i konferencijama u Srbiji, kao i u drugim mogućnostima njihovog predstavljanja srpskim preduzetnicima.

Pored komunikacija putem e-maila i telefona uvek im predlažemo i lične susrete, jer to omogućava tačnije, brže i pouzdanije snimanje potreba i mogućnosti. Bez obzira Nastavak na 9. strani

Drugi naš veliki projekat je realizovan uz podršku Ministarstva nacionalne privrede, z.a.d. Poslovne mreže Karpatske regije i organizacije Piac & Profit. Biznis u Karpatskom basenu – širenje tržišta na mađarskom, čiji je program sastavljen iz tri dela. Učesnici su stekli saznanja iz oblasti menadžmenta, međunarodnog tržišta i marketinga, koje mogu koristiti u svom svakodnevnom radu.

Zahvaljujući saradnji z.a.d. Poslovne mreže Karpatskog basena 2013. godine mogle su učestvovati ekipe izvan granica Mađarske na takmičenju učenika pod naslovom „Harmonija struka“, koje je održano 10. novembra 2013. u Đeru. Na takmičenje su se prijavile tri srednje škole iz Vojvodine.

Preduzetnike i 2014. očekujemo kvalitet­ nim i korisnim programima, a bićemo prisutni i na raznim sajmovima, izložbama, gde ćemo biti na raspolaganju svim zainteresovanim preduzetnicima.

Nastavak sa 8. strane

na način postavljanja pitanja, molbi, trudimo se da ih obradimo i odgovorimo u mogućem najkraćem roku.

U toku dosadašnjeg rada uspeli smo obezbediti odgovarajuće partnere brojnim firmama, od njih su neki u kratkom roku otvorili i kćerke-firme, kao što je bila fabrika guma iz Mađarske. Jedno građevinsko preduzeće smo povezali s takvim firmama iz Srbije, koje su im obezbedile već nekoliko narudžbi. Sledeći naše savete jedno preduzeće za proizvodnju uređaja za štednju gasa uspešno je pribavilo dozvole za rad na tržištu Srbije.

U toku 2013. naša kancelarija je učestvovala u organizaciji 14 manifestacija (serije konferencija, sajmova, stručnih dana, itd.).

Najveći uspeh je postigla serija predavanja Krug preduzetnika „Wekerle“. Ovi susreti imaju karakter okupljanja u klubu uz veoma raznolika i kvalitetna stručna predavanja za lokalne preduzetnike, čime su stvorene izvanredne mogućnosti za uspostavljanje stručnih kontakata i saradnje.

U svakodnevnom radu sarađujemo sa stručnim diplomatama u inostranim predstavništvima, sa Mađarsko-srpskom trgovinskom i industrijskom komorom /MSTIK/, lekolanim (regionalnim) privrednim komorama, kao i sa drugim kancelarijama Poslovne mreže Karpatske regije, kako bismo firmama obezbedili što je moguće više, tačnije i aktuelnije informacije.

Početkom ove godine učestvovali smo na godišnjoj konferenciji MSTIK u Segedinu, sa osnovnim ciljem informisanja firmi zainteresovanih za nastup u Srbiji.

Manifestacije u 2014. godini baviće se raznim oblastima privređivanja, a veliki naglasak će dobiti obnovljivi izvori energije, građevinarstvo, poljoprivreda i turizam.

Robert Čore Istaknutu pažnju ćemo posvešef kancelarije i titi obradi raznih konkursa i moNora Gombar gućnosti sticanja izvora sredstaasistent va, kao i prezentaciji mogućnosti ulaganja.

21000 Novi Sad, Narodnog Fronta 10 Tel./Fax: +381/21-4802-071 Mobil: +381/63-70-800-70 robert.csore@crbnetwork.eu

MAĐARSKI PRIVREDNIK d 9

Društvena organizacija, koja sada deluje kao dva samostalna entiteta, osnovana je 2007. godine kao Mađarsko­srpski­crnogorski po­ slovni savet i to na inicijativu nekadašnjeg predsednike tela, Ferenca Barte kao lobi or­ ganizacija, čiji kostur čine velika preduzeća Mađarske, koja su i danas važan faktor u radu ovih tela. OTP, MOL, Telekom, TriGranit,

kazala su manje interesovanje za članstvo.

Bez obzira na to i danas postoji Crnogorska sekcija Mađarsko­crnogorskog poslovnog saveta, čiji je predsednik Veselin Vukotić, bivši zamenik premijera, rektor univerzite­ ta. I dalje nam je zadatak oživeti partnersku organizaciju u Srbiji – ali ne po svaku cenu.

Prošlog maja su izabrani čelnici oba PS.

UsaglaŠavanje interese Bombardier, Ernst and Young (danas kao EY) i druga preduzeća prisutna su na tržištima bivše Jugoslavije, na čelu su mađarskih ula­ gača na tim prostorima, u mnogim zemljama su vodeća preduzeća na tržištu, ili su barem važni akteri tržišta.

Vremenom, u sklopu promena u regionu i potreba naših partnera došlo je do razdvaja­ nja jedinstvenog poslovnog saveta, međutim 95% članstva čine ista preduzeća. U članstvu je dolazilo i do promena, firme su došle i otišle – u skladu sa svojim interesima, što je i sa­ svim prirodno. Danas je poprilično stabilan sastav članova, štaviše, prošle godine je došlo i do skromnog povećanja broja članova. Dek­ larisana namera dva PS je da ne žele postati organizacija sa velikim članstvom, ali je širen­ je njihovog broja stalno na dnevnom redu.

O Mađarsko-srpskom i Mađarsko-crnogorskom poslovnom savetu

Na čelo Mađarsko­srpskog PS izabran je La­ slo Volf zamenik generalnog direktora OTP, a na čelo Mađarsko­crnogorskog PS izabran je Mihalj Nemet, zamenik generalnog direktora Telekoma. Sekretar oba PS postao je Imre Varga, bivši profesionalni diplomata, bivši ambasador u Sarajevu i u Beogradu.

Obnovljena rukovodstva su donela odluku o vraćanju ranijeg uticaja i ugleda dva PS u privrednim i trgovinskim odnosima dve zeml­ je. Naši osnivački akti, statuti su jasni: Cilj Udruženja je da svojim aktivnostima pomogne delatnost svojih članova sa se­ dištem u Mađarskoj ili srpskih odnosno crno­ gorskih preduzeća osnovanih s mađarskim kapitalom u Srbiji i u Crnoj Gori, odnosno de­ latnost svojih članova iz Srbije i Crne Gore u Mađarskoj i da štiti interese svojih članova.

Osnivači su zacrtali cilj, da usaglašavaju interese svojih članova u donošenju mera eko­ nomske politike koje utiču na mogućnost ulaganja na onom nivou, koji odgovara veličini i organizovanosti Saveta.

Udruženje želi odigrati vodeću ulogu u razvoju i orga­ nizaciji srpsko­mađarskih od­ nosno crnogorsko­mađarskih privrednih odnosa, a u sklopu toga će pospešivati njihovo učešće na domaćim i međuna­ Mihalj Nemet rodnim manifestacijama.

U suštini dosadašnja ak­ U ranijem periodu PS je imao neskriven tivnost dva udruženja može se oceniti pozi­ cilj, da pored članova iz Mađarske odnosno tivnim, pošto smo prisutni na finansijskom firmi u mađarskom vlasništvu iz Srbije od­ tržištu Srbije i Crne Gore, a takođe i na tr­ nosno Crne Gore uključi i srpska i crnogor­ žištima energetike, telekomunikacije i drugih ska preduzeća, odnosno da PS stoji na dva privrednih grana. Na pojedinim tržištima naši nogara. Praksa je pokazala, da – pošto je članovi imaju odlučujuću ulogu. Te pozicije naš glavni cilj zastupanje interesa osnivača želimo sačuvati, štaviše i proširivati. U od­ (članova), preduzeća iz Srbije i Crne Gore po­ nosu na raniji period želimo imati srazmernu 10 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

ulogu u snimanju i pridobijanju novih tržišta.

U tom cilju trudimo se da imamo uzajamno efikasne i korisne odnose sa institucijama vlasti i nosiocima javnih funkcija.

Nesporno je da preduzeća tzv. stegonoše su uvek imale pozitivnije pozicije u pogledu uspostavljanja i negovanja odnosa sa organi­ ma vlasti u odnosu na preduzeća iz kruga MSP.

Ti odnosi i veze koje su skoncentrisane na konkretne poslove potrebne su i ubuduće, pa ćemo i dalje činiti sve, kako bi smo imali žive i korisne veze sa Vladom Mađarske kao i sa akterima vlasti i državne politike Srbije odnosno Crne Gore.

Ne želimo razvući priču. Ne želimo da pričamo o našim odnosima, nego ih želimo aktivno izgrađivati i negovati. Taj proces se često ne odvija u izlogu, a ne želimo ni da se krijemo od javnosti, pa prihvatamo učešće i nastupe na bilateralnim privrednim mani­ festacijama koje generišu države. Postala je tradicija da predstavnici dva PS prisustvuju manifestacijama u organizaciji Mešovitih ko­ misija za privredu Mađarske i Srbije odnos­ no Mađarske i Crne Gore. Na to računamo i ubuduće, te prihvatamo i ulogu i zadatak koji proizilazi iz toga.

Svakako želimo širiti i naše društvene veze, pa želimo održati i proširivati naše društvene i političke veze koje smo u protek­ lom periodu uspostavili sa parlamentarnim strankama, privrednim organizacijama, ko­ morama, i lokalnim samoupravama Mađar­ ske, Srbije odnosno Crne Gore. U duhu tih stremljenja sa zadovoljstvom možemo kon­ statovati, da smo nedavno u Segedinu pot­ pisali sporazum o saradnji sa Mađarsko­srp­ skom trgovinskom i industrijskom komorom (MSTIK), organizacijom koja okuplja MSP zainteresovana za nastup na tržištima Srbije odnosno Mađarske. Ubeđeni smo da sinergi­ ja našeg truda, znanja i iskustva samo može biti od koristi obema stranama.

Kako vidimo, ne postoje nikakve prepreke da preduzeća koje zastupamo ili bilo koja mađarska firma s nadom u uspeh korakne na tržište bilo Srbije, bilo Crne Gore. Politički odnosi naših zemalja su dobri. Vlada Srbije kao i Crne Gore trudi se da uspostavi takvo privredno okruženje, koje je u službi ulagan­

ja, u pospešivanju privredne saradnje. Za nas predstavlja novi momenat i važnu činjenicu početak pregovora Crne Gore (od prošle go­ dine) i Srbije (od početka ove godine) o pri­ ključenju Evropskoj uniji. Drugim rečima: obe zemlje u bližoj budućnosti (u desetogodišn­ joj perspektivi) postaće članice EU. S naše strane želeli bismo jačati prisustvo mađar­ ske privrede u tim zemljama uzimajući u obzir ove osnovne činjenice i u ovom članku neopisane elemente. Širenje našeg prisustva i saradnje znači nova radna mesta i stabilniju privredu. Na kraju krajeva ne zvuči preterano, da su članovi oba PS u značajnoj meri dopri­ neli izgradnji stabilnih i dugoročnih bilate­ ralnih odnosa, a u širem smislu i stabilizaciji, modernizaciji i prosperitetu ove regije.

Isto tako PS održavaju tradicionalno izvanredne veze sa diplomatskim misijama odnosno diplomatama za privredna pitanja Mađarske u Srbiji odnosno u Crnoj Gori. Te veze i saradnja je neprocenjive vrednosti, na koju računamo i u buduće. U našem ne­ posrednom susedstvu mađarska privred­ na diplomatija je izašla u javnost s novim sredstvima i novim rešenjima, pa smatramo sasvim prirodnim naše uključenje u rad, u programe Poslovne mreže Karpatske regije.

Na kraju, ali ne u zadnjem redu naš je cilj da budemo prisutni na važnijim sajmovima, pri­ vrednim manifestacijama obe ciljne države.

U tom cilju smo stupili u kontakt sa sajmom u Budvi, u Novom Sadu, sa lokalnom samo­

upravom Niša i taj krug želimo – korak po korak – proširivati.

Radi ostvarivanja navedenih ciljeva – no­ vom metodom rada – ne oslanjamo se na učešće na manifestacijama, koje nastaju nezavisno od nas, već i mi sami nastupa­ mo sa određenim inicijativama. U tom duhu Mađarsko­srpski PS prošle i ove godine orga­ nizovao je dve ciljne posete u Nišu i u Novom Sadu, a Mađarsko­crnogorski PS u skorije vreme poslati tematsku delegaciju u Podgo­ ricu. I time želimo demonstrirati da imamo samostalnost i imamo svoje ciljeve. Iskustva sa naših dosadašnjih putovanja su više nego ohrabrujuća, primljeni smo otvoreno, a na naše inicijative dobili smo pozitivne reakcije.

Vrativši se na već spomenuti sporazum, gost naše zadnje posete Novom Sadu bio je izvrš­ ni potpredsednik MSTIK. Imajući u vidu una­ pređenje bilateralnih privrednih i trgovinskih odnosa i mi primamo goste iz ciljnih zemalja, pa tako u aprilu pružićemo mogućnost za prezentaciju vojvođanske agencije za razvoj ulaganja (Voivodina Investment Promotion Agency – VIP) u Budimpešti. Nije nebitno da u Srbiji trenutno funkcioniše jedino ova insti­ tucija takvog karaktera!

Sumirajući dosadašnje: Mađarsko­srpski i Mađarsko­crnogorski poslovni savet s ob­ novljenim rukovodstvima spremni su da u skladu sa svojim značajem slično dosadašn­ jem, a kao je moguće i više od toga budu prisutni u bilateralnim mađarsko­srpskim

Laslo Volf

i mađarsko­crnogorskim odnosima, a pre svega u sistemu privredne saradnje koja obezbeđuje stabilnost tih odnosa. Spremni smo da s postojećim i novim partnerima do­ prinesemo razvoju bilateralnih odnosa. Za to tražimo svu moguću pomoć, saradnju i pove­ renje od naših partnera u organima vlasti, u poslovnom i društvenom svetu, koju sa naše strane i mi nudimo svim našim partnerima.

Za sve ove aktivnosti želimo svim čitaoci­ ma, partnerima, poslovnim partnerima dobro zdravlje i uspešne poslove u 2014­toj i sle­ dećim godinama!

Ukoliko želite stupiti u kontakt sa nama, tu svoju nameru signalizirajte sekre­ taru PS, Imreu Vargi putem: Tel.: +36/30/8761­384.

E­mail: i.varga@eu4u.hu

Oblast delovanja: privreda, kultura i obrazovanje.

Privreda: • Organizovano povezivanje i prezentacija mađarskih firmi i institucija sa lokalnim samo­ upravama u Srbiji: Rakovica, Prijepolje, Užice, Lajkovac…, kao i povezivanje firmi i svih zainteresovanih iz Srbije sa Mađarskom.

• Organizacija grupnog nastupa privrednika svih oblasti i delatnosti iz Mađarske i Srbije na Međunarodnom sajmu preduzetništva “Biznis Baza” na Beogradskom sajmu.

Do sada smo organizovali sedam susreta Univerzitetskih reprezentacija Mađarske i Sr­ bije u šahu uz saradnju PEP­a (Visoka škola za poslovnu ekonomiju I preduzetništvo) iz Srbije i BEAC­a iz Budimpešte.

U okviru Gardoša funkioniše i Umetnički klub sa poznatim Akademskim umetnicima.

Predsednik udruženja: Laslo Vadleve Tel.: +38/163­268­504 E­mail: laslo.vadleve@gmail.com

MAĐARSKI PRIVREDNIK d 11

Odnosi Mađarske i Crne Gore su tradicionalno široki, bez problema i postoje uzajamne simpatije među našim zemljama. Najjača oblast saradnje Mađarske i Crne Gore odvija se u privredi i na tome naročito se možemo zahvaliti ulagačima iz Mađarske, koji igraju važnu ulogu u privredi Crne Gore. Mađarska je 12. juna 2006. među prvima priznala novu, nezavisnu državu, a nakon toga među našim zemljama uspostavljeni su diplomatski odnosi na nivou

Arpad Kovač, predsednik Saveta za budžet.

Juna 2013. je u Podgorici održan 3. sastanak Mešovite komisije za privredu Mađarske i Crne Gore. Sastanak je ocenjen uspešnim, što može dodatno jačati bilateralne privredne odnose.

Ekspertske delegacije pod rukovodstvom dva kopredsednika, Petera Sijartoa državnog sekretara za spoljnu ekonomiju u Uredu premijera i Branimira Gvozdenovića, ministra Crne Gore za održivi razvoj i turizam su odredile više pri-

odbrane i Janoš Martonji, ministar inostranih poslova Mađarske.

31. oktobra 2013. u Budimpešti održan je susret kopredsednika MKP. U skladu sa dogovorom junske sednice MKP u organizaciji Privredne komore Crne Gore i HITA 25. novembra je u Podgorici održan susret privrednika iz oblasti građevinarstva.

Eksperti dva resora za poljoprivredu aktivno rade na nacrtu teksta sporazuma o bilateralnoj saradnji. Prema predviđanjima, ovaj akt će 17. februara 2014. u Podgorici potpisati Katalin Tot, zamenica državnog sekretara za parlamentarnu, društvenu i međunarodnu saradnju i Petar Ivanović, ministar ruralnog razvoja Crne Gore.

Očekuje se da će početkom marta 2014. u Budimpešti biti održan Mađarsko-crnogorski ulagački forum, koji će pružiti izvanrednu mogućnost zainteresovanim mađarskim preduzećima da steknu bolji uvid u mogućnosti koje pružaju planirani projekti.

Zahvaljujući izvanrednim političkim odnosima naših zemalja, ulozi važne zemlje sa aspekta ulaganja, neprekidnog prisustva MSP na privrednim manifestacijama Crne Gore uz podršku države, kao i aktivnoj ulozi Ambasade Mađarske u Podgorici, krajem 2013. godine ambasadora. Naša zemlja od 18. decembra vrednih grana kao mogućeg motora daljeg rukovodstvo crnogorskog preduzeća za organi2003. ima Počasni konzulat u naselju Zeleni- jačanja bilateralnih privrednih odnosa. U njih zaciju Jadranskog sajma zamolilo je Mađarsku, ka, u blizini grada Herceg Novog, na čijem je spada razvoj saobraćajne infrastrukture, turi- da prihvati ulogu partnerske zemlje povodom čelu počasni konzul, Čaba Mađar. zam, energetika i poljoprivreda. Za vreme dvo­ jubileja, 40 godina postojanja Međunarodnog dnevnog susreta potpisana su dva sporazuma sajma hrane u Budvi.

Aktivni bilateralni odnosi o saradnji: među agencijama za razvoj dve ze- U organizaciji i uz podršku HITA i Ministarmlje (HITA i MIPA) kao i Mađarske trgovinske stva ruralnog razvoja Mađarska će biti partI trenutno se vodi intenzivan bilateralni dija- i industrijske komore i Privredne komore Crne nerska zemlja na Međunarodnom sajmu hralog na visokom nivou: 2012. su održani brojni Gore. Drugog dana razgovora u organizaciji ne u Budvi, koji će se održati od 3. do 5. aprila zvanični susreti: prilikom posete premijera HITA i PKCG održan je forum privrednika uz 2014. Pored učešća na sajmu pripremamo i Igora Lukšića Budimpešti potpisan je Spora- učešće blizu 30 privrednika iz Mađarske. niz pratećih stručnih i kulturnih manifestacija zum o istaknutom partnerstvu dve zemlje, a Posete na visokom nivou nastavljene su i u kako u Budvi, tako i u Podgorici. istog meseca Podgoricu je posetio Peter Polt, drugoj polovini 2013. Septembra prošle godi- S obzirom, da u Crnoj Gori još nisu prisutni vrhovni tužilac, kao i zamenik premijera, Tibor ne Crnu Goru je posetio Čaba Hende, ministar izuzetno kvalitetni mađarski prehrambeni proNavračić. U jesen 2012. na poziv čelnika resora izvodi, i koji su veoma dobro poznati u regiji za poljoprivredu Crne Gore Podgorici je učinio Srednje Evrope, ovu sajamsku priredbu smatposetu dr Šandor Fazekaš, ministar za ruralni ramo izvanrednom prilikom i mogućnošću za razvoj. U pratnji ministra za ruralni razvoj bili su predstavimo i afirmišemo mađarske proizvopredstavnici Agrarne komore u osnivanju kao de od mesa, mleka, itd. Cilj nam je da učešćem i mnogi privrednici. U organizaciji Ambasade na Sajmu i putem pratećih stručnih programa Mađarske u Podgorici i Privredne komore Crne upoznamo preduzetnike, preduzeća Crne Gore Gore održan je i susret privrednika. sa proizvođačima hrane iz Mađarske, kako bi Crna Gora je 2012. započela pregovore o smo pomogli pojavljivanju mađarskih proizvopridruživanju Evropskoj uniji. To pruža dodatda na tržištu Crne Gore i u zemljama regije. ne mogućnosti za intenziviranje bilateralnih Razvijeni privredni odnosi privrednih odnosa. Radi što efikasnijeg sprovođenja pregovora poglavlja o agraru od 1.

Crna Gora je u regiji Zapadnog Balkana naš oktobra 2012. do kraja aprila 2013. u Ministarvažan spoljno-ekonomski partner, prvenstvestvu inostranih poslova Crne Gore pomagao no kao ciljna zemlja izvoza mađarskog kapije stručnjak iz Mađarske. tala, odnosno kao prirodan prostor izgradnje Krajem aprila 2013. na poziv Radoja Žugića, tržišta za MSP. ministra za finansije Podgoricu je posetio dr

Prisustvo ulagača, istaknuto partnerstvo

Privredni odnosi Mađarske i Crne Gore

12 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

U Crnoj Gori je naša zemlja sa 405 miliona evra FDI treći najznačajniji ulagač. Proteklih godina dinamično je raslo ulaganje mađarskog kapitala u Crnoj Gori: CKB, koja je u vlasništvu OTP-a, je najveća banka u Crnoj Gori, Mađarski Telekom je prisutan kroz udeo stečeno u Crnogorskom Telecomu, a Hunguest Hotels je kupio pravo vlasništva jednog primorskog hotela u Herceg Novom.

Uz podršku Nacionalnog ureda za spoljnu ekonomiju (HITA) u toku godine mađarske firme su učestvovale na više sajmova, i to one firme, koje žele ući na tržište ove balkanske zemlje, odnosno žele razviti već postojeću poslovnu saradnju.

Pored razvoja poslovnih odnosa preduzeća, postoje mogućnosti i za proširivanje saradnje među institucijama. Od njih svakako treba istaći, da je septembra 2012. u Podgorici potpisan međudržavni sporazum o naučno-tehnološkoj saradnji.

U Crnoj Gori naročito visoko cene naše poslovne odnose i izraženo ulagačko prisustvo Mađarske. Naša buduća saradnja prvenstveno zavisi od toga, da li će Mađarska uspeti da zadrži svoje privredne pozicije u Crnoj Gori.

2011. godine promet roba je povećan za 39%, i dostigao je 83,4 miliona evra. Od toga je naš izvoz od 34,3 miliona evra pokazao rast od skromnih 4%, a naš uvoz je skočio na 49,1 milion evra, i ponovo se skoro duplirao (+81%).

Skoro celokupan naš uvoz (98%) otpada na uvoz obojenih metala (aluminijuma). Značajnu stavku čine još boksit, topioničarski proizvodi, pojedini uređaji za telekomunikaciju, drumska vozila, povrće i voće. U izuzetno značajnom skoku našeg uvoza iz Crne Gore već godinama istaknutu ulogu igra sve veći uvoz aluminijuma i proizvoda od aluminijuma.

Sve jača saradnja institucija S tom zemljom naša država neguje tradicionalno dobre odnose: decembra 2012. je u pismenoj formi potvrdila svoju višegodišnju praksu. U bilateralnim odnosima zemlju nazivamo prema njenom ustavnom nazivu: Republika Makedonija. U proteklom periodu bilo je više susreta na visokom nivou. Od njih treba istaći zvaničan susret premijera Mađarske i Makedonije, Orbana Viktora i Nikole Gruevskog u Skoplju 5. decembra 2013.

Sporazumi 2011. smo potpisali Sporazum o privrednoj saradnji s Makedonijom, koji je u međuvremenu stupio na snagu. 19. i 20. februara 2013. u Budimpešti je održana osnivačka sednica Međuvladine mešovite komisije

2012. godine izvoz iz Crne Gore je još uvek bio veći od našeg izvoza u tu zemlju. Svakako treba istaći, da je istovremeno vrednost izvoza Mađarske u Crnu Goru povećana je za više od 20%.

U prvih 11 meseci 2013. dalje se povećavao izvoz Mađarske u Crnu Goru. Prema podacima CZS (Centralnog zavoda za statistiku) u tom periodu naš izvoz je iznosio više od 48 miliona evra, nadmašajući time vrednost izvoza u rekordnoj 2008. godini. Naš je uvoz opao u velikoj meri, što je prvenstveno posledica prekida poslovanja Mal Zrt-a.

Važno je napomenuti, da na prekograničnim prostorima sa mađarskim življem – prvenstveno u Vojvodini – kćerke-firme osnovane zadnjih godina obavljaju sve veći promet sa Crnom Gorom. Vrednost tih poslova se samo na indirektan način javlja u bilateralnom prometu roba.

Dalje perspektive i mogućnosti Crna Gora sa svojim relativno povoljnim poslovnim okruženjem, niskim nivoom troškova i poreza, ekonomskom politikom koja je u službi ulaganja i napretkom integracionih procesa zemlje može postati jedna od regionalnih baza mađarskih preduzeća na Zapadnom Balkanu. Tržište Crne Gore je otvoreno za strana ulaganja, izvod mađarskog nouhau-a, tehnologije i robe može biti i nadalje uspešan u regionu. U razvoju privredne saradnje posebnu ulogu može imati razvoj sistema institucionalnih odnosa, uspostavljanje naučne i istraživačke saradnje.

Privredni odnosi Mađarske i Makedonije Za Mađarsku na planu ulaganja i trgovine Makedonija je važno tržište jugoistočne Evrope, koje je u ekspanziji. Makedoniju i nadalje posmatramo kao perspektivnog partnera. za privredu Mađarske i Makedonije (MKP).

Delegacije pod rukovodstvom Petera Sijartoa državnog sekretara za spoljnu politiku i spoljnu ekonomiju u Uredu premijera i Valon Saraqini, ministra privrede Makedonije radile su u četiri radne grupe: razvoj poslovne saradnje i MSP, poljoprivreda, energetika i turizam. Povodom sednice mešovite komisije Mađarska trgovinska i industrijska komora (MTIK) je potpisala sporazum o saradnji sa Privrednom komorom Makedonije, a sa ciljem razvoja saradnje u turizmu sličan sporazum su potpisali predstavnici nadležnih ministarstava. Još je u proleće potpisan i sporazum o saradnji između Nacionalnog ureda za spoljnu ekonomiju (HITA) i Agencije za razvoj Makedonije (Invest in Macedonia), kao i sporazum o sa-

Ervin Szél regionalni ekonomski savetnik Regionalna ekonomska kancelarija Ambasada Mađarske 81000 Podgorica, Kralja Nikole 104.

Tel.: +382-20-602-880 +382-20-602-910 Fax: +382-20-625-243 podgorica@hita.hu

radnji mađarskog Ministarstva za ruralni razvoj i Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Makedonije.

U Skoplju je krajem maja 2013. godine održan novi zvanični susret kopredsednika Mešovite komisije. U toku susreta Strane su se dogovorile o još efikasnijoj bilateralnoj saradnji u oblastima energetike, turizma, građevinarstva i zaštite životne sredine. Istovremeno sa ovim dogovorima je održan susret privrednika, na kojem su učestvovali stručnjaci iz preduzeća obe zemlje i to u zajedničkoj organizaciji Privredne komore Makedonije i MTIK. Mađarski privrednici su nakon razgovora u Skoplju posetili Bitolj i Ohrid, gde su se sreli sa čelnicima gradova i privrednicima – partnerima.

Bilateralna privredna saradnja postaje sve intenzivnija. To potvrđuje, da je 3. i 4.

MAĐARSKI PRIVREDNIK d 13

decembra 2013. u Skoplju održana je i druga sednica Mešovite komisije za privredu Mađarske i Makedonije. U toku posete premijera Viktora Orbana Skoplju, drugog dana sednice MKP u zajedničkoj organizaciji HITA i Invest in Macedonia održan je susret privrednika. Priredbu su otvorili premijeri dveju zemalja. U toku posete premijera potpisani su sledeći sporazumi o bilateralnoj saradnji: Sporazum o saradnji u oblasti vodoprivrede između Ministarstva ruralnog razvoja Mađarske i Ministarstva za zaštitu životne sredine i prostornog planiranja Republike Makedonije Program kulturne saradnje za 2014– 2016. godine Ministarstva ljudskih resursa Mađarske i Ministarstva za kulturu Republike Makedonije Plan rada saradnje u obrazovanju i u nauci za godine 2013, 2014 i 2015. između Ministarstva ljudskih resursa Mađarske i Ministarstva za obrazovanje i nauku Republike Makedonije Izjava o namerama o saradnji Vodovoda glavnog grada Mađarske i grada Ohrida na planu razvoja usluga vodovoda i kanalizacije Sporazum o saradnji Atlas Travel-a i turoperatera Skoplja, Ohrida i Bitolja za putovanja u Mađarsku i treće zemlje Svečano uručenje sertifikata ISO Ministarstvu za rad i socijalna pitanja Republike Makedonije – Vialto Kft.

tributivni centri, npr. Fornetti, Masterplast, itd.). Navedene firme imaju firme-kćerke, koje veoma dobro funkcionišu na jugoslovenskim prostorima, i koristeći njihovo poznavanje lokalnih prilika, ulaganja se realizuju uglavnom putem njih. Makedonija je za Mađarsku jedno od važnih izvoznih tržišta u regiji jugoistočne Evrope.

Najvažniji mađarski izvozni artikli su: mašine i oprema, drumska vozila, uređaji telekomunikacije, uređaji za snimanje i reprodukciju, električne mašine, uređaji, instrumenti, sirovina za plastiku. Među njih spadaju i proizvodi od gume, papir, karton, tekstilna vuna, tkanine, tekstilni proizvodi, gvožđe i čelik, kancelarijske mašine, mašine za obradu podataka, a u oblasti prehrambene industrije mlečni proizvodi, jaje, pšenica i pšenični proizvodi, drugi prehrambeni proizvodi, životinjsko i biljno ulje, mast, vosak, zatim lekovi i medicinski proizvodi.

U uvozu Mađarske značajne stavke predstavljaju povrće i voće kao i topioničarski proizvodi.

Mađarska je do jeseni 2008. god. uspevala neprekidno povećavati svoj izvoz na makedonsko tržište, i zahvaljujući tome promet roba je učetvorostručen u periodu od 2005. do 2008. Usled svetske ekonomske krize 2009. god. naš je izvoz opao za 20%, a uvoz za oko 35%. 2010. je izvoz Mađarske praktično stagnirao, ali je još uvek bio značajan: iznosio je 103 miliona evra. U našem uvozu Mađarska ulaganja prisutan je značajan rast, ali izvoz MakedoMađarska je u protekle dve decenije realizo- nije u našu zemlju je malog obima i jedva dovala jedno značajno ulaganje, investicija Te- stiže 6 miliona evra. 2011. godine u prometu lekoma Mađarske 2001, koju međutim nisu roba oseća se spora konsolidacija: naš izvoz sledili slični značajni koraci. Iako je bilo više je povećan sa 2,4% i iznosio je 105,5 miliona manjih ulaganja, na čelu sa osnivanjem firme evra, a uvoz uz povećanje od 8,6% iznosio je Fornettija 2009. godine u vrednosti od 1 mi- 6,8 miliona evra. lion evra, ali većinu mađarskih ulaganja još I dalje je prisutna značajna mađarska aktiuvek čini posao sklopljen pre 10 godina u ob- va, koja je prošle godine iznosila 98,7 miliona lasti telekomunikacija. No, bez obzira na to, evra. Među trgovinskim partnerima MađarMađarska je još uvek treći najveći investitor ske 2011. Makedonija je u izvozu bila na 52., u Makedoniji. a u uvozu na 68. mestu. Na osnovu ukupnog Prema evidenciji Narodne banke Mađar- prometa Makedonija je naš 56. partner. ske uloženi kapital iz Mađarske krajem 2011. Prema podacima HITA 2011. godine izvoz godine iznosio je 334 miliona evra, a time Mađarske u Makedoniju je povećan za 2,4% i je na 5. mestu najvećih investitora u Make- iznosio je 105,5 miliona evra, a uvoz iz Makedoniji. Najznačajnija ulaganja iz Mađarske donije povećan je za 8,6% i dostigao je iznos usmerena su u oblast telekomunikacija, od 6,8 miliona evra. 2012. je došlo do daljeg prehrambene industrije, poljoprivrede, pre- rasta mađarskog izvoza. Taj rast je iznosio rađivačke industrije i mašinske industrije. 13,1%, i povećan je na 119,1 milion evra, a Mađarska želi sačuvati i jačati svoju ulogu uvoz Mađarske je povećan za 5,2% i iznosio investitora u Makedoniji. je 8,4 miliona evra. Trend rasta izvoza nije Proteklih godina karakteristična su bila zaustavljen ni u 2013. godini. Prema podaciulaganja malih i srednjih preduzeća u izno- ma Centralnog zavoda za statistiku u prvih sima od nekoliko stotina hiljada evra do 1,5 11 meseci 2013. godine u odnosu na celu miliona evra (manji proizvodni pogoni, dis- prethodnu godinu, pošto je vrednost izvoza 14 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

u Makedoniju iznosila 106,2 miliona evra, što čini 96,2% iznosa u prethodnoj godini. Istovremeno je smanjen izvoz iz Makedonije u našu zemlju: u odnosu na isti period prethodne godine dostignut je nivo od 71,7%.

Povećano interesovanje

Mađarska zahvaljujući svom geopolitičkom položaju, ima izvanredne mogućnosti da sa zemljama Balkana uspostavi strateško partnerstvo. Pored toga Makedonija sa svojim povoljnim okruženjem za ulaganja znači novo, do sada neiskorišćeno tržište za preduzetnike iz Mađarske. Naša zemlja raspolaže sa potrebnim iskustvom i znanjem da u skorije vreme u više ključnih oblasti – kao što su energetika, saobraćaj, poljoprivreda i turizam – postane potencijalni partner Makedonije.

U odnosima dve zemlje saradnja preduzeća može postati potencijalna tačka proboja, pošto i Mađarska i Makedonija podržava razvoj poslovne kooperacije.

U Makedoniji već više od 10 godina deluju preduzeća iz Mađarske.

MSP Mađarske najveće interesovanje ispoljavaju za projekte na bazi tehnologije i znanja.

Na planu razvoja poslovne saradnje uspeli smo identifikovati sledeće mogućnosti: u energetici preduzeća iz Mađarske su spremna da učestvuju u projektima izgradnje i razvoja dalekovoda u cilju jačanja energetske sigurnosti Republike Makedonije, zatim u projektu razvoja centralne hidroelektrane, kao i u održavanju i razvoju postojećih termoelektrana. Dve zemlje će u buduće sarađivati i u oblasti saobraćaja. U tom cilju će činiti korake radi ubrzanja izgradnje saobraćajnog koridora 10, kao i u uspostavljanju do sad nedostajućeg vazdušnog saobraćaja. Preduzeća iz Mađarske će najverovatnije imati mogućnost za učešće i u investicijama za razvoj infrastrukture. HITA će i 2014. godine podržati učešće mađarskih firmi na sajmovima i izložbama, kao i na susretima privrednika u Makedoniji.

HITA planira kolektivno učešće na izložbi „TECHNOMA“, koja će se održati u Skoplju.

U skorije vreme možemo računati na još intenzivniju saradnju privrednih komora naših zemalja. Istaknute oblasti saradnje mogu biti: građevinarstvo, energetika, komunalna infrastruktura i ekološka industrija, elektrotehnika, prehrambena industrija i poljoprivreda. Mađarska sa svoje strane nudi iskustva stečenih u pripremama za ulazak u Evropsku uniju, a posebno iskustva u razvoju malih i srednjih preduzeća.

Županija Čongrad, koja se graniči i sa Srbijom podjednako srdačno dočekuje i privrednike i individualne putnike. Čeka Vas čitav niz stručnih i zabavnih manifestacija, lekovite i termalne banje, kulturnih zbivanja i gastronomskih specijaliteta! Županija raspolaže s bogatim zalihama termalnih i lekovitih voda, na koje se gradi ponuda zdravstvenog turizma u razvoju. U Segedinu

Pravac županija Čongrad! povezano sa Kupalištem Ana radi jedan savremeni i kompleksni Centar za fizikalnu i balneoterapiju. Vredi spomenuti i Lekovitu i termalnu banju u Novom Segedinu, Lekovitu Banju Eržebet sa četiri zvezdice u Morahalomu, Lekovitu banju u Makou, a u Čongradu u Gradskom kupalištu, koje se prostire na velikoj zelenoj površini, zatim u Hodmezevašarhelju u Gradskom pokrivenom bazenu s međunarodnom reputacijom, u Sentešu u Lekovitoj banji i sportskom centru Termal takođe Vam se pruža mogućnost za odmor i rehabilitaciju. Lekovite banje pružaju brojne wellness usluge, rekreativne programe, mogućnosti za bavljenje sportom za sve članove porodice, a termalne banje u Alđeu, Ašothalomu ili Kisteleku takođe privlače veliki broj posetilaca.

Najveći broj konferencija, stručnih izložbi i sajmova organizuje se u Segedinu. Mnoge posetioce privlače Dani stočarstva Velike nizije u Hodmezevašarhelju, koji se održavaju već deceniju i po, Takmičenje čobana na dan Svetog Đorđa, Festival luka ili Ekspo u Makou, kao i Ekspo Senteš. Segedin je poznat po Letnjim pozorišnim igrama, ali zahvaljujući brojnim pozorišnim, muzičkim, umetničkim, zabavnim i drugim događajima postao je i pravi festivalski grad. U Hodmezevašarhelju su brojni posetioci na Promenadi i na izložbi odnosno sajmu rukotvorina, u Čongradu se održavaju Dani Čongrada, kao i Proslava novog hleba i festival vina.

Na sačuvanim tradicijama se temelje manifestacije kao što je Festival luka u Makou, Narodno veselje Homokhata u Morahalomu, ali i Pick-salama, segedinska paprika, povrća iz Senteša, kajsija iz Saćmaza, špargla iz Etemeša /Öttömös/, repa iz Domaseka doprinela je uspehu brojnim stručnim manifestacijama, a služe i kao osnova za velika gastronomska dostignuća. Veoma je popularan Međunarodni festival tiske ribe u Morahalomu, u Zakanjseku i Domaseku održavaju se dani kasapina, Festival đuveča u Sentešu, takmičenja u kuvanju perkelta od petlova u Pustamergešu ili u kuvanju sarme u Reski, Gastronomski festival u Kišteleku, u Desku Međunarodni festival kulture i gastronomije.

Mnoge turiste privlači šarolikost kulture u županiji Čongrad. U više od jedne trećine naselja županije postoje spomenici kulture, a u 15 naselja zainteresovane čekaju muzeji ili izložbe.

MAĐARSKI PRIVREDNIK d 15

Raste promet roba

Mogućnosti trgovine, perspektivne grane i proizvodi

Za firme iz Bosne i Hercegovine odnosno Mađarske uslove robne razmene reguliše sporazum o trgovini između Bosne i Hercegovine i Evropske unije. Prilog Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju s Evropskom unijom stupio je na snagu 1. jula 2008. Carine i Privredno-ekonomski odnosi Mađarske i Bos- Balkan. Na ove prostore izvozimo dva puta kvote su od tada dostigle zacrtani minimalni ne i Hercegovine datiraju od sredine 90-tih više nego u Kinu i za 200 miliona evra više nivo. Na 97% proizvoda poreklom iz EU nema godina – u vreme formiranja države – kada nego u Italiju. Dok je na nivou regije zaustav­ carine, ali pojedini prehrambeni, tekstilni proje i Mađarska želela učestvovati u izgradnji ljen rast prometa robe iz Mađarske, u Bosni izvodi i metaloprerađivački proizvodi i dalje ove ratom izmučene zemlje. U vidu pomoći u i Hercegovini od 2010. godine neprekidno podležu carini. Carine i kvote za proizvode prvo vreme dopremljeni su medicinski instru- raste. poreklom iz Mađarske (EU) dostupni su na menti i lekovi. U svojstvu ekonomskog savet- Federacija Bosne i Hercegovine ima istak- sledećem linku: nika prvi put sam boravio u Sarajevu 1995. nutu ulogu u privrednim odnosima Mađarske http://www.dei.gov.ba/bih_i_eu/ssp/Default. godine, kada sam učestvovao na tadašnjim i Bosne i Hercegovine. 68% izvoza Mađarske aspx?id=1172 konferencijama za obnovu. Danas opet kao odlazi u FBiH, 27% u Republiku Srpsku, 5% u ekonomski savetnik pomažem u nalaženju Distrikt Brčko. U našem uvozu učešće FBiH U Bosni i Hercegovini tražena je široka palepartnera iz ove dve zemlje, kao i u razvoju tr- iznosi 64% a RS 36%. ta proizvoda iz Mađarske: govine i ulaganja. Privreda Bosne i Hercego- Izvoz iz Mađarske je naročito uspešan poljoprivreda i prehrambena industrija tradivine se do danas konsolidovala, njene firme u prehrambenoj industriji, u prerađivačkoj i cionalno izvozi pšenicu, proizvode mlinarske ravnopravno učestvuju u evropskoj trgovini hemijskoj industriji, i zahvaljujući njima kom- industrije, živinu, goveđe meso, konzerve i međunarodnim privrednim odnosima. Iako penziran je značajan (10-15%) pad izvoza voća i povrća, stočnu hranu, male poljoprije neophodno poboljšati poslovno okruženje, goriva, pošto MOL od 2011. godine umesto vredne mašine, hemikalije. Jestivo ulje „Floprivredno-ekonomski odnosi Mađarske i Bos- Sazhalombate gorivo u Bosnu doprema iz hr- riol“ je vodeće na tržištu Bosne i Hercegovine, ne i Hercegovine dinamično rastu i pružaju vatskih rafinerija. Na osnovu potražnje koja 2011. god. je osvojilo naziv „superbrenda“. je zasnovana na komplementarnosti dve pri- Možemo izvoziti širok krug proizvoda, nove perspektive.

Između Mađarske i Bosne i Hercegovine vrede, promet roba u 2014. godini može se energetske i električne mašine, elemente dapotpisani su svi bitniji bilateralni sporazu- približiti cifri od 400 miliona evra. lekovoda, hemijske proizvode, auto delove, mi u oblasti privredno-ekonomskih odnosa, Bosna i Hercegovina je 2012. imala lošu karton od papira, materijale za ambalažu, lemeđu njima sporazum o zaštiti ulaganja, o godinu sa aspekta spoljne trgovine. Izvoz im kove, staklo, itd. izbegavanju dvojnog oporezivanja odnosno je opao za 2,9%, na nivo od 4,2 milijarde evra. U oblasti infrastruktura i zaštite okoline o međunarodnom drumskom prevozu roba. Uvoz je smanjen za 1,3% i iznosio je 7,6 mili- naše firme bi rado učestvovale u projektoMešovita komisija za privredu Mađarske i jardu evra. U ukupnom, smanjenom spoljno- vanju putne mreže, koridora 5/c (CEH kft. i Bosne i Hercegovine daje okvire za određi- trgovinskom prometu Bosne i Hercegovine Unitef Kft.), u rekonstrukciji toplana, kanalivanje pravaca razvoja privrednih odnosa i od 11,8 milijardi evra Mađarska je sačuvala zacije, vodovodnih mreža, za koje možemo otklanjanje prepreka. Na 3. sednici MKP 24. svoje 8. mesto iza Hrvatske, Nemačke, Srbije, obezbediti i uređaje za prečišćavanje voda maja 2013. u Sarajevu donet je čitav niz od- Italije, Slovenije, Austrije i Švajcarske. Turska (Klaster „Kexport”, Mađarski klaster vodoprise nalazi na 9., a Rusija na 13. mestu. Imaju- vrede), kao i izolovane cevi (Isoplus Kft.). luka u cilju razvoja naših odnosa.

U ulaganjima u infrastrukturu za učešće Spoljna trgovina Mađarske i Bosne i Hercegovine mađarskih firmi obezbeđeno je dobar način finansiranja, takozvani kredit kupcu mađarPromet Izvoz Uvoz Saldo ske Eximbanke, koji je korišćen i u slučaju M EUR % M EUR % M EUR % M EUR ulaganja u prečistač u Tuzli. Firme iz Mađarske i Bosne i Hercegovine mogu zajedno 2010 343,9 117,0% 265,4 109,0% 78,5 160,0% 186,9 učestvovati na međunarodnim tenderima 2011 349,1 101,5% 258,1 97% 91,0 115,9% 167,1 (Svetske banke, EBRD, EU).

Mađarska u Bosni i Hercegovini kupuje 2012 357,4 102,4% 285,0 110,4% 72,4 79,6% 212,6 metale, minerale, među njima boksit, zatim jan-okt. 2013.

322,8 108,5% 252,7 106,8% 70,1 114,9% 182,6 tekstilne proizvode, nameštaj, hemikalije i Izvor: CZS proizvode od drveta.

Privredni odnosi Mađarske i Bosne i Hercegovine

Rast robnog prometa Bosna i Hercegovina je iza Hrvatske i Srbije 3. ciljna država izvoza Mađarske na Zapadni 16 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

ći u vidu ekonomske veze bivših jugosloven- Ulaganje kapitala skih republika, i da nismo neposredni susedi - ovo je veoma dobar rezultat, koji se naravno Bosna i Hercegovina – naročito Federacija – nam je važan partner sa aspekta izvoza može i treba popraviti.

Struktura spoljne trgovine sa Bosnom i Hercegovinom (u milionima evra)

Naziv Ukupno

Izvoz 2011

Uvoz 2012

2011

Saldo 2012

2011

2012

258,1

285,0

91,0

72,4

167,1

212,6

Hrana, piće, duvan

64,3

72,2

0,6

0,4

63,7

71,8

Sirovine

25,5

32,6

15,1

12,5

10,4

20,1

8,4

4,7

3,4

3,6

5,0

1,1

114,1

131,3

69,8

53,5

44,3

77,8

45,8

44,2

2,1

2,4

43,7

41,8

Energenti Prerađevine Mašine, mašinska oprema Izvor: CZS

kapitala i na planu uključivanja u tokove privatizacije. Do sada je pedesetak firmi iz Mađarske uložilo oko 120–140 miliona evra. Najveći ulagač je Konzorcijum MOL-INA, koji je stekao 67% udela u Energopetrol d. d., i upravlja sa ukupno 110 benzinskih stanica. MAL Zrt. je kupio rudnik boksita u Jajcu, a Messer Hungarogaz Kft. kupio je Plin Sarajevo, Fornetti Kft. je otvorio prodavnice, itd.

U Bosni i Hercegovini se oseća nedostatak kapitala, od 1994. godine u zemlju je ušlo svega 6,2 milijarde evra FDI. Mađarske firme i trenutno traže mogućnosti ulaganja.

MVM (Mađarska elektroprivreda) zajedno sa Elektroprivredom Bosne i Hercegovine razmatra mogućnost zajedničkog učešća u ulaganjima u elektrane, a zauzvrat bi dugoročno dobijala električnu energiju. OVIT je zainteresovan za održavanje električnih dalekovoda.

Mogućnosti, podrška za izgradnju kontakata Mislim da od 2013. godine privreda i Mađarske i Bosne i Hercegovine polako izlazi iz stagnacije, počeo je rast BNP. Mađarskoj su potrebni proizvodi, sirovine i energenti iz Bosne i Hercegovine, a Bosni i Hercegovini

bi dobro došao kapital iz Mađarske odnosno pšenica ili jestivo ulje. Uzajamne potrebe i uspostavljeni odnosi stvaraju dobru osnovu za unapređenje prometa.

Mađarskim firmama poslovno okruženje, različiti pravni i institucionalni sistemi tri dela države (FBiH, RS, Distrikt Brčko) i loša platežna moć predstavlja poslovni rizik. Nadamo se da će projekti koji su podržani od strane Evropske unije za poboljša­nje poslovnog okruženja uskoro doneti rezultate. Naša privredno-ekonomska saradnja bi se još intenzivnije razvijala, ukoliko bi se uz dogovor partija formirale stabilne vlade, koje bi preuzimanjem evropske regulative i njihovim proširenjem na entitete što pre stvorile u zemlji jedinstveni ekonomski prostor.

Kancelarija za ekonomske odnose sa inostranstvom Ambasade Mađarske u Sarajevu stvaranje veza između firmi iz Mađarske i Bosne i Hercegovine pomaže obezbeđivanjem informacija po meri zainteresovanih partnera. Kancelariji se godišnje obrati stotinjak firmi iz Mađarske i pedesetak iz Bosne i Hercegovine. Mi im obezbeđujemo tržišne i informacije o proizvodima, postupcima, posavetujemo ih, povezujemo ih sa potencijalnim partnerima.

Sarađujemo s Agencijom za razvoj ulaganja i izvoza Mađarske, sa Nacionalnim uredom za spoljnu ekonomiju (HITA), koja i u Bosni i Hercegovini podržava poslovnu saradnju malih i srednjih preduzeća. Tradicionalno izlažemo na Međunarodnom sajmu u Mostaru, posećujemo Poljoprivredni sajam „AGROS“ u Banja Luci odnosno ZEPS – Zenički privredni sajam.

Dr Tibor Šilt vodeći diplomata za spoljnu ekonomiju Ambasada Mađarske u Sarajevu 71000 Sarajevo, Splitska 2.

Tel.: +387/33/205-302 sarajevo@hita.hu

Ukoliko kao predstavnik firme iz Bosne i Hercegovine tražite partnera, robu ili kapital iz Mađarske, obratite se Ekonomskoj kancelariji Ambasade Mađarske u Sarajevu. Mi ćemo Vam pomoći prema našim najboljim saznanjima.

MAĐARSKI PRIVREDNIK d 17

Izvoznici godine Nacionalni ured za spoljnu privredu (HITA) po drugi put je nagradio najbolje izvoznike. Na konkurs koji je raspisan u 6 kategorija, ukupno je pristiglo 128 predloga.

ECL

Extended Codex Label OnOlikO STrana kOlikO inFOrmacija je pOTreBnO

Više strana, više informacija, više od etikete...

Tehnički jedinstveni način da se na maloj etiketi postave brojne informacije na praktičan i čitak način

18 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

w w w. c o d e x . h u Hungary, 2092 Budakeszi, Szüret utca 5.

Tel.: (+3623)-453-380 Fax : (+3623)-453-197 e-mail:

color@codex.hu

Nagradu „Izvoznik godine“ mogla su dobiti ona mikro-, mala i srednja preduzeća, koja imaju svoje proizvode, svojim izvoznim aktivnostima u velikoj meri doprinose razvoju mađarske privrede i čiji rad služi kao primer domaćim preduzetnicima.

Nagrađene firme su: Loxon Solutions Zrt., Admatis Kft., WebEye International Kft., Naturtex Gyapjú és Tollfeldolgozó Kft. (Naturtex d.o.o. za obradu vune i perja), 3DHISTECH Kft, Cosmed Kft. Peter Sijarto državni sekretar za spoljnu politiku i spoljnu ekonomiju prilikom uručivanja nagrada naglasio je: strategija spoljne privrede Vlade ima dva glavna cilja. Jedan je da do 2018. izvoz Mađarske na tržišta izvan Evrope dostigne jednu trećinu ukupnog izvoza, a drugi, da u ukupnom izvozu raste udeo malih i srednjih preduzeća.

Položaj prehrambene industrije Prehrambena industrija Mađarske zadnje dve godine pokazuje pozitivnu sliku, jer i proizvodnja i plasman se znatno povećao nakon pada usled ekonomske krize. Ovom pozitivnom procesu naročito je doprinelo povećanje izvoza, ali 2012. godine – za razliku od prethodnih – došlo je do povećanja plasmana i na domaćem tržištu.

Prehrambena industrija prvenstveno proizvodi za zadovoljavanje domaće potražnje, pošto 60% ukupnog plasmana kupce nalazi unutar granice. Istovremeno je došlo i do značajnijeg povećanja izvoza, pa je zahvaljujući tome 2012. jedna trećina svih plasmana prehrambene industrije odlazila u inostranstvo.

Unutar celokupne grane na proizvodnju hrane otpada 85,7%, proizvodnja pića dostigla je 13,4%, dok proizvodi od duvana činili su svega 1%. Te proporcije nisu bitnije promenjene u odnosu na 2011.

Prehrambena industrija je izrazito koncentrisana, jer 5 najvećih grana ove industrije stvara blizu polovine ukupne proizvodnje. Tri grane u mesnoj industriji obezbeđuju četvrtinu vrednosti cele grane. Pored toga značajna je prerada i konzerviranje voća i povrća, prerada mleka, mlinarska industrija, stočna hrana, pekarski proizvodi i testenine.

Pozitivno se ocenjuje proces povećanja obima proizvodnje i plasmana u skoro svim oblastima prehrambene industrije. Došlo je do izrazitog povećanja učinka mesne industrije i proizvodnje suhomesnatih proizvoda, prerade živinskog mesa, proizvodnje biljnih i životinjskih ulja, mlinarskih proizvoda, proizvodnje skroba, pekarskih proizvoda i testenina kao i stočne hrane.

MAĐARSKI PRIVREDNIK d 19

BUDVA FOOD (03-05.04.2014.)

Ministry of Rural Development In 2010, Hungary introduced the so called „Eastern Opening” governmental policy which focuses mainly on those partners who share common aspirations and who are ready for a long term economic and trade cooperation with our country. The Hungarian-Montenegrin relations are playing a key role in the Balkan orientation of the above objective, taking into account the geographical proximity and European integration efforts as well. The two countries’ prime ministers signed a declaration on 15th June 2012 about the implementation of the Enhanced Partnership between Hungary and Montenegro. In light of the above, the Ministry of Rural Development also supports the cooperation between the two countries in the field of agriculture and environment, as well as the development of relations regarding the business partners.

As the Ministry of Rural Development of Hungary not only formulates government measures related to rural development, but also aims to create conditions for the safe and high-quality production and distribution of food products, therefore we consider it very important to participate in oriented fairs and exhibitions. Furthermore, these opportunities represent one of the most important pillars of the agricultural cooperation between Hungary and Montenegro.

In this regard, the 40th International Food Fair has special importance to the Hungarian agro-business. The event provides an excellent business platform to the promotion and the marketing of the Hungarian savory food products and the wide scale of services on the regional market. It is our sincere hope that the values of the Hungarian agriculture and the popularity of our country’s quality food and diverse culture in Montenegro are contributing to the successful representation of our country in the 40th International Food Fair in Budva, fostering the implementation of the fruitful future cooperation between the two countries.

Hungarian Investment and Trade Agency The HITA was established by the Government to promote the international business activities of Hungarian small and medium-sized enterprises and to encourage foreign businesses to invest in Hungary. The Agency is a central organisation subordinated directly to the Prime Minister. Launched on 1 January 2011, the 150 employees of the Agency are providing assistance to the preparations of investments in Hungary of foreign investors and to the exports of Hungarian SMEs. H-1055 Budapest, Honvéd u. 20.

Tel.: +36/1/872-6520 • Fax: +36/1/872-6699 www.hita.hu • info@hita.hu

Mađarske firme koje učestvuju na sajmu: Bovirex Ltd. is one of the most dinamically developing foreign- and domestic trading companies of WestHungary operating a poultry raw material integration together with BFS-Trade Ltd. The annual revenue of the company is over 4 million EUR and has a sales ratio of over 4000 tons.The company group may realize a further growth of 30% in fiscal 2014. Fresh and frozen pork, beef, chicken and turkey products can be found among our product portfolio. As far as raw materials are concerned, especially the MDM, baader, skin are being sold to several export markets with volumes over 1000 tons. We are remarkably interested to establish constructive business cooperations in your country.

H-8500 Pápa, Korona u. 55.

Tel.: +36/89/769-026 • Fax: +36/89/320-897 • bovirex@kabelszat2002.hu 20 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

The Hungarian Chamber of Agriculture The representative body of the Hungarian agriculture was estabilished in 1994 which has undergone several changes since then. The Hungarian Chamber of Agriculture as a flexible, professionally prepared public corporation renewed in its spirituality has been working on the preparation and introduction of such changes and services, which can give new momentum to the Hungarian agricultural and food industry. Hungarian Chamber of Agriculture registers its members in 15 professional departments within 3 main sectors, the professional work is done within 6 agricultural, 6 food industry and 3 rural development departments.

Our organization considers enhancing economic relations with our neighbouring countries and the mutual exchange of experience important. For this reason, Hungarian Chamber of Agriculture strives for close relationships with foreign chambers and organisations and promotes cross-border exhibitons, presentations. http://www.nak.hu/en/

Bátmetall Kft. Our company is situated in the SouthWest of Hungary. We produce chain mesh gloves, metal aprons for butchers and we sell work aprons for the food processing industry. We have a large international sales network. The predecessor of our company was established in 1951. We have currently 73 employees.

H-7140 Bátaszék, Szentháromság tér 3.

Tel.: +36/74/591-420• Fax: +36/74/493-158 info@batmetall.hu • www.batmetall.hu

– Mađarska je partnerska zemlja Continental Tobacco Group (CTG)

is an independent family owned private company which integrates several operating tobacco companies in Europe. CTG manufactures and markets a wide selection of tobacco products including world-class American blend and Virginia cigarettes in trendy round-corner packaging, fine cut smoking tobaccos, filter cigarillos, and cigarette-filter tubes. CTG currently employs more than 500 people committed for quality and development.

The brands of the Continental Group are known countrywide on the Hungarian market and, as a result of export activities, are now available in more than 25 countries.

Continental Tobacco Corp International Sales: H-3980 Satoraljaujhely, Dohány u. 1-3. • Tel.: +36/47/523-166 Fax: +36/47/322-157 • sales@continentaltobacco.com

Hungafood’s Ltd has been established in 1991 as a company for foreign and domestic trade and also as an export agency. Over the past years our company has contributed to the export of many Hungarian products into the Serbian market. Among the products of these excellent producers you can find breadcrumb coated frozen turkey meat products, frozen turkey drumsticks, breast and wing, frozen duck and goose meat, all sorts of ham, salami and sausage products, different type of cheese, canned food, instant soup, cakes and wines.

H-6724 Szeged, Kálvária tér 12 II/8. • Tel.: +36/62/640-855 www.hungafoods.hu

We founded ours company in 1991 like a familial venture for PP packaging material producing. The modern and aesthetic packaging is necessary for the product’s marketability was the guiding principle. Ours company is located on the South part of Hungary, only 40 km far from the Serbian border. Thanks to ours developments nowadays we have a wellequipped factory with wide range of activity in a nice milieu. The punctual and high-toned service of the clients is behooved by ours well-prepared, high-expertised team.

H-6230 Soltvadkert, Szarvaskút dűlő 13/I. Tel.: +36/78/482-598 • Fax: +36/78/481-194 www.kajarikft.hu • sales.kajarikft@kajarikft.hu

Our corporate group is a dynamically developing bakery enterprise, which was formed 20 years ago. Since 2005, every one of our plants has had a certification according to the IFS International Food Standard.

Our product lines: Daily fresh products • Whole-grain and rye products necessary for reform diets • Packaged fine bakery products • Longlasting packaged products • Long-lasting cookies • Cakes and sliced pastries • Pre-baked, cooled bakery products References: We are the supplier for numerous domestic and foreign retail networks operating in Hungary: Tesco, Spar, Match, CBA, Coop, Penny, Metro Contact: Sándor Cziger commercial director • +36/30/830-5591 cziger@arbasutkft.hu • iroda@europapek.hu

HYMATO PRODUCTS Ltd.

HUNGAFOOD’S LTD. SZEGED

Kajári és Fia Packagingmaterial Producer Ltd.

EURÓPA PÉK Kft. / ARBASÜT Kft.

PEIBA Ltd.

is engaged in research and production of humic acid and fulvic acid based products. We use Hungarian origin raw materials of outstanding quality for our products such as leonardite and black peat. We produce finished products as well as active ingredients and different formulations for food supplements, natural cosmetics, medicines We also produce products for the agricultural area like soil conditioners, water soluble foliar fertilizer, organic fertilizer, animal feed additives, etc.

H-8225 Szentkirályszabadja, Kossuth L. u. 33. • Tel: +36/20/927-9148 www.hymato.hu • info@hymato.hu

Our company was established in 1989-90, we are pure Hungarian-owned family business. We manage the production of shelled pumpkin seeds in Hungary, in an area covering 1500-2000 hectares. In 2012 we built our own pumpkin seed oil press, with which we produce large quantities of high quality pumpkin seed oil. The current annual capacity is approximately 75,000 litres. The factory is designed as such, that the production can be viewed from a 100m2 showroom, through a glass wall, which overlooks the main production area. We accept trade forums and school groups who would like to learn about, and observe, our production facilities. In addition to supplying the domestic market, our goal is to seek out various export opportunities.

H-8248 Nemesvámos, Papp István u. 45.

Tel.: +36/88/505-650 • Fax: +36/88/505-651 peiba@peiba.hu

Szatmári Canning Factory Ltd.

We produce yearly about 45– 50 Million canned products in jars and tins. The main products are pitted sour cherry, apple slices in light syrup, halved plums, sweet corn, super sweet corn, green peas, gherkins with several tastes, peppers, red cabbage steamed, letcho, organic and light products. We export about 90% of our production first of all in the EU states.

We have got the REGE brand which is very well known in Hungary. The REGE products can be found in the bigest international chains in Hungary like Metro, Tesco, Auchan, Spar, Interspar, etc.

Our business policy is the stable perfect quality.

All of our products have 4 years shelf life. We do not use any preservatives of course. We have got all the necessary certificates on highest level.

H–4762 Tyukod, Bem street 85.

Tel.: +36/44/376-436 • Fax: +36-44-576-100 szatmari@szatmari-konzervgyar.hu www.regeweb.hu

UNICHEM

The main products of UNICHEM Ltd. are inorganic UNICHEM’s products are applied in the following technologies: wa- coagulants, and own developed Organic polymer ter and waste clarification, sedimentation and flotation. flocculants for domestic and industrial waste clariThe main products are: the BOPAC polyaluminium-chloride, UNIF- fying and different industrial processes.

LOC-C ferric-chloride, UNIFLOC ferric-sulfate and UNIPAC polyaluH-6760 Kistelek, Tanya 491. minium-chloride.

Tel./fax: +36-62-259-421, unichem@unichem.hu, www.unichem.hu MAĐARSKI PRIVREDNIK d 21

Planta Medicia Ltd.

Innovation, Flexibility, Creativity in Tea/ Infu­ sion and Cereal Crunchy Cakes that’s Planta Medicia Ltd. in Hungary.

Our healthy Products: Puffed Buckwheat, Rice, Wheat, Millet, Cake natural, salted or with seeds – like Sesame seed, Sunflower Seed. Fruit Teas, Green Teas, Herbal and Rooibos Teas with Private Label or with our brand name Gardonyi Teahouse with wide variety assortment & nice design.

References: MERCATOR, METRO, COOP, TESCO, LIDL, ALDI, ROSS­ MANN Contacts: Mrs. Maria Adam (English, German, Russian) info@planta.hu • Tel.: +36/30-939-9798 • +36/30/939-9708 Fax: +36/76/556-680 • www.gardonyiteahaz.eu

Pick Szeged Zrt.

is the leader of the Hungarian meat market offering high quality processed pork products such as the world­famous Pick Original Hungarian Salami, sala­ mis, dry sausages, bacon, cooked hams, cooked sausages, patés and mangalica (wooly pig) products.

The company with its 3000 employees and a yearly turnover of 180 million euros belongs to Bonafarm Group that is the largest agricul­ tural integration in Central­Europe. Pick Szeged Zrt. is exporting into 40 countries all over the world.

H-6725 Szeged, Szabadkai út 18.

Tel.: +36/62/567-000 • Fax: +36/62/567-313 www.pick.hu • titkarsag@pick.hu

agrarna saradnja Katalin Tot, zamenica državnog sekretara Ministarstva za ruralni razvoj Mađarske boravila je u zvaničnoj poseti Crnoj Gori, gde se sre­ la s Petrom Ivanovićem, ministrom za poljoprivredu i ruralni razvoj.

Potpisana je izjava o namerama saradnje u oblasti poljoprivrede, što predstavlja izvanrednu osnovu za dalji razvoj saradnje poljoprivrede ove dve zemlje.

Opredeljenost Crne Gore dokazuje i činjenica, da je mađarska de­ legacija dočekana na izuzetno visokom nivou: razgovorima je pored ministra prisustvovao je i Blagota Radulović, pomoćnik ministra od­ govoran za plaćanja, Darko Konjević, zamenik ministra odgovoran za ruralni razvoj, Danijela Stolica, pomoćnik ministra odgovorna za poljoprivredu i Ljiljana Simović, savetnica ministra za međunarodnu saradnju.

Jubilarni, 40. International Food Fair sajam prehrambene industri­ je održaće se u Budvi (Crna Gora) od 3. do 5. aprila 2014, na kojem će Mađarska učestvovati kao partnerska zemlja, i to na izložbenom prostoru od 105 m2. Ovaj događaj, koji je tradicionalan sajam pre­ hrambene industrije, poljoprivrede i povezanih grana, pruža izvanre­ dan poslovni forum za marketing i promociju proizvoda i usluga na regionalnom tržištu.

raste Potražnja Prema prognozama i u Evropi i u svetskim razmerama poveća­ va se potražnja za poljoprivrednim i prehrambenim proizvodima.

Kvalitet mađarskih proizvoda je dobar, traženi su na inostranim tržištima.

Poljoprivreda Mađarske u prvih 9 meseci 2013. postigla je rast od 21,7%. To znači, da ova je grana u ukupnoj bruto dodatoj vred­ nosti Mađarske između 2010. i 2013. svoje učešće povećala sa 3,5 na 4,8%. Prošle godine je prema prethodnim podacima emisi­ ja poljoprivrede je iznosila 2265 milijardi forinti, spoljna trgovina agrara dostigla je 8 milijardi evra, a u izvozu povećano je učešće prerađevina. Mađarska poljoprivreda se nalazi pred velikim razvo­ jem, pošto se otvaraju novi izvori sredstava za tu granu.

22 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

http://issuu.com/mprivrednik

Dorozsmai Nagybani Piac Üzemeltető Kft.

(D.o.o. za upravljanje veletržnicom u Dorožmi)

Veletržnica u Dorožmi radi na prostoru vašarišta u Kiškundorožmi od 1993.

Stalno se širi krug proizvođača i kupaca. Ima sretan položaj u odnosu na proizvodne regije u okruženju. Regija velike južne ravnice je tradicionalna poljoprivredna regija. Proizvedeno povrće i voće su priznati kao jedinstveni mađarski proizvodi („hungarikumi“), kao što je crni luk iz Makoa, breskva iz okoline Saćmaza, šargarepa iz Domaseka – da nabrojimo samo najpoznatije proizvode, bez da se trudimo da damo potpun pregled.

Razvoj tržnice je i danas u toku.

Zahvaljujući već realizovanim ulaganjima u infrastrukturu Veletržnica u

Dorožmi pruža savremene uslove za odvijanje rastućeg prometa roba.

Neprekidno pratimo potrebe naših poslovnih partnera i trudimo se da im obezbedimo usluge maksimalnog kvaliteta.

Dorozsmai Nagybani Piac Üzemeltető Kft. H-6791 Szeged, Kettőshatári út 2-4 Telefon: +36-62-461-095 Fax: +36-62-559-651 E-mail: info@dornagypiac.hu Web: www.dornagypiac.hu

MAĐARSKI PRIVREDNIK d 23

vesti iz

Prema izveštaju Datahou­ se­a na osnovu podataka o broju mašina, koje su stavljene u pogon u 2014. god. u januaru je za 62% više traktora (ukupno 368) je kupljeno u odnosu na prošlu godinu. Vodeća marka je i dalje MTZ sa učešćem od 37,5%, ali pozicija im je oslabljena u odnosu na prošlu godinu (44%). Redosled najtraženijih traktora je sledeći: MTZ, John­Deere, New Holland, Massey Ferguson, JCB. De­ set mađarskih farmera može se dičiti s originalnim Lamborghinijem.

••• Interesantno je, da je prema najsvežijim podacima Centralnog zavo­ da za statistiku smanjen broj kod većine tipova traktora u odnosu na 2005. godinu, ali je znatno povećan prosečan i ukupan kapacitet tih mašina. Od 2005. smanjen je broj traktora za 6, kombajna za 11, ka­ miona za 2%. Kod traktora (ukupan broj im je 120.000) prvenstveno su potisnuti oni sa manjom snagom, a gazdinstva radije su kupovala mašine veće vučne snage. Za kupovinu novih poljoprivrednih mašina 2013. god. potrošeno je 103,7 milijardi forinti, a to je 10% više u od­ nosu na prethodnu godinu.

••• Češki proizvođač traktora ZETOR TRACTORS na godišnjem nivou šal­ je Agrikon KAM Kft­u iz Kiškunmajše tri hiljada kostura kabina. Ovo društvo će sa ulaganjem od preko 900 miliona forinti (3 miliona evra) započeti svoju proizvodnju. Okosnicu proizvodnje Zetora čine tri takve serije modela, koje pokrivaju kategoriju traktora 70­ 140 konjske snage, zatim takve mašine, koje su namenjene poljoprivredi, šumarstvu, održavanju i izgradnji u komunal­ noj sferi. ZETOR TRACTORS u narednih pet godina planira povećati broj serija na 6 povećavajući snagu u opseg od 50 do 200 konjskih snaga.

Proizvodnje PoljoPrivrednih mašina

24 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

Smanjen plasman žestokih pića U Mađarskoj 2013. godine prodato 58 miliona litara alkoholnih pića, ali iz godine u godinu prodaja se smanjuje za 1,5%. To smanjenje je prisutno na čitavom tržištu, a u odnosu na taj prosek prošle godine je smanjen plasman visoko kvalitetnih pića (koja inače čine četvrtinu ukupne prodaje) za 3,5%. Vodeća pića su ostala ista: na prvom mestu su tzv. gorka pića, a na drugom je palinka (mađarski naziv za rakiju).

Na trećem mestu se i dalje nalazi viski, a votka je 4. najpopularnije žestoko piće u Mađarskoj. U ukupnom prometu viskija (trećeg najtraženijeg pića visokokvalitetne kategorije) škotski viski i dalje vodi, ali je sve veće učešće američkih viskija.

MAĐARSKI PRIVREDNIK d 25

U Mađarskoj je nas­ tavljeno povećanje broja goveda i u drugoj polovini prošle godine, pa je njihov broj nadmašio stanje od pre 10 godina. Prema podacima Centralnog zavoda za statistiku broj svinja i ovaca je povećan u simboličnoj srazmeri.

Broj goveda je 1. decembra 2013. iznosio je 772 hiljade, što je za 12 hiljada više od prethodne godine. Broj svinja je iznosio 2,935 miliona, što je za 54 hi­ ljada manje od prethodne godine. (Broj svinja je juna 2003. nadmašio cifru od 5 miliona!) Broj živine je iznosio 29 miliona, što je za 1,5 milion (5%) manje od prethodne godine. U odnosu na 1. jun 2013. taj fond je smanjen za 5,4 miliona komada (16%). Broj gusaka je za godinu dana povećan za 39% (459 hiljada komada), a ukupan broj im je nadmašio cifru od 1,6 miliona. Broj patki od 4,4 miliona bio ja manji za 64 hiljade, a broj ćuradi od 2,5 miliona bio je manji za 273 hiljade u odnosu na stanje iz decembra 2012. Broj ovaca je 1. decembra 2013. iznosio je 1,2 miliona, što je za 52 hiljade više od prethodne godine.

Stočarstvo

Prema prognozi Ministarstva poljoprivrede Sjedinjenih Američkih Država (USDA) globalna potrošnja živinskog mesa brže raste od ostalih vrsta mesa. Globalni izvoz godišnje raste sa 2%, sa ukupno 2 miliona tona u periodu od 2013. do 2013. godine, i prema prognozi može dostići nivo od 11,84 miliona tona.

U prvih devet meseci 2013. u odnosu na isti period prethodne godine uvoz Evropske unije je smanjen za 6,6%, a izvoz za 0,3%.

Prema podacima CZS u Mađarskoj ukupan uvoz je povećan za 13% na ukupno 55 hiljada tona, a ukupan izvoz živinskog mesa je povećan za 7% (na 178 hiljada tona) u prvih 11 meseci 2013. godine.

Traženo je

živinsko meso

SISTEM ZA UZGOJ ČINČILA d.o.o.

I VI MOŽETE POSTATI ČLAN VODEĆEG SVETSKOG SISTEMA ZA UZGOJ ČINČILA! Dugoročno siguran izvor prihoda! Grana koja izvozi 100% proizvodnje!

35 godina iskustva u uzgoju i kvalitetne, umatičene rasplodne životinje garantuju i Vama istaknuti uspeh!

Obezbeđujemo Vam kompletnu tehnologiju i ugovor o desetogodišnjem otkupu!

Otkupljujemo sirova krzna i žive životinje u neograničenim količinama.

Zatražite besplatne informacije: wanger@wanger.hu Wanger Csincsillatenyésztési Rendszer Kft. | www.wanger.hu 26 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

MAĐARSKI PRIVREDNIK d 27

o PoljoPrivredi mađarske

Prihodi mađarske poljoprivrede od izvoza čine 10% ukupnog izvoza zemlje, a više od polovine spoljnotrgovinske aktive, 54% obezbeđuje agrar. Prema prethodnim podacima vrednost izvoza poljoprivrede u 2012. godini od preko 8 milijardi evra biće dostignut i u 2013. godini, pošto je u prvih 9 meseci 2013. učinak poljoprivrede povećan je za 22% u odno­ su na isti period prethodne godine.

Namera Vlade je da uspostavi pro­ porcije biljne proizvodnje i stočarstva, jer bez obzira na trend poboljšanja pre­ thodnih godina, od ulaska Mađarske u EU stalno se smanjuje udeo stočarstva u ukupnoj poljoprivrednoj proizvodnji Mađarske. Glavni cilj strategije ruralnog razvoja jeste, da učešće stočarstva sa sadašnjih 34% ponovo dostigne 50% ukupne poljoprivredne proizvodnje.

Budžet za 2014. koji je usvojen u de­ cembru prošle godine za razvoj poljopri­ vrede i ruralni razvoj predviđa povećan­ je podrške za 25 milijardi forinti. To je stvorilo mogućnost da iz nacionalnog budžeta živinarstvo i svinjarstvo dobije veću podršku u odnosu na raniji period.

••• Poljoprivreda Mađarske je konkurentna u međunarodnim okvirima i sposobna je da poveća ulaganja i proizvodnju.

Poljoprivreda ove zemlje se ponovo ub­ raja među jake poljoprivrede u Evropi, stalan je rast i zahvaljujući tome iz godi­ ne u godine se kupuje sve više mašina.

Svetsko tržište poljoprivrednih ma­ šina neprekidno raste i ove godine se računa na povećanje od 6%. U Mađar­ skoj je promet poljoprivrednih mašina povećan je za 15% u odnosu na 2012. godinu, a potrošena sredstva na nove mašine su veća za 17%. Prošle godine je prodato 2000 traktora i raste potraž­ nja za traktorima veće snage.

Prosečna starost uređaja i mašina koja se koriste u poljoprivredi Mađar­ ske iznosi 10–15 godina. Za jačanje konkurentnosti potrebne su savreme­ ne poljoprivredne mašine i potrebna je razvijena industrija za proizvodnju poljoprivrednih mašina. Skoro 85% pro­ 28 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

izvodnje ove grane prodaje se u inostranstvu, i prema podacima saveza proizvođača poljoprivrednih mašina Mađarske izvoz pokazuje još bolju sliku, jer je izvoz poljoprivrednih mašina povećan za 2%.

••• Reforma zajedničke agrarne politike EU je završena u decembru, a na pregovorima uspešno su zastupljeni interesi Mađarske: zemlja u na­ rednih 7 godina u odnosu na prethodni period moći će koristiti 20% više sredstava, odnosno za 500 milijardi forinti (1,9 milijardi evra) više, a to znači podršku za razvoj ruralnih područja i agrara od 12,3 milijardi evra – izjavio je Šandor Fazekaš, ministar za ruralni razvoj Mađarske.

MAĐARSKI PRIVREDNIK d 29

Uspeh celokupne mađarske privrede u velikoj meri zavisi od uspeha auto i elektronske industrije.

Ako su ta preduzeća uspešna, onda su uspešni i njihovi dobavljači, a na taj način mogu biti uspešna i mala odnosno srednja preduzeća u Mađarskoj.

Vlada je zacrtala cilj da Mađarska postane centar proizvodnje u Evropi, a u postizanju tog cilja jednu od najvećih uloga ima auto i elektronska industrija - izjavio je Peter Sijarto državni sekretar za spoljnu politiku i spoljnu ekonomiju u Uredu premijera.

Auto industrija obezbeđuje posao za više od 100.000 ljudi. U tome veliku ulogu igra efikasnost radne snage, obezbeđena infrastruktura, odnosno činjenica da su tačke plasmana, prema kojima je usmeren izvoz auto industrije geografski blizu Mađarske. I to je doprinelo tome da je Mađarska prošle godine na svetskom nivou bila 11. zemlja sa najpovoljnijim okruženjem za auto industriju, a cilj je da u buduće ova brojka bude jednocifrena.

Značajan deo izvoza Mađarske daje auto industrija. 80% motora i 90% automobila proizvedenih u Mađarskoj prodaje se u inostranstvu.

Mađarska vlada stavlja poseban naglasak na podršku razvoja i istra-

Učesnici uspeha

30 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

živanja, jer posle krize samo oni mogu biti istinski jaki, koji će moći koristiti najsavremeniju tehnologiju. U Mađarskoj postoji 6 regija, koja su se specijalizovala za razne oblasti proizvodnje vozila, od kojih je dve Vlada proglasila za centar auto industrije od posebnog značaja.

Elektronska industrija u Mađarskoj zapošljava 110.000 ljudi. Ova industrijska grana je veoma osetljiva na troškove, pa se većina proizvodnje upravo zbog toga odvija u Aziji. Trebalo je pronaći ona područja unutar industrijske grane, koja su manje osetljiva na troškove: to su tržišta medicinskih, industrijskih i saobraćajnih elektronskih uređaja, pošto se na njima obavljaju poslovi veće dodate vrednosti.

U te tri oblasti Mađarska je jednoznačno vodeća zemlja ne samo u regiji, nego – prema rečima Sijartoa – i na čitavom kontinentu.

Jedna od glavnih ciljeva ekonomske politike vlade jeste jačanje mreže dobavljača, sastavljena od malih i srednjih preduzeća, a u postizanju tog cilja aktivno učestvuje i HITA. U auto industriji četiri velika proizvođača u Mađarskoj putem svakog stvorenog radnog mesta u svojim pogonima u mreži dobavljača generiše 4-7 novih radnih mesta. Upravo zbog toga – u saradnji sa dobavljačima sklopova – HITA razrađuje program za podršku dobavljačima, putem kojeg u dobavljački lanac velikih preduzeća auto industrije i elektronske industrije moći će se uključiti preduzeća iz Mađarske u još većem broju.

Na osnovu analize stanja HITA je u vezi elektronske industrije započela program koji će iskoristiti mogućnost za lon poslove kod mađarskih proizvođača, a s druge strane koji će u Mađarsku privući one firme, koje svoju proizvodnju sa Dalekog istoka žele vratiti u Evropu.

Vlada i auto i elektronsku industriju smatra za svog strateškog partnera, a to dokazuje i time, što je od do sada potpisanih 24 sporazuma o strateškoj saradnji 15 je potpisano s preduzećima iz ove dve industrijske grane.

Naša laboratorija za kalibraciju akreditovana prema standardu MSZ EN ISO/IEC 17025:2005 u laboratoriji i na licu mesta (on-site) pruža sledeće usluge: • celokupan park RF mernih instrumenata do 60 GHz (merači snage, spektro- i mrežni analizatori, generatori signala, itd.)

• AC i DC merni instrumenti (multimetri do 8,5 digita, kalibratori, napojne jedinice, audio analizatori, generatori funkcija, itd.)

• laboratorijski etaloni, mere • precizni industrijski merni instrumenti frekvencije • PXI, PCI, VXI, itd. merne kartice

Primary Standards Laboratory Prednosti: • smanjenje troškova • elastičnost • ušteda u vremenu • visoka stručnost dvodecenijsko iskustvo!

• efikasno rešavanje problema • međunarodne reference

K ALT ECH K ft.

H-2144 Kerepes, Juhász Gy. u. 95. • Tel.: +36/28/560-220 Fax: +36/28/560-221 • info@kaltech.hu • www.kaltech.hu Kontakt: Dipl. Ing. Attila Baranyai • Tel.: +36/30/413-4212 Obrada metala predstavlja osnovu brojnim privrednim granama. Izvoz metalne industrije Mađarske 2012. godine iznosio je 7,34 milijardi evra, što predstavlja povećanje od 3,6% u odnosu na 2011. Izvoz metalne industrije daje 9,18% celokupnog izvoza zemlje.

Prema tehnologiji možemo izdvojiti sledeće grane: varene čelične konstrukcije, obrada narezivanjem, obrada lima, liveni proizvodi, kovani proizvodi, proizvodnja alata, temperiranje i obrada površine. Među njima posebno se ističu firme koje se bave narezivanjem, obradom limova, varenim čeličnim konstrukcijama kao i livnice. Pošto većina tih preduzeća nema sopstvene proizvode i radi prvenstveno na osnovu tehničkih crteža, u velikoj meri zavise od mašinske industrije Zapadne Evrope, koje vezuju veći deo njihove proizvodnje. Uspešnija su ona preduzeća, koja elastično reaguju na tržišne promene, bave se dovoljno razuđenom

najvažnija izvozna tržišta su Nemačka, Austrija, zemlje Beneluksa i Francuska. Zbog visokih transportnih troškova ove firme izvan Evrope ne bi mogle garantovati konkurentne cene. Na tržištima izvan Evrope na uspeh mogu računati samo preduzeća s robom, koja u sebi sadrži veliku dodatu vrednost.

Firme iz Mađarske se ne utrkuju samo s preduzećima iz Istočne Evrope, nego česti i s preduzećima Zapadne Evrope.

Nacionalni ured za spoljnu privredu (HITA) Glavni savezi, udruženja: i 2014. će se truditi, da obezbedi podršku kon• Mađarski savez livnica: kurentnim preduzećima, koja su u stanju obez www.foundry.matav.hu bediti veliku dodatu vrednost – rekla je za naš • Savez proizvođača alata Mađarske: časopis Oršolja Savai granski menadžer. www.szmsz.hu – Upravo zbog toga smatramo veoma • Udruženje metalne i čelične industrije važnim, da tim preduzećima omogućimo naMađarske: stup na najvećim sajmovima dobavljača. Pla www.mvae.hu niramo kolektivni nastup firmi iz naše zemlje • Mađarski savez čeličnih konstrukcija: na najznačajnijim sajmovima dobavljača u www.magesz.hu Holandiji, Švajcarskoj i Francuskoj. proizvodnjom i delatnostima. Firme sa go• Granski menadžer HITA: Oršolja Savai Posebnu pažnju posvećujemo javljanjitovim proizvodima se nalaze skoro u svim (orsolya.szavai@hita.hu) ma iz inostranstva i trudimo se da inostrani oblastima. (Npr.: spojni elementi, armature, partneri sa aspekta tehnologije, volumena, sredstva za logistiku, sefovi, pribor od nerđajućih materijala za velike kuhinje, mobilijar za kapaciteta i kvaliteta nađu najadekvatnija prodavnice, ručni alati, ulični nameštaj, itd.). Na mađarskom tržištu u malom broju nalaze se preduzeća, kao i da audit firmi bude što efifirme koje se bave plasmanom tehnoloških patenata odnosno nouhau-a. kasniji. Dajemo veliki naglasak na snimanje Veći deo firmi iz metalne industrije, koje su dobavljači velikih sistema, u svojim izvoznim firmi iz Mađarske, odnosno i na jačanje saaktivnostima su vezane za Evropu zbog transportnih troškova. U Evropi u većini slučajeva radnje firmi unutar zemlje.

O metalnoj industriji Mađarske

MAĐARSKI PRIVREDNIK d 31

32 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

MAĐARSKI PRIVREDNIK d 33

Konecranes je raspolaganju naručiocima svojim vrhunskim proizvodima i uslugama i u Srbiji.

• Izgradnja novih dizalica i kranskih staza, • servis i modernizacija postojećih kranova, • prodaja i servis viljuškara.

Kontakti:

Na engleskom i na mađarskom jeziku: +36/20/979-8833 www.konecranes.rs • www.konecranes.com hungary@konecranes.com QUAY CrAnes

YArd CrAnes

reACh stACkers

FOrkLiFt trUCks

COntAiner trUCks

strAddLe CArriers

BULk UnLOAders

shipYArd CrAnes

serviCe

YArdit

elastično zapošljavati, koja je motivisana i efikasna, kao i od brzog i jeftinog pristupa glavnim tržištima.

U Mađarskoj u ovoj grani što direktno, što indirektno zaposleno je preko 100.000 ljudi. Trećina firmi u grani primenjuje standarde ISO 9001, TS 16949 ili AS 9100. Teško je povući granice unutar industrijskih grana, Auto industrija je važna grana u Mađarskoj. Srednje Evrope unutar Evrope potiče prven- jer većina domaćih preduzeća ima značajnu Konkurentnost naše zemlje odnosno regije stveno od jeftine radne snage koja se može ulogu u više podgrupa auto industrije.

Auto

industrija je važna grana

HITA dobija razne zamolbe iz inostranstva, pa na osnovu njih odnosno analize postignutog kvaliteta, nivoa stručnosti i postojanja savremenog menadžmenta u tim preduzećima odlučili smo se da podržimo sledeće grane: • proizvodnja autobusa • proizvodnja za potrebe železnica • brodogradnja (posebno ističući proizvodnju brodova za rekreaciju) • proizvodnja bicikala • proizvodnja aviona i avio delova, svemirska industrija • specijalna vozila.

U svim tim oblastima, granama prisutni su oni kvaliteti, koje HITA promoviše na inostranim tržištima. A to su: • izvoz gotovih vozila • sposobnost i spremnost za kooperativnu proizvodnju • izvoz sklopova i delova

34 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

• • • •

izvoz tehnologije visok nivo znanja u oblasti remonta i održavanja istaknute projektantske, inženjerske sposobnosti dobar odnos cene i vrednosti.

Na koji način pomažemo firmama: • podrška firmama za učešće na sajmovima auto industrije, na najvažnijim stručnim sajmovima organizacija zajedničkog nacionalnog štanda • organizacija dolaska i odlaska privrednih delegacija • izdavanje granskih publikacija • prenošenje poslovnih mogućnosti iz inostranstva • neprekidna saradnja s većim udruženjima, savezima, klasterima pojedinih grana • održavanje kontakata s ministarstvima u stvaranju strategija i prenošenju predloga, primedbi od najznačajnijih predstavnika grane.

Pored uspešnog sektora auto industrije brojna istaknuta preduzeća rade u drugim oblastima proizvodnje saobraćajnih sredstava. Te podgrupe u odnosu na auto industriju imaju sasvim drugačije probleme i pogodnosti, traže drugačiji pristup, a često i drugačiju pomoć od ostalih.

Odsek za razvoj poslovanja Nacionalnog ureda za spoljnu ekonomiju (HITA) – kao jedina od organizacija državne uprave – prepoznavajući ovu činjenicu, svoju pažnju je podelila između auto industrije i drugih sektora u proizvodnji vozila, pa još efikasnije može pomoći izvoz mađarske auto industrije, i skladu s tim neke kolege su posebne zadužene za ovu oblast.

U ovim granama prisutni su tradicionalni sektori, ali i oblasti, koje su manje poznate a postižu izvanredne rezultate, odnosno koje zaslužuju da na istaknut način podržimo njihove aktivnosti pošto imaju ozbiljan izvozni potencijal.

Perspektivna tržišta: Za auto industriju odnosno proizvodnju saobraćajnih sredstava Mađarske zapravo sve zemlje sveta predstavljaju potencijalno tržište. U postizanju uspeha ograničenja predstavljaju postojeći kapital domaćih preduzeća, troškovi prevoza i naravno konkurentske firme.

Na svim kontinentima postoje potrebe za mađarskim proizvodima, tehnologijama, i naravno za saradnju. Čak i velike firme Zapadne Evrope oslanjaju se na znanje partnera iz Mađarske, odnosno i u tim područjima postižemo izvozne uspehe.

Ako pak moramo istaći one regije u kojima imamo više šansi za uspeh, onda svakako moramo navesti Severnu Afriku, bivše zemlje Zajednice nezavisnih država, Balkan, a u zadnje vreme u krug potencijalnih tržišta ušla je i Južna Amerika. Moramo međutim napomenuti, da pri sumiranju potencijalno povoljnih tržišta postoje velike razlike među pojedinim granama, jer na primer za proizvođače mađarskih sportskih i rekreativnih brodova, proizvođače bicikala i za inženjerske poslove glavno tržište je Zapadna Evropa.

Molimo Vas, javite nam se, upoznajte se s nama, predstavite nam se, kako bi smo Vam mogli još efikasnije pomoći u uspostavljanju saradnje s firmama iz auto industrije odnosno industrije saobraćajnih sredstava u Mađarskoj.

Savetnik za auto industriju: Balaž Kiš: balazs.kiss@hita.hu

MAĐARSKI PRIVREDNIK d 35

Podrška istraživačima Mađarska u periodu između 2014. i 2020. namerava potrošiti 706 milijardi forinti za podršku istraživanja, razvoja i inovacija, što je skoro duplo više od namenskih sredstava za period 2007­2013. Od tog iznosa oko 140 milijardi forinti može iznositi podrška koja se mora vratiti, ali taj iznos će zainteresovanim firma­ ma biti na raspolaganju i posle 2020. Istraživanja, razvoj i inovacije će doprineti da se u Mađarskoj sve više širi proizvodnja sa dodatom vrednošću, i smatra se, da će Mađarska do 2020. povećati udeo tih sred­ stava na 1,8% GDP­a, na šta se obavezala Evropskoj uniji. U sklopu Okvirnog programa 7. Evropske unije mađarske firme su dobile 260 miliona evra. Od novih članova najveći broj aplikanata je bio iz Mađarske, a na nivou Evrope bile su na 16. mestu među onima koji su pribavili najviše sredstava.

i grUndfos ulaže u razvoj Kvalitetna proizvodna industrija Mađarske je dobila novo priznanje: vodeći svetski proizvođač pumpi je preneo u Mađarsku proizvodn­ ju svojih mašina iz najnovije generacije pumpi.

Grundfos u danskom vlasništvu je u svojoj fabrici u Tatabanji (Grundfos Mađarska Proizvodno d.o.o.) nedavno predao liniju za proizvodnju pumpi i motora, kao i fitnes salu, koja ima za cilj da doprinese očuvanju zdravlja radnika.

Svečano puštanje u pogon predstavlja završetak dugotrajnijeg razvoja fabrike u Tatabanji. Grupacija se 2010. odlučila da pro­ izvodnju električnih motora sa regulacijom frekvencije (SaVer) i nove generacije pumpi za otpadne vode (Poseidon) premesti u Mađarsku. Za projekat od 3,78 milijardi forinti ukupnog budžeta dobili su podršku od 757 miliona forinti. Proizvodna linija trenutno zapošljava 80 radnika, a sa trećom smenom, koja se planira uvesti u 2014­toj, broj radnika će premaši­ ti 100. Štedljive SaVer motore sa tehnologijom stalnog magneta za svetsko tržište proizvode isključivo u Mađarskoj.

Poverenja danske privrede u Mađarsku dokazuje i to, da su od 2003. godine u Mađarskoj Danci uložili 878 miliona evra, stvarajući blizu 10.000 radnih mesta. U Ta­ tabanji u susedstvu Grundfosa nalazi se takođe pogon danskog Coloplasta, a nedav­ no je fabrika igračaka Lego uložila svoja sredstva u Njiređhazi.

36 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

Slično većini evropskih zemalja i građevinarstvo Mađarske je u krizi. Zbog nedostataka posla u građevinarstvu poteškoće imaju i njegovi dobavljači i proizvođači osnovnih

Situacija u građevinarstvu građevinskih materijala (prerada drveta, proiz­ vodnja građevinske stolarije, proizvodnja mineralnih proizvoda od nemetala, proizvodnja elemenata od gume i plastike, hemijski proiz­ vodi, proizvodnja koksa i prerada nafte). devet meseci 2013. postignut je rast od 8% u odnosu na isti period prethodne godine.

Pozitivni pomaci U pojedinim oblastima građevinarstva poPad proizvodnje u građevinarstvu traje od stoje velike razlike u povećanju. Dinamičan je 2007. godine, koji je zaustavljen početkom rast u izgradnji puteva i železnica, a u izradi 2013. godine i u odnosu na veoma niske baz­ građevinskih objekata najveći rast postignut ne vrednosti započet je pozitivan pomak. je kod industrijskih objekata. Od komunalnih Vrednost građevinskih radova je sa 2.360 mi- objekata značajnije povećanje je prisutno u lijardi forinti u 2006-oj smanjena na 1.604 mi- gradnji sportskih objekata. lijardi forinti. Po uporednim cenama to znači Za čitav period recesije bilo je karakterisda je ova grana do početka 2013. izgubila tično da je kriza u najvećoj meri pogađala i 43–45% svog tržišta. U odnosu na to u prvih pogađa preduzeća koja se bave izgradnjom i

rekonstrukcijom stanova odnosno koja rade u sferi visokogradnje.

Pošto od 79.000 preduzeća odlučujuća većina radi u oblasti gradnje i montaže objekata, velika većina tih preduzeća za sada ne oseća pozitivne promene na tržištu.

Prema prognozi EVOSZ-a, jednog od najvećeg udruženja građevinara u Mađarskoj ovaj pozitivan trend biće prisutan u čitavoj 2013. i u prvoj polovini 2014. godine. Na godišnjem nivou rast građevinarstva u 2013-oj u odnosu na 2012. očekuje se na nivou od 9–10%.

Nastavak na 38 strani » MAĐARSKI PRIVREDNIK d 37

» Nastavak sa 37 strane

U 2014. godini građevinci iz privatne sfere računaju na povećanje narudžbi od mašinske, prehrambene industrije, poljoprivrede, turizma i ugostiteljstva. Za sada nema znakova da će 2014. godine doći do rasta narudžbi od strane stanovništva odnosno na tržištu velikih investicija za razvoj nekretnina.

Perspektive za izvoz

Merdevine i sistemi skela H-2030 Érd,Tolmács u. 5-7. info@krause-systems.hu

Za detaljnije informacije i podatke o ovlašćenom distributeru Vam stojimo na raspolaganju

Zbog pada u građevinarstvu Mađarske proteklih godina mađarske građevinske firme se u sve većem broju okreću ka izvozu.

Moguće tačke proboja: • Građevinske projektne kancelarija: projektne kancelarije u Mađarskoj okupljaju izvanredne stručnjake, ali i dalje osećaju posledice nedostataka narudžbi, a intelektualne proizvode tih kancelarija praktično moguće je izvoziti u bilo koju zemlju sveta.

• Proizvodnja građevinskog materijala: kod ovih preduzeća mogućnost izvoza određuju troškovi transporta, pa za njih moguće izvozno tržište predstavljaju zemlje iz regije Karpatskog basena.

• Građevinska preduzeća: od graditelja mnogi spadaju u red malih preduzeća, koja su trenutno orijentisana ka Austriji, Nemačkoj, Švajcarskoj, a veća građevinska preduzeća su se pojavila na tržištima zemalja ZND, dalekog istoka i arapskih zemalja – na koje se odnosi koncept „Otvaranje ka istoku”.

• Inovacioni proizvodi, nouhau: ti proizvodi odnosno te tehnologije zbog svojih karakteristika mogu se plasirati u brojnim zemljama sveta, naročito ako su patentno zaštićeni u datoj zemlji. Takav je na primer „stakleni beton“, koji je razvio jedan mađarski inženjer.

Nacionalni ured za spoljnu ekonomiju (HITA) će i u buduće pomagati mađarskim građevinskim preduzećima i to podrškom njihovog pojavljivanja na pojedinim izložbama, realizacijom stručnih programa koji su specifični za određenu zemlju, slanjem spiskova mogućih inostranih partnera, kao i monitoringom mogućnosti inostranih investicija i dobavljačkih poslova, a u tome aktivno pomažu i Ekonomske kancelarije Ambasada Mađarske.

Nandor Zemnicki načelnik odeljenja Odsek za razvoj poslovanja nandor.zemniczky@hita.hu

38 d MAĐARSKI PRIVREDNIK

proizvođač kotlova za mešovito grejanje H-2750 Nagykőrös, Rákóczi u 24. • Tel.: +36/53/351-104 • Fax: +36/53/355-594 info@celsiuskazan.hu • www.celsiusplussz.hu

Kotlovi „Celsius Plussz“ su pogodni za grejanje s: ogrevnim drvetom, otpadom od drveta, piljevinom, ugljem, balama od slame i peletom.

Dostupna snaga: 10-300 KW

Celsius: šteDljiva toPlota!

Novo

Očekujemo javljanje partnera-distributera!

www.celsiusplussz.hu MAĐARSKI PRIVREDNIK d 39